บทท 4

ผลการวเคราะหขอมลและการอภปรายผล

ผลการวเคราะหขอมล

การศกษาครงนเปนการศกษาการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาและปจจยทเกยวของ กลมตวอยางคอมารดาของทารกแรกเกดตวเหลอง ทไดรบการสองไฟรกษาทเขารบการรกษาในหอผปวยบรบาลทารก โรงพยาบาลล าปาง จงหวดล าปาง และหอผปวยกมารเวชกรรม โรงพยาบาลล าพน จงหวดล าพน จ านวน 88 ราย ในระหวางเดอนตลาคม 2553 ถงกมภาพนธ พ.ศ. 2554 ผลการวเคราะหขอมลน าเสนอในรปตารางประกอบการบรรยาย โดยแบงออกเปน 6 สวนดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาและมารดา สวนท 2 ขอมลการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการ

สองไฟรกษา สวนท 3 ขอมลความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบรของมารดา สวนท 4 ขอมลการไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลอง

ทไดรบการสองไฟรกษาของมารดา สวนท 5 ขอมลความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกด

ตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา สวนท 6 ขอมลความสมพนธระหวางการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาและปจจยทเกยวของ

53

สวนท 1 ขอมลทวไป 1.1 ขอมลของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา

ทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาทเปนกลมตวอยางในการศกษาครงน

จ านวน 88 ราย พบวามากกวาครงหนง (รอยละ 58.0) เปนเพศหญง สวนใหญมอายครรภ 38-40 สปดาห รอยละ 61.4 ทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษามน าหนกแรกเกด มากกวา 2,500-3,500 กรมมากทสด รอยละ 76.1 และรอยละ 71.6 มน าหนกปจจบนขณะสองไฟรกษามากกวา 2,500-3,500 กรม กลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 60.2) มอาการตวเหลองเนองจากสรรวทยา รอยละ 85.3 มระยะเวลาทไดรบการสองไฟรกษา 3 วน และทารกแรกเกดตวเหลอง ทไดรบการสองไฟรกษามอาย 3 วนมากทสด รอยละ 32.9 นอกจากนมากกวาครงหนง (รอยละ 56.8) ทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษามภาวะแทรกซอนจากการสองไฟรกษา โดยมอาการผนแดง ถายเหลว ภาวะขาดน า และอณหภมกายไมคงท รอยละ 66.2 20.3 10.8 และ2.7 ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 1 ตารางท 1 จ านวนและรอยละของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา (n = 88)

ขอมลของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา จ านวน รอยละ เพศ ชาย 37 42.0 หญง 51 58.0 อายครรภ (สปดาห)

< 36 11 12.5 36-37 15 17.0 38-40 54 61.4 > 40 8 9.1 ( X = 38.23, SD = 1.68 , Range = 34 – 42)

54

ตารางท 1 (ตอ) จ านวนและรอยละของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา (n = 88)

ขอมลของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา จ านวน รอยละ

น าหนกแรกเกด (กรม)

<2,000 2 2.3 2,001-2,500 11 12.5 2,501-3,500 67 76.1 >3,500 8 9.1 ( X = 2,956.48, SD = 413.53, Range = 1,900 – 3,950)

น าหนกปจจบน (กรม)

<2,000 4 4.5 2,001-2,500 15 17.1 2,501-3,500 63 71.6 >3,500 6 6.8 ( X = 2,838.69, SD = 447.22, Range = 1,700 – 3,800) ประเภทของอาการตวเหลอง สรรวทยา 53 60.2 พยาธวทยา 35 39.8 ระยะเวลาทไดรบการสองไฟรกษา (วน) 2 6 6.8 3 75 85.3 4 6 6.8 5 1 1.1 ( X = 3.02, SD =0.42 , Range = 2 – 5)

55

ตารางท 1 (ตอ) จ านวนและรอยละของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา (n = 88)

ขอมลของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา จ านวน รอยละ

อาย (วน)

2 23.9 19 21.6 3 6.8 29 32.9 4 21 23.9 5 23.9 7 8.0 6 6 6.8 7 6 6.8 ( X = 3.66, SD = 1.43 , Range = 2 – 7)

ภาวะแทรกซอนจากการสองไฟรกษา ไมม 38 43.2

ม 50 56.8 ผนแดง 49 66.2 ถายเหลว 15 20.3 ภาวะขาดน า 8 10.8 อณหภมกายไมคงท 2 2.7

56

1.2 ขอมลของมารดาทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา

มารดาของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาทเปนกลมตวอยางจ านวน 88 ราย พบวาสวนใหญ (รอยละ 84.1) มารดามอายระหวาง 18-35 ป มการศกษาระดบมธยมปลายหรอประกาศนยบตรวชาชพ รอยละ 34.1 ในสวนของการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบ การสองไฟรกษา พบวามารดามากกวาครงหนง (รอยละ 69.3) ไมมประสบการณในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา รอยละ 61.4 มารดาดแลทารกแรกเกดตวเหลองขณะไดรบการสองไฟรกษาครงนมาแลว 3 วน นอกจากนมารดาไดรบความรในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษารอยละ 53.4 โดยไดรบความรจาก แพทยหรอพยาบาล เอกสารหรอแผนพบหรอหนงสอ และอนเตอรเนต รอยละ 74.5 23.6 และ 1.8 ตามล าดบ มารดาเกอบครงหนง (รอยละ 48.9) มความวตกกงวลตออาการตวเหลองของบตรมาก ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 จ านวนและรอยละของมารดาทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา (n = 88)

ขอมลของมารดา จ านวน รอยละ

อาย (ป) > 18 6 6.8 18 - 35 74 84.1 < 35 8 9.1 ( X = 26.25 ป, SD = 6.279, Range = 15 – 43 ป) ระดบการศกษา ไมไดเรยน 1 1.1 ประถมศกษา 16 18.2 มธยมตน 18 20.5 มธยมปลาย/ปวช. 30 34.1 อนปรญญา/ปวส. 15 17.0 ปรญญาตร 7 8.0 ปรญญาโท 1 1.1

57

ตารางท 2 จ านวนและรอยละของมารดาทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา (n = 88)

ขอมลของมารดา จ านวน รอยละ

ประสบการณในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาในโรงพยาบาล (ยกเวนการดแลในครงน)

ไมม 61 69.3 ม 27 30.7 มารดาใหการดแลทารกขณะไดรบการสองไฟรกษา (วน) 2 6 6.8 29 32.9 3 75 85.2 54 61.4 4 6 6.8 3 3.4 5 2 2.3 ( X = 2.75, SD =0.63 , Range = 2 – 5) การไดรบความรในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา

ไมได 41 46.6 ได 47 53.4 แพทย/พยาบาล 41 74.5 เอกสาร/แผนพบ/หนงสอ 13 23.6 อนเตอรเนต 1 1.8 ความวตกกงวลตออาการตวเหลองของบตร มาก 43 48.9 ปานกลาง 37 42.0 นอย 6 6.8 ไมม 2 2.3

58

สวนท 2 ขอมลการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา

มารดาทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาทเปนกลมตวอยาง จ านวน 88 ราย พบวามารดาทกรายมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาโดยรวม มารดามากกวาครงหนง (รอยละ 60.2) ไดปฏบตการมสวนรวมในระดบปานกลางเมอพจารณาการมสวนรวมรายดาน พบวามารดารอยละ 90.9 มสวนรวมดานกจกรรมทท าประจ าในระดบมาก และรอยละ 9.1 มสวนรวมในระดบปานกลาง ในดานกจกรรมพยาบาล พบวามารดาทกรายไดมสวนรวม โดยรอยละ 73.9 และ 14.8 มสวนรวมในระดบปานกลางและมากตามล าดบ ส าหรบดานการแลกเปลยนขอมล พบวารอยละ 44.3 และ 26.1 มสวนรวมในระดบมาก และปานกลางตามล าดบ นอกจากนรอยละ 9.1 มารดาไมมสวนรวมในดานน สวนดานการตดสนใจพบวารอยละ 42.0 และ 27.3 มสวนรวมในระดบปานกลางและนอยตามล าดบ มารดารอยละ 4.5 ทมารดาไมมสวนรวม ในการตดสนใจดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา ดงแสดงในตารางท 3 ตารางท 3 จ านวนและรอยละของการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบ การสองไฟรกษาขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล โดยรวมและรายดานในแตละระดบ (n=88) ระดบการมสวนรวม

ขอมลการมสวนรวมของมารดา ไมมสวนรวม นอย ปานกลาง มาก จ านวน จ านวน จ านวน จ านวน (รอยละ) (รอยละ) (รอยละ) (รอยละ)

โดยรวม 0 (0) 6 (6.8) 53(60.2) 29 (33.0) รายดาน ดานกจกรรมทท าประจ า 0 (0) 0 (0) 8 (9.1) 80 (90.9)* ดานกจกรรมการพยาบาล 0 (0) 10 (11.4) 65 (73.9)* 13 (14.8) ดานการแลกเปลยนขอมล 8 (9.1) 18 (26.1) 23 (26.1) 39 (44.3)* ดานการตดสนใจ 4 (4.5) 24 (27.3) 37 (42.0)* 23 (26.1)

59

สวนท 3 ความรนแรงของอาการตวเหลองของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาตามการรบรของมารดา

มารดาทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา พบวา มารดารอยละ 56.8 รบร

ความรนแรงของอาการตวเหลองของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาในระดบปานกลาง และมารดารอยละ 27.3 รบรความรนแรงของอาการตวเหลองของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาในระดบนอย ดงแสดงในตารางท 4 ตารางท 4 จ านวนและรอยละของมารดาจ าแนกตามการรบรระดบความรนแรงของอาการตวเหลองของทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาของมารดา (n = 88)

การรบรระดบความรนแรงของอาการตวเหลองของทารกแรกเกด ตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาของมารดา

จ านวน รอยละ

มาก 0 0.0 ปานกลาง 50 56.8 นอย 24 27.3 ไมรนแรง 14 15.9

60

สวนท 4 การไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาของมารดา ดงแสดงในตารางตอไปน

มารดาทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา พบวามารดาสวนใหญ (รอยละ

68.2) เคยไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาของมารดาจากพยาบาล ในจ านวนนมารดาไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาจากพยาบาล โดยวธการบรรยาย การใหทดลองปฏบต และการสาธต รอยละ 54.9 20.4 และ19.7 ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 5 ตารางท 5 จ านวนและรอยละของการไดรบการเตรยมความพรอมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาของมารดา (n = 88)

การไดรบการเตรยมความพรอม จ านวน รอยละ

ไมเคย 28 31.8 เคย 60 68.2 การบรรยาย 39 54.9 การใหทดลองปฏบต 18 20.4 การสาธต 14 19.7

61

สวนท 5 ความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา

ความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลอง

ทไดรบการสองไฟรกษาสวนใหญอยในระดบมากรอยละ 98.9 เมอพจารณาความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษารายดาน พบวา ดานกจกรรมทท าประจ า มารดารอยละ 95.5 เหนดวยในระดบมาก ในดานกจกรรมพยาบาล พบวา มารดารอยละ 98.9 เหนดวยในระดบมาก สวนดานการแลกเปลยนขอมล พบวา มารดารอยละ 89.8 และรอยละ 9.1 เหนดวยในระดบมากและปานกลาง ตามล าดบ และดานการตดสนใจ พบวา มารดารอยละ 65.9 เหนดวยในระดบมาก และมรอยละ 34.1 เหนดวยในระดบปานกลาง ดงแสดงในตารางท 6 ตารางท 6 จ านวนและรอยละของมารดาจ าแนกตามความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาโดยรวมและรายดานในแตละระดบ (n = 88) เหนดวย ขอมลความคดเหนของมารดา นอย ปานกลาง มาก จ านวน จ านวน จ านวน (รอยละ) (รอยละ) (รอยละ) โดยรวม 0 (0) 1 (1.1) 87 (98.9) รายดาน ดานกจกรรมทท าประจ า 2 (2.3) 2 (2.3) 84 (95.5) ดานกจกรรมการพยาบาล 1 (1.1) 0 (0) 87 (98.9) ดานการแลกเปลยนขอมล 1 (1.1) 8 (9.1) 79 (89.8) ดานการตดสนใจ 0 (0) 30 (34.1) 58 (65.9)

62

สวนท 6 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาและปจจยทเกยวของ

ความสมพนธระหวางการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลอง ทไดรบการสองไฟรกษาและความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบรของมารดา การไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาของมารดา และความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา พบวา

ความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบรของมารดา ไมมความสมพนธกนทางสถต (p > .05) กบการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา

การไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาของมารดา ไมมความสมพนธกนทางสถต (p > .05) กบการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา

ความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา มความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาอยางมนยส าคญทางสถต (rs = .286, p < .01) ดงแสดงในตารางท 7 ตารางท 7 ความสมพนธระหวางการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษากบความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบรของมารดา โดยสถตสหสมพนธสเปรยแมน

ปจจย คาสมประสทธสหสมพนธ rs p-value

ความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบร ของมารดา

-.085 .102

การไดรบการเตรยมความพรอมของมารดา 1.192 .551 ความคดเหนของมารดา .286 .007* * p < .01

63

การอภปรายผล

การศกษาการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบ การสองไฟรกษา และปจจยทเกยวของ ผวจยไดอภปรายผลตามวตถประสงคดงตอไปน

วตถประสงคการวจยขอท 1 เพอศกษาการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรก

เกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา

ผลการศกษาพบวา มารดาทกรายมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาโดยรวม มารดามากกวาครงหนง (รอยละ 60.2) ไดปฏบตการมสวนรวมในระดบปานกลาง และรอยละ 33.0 มารดามสวนรวมในระดบมาก (ตารางท 3) สอดคลองกบผลการศกษาของ อมพร รอดสทธ (2547) ทศกษาเกยวกบปฏบตการมสวนรวมของผปกครองในการดแลเดกปวยขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาลชมชนพบวา ผปกครองทกรายไดปฏบตการมสวนรวมในการดแลเดกปวย ผปกครองมากกวาครงหนง (รอยละ 57.9) ไดปฏบตการมสวนรวมโดยรวมอยในระดบปานกลาง และรอยละ 35.9 ไดปฏบตการมสวนรวมในระดบมาก จากผลการศกษาดงกลาวอธบายไดวา การมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาในโรงพยาบาลสายสมพนธแมลก ซงมนโยบายใหทารกแรกเกดอยกบมารดาในหองเดยวกนตลอด 24 ชวโมง ท าใหมารดาสวนไดอยดแลทารกแรกเกดทงภาวะปกตและเจบปวยตลอดเวลาพบวา มความคลายคลงกนในเรองการมสวนรวมของผปกครองในการดแลเดกปวยในโรงพยาบาล ทงนอาจเนองมาจากโรงพยาบาลชมชนมนโยบายใหผปกครองอยเฝาเดกปวย ซงในระยะแรกเกดมารดาเปนผใกลชดกบทารกแรกเกดมากทสด และสามารถตอบสนองความตองการของทารกแรกเกดไดดทสด (Wheeler, 2005) เนองจากมารดามความผกพนกบทารกตงแตอยในครรภและเมอทารก แรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา มารดาตองการคงบทบาทของการเปนมารดา ตองการดแลทารกแรกเกด ตองการอยกบบตร ตองการปลอบโยนบตรขณะไดรบกจกรรมการรกษา และการแลกเปลยนขอมลกบบคลากร (Schepp, 1995) สงผลท าใหมารดามสวนรวมในการดแลทารกเปนอยางมาก

เมอพจารณารายดาน ในดานกจกรรมทท าประจ า พบวามารดาสวนใหญมสวนรวมดานกจกรรมทท าประจ าโดยมารดารอยละ 90.9 และ 9.1 มสวนรวมในระดบมากและปานกลางตามล าดบ (ตารางท 3) และเปนอนดบสงสดเมอเทยบกบดานอนๆ โดยมารดามสวนรวมในกจกรรมทท าประจ าทกครง ไดแก การอาบน า เชดตาและสะดอ (รอยละ 47.7) การใหนม (รอยละ 94.3) การท า

64

ความสะอาดหลงขบถาย (รอยละ 86.4) การเปลยนผาออม (84.1) การเปลยนผาปทนอนหรอผาหม ทเปอน (รอยละ 70.5) และการปลอบโยนเมอบตรรองไห (รอยละ 88.6) (ภาคผนวก จ) สอดคลองกบผลการศกษาของอมพร รอดสทธ (2547) ทพบวาผปกครองสวนใหญ (รอยละ 69.3) มสวนรวมในการดแลเดกปวยดานกจกรรมทท าประจ าในระดบปานกลาง อาจเนองมาจากมารดาเคยมสวนรวม ในดานกจกรรมทท าประจ ามากอนททารกจะปวย หรอไดรบการฝกฝน และค าแนะน าจากบคลากรพยาบาล นอกจากนมารดายงเปนผใกลชดกบทารกแรกเกดมากทสดและสามารถตอบสนองความตองการของทารกแรกเกดไดดทสด (Wheeler, 2005) ซงผลการศกษายงพบวา มารดาไดรบความรในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษารอยละ 53.4 โดยไดรบความรจาก แพทยหรอพยาบาล เอกสารหรอแผนพบหรอหนงสอ และอนเตอรเนต รอยละ 74.5 23.6 และ1.8 ตามล าดบ (ตารางท 2) นอกจากนมารดาอาจตองการคงบทบาทของมารดาในการดแลทารก จงเขาไป มสวนรวมในการดแลทารก (Neill,1996; Ward, 2001) และคดวาตนเองตองมสวนเกยวของในการดแลทารก (Farrell, 1989) สอดคลองกบการศกษาของจรสศร หนศลป (2549) ทศกษาการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดทมภาวะเสยงสง พบวา มารดาสวนใหญ (รอยละ 77.10) ตองการ มสวนรวมในการปฏบตเพอดแลทารกแรกเกดทมภาวะเสยงสงในระดบมากเพราะตองการรกษาบทบาทการเปนมารดา เชนเดยวกบผลการศกษาของ เนตรทอง ทะยา และคณะ (2545) พบวา มารดาตองการแสดงบทบาทการเปนมารดาในการดแลทารกแรกเกดในกจวตรประจ าวน เชน ตองการใหนม อม กอด จบ มสวนรวมในการปลอบ และการดแลท าความสะอาดรางกาย

ในดานกจกรรมการพยาบาล ผลการศกษาพบวา มารดาทกรายมสวนรวม โดยมารดาสวนใหญ (รอยละ73.9) มสวนรวมในระดบปานกลาง และรอยละ 14.8 มสวนรวมในระดบมาก (ตารางท 3) สอดคลองกบการศกษาการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดทมภาวะเสยงสงของ จรสศร หนศลป (2549) พบวามารดารอยละ 46.4 และ 45.0 ปรารถนาทจะปฏบตการ มสวนรวมในดานกจกรรมการพยาบาลในระดบปานกลางและมากตามล าดบ ผลการศกษาชใหเหนวามารดามสวนรวมในกจกรรมการพยาบาลทกครง ประกอบดวยกจกรรมการพยาบาลทท าประจ า ไดแก การจบตว อม สมผสขณะวดอณหภมกาย การจบตว อม สมผสขณะชงน าหนก และการจบตว อม สมผสขณะเจาะเลอด รอยละ 76.1 58.0 และ 35.2 ตามล าดบ อกสวนหนงเปนกจกรรมการดแลพเศษ ไดแก การสงเกตอาการขณะและหลงบตรไดรบนม (รอยละ 67.0) การเปดหรอปดเครองสองไฟรกษา (รอยละ 63.6) การจดทานอนใหบตรนอนตรงกลางแผงไฟ (รอยละ 70.5) การเปดผาหรอคลมผาเครองสองไฟรกษา (รอยละ 46.6) และการสงเกตอาการผดปกตของบตรขณะสองไฟรกษา (รอยละ 63.6) (ภาคผนวก จ) อาจมสาเหตเนองจากมารดามความผกพนกบทารกตงแตอยในครรภและเมอทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาเขารบการท ากจกรรมพยาบาล มารดา

65

ตองการอยกบบตร ปลอบโยนและชวยเหลอบตรไมวากจกรรมนนจะกอใหเกดความเจบปวดหรอไมกตาม สวนกจกรรมการพยาบาลทมารดาไมมสวนรวม ไดแก การใชผาปดตาใหบตร (รอยละ 92.0) การบนทกจ านวนนมทบตรไดรบ (รอยละ 78.4 ) การเชดตวลดไข (รอยละ75.0) และการบนทกปสสาวะและหรออจจาระของบตร (รอยละ 61.4) (ภาคผนวก จ) การศกษาของ โรเดน (Roden, 2005) เกยวกบการมสวนรวมของผปกครองและพยาบาลในการดแลเดกทมการเจบปวยเฉยบพลน พบวา ผปกครองไมตองการดแลเดกปวยเฉยบพลนในเรองกจกรรมพยาบาล ทงนอาจมาเนองจากมารดาคดวากจกรรมการพยาบาลควรเปนหนาทของพยาบาล โดยมารดาไมควรไปกาวกาย และอาจคดวาตนเองไมสามารถดแลบตรไดดเทาแพทยและพยาบาลทมความรและประสบการณในการรกษา (Pongjaturawit, 2001) นอกจากนมารดาไมมประสบการณในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษารอยละ 69.3 (ตารางท 2) เชนเดยวกบการศกษาของ จรสศร หนศลป (2549) พบวา มารดาสวนใหญ (รอยละ 92.1) ไมมประสบการณการมบตรเจบปวยเขารบการรกษาในโรงพยาบาลเมอแรกเกด ท าใหไมกลาและไมมนใจในการมสวนรวมในการดแลบตรของตนเอง

ในดานการแลกเปลยนขอมล มารดาเกอบครงหนง (รอยละ 44.3) มสวนรวมในระดบมากและเปนอนดบ 2 รองจากการมสวนรวมดานกจกรรมทท าประจ า นอกจากนรอยละ 9.1 มารดาไมมสวนรวมในดานน (ตารางท 3) สอดคลองการศกษาของอมพร รอดสทธ (2547) ทพบวาผปกครองสวนใหญรอยละ 54 มสวนรวมในการดแลเดกปวยดานกจกรรมทท าประจ าในระดบมาก และรอยละ 0.5 มารดาไมมสวนรวมในดานน เนองจากการมสวนรวมดานการแลกเปลยนขอมลไมตองใชประสบการณหรอความรทางการพยาบาลดงเชนสองดานแรก และความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาระดบมาก ทกดาน (ตารางท 6) ทงนอาจเปนผลมาจากมารดากบพยาบาลมปฏสมพนธกนอยเสมอ ซงการตดตอสอสารจะชวยใหผปกครองไดรบการชวยเหลอจากบคลากรพยาบาลในเรองการมสวนรวม ในการดแลเดกขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล การตดตอสอสารจะชวยลดความวตกกงวล เพมความสมพนธระหวางพยาบาลและมารดา (Powers, Goldstein, Plank, Thomas & Conkright, 2000) โดยจะเหนไดวาและมารดามสวนรวมในดานการแลกเปลยนขอมลทกครง ซงมารดามากกวาครงหนง (รอยละ 51.1) ไดรบการแจงขอมลและมโอกาสสอบถามเกยวกบอาการตวเหลองของบตรตามความเปนจรง และรอยละ 56.8 ไดรบค าแนะน าและมโอกาสสอบถามในการดแลบตรขณะ สองไฟรกษา มารดาเกอบครงหนง (รอยละ 46.6) ไดรายงานอาการผดปกตของบตรใหพยาบาลทราบ ประมาณ 1 ใน 3 ของมารดาพดคยกบพยาบาลเกยวกบการตรวจอาการตวเหลอง การสองไฟรกษา หรอการเปลยนแปลงแผนการรกษาทบตรไดรบ (รอยละ 38.6) และรอยละ 33 มารดาพดคยกบพยาบาลถงประโยชนของการสองไฟรกษา (ภาคผนวก จ)

66

สวนในดานการตดสนใจ มารดารอยละ 42.0 และ 27.3 มสวนรวมในระดบปานกลางและนอยตามล าดบ มเพยงรอยละ 4.5 ทมารดาไมมสวนรวมในการตดสนใจดแลทารกแรกเกด ตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา และเปนอนดบทต าสดเมอเทยบกบดานอนๆ (ตารางท 3) มรายงานการศกษา พบการมสวนรวมของผปกครองสวนใหญอยในระดบนอย และไมไดมสวนรวมในดานการตดสนใจเลย (จรสศร หนศลป, 2549; ณฐกา ปฐมอารย, 2551; ณชกานต ไชยชนะ, 2545; สรนาตยา วงควาล, 2551; อมพร รอดสทธ ,2547) อาจมสาเหตเนองจาก พยาบาลคดวาตนเอง มความรและมความเชยวชาญในการดแลรกษาพยาบาลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษามากกวามารดาของทารกแรกเกด (Brown & Ritchie, 1989) จงไมไดถามความเหนของมารดาเกยวกบการตรวจหรอการรกษา และมารดาอาจคดวาบคลากรทางการแพทยและพยาบาลทกคน มประสบการณ หรอมความเชยวชาญในการดแลทารกแรกเกด (Holditch - Davis & Miles, 2000) จากการศกษาดงกลาวจะเหนไดวามารดาสวนใหญ (รอยละ 93.2) ไมมสวนรวมในการตดสนใจทจะเปดหรอปดผาปดตาขณะใหนมบตร มารดาครงหนง (รอยละ 50.0) ไมมสวนรวมในการตดสนใจเปดหรอปดคลมผาเครองสองไฟรกษา นอกจากนมารดามากกวาครง (รอยละ 69.3 และ 59.1) มสวนรวมทกครงในการตดสนเลอกทานอนใหบตรและเลอกชวงเวลาใหนมบตรตามล าดบ และมารดาเกอบครงหนง (รอยละ 47.7) มสวนรวมทกครงในการตดสนเลอกชวงเวลาเปดหรอปดเครองสองไฟรกษา (ภาคผนวก จ) อยางไรกตามการตดสนใจของผปกครองจะมากหรอนอยขนอยกบการไดรบการสนบสนนจากบคลากรทางการแพทยและพยาบาล (Coyne, 1995)

วตถประสงคการวจยขอท 2 เพอศกษาความสมพนธระหวางการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษากบปจจยทเกยวของ

การมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา มความสมพนธกบความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบรของมารดาอยางไร

ผลการศกษาครงนพบวา ความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบรของมารดากบความสมพนธกบการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา ไมมความสมพนธกนทางสถตทระดบ .05(r = -.085., p-value = .102) (ตารางท 7) อาจเนองมาจากมารดาประมาณ 1ใน 3 (รอยละ 38.6) มการพดคยเกยวกบการตรวจอาการตวเหลอง การสองไฟรกษา หรอการเปลยนแปลงแผนการรกษาทบตรไดรบกบบคลากรพยาบาลทกครง (ภาคผนวก จ) ท าใหมารดาสวนใหญรบรวาทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษามความ

67

รนแรงของอาการตวเหลองระดบต า โดยมารดารบรความรนแรงของอาการตวเหลองระดบปานกลางและนอย รอยละ 56.8 และ 27.3 ตามล าดบ (ตารางท 4) ในทางตรงกนขามท าใหมารดามสวนรวมดานการแลกเปลยนขอมลมาก โดยมารดารอยละ 44.3 มสวนรวมในระดบมากและเปนอนดบ 2 รองจากการมสวนรวมดานกจกรรมทท าประจ า (ตารางท 3) จงอาจสงผลใหการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษากบความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบรของมารดาไมมความสมพนธกนทางสถต ซงความร ความเขาใจ ในเหตการณหรอสถานการณตางๆนนมผลโดยตรงตอการรบร (กนยา สวรรณแสง, 2540) การรบรจงมอทธพลอยางมากตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของบคคล (Robbins, 1993) นอกจากนเครองมอประเมนความรนแรงของอาการตวเหลองตามการรบรของมารดาในการศกษาครงน มเพยง 1 ขอ ซงอาจวดการรบรความรนแรงของอาการตวเหลองของมารดาไดไมละเอยด

การมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา มความสมพนธกบการไดรบการเตรยมความพรอมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลอง ทไดรบการสองไฟรกษาอยางไร

ผลการศกษาครงนพบวา การไดรบการเตรยมความพรอมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษากบความสมพนธกบการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาไมมความสมพนธกนทางสถตทระดบ .05 (r = .1.192., p-value = .551) (ตารางท 7) อาจเนองมาจากมารดาสวนใหญ รอยละ 68.2 ไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา รอยละ 54.9 20.4 และ 19.7 พยาบาลเตรยมความพรอมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา แกมารดาโดยการสอน การทดลองปฏบต และการสาธต ตามล าดบ (ตารางท 5) และมารดามาก กวาครงหนง (รอยละ 56.8) ไดรบค าแนะน าและมโอกาสสอบถามในการดแลบตรขณะสองไฟรกษาทกครง (ภาคผนวก จ) รอยละ 53.4 มารดาไดรบความรในการดแลทารกแรกเกดตวเหลอง ทไดรบการสองไฟรกษา (ตารางท 2) สอดคลองกบการศกษาผลของโปรแกรมการฝกฝนมารดาตอความพรอมของมารดาในการเลยงดทารกแรกเกดกอนก าหนดของ นยนา วงษนยม (2544) พบวา มารดากลมทดลองทไดรบโปรแกรมการฝกฝน ซงประกอบดวยการใหความร การฝกทกษะเกยวกบการดแลทารก มความพรอมในการเลยงดทารกดกวามารดากลมทไดรบการพยาบาลปกต โดยสจวตและอารชโบลด (Stewart & Archblod as cited in, Harvath, Archbold, Stewart, Gadow, Kirschling & Miller et al., 1994) อธบายวา ความพรอมในการดแล หมายถงการทผดแลปฏบตกจกรรมเพอ

68

ตอบสนองความตองดานรางกายและอารมณ รวมถงจดการปญหาความตงเครยดในระหวางการดแล ซงมารดาเกอบครงหนง รอยละ 48.9 มความวตกกงวลมากเกยวกบอาการตวเหลอง (ตารางท 2) นอกจากนเครองมอประเมนการไดรบการเตรยมความพรอมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาในการศกษาครงน มเพยง 1 ขอ ซงอาจวดการไดรบการเตรยมความพรอมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาไดไมละเอยด จงอาจ สงผลใหการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา กบการไดรบการเตรยมความพรอมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาไมมความสมพนธกนทางสถต

การมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษามความสมพนธกบความคดเหนของมารดาในการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลอง ทไดรบการสองไฟรกษาอยางไร

ผลการศกษาครงนพบวา ความคดเหนของมารดาในการมสวนรวมในการดแลทารก แรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาโดยรวม มความสมพนธทางบวกกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาในระดบต าอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 (r = .286., p-value = .007) (ตารางท 7) ซงแสดงวาความคดเหนสวนใหญ (รอยละ 98.9) ของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษาโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาความคดเหนของมารดาเกยวกบการมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกด ตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษารายดาน พบวา มารดาสวนใหญเหนดวยในระดบมากทกดาน โดยมารดาเหนดวยในระดบมากดานกจกรรมทท าประจ า ดานกจกรรมพยาบาล ดานการแลกเปลยนขอมล และดานการตดสนใจรอยละ 95.5 98.9 89.8 และ65.9 ตามล าดบ (ตารางท 6) อาจเนองจากมารดาตองการคงบทบาทของมารดาในการดแลทารก จงเขาไปมสวนรวมในการดแลทารก (Neill, 1996; Ward, 2001) และคดวาตนเองตองมสวนเกยวของในการดแลทารก (Farrell, 1989) และเพอใหมนใจวาทารกจะไดรบการตอบสนองความตองการไดดทสด ซงในระยะแรกเกดมารดาเปนผใกลชดกบทารกแรกเกดมากทสด (Wheeler, 2005) สอดคลองกบการศกษาของจรสศร หนศลป (2549) ทศกษาการมสวนรวมของมารดาในการดแลทารกแรกเกดทมภาวะเสยงสง พบวา มารดาสวนใหญ (รอยละ 77.10) ตองการมสวนรวมในการปฏบตเพอดแลทารกแรกเกดทมภาวะเสยงสงในระดบมากเพราะตองการรกษาบทบาทการเปนมารดา นอกจากนปจจบนแนวคดการดแลโดย ยดครอบครวเปนศนยกลาง ไดรบการยอมรบและน าไปใชกนอยางแพรหลายในตางประเทศ

69

(Lima, Rocha, Scochi, & Callery, 2001) รวมถงในประเทศไทย (ศรพรรณ กนธวง และคณะ, 2547) ) อกทงโรงพยาบาลสายสมพนธแมลก มนโยบายใหทารกแรกเกดอยกบมารดาในหองเดยวกนตลอด 24 ชวโมง (rooming-in) โดยมารดาจะมโอกาสไดรวมดแลในกจกรรมตางๆ จากการศกษาพบวา มารดาทกรายมสวนรวมในการดแลทารกแรกเกดตวเหลองทไดรบการสองไฟรกษา มารดามากกวาครงหนง (รอยละ 60.2) ไดปฏบตการมสวนรวมในระดบปานกลาง (ตารางท 3) เมอพยาบาลเหนความส าคญของการใหมารดาสวนรวมในการดแลทารก เปดโอกาสใหผปกครองดแลผปวยเดกทเขารบการรกษาในโรงพยาบาล และอนญาตใหมารดาอยเฝาทารกแรกเกดตลอดเวลา ภายใตการชแนะและคงไวซงบทบาทของครอบครว การรวมมอกนระหวางผปกครองและบคลากรในทมสขภาพ (Hutchfield, 1999) ซงอาการตวเหลองในทารกแรกเกดกถอเปนการเจบปวย ท าใหมารดารสกวาตนเองมคณคา ไดเรยนรการดแลและสามารถดแลไดอยางตอเนอง (Pomgjaturawit, 2005) มโอกาสไดแลกเปลยนเรยนรหรอแสดงความคดเหนเกยวกบการรกษาททารกไดรบตามความเปนจรงและมความเขาใจมากขน (Palmer, 1993) สงผลใหมารดามความวตกกงวลลดลง (Pomgjaturawit, 2005) ซงผลการศกษาดานการแลกเปลยนขอมล พบวามารดาเกอบครงหนง (รอยละ 44.3) มสวนรวมในระดบมากและเปนอนดบ 2 รองจากการมสวนรวมดานกจกรรมทท าประจ ามารดา ซงมารดามากกวาครงหนง (รอยละ 51.1) ไดรบการแจงขอมลและมโอกาสสอบถามเกยวกบอาการตวเหลองของบตรตามความเปนจรง และรอยละ 56.8 ไดรบค าแนะน าและมโอกาสสอบถามในการดแลบตรขณะสองไฟรกษา มารดาเกอบครงหนง (รอยละ 46.6) ไดรายงานอาการผดปกตของบตรใหพยาบาลทราบ ประมาณ 1ใน3 ของมารดาพดคยกบพยาบาลเกยวกบการตรวจอาการ ตวเหลอง การสองไฟรกษา หรอการเปลยนแปลงแผนการรกษาทบตรไดรบ (รอยละ 38.6) และ รอยละ 33 มารดาพดคยกบพยาบาลถงประโยชนของการสองไฟรกษา (ภาคผนวก จ)