บทท 2

ความหมาย ทฤษฎ และแนวคดทเกยวของกบการประกอบธรกจลสซงรถยนต

ปจจบนในประเทศไทยมธรกจในการใหบรการทางดานการเงนซงกคอ ธรกจลสซงรถยนต ทไดรบความนยมเพมมากขน ผประกอบธรกจลสซงรถยนตอาจเปนไดทงธนาคารพาณชย บรษทเงนทน บรษทประกนชวต บรษททจดทะเบยนทวไป หรอแมกระทงบรษททผลตรถยนต ซงธรกจลสซงรถยนตนเปนธรกจทจดตงขนเพอจดหารถยนตใหตามความตองการ และตามวตถประสงคของผประกอบธรกจ หรอผบรโภคทขาดเงนทนทจะซอรถยนตมาเปนกรรมสทธของตนเอง หรอผ ประกอบธรกจหรอผบรโภคทไมตองการเปนเจาของกรรมสทธในรถยนต แตตองการใชรถยนตในกจการของตนเองภายในระยะเวลาทก าหนด เชน รถยนตประจ าต าแหนงส าหรบขาราชการระดบสง หรอรถยนตส าหรบผบรหารองคกรเอกชน เนองจากรถยนตถอเปนทรพยสนทเสอมสภาพไปตามอายของการใชงาน และมความลาสมยไดงาย ซงลกษณะของการประกอบธรกจลสซงรถยนตมไดเปนกรณของการใหยมเงน แตเปนการใหเชารถยนตโดยมระยะเวลาตามทคสญญาไดตกลงกนแตไมเกนไปกวาอายของรถยนตทใหเชา เมอถงระยะเวลาสนสดสญญาเชารถยนตผประกอบธรกจสามารถเลอกเชารถยนตน นตอสงคนใหกบผประกอบธรกจลสซง หรอซอรถยนตน นมาเปนกรรมสทธของตนกได

2.1 ความเปนมาของการประกอบธรกจลสซง

การประกอบธรกจแบบลสซง (Leasing) มววฒนาการมาจากการใหเชาแบบธรรมดา ซงในสมยกอนเปนการใหเชาแบบถอครอง (Leasehold) ไดแก การใหเชาอปกรณทางการเกษตร หรอการใหเชาทดนในการท าการเกษตร รวมทงการใหเชาเรอ1 โดยเชอกนวาธรกจลสซงมมาตงแต 2,000 ป กอนครสตศกราช โดยชาวโรมนโบราณไดมการใหเชาเรอแกพอคาชาววาณช ทจะน าสนคาไปขายในแถบทะเลเมดเตอรเรเนยน หลงจากนนเปนตนมาธรกจลสซงกไดพฒนาจากธรกจใหเชาเรอมาเปนการใหเชาทดน เครองจกรเยบผา เครองท ารองเทา เครองใชในส านกงานตลอดจนเครองมอตางๆทใชในอตสาหกรรม เปนตน ธรกจลสซงไดขยายตวอยางรวดเรวหลงสงครามโลกครงท 2 โดยเฉพาะเมออตสาหกรรมใหมๆเกดขนมากมาย ท าใหเกดความตองการเครองมอในการประกอบ 1 ปราณ ลลาชวสทธ และกาลเกต กองเกยรตงาม. (2528). ธรกจการใหเชาแบบลสซง. รายงานเศรษฐกจรายเดอน

ธนาคารแหงประเทศไทย. หนา 29.

9

อตสาหกรรมเพมมากขนตามไปดวย ซงธรกจลสซงสามารถทจะสนองความตองการของมนษยไดอยางรวดเรว ส าหรบในประเทศองกฤษซงถอเปนศนยกลางของการใหบรการลสซงในทวปยโรป เนองจากถอเปนประเทศแรกทจดการท าธรกจประเภทลสซง มการจดตงเปนครงแรกในปค.ศ. 1960 อกทงธรกจการใหเชาแบบลสซง (Leasing) ตามหลกฐานทางประวตศาสตรมการววฒนาการมาจาก การใหเชาธรรมดาทท าธรกจใหเชาอปกรณการเกษตรตางๆและทดนเพอใชงาน ในยคตอมาเรมมการพฒนารปแบบการใหเชาทรพยสนหลายประเภททงใหมขอบเขตประเภทของทรพยสนทใหเชาและวธการใหเชาเปนอยางมาก เพอรองรบการขยายตวของภาคอตสาหกรรมจงท าใหธรกจลสซงเขามสวนรวม จงมการพฒนารปแบบการเชาและเจรญเตบโตควบคกบการใหสนเชอประเภทอนไปทวโลก แตในปจจบนธรกจดงกลาวเรมอมตวโดยมสดสวนประมานรอยละ 13 ของการลงทนทงหมด สนคาทใหบรการ ไดแก เครองจกรทใชในอตสาหกรรม สวนในภมภาคเอเชยการประกอบธรกจลสซงเรมเขามามบทบาทในประเทศญป นเมอป ค.ศ. 1960 โดยรอยละ 55 เปนบรษททตงขนโดยการสนบสนนของธนาคาร และสถาบนทางการเงนตางๆ ส าหรบสนคาทใหบรการสวนใหญเปนประเภทเครองใชไฟฟา และอปกรณในส านกงาน เชน เครองคอมพวเตอร เครองค านวณ เปนตน สวนสนคาประเภทอนๆ ไดแก เครองจกรทใชในอตสาหกรรม เครองมอทางการแพทย เครองมอหรออปกรณทใชในการคมนาคม2 เปนตน เมอปค.ศ. 1855 ประเทศองกฤษไดมการจดต งบรษทลสซงชอ Birmingham Wagon Company ท าธรกจใหเชาตรถไฟแกผประกอบการถานหนและเหมองแร และในปค.ศ. 1877 เปนตนมา ถอเปนการเรมตนยคใหมของธรกจลส ซงทสหรฐอเมรกาบรษท Bell Telephone Company ท าธรกจใหเชาโทรศพท เรมน าธรกจลสซงมาใชกบกจการของตนท าใหธรกจลสซงไดรบความนยม และไดรบการยอมรบท าใหมการแพรหลายไปในธรกจเครองบน เครองจกรกลทางการเกษตร เครองจกรกลทางอตสาหกรรม เพอขยายธรกจการขายสนคาของผผลต จงท าใหธรกจลสซงไดแพรหลายเขาไปในยโรป ประเทศญป น และประเทศตางๆทวโลก เนองจากธรกจลสซงมความส าคญและเปนประโยชนตอการอตสาหกรรมและพฒนาเศรษฐกจของประเทศเหลานน แมประเทศดงกลาวจะมระบบการเงนการธนาคาร และสถาบนการเงนท มความมนคง และเจรญกาวหนามาก มความสามารถตอบสนองตอความตองการในระบบการเงนของภาคอตสาหกรรม และภาคธรกจไดเปนอยางดและอยางเพยงพอแลวกตาม แตรฐบาลของประเทศ

2 สดศร วงศศรเวช. (2528). ลสซง : ธรกจทางการเงนทชวยพฒนาประเทศ. สรปขาวธรกจธนาคารกสกรไทย. หนา 36-38.

10

เหลานนกยงมนโยบายสนบสนนธรกจลสซง เพอใชธรกจลสซงชวยในการสงเสรมการลงทนภายในประเทศอกประเภทหนง3 ตอมาในปค.ศ. 1948 ไดเรมมธรกจลสซงขนในสหรฐอเมรกาทมชอวา Rental Capital ซงลสซงในสหรฐอเมรกามความเจรญเตบโตอยางรวดเรวในชวงทศวรรษท 1950-1960 เพราะชวงนอตสาหกรรมมความตองการเครองจกรขนาดใหญและทนสมยมากยงขน แตกลบขาดเงนทจะซอมาเปนเจาของ ธรกจลสซงจงเขามามบทบาทส าคญในการตอบสนองความตองการของผประกอบการ ในกรณดงกลาวเปนเหตใหธรกจลสซงในสหรฐอเมรกามปรมาณเพมมากขนจาก 10 ลานดอลลารสหรฐฯ ในชวงตนทศวรรษ 1960 เปน 10,000 ลานดอลลารสหรฐฯในตอนปลายทศวรรษ 1960 ปจจบนสหรฐอเมรกามบรษทลสซงอยประมาณ 2,000 บรษท ซงสนคาทใหเชา ไดแก เครองจกร อปกรณในอตสาหกรรม เครองคอมพวเตอร ตรถไฟ เครองถายเอกสาร และเครองจกรทใชในการกอสราง บรษทลสซงในสหรฐอเมรกามประมาณรอยละ 15 เปนของผผลตเครองจกร และรอยละ 36 เปนบรษทอสระ4 การประกอบธรกจลสซงไดเรมเขามาสระบบเศรษฐกจของประเทศไทย เมอประมาณปพ.ศ. 2521 บรษทแรกทจดทะเบยนเพอด าเนนกจการลสซง คอบรษทไทยโอเรยลเตลลสซง เปนบรษทในเครอบรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย (IFCT) และตอมาไดมบรษทอนขอจดทะเบยนเพมมากขนอก 11 บรษท แตกมเพยง 2 บรษททประสบความส าเรจในการประกอบกจการ5 ตอมาในป พ.ศ. 2522 กมบรษททสโกลสซง เกดขนและปตอๆมากมบรษทอนๆเกดขนตามมาเปนล าดบ เชน บางกอกลสซงโซวลสประเทศไทย กรงเทพมตซยลสซง ในสมยแรกๆลกคาสวนใหญเปนชาวตางชาต ทรพยสนทใหบรการสวนมากจะเปนพวกคอมพวเตอรเทานน มหลายบรษทใชชอวา “บรษทลสซง” แตในทางปฏบตจะใหบรการผสมผสานทงเชาซอและขายสนคาเงนผอนดวย ทงนเนองจากลสซงยงไมเปนทรจกแพรหลายในหมผใชบรการเทาทควร และลกคาสวนใหญขณะนนยงคงตองการความเปนเจาของและเคยชนกบธรกจเชาซอ ซงมการด าเนนธรกจในประเทศไทยมาเปนระยะเวลายาวนาน ซงในประเดนนเคยมผวเคราะหวาธรกจลสซงของประเทศไทยในชวงปพ.ศ. 2530 จะมบทบาทประมาณรอยละ 0.8 ของการใหสนเชอในประเทศไทย ในขณะทประเทศอนๆธรกจลสซงมบทบาทสงกวานหลายเทา เชน ประเทศสงคโปรรอยละ 2.1 ปากสถานรอยละ 0.9 ฮองกงรอยละ 6.9 ไตหวนรอยละ 3.7 สาธารณรฐเกาหลใตรอยละ 11.4 อนโดนเซยรอย

3 สมรกษ แซซม. (2553). ประสทธภาพเชงเทคนคในการด าเนนงานของธรกจลสซงในประเทศไทย. สารนพนธเศรษฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเศรษฐศาสตรการจดการ,มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. หนา 11. 4 สมรกษ แซซม.อางแลวเชงอรรถท 3. หนา 38. 5 วทยา เหลองสขเจรญ. (2536). ลสซง : เชาทรพยแบบใหม. วารสารกฎหมาย, 11(1-3). หนา 113.

11

ละ 6.5 ศรลงการอยละ 5.5 สหรฐอเมรการอยละ31.9 ประเทศองกฤษรอยละ 17.5 สาธารณรฐฝรงเศสรอยละ 13 เยอรมนรอยละ 8.7 ออสเตรเลยรอยละ 31.2 ญป นรอยละ 7.4 ในกลมประเทศในประชาคมยโรปรอยละ 156 ลสซงมแนวความคดมาจากการใหเชาทรพยสนทมมานาน โดยมลกษณะเปนการใหเชาทรพยสน แบบธรรมดาเพอการใชงานตามวตถประสงคของผ เชา ตอมาเมอมการพฒนาแนวความคดจากการใชทรพยสนธรรมดาตามสญญาเชากเรมมการใสเงอนไขขอตกลงเกยวกบการเปนเจาของกรรมสทธทรพยสน (Ownership) กรณทผเชาตองช าระคาเชาในอตราคงทเทากนทกเดอนภายในระยะเวลาทก าหนดจนกวาสญญาเชาจะสนสดลง และในระหวางอายสญญาเชาผเชาจะบอกเลกสญญาไมได โดยผเชาและผใหเชาตกลงในเรองกรรมสทธในทรพย จงมการพฒนาวธการทางกฎหมายและธรกจเกดเปนลสซงขนมาโดยมเจตนา ทจะใหบรการสนเชอดานเงนทนในการซอเครองจกรอปกรณทตองใชผลตสนคาทไมตองเปนภาระตอผประกอบการอตสาหกรรมทตองหาหลกประกนมาค าประกนสนเชอประเภทกยมเงน อกทงภาระดอกเบยกจะมอตราคงทตลอดอายสญญาท าใหผประกอบการธรกจไมมตนทนสงขนตามภาวะตลาดแตม อตราคงทตลอดอายสญญาเชาและมแหลงเงนทนเพมขน ปจจบนนประเทศไทยยงไมมหนวยงานของรฐทจะควบคมการประกอบธรกจลสซงของบรษทจ ากด และระบบธรกจลสซงทมใชสถาบนการเงนและบรษทประกนภยทงหมด คงมแตหลกเกณฑการจดตง บรษทจ ากดทประสงคจะท าธรกจลสซงจะตองเขาหลกเกณฑตามประกาศของกรมสรรพากร สวนบรษทประกนภย สถาบนการเงน และธนาคารพาณชยใดตองการประกอบธรกจลสซงกมประกาศของ กระทรวงการคลงและกรมการประกนภยทก าหนดใหสถาบนการเงนและบรษทประกนภยใดทจะประกอบธรกจลสซงตองมคณสมบตเขาหลกเกณฑตามเงอนไขทก าหนดทงตองปฏบตตามกฎระเบยบวธการทก าหนดดวย และยงไมมกฎหมายโดยเฉพาะทจะใชควบคมธรกจลสซงตงแตวธการขอจดตง การควบคม การปลอยสนเชอ เงอนไขขอก าหนดใหคสญญาปฏบตตอกนอยางเปนธรรมแกทกฝายเพอเปนการปกปอง คมครองคสญญา และระบบเศรษฐกจของประเทศ

2.1.1 ความหมายของการประกอบธรกจลสซง การประกอบธรกจลสซงรถยนตถอเปนธรกจทเออประโยชนส าหรบผประกอบธรกจ หรอผบรโภคทขาดเงนทนในการซอรถยนตมาใชในการประกอบกจการของตน โดยการใหผประกอบธรกจหรอผบรโภคเชารถยนตจากผประกอบธรกจลสซงรถยนตภายในระยะเวลาทก าหนด โดย

6 สาธต รงคสร. (2536). สดยอดเคลดวชาลสซง. สรรพกรสาสน, 40(7). หนา 3.

12

สญญาลสซงนมลกษณะทแตกตางจากสญญาเชา สญญาเชาซอ สญญาซอขายเงนผอนทวไปเมอสญญาลสซงสนสดลงผประกอบธรกจหรอผบรโภคมทางเลอกในการจดการรถยนตทเชา ซงท าการเชารถยนตตอหรอสงมอบรถยนตคนแกผประกอบธรกจลสซง หรอเลอกซอรถยนตมาเปนกรรมสทธของตนเองกได แตธรกจลสซงรถยนตนนยงไมไดรบความนยมอยางแพรหลายเทาทควร เนองจากผประกอบธรกจลสซงรถยนตมกมการประกอบธรกจอนๆควบคไปดวย เชน ธรกจเชาซอ ธรกจซอขายเงนผอน หรอธรกจเชาทรพยควบคไปดวย ซงการประกอบธรกจลสซงรถยนตถอเปนธรกจรปแบบใหมทคนสวนใหญมกเขาใจวา ธรกจลสซงเปนธรกจประเภทเดยวกบธรกจเชาซอ การซอขายเงนผอนหรอการเชาทรพยสนทวไป เนองจากธรกจลสซงรถยนตมรปแบบคลายคลงกบธรกจเชาซอ การซอขายเงนผอนหรอการเชาทรพยสนทวไปท าใหผบรโภคเกดความสบสนได อยางไรกตามมนกวชาการทางกฎหมายหลายทานไดใหความหมายของลสซงไว ดงน สญญาลสซง เปนสญญาไมมชออยางหนง เกดขนจากการประกอบธรกจลสซงเปนธรกจประเภทจดหาเงนทน (Financing) โดยทฝายทตองการทรพยสนทเปนเครองจกรและอปกรณตางๆ ในการประกอบกจการแตไมมเงนลงทนซอ ไดไปตดตอของใหบคคลอกฝายหนงซงเปนผประกอบธรกจหรอสถาบนการเงนใหเปนผลงทนซอทรพยสนไปใชประโยชน โดยช าระคาเชาเปนรายเดอนและเมอสนสดสญญาเชาแลว กสามารถมสทธตดสนใจซอเปนเจาของทรพยสนทเชาได ในราคาทตกลงกนไวแลวลวงหนา7 ลสซง คอขอตกลงระหวางผใหเชาและผเชาเพอการเชาทรพยสนโดยผเชาเปนผเลอกทรพยสนจากผ ผลตหรอผจ าหนายเอง ผใหเชาเปนผช าระราคาและเปนเจาของกรรมสทธในทรพยสนนน ขณะทผเชามสทธทจะครอบครองและใชประโยชนจากทรพยสนดวยการช าระคาเชาตามระยะเวลาทก าหนด เมอสนสดสญญาเชาตอหรอสงมอบทรพยสนคนแกผใหเชากได ตามแตทตกลงกน8 ลสซง (Leasing) คอสญญาทเจาของทรพยสนตกลงใหบคคลอกฝายหนงเรยกวาผเชาทรพยสนแบบลสซงใชประโยชนจากทรพยสนนนได โดยมเงอนไขและขอจ ากดตามทระบในสญญาและตองช าระราคาตามทก าหนดไว โดยเจาของทรพยสนตกลงจะขายทรพยสนทใหลสซงนนแกผเชาทรพยสนแบบลสซงเมอครบก าหนดตามสญญา9

7 ประดษฐ แปนทอง (2553). สญญาลสซง : วทยานพนธ น ตศาสตรมหาบณฑต, คณะนตศาสตร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนา 1. 8 สดาทพย เทวกล. (2531). ธรกจลสซง. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, คณะนตศาสตร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนา 5-6. 9 มงคล ขนาดนด (2549). เชาซอ & ลสซง. สรรพากรสาสน. 53 (9). หนา 17-18.

13

ลสซง คอขอตกลงเพอเชาทรพยสนระหวางบรษทลสซงกบผขอเชาทรพยสน โดยบรษทลสซงจะเปนผออกทนในการจดซอทรพยสนมาใหเชาตามทผขอเชาตองการโดยกรรมสทธในทรพยสนนน ยงคงเปนของบรษทลสซง แตผขอเชากมสทธครอบครองและใชทรพยสนนนอยางเตมท ตลอดจนมหนาทรกษาซอมแซมและจดการประกนภยในทรพยสนนนดวย เมอสนสดสญญาผขอเชาจะขอเชาตอหรอรบซอเปนกรรมสทธของตนเลยกแลวแตทจะตกลงกน10 อนสญญาวาดวยลสซงทางการเงนระหวางประเทศ (UNIDROIT Convention on International Financial Leasing) ใหค าจ ากดความค าวา ลสซง ไววา “มาตรา 1 อนสญญานใชบงคบกบการกอนตสมพนธลสซงทางการเงนตามทไดนยามเอาไวในอนมาตรา 2 ซงคสญญาฝายหนงเรยกวาผใหเชา (The Lessor) (ก) กบคสญญาอกฝายหนงเรยกวาผเชา (The Lessee) ในการตกลงเขาท าสญญาจดสงอปกรณ ซงผใหเชาจะไดมาซงโรงงาน สนคาตนทนหรออปกรณอนๆซงตอไปนจะเรยกโดยรวมวา อปกรณสนคา (The Equipment) โดยมคณลกษณะตามทคสญญาอกฝายหนงเรยกวาผ เชาเปนผก าหนด และ (ข) ตกลงเขาท าสญญาลสซงกบผเชา อนญาตใหผเชามสทธในการใชประโยชนในอปกรณสนคาเปนการตอบแทนส าหรบการช าระคาเชาให” ธรกจลสซงเปนธรกจประเภทการบรการจดหาเงนทน (Financing) ใหแกผลงทนรปแบบหนง นอกจากการใหสนเชอประเภทกยมของสถาบนการเงน โดยพฒนาธรกจมาจากการใหเชาทรพยสนทางการเกษตรกรรมในระยะเรมแรก เมอไดรบความนยมจากประชาชนมากขน จงไดมการ พฒนาการธรกจลสซงในรปแบบการใหเชาทรพยประเภทสนทรพยสน และวธการใหเชาเขาสอตสาหกรรมภาคการผลต เพอชวยธรกจการขายสนคาของผผลตท าใหธรกจลสซงแพรหลายไปยงภมภาคตางๆทวโลก มสวนชวยสงเสรมการลงทนภายในแตละประเทศ โดยเปนแหลงเงนทนอกแหลงหนงนอกเหนอจากธนาคารพาณชย และชวยขจดปญหาการขาดแคลนแหลงเงนทนของผประกอบการอตสาหกรรมขนาดกลาง และขนาดยอมทตองการไดรบสนเชอดานเงนทนทมภาระดอกเบยและคาใชจายตางๆ ทมอตราคงทตลอดเวลาเพอควบคมคาใชจายทเปนตนทนการผลต และลดภาระจากการปรบเปลยนอตราดอกเบยของสถาบนการเงน11 ลสซงเปนสญญาเอกเทศประเภทหนง และไมมค าจ ากดความไวโดยเฉพาะในกฎหมายทวไป แตละประเทศทมไดมกฎหมายทบญญตเรองลสซงไวโดยเฉพาะกจะน ากฎหมายทใกลเคยงมาปรบใช เชน ในประเทศองกฤษ หมายถงการเชาธรรมดา (Rent) สหรฐอเมรกา หมายถง การเชา 10 ส าเรยง เมฆเกรยงไกร. (2555). ค าอธบายกฎหมายเชาทรพย เชาซอ ลสซง. กรงเทพฯ : นตธรรม. หนา 64. 11 สมรกษ แซซม. อางแลวเชงอรรถท 3. หนา 10-11.

14

(Rent) การเชาซอ (Hire-Purchase) และการซอขายผอนสง ประเทศไทย หมายถง เชาทรพย เชาซอ หรอการซอขาย แบบมเงอนไข ซงหลกเกณฑทบญญตไวในกฎหมายทวไปทน ามาปรบใชกบการเชาแบบลสซงทมลกษณะส าคญ และวธปฏบตแตกตางจากสญญาเหลานอยมากไมสามาถน ามาใชบงคบกบการเชาแบบลสซงไดทกเรอง จงไดมการใหความหมายของลสซง (Leasing) ไวเพอก าหนดคณลกษณะและคณสมบตใหมความชดเจนขน ความหมายตามประกาศกระทรวงการคลง ก าหนดไววาการใหเชาทรพยสนแบบลสซง หมายความวา การใหเชาทรพยสนทผใหเชาจดหามาจากผผลตหรอผจดจ าหนาย หรอทรพยสนซงยดมาจากผเชารายอน เพอใหผเชาไดใชประโยชนในกจการอตสาหกรรม เกษตรกรรม พาณชยกรรม หรอกจการบรการอยางอนเปนทางคาปกตโดยผเชามหนาทตองบ ารงรกษาและซอมแซมทรพยสนทเชา ทงนผเชาจะบอกยกเลกสญญากอนก าหนดเพยงฝายเดยวไมได แตผเชามสทธทจะซอหรอเชาทรพยสนนนตอไปในราคาหรอคาเชาทไดตกลงกน โดยสญญาลสซงจะเปนกรณทมบคคลสามฝายคอ ผเชา ผใหเชา และผจดสงอปกรณสนคา หรอผผลต เปนสญญาทประกอบดวยสองสญญา คอสญญาจดสงอปกรณระหวางผใหเชากบผจดสงอปกรณ และสญญาลสซงระหวางผใหเชา กบผเชา ทมลกษณะคลายกบสญญาเชาทรพยและเชาซอแตมขอตกลงพเศษระหวางคสญญา โดยก าหนดเงอนไขบางประการทมลกษณะเปนการลสซง เชน ผเชาจะบอกเลกสญญากอนครบก าหนดไมได ผเชามสทธเลอกซอทรพยทเชาหรอตออายการเชากได12 จากความหมายของ สญญาลสซง ดงกลาวสามารถทจะสรปสาระส าคญของสญญาลสซงไดดงน (1) เปนสญญาใหเชาสงหารมทรพยชนดหนง (2) ผใหเชา (Lessor) เปนผมหนาทในการตดตอและซอทรพยสนจากผผลตหรอผ จ าหนายตามความตองการใชทรพยสนของผเชา (Lessee) (3) ผ เชา (Lessee) เปนผ ใชทรพยสนเพอประโยชนในทางอตสาหกรรม พาณชยกรรม เกษตรกรรม ของตนมหนาทช าระคาเชาตามอตราทตกลงกน และมหนาทในการบ ารงรกษาซอมแซม และประกนภยทรพยสน (4) เปนสญญาทมก าหนดระยะเวลาในการเชาแนนอนและครอบคลมระยะเวลาสวนใหญของอายการใชงานของทรพยสน และผเชาจะบอกเลกสญญาเชากอนครบอายการเชาไมได

12 เนตรนภา บญค า. (2539). แนวทางการพฒนาธรกจลสซงในเชงนตศาสตร. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต,คณะนตศาสตร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนา 92 และ 94.

15

(5) เมอสนสดสญญาเชา ผเชามสทธซอทรพยสนทเชาเปนกรรมสทธของตนเองตามราคาทไดตกลงกนไว หรอสงคนทรพยทเชา หรอท าสญญาเชาตอ แลวแตจะตกลงกนไวในสญญา จากความหมายของการประกอบธรกจลสซงทมนกกฎหมายใหความหมายไว สามารถสรปไดวา “ลสซง” คอ การกอนตสมพนธระหวางบคคลทงสองฝาย ซงฝายหนงเรยกวา “ผใหเชา” ตกลงใหอกฝายหนงเรยกวา “ผเชา” ไดใชสอยหรอไดรบประโยชนจากทรพยสนทเชา ภายในระยะเวลาทก าหนด ซงผเชาจะเปนผซอทรพยสนนนมาใหเชาตามวตถประสงคของผเชาโดยกรรมสทธในทรพยสนเปนของผใหเชา และเมอสนสดสญญาแลวผเชามสทธทจะเชาทรพยสนนนตอสงคนทรพยสนแกผใหเชา หรอซอทรพยสนนนมาเปนกรรมสทธของตนกได โดยการช าระคาเชาตามระยะเวลาทก าหนดไวในสญญา ซงอาจจะมจ านวนเทากนทกงวดหรอไมเทากนทกงวดกได คาเชาจะเปนตวเงนทก าหนดไวแนนอนตลอดอายสญญาเชาและไมเปลยนแปลงตามอตราดอกเบ ยในตลาดเงน ยกเวนผเชาจะตกลงกนเปนอยางอน ตลอดจนมหนาทตองบ ารงรกษาและซอมแซมทรพยสนทเชา ในการท าสญญาระหวางผใหเชาและผเชาจะตองมอายสญญาต งแต 3 ข นไป นอกจากนโดยทวไปผใหเชา มกจะเรยกเกบเงนมดจ าจากการเชาจากผเชาจ านวนหนงวนท าสญญา เพอเปนหลกประกนและจะคนใหเมอสนสดสญญาเชา ทงนเมอสนสดสญญาเชาผเชาจะมทางเลอกดงน 1) ซอทรพยสน นนมาเปนกรรมสทธของตนในราคาทไดตกลงกนไว 2) ตออายสญญาไปอกระยะหนงตราบเทาทสนทรพยยงคงสามารถใชงานได และ 3) น าสนทรพยมาคนผใหเชาในสภาพทสามารถใชงานไดตามปกต 2.1.2 ลกษณะของการประกอบธรกจลสซง13 การทตองกลาวถงลกษะของการประกอบธรกจลสซงไวนนจะท าใหผสนใจทไมมความรหรอยงมไดเขาใจธรกจลสซงมากอนนน สามารถทจะแยกแยะและเขาใจโดยภาพรวมของธรกจลสซงไดวามลกษณะทเฉพาะเจาะจงเปนอยางไรโดยลกษณะของ ลสซงมดงนคอ 2.1.2.1 ลสซง มบคคลทเกยวของในสญญา 3 ฝายเรยกวา “ผใหเชา” ฝายทสองเรยกวา “ผเชา” ฝายทสามเรยกวา “ผจดสงอปกรณสนคาหรอผผลต” โดยบคคลทงสามฝายตองกอนตสมพนธกนขน จงจะเกดเปนสญญาลสซงได กลาวคอ ในการเขาท าสญญาลสซงจะตองประกอบไปดวยสญญาสองฝาย คอสญญาจดสงอปกรณสนคาซงเปนสญญาระหวางผจดสงอปกรณหรอผผลตกบผใหเชา และสญญาระหวางผใหเชากบผเชา โดยทผใหเชาตกลงเขาท าสญญาซออปกรณสนคาจากผผลตและผผลตจะจดสงอปกรณสนคาไปยงผเชา ทงนผเชาจะเปนผก าหนดคณลกษณะ

13 เรองเดยวกน. หนา 14-15.

16

ของอปกรณสนคารวมถงก าหนดตวผผลต และตวผจ ดสงอปกรณโดยมไดอาศยความรความเชยวชาญจากผใหเชา 2.1.2.2 ธรกจทใชบรการแบบลสซงจะไมมความเสยงตอการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของ เทคโนโลย เพราะความเสยงไดรบความคมครองโดยระบไวในสญญา ซงเมอผานไประยะเวลาหนงกสามารถเปลยนเครองจกรใหมทมประสทธภาพทางเทคโนโลยทสงกวา หรอทนสมยกวาได สามารถลดอตราการเสยงในความลาสมยของเทคโนโลยของธรกจนนๆได และมผลดตอก าไรของธรกจ และคาเชาเปน คาใชจายทผเชาสามารถน าไปหกภาษเงนไดนตบคคลได และไมท าใหหนสนของผเชาสงขนแตอยางใด 2.1.2.3 ระหวางอายสญญาเชา ผเชาจะบอกเลกสญญาไมได กรณดงกลาวมใชลกษณะเฉพาะทจะตองมตามกฎหมาย แตแทจรงในการท าสญญาลสซง ผใหเชาเปนผไปซอเครองจกรอปกรณมาใหเชาตามความตองการของผเชาเทานน ผใหเชาจงตองหามาตรการตางๆ ทจะปองกนตนจากความเสยหาย จงมกตกลงใหผเชาตองเชาเครองจกรอปกรณเตมอายตามทตกลงกน แตในทางปฏบตบรษท ลสซง หรอผใหเชาบางรายอาจยนยอมใหผเชาบอกยกเลกสญญากอนครบก าหนดการเชากไดโดยตองช าระคาธรรมเนยมการบอกเลกสญญา ซงจะคมตอความเสยหายทเกดแกผใหเชาเพราะการเชาตองยตกอนก าหนด 2.1.2.4 ความคลองตวในการใหบรการของธรกจลสซง เพราะหากไปขอกจากธนาคารพาณชย หรอบรษทเงนทนจะตองมหลกทรพยค าประกนการกยม และเสยเวลาในการพจารณารายละเอยดของโครงการมาก แตในธรกจลสซงจะพจารณาเพยงความสามารถในการใชทรพยสนหรอเครองจกรอปกรณ แลวสามารถท าใหเกดรายไดเพยงพอทจะจายคาเชาไดหรอไม และคาเชาจะมความแนนอนไมเปลยนแปลงตามภาวะอตราดอกเบยจงท าใหสามารถวางแผนทางการเงนไดอยางแนนอน 2.1.2.5 ผ เชาจะตองเปนนตบคคลเทาน น โดยผ เชาจะแจงรายละเอยดของเครองจกรอปกรณทตองการใหบรษทผใหเชาทประกอบธรกจลสซงทราบ แลวบรษทจงจะไปหาซอเครองจกรมาใหผเชา โดยจะมขอก าหนดใหช าระเงนมดจ าหรอไมกตาม ทงนแลวแตตกลง ส าหรบการซอมบ ารงและการประกนภย จะเปนภาระของผเชาเวนแตจะตกลงเปนอยางอนในสญญาลสซง ผใหเชามวตถประสงคทจะใหสทธผเชา ซอเครองจกรอปกรณทเชาในราคาทตกลงกนกนลวงหนาเมอสนสดสญญาเชา โดยการใหกรรมสทธในเครองจกรอปกรณทเชาตองไดจากการตกลงกนภายหลงสญญาลสซงหมดอายแลวเพราะมฉะนนสญญาน จะไมใชสญญาลสซงแตเปนสญญาเชาซอ

17

2.1.2.6 ในธรกจลสซงมกจะมการตกลงใหสญญาเชาแบบลสซงเปนอนเลกกน ถาผเชาลมละลาย ทงนเพอรกษาผลประโยชนของผใหเชาอยางเตมท มใหทรพยของตนตองอยในพนธะของการจดการทรพยสนของผลมละลาย 2.1.2.7 ลสซงเปนวธการจดหาเงนทน ซงผเชาไดใชทรพยตลอดอายการใชงานของทรพยนนโดยคาเชามการก าหนดไวแนนอน และผเชาตองรบผดชอบคาบ ารงรกษา ภาษอากร และการประกนภย คาเชาตองมจ านวนเพยงพอกบมลคาของทรพยนนรวมกบผลตอบแทนในการลงทนของบรษทลสซง 2.1.2.8 ผประกอบธรกจลสซงอาจเปนสถาบนการเงน ผผลตสนคาหรอเปนบรษทธรกจลสซงโดยเฉพาะกได หรอจะเปนกจการรวมการคาระหวางธรกจเหลานกได ผประกอบธรกจลสซงไมตองมการจดหาอปกรณมาไวลวงหนา เพราะผประกอบการธรกจลสซงจะเปนผจดหาเงนทนใหแกผเชาทตองการอปกรณสนคา เมอมผเชามาตดตอใหจดหาเงนทนส าหรบซอเครองจกรอปกรณ ผเชาจงจะไปซออปกรณมาเพอใหผเชาใช 2.1.2.9 ผประกอบธรกจลสซงไมประสงคจะไดกรรมสทธในทรพยสนทผเชาใชสอยแตมงทจะไดคาตอบแทนทคมคากบการลงทน ในทางปฏบตมกตกลงใหกรรมสทธเปนของผ เชาไดโดยใหโอกาสเลอก ซอเมอครบก าหนดสญญา ดงนนผประกอบการธรกจลสซงหรอผใหเชา คงเปนเจาของกรรมสทธตามกฎหมายเทานน สวนเจาของตามความเปนจรงในการดแลรกษา การไดประโยชน และการเสยประโยชนจะอยทผเชา ดงนนโดยสรปแลวลสซงจะมการโอนกรรมสทธในทายสดหรอไม ไมใชสาระส าคญ 2.1.2.10 อปกรณเครองจกรตางๆ ตามสญญาลสซงมกจะเปนทรพยสนทมมลคาสงหรอส าหรบใชในงานอตสาหกรรม และบรการตางๆ เชน เครองจกรอปกรณการผลต เครองมออปกรณทางการแพทย และเครองกดน าเสย เปนตน ในสญญาลสซงบางประเทศอาจใชส าหรบอปกรณสนคาทกประเภทตามทผเชาตองการ แตอยางไรกตามไมรวมถงอปกรณสนคาทใชสอยเปนการสวนตวของผเชาหรอในครอบครวผเชา 2.1.2.11 ผใหเชาจะอยในรปแบบของบรษททจดตงขนเพอด าเนนธรกจประเภทนเปนการเฉพาะ และทงผเชาและผใหเชาตองมฐานะเปนนตบคคลเทานน 2.1.3 ประเภทของการประกอบธรกจลสซง14 สญญาลสซงเปนสญญาระหวางผเชาและผใหเชา โดยมขอตกลงก าหนดวาผเชามสทธทจะใชทรพยสนน นและมหนาทตองช าระเงนตามระยะเวลาทก าหนดแกผใหเชา ซงเปนเจาของทรพยสนนน ผใหเชาเปนไดทงผผลตสนคาเองหรอเปนบรษทลสซงอสระ ในกรณทผใหเชาเปน 14 สดาทพย เทวกล. อางแลวเชงอรรถท 8. หนา 18-20.

18

บรษทลสซงอสระบรษทจะตองซอทรพยสนจากผผลตและผใหเชาจะท าการสงมอบทรพยสนนนๆ แกผเชาและสญญาเชากจะมผลบงคบตอไป ซงความสมพนธของผเชา สงส าคญทสดคอการไดประโยชนจากทรพยสนโดยมไดมงหมายในการเปนเจาของทรพยสนนนๆ การใชงานในทรพยสนจะเปนไปตามสญญาเชาอกทงผใชทรพยสนสามารถซอทรพยสนนน การเชา และการซอทรพยสนเปนทางเลอกในการจดการทางการเงน ซงธรกจลสซงไดแบงสญญาลสซงออกเปน 6 ประเภท ไดแก 2.1.3.1 ลสซงทางการเงน (Financial Lease) เปนสญญาภายใตขอตกลงซงผเชาตกลงท าการช าระเงนใหกบผใหเชาจ านวนเงนทเกนกวาราคาซอของสนทรพยทไดมา โดยทวไปการช าระเงนภายใตลสซงทางการเงนนนจะเปนการขยายระยะเวลาการเชาใหเทากบตลอดอายการใชงานของสนทรพยทไดมา ในชวงระยะเวลาของสญญาเชา ซงลสซงประเภทนมระยะเวลาในการเชาปานกลาง และระยะเวลายาวลกษณะของสญญาเปนการเชาตลอดอายการใชงานของตวทรพยทท าสญญาเชา ซงทางฝายผใหเชาจะไดรบรายไดคาเชาคมกบทนทไดลงไปจากผเชาเพยงรายเดยว ลกษณะส าคญๆของสญญาลสซงทางการเงนนน กอนทจะหมดอายสญญาผเชาจะบอกเลกสญญาไมได และการซอมแซมบ ารงรกษารวมทงการประกนภยในความเสยหายทอาจเกดขนกบทรพยทเชา ฝายผเชาตองเปนผทจดการเองทงหมด การคดราคาคาเชาคดโดยอาศยหลกเกณฑการค านวณราคาทรพย บวกดวยก าไร และดอกเบยทผใหเชาควรจะไดรบแลวแลงเฉลยคาเชาออกเปนรายเดอน การเชาดงกลาวมขอสงเกตวาผ เชาอาจเปนฝายทตองรบภาระในความลาสมยของเครองจกรหรอทรพยทเชาดวย ซงในระยะหลงนการการใหเชาแบบลสซงทางการเงนไดขยายตวไปในลกษณะของการเชาแบบลสซง ซงมลกษณะเชนเดยวกนกบการเชาซอทใชกนอยในปจจบน ธรกจลสซงทประกอบกจการโดยทวไป จะเปนประเภทลสซงทางการเงนทใหเชาเครองจกรและอปกรณตางๆโดยมลกษณะของการเชา ดงน 1) ผเชาเปนผเลอกเครองจกรหรออปกรณจากผผลตหรอผจ าหนาย 2) ผใหเชายงคงเปนเจาของกรรมสทธในทรพยนน 3) ผ เ ชาม สทธทจะใชทรพยสนน นโดยจายคาเชาตอบแทนตลอดระยะเวลาทก าหนดไว 4) ในระหวางระยะเวลาทก าหนดไวไมสามารถบอกเลกสญญาได 5) ผเชาเปนผรบภาระของการลาสมยของเครองจกร 6) การใหเชาจะเปนลกษณะในทางการคามากกวาการบรโภคประจ าวน

19

7) หลงจากทผใหเชาไดจดซอเครองจกรใหแกผเชาตามตองการแลว ผเชาจะตองรบผดชอบในสภาพและความเหมาะสมของเครองจกร 8) ผเชาจะตองรบผดชอบในการบ ารงรกษาและประกนเครองจกร 9) หลงจากสนสดสนสดระยะเวลาการเชาแลว ผเชาอาจจะเชาตอดวยคาเชาทต าลงหรออาจจะตกลงซอขายกนในราคาทพเศษ 2.1.3.2 ลสซงด าเนนงาน (Operating Lease) มระยะเวลาในการเชาตงแต 1-36 เดอนเทานน ลกษณะของทรพยทจะใหเชาเปนทรพยทลาสมยหรออายการใชงานสนกวาลสซงทางการเงน ดงนนผใหเชาจะคดคาเสยงภยในความลาสมยของตวทรพยรวมไวในคาเชาดวย นอกจากนผใหเชาจะเปนผรบผดชอบในการช ารดบกพรอง และความลาสมยของทรพยทตนน าออกใหเชา ซงสญญาลสซงประเภทนแตกตางกบลสซงทางการเงน (Financial Lease) กคอสามารถบอกเลกสญญาไดกอนครบก าหนดแตผประกอบธรกจลสซงโดยทวไปมกประกอบธรกจประเภทลสซงทางการเงนซะเปนสวนมาก เนองจากระยะเวลาในการเชาและการใชทรพยทเชาตลอดอายการใชงาน ถอเปนปจจยหนงทก าหนดอตราการลงทนของกจการ เมอหมดอายสญญาผเชาจะตองสงมอบทรพยสอนทเชาคนใหแกผใหเชา แตถาทางฝายผเชามความประสงคตองการเปนเจาของกรรมสทธกสามารถท าได โดยการซอทรพยนนมาในราคาทถก ซงการเขาเปนเจาของกรรมสทธนสามารถกระท าได ถาการดงกลาวผใหเชาก าหนดคาเสอมราคาในตวทรพยไว เมอสญญาหมดอายทรพยทเชากจะอยในลกษณะของซากทรพย จะปรากฏในบญชของฝายผใหเชาเปนศนย นอกจากนการไดกรรมสทธในทรพยทเชาตองไดจากการตกลงกนภายหลกสญญาหมดอายแลว มเชนนนสญญานจะไมใชสญญาลสซงแตจะเปนสญญาเชาซอแทน 2.1.3.3 สญญาเชาภาระผกพน (Leveraged Leases) การเชาโดยผใหเชาหาเงนมาซอทรพยสนโดยการกยมมาเปนสญญาทมผเกยวของดวยกน 3 ฝาย คอ ผเชา ผใหเชา และผใหกเปนสญญาเชนเดยวกนกบสญญาอนๆ คอผเชาไดประโยชนในทรพยสนและท าการช าระคาเชาเปนงวดๆโดยผใหเชาเปนผซอทรพยสนและสงมอบทรพยสนนนใหแกผเชา อกทงเกบเงนทจายส าหรบสญญาเชาอยางไรกตามผใหเชาจะลงทนไมเกนกวารอยละ 40-50 ของราคาเชาซอสวนทเหลอผใหก จะจดหาเงนทนเอง และผใหกจะไดรบดอกเบยจากผใหเชา ผใหเชาไมมภาระหนตอผใหกในกรณทมการผดสญญาผใหกจะไดรบการคมครอง 2 ทาง คอ 1) ผใหกเปนผครอบครองทรพยสนนนๆ 2) ในกรณทมการผดสญญากยม ผใหกจะไดรบช าระคาเชาโดยตรง 2.1.3.4 สญญาขายและเชากลบคน (Sale and Lease Back) เปนการขายและเชากลบคนเกดขนเมอบรษทท าการขายทรพยสนทตนเปนเจาของใหกบบรษทอน และท าการเชา

20

คนกลบมาในทนท ซงในการขายและเชากลบคนมลกษณะทส าคญสามารถแบงออกเปน 2 ประการ ไดแก 1) ผเชาจะไดรบเงนสดจากการขายทรพยสน 2) ผเชาจะท าการจายคาเชาเปนงวดๆตามระยะเวลาในการใชทรพยสนนน 2.1.3.5 สญญาเชาลงทนโดยตรง (Direct or Single Investor Lease) เปนคาเชาทผ เชาทรพยสนจากผใหเชาทรพยสนนน ไมเคยเปนของผเชามากอน ซงตางกบกรณของสญญาขายและเชากลบคน (Sale and Lease Back) ทรพยสนนนผใหเชาอาจจะเปนผผลตเองหรอซอมาจากผผลตอกตอหนงกได ในการเชาดงกลาวผใหเชามกจะเปนเจาของเอง โรงงานผผลตทรพยสนนนเองหรอสถาบนการเงน ธนาคารพาณชย หรอบรษททประกอบธรกจการเชากได อยางไรกตามในปจจบนรปแบบสญญาลสซงมกจะท ากนแบบลสซงทางการเงน และลสซงด าเนนการ ทงนเนองมาจากสามารถตอบสนองความตองการทางธรกจของผประกอบการหรอผลงทนไดมากทสด ผประกอบการหรอผลงทนช าระคาเชาเปนงวดๆตามก าลงทรพยของตน โดยไมตองช าระเงนจ านวนมากในคราวเดยว อกทงผประกอบการหรอผลงทนไมตองกงวลถงความเสอมของทรพยสนทเชาตามระยะเวลาของการใชงานอกดวย 2.1.3.6 สญญาเชาเพอไดกรรมสทธในทรพยสน (The Capital Lease) การเชาจะตองมโครงสรางทจะตองโอนกรรมสทธในเครองอปกรณ จากผใหเชาไปยงผเชาเมอสนสดระยะเวลาการเชา ผเชามทางเลอกทจะซอเครองอปกรณในราคาทถก ระยะเวลาทเชาไมสามารถบอกเลกสญญาได คอระยะเวลาทไมต ากวารอยละ 75 หรอมากกวาอายการใชงานในเครองอปกรณหรอประมาณวาเพงเรมท าการเชานนเอง ราคาทต าสดของสญญาเชาจะตองเทากบราคาทเหมาะสมกบราคาในทองตลาดหรอมากกวารอยละ 90 ของราคาตลาด การประกอบธรกจลสซงนนสวนมากมกเปนการใหเชาตวเครองจกรหรอทรพยสนใหมไมใชเพยงแตเครองอปกรณเทานน แตกมบางกรณทมการลสซงอปกรณของเครองจกรแตมกไมคอยไดรบความนยมเทาใด เนองจากการใหลสซงเครองอปกรณมขอดและขอเสย (Leasing Equipment)15 มรายละเอยดดงตอไปน 1) สญญาเชามผลดตอการจดหามาของกระแสเงนสด ส าหรบบรษททสามารถใชเงนทนหมนเวยนเพมเตมส าหรบทางเลอกทใหผลก าไร ซงกระแสเงนสดดงกลาวอาจจะดกวาวธจดหาเงนทนประเภทอนๆ 2) โดยภาพรวมคาใชจายเงนทนของสญญาเชาอยในระดบทสง แตผลก าไรของทนทวไปอาจมคาใชจายเพมเตมทสรางภาระมากกวาเดมได 15 ปราณ ลลาชวสทธ และกาลเกต กองเกยรตงาม. อางแลวเชงอรรถท 1. หนา 10.

21

3) กรรมสทธในทรพยสนอาจไมใชสงส าคญ 4) ลสซงไมไดชวยใหประหยดภาษ แตเปนเพยงแคยดระยะเวลาออกไปเทานน 5) การเลอกซอควรจะรวมอยในสญญาเชาเทานน หลงจากทมการพจารณาอยางรอบคอบถงความเสยงทเกยวของแลว 6) ขอก าหนดการเสอคาของใบเรยกเกบภาษใหมท าใหกระแสเงนสดดมากยงขน แตการเชาอาจมประโยชนมากกวาการซอ 7) ขอดของการเชานนมหลายประการ ซงอาจจะมความส าคญแกผเชาเปนกรณพเศษ 8) ลสซงถอเปนชองทางการกระจายผลก าไรทไมตองการใชเงนลงทนจากเงนทนของผผลตเอง 9) ลสซงคาดวาจะถกน ามาใชใหมากยงขนในการจดหาเงนทนอตสาหกรรมและเครองมอทางการตลาดทคาดวานาจะมประโยชนตอเทคโนโลยอตสาหกรรมและตอสงคมโดยรวม 2.1.4 ประเภทการประกอบธรกจลสซงในประเทศไทยทน ามาประกอบธรกจลสซงรถยนต การประกอบธรกจลสซงรถยนตถงแมจะมหลายประเภท แตในประเภททไดรบความนยมและน ามาปฏบตการประกอบธรกจลสซงรถยนตในประเทศไทยม 2 ประเภท ไดแก 2.1.4.1 ลสซงทางการเงน (Financial Lease) เปนลสซงทสามารถชวยใหผประกอบการหรอผลงทนมสภาพคลองในการบรหารจดการกจการของตนเองได ซงมลกษณะคลายคลงกบการเชาซอธรรมดาทวไป แตจะมขอแตกตางจากสญญาเชาธรรมดาทวไป คอทรพยสนทน ามาใหเชาประเภทนถอเปนทรพยสนทมราคาสง การเชาจะมก าหนดระยะเวลาไวเปนทแนชด และมระยะเวลาในการเชานานแตไมเกนไปกวาอายการใชงานของทรพยสนทใหเชานนๆ ความรบผดชอบในการดแลและบ ารงรกษาทรพยสนเปนหนาทของผเชา อกทงผเชาจะเลกสญญาเพยงฝายเดยวกอนครบก าหนดการเชาไมได ซงผประกอบธรกจลสซงรถยนตในประเทศไทยสวนใหญมกจะจดท าสญญาลสซงทางการเงนมากกวา 2.1.4.2 ลสซงด าเนนงาน (Operating Lease) เปนลสซงททรพยสนทน ามาใหเชาจะเปนทรพยสนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ก าหนดระยะเวลาของการใหเชาจะเปนการเชาในระยะสน ความรบผดชอบในการดแลและบ ารงรกษาทรพยสนเปนหนาทของผใหเชา อกทงในการบอกเลกสญญา คสญญาสามารถบอกเลกสญญาไดกอนครบก าหนดได แตจะตองมการบอกกลาวลวงหนาแกอกฝายหนงเปนระยะเวลาพอสมควร เชน รถยนตประจ าต าแหนงส าหรบขาราชการระดบสงในประเทศไทย เปนตน

22

อกทงในสวนของประเภทสนทรพยทใหเชาแบบลสซงนน ตองเปนสนทรพยซงผใหเชาซอมาเพอการใหเชาแบบลสซงแกผเชาโดยเฉพาะและตองไมเปน สนทรพยทผานการใชงานมาแลว แตไมรวมถงสนทรพยทไดมาจากการผดสญญาใหเชาสนทรพย แบบลสซง หรอเปนสนทรพยทใหเชาโดยการตออายสญญาเชาเดมโดยทวไปสนทรพยทใหเชา แบบลสซงสวนใหญไดแก 1) เครองจกรและอปกรณโรงงาน 2) เครองคอมพวเตอร 3) อปกรณขนสงและยานพาหนะ 4) อปกรณและเฟอรนเจอรทใชในส านกงาน 5) เครองอดรปและอปกรณถายรป 6) เครองจกรและเครองมอกอสราง 7) อปกรณขนถายวตถดบ 8) เครองอ านวยความสะดวกในโรงแรม 9) อปกรณการพมพและเครองพมพ 10) เครองมอและอปกรณทางแพทย 11) สงหารมทรพยอนๆ กลาวโดยสรปไดวา ธรกจลสซงในประเทศไทยสวนใหญด าเนนการในลกษณะ รปแบบ 1) เชาซอ (Hire Purchase) 2) สนเชอระยะยาว (Leasing) 3) สนเชอแฟกเตอรง (Factoring) และ 4) การใหเชารถยนตและรถเชงพาณชย อาท รถเครน เปนตน ทงนสวนใหญจะ เปนรถยนตทกประเภท และเครองจกรโรงงานบาง ลกษณะธรกจลสซงจ าแนกได 4 ประเภท คอ 1) การใหบรการเชาสนทรพยทกประเภทส าหรบผ ประกอบการ โดยเฉพาะผประกอบการทเปนนตบคคล อาทรถยนต เครองจกร อปกรณ เปนตน 2) การใหบรการเชายานพาหนะ จ าพวกรถยนต บรษทลสซงพวกนมงเนนลกคาเปาหมายกลมบรษททใชรถยนตจ านวนมากๆ โดยบรษทลสซงจะเขาไปจดซอรถยนตไปจนถงการรบรถยนตทเชาคน และขายทงรถยนตทเชาเมอหมดอายสญญา 3) การปลอยสนเชอเพอการพาณชยในระยะสน และระยะกลางใหกบผประกอบธรกจและอตสาหกรรมอยางตอเนอง ทกขนตอนซงเรมตงแตการหาวตถดบไปสกระบวนการผลตและจ าหนาย

23

4) การท าการเชาซอสนทรพย โดยมการก าหนดระยะเวลาการเชาซอไวตงแต 12 เดอนจนถง 48 เดอนโดยในสญญาจะระบการผอนช าระเปนรายเดอนบวกกบอตราดอกเบยตอป และ เมอถงก าหนดแลวผเชาซอตองรบโอนกรรมสทธในทรพยสนไป ซงกคอการผอนช าระจนครบ และกรรมสทธตกเปนของผเชาซอ ทงนการเชาซอสนทรพยของบรษทลสซงสวนใหญเนนการปลอยสนเชอรถยนต บางบรษทอนมตสนเชอส าหรบรถยนตใหมเทานน แตบางบรษทปลอยสนเชอ เฉพาะรถยนตมอสอง เนองจากอตราดอกเบยสงกวาเปนเทาตว แตในขณะเดยวกนกมความเสยงสงควบคกนไปดวย

2.2 ทฤษฎการประกอบธรกจลสซง

การประกอบธรกจลสซงนน คอการตอบสนองความตองการของผประกอบการหรอผบรโภค ซงความตองการ หมายถง ความแตกตางทบคคลรบรได ระหวางสภาพในอดมคตและ สภาพความเปนจรงในปจจบน ซงมอทธพลเพยงพอทจะกระตนใหเกดพฤตกรรม แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1) ความตองการทางรางกาย (Physiological Needs) ซงเปนความตองการขนพนฐาน (Primary Needs) ไดแก อากาศ น าอาหาร ทอยอาศย ยารกษาโรค การพกผอน และความตองการทางเพศ และ 2) ความตองการดานจตวทยา (Psychological Needs) หรอ ความตองการทเปนความปรารถนา (Acquired Needs) ความตองการน เกดจากความปรารถนา ซงเกดจากการเรยนรจากการตอบสนองตอวฒนธรรมหรอสงแวดลอม ซงประกอบดวยความ ตองการในดาน การยกยอง ความภาคภมใจ ความรก อ านาจและการเรยนรซงถอวาเปนความตองการขนทตยภม (Secondary Needs) อกทงมนษยทกคนมตองการ ความตองการบางอยางมมาแตก าเนด ในขณะทบางอยางกมาเรยนรเองภายหลง ความตองการเกดจากการขาดในบางสงบางอยางทบคคลจ าเปนตองม ปรารถนาหรอหวงประโยชนในสงนน ซงความตองการจะมไมเทากนและมการเปลยนแปลงอยเสมอ เนองจากเมอความตองการเดมไดรบการตอบสนองแลว ความตองการใหมจะเกดขน ดงนกทฤษฎเกยวกบการจงใจทเชอวาความตองการมล าดบชนสงต า (Hierarchy Of Needs) และมนษยใหล าดบความส าคญแกความตองการไมเทากนโดยจะพยายามตอบสนองความตองการทส าคญมากทสดแกเขากอนเสมอ กลาวโดยสรปวาการใชบรการสนเชอตอบรษทลสซง เกดจากความตองการของผบรโภคทมสาเหตมาจากแรงจงใจทเปนตวผลกดนใหผบรโภคแสดงพฤตกรรมออกมา ซงความ

24

ตองการพนฐานของผบรโภคจะเปนไปตามล าดบขนตามแนวคดและทฤษฎแรงจงใจของมาสโลว และ ทฤษฎทเกยวของ ซงประกอบดวยรายละเอยดดงน 2.2.1 ทฤษฎการจงใจของมาสโลว (Maslow’s Theory of Motivation) มาสโลว เชอวาพฤตกรรมของมนษยเปนจ านวนมาก สามารถอธบาย โดยใชแนวโนมของบคคล ในการคนหาเปาหมายทจะท าใหชวตของเขา ไดรบความ ตองการ ความปรารถนา และไดรบสงทมความหมายตอตนเอง เปนความจรงทจะกลาววา กระบวนการของแรงจงใจเปนหวใจของทฤษฎบคลกภาพของ Maslow โดยเขาเชอวามนษยเปน "สตวทมความตองการ" (Wanting Animal) และเปนการยากทมนษยจะไปถงขนของความพงพอใจอยางสมบรณ ในทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow เมอบคคลปรารถนาทจะไดรบความพงพอใจ และเมอบคคลไดรบความพงพอใจในสงหนงแลว กจะยงคง เรยกรองความพงพอใจสงอนๆ ตอไป ซงถอเปนคณลกษณะของมนษย ซงเปนผท มความตองการจะไดรบสงตางๆอยเสมอ ซงทฤษฎการจงใจทเปนท รจกกนกวางขวางมากทฤษฎหนง คอ “ทฤษฎล าดบขนความตองการของมาสโลว” (Maslow’s Hierarchy of Needs) ทฤษฎของมาสโลว ไดยดถอขอสมมตฐาน 4 ประการ16 ดงน 1) มนษยทกคนม รปแบบการรบแรงจงใจคลายคลงกน โดยผานมาจากแหลงก าเนดภายในรางกาย และจากการปฏกรยาสมพนธทางสงคม (Social Interaction) 2) แรงจงใจบางอยางมความจ าเปนขนพนฐานและส าคญมากกวาแรงจงใจอยางอน 3) แรงจงใจทมความจ าเปนขนพนฐานมากกวา จ าเปนจะตองไดรบการตอบสนองใหไดรบความพอใจกอนจนถงระดบเปนแรงจงใจนอยทสด กอนทแรงจงใจทางดานอนจะไดรบแรงกระตน 4) เมอแรงจงใจขนพนฐานไดรบการตอบสนองจนไดรบความพอใจแลว แรงจงใจขนทสงกวากจะเกดขนเขามาแทนท มาสโลวไดจดล าดบขนความตองการขอมนษยออกเปน 5 ประเภท 5 ระดบ ดงนคอ ระดบท 1 ความตองการทางดานรางกาย (Physiological Needs) ไดแก ความตองการขนพนฐานเบองตน อนเปนสงจ าเปนเพอการด ารงชพของมนษย ไดแก อาหาร น า อากาศ การพกผอนหลบนอน และความตองการทางเพศ เปนตน ความตองการเหลานจะตองไดรบการตอบสนองจนเปนทพอใจกอนความตองการในระดบสงขนจงจะเกดขน ระดบท 2 ความตองการความปลอดภย (Safety Needs) เปนความตองการทเกดขนภายหลงจากความตองการในระดบท 1 ไดรบการตอบสนองจนเปนทพอใจแลวและมความรสก 16 ทฤษฎการจงใจ. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : http://mkpayap.payap.ac.th/course/mk210/f3.3.htm [2560,13 มถนายน].

25

อสระไมตองเปนหวงกงวลกบความตองการทางดานรางกายอกตอไป ความตองการความปลอดภยจงเกดขน ความตองการนจะเหนไดชดในเดกเลก ซงตองการความอบอนปลอดภยจากพอแม ซงสอดคลองตามลกษณะ “ความตองการหลกเลยงอนตราย (Harm Avoidance Need)” นกการตลาดใชความกลวเปนสงดงดดใจ (Fear Appeal) ในการโฆษณาโดยมจดมงหมายเพอใหผบรโภคเกดความกลวในสงท ไมพ งประสงค หรออนตรายท จะเกดขน หากไมซอผลตภณฑบางอยางไปใชกสอดคลองกบแนวความคดตองการความปลอดภย และตองการหลกเลยงอนตรายดงกลาว เชนการขใหผบรโภคกลววา เงนเฟอจะท าใหราคาสนคาสงขนอยางมาก กจะเปนแรงผลกดนใหผบรโภครบซอสนคาทนท เปนตน ระดบท 3 ความตองการทางสงคม (Social Needs) บางครงเรยกอกอยางหนงวา “ความตองการความรกและการเปนเจาของ (Love and Belongingness)” เปนความตองการทจะมความรกความผกพนกบผอน เชนความรกจากเพอน เพอนรวมงาน ครอบครว หรอคนรก เปนตน ซงความรกดงกลาวนมความหมายรวมถงท งการใหและการรบความรกดวย ซงความตองการดงกลาวน เมอรเรย เรยกวา “ความตองการความรกความผกพน” ระดบท 4 ความตองการมเกยรตยศมศกดศรในสงคม (Esteem Needs หรอ Egoistic Needs) เปนความตองการทเกยวของกบความรสกของตนเองวาตนเองมประโยชนมคณคา และตองการใหผอนเหนคณคาของตน ยอมรบนบถอยกยองตนวาเปนผมชอเสยง มเกยรตยศ และมศ ก ด ศ รด ว ย ซ งความตองการดงก ล าว น มลกษณะเหมอนกบ “ความตองการประสบความส าเรจ (Achievement Need)” ของเมอรเรย ระดบท 5 ความตองการสมหวง ในชวต (Self-Actualization หรอ Self-Fulfillment Needs) เปนความตองการขนสงสดทบคคลปรารถนาทจะไดรบผลส าเรจในสงทตนคด และตงความหวงไว ซงแตละคนตางตงความมงหวงของตนเองไวแตกตางกน จงยากทจะใหค านยามได แตหากจะกลาวงายๆ กอาจจะกลาวไดวา ความตองการนเปนความตองการทตนอยากจะใหตนเองเปนในชวต เพอบรรลวตถประสงคทไดตงความหวงไว ความตองการทง 5 ระดบ อาจจ าแนกออกไดเปน 2 ขน เพอใหมองเหนความแตกตางของความตองการทงายขน คอ 1) ความตองการขนต า (Lower–Order Needs) เปนความตองการทจะตองไดรบการตอบสนองกอนเพอใหเกดความพอใจภายนอก ไดแกความตองการทางดานรางกาย และความตองการความปลอดภย

26

2) ความตองการขนสง (Higher – Order Needs) เปนความตองการทจะไดรบการตอบสนองทหลงเพอกอใหเกดความพอใจภายใน ไดแก ความตองการดานสงคม ความตองการมเกยรตยศ มศกดศรในสงคม และความตองการความสมหวงในชวต

ทฤษฎการจงใจของมาสโลวนน ไดมนกกฎหมายไทยไดอธบายไว17 ดงน 1) ความตองการดานกายภาพหรอรางกาย (Physiological Needs) เปนระดบความตองการในสงทจ าเปนตอการด ารงชวตพนฐานอยางปจจย 4 เชน ความตองการอาหาร น า การนอนหลบ ทพกอาศย ยารกษาโรค และความตองการทางเพศ เปนตน 2) ความตองการความปลอดภยและความมนคง (Safety and Security Needs) เปนความตองการทเหนอกวาความตองการเพอความอยรอด เชน ตองการความปลอดภยจาก อนตรายตางๆ ตองการไดรบการปกปองคมครอง ตองการความมนคงของชวต หรอตองการ สขภาพทแขงแรง ความตองการความมนคงในการท างาน 3) ความตองการดานสงคม (Social Needs) หรอความตองการการยอมรบและความ รก (Sense of Belonging and Love Needs) เปนความตองการทงในแงของการใหและการไดรบ ความรก ความตองการเปนสวนหนงของหมคณะตองการไดรบการยอมรบ เปนตน 4) ความตองการยกยอง (Esteem Needs) เปนความตองการการยกยองสวนตว (Self-Esteem) ความนบถอ (Recognition) และสถานะ (Status) จากสงคม เชน ตองการไดรบการ เคารพนบถอ ตองการมชอเสยง ตองการมศกดศร มฐานะดในสงคม เปนตน 5) ความตองการประสบความส าเรจสงสดในชวต (Self-Actualization Needs) เชน ความตองการเกดจากการไดท าในสงทปรารถนาส าเรจ ความตองการทเกดจากความสามารถท า ทกสงทกอยางไดส าเรจ เปนตน จากการศกษาทฤษฎล าดบขนความตองการของมาสโลว ผวจยสรปไดวา ความตองการ ดานสงคมและความตองการยกยองจากสงคม เปนแรงกระตนให ผบรโภคแสดงพฤตกรรมความ

ตองการทจะบรโภคสนคาคงทน อาท บาน รถยนต เปนตน เพอใหตนดมฐานะดในสงคมหรอเพอความจ าเปนในการประกอบของกจการ

17 บษยมาศ แสงเงน. (2560). ทฤษฎแรงจงใจ. (ออนไลน). เขาถงไดจาก : https://www.gotoknow.org/posts/563294 [2560, 13 มถนายน].

27

2.2.2 ทฤษฎแรงจงใจของแมคเคลลแลนด18 ในขณะททฤษฎล าดบขนของมาสโลว ไดมการทบทวนกน ทฤษฎการจงใจของแมคเคลลแลนด (Mc Clelland) ไดรบการสนบสนนจากผลงานการวจยอยางมาก ตามทฤษฎของเขานนยดถอความเชอวาความตองการของคนทจะเปนแรงจงใจทส าคญม 3 ประการ คอ 1) ความตองการประสบความส าเรจ (Need for Achievement หรอ nAch)

2) ความตองการความรกความผกพน (Need for Affiliation หรอ nAff)

3) ความตองการอ านาจบารม (Need for Power หรอ nPow)

แมคเคลลแลนด ไดท าการศกษาและวจย ตามแนวความคดของความตองการทง 3 ประการ ดงกลาว และไดสรปผลการวจยทนาสนใจไวดงน

1) บคคลทตองการประสบผลส าเรจสง (nAch) จะแสวงหาแนวทางเพอกาวไปขางหนา จะใชความพยายามเพอมงไปสความส าเรจ และจะมความรบผดชอบในการแกปญหาตางๆ จากการศกษาของแมคเคลลแลนดพบวารอยละ 85 ของนกศกษาทมความตองการประสบผลส าเรจสง จะเขาสอาชพทตองการผมความสามารถทจะเผชญกบความเสยงและการตดสนใจ และมโอกาสทประสบผลส าเรจทยงใหญ เชน งานการจดการธรกจ เปนตน 2) บคคลทตองการความรกความผกพนสง (nAff) แมคเคลลแลนด มองความตองการนคลายกบความตองการระดบท 3 ของมาสโลว เขาไดสรปผมความตองการทางดานนสงไววา พวกนไดจดล าดบความส าคญ ความตองการทอยากจะอยรวมกบผอน มากกวาความตองการเพอความส าเรจ ตวอยางเชน จากการศกษาโดยการทดลองการใหมโอกาสเลอกผชวยในการท างานอยางหนงพบวาบคคลทตองการประสบผลส าเรจสง (nAch) จะเลอกผชวยทมคณสมบตแสดงถงความสามารถเปนส าคญ สวนบคคลทตองการความรกความผกพนสง (nAff) จะเลอกเพอนของเขาเองมาเปนผชวยรวมงาน จะเหนไดชดวา บคคลทมความตองการความรก ความผกพนสง จะตดสนใจโดยยดถอความสบายใจในการท างาน มากกวาทจะยดถอความส าเรจของงาน 3) บคคลทมความตองการอ านาจบารมสง (nPow) ซงหมายถงความปรารถนาอยากไดอ านาจบารมเพอน าไปใชควบคมก ากบผอน บคคลผต องการมอ านาจบารมสงตามแนวความคดของแมคเคลลแลนด มความตองการอ านาจแยกเปน 2 แนวทาง คอ ในทางบวก เปนความปรารถนาอยากมอ านาจบารม สามารถเชญชวนและดลบนดาลใจผอนใหคลอยตามยอมรบได หรอในทางลบ เปนความปรารถนาตองการ 18 ทฤษฎการจงใจ. อางแลวเชงอรรถท 16.

28

2.2.3 ทฤษฎอปสงค (Demand)19 อปสงค หมายถง ความตองการสนคาและบรการ (Desire) ของผบรโภคโดยทผบรโภค จะตองมความสามารถทจะจายเงนซอ (Ability To Pay) และเตมใจทจะซอ (Willingness To Pay) สนคาและบรการนนอปสงคทมตอสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงในระยะเวลาใดเวลาหนง จะ ขนอยกบปจจยตางๆ หลายประการดวยเชนกน เชน ราคาของสนคานนราคาสนคาอนๆ รายได ก ของผบรโภค รสนยมของผบรโภค ไดแก อาย เพศ ความเชอ คานยม การศกษา แฟชน และอทธพล ของการโฆษณา รสนยมเปนสงทมผลตอธรกจการคา ปรมาณซอขนอยกบประชากร ตามปกตเมอ ประชากรเพมจ านวนมากขนความตองการสนคาและบรการจะเพมตาม ปรมาณซอขนอยกบ รายไดเฉลยของครอบครว โดยทวไปเมอประชากรมรายไดโดยเฉลยสงขนความตองการสนคา และบรการจะเปลยนไป คอจะลดการบรโภคสนคาราคาถกและขณะเดยวกนกหนไปบรโภคสนคาราคา แพง ปรมาณซอขนอยกบสภาพการกระจายรายไดในระบบเศรษฐกจ และปรมาณซอขนอยก บ ลกษณะทางกายภาพของสนคา เปนตน ซงปจจยตางๆ ดงกลาวมอทธพลตอจ านวนสนคาท ผบรโภคปรารถนาทจะซอโดยจ านวนทซอมากนอยไมเทากนขนอยกบพฤตกรรมของผบรโภค ซงสามารถพจารณาประเดนส าคญ ไดดงตอไปน 1) ปรมาณสนคาและบรการชนดใดชนดหนงทผซอตองการซอ ค าวาปรมาณ แสดงวา อปสงคสามารถวดออกมาเปนหนวยได เปนหนวยของปรมาณสนคาและบรการสนคานนๆ และเปนปรมาณทเกดจาก ความตองการของผซอทมตอสนคาหรอบรการชนดใดชนดหนงเทานน 2) ความสามารถทจะจายเงนซอได หมายถง อปสงคจะเกดขนไดผซอจะมอ านาจซอ (Purchasing Power) หรอมรายไดเพยงพอทจะซอสนคาและบรการไดตามความตองการ 3) ระดบราคาตางๆกนของสนคาชนดนน หมายถง อปสงคจะแสดงปรมาณความตองการซอ สนคาและบรการ ณ ระดบราคาหลายๆระดบ ซงแสดงใหเหนวา เมอราคาของสนคาและบรการชนดนน เปลยนแปลงไป ปรมาณความตองการซอสนคาชนดนนจะเปลยนแปลงไปดวย 4) ระยะเวลาใดเวลาหนงในตลาดแหงหนง หมายถง ปรมาณความตองการซอสนคาและบรการนน จะตองระบเวลาและสถานททแนนอน ทงนเพราะอปสงคอาจเปลยนแปลงได ถาเวลาและสถานท เปลยนแปลงไป 19 บษยมาศ แสงเงน. อางแลวเชงอรรถท 17. หนา 20-22.

29

2.2.4 ทฤษฎการบรโภคสนคาประเภทคงทน20 ความตองการสนคาบรโภคคงทนตามทฤษฎแลวสามารถแบงไดเปน ความตองการขนปฐม (New Demand) และความตองการเพอทดแทน (Replacement Demand) กลาวคอ ความตองการขนปฐมของสนคาบรโภคคงทนทวไป เปนความตองการทเกดขนใหมจากสวนของประชาชนทยงไมไดเปนเจาของสนคานน ส าหรบปจจยทเปนตวก าหนดของความตองการขนปฐม คอรายได สตอคสนคาบรโภคคงทนของผบรโภคทมอยเดมระดบราคาสนคาชนดนน เปนตน ส าหรบปจจยทเปนตวก าหนดความตองการขนปฐมของรถยนตนง ไดแก รายได สตอคของรถยนตทมอยปกอน ราคารถยนต และรสนยม คอปจจยส าคญอกตวหนง คอ เครดต (เครดตของการให เชาซอรถยนต) กรณทผบรโภคมรายไดไมเพยงพอทจะซอสนคาคงทน เครดตจะเปนปจจยทส าคญ ในการก าหนดการบรโภคสนคาคงทนนน เพราะมการซอสนคาดวยเงนผอน (Installment Credit) โดยมวธการผอนช าระเปนงวดๆจนกระทงครบจ านวนราคาสนคานน จากการศกษาดงกลาว สรปไดวา ความตองการของผบรโภคเกดขนเพอตอบสนองความ ตองการ 2 ดาน คอ 1) ดานรางกาย และ 2) ดานจตใจ โดยรปแบบความตองการ จะมลกษณะ และล าดบขนซงนกการตลาดสวนใหญแสดงความคดเหนวา เปนปจจยทมอทธพลตอความตองการ พนฐานของผบรโภค และมความเกยวพนธกบทฤษฎทางเศรษฐศาสตรซงไดแก ทฤษฎอปสงคท กลาวถง ความตองการสนคาและบรการของผบรโภค โดยทผบรโภคจะตองมความสามารถทจะ จายเงนซอและเตมใจทจะซอสนคาและบรการนนขนอยกบปจจยดาน ราคาของสนคา ราคา รายไดของผบรโภค รสนยมของผบรโภค และอทธพลของการโฆษณา จ านวนประชากร รายได เฉลยของครอบครว และทฤษฎการบรโภคสนคาคงทน ทวาความตองการสนคาบรโภคคงทน สามารถแบงไดเปน ความตองการขนปฐมและความตองการเพอทดแทน ทงนรายไดจะเปนปจจยหลกส าหรบ การบรโภค หากรายไดมไมเพยงพอส าหรบการบรโภคทางเลอกส าหรบผบรโภค คอสถาบน การเงนทใหบรการดานสนเชอประเภทตางๆ เชน ธนาคาร หรอสถาบนการเงนทไมไดประกอบการ ในรปแบบธนาคาร และแหลงกยมทวไป เปนตน

20 วาสนา แพทยานนท. (2560). ความพงพอใจของผใชบรการของการทาเรอแหงประเทศไทย : กรณศกษาทาเรอแหลมฉบง (Satisfaction of The Port Users of Port Authority of Thailand : A Case Study of Laem Chabang Port). งานวจยของบรษท ซชารท แอนด เอเยนซส จ ากด (ขนสงสนคาทางทะเลระหวางประเทศ). หนา 22-23.

30

2.2.5 ทฤษฎอสรภาพทางแพง (Private Autonomy)21 คสญญามเสรภาพทจะก าหนดเนอหาของสญญาอยางไรกได แมในเนอหาทก าหนดอาจแตกตางจากทกฎหมายก าหนด หากมใชกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนแลว สญญานนกไมเปนโมฆะ แตหลกเสรภาพในการท าสญญาในการก าหนดเนอหาของสญญาอาจถกจ ากดโดยกฎหมาย ซงเปนการจ ากดเสรภาพของคสญญาทมอ านาจทางเศรษฐกจเหนอกวา เพอคมครองประโยชนของคสญญาทออนแอกวาหรอดอยกวา ไดแก การจ ากดเสรภาพ ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 แกไขเพมเตม พ.ศ.2541 พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 ซงเปนการคมครองผบรโภคดานสญญา สญญาลสซงเปนสญญาทท าไดตามหลกหลกอสระในทางแพง (Private Autonomy) และหลกเสรภาพในการท าสญญา (Freedom of Contract) ดงนนคสญญาจงสามารถทจะตกลงสทธหนาทระหวางคสญญาในเนอหาของสญญาไดเอง โดยหลกเกณฑทเปนการก าหนดสทธหนาทของผเชาสามารถแยกพจารณาไดตามประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบภาษการคา (ฉบบท 53) เรอง ก าหนดหลกเกณฑ วธการ เงอนไข ระยะเวลาทใหเชาทรพยสน และหลกเกณฑการค านวณทนของทรพยสนทใหเชาบางประการ ไดก าหนดสทธหนาทของผประกอบธรกจไวดงน 1) ผเชาตองช าระเงนคาเชาครงแรกในอตราไมนอยกวารอยละ 20 ของมลคาทนของทรพยสนทเชา และตองจายคาเชาตามสญญา 2) ผเชาตองเอาประกนภยทรพยสนไวเตมมลคาของทรพยสนทใหเชา โดยยกผลประโยชนใหแกผใหเชาเปนผรบตลอดก าหนดเวลาเชา 3) ผเชามหนาทตองบ ารงรกษา และซอมแซมทรพยสนทเชา ตองรบผดตอผใหเชาในความสญหายหรอบบสลายใดๆอนเกดแกทรพยสนทเชา 4) ผเชาจะบอกเลกสญญาเชากอนก าหนดฝายเดยวไมได 5) ผเชาจะน าทรพยสนทเชาไปใหเชาชวงไมได 7) ผเชามสทธจะเชาตอ หรอมสทธทจะซอทรพยสน หรอสวนใดสวนหนงของทรพยสน เมอสญญาเชาครบก าหนด ประกาศกระทรวงการคลง เรอง เงอนไขการอนญาตใหบรษทเงนทนประกอบกจการใหเชาทรพยสนแบบลสซง ไดก าหนดสทธหนาทของผประกอบธรกจไวในลกษณะใกลเคยงกนดงนคอ 21 ไผทชต เอกจรยกร. (2538). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะเชาทรพย เชาซอความรเบองตนเกยวกบลสซง. กรงเทพฯ : ส านกพมพวญญชน. หนา 75-80.

31

1) ผเชาตองช าระเงนลวงหนาทนททท าสญญาเชาในอตราไมนอยกวารอยละ 20 ของมลเงนลงทนในทรพยสนทเชา และมหนาทตองจายคาเชาตามสญญา 2) ผเชาตองเอาประกนภยทรพยสนไวเตมมลคาของทรพยสนทใหเชา โดยยกผลประโยชนใหแกผใหเชาเปนผรบตลอดก าหนดเวลาเชา 3) ผเชามหนาทตองบ ารงรกษา และซอมแซมทรพยสนทเชา ตองรบผดตอผใหเชาในความสญหายหรอบบสลายใดๆอนเกดแกทรพยสนทเชา 4) ผเชาจะบอกเลกสญญาเชากอนก าหนดฝายเดยวไมได 5) ผเชาจะน าทรพยสนทเชาไปใหเชาชวงไมได 6) ผเชามสทธไดรบสวนลด หากผเชาทจะช าระราคาคาเชาตามสญญาคงเหลอสทธกอนถงก าหนด 7) ผเชามสทธจะเชาตอ หรอมสทธทจะซอทรพยสน หรอสวนใดสวนหนงของทรพยสน เมอสญญาเชาครบก าหนด การใชสทธเลอกซอของผเชานน เปนสทธของผเชาทจะใชสทธเลอกซอหรอไมกได หากผ เชาใชสทธเลอกซอ แมจะมขอตกลงไวตงแตเรมตนขณะท าสญญากรรมสทธในทรพยสนนนกยงไมโอนเปนของผเชาทนท เมอสนสดสญญาเชา ซงแตกตางจากสญญาเชาซอ และ กรณดงกลาวกรรมสทธจะโอนไปยงผเชาเมอผเชาแสดงเจตนาสนองรบค าเสนอของผใหเชาทจะขายทรพยสนให การแสดงเจตนาดงกลาวกอใหเกดสญญาซอขายเกดขนภายหลงสญญาลสซง ดงนน กรรมสทธในทรพยสนทเชาจงโอนไปเปนกรรมสทธของผเชาซงเปนผซอตามสญญาซอขาย ท าใหสญญาลสซง มลกษณะเปนสญญาเชาทรพย พรอมค ามนวาจะขายทรพยสน และกอใหเกดสญญาซอขายทรพยสนในภายหลง ซงเมอพจารณาถงวตถประสงคของสญญาซอขาย แมจะเกดขนในภายหลง กเปนสญญาททวตถประสงคในการโอนกรรมสทธ ดงนนสญญาลสซง จงคลายกบสญญาเชาซอ แมเวลาในการโอนกรรมสทธในทรพยสนจะแตกตางกน กลาวคอ กรรมสทธในทรพยสนตามสญญาลสซง โอนเมอมการตกลงซอขายทรพยสนกน และโอนหลงจากครบก าหนดระยะเวลาในการเชาแลว ดงนนแมผเชาจะช าระคาเชาครบถวนแลวถายงไมไดแสดงเจตนาซอทรพยสนทเชาน น กรรมสทธในทรพยสนนนกยงไมโอนไปยงผเชา สวนสญญาเชาซอเมอช าระคาเชาซอครบถวนแลว กรรมสทธกจะโอนมาเปนของผเชาซอทนทและสทธของผเชาในการเลอกซอทรพยสนเมอสนสดระยะเวลาในการเชาแลว จะเกดขนในสญญาลสซงชนดลงทน (Financial Lease) เทานน

32

2.3 แนวคดทเกยวของกบการประกอบธรกจลสซงรถยนต22

ผประกอบกจการหรอผบรโภคสวนใหญจะมการตดสนใจซอปกตอยางเปนขนตอนจนผานกระบวนการตดสนใจซอ ซงประกอบดวยขนตอนตางๆ 5 ขนตอน คอ 1) การตระหนกถงปญหา 2) การคนหาขอมลขาวสาร 3) การประเมนทางเลอก 4) การตดสนใจซอ และ 5) พฤตกรรมภายหลงการซอ แตอยางไรกตามกระบวนการตดสนใจซอเกดขนเปนเวลานานกวาทจะมการซอจรง แตในความจรง อาจจะไมเปนไปตามล าดบขนตอนแตละขนดงกลาว เสมอไป อาจมการกาวขามขนตอน หรอด าเนนการสลบกนเปนไปได 1) การตระหนกปญหา กระบวนการตดสนใจซอเกดขนเมอผซอตระหนกถงปญหา หรอความตองการ ซงลกคาจะเปนผก าหนดลกษณะผลตภณฑ และบรการเฉพาะเจาะจงตามความตองการ 2) การคนหาขอมลขาวสาร เมอผบรโภคไดรบ รถงความตองการแลว จะมแนวโนม คนหาขอมลเพมเตมเกยวกบสนคาหรอบรการนนๆ จากแหลงขอมลขาวสารตางๆ อาท (1) แหลง บคคล เชน ครอบครว เพอน เพอนบาน คนรจก เปนตน (2) แหลงการคา เชน การโฆษณา พนกงาน ขาย ตวแทนจ าหนาย เปนตน (3) แหลงชมชน เชน สอมวลชน สถาบนคมครองผบรโภค เปนตน เมอบคคลไดตระหนกถงความตองการแลว เขาจะคนหา วธการจะท าใหความตองการดงกลาวไดรบความพอใจ การคนหาอาจกระท าขนโดยสญชาตญาณอยางรวดเรว หรออาจตองมการใชความพยายามและการวเคราะหขอมลการทบคคลจะมการคนหาขอมลมากนอยเพยงใดขนอยกบปจจยหลายดงนคอ (1) จ านวนของขอมลทจะหาได (2) ความพอใจทไดรบจากการคนหาขอมล (3) ผลทเกดขนในภายหลง หากไมไดมการคนหาขอมล 3) การประเมนผลทางเลอก ผบรโภคประมวลขอมลเชงเปรยบเทยบ และท าการตดสนใจ โดยพนฐานแลวสงแรกท ผบรโภคจะค านงถงคอสามารถ สรางความพงพอใจตามความตองการของตน อนดบสองคอการมองหาผลประโยชนจากสนคา และอนดบสามคอคณสมบตของสนคา 4) การตดสนใจซอในขนตอนการประเมนผลทางเลอกนผ บรโภคจะสรางรปแบบ ความชอบระหวางตราสนคาตางๆ ทมอยในทางเลอกเดยวกน บางครงอาจมปจจยทมาแทรกซง ไดแก ทศนคตของผอน สถานการณทไมไดคาดการณไวลวงหนา เปนตน 5) พฤตกรรมภายหลงการซอหลงจากซอผลตภณฑแลว ผบรโภคจะมประสบการณ ตามระดบของความพงพอใจหรอไมพอใจในระดบหนงระดบใด เปนตน

22 ประดษฐ แปนทอง. อางแลวเชงอรรถท 7. หนา 13-14.

33

กระบวนการตดสนใจของผบรโภค มลกษณะเปนขนตอนและคลายคลงกน ส าหรบสนคาบางประเภทผบรโภคอาจตองใชเวลา ในการตดสนใจนานและตองการขอมลมาก แตส าหรบสนคาบางประเภทกลบใชเวลาเพยงเวลาเพยงไมนาน ไมตองการขอมลมากนกในการตดสนใจหรอบางครงผบรโภคอาจจะตดสนใจในทนท โดยไม ตองพจารณาขอมลเพมเตม ซงแนวคดในการประกอบธรกจลสซงนนมนกกฎหมายชาวไทยไดใหแนวคดวา การตดสนใจเลอกใชบรการสนเชอของผเชา เปนกระบวนการเลอกในระหวางทางเลอกตางๆ และไดอธบายขนตอนการตดสนใจไว23

ดงน (1) การแยกแยะตวปญหา (Problem Identification) ขนแรกของการตดสนใจนนเปนเรองของการสรางความมนใจและแนใจ โดยการคนหาเปนเรองของการแยกแยะตวปญหาออกมาอยาง แนชด หรอตวปญหาอยางแนนอน นนคอกระบวนการตดสนใจจะเรมตนขนตอนแรก เมอ ประชากรกลมตวอยางทจะท าการศกษาก าลงอยในภาวะขาดสภาพคลอง ดงนนประชากรกลม ตวอยางจงคดหาทางแกปญหาใหกบตนเองในการหาแหลงกยมเงนเพอเสรมสภาพคลอง (2) การหาขาวสารทเกยวของกบตวปญหานน (Information Search) คอการเสาะ แสวงหาสงทเปนสาเหต หรอสงทกอใหเกดปญหานนซงอาจจะไมใชสาเหตโดยตรงกเปนไดความสามารถทจะหาขาวสารขอมลทครอบคลมมากทสดหรอขาวสารทสมบรณ (Complete Information) นนอาจเปนไปไมได แตการเสาะหาตวขาวทเกยวของกบสาเหตของปญหามากทสด เทาทจะมากได ทงนการเสาะหาขาวสารควรจะเปนไปตามแนวคดทวาขาวสารทสรรหามานนจ าเปนทตองมความเกยวของและจ าเปนกบตวปญหา ตลอดจนมความเพยงพอในการแกปญหา (Relevant and Sufficient Information) ซงขนนประชากรกลมตวอยางกจะคนหาแหลงเงนก (เนนเฉพาะ บรษทลสซง จ ากด เทานน) ส าหรบตนเองโดยดจากขาวสาร การโฆษณา ประชาสมพนธตางๆ หรอรบฟงจากบคคลรอบขางซงอาจเปนเพอน หรอญาตมตร (3) การประเมนคาขาวสาร (Evaluation of Information) ในบรรดาขาวสารทแสวงหา มานนเราตองยอม รบความจรงประการหนงวามไดหมายความวาขาวสารทกชนดทหามาไดนนเกยวของกบตวปญหาและมคณคากบตวปญหาอยางแทจรงเสมอไป ดงนนจงจ าเปนตองมการ ประมาณคาวา ขาวสารนนถกตองเหมาะสมเพยงพอกบเวลาและความสามารถทจะน าไป วเคราะหปญหาไดหรอไม ซงจะมการเสาะหาขอมลเพมเตมหลงจากการประเมนขาวสารแลวไม เพยงพอหรอไมเกยวของเทาทควร กจ าเปนตองตดขาวสารบางอยางออกไป ถาเหนวาไมเกยวของ กบตวปญหาทจะท าการแกปญหาหรอตดสนใจน นเชนเดยวกบประชากรกลมตวอยางทตอง

23 ประดษฐ แปนทอง. อางแลวเชงอรรถท 7. หนา 15-17.

34

ประเมนขาวสารเกยวกบแหลงเงนกวาแหลงเงนกใดมคณสมบตหรอเหมาะสมกบประชากรกลม ตวอยางทจะขอกเงน (4) การก าหนดทางเลอก (Listing of Alternative) เปนขนตอนส าคญของการตดสนใจ คอ ก าหนดทางเลอกทสามารถครอบคลมวธทจะแกปญหาไดมากทสด ถาเราม ขาวสารสมบรณ ส าหรบปญหาแตละเรอง เราอาจก าหนดทางเลอกไดเหมาะสมและครอบคลมอยางแทจรง ถา ขาวสารไมสมบรณกก าหนดทางเลอกทมล าดบความส าคญของการแกปญหาเชนเดยวกบ ประชากรกลมตวอยางจะตองก าหนดทางเลอก (บรษทลสซง จ ากด) ทเหมาะสมกบตนเอง (5) การเลอกทางเลอก (Selection of Alternative) เมอก าหนดทางเลอกแลว ขนตอนตอไป คอการเลอกทจะปฏบตการตอไป (Selection of a Course of Action) ขนนเองทเปนท ยอมรบวาเปนการตดสนใจแทจรง การเลอกทางเลอกนนเกดจากผลของการตดสนใจแต ยงไม สมบรณนนคอ เมอประชากรกลมตวอยางตงใจจะกยมเงนแลว แลวกหาแหลงเงนกทคดวาด ทสดส าหรบตนเอง (6) การปฏบตการตดสนใจ (Implement of Decision) เปนการปฏบตตามผลขนขบวนการการตดสนใจ หรอทางเลอกการตดสนใจนนถกตองเหมาะสมเพยงใดหรอไม ขนอยกบ ผลของการตดสนใจนนการประเมนผลของการตดสนใจนเปนการตรวจดวา ผลของการตดสนใจปฏบตไปเหมาะสมกบการแกปญหานนหรอไม นนคอเมอเลอกแหลงเงนกแลวประชากรกลม ตวอยางกจะขอยนเรองเพอการกยมจากแหลงเงนกทตนเองเลอกซงคดวาเหมาะสมทสด จากการศกษาแนวคดเกยวกบกระบวนการตดสนใจซอสรปไดวา กระบวนการตดสนใจ ใชบรการสนเชอตอบรษทลสซง มลกษณะคลายกบรปแบบกระบวนการตดสนใจซอพนฐาน ทวไป ซงเรมจาก การตระหนกถงปญหา อาท เกดแรงจงใจตองการซอทรพยสน และมรายไดไมเพยงพอ ส าหรบคาใชจายในการซออาจเรยกวาอยในสภาวะการเงนขาดสภาพคลอง จากปญหารายไดไม เพยงพอตอคาใชจาย กลายเปนสงเรากระตนใหเกดความตองการใชเงน เพอทจะตอบสนองความ ตองการหรอปรารถนาของตน การกยมจงเปนอกทางเลอกทผบรโภคสนใจ จากนนจงเขาสขนตอน การคนหาขอมลแหลงกยมจากแหลงสารตางๆ อาท บคคลใกลชด โฆษณา อนเทอรเนต สถาบน การเงน เปนตน ซงปกต ผบรโภค จะท าการเปรยบเทยบอรรถประโยชนกบมลคาเงนทไดรบและ ความรสวนบคคลในเรองวงเงนทอนมต อตราดอกเบยระยะเวลาการผอนช าระ อตราคาธรรมเนยม และเงอนไขตางๆ ทเกยวของระหวางสถาบนการเงนทจะเลอกใชบรการ เปนตน