ความหมายของตลาด ตลาดตามความหมายโดยทวไปหมายถง สถานทผซอและผขายมาพบปะแลกเปลยนซอขายสนคากน สวนตลาดในทางเศรษฐศาสตร หมายถง การทผซอและผขายสามารถตดตอตกลงซอขายแลกเปลยนสนคาหรอบรการกนไดโดยทผ ซอ และผขายจะมโอกาสพบกนหรอไมกตาม ดงนนทางเศรษฐศาสตร ตลาดจงมหรอไมมสถานทซอขายกได

ความหมายของตลาดทางเศรษฐศาสตร

กจกรรมการตกลงซอขายสนคาและบรการรวมทง

ปจจยการผลต

ไมไดหมายถง “สถานท”

ประเภทของตลาดในทางเศรษฐศาสตร

1. ตลาดแขงขนสมบรณ (Perfect Competitive Market)

2. ตลาดแขงขนไมสมบรณ

(Imperfect Competitive Market)

2. ตลาดแขงขนไมสมบรณ (Imperfect Competitive Market)แบง

ได 3 ประเภทคอ

ก.ตลาดทมการผกขาดแทจรง (pure monopoly

ข.ตลาดทมผขายนอยราย (oligopoly)

ค.ตลาดกงแขงขนกงผกขาด (monopolistic competition)

ตลาดแขงขนสมบรณ (Perfectly Competitive Market)

ลกษณะส าคญ

1. มผซอและผขายจ านวนมาก

2. สนคาทซอขายกนในตลาดมลกษณะเหมอนกนทกประการ (Homogeneous Product)

4. ราคาถกก าหนดจากตลาด (Price Taker)

5. ผซอและผขายมความรอบรเกยวกบสภาพของตลาดไดเปนอยางด (Perfect knowledge)

3. ผขายเขาและออกจากกจการไดอยางเสร (Freedom of entry or exit)

ตารางความสมพนธระหวาง D. MR , AR ,TR

วเคราะหตลาดแขงขนสมบรณ

Q P TR MR AR

1 10 10 10 10

2 10 20 10 10

3 10 30 10 10

4 10 40 10 10

5 10 50 10 10

6 10 60 10 10

ยอนไปดเรองรายรบ

ราคา,รายรบ

P,D,AR,MR

เสนอปสงค เสนรายรบเฉลย และเสนรายรบสวนเพมของหนวยผลตในตลาดแขงขนสมบรณ เปนเสนเดยวกน มลกษณะขนานกบแกนนอน มความยดหยนอยางสมบรณ

ลกษณะของเสนอปสงค เสนรายรบเฉลยและเสนรายรบสวนเพม

ราคา ราคา, รายรบ

P1,D,1AR1,MR1

O

P

P1

Q Q1

P,D,AR,MR E

E1

D

D1

S

ปรมาณ ปรมาณ O

อปสงคของตลาด อปสงคของผขายแตละราย

AC

MC ตนทน

ปรมาณผลผลต O

ราคา, รายรบ, ตนทน

P,D,AR,MR

AC

MC

ปรมาณผลผลต O

20 X

18

80

ระยะสน

สรป ดลยภาพในการผลตคอ MR=MC โดย AR>AC ผผลตมก าไรเกนปกต

ราคา, รายรบ, ตนทน

P,D,AR,MR

AC

MC

ปรมาณผลผลต O

20 X

80

***ระยะยาว

สรป ดลยภาพในการผลตคอ MR=MC โดย AR = AC ผผลตมก าไรปกต

ตลาดผกขาด (Monopoly)

ลกษณะส าคญ

1. มผผลตหรอผขายรายเดยว

เรยกวา “ผผกขาด” (Monopolist)

2. สนคามลกษณะพเศษไมเหมอนใคร ไมสามารถหา

สนคาอนมาทดแทนไดอยางใกลเคยง

3. ผผกขาดสามารถกดกนไมใหผอนเขามาผลตแขงขนได

4.ผผกขาดมอ านาจในการก าหนดราคา(Price Maker)

5. การผกขาด มทงการผกขาดแทจรง และผกขาดชวคราว

ปจจยทกอใหเกดการผกขาด

1. รฐบาลออกกฎหมายใหผกขาดการผลตแตผเดยว 2. การเปนเจาของปจจยการผลตหรอวตถดบส าคญแตเพยงผเดยว

(Exclusive Ownership of Raw Materials) 3. ขนาดของกจการตองใหญมากจงจะสามารถลดตนทนการผลตใหต า

(economies of scale) 4. การจดทะเบยนลขสทธ หรอใหสทธบตรตามกฎหมายผประดษฐคดคน

จะจดทะเบยนลขสทธหรอสทธบตรทรพยสนทางปญญาหรอสงประดษฐของตนไว เสนอปสงคและเสนรายรบสวนเพมของผผกขาด

วเคราะหตลาดผกขาด

ความสมพนธระหวางD, MR , AR ,TR ในกรณตลาดผกขาด

Q P TR AR MR

1 180 180 180 180

2 160 320 160 140

3 140 420 140 100

4 120 480 120 60

5 100 500 100 20

6 80 480 80 -20

ลกษณะเสนอปสงคของหนวยผลตผกขาด มความยดหยนนอย สวนเสนรายรบสวนเพมมความชนเปน 2 เทาของเสนอปสงค

รปท 7.3 เสนอปสงคและรายรบสวนเพม

P

P1

0 MR

AR=D=P

Q

วเคราะหตลาดผกขาด

ลกษณะของเสน D AR และ MR

MC

AC

MR

D=AR = P

ปรมาณผลผลต

ราคา ตนทน รายรบ

K

P1

P2 L

B

O C

ดลยภาพของตลาดผกขาดคอ MR=MC โดย AR >AC และผผลตมก าไรเกนปกต

ก าไรเกนปกต = P2P1BL

ผลดและผลเสยของการแขงขนและการผกขาด

ผลดของการเขงขน 1. การแขงขนกอใหเกดการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพ 2. การแขงขนสนองความตองการของผบรโภค และคมครองผลประโยชนของผบรโภคใหพนจากการเอารดเอาเปรยบของผผลตไดบาง 3. การแขงขนท าใหอตสาหกรรมตองปรบปรงประสทธภาพการผลตของตนตลอดเวลา 4. การแขงขนสงเสรมการผลตสนคาใหม ๆ การน าวตถดบตวใหมมาใชในการผลต และการพฒนาเทคนคใหม

ผลเสยของการแขงขน 1. จากขอดของการแขงขนทท าใหเกดสนคาใหมๆ หากสนคาใหมๆ มมากเกนความจ าเปน เปนการสนเปลองทรพยากรการผลตอกแบบหนง 2. สบเนองจากการผลตสนคาซ าๆ กนแตตางกนตรงยหอหรอรปลกษณ ผผลตบางรายอาจไมสนใจทจะเพมขอดขายโดยการปรบปรงคณภาพใหดขน 3. การแขงขนในการผลตบางอยางเปนอปสรรคตอการน าเทคโนโลยทเหมาะสมมาใชเพราะผผลตมขนาดเลกเกนไป 4. เนองจากผผลตแตละรายตองแขงขนกนดวยประสทธภาพและราคา หากผผลตรายใดครอบครองเทคโนโลยการผลตทเหนอกวาคแขง กจะเปรยบในเชงแขงขน

ผลดของการผกขาด 1. กจากรบางอยางตองอาศยการผลตขนาดใหญจงจะลดตนทนการผลตใหต าลงได ตวอยางเชน การผลตไฟฟาดวยพลงน า 2. เนองจากการแขงขนโดยการผลตสนคาซ าๆ กน หรอเกอบจะเหมอนกน สรางความสนเปลองในการใชทรพยากรการผลต เปนจดออนทผนยมระบบวางแผนจากสวนกลาง (centrally planning) หยบยกเปนขอโจมตอยเสมอ 3. คาใชจายในการขาย (Selling Expense) ผผกขาดไมจ าเปนตองโฆษณาเพอสงเสรมการขาย นอกจากการประชาสมพนธเพอสงเสรมภาพลกษณเปนครงคราวเทานน

ผลเสยของการผกขาด ผลเสยของการผกขาดมดงน 1. การผกขาดกอใหเกดการจดสรรทรพยากรทงระบบเศรษฐกจอยางไมมประสทธภาพจากการวเคราะหตลาดผกขาด เราทราบแลววาการผกขาดท าใหปรมาณการผลตนอยกวาทควรจะเปนและราคาสงกวาทควรจะเปน 2. ผบรโภคไมไดรบการคมครองใหพนจากการขดรดของผ ผกขาด เพราะผบรโภคไมสามารถหาซอสนคาอยางเดยวกนจากผผลตรายอน 3. การผกขาดไมชวยคมครองกรรมกรพนจากการเอารดเอาเปรยบของผผกขาด

4. ผผกขาดไมไดรบผลกระทบใดๆ จากความไรประสทธภาพของตน เพราะผผกขาดเปนผครองตลาดแตเพยงผเดยว 5. การผกขาดไมชวยใหวทยาการการผลตกาวหนาอยางทควรจะเปน 6. การผกขากดท าใหผผกขาดนงนอนใจและขาดความกระตอรอรนในการเพมประสทธภาพในการลดตนทนและลดราคา 7. การผกขาดมสวนกอใหเกดความไมเสมอภาคในการกระจายรายได ผผกขาดทเปนเอกชนอาจไมแบงผลก าไรใหแกแรงงานในรปการขนคาจางหรอเพมโบนส และไมคนก าไรใหแกผบรโภคในรปการลดราคาสนคา เพราะไมมแรงกดดนเหมอนอยางกรณการแขงขน ก าไรทงหมดจงตกอยกบผผกขาด

ตลาดผขายนอยราย (Oligopoly)

ลกษณะส าคญ

1. มผขายจ านวนนอย และผขายเหลานอาจรวมตวใน

การก าหนดราคาสนคา

2. ผขายแตละรายมสวนแบงตลาด (Market share) มาก

แตอ านาจในการก าหนดราคาหรอปรมาณขายของ

ผขายแตละรายมนอยกวาตลาดผกขาด

ลกษณะส าคญ (ตอ)

3. สนคาทซอขายในตลาดมลกษณะคลายคลงกน แต

ไมเหมอนกน ดงนนการก าหนดราคาสนคาของ

ผขายแตละรายจะมผลกระทบผขายรายอน

4. ผขายมกจะไมลดราคาแขงขนกน เพราะการ

แขงขนลดราคาสนคาจะท าลายผลประโยชนของ

ผผลตทกคน

ลกษณะส าคญ (ตอ)

5. สนคาของผผลตมความแตกตางกน โดยอาจแตกตาง

กนโดยรปลกษณของตวสนคา หรอการแตกตางกนใน

ความรสกของผบรโภค ซงเปนผลจากการโฆษณา การ

บรรจหบหอ การบรการ ฯลฯ รวมไปถงคณภาพของ

สนคาดวย

Cut Throat Compettition แขงขน Cartel รวมหว

เสนอปสงคและเสนรายรบสวนเพมของหนวยผลต ในตลาดผขายนอยราย

เปนตลาดทมคณลกษณะอยระหวางตลาดแขงขนสมบรณกบตลาดผกขาด แตคอนไปทางตลาดผกขาดมากกวา พฤตกรรมในตลาดนคอนขางหลากหลาย ในการวเคราะหราคาและปรมาณผลผลตของตลาดผขายนอยรายคอนขางยงยากมากกวาตลาดผกขาด เพราะต าแหนงของเสนอปสงคไมสามารถไดแนนอน ขนอยกบการกระท าโตตอบของผผลตรายอนในตลาด

เปนตลาดทมคณลกษณะอยระหวางตลาดแขงขนสมบรณกบตลาดผกขาด แตคอนไปทางตลาดผกขาดมากกวา พฤตกรรมในตลาดนคอนขางหลากหลาย ในการวเคราะหราคาและปรมาณผลผลตของตลาดผขายนอยรายคอนขางยงยากมากกวาตลาดผกขาด เพราะต าแหนงของเสนอปสงคไมสามารถไดแนนอน ขนอยกบการกระท าโตตอบของผผลตรายอนในตลาด

ในตลาดผขายนอยรายจะมเสนอปสงคหกงอ เรยกวา KINK DEMAND

ราคา

ปรมาณ

D D1

P1

P2

Q1 Q2 Q3 O

Cartel = การรวมมอกนของผผลต Cut Throat Compettition = การแขงขนกนองผผลต Price War = สงครามราคา

ดลยภาพของผผลตในตลาดผขายนอยราย

ตลาดกงแขงขนกงผกขาด (Monopolistic Competition)

ลกษณะส าคญ

1. เปนการผสมผสานระหวางตลาดแขงขนสมบรณ

กบตลาดผกขาด

2. ไมมการกดกนผทจะเขามาใหม

3. มผผลต หรอผขายมาก

ดลยภาพในระยะสนของผผลตในตลาดกงแขงขนกงผกขาด

ดลยภาพ MR=MC โดย AR>AC ผผลตมก าไรเกนปกต

ดลยภาพ MR=MC โดย AR=AC ผผลตมก าไรปกต

การประยกตใชในงานอาชพ

ก าหนดใหไขไกเปนสนคาทอยในตลาดแขงขนสมบรณ และใหราคาตลาดของไขไกเทากบ 120 บาท/ลง และตนทนคงทในการผลตไขไกมคาเทากบ 600 บาท ตนทนแปรผนมคาเทากบปรมาณผลผลตทงหมด (คดเปนลง) ยกก าลงสอง จงวเคราะห 1.ปรมาณผลตทไดก าไรสงสด 2. ก าไรทผผลตไดรบเปนก าไรประเภทใด 3. ก าไรทงหมดทผผลตไดรบ

วธท า

1.หาปรมาณทผผลตไขไกรายนผลตเพอใหไดก าไรสงสดจาก ตนทนทงหมด = TC = Fixed Cost + Variable Cost TC = 600 + Q2

MC = dc = 600 + Q2 = 2Q dq

ดงนน จากเงอนไขทผผลตจะไดก าไรสงสด คอ MC = MR หรอ 2Q = 120 Q = 60 ตองผลต จ านวน 60 ลงผผลตจงจะไดก าไรสงสด

ในตลาดสมบรณ ผผลตทกรายจะตงราคาสนคาของตนเทากบราคาตลาด (Price Taker) นอกจากนนเสน AR, MR, D ของสนคาในตลาดสมบรณจะเปนเสนเดยวกนและอยในแนวนอนทระดบเดยวกบราคา คอ P = 120 บาท/ลง

2.หาวาก าไรทผผลตไดรบเปนชนดอะไร

การพจารณาวาเปนก าไรชนดใด ตนทนเฉลย (AC) และรายรบเฉลย (AR)

จาก AC = TC = 600 + (60×60) = 4200 = 70 Q 60 60

[AC = 70] < [AR = 120] ผผลตไดก าไรเกนปกตเมอเขาผลตไขไกออกขาย 60

3. ก าไรทงหมดทผผลตไดรบ

ก าไรทงหมดทผผลตแตละรายไดรบ จากสตร ก าไร = รายรบทงหมด – ตนทนทงหมด = (P*Q) – TC = (120×60) – [600 + (60×60)] = 3,000 บาท

ถามไขไกถกผลตออกขายในตลาดเปนจ านวนมากกวาทกป ท าใหราคาของไขไกลดลงเปน 40 บาท/ลง ถาตนทนของผผลตรายนยงคงเทาเดม เขาจะไดรบก าไรเทาใด ชนดอะไร และเขาควรทจะอยในตลาดตอไปไหม (ยงคงผลตตอไปหรอหยดการผลต)

ผผลตทกรายจะตงราคาสนคาของตนเทากบราคาตลาดใหม (P = 40) นอกจากนนเสน AR, MR, D ของสนคาในตลาดสมบรณจะเปนเสนเดยวกนและอยในแนวนอนทระดบเดยวกบราคา คอ P = 40

หาปรมาณไขไกทจะท าใหผผลตไดรบก าไรสงสด จากเงอนไข MC = MR และขณะน MR = P = 40

ตนทนทงหมด = TC = Fixed Cost + Variable Cost TC = 600 + Q2

MC = dc = 600 + Q2 = 2Q dq

ดงนน จากเงอนไขทผผลตจะไดก าไรสงสด คอ MC = MR หรอ 2Q = 40 Q = 20 ตองผลต จ านวน 20 ลง

การพจารณาตนทนเฉลย (AC) และรายรบเฉลย (AR)

จาก AC = TC = 600 + (20×20) = 1000 = 50 Q 20 20

[AC = 50] > [AR = 40] ผผลตขาดทนจงควรหยดท าการผลต

ผผลตไขไกรายนควรพยายามปรบเปลยนตนทนคงทอยางไรเพอท าใหเขาไดรบก าไรปกต

จากสตร ก าไร = รายรบทงหมด – ตนทนทงหมด = 0 (ก าไรปกตตองเปนศนย)

0 = (40×20) – [FC + (20×20)]

0 = 800 – FC - 400

FC = 800 – 400 = 400 ( ตองใหตนทนคงท = 400 บาท)

เนองจากสราเปนอนตรายตอสขภาพของประชาชน รฐบาลจงไมอนญาตใหเอกชนรายใดเขามาท าการผลตแตไดท าการผลตเองแตเพยงผเดยว สมมตใหอปสงคของสราสามารถแสดงไดดวย Q=400 – P และตนทนทงหมดในการผลตสราของรฐบาลสามารถแสดงไดดวย C=1,000 + Q2 ใหหา 1. รฐฯตองผลตสราออกขายกขวด และตงราคาขวดละกบาทจงจะไดก าไรสงสด และก าไรทไดเปนเทาใด

2.ถาตนทนคงทสงขนเปน 100,000 บาท ก าไรของการผลตสราเปนเทาใด (หรอขาดทนเทาใด)

แบบฝกหด