วารสารกุมารเวชศาสตร ·...

THAI JOURNAL OF PEDIATRICS

วารสารกมารเวชศาสตร

ISSN 0858 - 0944

ปท 58 ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน 2562 Vol. 58 No.3 July-September 2019

วารสารกมารเวชศาสตร ปท 58 ฉบบท 3 กรกฎาคม-กนยายน 2562 TH

AI JO

UR

NA

L O

F PED

IAT

RIC

S Vol. 58 N

o.3 July-September 2019

บทบรรณาธการ

งานวจยไทยขนหงจรงหรอ Is Thai research really up the shelf?

ยง ภวรวรรณ

นพนธตนฉบบ

ปจจยทเกยวของตอภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว

ในกลมผปวยเดกโรคไตอกเสบเฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคส

ตระการ แซลม, จฑารตน ทองโคตร, อำนวยพร อภรกษากร

ผปวยเดกทมภาวะรวมระหวาง ฮโมโกลบน อ แฝงกบ hereditary pyropoikilocytosis

ทไดรบการวนจฉยวาเปนโรค เบตาธาลสซเมย / ฮโมโกลบน อ ชนดรนแรงนานนบทศวรรษ

วฒนะ อนทรศรพงษ, สมชาย อนทรศรพงษ

ผลลพธระยะยาวของผปวยโรคหวใจพการแตกำเนดชนด Tetralogy of Fallot (TOF)

ทไดรบการผาตดแกไขแบบสมบรณใน รพ.ศรนครนทร

สรภม เนยมสนท, ยทธพงศ วงศสวสดวฒน, ชศกด คปตานนท, สมภพ พระธาน

ผลการใช High Flow Nasal Cannula (HFNC) ในผปวยเดกทมภาวะหายใจลำบาก

อจจมาวด พงศดารา

อบตการณและปจจยเสยงตอการเกดโรคจอตาผดปกตในทารกคลอดกอนกำหนดในโรงพยาบาลชยภม

สธาทพย วฒนะพนาลย

ผลกระทบเบองตนของโครงการเงนอดหนน เพอการเลยงดเดกแรกเกดในเดก

เขตอำเภอเมอง สมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร

สาวตร ไกรขจรกตต, อดศกด ผลตผลการพมพ

ภาวะซมเศราในเดกและวยรน: มมมองของนกเรยนและอาจารยจากโรงเรยนมธยมศกษารฐบาลแหงหนง

เกษราภรณ เคนบปผา, ดร.สพตรา สขาวห, พลบพลง หาสข, กมลทพย สงวนรมย, รงมณ ยงยน

การศกษาเปรยบเทยบการวนจฉยอยางรวดเรวกบวธ Real time RT-PCR ในการตรวจหาเชอไวรสไขหวดใหญ

ธนญรตน ทองม, ยง ภวรวรรณ

วารสารกมารเวชศาสตร

ทปรกษา ศ.นพ.สมศกด โลหเลขา

บรรณาธการ ศ.นพ.ยง ภวรวรรณ

ผชวยบรรณาธการ รศ.นพ.ไพโรจน โชตวทยธารากร

กองบรรณาธการ ศ.นพ.สทธพงษ วชรสนธ

ผศ.พญ.พรรณทพา ฉตรชาตร

ศ.นพ.ปกต วชยานนท

ศ.คลนค.พญ.วนดดา ปยะศลป

รศ.นพ.สรเดช หงษอง

นพ.ไพศาล เลศฤดพร

รศ.พญ.เพญศร โควสวรรณ

ศ.พญ.ประยงค เวชวนชสนอง

รศ.พญ.ลำาดวน วงศสวสด

สำานกงานวารสาร ศนยเชยวชาญเฉพาะทางดานไวรสวทยาคลนก

ภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลยกรงเทพฯ

โทรศพท0-2256-4909โทรสาร0-2256-4929

E-mail :[email protected]

:[email protected]

พมพท บรษทภาพพมพจำากด

โทร.0-2879-9154-6

www.parbpim.com

วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562

ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย / สมาคมกมารแพทยแหงประเทศไทย

วสยทศน : เปนสถาบนหลกของสงคมในการพฒนาสขภาพเดกทงทางกายใจสงคมจตวญญาณและจรยธรรม

พนธกจ : 1. ประกนและพฒนาคณภาพการฝกอบรมใหไดกมารแพทยทมจรยธรรมและมาตรฐานวชาชพ

2. พฒนาศกยภาพกมารแพทยและบคลากรผดแลสขภาพเดกอยางตอเนอง

3. สรางมาตรฐานการดแลสขภาพเดกทมคณภาพเหมาะสมกบสงคมไทย

4. เปนศนยขอมลและเผยแพรความรเกยวกบสขภาพเดกสำาหรบกมารแพทยบคลากรดานสขภาพและชมชน

5. เปนเครอขายประสานงานแลกเปลยนทางวชาการและสรางความสมพนธกบองคกรอนทงในและตางประเทศ

6. สงเสรมสนบสนนการสรางองคความรและมบทบาทในการชนำาสงคมเพอพฒนาเดกใหมสขภาพสมบรณ เตมตาม

ศกยภาพทงทางรางกายจตใจสงคมและจตวญญาณ

7. พทกษปกปองสทธประโยชนและเสรมสรางความสามคคในหมกมารแพทย

8. เปนศนยประสานแลกเปลยนทางวชาการกบสถาบนวชาการอนๆทงในและนอกประเทศ

9. สงเสรมสนบสนนการสรางองคความรเพอพฒนาเดกใหมสขภาพสมบรณเตมตามศกยภาพ

รายนามคณะกรรมการบรหารสมาคมกมารแพทยแหงประเทศไทยและ คณะกรรมการบรหารราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย

พทธศกราช ๒๕๕๖–๒๕๕๙

นายกกตตมศกด (สกท)สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร

ทปรกษา (สกท)ศาสตราจารยเกยรตคณแพทยหญงคณหญงสดสาคร ตจนดา

แพทยหญงเพทาย แมนสวรรณ

ศาสตราจารยเกยรตคณแพทยหญงม.ร.ว.จนทรนวทธ เกษมสนต

แพทยหญงสจตรา นมมานนตย

นายแพทยชมพล วงศประทป

ศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยพงษศกด วสทธพนธ

ศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยประพทธ ศรปณย

ศาสตราจารยแพทยหญงอษา ทสยากร

ทปรกษา (รวกท)ศาสตราจารยคลนกเกยรตคณนายแพทยอรพล บญประกอบ

ศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยวนย สวตถ

รองศาสตราจารยแพทยหญงประสบศร องถาวร

คณะกรรมการศาสตราจารยนายแพทยสมศกด โลหเลขา

ประธาน/นายก

ศาสตราจารยนายแพทยพภพ จรภญโญ

รองประธานคนท1และอปนายก(ดานวชาการ)

ศาสตราจารยคลนกแพทยหญงวนดดา ปยะศลป

รองประธานคนท2และอปนายก(ดานสงคม)

แพทยหญงวนด นงสานนท

เลขาธการและฝายทะเบยน

นายแพทยไพบลย เอกแสงศร

รองเลขาธการ/ฝายปฏคม

รองศาสตราจารยแพทยหญงชลรตน ดเรกวฒนชย

เหรญญก

รองศาสตราจารย(พเศษ)นายแพทยทว โชตพทยสนนท

พฒนามาตรฐานวชาชพ/ประธานฝายกมารเวชปฏบต

และกรรมการกลางสกท.

ศาสตราจารยนายแพทยยง ภวรวรรณ

บรรณาธการวารสารกมาร

รองศาสตราจารยแพทยหญงจรงจตร งามไพบลย

ฝายประชาสมพนธ

รองศาสตราจารยพลตรหญงฤดวไล สามโกเศศ

ฝายวชาการ

รองศาสตราจารยนายแพทยสมชาย สนทรโลหะนะกล

อฝส.สาขากมารเวชศาสตร

ศาสตราจารยคลนกแพทยหญงศรศภลกษณ สงคาลวณช

อฝส.สาขากมารเวชศาสตรเฉพาะทาง/ฝายการศกษาตอเนอง

และกรรมการกลางสกท.

ศาสตราจารยนายแพทยปกต วชยานนท

ฝายวเทศสมพนธ

รองศาสตราจารยแพทยหญงลดดา เหมาะสวรรณ

ฝายวจย

รองศาสตราจารยนายแพทยอดศกด ผลตผลการพมพ

ฝายกจกรรมสงคมดานการปองกนโรคและอบตเหต

รองศาสตราจารยพนเอกหญงประไพพมพ ธรคปต

รองประธานฝายกมารเวชปฏบต

ผชวยศาสตราจารยพนเอกนายแพทยดสต สถาวร

ฝายจรยธรรมและกรรมการกลางสกท.

รองศาสตราจารยพนเอกนายแพทยวระชย วฒนวรเดช

ฝายWebsite/ฝายจลสาร

E

สารบญ

หนา


งานวจยไทยขนหงจรงหรอ 149

ยงภวรวรรณ


ปจจยทเกยวของตอภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว 152

ในกลมผปวยเดกโรคไตอกเสบเฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคส

ตระการแซลม,จฑารตนทองโคตร,อ�านวยพรอภรกษากร

ผปวยเดกทมภาวะรวมระหวางฮโมโกลบนอแฝงกบhereditarypyropoikilocytosis 161

ทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคเบตาธาลสซเมย/ฮโมโกลบนอชนดรนแรงนานนบทศวรรษ

วฒนะอนทรศรพงษ,สมชายอนทรศรพงษ

ผลลพธระยะยาวของผปวยโรคหวใจพการแตกำาเนดชนดTetralogyofFallot(TOF) 166

ทไดรบการผาตดแกไขแบบสมบรณในรพ.ศรนครนทร

สรภมเนยมสนท,ยทธพงศวงศสวสดวฒน,ชศกดคปตานนท,สมภพพระธาน

ผลการใชHighFlowNasalCannula(HFNC)ในผปวยเดกทมภาวะหายใจลำาบาก 175

อจจมาวดพงศดารา

อบตการณและปจจยเสยงตอการเกดโรคจอตาผดปกตในทารกคลอดกอนกำาหนด 182

ในโรงพยาบาลชยภม

สธาทพยวฒนะพนาลย

ผลกระทบเบองตนของโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกดในเดก 190

เขตอำาเภอเมองสมทรสาครจงหวดสมทรสาคร

สาวตรไกรขจรกตต,อดศกดผลตผลการพมพ

ภาวะซมเศราในเดกและวยรน:มมมองของนกเรยนและอาจารย 205

จากโรงเรยนมธยมศกษารฐบาลแหงหนง

เกษราภรณเคนบปผา,สพตราสขาวห,พลบพลงหาสข,กมลทพยสงวนรมย,รงมณยงยน

การศกษาเปรยบเทยบการวนจฉยอยางรวดเรวกบวธRealtimeRT-PCR 215

ในการตรวจหาเชอไวรสไขหวดใหญ

ธนญรตนทองม,ยงภวรวรรณ

วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562

Table of contents

Page

Editorial article * Are most Thai research works useless? 149 Yong Poovorawan Original article * Factors Associated with Rapidly Progressive Glomerulonephritis 152 in Children with Acute Post-streptococcal Glomerulonephritis Trakarn Saelim, Chutarat Tongkot, Amnuayporn Apiraksakorn * A child with co-inheritance of hemoglobin E heterozygosity 161 and hereditary pyropoikilocytosis whoh as been misdiagnosed as having severebeta thalassemia / hemoglobin E disease for a decade Wattana Insiripong, Somchai Insiripong * Long term outcome after total correction of Tetralogy of Fallot 166 in Srinagarind hospital Sirapoom Niamsanit, Yuttapong Wongswadiwat, Chusak Kuptarnond, Sompop Prathanee * Effect of High Flow Nasal Cannula (HFNC) 175 in Pediatric with Respiratory Distress Ajjimavadee Pongdara * Incidence and Risk factors of Retinopathy of Prematurity 182 in Chaiyaphum hospital SutatipWatthanaphanalai * Primary Impact of Child Support Grant Program in Children 190 in Muang District Samut-Sakhon Sawitree Krikajornkitti, Adisak Plitponkarnpim * Depression in childhood and adolescence: Perspectives from students 205 and teachersin a public school Kedsaraporn Kenbubpha, Supattra Sukhawaha, Plubplung Hasook, Kamontip Saguanrum, Rungmanee Yingyean * Comparative study between rapid diagnosis test and real time 215 RT-PCR for influenza virus diagnosis Thanunrat Thongmee, Yong Poovorawan

149งานวจยไทยขนหงจรงหรอ

ศนยเชยวชาญเฉพาะทางดานไวรสวทยาคลนกคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

งานวจยไทยขนหงจรงหรอ ยง ภวรวรรณ

ในการเรยนการสอนตงแตเดก จนถงระดบมหาวทยาลยหรอหลงจากทเรยนศกษาจบแลว สงหนงท

มความจำาเปนอยางยง กคอการคนควา หาองคความรใหม สงใดทมขอสงสยหรอไมร กควรจะไดม

การคนหา“search”ในปจจบนองคความรหาไดงายมากความรหลากหลายอยบนกอนเมฆหรอ“cloud”

เรามหนาททจะตองคนหาและดงองคความรจากกอนเมฆมาสsmartphoneของเราเดกรนใหมรจกวธ

การคนหาดวย search engineมากมาย เชนGoogle,WolframAlphaจะคนหาอะไรกจะรวาจะตองไป

ทางไหนคนหาขอมลทางการแพทยกมชองทางมากมายเชนPubMed,NCBI,OMIMถาคนหาไมได

ครบกจะตองทำาการคนหาใหมกคอ“re+search”เปนการคนหาอกครงถาคนหาหลายๆครงแลวไมเจอ

ความรนนจะไดมากจะตองเกดจากการ “research”หรอแปลความหมายกคอวาวจยนนเอง งานวจย

จงเปรยบเสมอน researchทเราตองทำาเพอใหไดองคความรใหม การสอนใหเดกคด กเชนเดยวกน

ใหรจกคนหาคนแลวคนอกถาไมเจอกตองเสาะแสวงหาดวยทำาการทดลองเพอใหไดความรนนเกดขนมา

researchหรองานวจยจงเปนการสรางความรใหมทสามารถทำาไดตงแตเดกเลกจนตลอดการศกษาและ

เมอจบการศกษาแลวกคงจะตองทำาไปตลอดชวตงานวจยถงแมวาจะอยบนหงหรอหางกสอนใหคดเปน

สรางองคความรเปน


ทำาไมจะตองทำาวจยโดยทวไปการจะไดสงใหม องคความรใหม วธ

การใหม หรอนวตกรรมใหม กตองเกดจากการเสาะ

แสวงหา ทประกอบไปดวยแนวคดใหม เพอใหไดเกด

สงทตองการ ในปจจบนน ประเทศจะแขงขนไปสใน

ระดบแนวหนา จำาเปนตองแขงขนดวยนวตกรรมใหม

และนวตกรรมนนตองสามารถกอใหเกดประโยชน

ไมวาตอประเทศมวลมนษยชาตการจดอนดบการแขงขน

ของประเทศ จะมดชนขดความสามารถในการแขงขน

ทเรยกวาIMD(InternationalInstituteforManagement

Development)ซงองคประกอบหนงในนนเกยวของ

กบดานการศกษา และแนนอนกคงหนไมพนการทำา

วจย ระดบการแขงขนของสถาบนการศกษา และการ

ศกษาของประเทศไทยเปนททราบกนดอยแลววาเราจะ

พยายามผลกดนมหาวทยาลยไทยใหเขาสลำาดบทดของ

มหาวทยาลยโลกแตทผานมามหาวทยาลยไทยการจด

อนดบลดลงมาโดยตลอดหรอมลำาดบทมากขน เพราะ

การจดลำาดบการแขงขนคะแนนหลกจำานวนหนงจะอย

ในเรองของการสรางองคความรใหมซงของประเทศไทย

คะแนนในสวนนยงตองมการพฒนามากเราคดวาการทำา

วจยของประเทศไทยมการเพมขนมาโดยตลอดแตการ

เพมขนของเรา เปนการแบบเพมขนทคอยเปนคอยไป

ในขณะทประเทศตางๆ การเพมขนจะเปนไปแบบ

exponentialหรอกาวกระโดดจงทำาใหมความหางใน

การจดลำาดบหรอลำาดบของประเทศไทยลดลงมาโดย

ตลอดขณะนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต การจดลำาดบ

ของประเทศไทย จะอยในลำาดบท 3 รองจากสงคโปร

และมาเลเซย และในอนาคตอนใกลน อนโดนเซยและ

เวยดนามมแนวโนมทจะแซงลำาดบของประเทศไทย

150 ยงภวรวรรณ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562

แนวคดทจะทำาวจยแนวคดทจะทำาวจยของคนไทยควรจะอยในจตใจ

ของทกคน โดยการสอนใหตงแตเดกเลก สนใจใน

การศกษาคนความากกวาทจะเปนผบรโภคความรอาน

จากหนงสอควรจะคนควาวเคราะหสงเคราะหใหเกด

ความรใหมใหเปนมากกวาทจะเรยนแบบทองจำาดงนน

ระบบการศกษาของไทย จงจำาเปนทจะตองเปลยนทง

ระบบ เพราะความรมอยมากมายและเปนไปไมไดทจะ

จำาไดทงหมดการเรยนจะตองเรยนวธการคนหาความร

หรอกระบวนการทไดมาซงความรมากกวาทจะไปมงเนน

ตวเนอหาความรถาเนนถงกระบวนการใหไดมาซงความร

แนนอนการรวบรวมการทำาวจยกเปนอกวธหนงทใหได

ความรทตองการ

งานวจยมกประเภทถาแบงแยกชนดของงานวจยตามศาสตราจารย

นายแพทยจรส สวรรณเวลา ทานแบงงานวจยเปน

งานวจย “ปลานล” กบงานวจย “กง” งานวจยปลานล

คนไทยอมมอาหารการกนมโปรตนเพมขนแตไมสามารถ

สงออกนอกได ซงตางจากงานวจยกง สงออกไปขาย

ตางประเทศแตประชากรไทยอาจจะไมไดกนในทำานอง

เดยวกนในงานวจยบางชนดทำาเพอสงคมไทยมประโยชน

กบคนไทย แตไมสามารถทจะไปเผยแพรในระดบ

นานาชาตได ตรงกนขามงานวจยหลายชนด ทตพมพ

ในระดบนานาชาต อาจจะมประโยชนตอประเทศไทย

นอยมากแตงานวจยทง2แบบกมประโยชนทงสนเมอ

เปนเชนนนมาพจารณาดในระดบมหาวทยาลยกควรจะ

มงานวจยทง2อยางในหลายมหาวทยาลยจะมงเนนงาน

วจยเพอใหลงพมพในวารสารทมimpactfactorสงตอง

อยQ1คอวารสารทอยในกลม25%แรกของวารสารนน

หรอตองอยtier1หรอ10%แรกของวารสารนนถงจะ

เปนทยอมรบแตตามความเปนจรงการจดลำาดบวารสาร

วชาการดงกลาวในแตละกลมรายวชาแตกตางกนอยางมาก

โดยสนเชงเพราะเปนการจดตามการอางองของวารสารนน

เชนเมอพจารณาในกลมไวรสการทำางานวจยทเกยวกบ

HIVมการทำากนมากกจะมการอางองกนมากกลมวารสาร

ของHIVจะอยในกลมแรกหมดงานทางไวรสวทยาอน

เชนวารสารJournalofVirologyทถอวาสงสดของกลม

ไวรสกยงไมอยในTier1อยไดแคQ1วารสารรองลงมา

เชนVirology, Journal ofGeneralVirologyตกไปอย

ในกลมQ2ซงเปนไปไดอยางไรและในทำานองเดยวกน

วารสารเกดใหมทใชชอคลายคลงกนวารสารเกาแกเชน

วารสาร“vaccines” เกดใหมและเปนOpenAccessซง

เกดขนไมกปแตอยในกลมTier1แตวารสารดงเดมมมา

เกอบ50ป“vaccine”กลบไมอยในtier1กลบตกลงมา

อยในQ1เทานน

และอกอยางหนงการลงพมพในวารสารvaccines

ตองจายเงนคาตพมพเปนจำานวนถงมากกวา40,000บาท

ในขณะทการลงพมพในวารสาร vaccine ไมตองเสย

สตางคแตตองโอนลขสทธใหสำานกพมพ

อยางไรกตามงานวจยทง 2 แบบ ไมวาจะเพอ

ประโยชนของคนไทยหรอในระดบนานาชาตกมคณคา

ดวยกนทงสนการประเมนผลงานวจย จงควรประเมน

ในรปของคณคามากกวารปดชน

การจดลำาดบของมหาวทยาลยกยงตองคำานงถง

ผลงานทางวชาการทมการนำาไปใชประโยชน และการ

เผยแพรผลงานวชาการในวารสารระดบนานาชาตทออกมา

ในรปของตววดทสามารถวดได เชนจำานวนตพมพของ

ผลงานวชาการ และ จำานวนการถกอางองในวารสาร

วชาการจงเปนหนไมพนทจะตองใชกฎเกณฑดงกลาว

งานวจยทลงพมพในวารสารภาษาไทยวารสารภาษาไทยมจำานวนมากเกนไป ทำาให

ความมคณคา หรอการเขาถงในการอาน มนอยมาก

หลายวารสาร ทำาขนมาเพอใหเกดการนำาไปใชในการ

ขอตำาแหนงวชาการจงมการจดการระบบของวารสาร

ภาษาไทยใหเหนผลวามการนำาไปใชอางองหรอไมทเรยก

วาTCI(Thaicitationindex)โดยจดกลมวารสารภาษาไทย

เปน3กลมคอกลม1กลม2และกลม3โดยยอมรบให

ผลงานวชาการทอยในกลม1และกลม2เทานนทนำาไป

ขอตำาแหนงวชาการได ในความเปนจรงวาสารตางๆก

พยายามดนรนตามกฎเกณฑ ทจะใหเขาสกลม 1 ตาม

151งานวจยไทยขนหงจรงหรอ

เงอนไขทไดวางไว และในความเปนจรงได การนำาหรอ

ถกนำาไปอางอง หรอถกนำาไปใช ตามเนอหาของและ

บทความ จงเปนการยากทจะประเมนได เพราะการจด

กลมมงเนนเรองกระบวนการมากกวาเนอหา

วารสารกมารเวชศาสตรการมวารสารกมารเวชศาสตรมจดมงหมายรองรบ

ใหกมารแพทยทงหลาย ไดมเวทเผยแพรผลงานวชาการ

งานวจยใหกบชาวกมารแพทยแพทยทวไปและสงเสรม

วชาการไปยงทกกลมอาชพเพอใชเปนขอมลการอางอง

วารสารกมารเวชศาสตรจงเกดมากวา58ปและปจจบน

มกมารแพทยเกอบ 4000คนและวารสารไดออกปละ

4 เลม เลมละประมาณ10-12 เรองแตกยงปรากฏวาม

การสงบทความงานวชาการ งานวจย เขามาเผยแพรใน

วารสารยงไมมากพอทจะใหขยายจำานวนใหมากกวาน

หรอเปนการเพมเลมตอปใหมากขนได แสดงใหเหนวา

เรายงมระดบในการสรางองคความรใหมหรอการคนควา

หาความรsearchสresearchในชาวกมารแพทยนอยกวา

ทควรจะเปน ระบบการฝกอบรมของเรา จะเนนไปท

“วชาชพ”มากกวา“วชาการ”และผเขาฝกอบรมสวนใหญ

กยงเนนใน“วชาชพ”มากกวา“วชาการ”ถาเปนอยเชนน

ตอไปในอนาคต อำานาจในการแขงขนกลบนานาชาต

ประเทศไทยจะเสยเปรยบอยางมาก

งานวจยไทยขนหงจรงๆจะเหนวางานวจยไทยสวนใหญ จะทำามงเนนเพอ

ขอตำาแหนงวชาการและเพอจดประสงคตามเปาหมาย

เขาส การแขงขนการเปนมหาวทยาลยทมลำาดบตนๆ

ดงนนในงานวจย กยงตองเนนการเผยแพร เปนการ

ถกตองทเมอทำางานวจยแลวกควรจะตองเผยแพรเพอ

ใหทกคนร แตเมอดภาพรวมของทงประเทศแลวงานท

ออกมาทงหมดยงมปรมาณนอยมาก โดยหลกการถาม

ผลงานทขนอยบนหง มปรมาณนอยกยากทจะเปลยน

จากหงใหเปนหาง เพราะจะเปนหางไดจะตองมของ

บนหงใหเตมเสยกอนจงจะดสมเปนหางไดหรอเปรยบ

งายวางานวจยไทยยงขาด ทงในเชงปรมาณและคณภาพ

ในเชงปรมาณบนหงกมของนอยมาก ทจะใหใครมา

เลอกซอหรอใหดเหมาะสมเปนหาง โดยสวนตวแลวยง

คดวาปรมาณผลงานทเกดขนในประเทศไทย ยงมเปน

จำานวนนอยมาก เมอเปรยบเทยบกบประเทศทพฒนา

แลว ถาเราทกคนชวยกนทำาขนหงใหเตมท ในอนาคต

ประเทศไทยกจะมหางทสมบรณแบบพรอมทจะไป

แขงขนกบประเทศทพฒนาแลว

โดยสรปในประเทศไทยยงขาดความตระหนกในเรองของ

การคนควา “search” ส “research”นอยกวาทควรจะ

เปนผลงานทเกดขนจงมเปนจำานวนนอยหรอขาดทงเชง

ปรมาณและคณภาพและเมอนำาผลงานนนไปวางบนหง

กยงไมเตมทจะใหไปหางได

กตตกรรมประกาศขอขอบคณ ทนวจยแกนนำา สำานกงานพฒนา

วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ศนยเชยวชาญ

เฉพาะทางดานไวรสวทยาคลนก คณะแพทยศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย และโรงพยาบาลจฬาลงกรณ

และบรษทเอมเคเรสโตรองตกรปจำากด(มหาชน)ทได

ใหการสนบสนนงานวจยน

152 ตระการแซลมและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562


ปจจยทเกยวของตอภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรวในกลมผปวยเดกโรคไตอกเสบเฉยบพลน

จากเชอสเตรปโตคอคคสตระการ แซลม*, จฑารตน ทองโคตร*, อำานวยพร อภรกษากร*

บทคดยอความเปนมา : โรคไตอกเสบเฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคสเปนสาเหตโรคไตอกเสบทพบไดบอย

ในเดกสวนใหญมพยากรณโรคทด แตมบางรายทเกดภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรวอยางไรกตาม

การศกษาในเดกทมภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรวยงมจำากด

วตถประสงค : เพอศกษาปจจยเสยงททำาใหผปวยเดกทมโรคไตอกเสบเฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคส

เกดภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว

วธการศกษา : เปนการศกษาแบบการศกษาจากเหตไปหาผลแบบยอนหลงโดยสบคนขอมลจากเวชระเบยน

ผปวยเดกอายนอยกวา 15ป ทไดรบการวนจฉยเปนโรคไตอกเสบเฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคส

ทรบการรกษาในโรงพยาบาลขอนแกนในชวงพ.ศ. 2555-2560 เพอวเคราะหหาปจจยเสยงททำาใหเกด

ภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว

ผลการศกษา : ผปวยเดกทมภาวะไตอกเสบเฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคสทงหมด203รายโดยมภาวะ

ไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรวจำานวน63 ราย (รอยละ 31) ในกลมนพบวามปสสาวะนอยกวา 0.5 ซซ

ตอกโลกรมตอชวโมงระดบโพแทสเซยมแรกรบ ยเรยไนโตรเจนและครอะตนนทสง ในขณะทคา

ไบคารบอเนตอตราการกรองของไตและอลบมนตำากวาผปวยทไมมภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว

อยางมนยสำาคญทางสถตปจจยทชวยพยากรณตอการเกดภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว ไดแกคา

โซเดยมแรกรบ(<135มลลโมลตอลตร)คาโพแทสเซยมแรกรบ(>5.5mmol/l)คาไบคารบอเนตแรกรบ

(<22มลลโมลตอลตร)คาอลบมนแรกรบ(<3กรมตอเดซลตร)และคาความถวงจำาเพาะของปสสาวะสง

(>1.020)

สรป : กลมผปวยเดกทมภาวะไตอกเสบเฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคสทมคาโซเดยมแรกรบตำา

(<135 มลลโมลตอลตร)คาโพแทสเซยมแรกรบสง (>5.5 มลลโมลตอลตร)คาไบคารบอเนตแรกรบตำา

(<22มลลโมลตอลตร)คาอลบมนแรกรบตำา(<3กรมตอเดซลตร)และคาความถวงจำาเพาะของปสสาวะสง

(>1.020)มโอกาสเสยงตอการเกดภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว

คำาสำาคญ : โรคไตอกเสบเฉยบพลนจากการตดเชอสเตรปโตคอคคสภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว

ปจจยเสยงพยากรณโรคผปวยเดก

*กลมงานกมารเวชกรรมโรงพยาบาลขอนแกน

153ปจจยทเกยวของตอภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรวในกลมผปวยเดกโรคไตอกเสบเฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคส

บทนำาโรคไตอกเสบเฉยบพลนทสมพนธกบการตดเชอ

(post-infectious glomerulonephritis, PIGN) เปนโรค

ไตอกเสบทพบไดบอยในเดกเกดจากการตอบสนองทาง

ภมคมกนตอการตดเชอทสวนตางๆของรางกาย โดยม

เชอโรคทเปนสาเหตหลายชนด เชอสาเหตทพบบอย

ทสดคอGroupAStreptococcus (GAS) ซงเปนเชอท

กอใหเกดคอหอยอกเสบหรอการตดเชอทางผวหนง จง

เรยกไตอกเสบตามหลงการตดเชอGASวา acutepost-

streptococcusglomerulonephritis(APSGN)(1)APSGN

พบไดบอยในประเทศกำาลงพฒนา โดยมอบตการณของ

APSGN ในเดก 24 คนตอแสนประชากรตอปในกลม

ประเทศทกำาลงพฒนาและ6คนตอแสนประชากรตอป

ในกลมประเทศทพฒนาแลว(2-3)APSGNในเดกสวนใหญ

มการพยากรณโรคทด โดยรอยละ 95 มอาการและ

ผลการตรวจทางหองปฏบตการกลบเปนปกต(complete

recovery)(4) การกลบเปนซำาพบรอยละ 2 และมโรคไต

เรอรงระยะสดทายนอยกวารอยละ1(2)

จากการศกษาAPSGNในเดกในประเทศไทยในป

พ.ศ.2549ของวภาพรคงศรยาตราพบผปวยเดกAPSGN

ทเขารบการรกษาทโรงพยาบาลขอนแกนจำานวน72คน

ภาวะแทรกซอนของAPSGN ทพบบอยทสดคอภาวะ

ไตวายเฉยบพลน (รอยละ16.7) รองลงมา คอภาวะการ

ทำางานของสมองทผดปกตจากความดนโลหตสง(รอยละ

12.5) และพบผ ปวยทมภาวะ Rapidly progressive

glomerulonephritis(RPGN)(รอยละ 4.2)(5) RPGN

หมายถงภาวะไตอกเสบรนแรงจนมการลดลงของการ

ทำางานของไตมากกวารอยละ50 ในชวงระยะเวลาสนๆ

เปนสปดาหหรอภายใน3เดอนจากการศกษาของรชนย

ขวญใจพาณชภาวะAPSGNในผปวยเดกรบการรกษาท

โรงพยาบาลฉะเชงเทราจำานวน66คนพบผปวยทมภาวะ

แทรกซอนจำานวน8คน ไดแก ภาวะไตวายเฉยบพลน

(รอยละ11.9)ภาวะหวใจลมเหลว(รอยละ7.5)และภาวะ

การทำางานของสมองทผดปกตจากความดนโลหตสง

(รอยละ 4.5)(6) ซงการศกษาในเดกทมภาวะRPGN ใน

ประเทศไทยยงมนอย ในปพ.ศ.2559 มการศกษาของ

นนทวนปยะภาณและคณะพบวาผปวยRPGNจำานวน

67คนมสาเหตเกดจากAPSGNมากทสด(รอยละ50.7)(7)ในปพ.ศ.2556SatoruTakenoและคณะไดศกษาใน

กลมatypicalAPSGNพบวาASO titer, urine specific

gravity,urineRBC/HPFและurineWBC/HPFมความ

สมพนธตอการเกด atypicalAPSGNและพบปจจยทม

ผลมากทสดคอurinespecificgravityและพบปจจยทม

ผลนอยทสดคอระดบASOtiterสง(>500IU/ml)สวน

คอหอยอกเสบหรอการตดเชอทางผวหนงไมมผลตอ

การเกดatypicalAPSGN(8)

ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะหาปจจยเสยง

ตอการเกดRPGNในผปวยAPSGN เพอนำาขอมลทได

มาชวยในการวางแผนการรกษาและหาแนวทางปองกน

การเกดRPGNเพอประโยชนตอทงตวผปวยครอบครว

และแพทยผใหการดแลรกษาผปวยกลมโรคน

วตถประสงคเพอศกษาปจจยทเกยวของตอภาวะไตอกเสบ

รนแรงอยางรวดเรว ในกลมผ ปวยเดกโรคไตอกเสบ

เฉยบพลนจากเชอสเตรปโตคอคคส

วธการศกษาเปนการศกษาแบบ retrospective cohort study

ในผปวยเดกทไดรบการวนจฉยเปนAPSGNกลมงาน

กมารเวชกรรมโรงพยาบาลขอนแกน

เกณฑในการคดเลอกผปวยเขามาในการศกษา (Inclusion criteria)

1. ผปวยทไดรบการวนจฉยเปนAPSGN ทเขา

รบการรกษาทโรงพยาบาลขอนแกน โดยมอาการภาวะ

ความดนโลหตสง อาการบวมปสสาวะเปนเลอดและ

ภาวะโปรตนรวในปสสาวะรวมกบการตรวจพบหลกฐาน

การตดเชอสเตรปโตคอคคส ไดแกAntistreptolysinO

(ASO titer) ใหผลบวกหรอAnti-deoxyribonucleaseB

(Anti-DNaseB)ใหผลบวก

2.อายนอยกวา15ป


เกณฑในการคดผปวยออกจากการศกษา (Exclusion criteria)

ผปวยทมโรคประจำาตวเปนไตวายเรอรง (chronic

kidneydisease)หมายถงผปวยทมภาวะไตผดปกตนาน

ตดตอกนเกน 3 เดอนหรอผปวยทม eGFRนอยกวา

60ml/min/1.73m2 ตดตอกนเกน 3 เดอน โดยอาจจะ

ตรวจพบหรอไมพบวามภาวะไตผดปกตกได

ระยะเวลาในการทำาการศกษา1กรกฎาคมพ.ศ.2560ถง31ธนวาคมพ.ศ.2561

การเกบขอมล1.ขอมลพนฐานไดแกอายเพศนำาหนกสวนสง

และระยะเวลาทมอาการกอนมาโรงพยาบาล

2.ขอมลอาการแสดงไดแก ความดนโลหตสง

ปอดบวมนำาปสสาวะปนเลอดภาวะไขปสสาวะออก

นอยปวดศรษะการตดเชอทผวหนงภาวะหวใจลมเหลว

อาการชกและการเปลยนแปลงของระดบความรสกตว

3.ผลการตรวจทางหองปฏบตการทคาดวาจะม

ผลกบการเกดRPGN ไดแก เกลอแรในเลอดการตรวจ

ปสสาวะการตรวจการทำางานของไตASOtiter,C3,C4

และการตรวจความสมบรณของเมดเลอด

นยามศพท (definition)1. Acute post-streptococcal glomerulonephritis

(APSGN) หมายถง ผปวยทมภาวะความดนโลหตสง

บวมปสสาวะปนเลอดปสสาวะออกนอยและ ภาวะ

โปรตนรวในปสสาวะรวมกบการตรวจพบหลกฐาน

การตดเชอสเตรปโตคอคคส ไดแกAntistreptolysinO

(ASO titer) ใหผลบวกหรอAnti-deoxyribonucleaseB

(Anti-DNaseB)ใหผลบวก(9)

2. Rapidly progressive glomerulonephritis

(RPGN) หมายถง กลมอาการของภาวะไตอกเสบท

รนแรงจนมการลดลงของการท�างานของไตมากกวา

รอยละ 50 ในชวงระยะเวลาสนๆ เปนสปดาหหรอภาย

ใน 3 เดอน โดยมลกษณะทส�าคญของภาวะไตอกเสบ

คอ อาการบวม ความดนโลหตสง และปสสาวะปนเลอด

(hematuria) โดยเมดเลอดแดงในปสสาวะมลกษณะ

เปน dysmorphic erythrocyte ตรวจปสสาวะพบโปรตน

(proteinuria) รวมกบมคายเรยไนโตรเจน (BUN) และ

ครอะทนนในเลอดสงขนอยางรวดเรว ผลการตรวจพยาธ

วทยา ชนเนอไตจะพบลกษณะของ glomerular crescents

(RPGN เปนการวนจฉยทางคลนก โดยผลการตรวจทาง

ชนเนอ มตงแตไมพบ crescents เลยจนถงม crescents

รอยละ 100) (9)

3. ภาวะไตผดปกต หมายถงมลกษณะทางคลนก

ตามขอใดขอหนงดงตอไปน

1.1 ตรวจพบความผดปกตดงตอไปนอยางนอย

2ครงในระยะเวลา3เดอนไดแก

1.1.1ตรวจพบอลบมนในปสสาวะ(albuminuria)

โดยใชคาalbuminexcretionrate(AER)มากกวา

30mg/24hrหรอ albumin-to-creatinine ratio

(ACR)มากกวา30mg/g

1.1.2ตรวจพบเมดเลอดแดงในปสสาวะ(hematuria)

1.1.3มความผดปกตของเกลอแร(electrolyte)ท

เกดจากทอไตผดปกต

1.2ตรวจพบความผดปกตทางรงสวทยา

1.3 ตรวจพบความผดปกตทางโครงสรางหรอ

พยาธสภาพ

1.4มประวตการไดรบผาตดปลกถายไต

4. ผล ASO titer ใหผลบวก หมายถงASOtiter

>200IU/ml

สถตทใชในการวเคราะหสถตเชงพรรณนา ขอมลแจงนบนำาเสนอเปน

ความถและรอยละขอมลตอเนองนำาเสนอดวยคาเฉลย

และสวนเบยงเบนมาตรฐานหากขอมลมการแจกแจง

ปกต ถาขอมลตอเนองไมมการแจกแจงแบบปกตจะ

นำาเสนอดวยคามธยฐานและพสยระหวางควอรไทล


สถตเชงอนมานใชสถตChi-squareหรอFisher’s

Exacttestหากเปนขอมลแจงนบและใชสถตindependent

t-testหรอMann-WhitneyUtestในขอมลตอเนอง

ขอพจารณาทางจรยธรรมผานการเหนชอบจากคณะกรรมการจรยธรรมวจย

ในมนษย โรงพยาบาลขอนแกน ใบรบรองจรยธรรมใน

มนษยเลขทKE61064

ผลการศกษาจากการสบคนขอมลจากเวชระเบยนผปวยโรค

APSGN ทมอายนอยกวา 15ป และเขารบการรกษาท

โรงพยาบาลขอนแกนตงแตวนท1มกราคมพ.ศ.2555

ถงวนท31ธนวาคมพ.ศ.2560มจำานวนทงหมด203คน

โดยจำาแนกเปน 2 กลม ไดแก กลมAPSGNwithout

RPGN140คน(รอยละ69)และAPSGNwithRPGN

63คน(รอยละ31)

ลกษณะทวไปของผปวย ผปวยโรคAPSGNสวนใหญเปนเพศชายสดสวน

เพศชายตอเพศหญงในกลมAPSGNwithout RPGN

และAPSGNwithRPGNคดเปน1.7 :1และ4.2 :1

ตามลำาดบซงมความแตกตางกนในอยางมนยสำาคญทาง

สถต (P<0.05) ในดานนำาหนกสวนสงBMIและระยะ

เวลากอนมาพบแพทยทโรงพยาบาลของผปวยทง2กลม

พบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต

(ตารางท1)

ตารางท 1 ลกษณะของผปวยAPSGN

Characteristics APSGN

without

RPGN

(n=140)

APSGN with

RPGN

(n=63)

P-value

Age(year),

mean+SD.

9.6+2.8 9.9+4.0 0.25

Malesex(%) 89(63.6) 51(80.9) <0.05

Weight(kg),

mean+SD.

33.8+15 34.6+15.1 0.59

Height(cm),

mean+SD.

136.3+18.2 138+19.5 0.98

BMI,median(IQR) 17.9

(10.7-31.6)

17.4

(12.0-33.5)

0.48

Daysofsymptoms

priortodiagnosis,

median(IQR)

3(1-14) 3(1-14) 0.75

อาการแสดงของผปวย เมอเปรยบเทยบระหวางกล มท เปน APSGN

withoutRPGNและกลมAPSGNwithRPGNพบวาภาวะ

ปสสาวะออกนอยมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญ

ทางสถต(P<0.001)สวนอาการแสดงอนๆไดแกความ

ดนโลหตสงปอดบวมนำาปสสาวะปนเลอดภาวะไขปวด

ศรษะตดเชอทผวหนงภาวะหวใจลมเหลวชกและการ

เปลยนแปลงของระดบความรสกตวพบวาไมมความ

แตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต(ตารางท2)


ตารางท 2 เปรยบเทยบอาการและอาการแสดงระหวาง

กลมAPSGNwithoutRPGNและกลม

APSGNwithRPGN

Signs and

symptoms

APSGN

without RPGN

(n=140)

APSGN with

RPGN

(n=63)

P-value

no.(%)

Hypertension 140(100) 63(100) 1.00

Pulmonary

Edema

18(12.9) 6(9.5) 0.50

Gross

hematuria

51(36.4) 31(49.2) 0.09

Fever 67(47.9) 33(52.4) 0.55

Oliguria 25(17.9) 38(60.3) <0.001

Headache 23(16.4) 11(17.5) 0.86

Pyoderma 30(21.4) 17(27) 0.39

Congestive

heartfailure

13(9.3) 3(4.8) 0.40

Convulsion 7(5) 5(7.9) 0.52

Alterationof

conscious

3(2.1) 5(7.9) 0.11

ผลการตรวจทางหองปฏบตการ ผลการตรวจทางหองปฏบตการทมผลตอการ

เกดภาวะRPGN ไดแก ระดบโซเดยมแรกรบ ระดบ

โพแทสเซยมแรกรบ ระดบ HCO3 แรกรบอตราการ

กรองของไต (GFR)ระดบBUNและระดบครอะตนน

แรกรบระดบอลบมนระหวางผปวยกลมทเปนAPSGN

withoutRPGNและกลมAPSGNwithRPGNพบวาม

ความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต (P<0.001)


ตารางท3 ตารางเปรยบเทยบผลการตรวจทางหอง

ปฏบตการระหวางกลมAPSGNwithout

RPGNและกลมAPSGNwithRPGN

Laboratory Total

No.

of

Patient

APSGN

without

RPGN

(n=140)

Total

No.

of

Patient

APSGN

with RPGN

(n=63)

P-value

Initialserum

Na(mmol/L)

129 139.5+2.5 63 134+4.1 <0.001

InitialserumK

(mmol/L)

127 4.4+0.6 63 4.8+0.9 <0.001

InitialHCO3

(mmol/L)

127 22.0+3.3 63 19.2+3.7 <0.001

Urinespecific

gravity

139 1.016+0.009 62 1.019+0.009 0.61

GFR(ml/

min/1.73m2)

140 75.8+38.9 63 21.3+13.0 <0.001

InitialBUN

(mg/dL)

129 35.1+35.1 63 112.4+90.6 <0.001

InitialSCr

(mg/dL)

138 1.2+2.0 63 3.5+2.7 <0.001

InitialAlbumin

(g/dL)

110 3.1+0.5 61 2.6+0.4 <0.001

UPCR* 102 2.8+2.4 47 6.5+5.7 0.57

Anti-DNaseB

(U/mL)

11 1,307.8+

1,637.9

7 1,239+

1,228.4

0.81

ASOtiter

(positive:n/N%)

130 88(67.7) 56 34(66.7) 0.89

Hematocrit

<30.0g/dl

130 43(33.1) 62 30(48.4) 0.06

WBC>10,000

/uL

132 40(61.4) 62 40(64.5) 0.75

Platelet<

300,000/uL

132 45(34.1) 61 29(47.5) 0.08

Neutrophil

count(%)

140 82.8(37.9-80) 63 97(34.5-83) 0.42

C3level(g/L) 140 39.8(0.47-

158.3)

63 40.5(0.1-

190.7)

0.24

C4level(g/L) 140 25.9(0.3-

95.0)

63 21.8(0.1-

44.3)

0.43

*UPCR:Urineprotein/urinecreatinineratio


จากการศกษาพบวาปจจยทเกยวของกบการเกดRPGN ในผปวยAPSGNอยางมนยสำาคญทางสถต ไดแก

ภาวะHypoalbuminemiaแรกรบนอยกวา3g/dl,ระดบโซเดยมในเลอดแรกรบนอยกวา135mmol/l,ระดบโพแทสเซยม

ในเลอดแรกรบมากกวา5.5mmol/l,ระดบHCO3ในเลอดนอยกวา22mmol/l,คาAlbuminแรกรบนอยกวา3g/dLและ

คาUrinespecificgravityแรกรบมากกวา1.020(ตารางท4)

ตารางท 4 ปจจยทชวยพยากรณการเกดภาวะRPGN

Factor Total No.of Patient

APSGN without RPGNno.(%)

Total No.of Patient

APSGN with RPGNno.(%)

Odds Ratio(95% CI)

P-value

Hematocrit<30% 130 43(33.1) 62 30(48.4) 1.9(1.0-3.5) 0.06

WBC>10,000/uL 132 81(61.4) 62 40(64.5) 0.9(0.5-1.6) 0.75

Platelet<300,000/uL 132 45(34.1) 61 29(47.5) 1.8(0.9-3.3) 0.08

C3<30g/L 44 27(61.4) 24 12(50) 0.6(0.2-1.7) 0.45

C4<17g/L 40 12(30) 17 7(41.2) 1.6(0.5-5.3) 0.54

InitialNa<135mmol/l 129 11(8.5) 63 29(46) 9.2(4.1-20.2) <0.001

InitialK>5.5mmol/l 127 5(3.6) 63 13(20.6) 6.3(2.1-18.7) <0.001

InitialHCO3<22mmol/l 127 63(49.6) 63 45(71.4) 2.5(1.3-4.8) 0.004

InitialAlbumin<3(g/dL) 140 55(39.3) 63 38(60.3) 2.3(1.3-4.3) 0.005

Urine>50RBC/HPF 107 56(52.3) 42 17(40.5) 0.6(0.3-1.3) 0.20

Urine>20WBC/HPF 126 75(59.5) 53 28(52.8) 0.8(0.4-1.5) 0.41

InitialUrinespecificgravity>1.020

135 42(31.1) 56 28(50) 0.5(0.3-0.9) 0.03

อภปรายผลจากการเกบข อมลผ ป วยเดกโรคไตอกเสบ

เฉยบพลนจากการตดเชอสเตรปโตคอคคสเพอหาปจจย

ทเกยวของตอภาวะไตอกเสบรนแรงอยางรวดเรว โดย

ศกษาปจจยตางๆดงตอไปน

ลกษณะทวไปจากงานวจยนพบวาทงสองกลมมอายเฉลย 10ป

พบเพศชายมากกวาเพศหญงในกลมAPSGNwithRPGN

(เพศชาย รอยละ 63.6) ซงสอดคลองกบงานวจยของ

SatoruTakeno(8)และวภาพรคงศรยาตรา(5)

อาการแสดงจากงานวจยนพบวาอาการสำาคญททำาใหเกดภาวะ

APSGNwithRPGNคอผปวยทมาดวยประวตปสสาวะ

ออกนอยซงเหตผลการเกดปสสาวะออกนอยเปนตวบงช

ในการเกดภาวะไตวายเฉยบพลนอกอยางหนง ดงนนจง

พบวากลมทมภาวะRPGNมกมาดวยเรองของปสสาวะ

ออกนอยบอยกวากลมทไมเกดภาวะRPGNซงสมพนธ

กบความรนแรงโรคสวนการตรวจพบคอหอยอกเสบ

และการตดเชอทผวหนงไมมผลตอการเกดภาวะRPGN

ซงใกลเคยงกบงานวจยของ SatoruTakeno(8) ทพบวา

คอหอยอกเสบและการตดเชอทผวหนงไมไดมผลตอการ

เกด atypicalAPSGNอาจบงบอกถงวาความแตกตาง

สายพนธของเชอทกอใหเกดโรคทคอหอยอกเสบและการ


ตดเชอทผวหนงไมมผลตอความรนแรงของโรคสวนอาการ

ทางคลนกอนๆไดแกปวดศรษะชกและการเปลยนแปลง

ของระดบความรสกตวไมไดมผลตอการเกดภาวะRPGN

เมอเปรยบเทยบระหวางผปวยสองกลม อาการแสดงท

แตกตางจากงานวจยของSatoruTakeno(8)คอจากงาน

วจยของSatoruTakenoพบวาภาวะปสสาวะเปนเลอด

ภาวะไขและหายใจหอบเหนอยมความแตกตางกนอยาง

มนยสำาคญทางสถตแตในงานวจยนไมพบวาแตกตางกน

อยางมนยสำาคญทางสถต

ผลการตรวจทางหองปฏบตการจากการศกษาเปรยบเทยบผลการตรวจทางหอง

ปฏบตการระหวางกลมผปวยทงสองกลมพบวาคาเฉลย

ของระดบโซเดยมแรกรบ ระดบHCO3 แรกรบ ระดบ

อลบมนและคาเฉลยอตราการกรองของไตในกลมAPSGN

withoutRPGN ทมคาเฉลยสงกวากลมผปวยAPSGN

withRPGNอยางมนยสำาคญทางสถต (P<0.001) ซง

แตกตางจากการศกษาของ Satoru Takeno(8) ทพบ

คาเฉลยใกลเคยงกนของระดบโซเดยมแรกรบ ของกลม

AtypicalAPSGNและTypicalAPSGN มเทากบ138

และ140mmol/lตามลำาดบระดบHCO3 แรกรบระดบ

อลบมนและอตราการกรองของไต ยงไมเคยมการศกษา

เปรยบเทยบมากอนหนาน งานวจยนไดศกษาคาเฉลย

อตราการกรองของไตของกลมAPSGNwithoutRPGN

เทากบ 75.8 และพบวากล ม APSGNwith RPGN

เฉลยเทากบ21.3ml/min/1.73m2สวนคาเฉลยของระดบ

โพแทสเซยมแรกรบระดบBUNแรกรบระดบครอะทนน

แรกรบในกลมAPSGNwithoutRPGNมคาเฉลยตำากวา

กลมผปวยAPSGNwithRPGNอยางมนยสำาคญทางสถต

(P<0.001)ซงแตกตางจากการศกษาของSatoruTakeno(8)

ทพบคาเฉลยใกลเคยงกนของระดบโพแทสเซยมแรกรบ

ของกลมAtypicalAPSGNและTypicalAPSGNเทากบ

4.6 และ 4.5mmol/l ตามลำาดบสวนผลการตรวจทาง

หองปฏบตการทพบวาไมมความแตกตางกนอยางม

นยสำาคญทางสถตเมอเปรยบเทยบระหวางสองกลมไดแก

urine specific gravity, urine protein/urine creatinine,

Anti-DNaseB,ASOtiter,C4level,C3level,WBC>

10,000/uL,platelet<300,000/uLและจำานวนเมดเลอดขาว

ชนดนวโตรฟลซงแตกตางจากการศกษาของ Satoru

Takeno(8)ทพบความแตกตางอยางมนยสำาคญของASO

titerและurinespecificgravity

นอกจากนกล มทไดวนจฉย APSGNwithout

RPGN ไดตรวจชนเนอไตทงหมด 8คน (รอยละ 5.7)

สวนกลมทเปนAPSGNwithRPGNไดตรวจชนเนอไต

ทงหมด16คน(รอยละ25.4)เมอศกษาเปรยบเทยบผล

ระดบBUNและระดบครอะตนนแรกรบระหวางผปวย

สองกลมพบวามผลตอการเกดภาวะRPGN ในผปวย

APSGN โดยพบวากลมทเปนAPSGNwith RPGN

มคาระดบครอะตนนแรกรบสงกวาอยางมนยสำาคญทาง

สถต(P<0.001)ซงสอดคลองกบการศกษาของนนทวน

ปยะภาณและคณะ(7)พบวาผปวยRPGNมสาเหตเกดจาก

APSGNมากทสดเมอศกษาเปรยบเทยบผลระดบอลบมน

แรกรบระหวางผปวยสองกลมพบวานาจะเปนปจจยเสยง

ตอการเกดภาวะRPGNในผปวยAPSGNโดยพบวากลม

ทเปนAPSGNwithRPGN มคาระดบอลบมนตำากวา

อยางมนยสำาคญทางสถต (P<0.001) เปนผลจาก severe

glomerulonephritis รวมกบการขบปสสาวะทมโปรตน

ออกมามาก ซงยงไมไดมการศกษาเปรยบเทยบมากอน

หนาน

จากผลการศกษาพบวาปจจยทชวยพยากรณการ

เกดภาวะ RPGN คอคา urine specific gravity สง

กวา 1.020 มผลตอการเกดภาวะAPSGNwithRPGN

โดยเมอเปรยบเทยบระหวางสองกลม ซงพบวามความ

แตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต(P<0.05)สอดคลอง

กบการศกษาของ Satoru Takeno(8) ทพบวาปจจยทม

ผลตอการเกด Atypical APSGNมากทสดคอ urine

specificgravity

ระดบโซเดยมแรกรบ<135mmol/ml และระดบ

โพแทสเซยมแรกรบ>5.5mmol/mlระดบHCO3 แรกรบ

<22mmol/mlและระดบอลบมน<3g/dlมผลตอการเกด

ภาวะAPSGNwithRPGNโดยเมอเปรยบเทยบระหวาง

สองกลม ซงพบวามความแตกตางกนอยางมนยสำาคญ

ทางสถตซงแตกตางจากการศกษาของSatoruTakeno(8)


ทไมพบความแตกตางอยางมนยสำาคญของกลมAtypical

APSGNและTypicalAPSGN

สรปผลการศกษาปจจยทมผลตอการเกดภาวะ RPGN ในผปวย

APSGNไดแกเพศชายลกษณะอาการทมาดวยoliguria

และผลการตรวจทางหองปฏบตการ ไดแก ระดบ

โซเดยมแรกรบตำา ระดบโพแทสเซยมแรกรบสง ระดบ

HCO3แรกรบตำาระดบBUNแรกรบสงระดบครอะตนน

แรกรบสงระดบอลบมนแรกรบตำาและคาurinespecific

gravity สงกวา 1.020 มโอกาสเกดRPGN ไดมากขน

ดานปจจยทชวยพยากรณการเกดภาวะRPGN ไดแก

คาโซเดยมแรกรบนอยกวา135mmol/lคาโพแทสเซยม

แรกรบสงกวา5.5mmol/lระดบHCO3 แรกรบนอยกวา

22mmol/l และระดบอลบมนแรกรบนอยกวา 3 g/dl

และUrinespecificgravityแรกรบ>1.020

ถงแมAPSGNจะมการพยากรณโรคทด แพทย

ควรตระหนกถงการวนจฉยและรกษาโรคไดทนทวงท

และรกษาตามอาการโดยเฉพาะความดนโลหตสงและ

ภาวะไตวายเฉยบพลน เพอปองกนไมใหเกด RPGN

ตามมา

กตตกรรมประกาศผ นพนธขอขอบพระคณผ ช วยศาสตราจารย

แพทย หญงนนทวน ป ยะภาณ อาจารย ภาควชา

กมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

ทกรณาใหคำาปรกษาในการศกษาน

เอกสารอางอง1. Walker MJ, Barnett TC, McArthur JD,

et al. Disease manifestations and pathogenic mechanisms of group A Streptococcus. Clinical microbiology reviews. 2014 Apr 1;27:264-301.

2. Carapetis JR, Steer AC, Mulholland EK, Weber M. The global burden of group A streptococcal diseases. The Lancet infectious diseases. 2005:685-94.

3. Steer AC, Danchin MH, Carapetis JR. Group A streptococcal infections in children. J Paediatr Child Health 2007; 43: 203-13.

4. Wiwani tki t V. Why is acute poststreptococcal glomerulonephritis more common in the pediatric population? Clinical and experimental nephrology. 2006; 10:164.

5. Kongsriyattra W. Acute Poststreptococcal Glomerulonephritis (APSGN) in Children at Khon Kaen Hospital. Khon Kaen Medical Journal.2006; 30:169-75.

6. Kwanchaipanich R. Acute Poststreptococcal Glomerulonephritis (APSGN) in Children at Chachoengsao Hospital. Journal of Health Science.2008;14:1434-41.

7. Piyaphanee N, Ananboontarick C, Supavekin S, Sumboonnanonda A. Renal outcome and risk factors for end-stage renal disease in pediatric rapidly progressive glomerulonephritis. Pediatrics International. 2017;59:334-41.

8. Takeno S, Wisanuyotin S, Jiravuttipong A, Sirivichayakul C, Limkittikul K. Risk factors and outcome of atypical acute post-streptococcal glomerulonephritis in pediatrics. Southeast Asian J Trop Med Public Health. 2013;44:281-88

9. ประไพพมพ ธรคปต,บรรณาธการ.ปญหาสารน�า

อเลกโทรไลตและโรคไตในเดก.กรงเทพฯ:โรงพมพ

ชวนพมพ;2547.


Factors Associated with Rapidly Progressive Glomerulonephritis in Children with Acute Post-

streptococcal GlomerulonephritisTrakarn Saelim, Chutarat Tongkot,

Amnuayporn Apiraksakorn*DepartmentofPediatrics,KhonKaenHospital

AbstractBackground: Post-streptococcal glomerulonephritis (APSGN) is the common cause with a good prognosis among children diagnosed of post-infectious glumerulonephritis. However, some patients have developed rapidly progressive glomerulonephritis (RPGN). The study regarding RPGN in children is still limited.Aims: To study factors associated with RPGN in children with APSGN.Methods: We conducted aretrospective cohort study of children under 15 years old with APSGN admitted in Khon Kaen Hospital between 2012 and 2016 to investigate factors associated with RPGN.Results: The total medical records of 203 pediatric patients diagnosed with APSGN were reviewed, 63 patients of them (31%) developed RPGN. Children with RPGN group had statistically significant oliguria, higher levels of initial potassium, BUN, creatinine levels; whereas lower levels of HCO3, sodium, and albumin and worse GFR than those without RPGN group. Factors associated with RPGN in children with APSGN were low sodium (<135 mmol/l), high potassium (>5.5 mmol/l), low HCO3 (<22 mmol/l) low albumin (<3g/dL) and high urine specific gravity (>1.020).Conclusions: Children diagnosed ofAPSGNpresented with low serum sodium, high potassium, low HCO3, low albumin and high urine specific gravity are at risk to develop RPGN.

Keyword: APSGN, RPGN, risk factor, prognosis, children

161ผปวยเดกทมภาวะรวมระหวาง ฮโมโกลบน อ แฝงกบ hereditary pyropoikilocytosis ทไดรบการวนจฉยวาเปนโรค เบตาธาลสซเมย / ฮโมโกลบน อ ชนดรนแรงนานนบทศวรรษ


A child with co-inheritance of hemoglobin E heterozygosity and hereditary pyropoikilocytosis

whoh as been misdiagnosed as having severebeta thalassemia / hemoglobin E

disease for a decadeWattana Insiripong1, Somchai Insiripong2

1NopparatrajathaneeHospital,RamIntraRoad,KhannaYao,Bangkok102302MaharatNakhonRatchasimaHospital,NakhonRatchasima,30000

AbstractIntroduction: The co-inheritance of hemoglobin E (Hb E) heterozygosity and hereditary pyropoikilocytosis (HPP) has hardly been found. Herein we reported one case ofco-inheritance of Hb E heterozygosity and HPP that had been misdiagnosed as having severe beta thalassemia / Hb E disease for a decade. Case Presentation: A Thai male child had been firstly diagnosed as having severe beta thalassemia / Hb E disease when he was one year and nine months old because of severe anemia with hepatosplenomegaly, Hct 10.7 g%, Hb F 9.1% and Hb E 30.5%. During long term follow-up, his Hct fluctuated between 10-25%, so he was regularly transfused every month. At 4 years of age, he needed more often transfusion,sosplenectomy was performed forsuspected hypersplenism. Afterwards his Hctgradually increased to 36% within one year and he lost follow-up since then. He came again when he was 15 years old,with normal general appearance, no hepatomegaly. His blood test showed Hct44.9 g%, MCV 54.9 fl, MCH 17.9 pg, MCHC 32.6 g%, RDW 48.2%, frequent elliptocytes, frequent pyropoikilocytes, Hb E 30.1%, Hb0.9 F%. His diagnosis was changed to be the co-inheritance of Hb Eheterozygosity and HPP. Conclusion: The co-inheritance of HPP and Hb E heterozygosity was diagnosed in a young Thai man. His proper diagnosis had been delayed fora decade because the high percentages of Hb F and Hb E during the early childhood led to the false interpretation as beta thalassemia / Hb E disease that was much more common in Thailand.Key words : Co-inheritance, Hemoglobin E heterozygosity, Hereditary pyropoikilocytosis, Beta thalassemia / hemoglobin E

IntroductionHemoglobin E (Hb E) is the abnormal

hemoglobin resulted from the combination of two alpha globin chains and two abnormal beta globin chains of which glutamineamino acid at the 26th position of polypeptide is substituted by lysine. Its heterozygosity usually

has normal hemoglobin concentration with or without mild microcytosis, Hb 12.8+1.5 g%, MCV 84+5 fl.1In contrast, hereditary pyropoikilocytosis (HPP) isa genetic red blood cell membrane abnormality that could resultin severe hemolytic anemia and hyperbilirubinemia that needs exchange transfusion since neonatal

162 วฒนะอนทรศรพงษและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562

period.2-4And its red blood cell morphology is severelyanisopoikilocyticand fragmented,5Hb 6.9-9.5 g%, MCV 68.2-87.5 fl,3 MCH 26.6 pgand increased MCHC, 37.0 g%.6

Although Hb E is highly prevalentin Thailand, about 30% throughout the country,7

HPP is very rarely seenlike in most countries.8 Moreover, the co-inheritance of Hb E and HPP has never been globally reported so far. Herein wereported one caseof such a co-inheritance who has beenmisdiagnosed as having severe beta thalassemia / Hb E disease for a decade.

Case Report A 15-year-old Thai man came to request

the document of his severe beta thalassemia / hemoglobin E disease for the exemption from the military recruitment. When he was 1 year and 9 months old, he was referred to a pediatrician because of the marked pallor after acute fever. The physical examination at that time revealed BW 8.5 kg, marked pallor,hepatomegaly 6 cm below the right costal margin, splenomegaly10 cm below the left costal margin (LCM).His blood tests included: Hct 10.7%, WBC 16,700/mm3, platelet 281,000/mm3, N 27%, L 69%, Hbanalysis : Hb F 9.1% Hb E 30.5%, normal G6PD enzyme. He was diagnosed as having severe beta thalassemia / Hb E disease and later he was regularly followed every month, his Hct fluctuated between 10 and 25%, mean 15.7+4.0%, and he was regularly transfused with packed red blood cells every month since then.

Whenhe was 4 years old, BW 12.0 kg, he had no thalassemicfacy but persistent splenomegaly 6 cm below LCM. The blood tests showed : Hb 6.7 g%, Hct 19.4%, WBC 7,700/mm3, platelet 219,000/mm3, MCV 76.6 fl, MCH 26.3 pg, MCHC 34.4g%, RDW 19.9%. Hypersplenismon top of severe beta thalassemia / Hb E was suspected because he more frequently needed blood transfusion. His parents accepted the operation so the splenectomy and additional appendectomy were performed after he had been immunized with the pneumococcus vaccine.

He was still regularly followed every month for a one-year period after the operation.The transfusionwas no moregiven to him because his Hctprogressively increased every visit, and finally was up to 36%. He lost follow-up since then.

His present general physical examination revealed uneventful, he had no thalassemicfacyand no hepatosplenomegaly. And hispresent blood tests showed : Hb 14.9 g%, Hct 46.5%, WBC 10,300/mm3, platelet 1,088,000/mm3, MCV 56.7 fl, MCH 18.2 pg, MCHC 32.6 g%, RDW 48.4%, few hypochromia, anisocytosis 3+, microcytes3+, few macrocytes, frequent elliptocytes, frequent pyropoikilocytes, tear drop cells 2+, spherocytes 2+, bizarre shaped RBC 2+. The hemoglobinanalysis using the high performance liquid chromatography method revealed: AE, Hb E 30.1%, Hb F 0.9%, the PCR for alpha thalassemia-1 and for common as well as rare beta thalassemia genes were all negative. His diagnosis was finally switched to be the co-inheritance of hereditary pyropoikilocytosis (HPP) and HbE heterozygosity. He was reassured that he was definitely free from anemia as well as beta thalassemia / Hb E disease, hence only genetic counseling was offered to him. His family members were not studied.

DiscussionThe first Hb analysis performedat his1 year

and 9 months of age showedHb F 9.1% andHb E 30.5%. In combination with severe anemia and prominent hepatosplenomegaly in the area of high prevalence of thalassemia / hemoglobinopathy as Thailand,7 the diagnosis ofsevere beta (+) thalassemia / Hb E disease was simply concluded.9

His strikingly low Hctduring 3-year follow-up seemed to confirm thisdiagnosis sohe was solely treated with regular blood transfusion.

Generally the percentage of Hb F should be 38+11.7% in beta thalassemia / Hb E10 although it could be found 1.8-4.8% in some unusual cases,11 and 0.9+0.7% in Hb E trait1 but 6.6% in HPP.3 Our case was finally provedto have no beta thalassemia genesalthoughhis Hb F in the first time was more than that of either Hb E trait or


HPP. It was probably due to his early childhood because the Hb F later became normal, 0.9% in his adulthood.

Splenectomyfor hypersplenism12 or huge splenomegaly with symptoms13 in beta thalassemia / Hb E can slightly improve anemia, mean Hct raised from 19.8+3.6 to 22.0+3.6% and blood transfused decreased from 41.9+42.2 to 14.1+24.8 ml/kg/year and 54.7% did not need further transfusion.14 In contrast, splenectomy is considered curative for HPP,15eg., Hb3.8 g% during hemolytic crisis, 6-9 g% at the steady state and 13 g% after splenectomy.2 Our case seemed consistent with other HPP patient because his Hb became normal after splenectomy, only low MCV, low MCH and severe poikilocytosis on smear were still present.

Because hisblood smear was full of elliptocytes, spherocytes and pyropoikilocytes, the diagnosis of HPP was concluded.16 Furthermore, RBC indices of HPP are characterized by low MCV, low MCH, high MCHC and high RDW, 71.9 fl, 26.6 pg, 37.0 g%, 40.7%, respectively with positive osmotic fragility which are markedly different from those of hereditary elliptocytosis that consist of normal MCV, normal MCHC and normal OF.6 The RBC indices of our case, MCV 54.9 fl, MCH 17.9 pg, MCHC 32.6 g%, and RDW 48.2%, looked mostly compatible with HPP.

Conclusion : Co-inheritance of HPP and Hb E heterozygositywas diagnosed in a young Thai man whose Hb level was raised from severely anemicto normal after splenectomy. His early presentations looked closely similar tothose of severe beta thalassemia / Hb E but the RBC morphology, high MCHC and thalassemia genotype study can distinguish the HPP with Hb E heterozygosity from beta thalassemia / Hb E disease.

Acknowledgement : Associate Professor SupanFucharoen, Department of Medical Technology, Faculty of Associated Medical Sciences, Khonkaen University, for his analysis of common and rare beta thalassemia genotypes.

The peripheral blood smear af ter splenectomyshowed frequent elliptocytes, pyropoikilocytes, bizare shaped red blood cells.

References1. Vichinsky E. Hemolgobin E syndromes.

ASH Education Book 2007; 2007: 79-83. 2. Schuster F, Graubner U, Schon C, et al.

Hereditary pyropoikilocytosis in a German patient. Pediatr Res 1999; 45: 761.

3. Bayhan T, Unal S, Gumruk F. Hereditary elliptocytosis with pyropoikilocytosis. Turk J Hematol 2016; 33: 86-7.

4. Ramos MC, Schefernak KT, Peterson LC. Hereditary pyropoikilocytosis: a rare but potentially severe form of congenital hemolytic anemia. J Pediatr Hematol Oncol 2007; 29: 128-9.

5. DePalma L, Luban NL. Hereditary pyropoikilocytosis. Clinical and laboratory analysis in eight infants and young children. Am J Dis Child 1993; 147: 93-5.

6. Cochran DL, Burnside LK. Detecting and identifying hereditary pyropoikilocytosis. Lab Med 1999; 30: 26-9.

7. Tienthavorn V, Pattanapongsthorn J, Charoensak S, Sae-Tung R, Charoenkwan P, Sanguansermsri T. Prevalence of thalassemia carriers in Thailand. Thai J HematolTransf Med 2006; 16: 307-12.

164 วฒนะอนทรศรพงษและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562

8. Charoenkwan P, Natesirinilkul R, Choeypraser t W, Kulsumri tpon N, Sangiamporn O. Coinheritance of hereditary elliptocytosis and deletional hemoglobin H disease.J Pediatr Hematol Oncol 2017;39:e69-e70.

9. Pornprasert S, Moriyama A, Kongthai K, et al. Detection of beta-thalassemia/hemoglobin E disease in samples which initially were diagnosed as homozygous hemoglobin E. Clin Lab 2013; 59:693-7.

10. Fucharoen S, Weatherall DJ. The hemoglobin E thalassemias. Cold Spring HarbPerspect Med 2012; 2: a011734.

11. Wong P, Charoenporn P, Jermnim N, Sanguansermsri T. Beta thalassemia / hemoglobin E with low hemoglobin F: report of 5 cases. Thai J Hematol Transf Med2549; 16: 323-6.

12. Fucharoen S, Winichagoon P. Thalassemia in Southeast Asia: problems and strategy for prevention and control. Southeast Asian J Trop Med Public Health 1992; 23: 647-55.

13. Taher A, Tyan PI. The spleen. In: Cappellini MD, Cohen A, Porter J, et al., editors. Guidelines for the management of transfusion dependent thalassemia (TDT) [Internet]. 3rd ed. Nicosia (CY). Thalassemia International Federation; 2014. Chapter 6.

14. Hathirat P, Chuansumrit A, Thongharn N, Isarangkura P. Clinical data of beta thalassemia / hemoglobin E disease. Thai J Hematol Transf Med 2537; 4: 85-94.

15. Gallagher PG. Abnormalities of the erythrocyte membrane. Pediatr Clin North Am 2013; 60: 1349-62.

16. Soderquis t C, Bagg A. Heredi tary spherocytosis. Blood 2013; 3066.


ผปวยเดกทมภาวะรวมระหวาง ฮโมโกลบน อ แฝงกบ hereditary pyropoikilocytosis ท ไดรบ

การวนจฉยวาเปนโรคเบตาธาลสซเมย/ฮโมโกลบนอ ชนดรนแรงนานนบทศวรรษ

วฒนะ อนทรศรพงษ1, สมชาย อนทรศรพงษ2

บทคดยอบทน�า :ภาวะรวมระหวางฮโมโกลบน อ แฝงกบ hereditary pyropoikilocytosis เปนสงทพบไดยาก

ในทนเปนรายงานผปวยทมภาวะรวมระหวางฮโมโกลบนอแฝงกบhereditarypyropoikilocytosis ทกวา

จะวนจฉยไดเหมาะสมตองใชเวลานบทศวรรษ

รายงานผปวย:เดกชายไทยไดรบการวนจฉยครงแรกวาเปนโรคเบตาธาลสซเมย/ฮโมโกลบนอชนดรนแรง

ตอนอายได1ป9เดอนเพราะมโลหตจางรนแรงตบมามโตHct10.7g%,HbF9.1%และ HbE30.5%

ในระหวางตดตามการรกษาเปนเวลานานพบHct แกวงอยระหวาง10-25% จ�าเปนตองใหเลอดทกเดอน

เมออายได4ป ผปวยตองไดรบเลอดถขนสงสยวามภาวะ hypersplenism จงตดมามออกหลงจากนน Hct

คอยเพมขนจนได 36%ภายใน 1ป หลงจากนผปวยไมมาตดตามอกตอไปผปวยกลบมาอกครงเมออาย

15ป โดยทวไปผปวยดปกตตบไมโตตรวจเลอดพบวาHct44.9g%,MCV54.9fl,MCH17.9pg,MCHC

32.6 g%,RDW48.2%, frequent elliptocyte, frequent pyropoikilocyte,HbE 30.1%,HbF 0.9%

การวนจฉยโรคใหมจงกลายเปนฮโมโกลบนอแฝงรวมกบโรค hereditarypyropoikilocytosis(HPP)

สรป:ภาวะรวมระหวางฮโมโกลบนอแฝงกบhereditarypyropoikilocytosis ไดรบการวนจฉยในเยาวชน

ชายไทย ซงการวนจฉยทเหมาะสมนตองลาชานบทศวรรษเนองจากผปวยมสดสวน HbFและ HbE

สงในชวงตนๆ ของชวตท�าใหแปลผลผดวาเปนโรคเบตาธาลสซเมย /ฮโมโกลบนอ ซงชกชมกวามาก

ในประเทศไทย

ค�าส�าคญ : ภาวะรวมกน,ฮโมโกลบนอแฝง,hereditarypyropoikilocytosis,เบตาธาลสซเมย/ฮโมโกลบนอ

1 รพ.นพรตนราชธาน ถนนรามอนทรา คนนายาว กทม. 102302 รพ.มหาราชนครราชสมา,จ.นครราชสมา30000

166 สรภมเนยมสนทและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562


1 ภาควชากมารเวชศาสตร2 ภาควชาศลยศาสตรรพ.ศรนครนทรคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

ผลลพธระยะยาวของผปวยโรคหวใจพการแตกำาเนดชนด Tetralogy of Fallot (TOF) ทไดรบการผาตดแกไขแบบสมบรณ

ในรพ.ศรนครนทรสรภม เนยมสนท1, ยทธพงศ วงศสวสดวฒน1, ชศกด คปตานนท2, สมภพ พระธาน2

หลกการและวตถประสงค : Tetralogy of Fallot เปนโรคหวใจพการแตกำาเนดตวเขยวทพบบอยทสด

ในผปวยเดกผลลพธระยะยาวหลงการผาตดมความหลากหลายในแตละแหงการวจยครงนมวตถประสงค

เพอศกษาผลลพธระยะยาวของผ ปวย Tetralogy of Fallot ทไดรบการผาตดแกไขแบบสมบรณ

ในโรงพยาบาลศรนครนทร

ระเบยบวธการวจย :ศกษายอนหลงเพอดผลลพธหลงการผาตดในผปวยเดกทไดรบการวนจฉยTetralogy

of Fallot และไดรบการผาตดแกไขแบบสมบรณตงแต 1มกราคม 2540ถง 31 ธนวาคม 2550 ซงม

จำานวนทงหมด151คนคามธยฐานของอายและนำาหนกทไดรบการผาตดอยท69เดอน(18-224เดอน)

และ 14กโลกรม (7-45กโลกรม)ตามลำาดบ ระยะเวลาทผปวยมาตดตามการรกษามคามธยฐานอยท

24เดอน(1-246เดอน)

ผลการศกษา :มผเสยชวต13ราย(8.6%)หลงจากไดรบการผาตดแกไขแบบสมบรณอตราการรอดชวต

โดยรวมอยท91.39%ภาวะpulmonaryatresiaการมความผดปกตอนทพบรวมกบTOFและการผาตด

แกไขแบบสมบรณในชวงอายนอย เปนปจจยเสยงตอการเสยชวตผปวย5ราย ไดรบการผาตดแกไขซำา

ในภายหลงสาเหตทพบบอยทสดเกดจากpulmonary regurgitation สดสวนผปวยไมไดรบการผาตดซำา

ท5,10และ15ปคอ97.1%,88.2%และ75.6%ตามลำาดบการผาตดแกไขความผดปกตดวยวธtransannular

approach และการผาตดแบบ staged repair เปนปจจยเสยงทสำาคญททำาใหผปวยตองไดรบการผาตด

แกไขซำาผปวยสวนใหญไมมหรอมอาการเพยงเลกนอยในระยะยาวหลงไดรบการผาตด(NYHAclass1

หรอ2)ไมพบปจจยทมผลตออาการหลงผาตดระยะยาว

สรป : โอกาสเสยชวตหลงผาตดเพมขนในผปวยทมภาวะ pulmonary atresia, มความผดปกตอนทพบ

รวมกบTOFและการผาตดแกไขแบบสมบรณในชวงอายนอยปจจยเสยงททำาใหผปวยตองไดรบการผาตด

แกไขซำา คอการผาตดแบบ staged repair และการผาตดแกไขดวยวธ transannular approach ผปวย

สวนใหญไมมหรอมอาการเพยงเลกนอยในระยะยาว(NYHAclass1หรอ2)

คำาสำาคญ :TetralogyofFallot;Totalcorrection;longtermoutcome

167ผลลพธระยะยาวของผปวยโรคหวใจพการแตก�าเนดชนด Tetralogy of Fallot (TOF) ทไดรบการผาตดแกไขแบบสมบรณใน รพ.ศรนครนทร

บทนำาTetralogyofFallotเปนโรคหวใจพการแตกำาเนด

ชนดเขยวทพบบอยทสด พบไดประมาณ 3.5% ของ

ผปวยโรคหวใจพการแตกำาเนดทงหมดประกอบดวย

ความผดปกตคอ1.VSD2.Overridingofaorta3.Right

ventricularoutflowtractobstruction4.Rightventricular

hypertrophy1ซงหากผปวยไดรบการรกษาเบองตนและ

ไดรบการผาตดแกไขอยางเหมาะสมจะชวยลดความพการ

(morbidity)และความตาย(mortality)ลงได

เทคนคการผาตดแกไขความผดปกตทงหมด(total

correctionorsurgicalcorrection)ในผปวยTOFประกอบ

ดวย1.VSDclosure2.การแกไขภาวะRightventricular

outflow tract obstruction3.การแกไขความผดปกตอน

ทพบเหนเชนPDAligation2

ผปวยเดกทเปนTetralogy of Fallotหลงผาตด

แกไขความผดปกตทงหมดสวนมากไมมอาการแสดง

หลงผาตดสามารถใชชวตประจำาวนไดปกตแตมผปวย

บางกลมมภาวะแทรกซอนหลงผาตดเชนลนหวใจรวสงผล

ใหคณภาพชวตของผปวยแยลง ซงผลลพธจะแตกตาง

ออกไปแตละสถาบนขนกบปจจยหลายอยางเชนอายทได

รบการผาตดแกไขความผดปกตเทคนคทใชในการผาตด

และประสบการณของศลยแพทย3,4,5

ดงนนเพอศกษาผวจยจงไดทำางานวจยชนนขนมา

เพอใหเหนถงผลลพธของการผาตดระยะยาวในผปวยท

เปนTetralogyofFallotทไดรบการทำาtotalcorrection

ในโรงพยาบาลศรนครนทร ซงเปนโรงพยาบาลระดบ

ตตยภมขนาดใหญในภาคอสานและทำาใหเหนถงปจจย

ทสงผลตอผลลพธของการผาตดดงกลาวดวย

วตถประสงคของโครงการวจย

วตถประสงคหลก (Primary Objective)

เพอศกษาผลการผาตดtotalcorrectionระยะยาว

ของผปวยTetralogyofFallot(TOF)ในรพ.ศรนครนทร

วตถประสงครอง (Secondary Objectives)

เพอศกษาความผดปกตของหวใจทพบหลงจาก

ผาตดtotalcorrection(Longtermcardiacabnormalities)

การศกษารปแบบการวจย :RetrospectiveDescriptiveStudy

Design

สถานททำาวจย : โรงพยาบาลศรนครนทร คณะ

แพทยศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

ประชากรทศกษา

- เกณฑรบเขาศกษา (Inclusion Criteria): ผปวย

เดกอาย0-18ปทไดรบวนจฉยTetralogyofFallotและ

ไดรบการผาตดtotalcorrectionตงแต1มกราคม2540

ถง31ธนวาคม2550เพอใหระยะเวลาการตดตามlong

termoutcomeนานเพยงพอ

- เกณฑไมรบเขาศกษา (Exclusion Criteria):

ผทมความผดปกต pulmonary valve syndrome,major

collateralarteriesและcompleteatrioventricularseptal

defectรวมกบTetralogyofFallot

ผวจยไดสบคนเวชระเบยนผปวยทตรงกบinclusion

criteria โดยใชระบบคอมพวเตอร คดเลอกผ ปวยท

เขาไดกบ exclusion criteria ออกจากการศกษา โดย

ประชากรตวอยางถกคดออกจำานวน49คนจากการท

ไมไดตดตามการรกษา9คนไมตรงกบinclusioncriteria

5คนและมความผดปกตของหวใจพการแตกำาเนดแบบ

ซบซอนอก35คนดงนนจะเหลอประชากรศกษาทงหมด

151คน

ประชากรทงหมดจะถกนำามาใชวเคราะหหาปจจย

ทมผลตอprimaryและsecondaryoutcomeซงมจำานวน

151คนเปนเพศชาย94คน(62.25%)เพศหญง57คน

(37.75%)คามธยฐานของอายและนำาหนกทไดรบการ

ผาตดคอ69เดอน(18-224เดอน)และ14กโลกรม(7-45

กโลกรม)ตามลำาดบความผดปกตของหวใจทพบรวมได

บอยคอPFO(65.22%)และPDA(19.57%)มผปวยได

รบการผาตดแบบprimaryrepair141คน(93.28%)stage

repair10คน(6.62%)เทคนคทใชในการtotalcorrection

สวนมากเปนnon-transannularapproach(66.23%)ผปวย

79คนระยะเวลาทผปวยมาตดตามการรกษามคามธยฐาน

อยท24เดอน(1-246เดอน)(ตารางท1และ2)


ผลลพธหลก (Primary Outcome) ไดแก Long

term outcomeหลงไดรบการผาตดแกไขความผดปกต

ทงหมด(totalcorrection)โดยดจาก

-ผปวยยงมชวตอยหลงไดรบการผาตดลาสดหรอไม

(survival)

- ผ ปวยจำาเปนตองไดรบการผาตดแกไขความ

ผดปกตเพมเตมหรอไม(Reoperation)

-อาการหลงผาตดลาสดเปนอยางไรโดยประเมน

ด functional classification ตาม NewYork Heart

Association(NYHA)FunctionalClassification6

ผลลพธรอง (Secondary Outcomes)ไดแกความ

ผดปกตของหวใจทพบหลงผาตดtotalcorrection(Long

termcardiacabnormalities)โดยดจากผลechocardiogram

ทบนทกไวหลงผาตด (postoperative echocardiogram)

และคลนไฟฟาหวใจลาสดกอนทผปวยจะlossfollowup

(Electrocardiogram) วามภาวะหวใจเตนผดจงหวะ

หรอไม(cardiacarrythmia)

ขอพจารณาทางจรยธรรม : งานวจยนไดรบการ

รบรองโดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย

มหาวทยาลยขอนแกนเลขทHE611237

การวเคราะหขอมลทางสถต

1. นำาขอมลมาวเคราะหความสมพนธระหวาง

ตวแปรแตละตวกบอตราการมชวตอยลาสดหลงผาตด

(survival) และการทผปวยตองไดรบการผาตดซำาหลง

ผาตด (reoperation)หาคา 95%Confidence intervals

ออกมาและใชสถตในการเปรยบเทยบดงน

1.1ขอมลcategoricalvariablesหรอDichotomous

variableจะใชPearsonChi-squaretestในการเปรยบเทยบ

1.2ขอมลcontinuousdataจะใชunpairedt-test

หรอWilcoxonrank-sum

2. Cox proportional hazards regression ใชใน

การประเมน long term survivalหลงจากผาตด และ

ประเมนระยะเวลาทfreedomofreoperation

3.Multiplelogisticregressionanalysisใชประเมน

ดriskfactorทสำาคญสำาหรบsurvivalและfreedomof

reoperation

4. ใชสถตเชงพรรณนาในการอธบายAssociated

heart anomalies ทพบ, electrocardiogramของผปวย

และpostoperativeEchocardiogram ไดแกความถทพบ

(frequency) โดยคดเปนเปอรเซนตเทยบกบประชากร

ตวอยาง

ขอมลทงหมดจะถกนำามาบนทกโดยใชโปรแกรม

excelและวเคราะหโดยใชโปรแกรมSPSS

ตารางท 1 แสดงข อมลพนฐานของผ ป วย TOF

ทไดรบการผาตด total correction ใน

รพ.ศรนครนทรตงแต1มกราคม2540ถง

31ธนวาคม2550

Characteristic Subcategory N (%)Median

(range)

Sex Male 94(62.25)

Female 57(37.75)

Age(months) 69(18-224)

Weight(kg.) 14(7-45)

RVOT Pulmonarystenosis 123(81.46)

Pulmonaryatresia 28(18.54)

Typeofrepair Primaryrepair 141(93.38)

Stagedrepair 10(6.62)

Surgical

techniqueto

correctRVOT

Transannularapproach 38(25.17)

Non-transannular

approach

100(66.23)

RAtoPAconduit 2(1.32)

ไมระบ 11(7.28)

Durationof

Followup

Followup<2years 79(52.32)

24months

(1-246

months)Followup2-5years 47(31.13)

Followup>5years 25(16.56)


ตารางท 2 แสดงความผดปกตของหวใจทพบรวมใน

คนไขTOF

Anomalies N (%)

No 59(39.07)

Yes 92(60.93)

Specified

Aorticregurgitation 1/92(1.09)

Atrialseptaldefect 15/92(16.30)

LeftSuperiorvenacava 7/92(7.61)

Patentductusarteriosus 18/92(19.57)

Patentforamenovale 60/92(65.22)

Tricuspidregurgitation 17/92(18.48)

Absentpulmonaryvalve 1/92(1.09)

Collateralvesselstopulmonaryartery 1/92(1.09)

Mitralvalveregurgitation 3/92(3.26)

Dextrocardia 1/92(1.09)

Doubleaorticarchwithtracheal obstruction

1/92(1.09)

ผลการศกษา Primary outcome

Mortality: มผเสยชวต 13 ราย จาก 151 ราย

(8.6%)หลงจากไดรบการผาตดแกไขแบบสมบรณอตรา

การรอดชวตโดยรวมอยท 91.39% (ตารางท 3) ผปวย

10คนเสยชวตขณะอยในโรงพยาบาลหลงผาตดอก3คน

เสยชวตหลงจากตดตามการรกษา1เดอนสาเหตททำาให

ชวตสวนมากเกดจากcongestiveheartfailure

ภาวะpulmonary atresiaการมความผดปกตอน

ทพบรวมกบ TOF และการผาตดแกไขแบบสมบรณ

ในชวงอายนอยเปนปจจยเสยงตอการเสยชวตหลงผาตด


Reoperation:ผปวย5รายจาก151ราย ไดรบ

การผาตดแกไขซำาในภายหลง (ตารางท 3)สาเหตทพบ

บอยทสดเกดจากpulmonaryregurgitationสดสวนผปวย

ไมไดรบการผาตดซำาท510และ15ปคอ97.1%,88.2%

และ75.6%ตามลำาดบการผาตดแกไขความผดปกตดวย

วธ trans-annular approachและการผาตดแบบ staged

repairเปนปจจยเสยงทสำาคญททำาใหผปวยตองไดรบการ

ผาตดแกไขซำา(ตารางท5)

Long term symptom: ผปวย 141คน ทไมได

เสยชวตหลงผาตดทนทสวนใหญไมมอาการ (NYHA

class1)(89.36%)หรอมอาการเพยงเลกนอยในระยะยาว

(NYHAclass2)ไมพบปจจยsignificantทมผลตออาการ

หลงผาตดระยะยาว

ตารางท 3 แสดงprimaryoutcomeทพบจากการศกษา

Cause of Death N (%)

Death 13/151

%ofdeath 8.61

Cause of Death

CHF 9/13(69.23)

Arrhythmia 1/13(7.69)

PE 1/13(7.69)

Pleuraleffusion 1/13(7.69)

Sepsis 1/13(7.69)

Bleeding 1/13(7.69)

Cardiactamponade 1/13(7.69)

DIC 1/13(7.69)

Cerebralinfarction 1/13(7.69)

Reoperation 5/151

%ofReoperation 3.31

Long term symptoms (functional class)

Functionalclass1 126(89.36)

Functionalclass2-4 15(10.64)


ตารางท 4 แสดงmultivariableanalysisของตวแปรทมผลตอการมชวตอยหลงผาตดtotalcorrection

Variables Crude OR (95% CI) p-value Adjusted OR (95% CI) p-value

RVOT(pulmonaryatresia) <0.001 0.001

Pulmonarystenosis 1 1

Pulmonaryatresia 0.07(0.02–0.25) 0.10(0.02–0.38)

Associatedheartanomalies 0.007 0.041

No 1 1

Yes 0.12(0.02–0.91) 0.09(0.01–0.90)

Ageattotalcorrection 1.33(1.03–1.71) 0.007 1.93(1.10–3.40) 0.022

Weightattotalcorrection 1.15(0.93–1.43) 0.126 0.64(0.38–1.08) 0.096

ตารางท 5 แสดงmultivariateanalysisของตวแปรกบการทผปวยตองไดรบการผาตดแกไขเพมเตม(Reoperation)

Variables Crude OR (95% CI) p-value Adjusted OR (95% CI) p-value

Typeofrepair 0.027 0.006

Primaryrepair 1 1

Stagedrepair 11.50(1.68–78.91) 48.19(3.00–776.86)

SurgicaltechniquetocorrectRVOT 0.122 0.048

Transannularapproach 1 1

Non-transannularapproach 0.24(0.04–1.49) 0.08(0.01–0.98)

Ageattotalcorrection 1.13(0.93–1.37) 0.247 1.24(0.95–1.60) 0.109

Secondary outcome Long term cardiac abnormalities: ผปวยจำานวน 32 คน ไดรบการทำา echocardiogramหลงผาตด และ

electrocardiogramโดยความผดปกตของหวใจทพบหลงผาตดtotalcorrectionทพบมากทสดคอTricuspidregurgitation

(65.63%)รองลงมาคอPulmonicstenosis(50%),VSDpatchleak(37.5%)และPulmonicregurgitation(34.38%)

ตามลำาดบ(ตารางท6)

ผปวย20คนมภาวะหวใจเตนผดจงหวะ (cardiac arrythmia) โดยลกษณะผดปกตทพบหลงจากการผาตดมาก

ทสดคอAtrialfibrillation(ตารางท7)


ตารางท 6 แสดงความผดปกตของหวใจหลงผาตด

totalcorrectionทพบจากechocardiogram

Postoperative structural heart abnormalities N (%)

Aorticregurgitation 5/32(15.63)

Mitralvalveregurgitation 5/32(15.63)

Pulmonicregurgitation 11/32(34.38)

Pulmonicstenosis 16/32(50.00)

Residualrightventricularoutflowtract obstruction

4/32(12.50)

Tricuspidregurgitation 21/32(65.63)

Ventricularseptaldefectpatchleakage 12/32(37.50)

Pericardialeffusion 4/32(12.50)

RVdysfunction 1/32(3.13)

ตารางท 7 แสดงความผดปกตของคลนไฟฟาหวใจท

พบหลงผาตดtotalcorrection

Cardiac arrythmia N (%)

Atrialfibrillation 4/20(20.00)

AVdissociation 3/20(15.00)

Prematureatrialcontraction 5/20(25.00)

Prematureventricularcontraction 1/20(5.00)

Rightbundlebranchblock 3/20(15.00)

Leftbundlebranchblock 1/20(5.00)

Supraventriculartachycardia 1/20(5.00)

Ventricularfibrillation 3/20(15.00)

Ventriculartachycardia 2/20(10.00)

Junctionaltachycardia 1/20(5.00)

Junctionalrhythm 1/20(5.00)

บทวจารณ TOF เปนโรคหวใจพการแตกำาเนดชนดเขยวท

พบบอยทสด การผาตด total correction ทไมมภาวะ

แทรกซอนจะชวยบรรเทาภาวะเขยว และทำาใหผปวย

ใชชวตประจำาวนไดปกต ซงแนวโนมการผาตดชวงหลง

พ.ศ.2540 เปนตนมาพบวาศลยแพทยใชเทคนค non-

transannularexcisionมากขนเนองจากมภาวะแทรกซอน

หลงผาตดนอยกวาและผลการรกษาในระยะยาวดกวา4

การศกษาทผานมาของChun Soo Park et al.3พบวา

longtermoutcomeหลงผาตดแกไขtotalcorrectionพบ

วา10yearssurvivalrateอยท93.1-94.8%,มfreedom

ofre-operationหลงผาตด10ป68.9ผปวยสวนใหญ

ไมมอาการ(NYHAclass1)(89.36%)หรอมอาการ

เพยงเลกนอยในระยะยาว(NYHAclass2)ไมพบปจจย

significantทมผลตออาการหลงผาตดระยะยาวซงผล

การศกษาใกลเคยงกบงานวจยชนน

สมาคมศลแพทยทรวงอกแหงประเทศไทย7 ได

เกบขอมลผปวยTOFทไดรบการผาตดtotalcorrection

ในชวงปพ.ศ.2549-2554จากโรงพยาบาลระดบตตยภม

หรอศนยหวใจทวประเทศพบวาผปวย36คนจาก630คน

(5.7%) เสยชวตหลงไดรบการผาตด โดยเกดในผปวย

ทไดรบการผาตดแกไข โดยวธ ventriculotomywith

transannularpatchมากกวาnon-transannularpatch

งานวจยชนนพบวาผปวยมผเสยชวต13รายจาก

151ราย(8.6%)ปจจยเสยงไดแกภาวะpulmonaryatresia,

การมความผดปกตอนทพบรวมกบTOFและการผาตด

แกไขแบบสมบรณในชวงอายนอย มผปวยไดรบการ

ผาตดซำา (Reoperation) 5 ราย (3.31%)หลงจากไดรบ

การผาตดแกไขแบบสมบรณปจจยเสยงทสำาคญคอการ

ผาตดแกไขความผดปกตดวยวธtrans-annularapproach

และการผาตดแบบstagedrepairสาเหตททำาใหตองไดรบ

การreoperationมกเกดจากpulmonicregurgitationซง

ใกลเคยงกบงานวจยของChun Soo Park et al.3

งานวจยของHyungtae Kim et al.8และ Ali Azari

et al.9พบวาผปวยทม pulmonaryatresiaและผปวยท

ไดรบการผาตดชวงอายนอย มกจะไดรบการผาตดแกไข

โดยเทคนค transannular approachทำาใหเกด pulmonic

regurgitationไดบอยจากการทpulmonicvalveannulus

โดนทำาลาย ภาวะ chronic pulmonary regurgitation

จะทำาใหมRVdistentionและ tricuspid regurgitation


มากขนเรอยจนเกดdysfunctionof both right and left

ventriclesทายทสดผปวยจะเรมเหนอยงายกวาปกต ม

ventricular arrhythmiasบางสวนตองไดรบการผาตด

redo-pulmonicregurgitationเพอลดอาการเหนอยผปวย

บางรายเสยชวตแบบ sudden death ซงความผดปกต

ทกลาวมาขางตนสามารถอธบายผลการศกษาของงาน

วจยชนนได

งานวจยของAli Azari et al.9ยงพบวาผปวยทม

associatedheartabnormalitiesโดยเฉพาะกลมทมความ

พการแบบซบซอนเชนcollateralvesseltopulmonary

arteryจะทำาใหการผาตด total correction เปนไปไดยาก

ขน มกเหลอ residual lesionหลงผาตด และมภาวะ

แทรกซอนมากกวา ทำาใหmortality rate เพมขน ซง

สอดคลองงานวจยชนน โดยพบวาผปวยท associated

heart abnormalities จะมโอกาสเสยชวตหลงผาตด

มากกวาภาวะแทรกซอนทสำาคญจาก echocardiogram

คอVSDpatchleakageและresidualRVOTสงผลใหเกด

lowcardiacoutputจนเกดภาวะcongestiveheartfailure

ภาวะหวใจเตนผดจงหวะทพบไดบอยหลงผาตดใน

งานวจยชนนคอPrematureatrialcontractureและAtrial

fibrillationซงใกลเคยงกบงานวจยของChun Soo Park

et al.3 โดยสวนใหญเกดหลงจากการผาตดโดย เทคนค

transannular approachแลวม pulmonic regurgitation

ทำาใหเกดdysfunctionofbothrightandleftventricles

ตามทไดกลาวไวขางตนในงานวจยของHyungtae Kim

et al.8

เมอนำาผลการศกษาจากงานวจยชนนมาประยกต

คณะผวจยมความเหนวา ผปวยทมความผดปกตแบบ

pulmonary atresia และไดรบการผาตดดวยเทคนค

transannular approach ในอนาคตอาจพจารณาผาตด

pulmonicvalvereplacement เพมเตมซงการศกษาของ

Fotios M.Mitropoulos et al.10พบวาการผาตดนจะลด

Rightventricularfailureไดและมภาวะแทรกซอนหลง

ผาตดนอย

งานวจยนมขอจำากดหลายอยางไดแก1)เปนการ

ศกษายอนหลงผปวยสวนมากไมไดมาตดตามการรกษา

อยางตอเนอง และระยะเวลาในการตดตามการรกษา

ของผปวยแตละคนไมเทากน2)ขอมลของผปวยบางคน

ทบนทกในเวชระเบยนไมสมบรณ 3)ประชากรทศกษา

ในงานวจยนยงไมเพยงพอทำาใหการวเคราะหหาความ

สมพนธบางอยาง เชน reoperation อาจมความคลาด

เคลอนได ในอนาคตควรมการศกษาแบบ prospective

เพมเตม

สรปผลการศกษา ผปวยทมภาวะpulmonaryatresia,มความผดปกต

อนทพบรวมกบTOFและการผาตดแกไขแบบสมบรณใน

ชวงอายนอยจะเพมความเสยงตอการเสยชวตหลงผาตด

ปจจยเสยงททำาใหผปวยตองไดรบการผาตดแกไขซำา คอ

การผาตดแบบstagedrepairและการผาตดแกไขดวยวธ

transannularapproachผปวยสวนใหญไมมหรอมอาการ

เพยงเลกนอยในระยะยาว(NYHA1หรอ2)

กตตกรรมประกาศ

คณะผ วจยขอขอบคณเจาหนาทเวชระเบยน

โรงพยาบาลศรนครนทรคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลย

ขอนแกนทชวยสบคนขอมลและคณจตรจราไชยฤทธ

ทใหคำาปรกษาทางสถต

เอกสารอางอง1. Breitbart R, Fyler D. Tetralogy of Fallot,

in: Nadas’s Pediatric Cardiology. Second edition. Elsevier Inc., Pennsylvania, 2006: 559–581.

2. Stewart R, Mavroudis C, Backer C. Tetralogy of Fallot, in: Pediatric Cardiac Surgery. Fourth edition. A john Wiley & Sons, Ltd, Publication, UK, 2013; 410–428.

3. Park CS, Lee JR, Lim HG, Kim WH, Kim YJ. The long-term result of total repair for tetralogy of Fallot. Eur J Cardiothorac Surg. 2010; 38: 311–317.

4. Kim H, Sung SC, Kim SH, et al. Early and late outcomes of total repair of tetralogy of


Fallot: risk factors for late right ventricular dilatation. Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2013; 17: 956–962.

5. Hashemzadeh S. Early and late results of total correction of tetralogy of Fallot. Acta Med Iran. 2010; 48: 117–122.

6. The Criteria Committee of the New York Heart Association Nomenclature and criteria for diagnosis of diseases of the heart and blood vessels. Boston: Little Brown, 1964.

7. Sakornpant P, Kojaranjit V. Practice of congenital cardiac surgery in Thailand, Analysis of performance and outcome. First National Congenital Cardiac Surgical Database Report. 2014: 94.

8. Kima H, Sunga SC, Kimb S, et al. Early and late outcomes of total repair of tetralogy of Fallot: risk factors for late right ventricular dilatation. Interactive Cardio Vascular and Thoracic Surgery. 2013: 956–962

9. Azari A, Hasan MN, Bigdelu L. Early Postoperative Mortality of Total Correction of Tetralogy of Fallot. Journal of Cardio-Thoracic Medicine. 2017; 5(4): 222-225.

10. Mitropoulos FM, Kanakis MA, Ntellos C, et al. Pulmonary valve replacement in patients with corrected tetralogy of Fallot. Journal of Cardiovascular and Thoracic Research. 2017; 9: 71–77.


Long term outcome after total correction of Tetralogy of Fallot in Srinagarind hospital

Sirapoom Niamsanit1, Yuttapong Wongswadiwat1, Chusak Kuptarnond, Sompop Prathanee 2

Departmentsof1Pediatrics,2Surgery,FacultyofMedicine,

KhonKaenUniversity,KhonKaen40002,Thailand

Background and objective : Tetralogy of Fallot is the most common cyanotic congenital heart disease in pediatric patients. The long term outcomes after surgery are varied. This research was to review the long-term results after total correction for Tetralogy of Fallot in Srinagarind hospital.Methods : This retrospective study was reviewed the outcomes after total correction for Tetralogy of Fallot in Srinagarind hospital between January 1997 and December 2007. 151 pediatric patients underwent total repair for tetralogy of Fallot. The median age and weight were 69 months (18-224 months) and 14 kg (7-45 kg). The median follow-up duration was 24 months (1-246 months).Results : There were 13 (8.6%) deaths after total correction for Tetralogy of Fallot. The overall survival rate was 91.39%. The presence of pulmonary atresia, associated congenital heart anomalies and younger age were risk factors for mortality. Re-operation was recorded in 5 patients. Most common causes of re-operation were pulmonary regurgitation and severe tricuspid regurgitation. Freedom from re-operation was 97.1%, 88.2% and 75.6% at 5, 10 and 15 years, respectively. Surgical correction with transannular approach and staged repair were the risk factors for re-operation. Most patients were in New York Heart Association (NYHA) class 1 or 2. No significant factors affected long term symptom.Conclusions : The patients with pulmonary atresia, associated congenital heart anomalies and younger age have poorer survival rate. Risk factors for re-operation increase in patient undergoing surgical correction with transannular approach and staged repair. Most patients were in NYHA class 1 or 2.Keywords : Tetralogy of Fallot; total correction; Long term outcome

175ผลการใช High Flow Nasal Cannula (HFNC) ในผปวยเดกทมภาวะหายใจล�าบาก


กลมงานกมารเวชกรรมโรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช

ผลการใช High Flow Nasal Cannula (HFNC) ในผปวยเดกทมภาวะหายใจลำาบาก

อจจมาวด พงศดารา พ.บ.,ว.ว.กมารเวชศาสตร, ว.ว.กมารเวชศาสตรโรคระบบการหายใจ

บทคดยอทมา : Highflownasalcannula(HFNC)เปนวธการรกษาผปวยดวยออกซเจนซงเปนสวนผสมระหวาง

อากาศกบออกซเจน100%ทมอตราการไหลมากกวาInspiratoryflowของผปวยผานทางทอจมก(nasal

cannula) ทผานมามการนำาไปใชในผปวยทารกแรกเกด ทมภาวะหายใจลำาบาก (Respiratory distress)

พบวามความปลอดภยและมประสทธภาพใกลเคยงกบการใช noninvasiveCPAPสวนในผปวยทารก

และเดกโตการศกษาสวนใหญมกใชในผปวยacutebronchiolitisมากกวาโรคทมภาวะหายใจลำาบากอนๆ

วตถประสงค : เพอศกษาผลการใชHighFlowNasalCannula(HFNC)ในผปวยเดกทมภาวะหายใจลำาบาก

วสดแลวธการ :เปนการศกษายอนหลงเชงพรรณนาในผปวยเดกอาย1เดอนถง15ปทเขารบการรกษาท

หอผปวยวกฤตเดก(PICU)โรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราชและไดรบการวนจฉยวามภาวะหายใจ

ลำาบากและไดรบการรกษาโดยใชHighFlowNasalCannula(HFNC)ตงแต1ตลาคม2559ถง30กนยายน

2561โดยเกบรวบรวมขอมลจากเวชระเบยนผปวย

ผลการศกษา : มผปวยเดกทไดรบการรกษาดวยHighFlowNasalCannula(HFNC)จำานวน25รายเปน

เพศชาย16ราย(รอยละ64)เพศหญง9ราย(รอยละ36)โดยผปวยสวนใหญมอายนอยกวา1ป(รอยละ68)

โรคทเปนสาเหตของภาวะหายใจลำาบากททำาใหผปวยตองไดรบการรกษาดวยHighFlowNasalCannula

(HFNC)สวนใหญเปนโรคปอดอกเสบ(รอยละ60)ผปวยทงหมดไดรบการตงอตราการไหลรวมของกาซ

(totalflowrate)ตามนำาหนกและความเขมขนของออกซเจน(FiO2)เรมตนสวนใหญเรมท0.6(รอยละ56)

ผปวยสวนใหญเรมมอาการดขนมอตราการหายใจลดลงท 2ชวโมงหลงเรมรกษา (รอยละ 92) ไมม

ผปวยรายใดทลมเหลวจากการรกษาจนตองเปลยนแปลงการรกษามาใสทอชวยหายใจทางปากและไมม

ผปวยทมภาวะแทรกซอนจากการรกษา

สรป :การรกษาดวยHighFlowNasalCannula(HFNC)สามารถนำามาใชไดในผปวยเดกทมภาวะหายใจ

ลำาบากโดยตงอตราการไหลรวมของกาซ(totalflowrate)ตามนำาหนกและอตราการไหลรวมของกาซท

มากกวา10ลตรตอนาทสามารถใชไดโดยไมมภาวะแทรกซอนโดยผปวยสวนใหญจะมอาการดขนอตรา

การหายใจลดลงหลงเรมรกษา2ชวโมงและสามารถลดการใสทอชวยหายใจทางปากได

คำาสำาคญ : การใชHighFlowNasalCannula(HFNC)ภาวะหายใจลำาบาก

176 อจจมาวดพงศดารา วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562

บทนำาHighflownasalcannula(HFNC)เปนวธการรกษา

ผปวยดวยออกซเจนซงเปนสวนผสมระหวางอากาศกบ

ออกซเจน100% ทมอตราการไหลมากกวา Inspiratory

flowของผปวยผานทางทอจมก (nasal cannula) โดย

ออกซเจนไดผานกระบวนการปรบอณหภมใหใกลเคยง

กบอณหภมรางกาย คอ 34-37 องศาเซลเซยสและม

ความชนสมพทธ 100% มอตราไหลมากกวา 2 ลตร

ตอนาทในเดกเลกหรอมากกวา6ลตรตอนาทในเดกโต(1)

โดยแรกเรมมการนำามาใชในการรกษาภาวะหยดหายใจ

ในทารกคลอดกอนกำาหนด (Apnea of prematurity)

และมการใชเพมมากขนในผปวยเดกและผใหญทมภาวะ

หายใจลมเหลว(2)การใชHighFlowNasalCannulaจะ

ทำาใหผปวยหายใจสบายขน รสกหอบลดลงและทำาให

ประสทธภาพในการแลกเปลยนกาซดขน โดยผาน

กลไกหลายอยาง ไดแก การใหความชนและอณหภม

ของออกซเจนทเหมาะสมตอการหายใจจะชวยลดการ

บวมของเยอบจมกและทางเดนหายใจลดปญหาเสมหะ

เหนยวขน มผลทำาใหแรงเสยดทานของทางเดนหายใจ

ลดลง อตราการไหลของกาซออกซเจนทมความเรว

สงเมอเขาส ทางเดนหายใจ มผลไปไลทอากาศและ

คารบอนไดออกไซดทคางอยใน Extrathoracic dead

spaceและปองกนอากาศจากภายนอกเขามาผสมทำาให

เมอสดลมหายใจครงตอไปผ ปวยจะสดลมหายใจทม

ออกซเจนสง และคงทไปตลอดรวมทงยงชวยใหกำาจด

คารบอนไดออกไซดไดดขนและนอกจากนอตราการ

ไหลของกาซออกซเจนทมความเรวสงทำาใหเกดแรงดน

บวกในทางเดนหายใจ โดยเฉพาะPharynxแรงดนบวก

ทเกดขนจะสมพนธกบอตราการไหลทตงไวพบวาหาก

เปดอตราการไหลของออกซเจนสง อาจทำาใหแรงดน

บวกในPharynxสงถง2-6ซม.นำาและถาเปดอตราการ

ไหลของออกซเจน2ลตรตอนำาหนกตว 1กโลกรมตอ

นาททำาใหเกดแรงดนบวกในPharynxสงถง4-5ซม.นำา

ผลของความดนบวกในทางเดนหายใจชวยลดการยบตว

(collapse)ของทางเดนหายใจของทงสวนPharynxและ

หลอดลมขนาดเลกและชวยลดการเกดAuto-PEEPชวย

เพมทงend-expiratorylungvolumeและชวยใหพลงงาน

ทใชในการหายใจ(workofbreathing)ลดลงและการให

ออกซเจนผานทางจมกสงเสรมใหผปวยสามารถพดคยได

กนอาหารทางปากได(1,3)

การใช High FlowNasal Cannula ทผานมาม

การนำาไปใชในผ ปวยทารกแรกเกด ทมภาวะหายใจ

ลำาบาก (Respiratory distress) โดยเฉพาะผปวยทารก

แรกเกดหลงถอดทอชวยหายใจ(postextubation)พบวา

มความปลอดภยและมประสทธภาพใกลเคยงกบการใช

noninvasive CPAP แตเกดภาวะ pneumothorax

นอยกวา(2) สวนในผ ปวยทารกและเดกโตการศกษา

สวนใหญมกใชในผปวย acute bronchiolitis มากกวา

โรคทมภาวะหายใจลำาบากอนๆ ซงพบวาการใช High

FlowNasalCannula ในผปวย acute bronchiolitis จะ

ทำาใหผปวยหายใจลำาบากลดลงการแลกเปลยนกาซดขน

และลดการใสทอชวยหายใจ(2,4)สวนขอบงชในผปวยเดก

ทมภาวะหายใจลำาบากจากสาเหตอนทมการนำา High

FlowNasalCannulaมาใชไดแกผปวยเดกในหอผปวย

วกฤตทมภาวะหายใจลำาบากรนแรงปานกลางถงรนแรง

มากทมสาเหตจากปอดอกเสบหอบหดcardiomyopathy

และpulmonaryedemaผปวยผาตดหวใจหลงถอดทอชวย

หายใจและผปวยทมภาวะหยดหายใจขณะหลบจากการ

ศกษาของTenBrinkFและคณะพบวาการใชHighFlow

NasalCannula ในหอผปวยวกฤตเดก (PICU)ในผปวย

ทมภาวะหายใจลำาบากปานกลางถงมากมประสทธภาพ

ใกลเคยงกบการใชnasalCPAPแตยงมผปวยรอยละ25

ทรกษาโดยใช High FlowNasal Cannula ตองใสทอ

ชวยหายใจ(5)

ดงนนทางผวจยจงไดทำาการเกบรวบรวมขอมล

การใช High FlowNasal Cannula ในผปวยเดกทเขา

รบการรกษาทหอผปวยวกฤตเดก โรงพยาบาลมหาราช

นครศรธรรมราชและนำามาวเคราะหเพอประเมนผล

ประสทธภาพการใชงานเพอใหสอดคลองกบการดแล

รกษาและปองกนการเกดภาวะแทรกซอน


วตถประสงคเพอศกษาผลการใชHigh FlowNasalCannula

(HFNC)ในผปวยเดกทมภาวะหายใจลำาบาก

วธการศกษาเปนการศกษายอนหลงเชงพรรณนา(retrospective

descriptive study) ในผปวยเดกอาย1 เดอนถง15ปท

เขารบการรกษาทหอผปวยวกฤตเดก(PICU)โรงพยาบาล

มหาราชนครศรธรรมราชและไดรบการวนจฉยวามภาวะ

หายใจลำาบากจากเกณฑการวนจฉยของWHO(6)และได

รบการรกษาโดยใชHighFlowNasalCannula(HFNC)

ตงแต1ตลาคม2559ถง30กนยายน2561โดยอปกรณ

High FlowNasal Cannula (HFNC) ทใช เปนแบบ

ประกอบเองทไมมoxygenblenderแตใชทอสามทางมา

เชอมออกซเจนกบmedicalair(7)แลวคำานวณFi02จาก

สตร(รปท1)และHighFlowNasalCannula(HFNC)

แบบประกอบเองทม oxygen blender ซงสามารถปรบ

คาFi02ไดตามตองการ(รปท2)

รปท 1 High FlowNasal Cannula แบบประกอบเองทไมม

oxygenblender

รปท 2 HighFlowNasalCannulaแบบประกอบเองทมoxygen

blender

วธการปรบตง High Flow Nasal Cannula (HFNC)(1)

1. อตราการไหลรวมกนทงอากาศและออกซเจน

(totalflowrate)ตงตามนำาหนกโดยนำาหนก10กโลกรม

แรกเทากบ2ลตรตอกโลกรมตอนาทนำาหนกตวทเกน

10กโลกรมใหบวกเพม0.5ลตรตอกโลกรมตอนาทสงสด

ไมเกน25ลตรตอนาท

2. ความเขมขนของออกซเจน (FiO2) เรมตนท

FiO20.4สงสด1.0โดยคำานวณคาจากสตร(8)

FiO2total=(100xflowrateoxygen)+(21xflowrateair)

Flowratetotal

3. อณหภมออกซเจนตงไวท34-37c

สบคนขอมลจากเวชระเบยนประวตผปวย โดย

รวบรวมขอมลเกยวกบอาย เพศการวนจฉยโรคระยะ

เวลาในการตอบสนองตอการรกษา ระยะเวลารกษาโดย

ใชHighFlowNasalCannula(HFNC)ระยะเวลานอน

โรงพยาบาลและภาวะแทรกซอนนำามาวเคราะหขอมล

โดยใชสถตเชงพรรณนานำาเสนอขอมลในรปของจำานวน

และรอยละ โดยการวจยครงนไดรบการอนญาต จาก

คณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย โรงพยาบาล

มหาราชนครศรธรรมราช


ผลการศกษาจากการศกษามผปวยเดกทไดรบการรกษาดวย

HighFlowNasalCannula(HFNC)จำานวน25รายเปน

เพศชาย16ราย(รอยละ64)เพศหญง9ราย(รอยละ36)

ผปวยอายนอยทสดทไดรบการรกษาดวยHigh Flow

NasalCannula (HFNC)คอ 1 เดอนและมากทสดคอ

24เดอนโดยผปวยสวนใหญมอายนอยกวา1ป(รอยละ

68) อายเฉลยของผปวยเปน 9.6 เดอนนำาหนกของ

ผปวยเดกทไดรบการรกษาดวยHighFlowNasalCannula

(HFNC) สวนใหญนอยกวาหรอเทากบ 10 กโลกรม

(รอยละ80)นำาหนกเฉลยเปน7.6กโลกรม

โรคทเปนสาเหตของภาวะหายใจลำาบากททำาให

ผปวยตองไดรบการรกษาดวยHighFlowNasalCannula

(HFNC) สวนใหญเปนโรคปอดอกเสบ (รอยละ 60)

รองลงมาเป นโรคหลอดลมฝอยอกเสบและภาวะ

หวใจวายตามลำาดบดงแสดงในกราฟท1

กราฟท 1 ร อยละของโรคทเปนสาเหตของภาวะ

หายใจลำาบาก

ผปวยทไดรบการรกษาดวยHigh FlowNasal

Cannula(HFNC)เปนผปวยทมโรคประจำาตว(underlying

disease)จำานวน6ราย(รอยละ24)โดย4รายเปนผปวย

ทมภาวะหวใจพการแตกำาเนด(congenitalheartdisease)

สวนอก2รายเปนผปวยโรคระบบหายใจเรอรง(chronic

lung disease of infancy) ผปวยทงหมดไดรบการตง

อตราการไหลรวมของกาซ(totalflowrate)ตามนำาหนก

โดยมอตราการไหลรวมตำาสดเปน 4 ลตรตอนาทและ

สงสดเปน24ลตรตอนาทผปวยสวนใหญตงอตราการ

ไหลรวม (total flow rate ) มากกวา 10 ลตรตอนาท

(รอยละ68)ความเขมขนของออกซเจน (FiO2) เรมตน

สวนใหญเรมท0.6(รอยละ56)มผปวย2รายทเรมตน

ความเขมขนของออกซเจนท1.0ผปวย5รายตองไดรบ

ยานอนหลบ(sedativedrug)เปนchloralhydrateรวมดวย

ระหวางใหการรกษาและหลงใหการรกษาดวยHighFlow

Nasal Cannula (HFNC) ผปวยสวนใหญเรมมอาการ

ดขน อตราการหายใจตำากวาเกณฑการวนจฉยภาวะ

หายใจลำาบากของWHO ท 2 ชวโมงหลงเรมรกษา

(รอยละ 92) มผปวยเพยง 1 รายทอาการดขนหลงเรม

รกษา4ชวโมงไมมผปวยรายใดทลมเหลวจากการรกษา

โดยใช High FlowNasal Cannula (HFNC) จนตอง

เปลยนแปลงการรกษามาใสทอชวยหายใจทางปาก

ระยะเวลาในการรกษาโดยใชHigh FlowNasal

Cannula (HFNC)สวนใหญนอยกวาหรอเทากบ 3 วน

(รอยละ56)ระยะเวลารกษาเฉลยเปน3.6วนดงแสดง

ในกราฟท2

กราฟท 2 รอยละของระยะเวลาในการรกษาโดยใช

HighFlowNasalCannula(HFNC)

ระยะเวลานอนรวมในหอผปวยวกฤตเดก(PICU)

สวนใหญนอยกวาหรอเทากบ3วน (รอยละ54) ระยะ

เวลานอนรวมในหอผปวยวกฤตเดก(PICU)เฉลย4.5วน

ระยะเวลานอนในหอผปวยวกฤตเดกแบงตามสาเหต

พบวาผปวยโรคหลอดลมฝอยอกเสบทไดรบการรกษา

ดวยHighFlowNasalCannula (HFNC) มระยะเวลา

นอนเฉลยเปน3.7วนซงนอยกวาผปวยโรคปอดอกเสบ

ทมระยะเวลานอนเฉลยเปน 5.3 วน ไมมผ ปวยทม

ภาวะแทรกซอนจากการรกษาดวยใชHighFlowNasal

Cannula(HFNC)


วจารณจากการเกบขอมลผปวยเดกทมภาวะหายใจลำาบาก

และไดรบการรกษาโดยใชHigh FlowNasalCannula

(HFNC) ทหอผ ปวยวกฤตเดก (PICU) โรงพยาบาล

มหาราชนครศรธรรมราชระหวางวนท1ตลาคม2559

ถง 30 กนยายน 2561พบผปวยอายนอยทสดทไดรบ

การรกษาดวยHighFlowNasalCannula (HFNC) คอ

1เดอนและมากทสดคอ24เดอนโดยผปวยสวนใหญม

อายนอยกวา1ป(รอยละ68)ซงเหมอนกบการศกษาการใช

HighFlowNasalCannula(HFNC)ในผปวยเดกทผานมา

ซงผปวยสวนใหญเปนผปวยทอายนอยกวา1ป (4) โรคท

เปนสาเหตของภาวะหายใจลำาบากททำาใหผปวยตองไดรบ

การรกษาดวยHighFlowNasalCannula(HFNC)ในการ

ศกษานสวนใหญเปนโรคปอดอกเสบ (รอยละ60) รอง

ลงมาเปนโรคหลอดลมฝอยอกเสบและภาวะหวใจวาย

ซงตางจากการศกษาอนๆทใชhighflownasalcannula

ในการรกษาโรคหลอดลมฝอยอกเสบมากทสดทงผปวย

ทรกษาทหอผปวยสามญและหอผปวยเดกวกฤต โดย

พบวาสามารถทำาใหผปวยใชแรงในการหายใจลดลงและ

การแลกเปลยนกาซดขนรวมถงสามารถลดการใสทอ

ชวยหายใจได(2)สวนการศกษาการใชHighFlowNasal

Cannula (HFNC) ในผปวยทมภาวะหายใจลำาบากจาก

สาเหตอนพบวายงไมสามารถสรปผลการรกษาไดชดเจน(4)

แตมการศกษาเกบขอมลยอนหลงของTenBrinkและ

คณะในหอผปวยวกฤตเดกพบวาการใช High Flow

Nasal Cannula (HFNC) มประสทธภาพเทากบการ

ใช nasal CPAP ในผปวยเดกทมภาวะหายใจลำาบาก

ชนดรนแรงปานกลางถงรนแรงมาก(5)และมการศกษาถง

ประโยชนของHighFlowNasalCannula (HFNC) ใน

ผปวยเดกทมภาวะหยดหายใจและผปวยเดกหลงถอด

ทอชวยหายใจ(4)ผปวยทงหมดในการศกษานไดรบการตง


โดยมอตราการไหลรวมของกาซตำาสดเปน6ลตรตอนาท

และสงสดเปน 24 ลตรตอนาท และผปวยสวนใหญ

ตงอตราการไหลรวมของกาซ(totalflowrate)มากกวา

10 ลตรตอนาท (รอยละ 68) ซงตางจากการศกษาใน

เดกโดยสวนใหญทตงอตราการไหลรวมของกาซอย

ระหวาง2-8ลตรตอนาท สงสดไมเกน12ลตรตอนาท

แตมเพยงบางการศกษาทตงอตราการไหลรวมของกาซ

โดยใชนำาหนกตวของผ ปวย และอตราการไหลรวม

ของกาซมากกวา 10 ลตรตอนาท โดยทมรายงานของ

ภาวะแทรกซอนทนอยแตยงไมมการศกษาเปรยบเทยบ

ระหวางการตงอตราการไหลรวมของกาซทมากกวา

10ลตรตอนาทกบความดนภายในหลอดลม(4) ผปวยท

ไดรบการรกษาดวยHighFlowNasalCannula(HFNC)

สวนใหญเรมมอาการดขนอตราการหายใจตำากวาเกณฑ

การวนจฉยภาวะหายใจลำาบากของWHO ท 2 ชวโมง

หลงเรมรกษา (รอยละ92) ซงเหมอนกบการศกษาของ

ภณฑลาทพบวาผปวยทไดรบการรกษาดวยHighFlow

NasalCannula(HFNC)มอตราการหายใจเฉลยลดลงตำา

กวากลมทรกษาดวย conventionalO2 ท 2ชวโมงหลง

เรมการรกษา(9) และในการศกษานไมมผปวยรายใดท

ลมเหลวจากการรกษาโดยใชHighFlowNasalCannula

(HFNC) จนตองเปลยนแปลงการรกษามาใสทอชวย

หายใจทางปากซงเหมอนกบการศกษาโดยสวนใหญท

พบวาการรกษาโดยใชHighFlowNasalCannula(HFNC)

สามารถลดการใสทอชวยหายใจได(4)

ระยะเวลานอนรวมในหอผปวยวกฤตเดก(PICU)

สวนใหญนอยกวาหรอเทากบ3วน(รอยละ54)โดยระยะ

เวลานอนรวมในหอผปวยวกฤตเดก (PICU) เฉลยเปน

4.5 วน ระยะเวลานอนในหอผปวยวกฤตเดกแบงตาม

สาเหตพบวาผ ปวยโรคหลอดลมฝอยอกเสบทไดรบ

การรกษาดวยHighFlowNasalCannula(HFNC)มระยะ

เวลานอนเฉลยเปน 3.7 วน ซงนอยกวาผปวยโรคปอด

อกเสบทมระยะเวลานอนเฉลยเปน5.3วน ซงใกลเคยง

กบการศกษาของMilani และคณะทเกบขอมลในเดก

ทเปนโรคหลอดลมฝอยอกเสบและไดรบการรกษาโดย

ใชHighFlowNasalCannula(HFNC)พบวาระยะเวลา

นอนเฉลยในหอผปวยวกฤตเปน3วนซงสนกวาผปวย

ทไดรบการรกษาดวย lowflownasal cannula (10) และ

จากการศกษาไมพบผปวยทมภาวะแทรกซอนจากการ

รกษาดวย High FlowNasal Cannula (HFNC) ซง


เหมอนกบการศกษาโดยสวนใหญทไมพบภาวะแทรกซอน

จากการรกษา(4)

สรปการรกษาดวยHighFlowNasalCannula(HFNC)

สามารถนำาไปใชไดในผปวยทมภาวะหายใจลำาบากจาก

โรคปอดอกเสบและโรคหลอดลมฝอยอกเสบ โดยตง


และอตราการไหลรวมของกาซทมากกวา10ลตรตอนาท

สามารถใชไดโดยไมมภาวะแทรกซอนโดยผปวยสวนใหญ

จะมอาการดขนอตราการหายใจลดลงหลงเรมรกษา

2ชวโมงและสามารถลดการใสทอชวยหายใจทางปากได

กตตกรรมประกาศผวจยขอขอบคณคณฉตรกมลชดวงหวหนาหอ

ผปวยวกฤตเดกพยาบาลหอผปวยวกฤตเดกและเจาหนาท

แผนกเวชระเบยนโรงพยาบาลมหาราชนครศรธรรมราช

ทชวยอำานวยความสะดวกคนหาขอมลและเกบรวบรวม

ขอมลทใชในการวจยครงน

เอกสารอางอง 1. เฉลมไทยเอกศลป.การรกษาดวยHighFlowNasal

Cannulaในเดก.ใน:ดสตสถาวร,ครรชตปยะเวช

วรตน,สหดลปญญถาวร,บรรณาธการ.TheAcute

Care.พมพครงท1. กรงเทพฯ:บยอนด เอนเทอร

ไพรช;2558.หนา387-396.2. Sajith K, Bala R. Humidified High-Flow

Cannula Oxygen Therapy in Children-A narrative review. Journal of pediatric critical care 2016;3: 29-34.

3. Hutchings FA, Hilliard TN, Davis PJ. Heated humidified high-flow nasal cannula therapy in children. Arch Dis Child 2015;100: 571-575.

4. Ingvilid BM, Peter D, Knut O. high flow nasal cannula in children: a literature review. Scandinavian journal of trauma, resuscitation and emergency medicine 2016;24:1-12.

5. Ten BF, Duke T, Evans J. high flow nasal prong oxygen therapy or nasopharyngeal continuous positive airway pressure for children with moderate to severe respiratory distress?.PediatrCrit Care Med 2013;14: e326-31.

6. Sandora TJ, Harper MB. Pneumonia in hospitalized children. PediatrClin North Am 2005;52(4):1059-81.

7. Malinee N. Modified high flow nasal cannula system at ramathibodi hospital. Available from:http://www.med.mahidol.ac.th/nursing/ACNER/admin/file_doc/ 20170807061605.pdf

8. วฌานบญจนดาทรพย.LowFlowandHighFlow

OxygenTherapyinChildren.ใน:สนตราศรธางกล,

วนดาเปาอนทร,พนดาศรสนต,หฤทยกมลาภรณ,

บรรณาธการ. PediatricRespiratoryDiseases in

DailyPractice.พมพครงท 1.กรงเทพฯ:บยอนด

เอนเทอรไพรช;2561.หนา207-216.

9. ภณฑลา สทธการคา. การศกษาเปรยบเทยบการ

รกษาผปวยเดกทมภาวะหายใจลำาบากดวยการ

ใหHighflow nasal cannula กบ การรกษาดวย

ออกซเจนตามการรกษาปกต. Available from:

http://www.thaipedlung.org/download/chula_

panthila_edited.pdf10. Milani GP, Plebani AM, Arturi E, et

al.Using a high-flow nasal cannula provided superior results to low-flowoxygen delivery in moderate to severe bronchiolitis. Acta Paediatr 2016 Aug;105(8):e368-72.


Effect of High Flow Nasal Cannula (HFNC) in Pediatric with Respiratory Distress

Ajjimavadee Pongdara, MD.Departmentofpediatric,MaharajNakhonsiThammaratHospital

AbstractBackground: High flow nasal cannula (HFNC) is a therapy for patients by Oxygen mixture of air and 100% oxygen via a nasal cannula at a flow higher than inspiratory flow. In the past, it has been used for newborn with Respiratory Distress. It is found that HFNC has similar rates of safety and efficiency to noninvasive CPAP. Studies of infant and children were conducted with patients with acute bronchiolitis more than other respiratory Distress.Objective: to study effect of High Flow Nasal Cannula (HFNC) in children with Respiratory DistressMaterial and method: A retrospective descriptive analysis of pediatric patients from 1 month old to 15 year old, who are admitted to a pediatric intensive care unit of Maharaj Nakhon Si Thammarat Hospital with Respiratory Distress and use HFNC device. The study was performed from 1st October 2016 to 30th September, 2018 and the data was collected from the medical records.Results: 25 pediatric patients treated with HFNC included 16 boys (64%) and 9 girls (36%). The age of the majority of patients is less than 1 year old (68%). The main cause of respiratory distress is Pneumonia (60%).All patients are set a total flow rate based on their weight and the most fraction of inspired oxygen (FiO2) was set at 0.6 (56%) at the beginning. After using the device, patients are getting better with lower respiratory rate in two hours after the treatment (92%). There are no patients who have failed to treatment and need to change to invasive therapy and no patients who have had any complications from treatment.Conclusion: High Flow Nasal Cannula (HFNC) therapy can be used for patients with respiratory distress by setting the total flow rate based on weight.The total flow rate of more than 10 liters per minute can be used without complications. Most patients are getting better with respiratory rate decreased after 2 hours of treatment and can reduces the use of oral endotracheal tube intubation.Keywords: High flow nasal cannula (HFNC), respiratory distress

182 สธาทพยวฒนะพนาลย วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562


กลมงานกมารเวชกรรมโรงพยาบาลชยภม

อบตการณและปจจยเสยงตอการเกดโรคจอตาผดปกตในทารกคลอดกอนกำาหนดในโรงพยาบาลชยภม

สธาทพย วฒนะพนาลย

บทคดยอหลกการและเหตผล : โรคจอตาผดปกตในทารกคลอดกอนกำาหนด(Retinopathyofprematurity,ROP)

เปนเปนโรคทพบไดในทารกคลอดกอนกำาหนดเกดจากเสนเลอดจอตาเจรญผดปกต ซงทำาใหเกดตาบอด

ตามมาการตรวจคดกรองและทำาการรกษาทเหมาะสมจะชวยลดความผดปกตได

วตถประสงค : ศกษาอบตการณและปจจยเสยงตอการเกดROPในทารกทเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

ชยภม

วธการศกษา : เปนการศกษาเชงสมฎฐานวทยารปแบบการศกษาแบบRetrospective cohort โดยการ

ทบทวนบนทกเวชระเบยนของทารกคลอดกอนกำาหนดทไดรบการตรวจคดกรองROPทโรงพยาบาล

ชยภมระหวางวนท1มกราคมพ.ศ.2557ถง31ธนวาคมพ.ศ.2561

ผลการศกษา : ทารกทเขารวมการศกษาจำานวน192รายตรวจพบROP45ราย(23.4%)ทารกทเปนROP

มนำาหนกแรกคลอดและอายครรภเฉลย1216.1±297.0กรมและ28.8±2.1สปดาหตามลำาดบเมอวเคราะห

พหตวแปรพบวาอายครรภทเพมขนในแตละสปดาหลดโอกาสการเกดROPรอยละ30(OR0.70,95%

CI:0.55-0.91,p-value0.007)ทารกทอายครรภนอยกวาหรอเทากบ30สปดาหมโอกาสเสยงตอการเกด

ROP3.28เทาเมอเทยบกบอายครรภมากกวา30สปดาห(OR3.28,95%I:1.59-6.76,p-value0.001)

สรปผลการศกษา :อบตการณของROPเฉลยของโรงพยาบาลชยภมอยทประมาณ1ใน5ของทารกคลอด

กอนกำาหนดทไดรบการตรวจคดกรองROPอายครรภนอยเปนปจจยเสยงสำาคญตอการเกดROPในทารก

คลอดกอนกำาหนด

คำาสำาคญ : ทารกคลอดกอนกำาหนด,โรคจอตาในทารกเกดกอนกำาหนด,อบตการณ

บทนำาRetinopathyofprematurity (ROP) เปนโรคของ

จอประสาทตาทพบในทารกเกดกอนกำาหนดโดยเฉพาะ

ในรายทนำาหนกแรกเกดนอยโดยมความผดปกตของ

เสนเลอดทจอประสาทตาเกดเปนเสนเลอดงอกใหม

(retinal neovascularization)คลายทพบจอประสาทตา

ผดปกตในโรคเบาหวาน (diabetic retinopathy) หรอ

โรคอนๆ ทมการขาดเลอดไปเลยงจอประสาทตา1 เปน

สาเหตสำาคญในการเกดภาวะตาบอดในเดกจากขอมลการ

เกดมชพของสำานกบรหารการทะเบยนกรมการปกครอง

กระทรวงมหาดไทยพบวาในปพ.ศ.2544 มทารกเกด

มชพในโรงพยาบาลของรฐทงประเทศ522,315คนเปน

กลมทมนำาหนกแรกเกดนอยกวา 2,000 กรม จำานวน

15,236คนคดเปนรอยละ2.9ซงในจำานวนทารกกลมน

พบเปนโรคROP รอยละ 22.331 ในปจจบนวทยาการ

ทางการแพทยไดพฒนามากขนทำาใหสามารถดแลรกษา

183อบตการณและปจจยเสยงตอการเกดโรคจอตาผดปกตในทารกคลอดกอนก�าหนดในโรงพยาบาลชยภม

ทารกเกดกอนกำาหนดทมนำาหนกแรกเกดนอยทำาใหทารก

สามารถมชวตรอดไดสงผลใหอบตการณของROP ม

แนวโนมเพมสงขน

อบตการณของการเกด ROP พบแตกตางกน

ในแตละการศกษา จากขอมลของสถาบนสขภาพเดก

แหงชาตมหาราชนพ.ศ.2542-2544และขอมลการเกด

มชพของสำานกบรหารการทะเบยนกรมการปกครอง

กระทรวงมหาดไทยพ.ศ.2544พบอบตการณรอยละ22

และ22.33ตามลำาดบ1การศกษาของโรงพยาบาลศรราช

พ.ศ. 2538-2543 และโรงพยาบาลสงขลานครนทร

พ.ศ.2547-2549พบอบตการณรอยละ162,3การศกษาของ

MitsiakosG, PapageorgiouAพบอบตการณการเกด

ROP15.6%4

จากการศกษาทผานมาพบวาปจจยเสยงของการ

เกดROPไดแกทารกคลอดกอนกำาหนดอายครรภนอย,

นำาหนกแรกเกดนอย, Apgar นาทท 1 ตำา, การไดรบ

ออกซเจน,ภาวะrespiratorydistresssyndrome,การตด

เชอในกระแสโลหต(septicemia),Necrotizingenteritis,

patent ductus arteriosus, intraventricular hemorrhage,

neonataljaundiceและภาวะซด(anemia)

โรคROPแพทยสามารถปองกนไมใหการดำาเนน

โรคไปสระยะรนแรงหรอตาบอดไดโดยการตรวจคดกรอง

และรกษาในระยะเวลาทเหมาะสมกระทรวงสาธารณสข

จงไดเลงเหนถงความสำาคญดงกลาวดงนนในปพ.ศ.2547

กระทรวงสาธารณสขไดกำาหนดแนวทางการตรวจ

คดกรองขน โดยองเกณฑของตางประเทศคอนำาหนก

แรกเกดนอยกวาหรอเทากบ 1,500กรมหรอทารกท

มอายครรภนอยกวาหรอเทากบ 28 สปดาหสำาหรบ

โรงพยาบาลชยภมมการตรวจคดกรองทารกนำาหนก

แรกเกดนอยกวา1,500กรมหรอทารกอายครรภนอยกวา

32 สปดาหทกรายหรอทารกทมนำาหนกแรกเกดมาก

กวา1,500กรมทมภาวะทตองชวยบำาบดดวยออกซเจน

แตโรงพยาบาลชยภมยงไมมขอมลการศกษาทชดเจน

เกยวกบอบตการณและปจจยเสยงในการเกดROPการ

ทราบขอมลอบตการณและปจจยทมความสมพนธตอการ

เกดROPจะเปนประโยชนในการวางแผนการรกษาและ

การใหบรการทเหมาะสมแกผปวยเพอลดความรนแรง

ของโรคและยงสงผลลดภาวะตาบอดไดอกดวย

วตถประสงคของการวจยศกษาอบตการณและปจจยเสยงการเกดROP ใน

ทารกทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลชยภม

วธการศกษาเกบข อมลย อนหลงจากการทบทวนบนทก

เวชระเบยนผปวยในระหวางวนท1มกราคมพ.ศ.2557

ถง 31 ธนวาคมพ.ศ. 2561 ในทารกทเขารบการรกษา

ในโรงพยาบาลชยภมและไดรบการตรวจคดกรองROP

โดยมเกณฑการคดทารกออกจากการศกษาคอ

1. เสยชวตกอนวนตรวจคดกรองหรอไมสามารถ

มาตรวจตามนดได

2. เวชระเบยนไมมขอมลทครบถวนสมบรณ

ทารกจะไดรบการตรวจคดกรองครงแรกเมอ

Postmenstrual age≥31 สปดาหหรอหลงคลอดสปดาห

ท 4 หรอมากกวาโดยกมารแพทยเปนผพจารณาและ

วนจฉย ROPโดยจกษแพทย โรงพยาบาลชยภม ใชเกณฑ

การวนจฉยโรคของ The International classification of

retinopathy of prematurity ( ICROP)*


นยามศพทอายครรภหลงปฏสนธ(Postmenstrualage,PMA)

หมายถงอายครรภของทารกโดยนบจากวนแรกของการ

มประจำาเดอนครงสดทายของมารดาจนถงวนททารกเกด

รวมกบอายของทารกหลงเกด

อายหลงเกด (Chronological age)หมายถงอาย

ทนบจากวนททารกคลอด

ผลการศกษามจำานวนทารกทเขารวมการศกษาทงสน192ราย

เปนเพศชาย99ราย(51.6%)เพศหญง93ราย(48.4%)

ทารกทเขารบการตรวจมอายครรภระหวาง 24 สปดาห

ถง 35 สปดาห 3วนและนำาหนกแรกเกดระหวาง 650

ถง2455กรมทกรายมเชอชาตไทยและมภมลำาเนาอยใน

จงหวดชยภมอายเฉลยทเรมตรวจพบROPคอPMA35.7

±3.2สปดาหและChronologicalage6.9±3.7สปดาห

ทารกในจำานวน192รายทเขารบการคดกรองตรวจ

พบROP ทงหมด 45 ราย (23.4%) เพศชาย 22 ราย

(48.9%) เพศหญง 23 ราย (51.1%) อายครรภเฉลย

28.8±2.1 สปดาหนำาหนกแรกเกดเฉลย 1216.0±297.0

กรม(ตารางท1)

ผลการวเคราะหพหตวแปรพบวาปจจยทมความ

สมพนธตอการเกด ROP อยางมนยสำาคญทางสถต

คออายครรภกลาวคออายครรภทเพมขนแตละสปดาห

จะลดโอกาสในการเกดROPลงรอยละ30 (OR 0.70,

95%CI:0.55-0.91,p-value0.007)(ตารางท2)

ผลการตรวจคดกรองROP แยกตามอายครรภ

พบวาอายครรภทนอยกวา30สปดาหเพมความเสยงตอ

การเปนROP3เทา(OR3.28,95%CI:1.59-6.76,p-value

0.001) และเมอทำาการแยกตามนำาหนกแรกเกดพบวา

นำาหนกแรกเกดทนอยกวา 1500 กรม เพมความเสยง

ตอการเปนROP2 เทา (OR2.39,95%CI:0.99-5.76,

p-value0.052)(ตารางท3)

ตารางท 1 ขอมลทวไปของทารกทไดรบการตรวจคดกรองROP

จำานวนทารกทไดรบการตรวจตา

ROP(N=45)

NoROP(N=147)

p-value

n % n %

เพศชายหญง

9993

2223

48.951.1

7770

52.447.6

0.934

อายครรภเฉลย(สปดาห,mean±SD) 30.3±2.2 28.8 ±2.1 30.7 ±2.1 0.007

นำาหนกแรกเกดเฉลย(กรม,mean±SD) 1345.2±297.6 1216.1 ±297.0 1384.8 ±287.4 0.811

Apgarscoreนาทท1(mean±SD) 6.4±2.2 5.9 ±2.6 6.5 ±2.0 0.929

การไดรบการรกษาดวยออกซเจน 171 44 97.8 127 86.4 0.354

ภาวะโรครวมSepticemiaAnemiaNecrotizingenteritis(NEC)Patentductusarteriosus(PDA)Respiratorydistresssyndrome(RDS)Intraventricularhemorrhage(IVH)Neonataljaundice

131127463512034150

34391412371040

75.686.731.126.782.222.288.9

978832238324110

66.059.921.815.656.516.374.8

0.9720.1150.7690.5650.4180.6520.299


ตารางท 2 ปจจยทมความสมพนธกบการเกดROP

Riskfactor Oddsratio 95%CI p-value

Lower Upper

อายครรภ(สปดาห) 0.70 0.55 0.91 0.007

เพศ 1.03 0.40 2.21 0.934

นำาหนกแรกเกด(กรม) 1.00 0.99 1.00 0.811

Apgarscoreทนาทท1 1.00 0.84 1.21 0.929

การไดรบการรกษาดวยออกซเจน 2.77 0.32 23.86 0.354

septicemia 1.02 0.42 2.47 0.972

anemia 2.32 0.81 6.64 0.115

NEC 1.14 0.48 2.67 0.769

PDA 1.31 0.53 3.25 0.565

RDS 1.49 0.57 3.94 0.418

IVH 1.23 0.49 3.09 0.652

Neonataljaundice 1.81 0.59 5.51 0.299

ตารางท 3 ผลการตรวจคดกรองROPแยกตามอายครรภ

ROP(N=45) NoROP(N=192) OR 95%CI p-value

n % n % lower upper

นำาหนกแรกเกด(กรม)

≤1500

>1500

7

38

13.5

27.1

45

102

86.5

72.9

2.39

1.00

0.99

Ref

5.76

Ref

0.052

อายครรภ(สปดาห)

≤30

>30

13

32

13.4

33.7

84

63

86.6

66.3

3.28

1.00

1.59

Ref

6.76

Ref

0.001

อภปรายผลการศกษา ROP ในทารกทเขารบการรกษาใน

โรงพยาบาลชยภมครงนพบอบตการณรอยละ 23.4

ใกลเคยงกบการศกษาของสถาบนสขภาพเดกแหงชาต

มหาราชนพ.ศ.2542-2544และขอมลการเกดมชพของ

สำานกบรหารการทะเบยนกรมการปกครองกระทรวง

มหาดไทยพ.ศ. 2544พบอบตการณรอยละ 22 และ

22.33ตามลำาดบ1แตกตางจากการศกษาของโรงพยาบาล

ศรราชพ.ศ.2538-2543และโรงพยาบาลสงขลานครนทร

พ.ศ.2547-2549พบอบตการณรอยละ162,3

เมอเปรยบเทยบกบการศกษาทผานมาในตาง

ประเทศพบวามความแตกตางจากการศกษาของ

MitsiakosG, PapageorgiouA ไดทำาการศกษาในเดก

ทารกอายครรภนอยกวา 32 สปดาหทเขารบการรกษา

ทหอผปวยในณ JewishGeneral Hospital Neonatal

IntensiveCareUnit, a tertiary care perinatal center


ประเทศแคนาดา ระหวางป ค.ศ. 1994-2008 พบ

อบตการณการเกด ROP 15.6%4 ผลอบตการณท

แตกตางกน อาจจะเนองจากความแตกตางของกล ม

ประชากรชวงเวลาททำาการศกษารวมถงเกณฑในการ

คดกรองทแตกตางกนผลการศกษาครงนพบอบตการณ

ROP ทสงขนอาจจะเนองมาจากความกาวหนาดาน

เทคโนโลยทำาใหทารกคลอดกอนกำาหนดมอตราการ

รอดชวตสงขนเชนมการรกษาทารกทคลอดกอนกำาหนด

ดวยการใหสารลดแรงตงผวในปอด(surfactant)เครองชวย

หายใจและเครองตรวจจบสญญาณชพทมประสทธภาพ

มากขนการใหสารอาหารทางหลอดเลอดทเหมาะสมทำาให

ทารกทคลอดกอนกำาหนดมอตราการรอดชวตสงขน

จากขอมลรายงานสถตสาธารณสขปพ.ศ. 2555

เปรยบเทยบอตราตายทารกแรกเกดหรอตำากวา 28วน

(neonatalmortality) ระหวางปพ.ศ. 2551กบปพ.ศ.

2555พบวาลดลงจาก 4.3 เปน 3.7 ตอ 1000การเกด

มชพ5แสดงใหเหนวาทารกมอตราตายลดลง รวมถงม

แนวทางการคดกรองROP ทชดเจนเปนระบบมากขน

โดยเรมตงแตป พ.ศ. 2547 กระทรวงสาธารณสขได

กำาหนดแนวทางการตรวจคดกรองROPขน1 ซงสงผล

ใหการตรวจวนจฉยROPไดเพมมากขน

อายเฉลยทเรมตรวจพบROPคอPMA35.7±3.2

สปดาหและChronologicage6.9±3.7สปดาหใกลเคยง

กบการศกษาของเพนนสงหะทพบวาอายทเรมตรวจพบ

ROPคอPMA35.7±3.2สปดาหหรอ4-10สปดาหหลง

คลอด2จากขอมลการศกษาพบวาสอดคลองกบแนวทาง

การคดกรองในการตรวจตาโดยใหตรวจตาในกลมทตอง

ไดรบการคดกรองROP โดยจกษแพทยครงแรกทอาย

4-9สปดาหหลงเกดหรอPMAท31-36สปดาหดงนน

การสงตรวจตาครงแรกท PMA 31 สปดาห ทใชอย

เหมาะสม เพราะจากการเกบขอมลสามารถวนจฉย

ครอบคลมผปวยทกรายทเปนROPในการศกษาได

จากการศกษาปจจยเสยงตอการเกดROPพบวาอาย

ครรภทเพมขนในแตละสปดาหสามารถลดอบตการณ

การเกดROP ไดอยางมนยสำาคญผวจยพบวาอายครรภ

ทนอยกวาหรอเทากบ 30 สปดาหจะเพมความเสยงตอ

การเกดROPเปน3เทาของทารกทมอายครรภมากกวา

30 สปดาหอยางมนยสำาคญทางสถตสอดคลองกบ

การศกษาทผานมา4,7-9 ดงนนในทารกทอายครรภนอย

ควรจะไดรบการตรวจคดกรองROPทกรายโดยเฉพาะ

ทารกทมอายครรภนอยกวา30สปดาห

จากการศกษาทผานมาพบวานำาหนกแรกเกดนอย

เปนปจจยเสยงในการเกด ROP2,4,5,8,11,12 ในการศกษา

ครงนพบวานำาหนกแรกเกดทนอยกวา 1500กรม เพม

ความเสยงตอการเปนROP2 เทาแตไมมนยสำาคญทาง

สถต (borderline significant)อยางไรกตามขอมลแสดง

ถงแนวโนมวานำาหนกแรกเกดนอยอาจจะเพมความเสยง

ตอการเปนROPได

ในการศกษาApgarscoreทนาทท1ไมเปนปจจย

เสยงในการเกดROPแตกตางจากงานวจยของJasmina

Alajbegovic-Halimicและคณะ10,MojganBayat-Mokhtari

และคณะ12ทพบวาApgarscoreทนาทท1ทมคะแนน

ตำาเปนปจจยเสยงในการเกดROPจากขอมลในการศกษา

ครงนพบวาทารกทเปนROP มคาเฉลยApgar ทนาท

ท1ตำากวาทารกทตรวจไมพบROP

จากขอมลการศกษาทผานมาพบวาภาวะโลหตจาง

(anemia) เป นปจจยทมความสมพนธ ในการเกด

ROP7,13 แตการศกษาครงนพบวาไมมนยส�าคญทางสถต

(p-value0.115) ซงสอดคลองกบการศกษาของ Steven

E. Brooks และคณะ14 ท�าการเปรยบเทยบทารกสองกลม

พบวาคาความเขมขนเลอด (hematocrit) ทนอยกวา

40 % ไมมผลท�าใหอบตการณและความรนแรงของการ

เกด ROP ทเพมขน สอดคลองกบการศกษาของ Judith

A. Englertและคณะ9 พบวาภาวะโลหตจางไมไดเปน

ปจจยเสยงในการเกด ROP เมอพจารณาเฉพาะภาวะ

โลหตจาง แตจะเพมโอกาสในการเกด ROP กรณทม

ปจจยอนประกอบ ไดแก ทารกน�าหนกตวนอย ความถ

และระยะเวลาในการไดรบเลอดของทารก โดยจะมความ

สมพนธเมอทารกน�าหนกตวนอยมภาวะโลหตจางรนแรง

(Hemoglobin ≤8 g/dLหรอ Hematocrit ≤ 25 %) รวมกบ

มการใหเลอดบอยครงเปนระยะเวลานาน


ในการศกษานพบวา ทารกทตรวจพบ ROP

สวนใหญ (44ราย,97.8%) ไดรบออกซเจนในการรกษา

สอดคลองกบผลการวจยทผลมา12,16 เมอวเคราะห

พหตวแปรพบวา การไดรบการรกษาดวยออกซเจน

มแนวโนมเพมการเกดROPแตไมมนยสำาคญทางสถต

(OR2.77,95%CI:0.32-23.42,p-value0.354)จากการ

ศกษาของJoanthanE.searsและคณะ17ไดทำาการศกษา

ทารกทไดรบออกซเจนในการรกษาพบวาถงแมทารก

จะไดรบการรกษาดวยออกซเจนเหมอนกนแตโอกาสใน

การเกดROPอาจจะแตกตางกนเมอ target saturation

แตกตางกนจากการศกษาของVA Shah และคณะ18

พบวา ระยะเวลาทใชเครองชวยหายใจมผลตอความ

รนแรงในการเกดROP ดงนนการเกดROPกบการได

รบออกซเจนอาจจะตองดเงอนไขอนประกอบอกดวย

จากการศกษาทผานมาพบปจจยอนๆดงทกลาวมา

ขางตนเชนApgarscoreทนาทท1ตำา,นำาหนกแรกเกด

นอย,ภาวะโลหตจางและการไดรบออกซเจนเปนปจจย

เสยงทำาใหเกด ROP แตในการศกษาครงนเมอทำาการ

วเคราะหปจจยดงกลาวพบวา ไมมความสมพนธกบการ

เกดROPอยางมนยสำาคญทางสถตอาจจะเนองมาจาก

จำานวนตวอยางยงไมมากพอทำาใหไมสามารถแสดงความ

แตกตางกนในทางสถตได

สรปผลการศกษาอบตการณของROPในโรงพยาบาลพยาบาลชยภม

เทากบรอยละ23.4หรอประมาณ1ใน5ของทารกคลอด

กอนกำาหนดทไดรบการคดกรองอายครรภนอยเปนปจจย

เสยงทสำาคญในการเกดROP

ขอจำากดในงานวจยตวอยางททำาการศกษาเปนขอมลยอนหลงในชวง

ระยะเวลาหนงอาจจะไมไดเปนตวแทนประชากรของ

จงหวดชยภมและขอมลทไดยงไมครบถวนในบางหวขอ

การทำาวจยครงถดไปอาจจะรวบรวมขอมลใหไดจำานวน

ตวอยางและขอมลเพมมากขนโดยทำาการเกบขอมล

เพมเตมอาทการไดรบออกซเจนอาจจะตองเกบขอมล

เพมเตมในเรองการใชเครองชวยหายใจ ระยะเวลาการ

ไดรบออกซเจนtarget saturation ในการรกษาดวย

ออกซเจนความถของการไดรบเลอดรวมถงระยะเวลาใน

การรกษาภาวะโลหตจางในทารก เพอเปนประโยชนใน

การวเคราะหขอมลมากยงขนควรมการจดทำาฐานขอมล

การจดเกบขอมลทสำาคญเมอมการตรวจพบผปวยROP

รายใหม

กตตกรรมประกาศขอขอบพระคณนายแพทยพชญตมภญโญทชวย

ใหคำาแนะนำาทางดานสถต การแปลผลในการทำาการ

ศกษาครงน

เอกสารอางอง1. สำานกพฒนาวชาการแพทย.แนวทางตรวจคดกรอง

และการดแลรกษาโรคจอประสาทตาผดปกต

ในทารกแรกเกดกอนกำาหนด. กรงเทพมหานคร:

กรมการแพทย;2547.

2. เพนนสงหะ,สภาภรณ เตงไตรสรณและประสน

จนทรวทน. อบตการณของโรคจอตาในทารกเกด

กอนกำาหนดทมนำาหนกแรกเกดไมเกน2,000กรม

ในโรงพยาบาลสงขลานครนทร.สงขลานครนทร

เวชสาร2551;26:377-383.

3. Trinavarat A, Atchaneeyasakul LO, Udompunturak S. Applicability of American and British criteria for screening of the retinopathy of prematurity in Thailand. Jpn J Ophthalmol 2004;481:50-53.

4. Mitsiakos G, Papageorgiou A. Incidence and factors predisposing to retinopathy of prematurity in inborn infants less then 32 weeks of gestation. HIPPOKRATIA 2016;20:121-126.

5. รายงานประจำาป2557สำานกสงเสรมสขภาพกรม

อนามย(เขาถงเมอ1ม.ค.2562)เขาถงไดจาก:http://

hp.anamai.moph.gp.th/main.php?filename=index6


6. ไพบลยบวรวฒนดลก.คาสายตาผดปกตในทารก

เกดกอนกำาหนดทพบภาวะจอประสาทตาผดปกต

ทมภาวะ threshold หลงการรกษาดวยเลเซอร.

วารสารจกษธรรมศาสตร2551;3:35-41.

7. สอมภา ดวงสงข . อบ ตการณและปจจย ท ม

ความสมพนธของการเกดโรคจอตาผดปกตใน

ทารกคลอดกอนกำาหนดในโรงพยาบาลรอยเอด.

ศรนครนทรเวชสาร2560;32:10-16.8. Fortes Filho JB, Eckert GU, Procianoy L,

Barros CK, Procianoy RS. Incidence and risk factors for retinopathy of prematurity in very low and in extremely low birth weight infants in a unit-based approach in southern Brazil. Eye(Lond) 2009;23:25-30.

9. Sear JE, Pietz J, Sonnie C, Dolcini D, Hoppe G. A change in Oxygen supplementation can decrease the incidence of retinopathy of prematurity. Ophthamology 2009;116: 513-517.

10. Alajbegovic-Halimic J , Zvizdic D, Al imanovic-Hal i lovic E, Dodik I , Duvnjak S. Risk factors for retinopathy of prematurity in Premature Born Chhildren. Med Arch 2015;69:409-413.

11. ชนนต คณชยางกร. ความชกและปจจยทม

ความสมพนธตอการเกดโรคจอประสาทตา

ผดปกตในทารกเกดกอนกำาหนดในโรงพยาบาล

พระนครศรอยธยา.วารสารวชาการรพศ/รพทเขต

42552;11:7-13.12. Bayat-Mokhtari M, Pishva N, Attarzadeh A,

Hosseini H, Pourarian S. Incidence and risk factors of retinopathy of prematurity among preterm infants in Shiraz/Iran. Iran J pediatr 2010;20(3):303-307.

13. Yau GS, Lee JW, Tam VT, Liu CC, Wong IY. Risk factors for Retinopathy of Prematurity in extremely preterm chinese infants.Medicine (Baltimore) 2014;93:e314.

14. Brooks SE, Marcus DM, Gillis D, Pirie E., Johnson MH, Bhatia J. The effect of blood transfusion protocol on retinopathy of prematurity: a prospective randomized study. Pediatric 1999;104:514-518.

15. Englest JA, Saunders RA, Purohit D, Hulseg TC, Ebeling M. The effect of anemia on retinopathy of prematurity in extremely low birth weight infant. Journa l o f pe r ina to logy 2001;21 : 21-26.

16. องคณาอปพงษ.ภาวะโรคจอประสาทตาผดปกต

ของทารกคลอดกอนกำาหนดในโรงพยาบาล

กำาแพงเพชร. วารสารโรงพยาบาลกำาแพงเพชร

2548.17. Sears JE, Pietz J, Sonnie C, Dolcini D, Hoppe

G. A change in Oxygen supplementation can decrease the incidence of retinopathy of prematurity. Ophthamology 2009;116: 513-517.

18. Shah VA, Yeo CL, Ling YL, Ho LY. Incidence, Risk factor of retinopathy of prematurity among very low birth weight infants in Singapore. Annals Academy of Medicine 2005;34:169-178.


Incidence and Risk factors of Retinopathy of Prematurity in Chaiyaphum hospital

SutatipWatthanaphanalaiDepartmentofPediatrics,ChaiyaphumHospital

AbstractBackground : Retinopathy of prematurity (ROP)is an eye disease occurring in preterm infants. The disease is knownto causes abnormal blood vessel growthwithin the retina which, eventually, may lead to blindness. Timely identification through ROP screening and proper intervention in due time are the mainstay of preventing this devastating disability.Objective : This study aimed to identify the incidence and explore for risk factor of retinopathy of prematurity(ROP) at Chaiyaphum Hospital.Method : We conducted an etiognostic research with retrospective cohort data collection of premature infants screened for ROP at Chaiyaphum Hospital from 1stJanuary 2014 to 31st December 2018 Result: Of 192 infants who fitted the screening criteria,the incidence of ROP in our study was 23.4%. Premature newborns with ROP were found to have a mean birth weight of1216.1±297.0gram andmean gestational age of 30.3±2.2 weeks. Multivariable logistic regression demonstrated that low gestational age was significant factors associated with the development of ROP, every 1 week increment of gestational age decreases risk of developing ROP by 30%.(OR=0.70, 95%CI: 0.55-0.91, p-value0.007). Gestational age at birth of less than or equal to 30 weeks increases risk of ROP3 times higher than cases with higher gestational age (OR 3.28, 95%CI: 1.59-6.76, p-value 0.001).Conclusion : The incidence of ROP at Chaiyaphum Hospital was estimated at 1 out of 5 premature newborn screened for ROP. Low gestational age wasidentified as an independent risk factorof ROP.

Keyword : preterm, retinopathy of prematurity, ROP, incidence

190 สาวตรไกรขจรกตตและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562


* หนวยกมารเวชกรรมโรงพยาบาลสมทรสาคร**ศนยวจยเพอสรางเสรมความปลอดภยและปองกนการบาดเจบในเดกภาควชากมารเวชศาสตรคณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบดมหาวทยาลยมหดล

ผลกระทบเบองตนของโครงการเงนอดหนน เพอการเลยงดเดกแรกเกดในเดก

เขตอำาเภอเมองสมทรสาครจงหวดสมทรสาครสาวตร ไกรขจรกตต*, อดศกด ผลตผลการพมพ**

บทคดยอโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกดเปนนโยบายสำาคญของรฐบาล ทสอดคลองกบยทธศาสตร

การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย ของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12

(พ.ศ. 2560-2564)รวมทงยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคนของกรอบยทธศาสตรชาต

ระยะ20ป(พ.ศ.2560-2579)เรมโครงการเมอ1ต.ค.2558โดยจดสวสดการเงนอดหนนใหกบเดกแรก

เกดในครวเรอนยากจนหรอเสยงตอความยากจนมระยะเวลาการชวยเหลอเดกแรกเกดจนถงอายครบ3ป

โครงการนนอกจากจะเปนการสรางระบบคมครองทางสงคมยงเปนการชวยลดความเหลอมลำาทางสงคมท

จะชวยทำาใหครอบครวยากจนหรอเสยงตอความยากจนสามารถเขาถงระบบบรการของรฐเพอใหเดกไดรบ

การดแลใหมคณภาพชวตทดขนหากกมารแพทยมความรความเขาใจในโครงการเงนอดหนนเพอการ

เลยงดเดกแรกเกดจะสามารถนำามาชวยเหลอเดกแรกเกดทอยในครอบครวยากจนหรอเสยงตอความยากจน

ใหมศกยภาพเพมขนในการเจรญเตบโตอยางเหมาะสมและเปนคนทมคณภาพในสงคมตอไปในอนาคต

วตถประสงค : เพอศกษาขอมลพนฐาน, ผลลพธทางสขภาพ และการเขาถงระบบสขภาพของเดกท

ไดรบเงนอดหนนเพอการเลยงดในเขตอ.เมองจ.สมทรสาคร

ประชากรและวธการศกษา : การศกษาเชงพรรณนา ณจดเวลาใดเวลาหนง(Cross-SectionalDescriptive

Studies)เดกในเขตอ.เมองจ.สมทรสาครทเกดตงแต1ตลาคม2558-30กนยายน2560จำานวน30ราย

ทมารดาขนทะเบยนรบสทธโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดก

ผลการศกษา : มารดาสวนใหญอาย20ถง40ปรอยละ65จบการศกษามธยมตนหรอตำากวารอยละ70อาชพเปนแมบานรอยละ70ไดรบการตรวจครรภอยางนอย4ครงรอยละ95นำาหนกแรกเกดของเดก

รอยละ90อยในเกณฑปกตรอยละ90ของเดกจะมนำาหนกและสวนสงอยในเกณฑปกต มภาวะอวน

2ราย เดกไดรบนมแมใน6 เดอนรอยละ40รบวคซนครบตามกำาหนดรอยละ80ทกรายมพฒนาการ

สมวยพบวามอบตเหตจำานวน9รายมการเจบปวยทจะตองนอนโรงพยาบาลจำานวน3รายการนำาเงนทได

รบการอดหนนไปใชจายสวนใหญนำาไปซอนมผงและเครองอปโภครอยละ40 เดกตองอยในครอบครว

ทบดามารดาหยารางแยกกนอยรอยละ20ครอบครวมภาระหนสนรอยละ45เดกอยอาศยในครวเรอน

ทมบานตงอยบนทดนทไมใชกรรมสทธของบดามารดารอยละ50

สรป : เดกทไดรบเงนอดหนนเพอการเลยงดในเขตอ.เมองจ.สมทรสาครไดรบการดแลทดมสขภาพและพฒนาการสมวย

คำาสำาคญ : เงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกด,อ.เมองจ.สมทรสาคร

191ผลกระทบเบองตนของโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกดในเดกเขตอ�าเภอเมอง สมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร

บทนำา ความเหลอมลำาและความยากจนในเดกยงเปน

ปญหาททวโลกใหความสำาคญเนองจากมผลกระทบกบ

ภาวะสขภาพของเดกหลายดาน เชน การเจรญเตบโต

พฒนาการการเจบปวยดวยโรคตางๆการบาดเจบและ

การเสยชวต ความยากจนยงมผลกบสมองของเดก

โดยตรงจากการศกษาของBlair และคณะพบวาระดบ

ฮอรโมน (cortisol) ทเกยวกบการตอบสนองตอภาวะ

เครยดสงขนอยางมนยสำาคญในกล มเดกทมปญหา

ความยากจนและไดรบการเลยงดเชงลบ โดยสมพนธ

กบระดบสตปญญาทตำากวาอาย1AmericanAcademy

of Pediatrics ไดกลาวถงความสำาคญของสภาพสงคมท

ทำาใหเกดความเครยดตางๆ (toxic stress) จะทำาใหเกด

ผลลบตอการพฒนาของสมองสงผลตอการเรยนรทกษะ

การปรบตวเมอตองเผชญกบปญหาทงในระยะสนและ

ระยะยาว2-3 ซงปญหาดานพฒนาการและพฤตกรรมน

จะนำาไปสปญหาทางสงคมตอไปเมอเดกเจรญเตบโต

เปนผใหญความยากจน (poverty)สามารถแบงไดเปน

2ประเภท4ไดแก

1.ความยากจนสมบรณ (absolute poverty)

หมายถงความยากจนทขาดปจจยพนฐานในการดำารงชวต

ของมนษยเชนทอยอาศยเสอผาเครองนงหมสขภาพและ

การรกษาโรคอาหารการศกษาและการเขาถงการบรการ

ตางๆเชนขาวสารขอมลของสงคมเปนตน

2. ความยากจนสมพทธ (relative poverty)

หมายถงความยากจนในเชงเศรษฐกจเมอเปรยบเทยบกบ

ผอนในสงคมซงวดจากระดบรายไดหรอรายจายตอหว

ในครวเรอนตวอยางเชนในประเทศสหรฐอเมรกาคนท

มรายไดรอยละ150ถง200ของเสนความยากจนจะถก

จดอยในกลมรายไดนอยถามรายไดนอยกวารอยละ100

ของเสนความยากจนจะถกจดอยในกลมคนยากจนแต

หากมรายไดนอยกวารอยละ50ของเสนความยากจนจะถก

จดใหอยในกลมความยากจนรนแรงซงการจดระดบความ

รนแรงของความยากจนนจะทำาใหทางรฐบาลสามารถ

ชวยเหลอไดตรงกลมเปาหมายสำาหรบสถานการณความ

ยากจนในประเทศไทยพบวาตงแตปพ.ศ.2543จำานวน

คนจน (ซงหมายถงจำานวนประชากรทมรายจายเพอ

การอปโภคบรโภคเฉลยตอคนตอเดอนตำากวาเสนความ

ยากจน)ลดลงอยาตอเนองในปพ.ศ.2558มคนจนเหลอ

เพยงรอยละ7(แผนภาพท1)

หมายเหต : สดสวนคนจนคดเปนรอยละของจำานวน

ประชากรทมรายจายเพอการอปโภคบรโภคตำากวาเสน

ความยากจนตอจำานวนประชากรทงหมด5

ผลกระทบของความยากจนตอสขภาพเดก หลายการศกษาพบวาเดกทอยในครวเรอนยากจน

จะไดรบผลกระทบทางสขภาพตงแตแรกเกดจนเปน

ผใหญ (adverse health outcomes in childhood and

across the life course)2,4,6-12 เดกทเกดมาในครอบครว

ยากจนจะมนำาหนกแรกเกดนอยกวา2,500กรมสงกวา

ในครอบครวทไมยากจน7เมอเตบโตขนเดกในครอบครว

ยากจนจะมพฒนาการดานรางกายสตปญญาและการ

เรยนรพฒนาการดานอารมณและสงคมตำากวาครอบครว

ทวไป2,4,8,13-17 อกทงยงมการศกษาทพบอบตการณการ

เกดโรคเรอรงโรคทมผลจากพฤตกรรมสขภาพเชนโรค

หอบหดโรคอวนการตงครรภไมพรอมการเกดอบตเหต

เพมขนในกลมประชากรทมความยากจนในวยเดกและ

พบอตราการเสยชวตสงขนเมอเตบโตขนมาจนถงวย

ผใหญ4,8-12,13-15,18,19

เดกในครอบครวทยากจนมกจะไดรบการเลยงด

ตงแตวยเดกทไมเหมาะสม มระดบสขภาวะทตำา (poor

childwell-being) และมโอกาสไดรบความเสยงสะสม

จากการไดรบประสบการณเลวราย (ACE: adverse

childhood experience) กอใหเกดผลเสยตอการสราง


เซลประสาทและโครงขายเชอมโยงเซลประสาท4,8 ใน

ประเทศสหรฐอเมรกาไดมการศกษาระบาดวทยาของ

เรองนในปค.ศ.1995และปค.ศ.1997โดยจดแบงกลม

ประสบการณเลวรายในชวตเดกออกเปน 3 กลม คอ

ประสบการณการถกทำารายประกอบดวยการทำาราย

รางกาย (physical abuse) อารมณ (emotional abuse)

และทางเพศ(sexualabuse)ประสบการณการถกละเลย

ประกอบดวยการถกละเลยทางกายภาพ(physicalneglect)

และทางอารมณ(emotionalneglect)และประสบการณ

เลวรายจากการอยอาศยในครอบครวทมความผดปกต

(household dysfunction) ประกอบ ดวย 5 กลมคอ

ครอบครวทมความรนแรง(domesticviolence)มความ

ผดปกตทางจต(mentalillness) มการหยาราง(divorce)มการใชสารเสพตดรวมทงการตดสรา (substance

abuse) มการกออาชญากรรมหรอเปนผตองหาทางคด

(incarceration) เดกทไดรบประสบการณเลวรายหลาย

ดานจะมความเสยงสงทจะมพฒนาการลาชาสตปญญา

และการเรยนรพฒนาการดานอารมณและสงคมตำากวา

เดกทไมมประสบการณดงกลาว อกทงยงพบอบตการณ

การเกดโรคเรอรง โรคทมผลจากพฤตกรรมสขภาพ

มากกวาเมอเตบโตขนมาจนถงวยผใหญและมอบตการณ

การตายกอนวยทสงกวา9-12,20,21

การชวยเหลอครอบครวยากจนเพอเปลยนแปลงความเสยงตอสขภาพของเดก

เปนทยอมรบกนทวไปวาการลงทนพฒนาเดก

ปฐมวยจะเปนการลงทนทคมคาในการใหผลการตอบแทน

ทสงโดยเฉพาะการลงทนในกลมเดกทครอบครวยากจน

จากการศกษาของศ.ดร.เจมสเจเฮคแมนนกเศรษฐศาสตร

รางวลโนเบลป ค.ศ.2000พบวาการลงทนพฒนาเดก

ปฐมวย เปนการลงทนทคมคาใหผลตอบแทนแกสงคม

ทดทสดในระยะยาว โดยใหผลตอบแทนกลบคนมา

ในอนาคต12.9 เทาของเงนทลงทนไป เมอคำานวณจาก

กลมเดกกอนวยเรยนทยากจนจนถงอาย40ป22

ในหลายประเทศมแผนงานการชวยเหลอเดก

ทยากจน ซงใหความสำาคญกบลกษณะการชวยเหลอ

กลมเปาหมายและวธการทแตกตางกนดานลกษณะการ

ชวยเหลอแบงเปนการชวยเหลอดวยสงอปโภคบรโภค

(in-kind)หรอการชวยเหลอดวยเงน(in-cash)ดานกลม

เปาหมายแบงเปนการชวยเหลอแบบครอบคลมประชากร

เดกแรกเกดทงหมด (universal group) เพอลดความ

ผดพลาดของการคนพบกลมยากจนและการลงทนในการ

จดการระบบหรอการชวยเหลอเฉพาะกลมตามระดบ

ความรนแรงของความยากจน (targeted group)ดานวธ

การแบงเปนการใหโดยไมมเงอนไข (uncondition)หรอ

แบบมเงอนไข(condition)

ตวอยางประเทศทประสบความสำาเรจในการ

ชวยเหลอเดก เชน ประเทศเมกซโกมโครงการใหเงน

ชวยเหลอเดกแบบมเงอนไข(conditionalcashtransfer)โดย

เดกยากจนตองเขารบการบรการทางการแพทยปฐมภม

และประเมนภาวะสขภาพ เงนทครอบครวเดกยากจน

ไดรบจะนำาไปชวยเหลอทางดานอาหาร ระยะทสองจะ

ชวยเหลอตอเมอเดกตองเขาสระบบการศกษาพบวาม

ความสมพนธกบความสงตามอายและความเขมขนของ

ฮโมโกลบนดขนความชกของเดกเตยลดลงและความชก

ของเดกทมนำาหนกเกนลดลงดวย เดกในครอบครวทได

รบเงนจำานวนมากขนจากการเขาสโครงการในระยะเวลา

ทนานขนจะมพฒนาการดานกลามเนอดขน(McCarthy

TestofChildren’sAbilities)การพฒนาความรความเขาใจ

(Sub-scalesofWoodcock-Muñoz)และการรบรทางภาษา

ดขนอกดวย (Test de Vocabulario en Imágenes

Peabody)23,24

อกประเทศหนงทประสบความสำาเรจในการ

ชวยเหลอเดกยากจนคอประเทศบราซลซงมระบบการ

ชวยเหลอเดกคอโครงการBolsaFamíliaโดยการใหเงน

ชวยเหลอแบบมเงอนไข(conditionalcashtransfer)จาก

การประเมนโครงการพบวาเดกเขาสระบบบรการทางการ

แพทยปฐมภมมากขน ทงเดกกลมเปาหมายและเดกคน

อนทอยในครวเรอนเดยวกนสงผลใหเดกไดรบการดแล

สขภาพระดบปฐมภมมากขนผลลพธตอสขภาพเดกจะ

ดไดหรอไมนนตองมการปรบปรงคณภาพการใหบรการ

การแพทยปฐมภมรวมดวย รวมทงการชวยเหลอทาง


สงคมดานตางๆ เชนการสรางเสรมความปลอดภยและ

ปองกนอบตเหต25

Glassman ไดศกษาประสทธภาพของโครงการ

เงนอดหนนเพอการเลยงดเดกยากจนแบบมเงอนไขจาก

8ประเทศไดแกเนปาลฮอนดรสเอลซลวาดอรนการากว

แมกซโกอนเดยกวเตมาลาและอรกวยพบวาในประเทศ

ทมรายไดนอยและปานกลางเหลานมการใชบรการดาน

สขภาพมากขนการเขารบการฝากครรภเพมขนอตราการ

คลอดในสถานพยาบาลสงขนการไดรบวคซนปองกน

บาดทะยกสงขน และอบตการณของนำาหนกแรกเกด

นอยลดลงแตโครงการไมไดมผลกระทบโดยตรงตอการ

ลดอตราการเสยชวตของมารดาและทารกแรกเกด26

สำาหรบประเทศไทยจากผลการศกษาของสถาบน

วจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) พบวาคา

ใชจายดานอาหารของเดกอาย 0-3 ปตอเดอนอย ใน

ชวง 579-812บาทและอตราเงนชวยเหลอทเหมาะสม

เพอหลดพนจากความยากจนทรนแรงจะอย ท 25.12

เหรยญสหรฐ (804 บาท)27 ตอเดอน รฐบาลไทยได

เรมโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแบบมกลม

เปาหมายโดยไมมเงอนไข(targetedgroup,unconditional

cashtransfer)ตงแต1ต.ค.2558โดยใหเงนแกมารดาทอย

ในครวเรอนทมรายไดตำากวา 3000บาทตอหวตอคน

ตอเดอนเปนจำานวนเงน 400บาทตอคนตอเดอนและ

ตอมาเพมเปน 600บาทตอคนตอเดอนมระยะเวลาการ

ชวยเหลอเดกแรกเกดจนถงอายครบ3ปโดยกำาหนดให

เดกตองมสญชาตไทยและไมเปนผไดรบสวสดการหรอ

สทธประโยชนอนใดๆ จากหนวยงานของรฐบาลหรอ

รฐวสาหกจ28โดยจะมการตดตามการประเมนผลโครงการ

ทงการประเมนผลภายในและการประเมนผลภายนอก

การประเมนผลภายในดำาเนนการโดยกรมกจการเดก

และเยาวชนกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของ

มนษยมดชนชวดคอ

• จำานวนและสดสวนหญงตงครรภทอยในครว

เรอนยากจนและครวเรอนเสยงตอความยากจน

ทเขารวมโครงการโดยแยกแตละพนท

• ระยะเวลาดำาเนนการทงหมดของผปฏบตงาน

ตงแตเรมกระบวนการจนกลมเปาหมายได

รบเงน

• การจายเงนอดหนนมความตรงตอเวลาและม

การจายเงนเตมจำานวนหรอไม28

การประเมนผลภายนอกดำาเนนการโดยสถาบน

วจยเพอการพฒนาประเทศไทย(TDRI)รวมกบสำานกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) และ

องคการยนเซฟประเทศไทยโดยมตวชวดดานผลกระทบ

คอเดกแรกเกด-3ปทไดรบเงนอดหนนจากโครงการน

มพฒนาการสมวยไมนอยกวารอยละ80ในปพ.ศ.257029

การจดทำาโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดก

มกรมกจการเดกและเยาวชน กระทรวงพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษยเปนหนวยงานหลกและม

อกหลายหนวยงานทเกยวของเชนกระทรวงสาธารณสข

กระทรวงมหาดไทยกระทรวงการคลงสำานกงานคณะ

กรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดย

กระทรวงสาธารณสขมขอเสนอแนะเพมเตมคอ

1. ตองมการเตรยมความพรอมตงแตการตงครรภ

การคลอดหลงคลอด

2. เดกตองไดกนนมแมอยางเดยวอยางนอย6เดอน

หลงจากนนกนนมแมคกบอาหารตามวยจนเดกมอาย2ป

3. พอแมตองรบความรจากโรงเรยนพอแมเพอ

การเลยงดสงเสรมใหเดกมพฒนาการสมวย28

ในปงบประมาณ 2559-2561 (ขอมลณ วนท

20 เมษายน2561) มผลงทะเบยนทงหมด547,531คน

จำานวนผมสทธ 458,254คน โดยจงหวดอบลราชธานม

ผลงทะเบยนมากทสด30

เนองจากโครงการนเปนโครงการใหมของประเทศ

ไทย ทยงมการประเมนผลของโครงการทคอนขางนอย

จงเปนทมาของการศกษาน


วตถประสงค 1. เพอศกษาขอมลพนฐานของเดกทไดรบเงน

อดหนนเพอการเลยงดในเขต อ.เมอง จ. สมทรสาคร

(ขอมลพนฐานของเดกประกอบดวยขอมลของมารดา

และบดา)

2. เพอศกษาผลลพธ ทางสขภาพเบองต น

(นำาหนก, สวนสง, พฒนาการ) ของเดกทไดรบเงน

อดหนนเพอการเลยงดในเขต อ.เมอง จ.สมทรสาคร

และการเขาถงระบบสขภาพ(การรบวคซน)

วธการศกษา เปนการศกษาเชงพรรณนา ณจดเวลาใดเวลาหนง

(Cross-SectionalDescriptive Studies) กลมเปาหมาย

คอเดกทเกดตงแต 1ตลาคม 2558-30 กนยายน 2560

โดยมารดาขนทะเบยนรบสทธโครงการเงนอดหนน

เพอการเลยงดเดกณหนวยงานพฒนาสงคมและความ

มนคงของมนษยอ.เมองจ.สมทรสาคร

หมายเหต:คณสมบตของผไดรบสทธ

หญงตงครรภ : มกำาหนดคลอดตงแตวนท 1 ตลาคม

2558-ปจจบน อยในครวเรอนยากจนและครวเรอนท

เสยงตอความยากจนคอครวเรอนทมรายไดเฉลยตำา

กวา 3,000 บาท/คน/เดอนหรอตำากวา 36,000 บาท/

คน/ป

เดกแรกเกด:

1.1เกดตงแตวนท1ตลาคม2558

1.2มสญชาตไทย(บดาและมารดาหรอบดาหรอ

มารดาเปนผมสญชาตไทย)

1.3 ไมเปนผไดรบสวสดการหรอสทธประโยชน

อนใดจากหนวยงานของรฐหรอรฐวสาหกจไดแกเงน

สงเคราะหบตรจากกองทนประกนสงคม สวสดการ

ขาราชการหรอรฐวสาหกจและไมอยในความดแลของ

หนวยงานของรฐเชนบานพกเดกและครอบครวสถาน

สงเคราะหของรฐ28

ขนตอนการศกษา 1.ประสานงานเจาหนาทงานพฒนาสงคมและ

ความมนคงของมนษยอ.เมองจ.สมทรสาครขอรายชอ

มารดาทมาลงทะเบยนรบสทธตามโครงการเงนอดหนน

เพอการเลยงดเดกเฉพาะเขตอ.เมองจ.สมทรสาคร

2. เจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล/

อสม.ตดตามมารดา/ผ เลยงดหลกของเดกตามรายชอ

จำานวน30รายและทำาหนงสอขออนญาตเปนลายลกษณ

อกษร

3.ผวจยเขาไปสมภาษณตามแบบสอบถามและ

ตรวจรางกายเดกณบรเวณทอยอาศยจรงของเดกระยะ

เวลาดำาเนนงาน1-31มนาคม2560โดยทำาการวเคราะห

ขอมลทไดในเชงพรรณนา(Descriptiveanalysis)

ผลการศกษา เดอนมถนายน2560 มผลงทะเบยนในโครงการ

ทงหมดของจงหวดสมทรสาคร 582 คน อย ในเขต

อำาเภอเมอง232คน(อำาเภอเมองม18ตำาบล)เจาหนาท

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลคดเลอกมารดาทสมคร

ใจเขารวมการศกษาจำานวน30รายใน4ตำาบลไดแกตำาบล

บางโทรด4รายตำาบลนาด9รายตำาบลคอกกระบอ4ราย

ตำาบลพนทายนรสงห13ราย

ขอมลมารดา:พบวามารดาสวนใหญอาย20ถง

40ป รอยละ 65 อายทนอยทสด 15ป อายมากทสด

45ปมารดาอายนอยกวา20ปพบรอยละ30การศกษา

ของมารดารอยละ 70 จบมธยมตนหรอตำากวา มารดา

รอยละ70เปนแมบานรอยละ95 ไดรบการตรวจครรภ

อยางนอย4ครงพบภาวะแทรกซอน(ไมรนแรง)ระหวาง

การตงครรภ5รายรอยละ85มารดาไดรบการคมกำาเนด



ตารางท1

ขอมล จำานวน (คน) รอยละ

อายมารดา(ป)

นอยกวา20 9 30

20–40 20 66.7

มากกวา40 1 3.3

ภมลำาเนาเดม

จงหวดสมทรสาคร 17 56.7

จงหวดอนๆ 13 43.3

การศกษาสงสดของมารดา

ประถมปลาย 11 36.7

มธยมตน 11 36.7

มธยมปลาย/ปวช.* 6 20

ปวส.** 1 3.3

ปรญญาตร 1 3.3

อาชพ

แมบาน 22 73.4

รบจาง 3 10

คาขาย 4 13.3

นกเรยน 1 3.3

สถานทฝากครรภ

รพ.รฐบาล 5 16.7

รพ.เอกชน 1 3.3

คลนก 8 26.7

อนามย 14 46.7

ไมฝากครรภ 2 6.6

ครรภท

1 15 50

2 9 30

3 5 16.7

4 1 3.3

อายครรภ

ครบกำาหนด 28 93.4

ไมทราบอายครรภ 2 6.6

ภาวะแทรกซอนระหวางการตงครรภ

ไมม 25 83.3

ม 5 16.7

วธการคลอด

Normallabor 24 80

C/S 6 20

วธการคมกำาเนด

กนยาคม 4 13.3

ฉดยาคม 8 26.7

ฝงยาคม 7 23.4

ใสหวง 1 3.3

ทำาหมน 6 20

ไมคมกำาเนด 4 13.3

หมายเหต: ภาวะแทรกซอนระหวางการตงครรภคอ

ความดนโลหตสง,เบาหวานระหวางตงครรภ

*ปวช.ยอมาจากประกาศนยบตรวชาชพ

**ปวส.ยอมาจากประกาศนยบตรวชาชพชนสง

ขอมลบดา:บดาสวนใหญอาย20-40ปรอยละ70

การศกษาส วนจบชนประถมปลายและมธยมต น

รอยละ65เสยชวต1ราย(จากอบตเหตทางรถยนต)ถก

จำาคก1 ราย เปนนกเรยน1ราย บดาสวนใหญมอาชพ

รบจางรอยละ40(ตารางท2)

ตารางท2


อายบดา(ป)

นอยกวา20 5 16.8

20–40 21 70

มากกวา40 2 6.6

ไมทราบ 2 6.6


การศกษาสงสดของบดา

ประถมตน 1 3.3

ประถมปลาย 10 33.3

มธยมตน 10 33.3

มธยมปลาย/ปวช.* 4 13.3


อาชพบดา

รบจาง 13 43.4

คาขาย 3 10

ประมง 6 20

นกเรยน 1 3.3

ไมแนนอน 1 3.3


เสยชวต 1 3.3

จำาคก 1 3.3

ขอมลเดก :นำาหนกแรกเกดของเดกรอยละ90

อยในเกณฑปกตสองรายมนำาหนกนอยกวา 2500กรม

รอยละ90ของเดกจะมนำาหนกและสวนสงอยในเกณฑ

ปกต มภาวะอวนสองราย เดกไดรบนมแมใน 6 เดอน

รอยละ40สวนใหญรอยละ80รบวคซนครบตามกำาหนด

ไมพบรายใดมพฒนาการลาชาพบวามอบตเหตจำานวน

9รายหนงรายเปนการบาดเจบรนแรงจากแผลความรอน

มการเจบปวยทจะตองนอนโรงพยาบาลจำานวน 3 ราย

(โรคมอเทาปาก1รายหลอดลมอกเสบ1รายและคอ

อกเสบ1ราย)(ตารางท3)

ตารางท3


เพศ

หญง 18 60

ชาย 12 40

นำาหนกแรกเกด

2,500–4,000กรม 27 90

นอยกวา2,500กรม 2 6.7

มากกวา4,000กรม 1 3.3

ภาวะขาดออกซเจนแรกเกด

ไมม 29 96.7


ภาวะแทรกซอนหลงเกด

ไมม 29 96.7

ม(ภาวะตวเหลอง) 1 3.3

นำาหนก

มากกวาP97 2 6.7

P25–P97 27 90


ความยาว

P25–P90 29 96.7


วธการเลยงบตรดวยนม

นมแมอยางเดยวครบ6เดอน 12 40

นมแมและนมผง 17 56.7

นมผงอยางเดยว 1 3.3

พฒนาการ***

สมวย 30 100

วคซน

รบตามเกณฑ 25 83.4

นอยกวาเกณฑ 4 13.3

รบวคซนเสรม 1 3.3

อบตเหต

ไมม 21 70

ม 9 30

***พฒนาการ : ประเมนโดยการสมภาษณผ ดแลเดก

อางองการประเมนพฒนาการจากสมดบนทกสขภาพแม

และเดกปพ.ศ.2556

การประเมนสขภาวะของเดกและครอบครวดาน

อนๆ(childandfamilywell-being) :พบวาเดกตองอย

ในครอบครวทบดามารดาหยารางแยกกนอยรอยละ20

ครอบครวมภาระหนสนรอยละ45 เดกอยอาศยในครว

เรอนทมบานตงอยบนทดนทไมใชกรรมสทธของบดา

มารดารอยละ50สภาพบานไมมนคงถาวรทรดโทรม


รอยละ10การนำาเงนอดหนนทไดรบไปใชจายสวนใหญ

นำาไปซอนมผงและเครองอปโภครอยละ 40 มมารดา

รอยละ20นำาเงนไปฝากธนาคารใหบตร(ตารางท4)

ตารางท4


สถานภาพการสมรส

อยดวยกน 22 73.3

หยา/แยกกนอย 7 23.4

หมาย 1 3.3

หนสนครอบครว

หนในระบบ 5 16.8

หนนอกระบบ 6 20

หนในและนอกระบบ 2 6.6

ไมมหน 16 53.3


ทอยอาศย

บานบนทดนทไมมกรรมสทธ 16 53.3

อาศยกบบคคลอนเชนญาต, นายจาง

13 43.4

หองเชา 1 3.3

สภาพทอยอาศย

สภาพบานขนาดใหญ 1 3.3

สภาพบานคอนขางด 25 83.4

สภาพบานทรดโทรม 4 13.3

การนำาเงนไปใชจาย

ซอนมผง 5 16.7

ซอเครองอปโภค 5 16.7

ซอนมผงและเครองอปโภค 12 40

ฝากธนาคาร 6 20

ยงไมไดรบเงน 2 6.6

วจารณ จากการศกษาพบวามารดาสวนใหญอาย 20 ถง

40ปรอยละ65มารดาอายนอยกวา20ปพบถงรอยละ

30ปจจบนการตงครรภในวยรนเปนปญหาสำาคญของ

ประเทศไทยสถตทจดทำาโดยสำานกอนามยการเจรญพนธ

กรมอนามยกระทรวงสาธารณสขในปพ.ศ.2559พบ

อตราการคลอดของหญงอาย15-19ปเทากบ42.5ตอวย

รนหญง15-19ป1,000คนในจงหวดสมทรสาครมอตรา

การคลอดของหญงอาย15-19ปสงถง59.3ตอวยรนหญง

15-19ป 1,000คน31 ซงเปาหมายของแผนยทธศาสตร

การปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนระดบชาต

พ.ศ. 2560-2569 คอในป พ.ศ.2569 อตราการคลอด

มชพของหญงอาย 15-19 ป ไมเกน 15 ตอประชากร

หญงอาย 15-19ป 1,000คน32 มการศกษาพบวาวยรน

ทอยในครอบครวยากจนมโอกาสตงครรภไมพรอมสง

กวาครอบครวไมยากจน2.1เทา4,16วยรนในประเทศไทย

สวนใหญยงขาดทกษะในการจดการเรองเพศทำาใหม

อบตการณการตงครรภไมพรอมในวยรนสงซงจะทำาให

เกดปญหาตางๆตามมา เชนการทำาแทงทผดกฎหมาย

การขาดโอกาสทางการศกษาหรอการประกอบอาชพ

ของมารดา การทอดทงเดก การเลยงดเดกอย าง

ไมเหมาะสม ตงแตป พ.ศ. 2559 มการประกาศใช

พ.ร.บ. การปองกนและแกไขปญหาการตงครรภใน

วยรน33,34โดยกำาหนดใหวยรนหมายถงบคคลอาย10-20ป

สาระสำาคญคอวยรนมสทธตดสนใจไดดวยตนเองไดรบ

สวสดการทางสงคมไดรบขอมลขาวสารและความร ได

รบการปฏบตอยางเสมอภาค ไดรบการรกษาความลบ

และความเปนสวนตวสามารถศกษาตออยางตอเนอง

ในสถานศกษา ไดรบการบรการอนามยเจรญพนธ ถา

วยรนตดสนใจทจะยตการตงครรภสามารถทำาไดภายใต

การดแลของสหสาขาวชาชพหรอหากคลอดบตรแลว

ไมสามารถเลยงดเดกไดกจะมหนวยงานทชวยเหลอเดก

ตอไปนอกจากนยงมบรการฝงยาคมกำาเนดใหกบวยรน

โดยไมเสยคาบรการเพอปองกนการตงครรภซำาเปนตน

มาตรการตางๆ เหลานตองมการทำางานรวมกนของ

ทงทางภาครฐบาลและภาคประชาชนเพอลดอตราการ

ตงครรภของวยรนในประเทศไทย

มการศกษาพบวาระดบการศกษาของมารดาจะ

เปนตวบงชระดบสตปญญาในเดกเลก35ในการศกษาน


พบวามารดารอยละ70มระดบการศกษาระดบมธยมตน

หรอตำากวา ใกลเคยงกบการสำารวจอนามยการเจรญพนธ

ป2552ของสำานกงานสถตแหงชาตมมารดาอาย15-49ป

รอยละ12ไมเคยเรยนหนงสอและรอยละ55มการศกษา

ระดบมธยมตนหรอตำากวา36 มารดาทมการศกษานอย

กลมนนอกเหนอจากการใหเงนอดหนนควรไดรบการ

ชวยเหลอเพมเตมดานอนๆรวมดวย เชนการใหความร

ในการเลยงดและสงเสรมพฒนาการเดกอยางถกตองและ

เหมาะสมโดยบรณาการงานโครงการเงนอดหนนและงาน

อนามยแมและเดกโดยกระทรวงสาธารณสขเพอสงตอ

เดกกลมเสยงนใหไดรบการดแลและตดตามอยางตอเนอง

มารดารอยละ 70 เปนแมบานซงใกลเคยงกบ

ผลสำารวจมารดาทวประเทศทรบเงนอดหนนป2559ซง

พบวารอยละ65 ไมไดทำางาน37ภาระดานคาใชจายการ

เลยงดบตรจงตองอาศยบดาและพงพาญาตพนองซงสวน

ใหญยงมรายไดไมเพยงพอการทมโครงการเงนอดหนน

นจะชวยบรรเทาความเดอดรอนไดสวนหนง และหาก

สนบสนนมารดาใหมงานทำาทบานโดยสามารถเลยงด

บตรไปดวยจะชวยลดภาระของครอบครวไดอกวธหนง

จากการสำารวจสถานการณเดกและสตรใน

ประเทศไทยป 2558-2559พบวามหญงตงครรภเพยง

รอยละ2ทไมไดรบการฝากครรภซงจะพบในครอบครว

ทยากจน38ในปพ.ศ.2560กรมอนามยมตวชวดเรองการ

ฝากครรภคอหญงตงครรภไดรบบรการการฝากครรภ

คณภาพอยางนอยรอยละ 6039 การศกษานมมารดาม

2รายไมไดฝากครรภ(รอยละ6.6)รายท1มารดาอาย45ป

ไมทราบวาตนเองตงครรภอกรายหนงเปนหญงอาย23ป

เปนการตงครรภท4มปญหาครอบครวเปนมารดาเลยง

เดยว คลอดบตรเองทบานและไดรบการคมกำาเนดโดย

การใสหวงอนามย การมาฝากครรภของมารดาอาจ

เปนชองทางหนงทรฐบาลสามารถเขาถงกลมเปาหมาย

ครอบครวทยากจนหรอเสยงตอความยากจนเพมมากขน

มารดาจากการศกษานมการคมกำาเนดรอยละ85สง

กวาคาเฉลยของการสำารวจทวประเทศเมอป2558-255938

ทมการคมกำาเนดเพยงรอยละ 78 อาจมสาเหตมาจาก

สวนใหญมารดาไดรบการฝากครรภซงจะไดรบคำาแนะนำา

จากเจาหนาทเรองการวางแผนครอบครวการทมารดาได

รบการคมกำาเนดอยางเหมาะสมมสวนชวยใหครอบครวม

ศกยภาพในการเลยงดบตรเพมมากยงขน

จากการศกษานพบบดาอายนอยกวา 20 ปถง

รอยละ15การศกษาสวนใหญจบชนประถมปลายและ

มธยมตนรอยละ65บดาสวนใหญมอาชพรบจางรอยละ

40 จะเหนไดวาบดาในการศกษานอาจขาดความพรอม

ในการเปนผดแลหลกของครอบครวดงนนนอกจากการ

ชวยเหลอดวยเงนอดหนนแลวควรมการชวยเหลอบดาให

มอาชพทมนคงสามารถเลยงดครอบครวไดอยางตอเนอง

นำาหนกแรกเกดของเดกในการศกษานอยในเกณฑ

ปกตรอยละ 90สองรายมนำาหนกนอยกวา 2500กรม

(รอยละ 6.7) ซงตำากวาการสำารวจสถานการณเดกและ

สตรในประเทศไทยพ.ศ. 2558-2559ทพบเดกนำาหนก

แรกคลอดนอยกวา 2,500กรมรอยละ9.438 แตสงกวา

ขอมลของจงหวดสมทรสาครในปงบประมาณ 2559 ท

มเดกนำาหนกแรกคลอดนอยกวา2,500กรมรอยละ3.9740

(ตวชวดของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข 2560

รอยละทารกแรกเกดนำาหนกนอยกวา2,500กรมไมเกน

รอยละ7หรอลดลงจากฐานขอมลเดมปละรอยละ0.5)39

เดกทมนำาหนกแรกเกดนอยกวา2,500กรมจากการศกษา

นเดกรายหนงมมารดาเลยงเดยวอาย 29ปจบการศกษา

ประถมปท6มบตรตองเลยงด3คนและอกรายหนงเปน

วยรนอาย 18ป มารดาและบดาจบการศกษาชนมธยม

ปท3ไมมงานทำาทแนนอนตองอาศยปยาตายายเลยงดบตร

ดงนนในมารดาทอยในครอบครวยากจนหรอเสยงตอ

ความยากจนและการศกษานอยควรไดรบการดแลตดตาม

อยางใกลชดระหวางการฝากครรภ

เดกจากการศกษานไดรบนมแมอยางเดยวใน

6 เดอนรอยละ40 ซงสงกวาการสำารวจสถานการณเดก

และสตรในประเทศไทยพ.ศ.2558-2559ทพบวาเดกอาย

นอยกวา6เดอนไดรบนมแมอยางเดยวรอยละ23.138(ตว

ชวดของกรมอนามยกระทรวงสาธารณสขป2560รอยละ

ทารกแรกเกดจนถงอายตำากวา 6 เดอนกนนมแมอยาง

เดยวไมนอยกวารอยละ 30หรอเพมขนจากฐานขอมล

เดมปละรอยละ2.5)39มการศกษาพบวามารดาทอายนอย


การศกษานอย ไมไดแตงงานการมบตรคนแรกมความ

สมพนธกบการหยดใหนมบตร41การใหความรและการ

สนบสนนการใหนมบตรของมารดาจะเปนสวนหนงท

ความสำาคญในการทมารดาสามารถใหนมบตรอยางนอย

6เดอน

ปจจบนเนองจากสภาวะสงคมและคานยมท

เปลยนแปลงไปบดามารดามเวลาดแลบตรนอยลงอาหาร

ทมคณประโยชนทางโภชนาการหาไดยากมากขน มการ

ใชนมผงเลยงดเดกเพมสงขนสงผลใหเกดภาวะอวนใน

เดกมากขน จากการศกษานพบเดกมภาวะอวนสองราย

(รอยละ6.7)ตำากวาการสำารวจสถานการณเดกและสตร

ในประเทศไทยพ.ศ.2558-2559ซงพบภาวะอวนรอยละ

8.238การใหคำาแนะนำาเรองอาหารทเหมาะสมตามวยของ

เดกจงมความจำาเปนทจะตองทำาอยางตอเนอง

ในปพ.ศ.2557มการศกษาพบวาเดกทวไปทอาย

0-5ปมพฒนาการสมวยรอยละ72.5แตเดกทอยในครว

เรอนทมรายไดนอยกวา 9000บาทตอเดอนมพฒนาการ

สมวยรอยละ67.829 (ตวชวดของกรมอนามยกระทรวง

สาธารณสขป 2560 เดกอาย 0-5ป มพฒนาการสมวย

ไมนอยกวารอยละ8039) จากการศกษาครงนไมพบเดก

มพฒนาการลาชาสอดคลองกบการตดตามประเมน

ผลโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกด

ปงบประมาณ 2560 โดยคณะสงคมสงเคราะหศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตรรวมกบสำานกงานสงเสรมและ

สนบสนนวชาการ 1-12สำานกงานปลดกระทรวงการ

พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยทพบวาภาพรวม

กลมตวอยางเดกแรกเกดมพฒนาการผานเกณฑรอยละ

96.742 อยางไรกตามยงตองมการตดตามเดกทไดรบเงน

อดหนนในระยะยาวตอไปและควรมการใหความรแก

มารดาหรอผดแลหลกในการกระตนพฒนาการเดกอยาง

ตอเนอง

การเขาถงการรบบรการทางสาธารณสข ในการ

ศกษานพบวาเดกสวนใหญรอยละ 80 ไดรบวคซนครบ

ตามเกณฑมเดก3รายรบวคซนชากวากำาหนดเนองจาก

ไมสบายและอกหนงรายไมไดรบวคซนตามนดซงเปน

บตรคนท 4มารดาเลยงเดยว ไมไดฝากครรภ มอาชพ

ไมมนคงทอยไมแนนอนตอมาทางเจาหนาทโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำาบลสามารถตดตามเดกทง 4 รายมา

รบวคซนตอเนองไดเนองจากการมระบบการตดตาม

และการสงตอขอมลของเดกในโครงการเงนอดหนนการ

ศกษานพบวามเดกหนงรายไดรบวคซนเสรม เดกรายน

มารดาจบปรญญาตร เปนแมบานฝากครรภและคลอด

ทโรงพยาบาลเอกชน เดกเกดในชวงเวลาทบดาไมมราย

ไดเดกจงเขาเกณฑในการรบเงนชวยเหลอของโครงการ

จากการศกษานพบวาเดกมอบตเหตจำานวน9ราย

หนงรายเปนการบาดเจบรนแรงจากนำารอนลวกซงเปน

เดกในครวเรอนทบดามารดาแยกกนอย สอดคลองกบ

การศกษาในหลายประเทศทงในยโรปอเมรกานวซแลนด

และออสเตรเลยพบวาอบตการณการเกดอบตเหตสง

ในเดกทอยในครอบครวทมฐานะทางเศรษฐกจและสงคม

ยากจน15,43และการศกษาเดกเปรทเขารบการรกษาใน

โรงพยาบาลดวยเรองแผลไฟไหมและนำารอนลวกพบวา

ครอบครวทยากจนมความเสยงสงถง 2.8 เทา44 ดงนน

ควรใหผเลยงดหลกของเดกทอยในครอบครวยากจนน

ตระหนกถงความเสยงและหาวธการปองกนการเกด

อบตเหต

ในการศกษานมเดกเจบปวยทตองนอนโรงพยาบาล

จำานวน3รายเปนโรคมอเทาปาก1รายหลอดลมอกเสบ

1 รายและคออกเสบ1 ราย ยงไมพบการเจบปวยดวย

โรคเรอรงการศกษาของChristianและคณะพบวาระดบ

ความยากจนมความสมพนธกบอบตการณการเกดโรค

หอบหด โรคสมาธสน19 ซงควรมการตดตามกลมเดก

ในโครงการอยางตอเนองตอไป

การนำาเงนอดหนนทไดรบไปใชจาย สวนใหญ

นำาไปซอนมผงและเครองอปโภครอยละ 40 มมารดา

รอยละ20นำาเงนทไดรบไปฝากธนาคารใหบตรสมพนธ

กบการศกษาในหลายประเทศทพบวาเงนอดหนนโดย

สวนใหญจะถกนำาไปใชเพอประโยชนตอตวเดก มเพยง

สวนนอยทนำาเงนไปใชจายอยางไมเหมาะสมและยง

สอดคลองกบผลทไดจากการประชมระดมความคดเหน

จากหญงตงครรภและแมหรอผ ดแลในหลายจงหวด

ทยนยนวาจะใชเงนอดหนนเพอประโยชนของเดก

เปนหลก45,46


การประเมนสขภาวะของเดกและครอบครวดาน

อนๆ (child and familywell-being)พบวาเดกตองอย

ในครอบครวทบดามารดาหยารางแยกกนอยรอยละ20

ครอบครวมภาระหนสน รอยละ 45 เดกอยอาศยใน

ครวเรอนทมบานตงอยบนทดนทไมใชกรรมสทธของ

บดามารดารอยละ50สภาพบานไมมนคงถาวรทรดโทรม

รอยละ10จะเหนไดวาในกลมตวอยาง 30 รายทถกจด

วาเปนกลมครวเรอนยากจนนสวนหนงไมไดพบปจจย

ความยากลำาบากหรอความขาดแคลนจากปจจยอนท

ไมใชตวเงน(deprivation)ในขณะเดยวกนปจจยสขภาวะ

ของเดกในกลมน มหลายปจจยอยในเกณฑดกวาของ

คาเฉลยของประเทศ แตอกหลายปจจยอย ในเกณฑ

ตำากวาแมมหลายปจจยเสยงแตการชวยเหลอเดกเหลาน

ยงไมไดรบการดแลเปนพเศษนอกเหนอไปจากจากการ

ไดรบเงนอดหนน ดงนนควรมการบรณาการหนวยงาน

ตางๆ ทงภาครฐบาลและภาคประชาชนเพอชวยเหลอ

เดกกลมนอยางตอเนอง

ขอจำากดในการศกษา เนองจากมขอจำากดดานเวลาและบคลากรในการ

ตดตามมารดาผวจยจงไมสามารถไปสมภาษณมารดา/

ผเลยงดเดกทไดรบเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกครบ

ทกตำาบลในเขตอ.เมองจ.สมทรสาคร

สรป จากการศกษาเบองตนในครงนพบวาเดกทไดรบ

เงนอดหนนเพอการเลยงดในเขตอ.เมองจ.สมทรสาคร

มสขภาพดและมพฒนาการสมวยสามารถเขาถงระบบ

บรการสขภาพ (การรบวคซน)กมารแพทยและทมงาน

สามารถชวยประเมนตดตามและชวยเหลอเดกกลมนได

ในหลายชองทางเชน การใหบรการในคลนกเดกด การ

ตดตามเยยมบานเดกของเจาหนาทสาธารณสขเปนตน

ประเดนทนาสนใจและศกษาเพมเตม 1. ยงมเดกทอยในครอบครวทยากจนและขาดแคลน

ยงไมไดเขารวมในโครงการนอกหรอไม(ExclusionError)

2. กลมเดกทอยในโครงการแตละคนอาจมความ

ขาดแคลนดานตางๆ (MultidimensionalDeprivation)

ทแตกตางกน เชนดานทอยอาศยดานการดแลสขภาพ

ดานการศกษาดานการมสวนรวมในชมชนความเสยง

ตอการไดรบประสบการณเลวรายในวยเดก (Adverse

ChildhoodExperiences) ซงควรมการประเมนและชวย

เหลอเดกกลมนเพมเตมนอกเหนอไปจากการไดรบเงน

จากโครงการอดหนน

กตตกรรมประกาศ งานวจยนไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก

สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)

ขอขอบพระคณ ศ.พญ.สวรรณา เรองกาญจนเศรษฐ

ทใหคำาปรกษาเกยวกบงานวจย ทมเวชกรรมสงคม

โรงพยาบาลสมทรสาคร เจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพตำาบล จ.สมทรสาครทใหความชวยเหลอใน

การตดตามมารดา

เอกสารอางอง 1. Blair C, Granger DA, Willoughby M, et al.

Salivary cortisol mediates effects of poverty and parenting on executive functions in early childhood. Child Dev 2011;82:1970-84.

2. Wood D. Effect of Child and Family Poverty on Child Health in the United States.Pediatrics 2003;112:S707-11.

3. Garner AS, Shonkoff JP. Early childhood adversity, toxic stress, and the role of the pediatrician: translating developmental science into lifelong health. Pediatrics 2012;129:e224-31.

4. Pascoe JM, Wood DL, Duffee JH, et al. Mediators and Adverse Effects of Child Poverty in the United States. Pediatrics 2016;137:e20160340.

5. รายงานการวเคราะหสถานการณความยากจนและ

ความเหลอมลำาในประเทศไทยป 2558สำานกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต. กรงเทพฯ : สำานกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.2559.


6. Ahmed H. Effects of poverty on child health and paediatric practice in Nigeria: an overview. Ann Afr Med 2007;6:142-56.

7. Starfield B, Shapiro S, Weiss J, et al. Race, family income, and low birth weight.Am J Epidemiol 1991;134:1167-74.

8. Shonkoff JP, Garner AS. The lifelong effects of early childhood adversity and toxic stress. Pediatrics 2012;129:e232-46.

9. Halfon N, Larson K, Son J, et al. Income Inequality and the Differential Effect of Adverse Childhood Experiences in US Children. Acad Pediatr 2017;17:S70-S78.

10. Appleyard K, Egeland B, van Dulmen MH, et al. When more is not better:the role of cumulative risk in child behavior outcomes. J Child Psychol Psychiatry 2005;46:235-45.

11. Anda RF, Chapman DP, Felitti VJ, et al. Adverse childhood experiences and risk of paternity in teen pregnancy. Obstet Gynecol 2002;100:37-45.

12. Anda RF, Croft JB, Felitti VJ, et al. Adverse childhood experiences and smoking during adolescence and adulthood. JAMA 1999;282:1652-8.

13. Brody GH, Gray JC, Yu T, et al. Protective Prevention Effects on the Associationof Poverty With Brain Development. JAMA Pediatr 2017;171:46-52.

14. Marmot M. Social determinants of health inequalities. Lancet 2005;365:1099-104.

15. Gupta RP, de Wit ML, McKeown D. The impact of poverty on the current and futurehealth status of children. Paediatr Child Health 2007;12:667-72.

16. Richard R. Poverty and the health of children and adolescents. Arch Dis Child 1997;76:463–467.

17 . Brooks-Gunn J , Duncan GJ . The effects of poverty on children. Future Child 1997;7:55-71.

18. Council on Community Pediatrics. Poverty and Child Health in the United States. Pediatrics 2016;137:e20160339.

19. Christian D Pulcini, Bonnie T Zima, Kelly J Kelleher, et al. Poverty and Trends in Three Common Chronic Disorders. Pediatrics 2017 Mar;139:e20162539.

20. Bethell CD, Newacheck P, Hawes E, et al. Adverse childhood experiences: assessing the impact on health and school engagement and the mitigating role of resilience. Health Aff 2014;33:2106-15.

21. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Adverse childhood experiences reported by adults --- five states, 2009. Morb Mortal Wkly Rep 2010;59:1609-13.

22. Schweinhart J Lawrence. The High/Scope Perry Preschool Study Through Age 40:Summary, Conclusions, and Frequently Asked Questions. [cited 2018 Feb 23].Available from : http://www.peelearlyyears.com/pdf/Research/INTERNATIONAL% 20Early%20Years/Perry%20Project.pdf.

23. Fernald LC, Gertler PJ, Neufeld LM. Role of cash in conditional cash transfer programmes for child health, growth, and development: an analysis of Mexico’s Oportunidades. Lancet. 2008;371(9615):828-37.

24. Gertler P. Do Conditional Cash Transfers Improve Child Health? Evidence from PROGRESA’s Control Randomized Experiment. Am Econ Rev 2004;94:336-41.

25. Shei A, Costa F, Reis MG, e t a l . The impact of Brazil’s Bolsa Família conditional cash transfer program on children’s healthcare utilization and health outcomes. BMC Int Health Hum R 2014;14:10.

26. Glassman A, Duran D, Fleisher L, et al. Impact of Conditional Cash Transfers on Maternal and Newborn Health. J Health Popul Nutr 2013;3:S48–S66.

27. ศนยปฏบตการโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงด

เดกแรกเกด. กระทรวงการพฒนาสงคมและความ

มนคงของมนษย. คมอโครงการเงนอดหนนเพอ


34. infographicพ.ร.บ.การตงครรภในวยรนภาษาไทย.

[เขาถงเมอวนท 29มนาคม2561].เขาถง ไดจาก :

http://rh.anamai.moph.go.th/download/all_file/act/

act-thai.pdf.

35. สำานกงานสถตแหงชาต.สรปผลทสำาคญการสำารวจ

อนามยการเจรญพนธพ.ศ.2552.[เขาถงเมอวนท9

มถนายน2561].เขาถงไดจาก:http://service.nso.

go.th/nso/nsopublish/themes/files/fertility/fertility

Rep52.pdf.36. Schady N. Parents’ education, mothers’

vocabulary, and cognitive development i n e a r l y c h i l d h o o d : l o n g i t u d i n a l evidence from Ecuador. Am J Public Health. 2011;101(12):2299-307.

37. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของ

มนษย. ผลการดำาเนนงานโครงการเงนอดหนน

เพอการเลยงดเดกแรกเกด ปงบประมาณ 2559.

[เขาถงเมอวนท 9 มถนายน 2561]. เขาถงไดจาก

: https://dbms.dcy.go.th/csg-infomation/index.

php?year=2559.

38. รายงานฉบบสมบรณการสำารวจสถานการณเดก

และสตรในประเทศไทยพ.ศ. 2558-2559.[เขาถง

เมอวนท29มนาคม2561].เขาถงไดจาก:https://

www.unicef.org/thailand/tha/Thailand_MICS_

Full_Report_TH.pdf.

39. ตวชวดระดบกระทรวง กรมอนามย 2560 กลม

อนามยแมและเดก สำานกสงเสรมสขภาพ. [เขา

ถงเมอวนท 13 มถนายน 2561]:เขาถงไดจาก

: http://203.113.117.68/hospital/web/index.

php?r=freelance%2Findex.

40. รอยละของทารกแรกเกดนำาหนกนอยกวา 2,500

กรม.[เขาถงเมอวนท13มถนายน2561].เขาถงได

จาก : https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/

report.php?source=formated/format_1.php&cat_

id=1ed90bc32310b503b7ca9b32af425ae5&id=ce

4f9fcd9cd41b6cb2f79b2440a6f4cc.

การเลยงดเดกแรกเกดประจำาปงบประมาณ2561.

[เขาถงเมอวนท 20 เมษายน 2561]. เขาถงไดจาก

: https://csg.dcy.go.th/file/n/4-%282%29.3_คมอ

ดำาเนนงานโครงการเงนอดหนนฯ.

28. คณะอนกรรมการประสานงานและสงเสรมการ

พฒนาเดกปฐมวย.คมอการดำาเนนงานโครงการเงน

อดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกด.กรงเทพฯ:กรม

กจการเดกและเยาวชน.2558.

29. สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย.การตดตาม

และประเมนผลโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงด

เดกแรกเกดประจำาป2559. กรงเทพฯ:กรมกจการ

เดกและเยาวชน.2559.

30. สถตการลงทะเบยนโครงการเงนอดหนนเพอการ

เลยงดเดกแรกเกด(ChildSupportGrant).[เขาถง

เมอวนท7มถนายน2561].เขาถงไดจาก:https://

csg.dcy.go.th/file/n/5-%281%29.3_สถตการลง

ทะเบยนโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรก

เกด20เม.ย.61.

31. สำ านกอนามยการ เจรญพน ธ กรมอนามย .

สถานการณอนามยการเจรญพนธในวยรนและ

เยาวชน ป 2559. [เขาถงเมอวนท 8 มถนายน

2561].เขาถงไดจาก:http://rh.anamai.moph.go.th/

download/all_file/index/[email protected].

32. รางยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหาการตง

ครรภในวยรนระดบชาตพ.ศ.2560-2569ตามพ

ระราชบญญตการปองกนและแกไขปญหาการ

ตงครรภ ในวยรนพ.ศ.2559. [เขาถงเมอวนท 29

มนาคม 2561]. เขาถงไดจาก : http://rh.anamai.

moph.go.th/download/all_file/KPI/KPI_60/kpi

19_1/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%

9A.19.5%20policy%20TP_final%2027-2-60.doc.

33. พระราชบญญตการปองกนและแกไขปญหาการ

ตงครรภในวยรนพ.ศ. 2559. [เขาถงเมอวนท 29

มนาคม 2561]. เขาถงไดจาก : http://rh.anamai.

moph.go.th/main.php?filename=act.


41. Rozga MR, Kerver JM, Olson BH. Self-reported reasons for breastfeeding cessation among low-income women enrolled in a peer counseling breastfeeding support program. J Hum Lact. 2015;31:129-37.

42. โครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกด

กรมกจการเดกและเยาวชนกระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษย. [เขาถงเมอวนท

7มถนายน2561]. เขาถงไดจาก :https://csg.dcy.

go.th/file/n/5-%284%29.2.43. Jolly DL, Moller JN, Volkmer RE. The

socioeconomic context of child injury in Australia. J Paediatr Child Health. 1993;29:438-44.

44. Delgado J, Ramírez-Cardich ME, Gilman RH, et al. Risk factors for burns in children : crowding, poverty, and poor maternal education. Inj Prev. 2002;8:38-41.

45. เงนอดหนนเลยงดเดก เตมเตมชองวางสวสดการ

ครบทกชวงวย.[เขาถงเมอวนท13มถนายน2561].

เขาถงไดจาก : http://www.bangkokbiznews.com/

blog/detail/638861.

46. สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. ผลการ

ศกษาBaselineโครงการประเมนการอดหนนเพอ

การเลยงดเดกแรกเกด.[เขาถงเมอวนท13มถนายน

2561].เขาถงไดจาก:https://csg.dcy.go.th/file/n/5-

%281%29.3_ผลการศกษาBaselineโครงการ

ประเมนโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดก

แรกเกด.


Primary Impact of Child Support Grant Program in Children

inMuangDistrictSamut-Sakhon.Sawitree Krikajornkitti*, Adisak Plitponkarnpim**

*DepartmentofPediatrics,Samut-SakhonHospital.

**ChildSafetyPromotionandPreventionResearchCenter,DepartmentofPediatrics,

FacultyOfMedicine,RamathibodiHospital,MahidolUniversity.

Background: Child Support Grant Program is an important policy of the government with the strategy to strengthen and develop human capital from the National Economic and Social Development Plan No.12 (2017-2022), as well as strategies for developing and empowering people in The 20 years National Strategy Framework (2017–2036). The program begin on October 1, 2015, with offer financial support for newborns in poverty family during newborn to aged 3. The program also helps families to reduce social inequalities in term of accessing public services to provide better quality of life for their children. If the pediatrician understands in the program, it will be useful to help newborns in the poor families to have better quality of life, and grow up to be quality people in the future.Objectives: To study basic information, health outcomes, and access to the pediatric health system of children who receiving financial support for child care in Muang District, Samut-Sakhon.Methods: Cross-Sectional Descriptive Studies in Children in Muang District Samut- Sakhon, who were born from October 1, 2015 to September 30, 2017. The 30 registered mothers received financial support from the program were included in the study.Results: Most mothers aged 20 to 40 years old 65%, have secondary or lower education 70%, are housewives 70%, received antenatal cares over than 4 times 95%, 90% of birth weight were normal, 90% of children weight and height are normal. There are two children who are overweight. 40% for children have exclusive breastfeeding. 80% of children took vaccines completely by schedule. All children have appropriate development. There are 9 children who got accidents. There are 3 children who were admitted in hospitals. Most of the financial support from this program were used for buying infant formula and consumer goods. 20% of children, parents were divorced or separated. 45% of family have debt. 50% of children are living in the land that is not belong to their parents.Conclusion: Children in Samut-Sakhon who receive financial support in the program have good health care and developmental outcome.Keywords: Child Support Grant, Muang District Samut-Sakhon

205ภาวะซมเศราในเดกและวยรน: มมมองของนกเรยนและอาจารยจากโรงเรยนมธยมศกษารฐบาลแหงหนง

*ศนยวจยและฝกอบรมโรงพยาบาลพระศรมหาโพธอ.เมองจ.อบลราชธานกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสข

ภาวะซมเศราในเดกและวยรน:มมมองของนกเรยนและอาจารยจากโรงเรยนมธยมศกษารฐบาลแหงหนง

เกษราภรณ เคนบปผา, สพตรา สขาวห, พลบพลง หาสข, กมลทพย สงวนรมย, รงมณ ยงยน

บทคดยอความเปนมา: ภาวะซมเศราเปนปญหาสขภาพจตทพบบอยในวยรนทวโลก แตในประเทศไทยศกษา

สถานการณภาวะซมเศราในวยรนจากมมมองของวยรนและคณะอาจารยในโรงเรยนมคอนขางจำากด

วตถประสงค: เพอคนหามมมองของนกเรยนและอาจารยเกยวกบภาวะซมเศราของวยรนในโรงเรยน

มธยมศกษาของรฐบาล

วธการศกษา: เปนการวจยเชงคณภาพแบบพรรณนาโดยใชการสนทนากลม3กลมแบงเปนกลมเดกและ

วยรนทเปนนกเรยนจำานวน20คนแบงกลมนกเรยนออกเปน2กลมไดแกกลมท1กำาลงศกษาในระดบ

มธยมศกษาตอนตนจำานวน10คนและกลมท2กำาลงศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลายจำานวน10คน

โดยคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจงจากกลมนกเรยนแกนนำาในแตละระดบชนปจากโรงเรยนมธยมศกษาแหง

หนงในจงหวดอบลราชธานสวนกลมอาจารยคดเลอกดวยการสมแบบเฉพาะเจาะจงจากอาจารยทปรกษา

อาจารยแนะแนวและอาจารยในระบบดแลชวยเหลอนกเรยนจำานวน10คนจากโรงเรยนเดยวกนการ

วเคราะหขอมลใชรปแบบการวเคราะหเชงเนอหา

ผลการศกษา: นกเรยนเปนชาย11คนหญง9คนมอายระหวาง13-18ปวยรนสวนใหญของโรงเรยน

แหงนมความคนเคยกบภาวะซมเศรา โดยไดขอมลมาจากชองทางสออนเตอรเนตและนกเรยนกลมนม

ประสบการณในการดแลเพอนทมปญหาซมเศราและกลมอาจารยเปนชาย3คนหญง7คนมอายระหวาง

28-59ปคามธยฐานของอาย52.50ปมการศกษาระดบปรญญาตรและโทจำานวนเทากนกมความคนเคย

กบวยรนทมภาวะซมเศราจากการประเมนพฤตกรรมนกเรยนและผลการเรยนปจจยทมความสมพนธกบ

ภาวะซมเศราในวยรนมาจากครอบครวกลมเพอนครและระบบการศกษานกเรยนสวนใหญเมอมภาวะ

ซมเศราจะปรกษาเพอนสนทมากกวาบดามารดาและอาจารยกลมอาจารยเสนอแนะวาควรมระบบดแล

เฝาระวงภาวะซมเศราในโรงเรยนทเปนความรวมมอระหวางอาจารยกบผปกครองนกเรยน

สรป: ผลทไดจากการศกษาสามารถนำาไปใชในการพฒนาระบบเฝาระวงโรคซมเศราสำาหรบคดกรองและ

การจดการกบภาวะซมเศราของวยรนในโรงเรยน

คำาสำาคญ: ภาวะซมเศรา,เดก,วยรน,โรงเรยน


206 เกษราภรณเคนบปผาและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562

บทนำาปญหาวยรนทมอาการภาวะซมเศราในโรงเรยน

เปนเรองเปราะบางและกลายเปนปญหาสาธารณสขทมก

ถกละเลยและไมไดรบการแกไขปญหามากนก1ความชก

ชวชวตของภาวะซมเศราในวยรนทวโลกพบประมาณ

รอยละ 4-52 สวนความชกของภาวะซมเศราในวยรน

ตอนตนและวยรนตอนปลายของประเทศไทยมคาระหวาง

รอยละ3.8-40.8 ซงขนาดของปญหาขนกบเครองมอท

ใชในการคดกรองหรอประเมนอาการของโรคซมเศรา3-5

โรคซมเศราทำาใหเกดผลกระทบกบเดกและวยรน

ทงดานพฒนาการการเจรญเตบโตและการเรยนตลอดจน

อาจมปญหาเกยวกบความสมพนธกบเพอนและคนใน

ครอบครว3,6 นอกจากนยงพบวาวยร นทปวยเปนโรค

ซมเศรามความเสยงทจะเกดโรคทางจตเวชอนๆ ไดแก

บคลกภาพแปรปรวนตดบหรสราและสารเสพตดรวมทง

มโอกาสกลบเปนซำาของโรคซมเศรามากกวาคนปกต6

โดยผลกระทบทรายแรงมากทสดของการเกดโรคซมเศรา

ไดแก เดกและวยรนอาจทำารายตวเองจนเสยชวต7ภาวะ

ซมเศราเปนปจจยเสยงหลกในการฆาตวตาย ซงเปน

สาเหตการตายอนดบสองของการตายในวยรนทวโลก8

โดยมากกวาครงของวยรนทฆาตวตายพบวาขณะทลงมอ

ฆาตวตายกำาลงปวยเปนโรคซมเศรา9

ลกษณะของวยรนทมความผนผวนทางอารมณ

หนหนพลนแลนหงดหงดมปญหาการกนผดปกตวตก

กงวลมอาการปวยทางกายทตรวจไมพบความผดปกตของ

รางกายมการหนเรยนประสทธผลของการเรยนรตำาลง

อาการเหลานถอวาเปนการแสดงขนแรกของโรคซมเศรา

(earlyonsetofdepressivesymptoms)ซงหากไมไดรบการ

คนพบเพอเขาสการบำาบดรกษาและการดแลเฝาระวงโรค

ซมเศราอาจทำาใหวยรนกลมนนมโอกาสทปวยเปนโรค

ซมเศราในระยะตอมา10 โรงเรยนมธยมศกษาถอวาเปน

หนวยงานสำาคญทจะชวยในการวางระบบการดแลเฝาระวง

ภาวะซมเศราในวยรนโดยเฉพาะคณะอาจารยทปรกษาหรอ

อาจารยแนะแนวรวมทงกลมนกเรยนแกนนำาทจะสามารถ

ชวยสงเกตอาการภาวะซมเศราของวยรนไดตงแตระยะ

เรมตน เพอนำาวยร นทมภาวะซมเศราเขาสระบบการ

บำาบดรกษาและดแลเฝาระวงโรคซมเศราตอไป ดงนน

การศกษาวจยในครงนเพอวเคราะหสถานการณภาวะ

ซมเศราของวยรนทกำาลงศกษาในโรงเรยนมธยมศกษา

ของรฐบาลจากมมมองของนกเรยนและคณะอาจารยใน

โรงเรยนดงกลาวผลทไดจากการศกษานสามารถนำาไปใช

ในการพฒนาโปรแกรมการดแลเฝาระวงโรคซมเศราของ

นกเรยนในโรงเรยนมธยมศกษาตอไป

วธการศกษาการศกษาครงน เปนการวจยเชงคณภาพแบบ

พรรณนา (Descriptive qualitative study) ซงเปน

สวนหนงของโปรแกรมการวจยเรองการพฒนาโปรแกรม

เพอปองกนโรคซมเศราสำาหรบวยรนทมอาการซมเศรา

ในโรงเรยนมธยมศกษา

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร คอ วยรนในโรงเรยนมธยมศกษาของ

รฐบาลแหงหนงในจงหวดอบลราชธานอาย 13-17ป

กำาลงศกษาในชนมธยมศกษาปท1-5และอาจารยประจำา

โรงเรยนมธยมศกษาดงกลาว

ตวอยางเปนกลมวยรนนกเรยน จำานวน 20 คน

กำาลงศกษาอยในระดบมธยมศกษาตอนตน10คนและ

มธยมศกษาตอนปลาย 10คน โดยคดเลอกแบบเฉพาะ

เจาะจงจากกลมนกเรยนแกนนำาในแตละระดบชนปจาก

โรงเรยนมธยมศกษาของรฐบาลแหงหนงในจงหวด

อบลราชธานแบงกลมนกเรยนออกเปน2กลมคณะอาจารย

คดเลอกดวยการส มแบบเฉพาะเจาะจงจากอาจารย

ทปรกษา อาจารยแนะแนวและอาจารยในระบบดแล

ชวยเหลอนกเรยนจำานวน10คนจากโรงเรยนเดยวกน

เครองมอทใชในการวจย ประเดนคำาถามทใชในการสนทนากลมพฒนาโดย

คณะผวจยจากการทบทวนวรรณกรรมและขอคำาแนะนำา

จากคณะผเชยวชาญในการดแลและบำาบดรกษาดาน

จตเวชสำาหรบเดกและวยรนประกอบดวยจตแพทยเดก

และวยรนพยาบาลจตเวชเดกและวยรนแลวนำาประเดน

คำาถามมาปรบปรงแกไขอกครงดงรายละเอยดตอไปน


1. ขอคำาถามสำาหรบการสนทนากลมนกเรยน

มธยมศกษาประกอบดวย

1) หนเคยไดยนภาวะซมเศรา/โรคซมเศราหรอไม

เปนอยางไร

2) คดวาในโรงเรยนของเรามเดกวยรนทมภาวะ

ซมเศราหรอเครยดมากนอยเพยงใด

3) หนเคยมอาการซมเศรา หรอเคยเหนเพอนม

อาการซมเศราหรอไมชวยเลาใหฟงหนอย

4) เราจะสงเกตรไดอยางไรวาวยรนเพอนคนไหน

มอาการซมเศรา

5) อาการซมเศรา/ความเครยดวยรนหญงและชาย

แสดงออกตางกนหรอไม

6) หนคดวาอะไรเปนสาเหตใหวยร นมอาการ

ซมเศรา

7) หนคดวาเวลาวยรนซมเศรา จะมการจดการ

อาการซมเศราอยางไร ผลเปนอยางไรวธทไดผลเปน

อยางไรวธไหนทำาแลวไมนาไดผล

8) หนคดวาเพอน กลมไหนทมความเสยงใน

การเกดภาวะซมเศรามากทสดเพราะอะไร

9) เวลาทวยรนเกดความเครยดซมเศราตองการ

ความชวยเหลอจากใครมากทสด

2. คำาถามสำาหรบการสนทนากลมคณะอาจารย

ของโรงเรยนมธยมศกษาประกอบดวย

1) คณครมประสบการณเกยวกบการพบเหน

นกเรยนทมความเครยด ซมเศราหรอปญหาสขภาพจต

ในโรงเรยนอยางไร

2) ทผานมาคณครมวธการสงเกตพบวานกเรยน

คนใดมความเสยงหรอมปญหาซมเศราเครยดวตกกงวล

อยางไร

3) คณครพอจะยกตวอยางทคดวาจะเปนสาเหต

ทเกยวของกบการเกดความเครยดภาวะซมเศราหรอ

ปญหาสขภาพจตของนกเรยนหรอวยรนตามความเขาใจ

หรอในมมมองของคณครคะ

4) คณครคดวาในปญหาสขภาพจตทเกดขนใน

นกเรยนทคณครพบเหนคดวาปญหาใดทมความสำาคญ

และจำาเปนเรงดวนทตองการให รพ.พระศรมหาโพธ

เขามามสวนในการจดระบบการดแลชวยเหลอและให

คำาปรกษาคออะไรบางคะ

5) อะไรคอความตองการความคาดหวงทอาจารย

คดวาพอจะมความเปนไปไดในทางปฏบต ในการจด

ทำาระบบเฝาระวงเพอดแลชวยเหลอนกเรยนทมภาวะ

ซมเศราหรอปญหาสขภาพจตในโรงเรยนมธยม

6) อะไรทคณครคดวาจะเปนปจจยประกอบให

ระบบการดแลชวยเหลอและปองกนการเกดภาวะซมเศรา

ในโรงเรยนสำาหรบนกเรยนประสบความสำาเรจ

ขนตอนการเกบขอมลวจยโดยใชการสนทนากลม 3 กลมๆ ละ 10 คน

คณะนกวจยภาคสนามสำาหรบเกบขอมลเชงคณภาพ ม

คณสมบตเปนจตแพทยนกจตวทยาและพยาบาลวชาชพ

ทมความเชยวชาญเฉพาะทางดานสขภาพจตและจตเวช

มากกวา3ปและมประสบการณในการทำากจกรรมกลม

บำาบดผปวยจตเวชดำาเนนการเกบขอมลในระหวางวนท

6-7ธนวาคม2561

ขนตอนการสนทนากลม(Focusgroupdiscussion)

เรมดวยกลาวทกทายแนะนำาตวเองและขอบคณทคณะ

อาจารยและคณะนกเรยนเหนความสำาคญและใหความ

รวมมอในการเขารวมสนทนากลมโดยชแจงวตถประสงค

ตกลงบรการ การปดเปนความลบเฉพาะกลมตวอยาง

และคณะผวจย รวมทงขออนญาตบนทกเทปและการ

จดบนทกโดยผชวยนกวจยเพอสรปผลการวเคราะหเรม

คำาถามแรกโดยมนใจวาใหตวอยางทกคนไดยนคำาถามและ

กระตนใหทกคนไดแสดงความคดเหนพรอมยกตวอยาง

ประกอบพรอมอธบายเพมเตม ในกรณทมประเดนท

นาสนใจในคำาถามกระตนใหตวอยางใหรายละเอยดเพม

เตม โดยในแตละคำาถามเปดโอกาสใหทกคนไดแสดง

ความคดมากทสด กระบวนการสนทนากลมดำาเนนไป

จนกระทงขอมลถงจดอมตว(Data saturation) คอกลม

ตวอยางไมมอะไรจะแสดงความคดเหนเพมเตมโดยใช

เวลาเฉลยประมาณ1ชวโมง30นาท


การวเคราะหเนอหาเชงคณภาพใชการวเคราะหเนอหา(Contentanalysis)จากการ

ศกษาเนอหาของการสอสารในการสนทนากลมโดยการ

แยกแยะแจกแจงเนอหาหรอแนวคดทสอสารของแตละ

กลมตวอยางจากการถอดเทปบนทกการสนทนาและ

การบนทกในระหวางการสนทนา โดยคณะผวจยมการ

แบงเนอหาทำาใหทราบโครงสรางลำาดบของเนอหาและ

ขอบเขตเนอหาอยางละเอยดรวมทงเหนการเปลยนแปลง

ของเนอหาในแตละชวงเวลาททำาการวเคราะหดวยและ

ผลจากการแยกแยะแจกแจงเนอหาชวยใหสามารถแบง

เนอหาออกเปนหวเรองหวเรองยอยและหวขอยอยซง

ยดตามโครงสรางเนอหาจากผลการทบทวนวรรณกรรม

เกยวกบภาวะซมเศราในวยรนทผานมาดงรายละเอยด

ในสวนของผลการวจย

ความเชอถอและความไววางใจในคณภาพของงานวจย (Trustworthiness)

ความเชอถอไดถกนำาไปประยกตทกขนตอนของ

การศกษาเรมตงแตการเกบขอมลการวเคราะหและการ

แปลผลตามคำาแนะนำาของLincolnและGuba,(1985)11

โดยยดหลกการ4ดานของความนาเชอถอของงานวจย

เชงคณภาพไดแกความเชอถอได(Credibility)ดจากความ

สอดคลองของขอมลและการตความของผวจยเกยวกบ

ความจรงกบความคดของผใหขอมลวาสอดคลองกนหรอ

ไมการพงพากบเกณฑอน(Dependability)ดจากการใช

นกวจยหลายคนรวมสงเกตสวนการยนยนผลการวจย

(Conformability) โดยการเปรยบเทยบกบงานวจยอนท

คลายกนทำาใหมองเหนปญหาไดชดเจนขนสวนการถาย

โอนผลงานวจย(Transferability)โดยสามารถใชผลงานน

ไปอางองกบงานอนทคลายคลงกนได

จรยธรรมการวจยคณะผ วจยไดคำานงถงหลก

จรยธรรมในการศกษาครงน ซงคณะผ วจยไดผ าน

การอบรมหลกสตรจรยธรรมงานวจยในมนษยเบอง

ตนทางออนไลนและการอบรม จากคณะกรรมการ

จรยธรรมการวจยในมนษยซงจดโดยสำานกงานการวจย

แหงชาต (วช.) และคณะผวจยไดเสนอโครงการวจย

เพอขอรบการพจารณาจรยธรรมการวจยในมนษยตอ

คณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษยโรงพยาบาล

พระศรมหาโพธโดยไดรบการรบรองตามเอกสารรบรอง

เลขท 001/2562กอนทจะทำาการเกบรวบรวมขอมล

ตวอยางไดรบการชแจงเกยวกบโครงการวจยเซนยนยอม

เขารวมวจยโดยสำาหรบกลมวยรนไดรบการอนญาตและ

เซนยนยอมใหเขารวมการวจยจากผปกครองและผแทน

โดยชอบธรรมนอกจากนคณะผวจยทำาการปกปองผให

ขอมลโดยไมเปดเผยชอ และยดหลกการตดสนใจของ

ผใหขอมลสามารถออกจากการวจยเมอใดกไดโดยจะ

ไมมผลตอการดำาเนนชวตและสทธประโยชนทจะไดรบ

จากการใหบรการของโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ

ผลการศกษากลมตวอยางทงหมด30คนประกอบดวยนกเรยน

ชาย11คนนกเรยนหญง9คนมอายระหวาง13-18ป

กำาลงศกษาในชนมธยมศกษาปท1-5ซงเปนแกนนำาของ

นกเรยนในแตละชนปสวนกลมอาจารยจำานวน10คน

เปนชาย3คนและหญง7คนมอายระหวาง28-59ปคา

มธยฐานของอาย 52.50ป มการศกษาในระดบปรญญา

ตรและโทจำานวนเทากน

ผลจากการวเคราะหเชงเนอหาสามารถสรปผลได

3ประเดนสำาคญดงน

1. ความคนเคยกบภาวะซมเศรา

กลมนกเรยนแกนนำาของโรงเรยน มความคนเคย

กบภาวะซมเศราในวยรนเนองจากปจจบนขอมลขาวสาร

เกยวกบภาวะซมเศรามการเผยแพรตามสอโทรทศน

อนเตอรเนตและจากการสงเกตพฤตกรรมการแสดงออก

ของเพอนและวยรนทนกเรยนกลมนมโอกาสสมผสเชน

การเกบตวไมพดกบใครกรดแขนไมอยากทำาอะไรอยาก

นอนเฉยๆไมอยากไปเรยนไมอยากจะยงกบใครไมสงสง

กบใครวยรนบางคนดไมราเรงเหมอนเดมหงดหงดทำา

ในสงทเกนกวาปกตถาวยรนมอาการหนกมากจะคดฆา

ตวตายนอกจากนวยรนทมภาวะซมเศรามกมความคด

วาตวเองไมเกงทำาอะไรกไมดโทษตวเองเรยนไมเกงคด

ลบมองในแงลบกวาคนปกตทวไปรายละเอยดตามคำาพด

ของตวอยางตอไปน


นร.1 “คอการเกบตวอยคนเดยว”

นร.4 “บางคนดไมราเรงเหมอนเดมหงดหงดท�าในสง

ทเกนกวาปกตเชนไปชอปปงเยอะๆ”

นร.2 “คนทมปญหาสวนตวพบวามปญหาเยอะๆท�าให

เกดซมเศรา โดยคนทเปนกไมรวาตนเองเปนซม

เศราเกบตวอยหองเงยบๆไมสงสงกบใครถาหนก

มากเคาจะมอาการฆาตวตาย”

นร.3 “ท�าใหตวเองดาวนลงจตตกบางครงเรองบางเรอง

กเอามาคดเชนการแกลงเพอนโดยแกลงไมคยดวย

เพอนรสกเหงาจนถงทกวนนสงเกตไดวาเคาเปน

ซมเศราเคากจะลาไปมใบลาจากรพ.พระศรฯตอน

แรกเปนคนราเรงแลวเคากจะเกบตวเกบไปคดคน

เดยวบางคนกลบบานมบางวนกรดแขนตวเอง”

นร.4 “การไมพดกบใครอยเงยบๆไมไปกบเพอนในหอง

อยคนเดยวไมคยกบใครกลวคดมาก……ไมอยาก

ยงกบเคาคอตอนเชาเคากกรดแขนตวเองเรากลว

พดไปแลวไปกระตนเคาและสงผลตอตวเราดวย”

นร.5 “ผดปกตไปจากเดมคอไมราเรงไมอยากยงกบเคา

คอตอนเชากเหนวาเคากรดแขนตวเองเรากลวพด

แลวไดกระตนเคาและสงผลตอเราดวย”

นร.1 “ผหญงจะแยกตวรองไหและกรดแขนสวนมาก

จะเปนกระเทย”

นร.3 “เดกผชายนอนคมโปงไมอยากท�าอะไรไมพดกบใคร”

สวนคณะอาจารยทปรกษาและแนะแนว รวมทง

อาจารยในระบบดแลชวยเหลอนกเรยนกมความคนเคย

กบภาวะซมเศราในวยรนจากการสงเกตพฤตกรรมนกเรยน

และผลการเรยน ตลอดจนพฤตกรรมการขาดเรยน

ผลการเรยนไมดรายละเอยดตามคำาพดของตวอยางตอไปน

อจ.1 “เคยตดตามเดกทมปญหาตอทบาน เดกเคยเปน

มาแลว เดกไมยอมเปดประต ไมรบรอะไรจนพก

การเรยนออกไปสระบบการศกษาผใหญครเสยใจ

แทนพอแมเสยดายอนาคตของเดก”

อจ.2 “เดกไมมาโรงเรยนจนอาการหนกแลวไมกนขาว

ไมพบใครมากนดกๆเกบตวเงยบ”

อจ.3 “พฤตกรรมขาดเรยน แยกตว ผลการเรยนแยลง

พฤตกรรมทใชสารเสพตดพฤตกรรมทครสงเกต

เหนและจากเพอนๆไดบอกเลาใหครฟง”

2. ปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศราในวยรน

กลมนกเรยนทเปนแกนนำาของโรงเรยนโดยสวนใหญ

สาเหตมาจากความกดดนของครอบครวเกยวกบการเรยน

หนงสอครอบครวมความคาดหวงผลการเรยนทดเพอท

จะไดมอาชพตามความตองการของพอแม มากกวาจาก

ความตองการของวยรน รวมทงเพอนเปนปจจยสำาคญ

ทมความสมพนธกบภาวะซมเศราในกลมน เนองจาก

วยรนเปนวยทตองการการยอมรบจากเพอนและสงคม

มากกวาทกกลมวยนอกจากนอาจารยทสอนสาเหตทำาให

วยรนเกดภาวะซมเศราไดเพราะคำาพดทชอบเปรยบเทยบ

และวากลาวตกเตอนดวยความรนแรงกระทบจตใจเดก

นกเรยนไดดงรายละเอยดตามคำาพดของตวอยางตอไปน

นร.6 “สาเหตเรองภายในครอบครว”

นร.3 “กดดนจากครอบครวพอแมอยากใหเรยนกดดน

จากครอบครวมาก บงคบใหเดกอยในกรอบของ

พอแมทงการเรยนลกอยากเปนนกรองแตกบงคบ

ใหลกเรยนเปนหมอท�าใหลกเครยดรสกวาแบกรบ

ความคาดหวงของพอแม”

นร.1 “มปญหากบเพอนโดยเพอนวาเปนกลมเศษของ

หองคอกลมทเพอนไมยอมรบ เพอนกจะเครยด

ปญหาครอบครวพอแมกดดนค�าพดของครการ

ยอมรบจากเพอนการเปนเศษของหองการอยาก

ใหเพอนยอมรบ”

นร.2 “มค�าพดครทท�าใหเราเศราถกต�าหนตดสนวาเดก

ท�างานไมได โดยใชค�าพดวา อยางเธอนเหรอจะ

ท�าได”

นร.4 “กลมเศษของหองหองมกแกงสใครแยกตวเปนก

ลมเศษแลวแตละคนคนทแยกตวจากเพอนบางคน

พอใจทอยากอยคนเดยว”

นร.3 “ถามคนหนงท�าผดนดเดยว คนอนกจะรมแซะ

บางคนกจะถกแกลงไปเรอยๆกลมนอาจจะเศราได

คอคนทถกโดนดาโดนแซะบอยๆกลมทเครยดจาก

การกดดนตวเคา ครอบครวกดดน เกรดตกบาง

กลมกดดนจากการเปรยบเทยบของพอแม”

นร.2 “หนไมแนใจวาเพอนทเปนซมเศรา เราตองระมด

ระวงค�าพดมบางค�าพดทท�าใหเดกไมสบายใจเชน


ถาท�าไมได แคนท�าไมไดกตายซะอาจจะมครดวา

เดกเดกรสกเจบมากวาเปนคนไมรบผดชอบ”

นร.3 “อาจารยเคาจะกดดนสกบคนอนความคาดหวง

ของคร คอผมนาจะดอยกวาคนอน เรองการ

ค�านวณของผมสพ ม.ปลายไมได คดวาเราไมเกง

กลวคณครผดหวง”

ในขณะทกลมอาจารยทปรกษาและแนะแนวรวมทง

อาจารยในระบบดแลชวยเหลอนกเรยนมองวาปจจยท

มความสมพนธกบภาวะซมเศราในวยรนคอการใชสาร

เสพตดการมเศรษฐานะทแตกตางของนกเรยนตลอดจน

ครอบครวกดดนเกยวกบการเรยนตลอดจนระบบการ

ศกษากเปนสาเหตสำาคญทสงผลตอความเครยดของวยรน

ทตองแขงขนจากการสอบแขงขนทมงผลสมฤทธการ

เรยนและการบานจำานวนและปรมาณงานทมากจนเดก

ไมมวางในการทำากจกรรมนอกเวลาเรยนดงรายละเอยด

ตามคำาพดของตวอยางตอไปน

อจ.1 “นกเรยนหองทายๆ ใชสารเสพตด เบลอๆ งงๆ

นกเรยนปรกษาทงหญงและชาย17-18ทราบเมอ

1สปดาหทผานมาปญหาปลกตวแยกกลมมเดก

คนหนงหนาตาไมเหมอนคนไทยหายตวไปอยาง

ลกลบอยหองน�าบางทเดนอยหวยมวงคนเดยว

(สวยลกครงเยอรมน)มแฟนวย16”

อจ.2 “ชประเดนเศรษฐานะทแตกตางของนกเรยน

ระบบการเรยนงานการบานเยอะมากการกดดน

ในครอบครว”

อจ.3 “นกเรยนทมไมเหมอนเพอนฐานะทางเศรษฐกจ

ต�าการเรยนทเขมขนนกเรยนทเรยนไมไดกออกไป

งานในโรงเรยนกเยอะการกดดนของครอบครว

กเยอะการคดกรองนกเรยนยากมากคณครไมร

วาจะคดกรองยงไง จนกวาจะมการแสดงออกมา

กลมนกเรยนใหมม.1และม.4สวนใหญไมมเพอน

เขากลมเพอนไมได”

3. การจดการกบภาวะซมเศราในวยรน

กลมนกเรยนทเปนแกนนำาของโรงเรยนมวธการ

จดการภาวะซมเศราในวยรนเบองตนดวยการพดคยและ

แลกเปลยนปญหากบเพอนสนทหรอการเลนกบเพอน

การเลนเกมกเปนวธการจดการกบความเครยดสำาหรบ

เดกวยรนนอกจากนเดกและวยรนบางคนจะขอความ

ชวยเหลอจากพอแมรวมทงการออกกำาลงกายกบเพอน

เปนการจดการกบภาวะซมเศราของวยร น แตเปนท

นาสงเกตวากลมตวอยางสวนหนงไมคอยขอรบคำาปรกษา

จากอาจารยในโรงเรยนและครอบครวเนองจากคดวา

อาจารยและพอแมจะไมเขาใจปญหาของพวกเขา ดง

รายละเอยดตามคำาพดของตวอยางตอไปน

นร.2 “คดวาเดกผหญงจะเศรามากกวาเดกผชาย เดก

ผชายอาจจะท�าอะไรท�าไปแคเครยดวธแกคอไป

หาเพอนเลนกบเพอน”

นร.1 “จะขอความชวยเหลอจากพอแม”

นร.4 “เวลาเครยดๆชอบไปเตะบอลหรอวงเลนกบเพอนๆ

หลงเลกเรยนพอเหงอออกแลวหลบสบาย”

นร.6 “อยากเกบไวคนเดยว สวนมากกจะเปนปญหา

ครอบครวบางครงกจะเกบไวคนเดยวหรออาจจะ

คยกบเพอน โดยเอามาคดคนเดยวกอนบางอยาง

ไมอยากพดกบพอแม คนทจะคยดวยกแลวแต

สถานการณอยากใหมคนรบฟงปลอบ ไมอยาก

ใหมาซ�าเตมเราไมนกถงครเลย เราเขาถงไมไดคร

ใหแคค�าปรกษาดแตกตางกน ครบางคนเขาถง

และเขาใจ”

นร.2 “สวนมากพดกบเพอนมากกวา…เลาใหเพอนฟง

กสบายใจแคมคนฟงกพอ”

นร.3 “เลาใหเพอนฟงแคนกสบายใจแคมคนฟงกพอ

ครไมนกถงเลย”

นร.4 “ไมบอก ไมคยกบครอบครว เพอนจะเขาใจเรา

มากกวา เพอนคนนเขาใจหนมากคอตอนเดก

ถกเพอนแกลงมากซงโดยเราผานมาตลอดแต

ประสบการณจะท�าใหเราแกรงขน คดในแงบวก

คดวาฉนตองดขนฉนไมเปนไร”

นร.8 “เวลาเศราหนจะเกบไปคดคอคดวาเราผดจรงๆ

ไหม ถาเราผดจรงๆเรากอยาเครยด อยาท�า ถา

ความเครยดจากตวเองกจะหาวธท�าใหใจเยน เชน

อานหนงสอนยายเลนเกมท�างานทเรามความสข

และกบอกวาชางมนเถอะสวนมากชอบอานนยาย

มากชอบนวนยายเรยนรจากอานนยาย”


นร.9 “เลนเกม จดวนหยดอาจจะเปนวนเสารวนหนง

โดยใหม.2เขารวมกจกรรมทงวนเปนฐานตางๆ

เลนเกม”

กลมอาจารยทปรกษาและแนะแนวรวมทงอาจารย

ในระบบดแลชวยเหลอนกเรยน มวธการจดการภาวะ

ซมเศราในวยร นเบองตนขณะเดยวกนมมมองของ

คณะอาจารยทปรกษาและอาจารยแนะแนวกลบมอง

วาการจดการปญหาภาวะซมเศราของวยรนในโรงเรยน

มธยมศกษา ควรมระบบการสงตอนกเรยนทมอาการ

รนแรงเชนผลการเรยนตกตำามพฤตกรรมกาวราวจาก

อาจารยประจำาชนไปยงอาจารยแนะแนวเพอใหการดแล

และเฝาระวงปญหาของเดกในเบองตน รวมทงมวธการ

ปรบพฤตกรรมเดกตามความรนแรงและความเรงดวน

ของปญหาโดยอาจวางแผนรวมกบผปกครองเพอใหการ

มการจดระบบการรบประทานยาและการสงตอขอมล

การดแลรกษาใหอาจารยพเลยง ในกรณทเดกไดรบการ

วนจฉยโรคซมเศราและไดยาจากแพทย ดงรายละเอยด

ตามคำาพดของตวอยางตอไปน

อจ.4 “อาจารยประจ�าชนสงตอเดก ไปครแนะแนวใน

กรณทมอาการรนแรงเกรดตกทบตท�าราย”

อจ.5 “วธการปรบพฤตกรรมเดกท ใช ตามล�าดบ

ความเรงดวนตามปญหาทพบมากเชน0รมส

ไมจบ ไมทนเพอนวางแผนรวมกบผปกครองม

การปรบเปลยนพฤตกรรม”

อจ.6 “เดกทมปญหาพฤตกรรมอยางอนๆทางสขภาพ

จตถาเหนใบรบรองแพทยจากผปกครองมระบบ

การจดการกนยาปรบตวการกนยาโดยการสงตอ

ครทปรกษาในกรณทครอบครวปกปดอาจไมบอก

ความจรง”

วจารณผลการศกษาวจยในครงนแสดงใหเหนวาภาวะซม

เศราในวยรนจากมมมองของนกเรยนและคณะอาจารย

ของโรงเรยนมธยมศกษามทงสวนทคลายกนและแตก

ตางกนสำาหรบประเดนมความคนเคยกบภาวะซมเศรา

ในวยรนพบวาทงกลมนกเรยนแกนนำาและคณะอาจารย

มความคนเคยกบภาวะซมเศราในวยรนเนองจากปจจบน

มการเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบภาวะซมเศราจาก

ชองทางสออนเตอรเนตเพราะปญหาภาวะซมเศราในวย

รนกลายเปนปญหาสาธารณสขทสำาคญ1 รวมทงปญหา

การฆาตวตายของเดกและวยรนจากการปวยเปนโรคซม

เศราเปนประเดนในสอสงคมมาสกระยะหนงแลว7-9 ถง

แมวากลมนกเรยนแกนนำาในโรงเรยนแหงนจะสามารถ

บอกอาการทแสดงออกอยางชดเจนของภาวะซมเศราใน

วยรนไดแตความรเกยวกบพยาธสภาพของภาวะซมเศรา

ยงมคอนขางนอยซงสอดคลองกบการศกษาทผานมาของ

กลมวยรนในโรงเรยนของประเทศอเมรกาทมเชอชาต

เมกซโกและอเมรกาพบวา วยรนกลมดงกลาวมความร

เกยวกบภาวะซมเศราคอนขางจำากด12นอกจากนมมมอง

ของกลมอาจารยในการวจยครงนมการสงเกตพฤตกรรม

ของเดกและวยรนมอาการภาวะซมเศราเบองตนโดยการ

ดผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนซงสอดคลองกบ

การศกษาทผ านมาพบวา นกเรยนทมการหนเรยน

ประสทธผลของการเรยนรตำาลงเปนการแสดงออกเบอง

ตนทเดกและวยรนอาจมภาวะซมเศราซงถาไมไดรบการ

บำาบดรกษาและเฝาระวงอยางมประสทธภาพอาจนำาไปส

การปวยเปนโรคซมเศราของวยรนกลมนได10

เมอวเคราะหเกยวกบปจจยทอาจมความสมพนธ

กบภาวะซมเศราในวยรน ในมมมองของกลมนกเรยน

แกนนำาแสดงความเหนวาครอบครว เพอนอาจารยทม

พฤตกรรมดดา ตำาหนนกเรยน รวมทงระบบการศกษา

ทมงเนนผลสมฤทธทางการเรยนและมการแขงขนคอน

ขางสงสงผลใหเดกนกเรยนมโอกาสเกดภาวะซมเศราได

ซงสอดคลองกบการศกษาทผานมา3 ทวเคราะหปจจย

ท เกยวของในเดกนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ใน

กรงเทพมหานคร โดยเปนการเปรยบเทยบปจจยเสยง

ดานตางๆระหวางกลมทมภาวะซมเศราและกลมเดกปกต

พบวาปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศราอยางมนย

สำาคญทางสถตไดแกการมองตนเองไมดความไมพอใจ

ในผลการเรยนความสมพนธทไมดของเดกกบบดามารดา

ความคดฆาตวตายและรายไดครอบครวทตำา3สวนมม

มองของกลมอาจารยพเลยงและแนะแนวรวมทงอาจารย


ในระบบดแลชวยเหลอมความคดทคลายคลงกบกลม

นกเรยนแกนนำาวานกเรยนทถกครอบครวกดดนเกยวกบ

การเรยนและระบบการศกษาเปนสาเหตสำาคญทสงผล

ตอภาวะซมเศราของวยรนและคดวานกเรยนทมาจาก

ครอบครวฐานะยากจนมโอกาสเกดภาวะซมเศรามาก

ทสดซงสอดคลองกบการศกษาของฐตวแกวพรสวรรค

และเบญจพร ตนตสต ในป 25553 ทพบวานกเรยนท

มาจากครอบครวรายไดตำาและมความสมพนธทไมดกบ

บดามารดา มภาวะซมเศรามากกวากลมเดกปกตอยางม

นยสำาคญทางสถต

วธการจดการภาวะซมเศราในวยร นในมมมอง

ของกลมนกเรยนแกนนำาบางคนมความเหนวานกเรยน

ทมภาวะซมเศรามกไมคอยขอรบคำาปรกษาจากอาจารย

ในโรงเรยนและครอบครวเนองจากคดวาอาจารยและ

บดามารดาจะไมเขาใจปญหาของพวกเขาซงสอดคลอง

กบการศกษาทผานมาของกลมวยร นในโรงเรยนของ

ประเทศอเมรกาทมเชอชาตเมกซโกและอเมรกาพบวา

วยรนสวนใหญเมอมภาวะซมเศราจะพดคยในกลมเพอน

สนทมากกวาขอรบคำาปรกษาจากพอแม อาจารยหรอ

แมกระทงผเชยวชาญทางดานสขภาพจต12ดงนนจงควร

มการพฒนาระบบใหคำาปรกษาในกลมเพอนชวยเพอน

โดยการเพมพนความรในกลมวยรนนอกจากสามารถ

ใหคำาปรกษากบเพอนแลว ยงสามารถนำาความรมาใชใน

การดแลและปองกนภาวะซมเศราของตวเองไดอยางม

ประสทธภาพมากขนสวนมมมองของอาจารยพเลยงและ

แนะแนวของโรงเรยนมธยมศกษามมมมองวาโรงเรยน

ควรมระบบการจดการดแลเฝาระวงและปองกนภาวะ

ซมเศราในเดกและวยรนมการสงตอขอมลระหวางอาจารย

ประจำาชนมายงอาจารยแนะแนวเพอใหการดแลและ

ชวยเหลอในเบองตนรวมทงมวธการปรบพฤตกรรมเดก

ตามความรนแรงและความเรงดวนของปญหา โดยอาจ

วางแผนรวมกบผปกครองในกรณทนกเรยนปวยเปนโรค

ซมเศราและเขารบการบำาบดจากจตแพทยเดกและวยรน

ซงสอดคลองกบการศกษาทผานมาของประเทศอเมรกา

ทเนนวา โรงเรยนเปนหนวยงานและแหลงสนบสนน

สำาคญทควรมการจดระบบปองกนและเฝาระวงภาวะ

ซมเศราในนกเรยนโดยเฉพาะการปองกนการฆาตวตาย

จากภาวะซมเศราของนกเรยน12 เพอลดการสญเสยชวต

กอนวยอนควรของเดกกลมน

กล มตวอยางในการศกษาครงนเปนนกเรยน

แกนนำาเยาวชนของโรงเรยนทผานการอบมรมเกยวกบ

การดแลชวยเหลอเพอนนกเรยนทมปญหาดานพฤตกรรม

ของโรงเรยนและมประสบการณในการดแลเพอนทม

ปญหาซมเศรารวมทงเปนนกเรยนทมความสนใจเกยว

กบปญหาสขภาพจตของวยร น จงอาจมความร และ

ประสบการณเกยวกบภาวะซมเศราในเดกและวยร น

มากกวากลมนกเรยนคนอนของโรงเรยนทไมไดเปน

กลมตวอยาง ดงนนการจดระบบหรอโปรแกรมในการ

เฝาระวงภาวะซมเศราของนกเรยนในโรงเรยนควรเรม

จากการใหความรเกยวกบภาวะซมเศราและสรางความ

ตระหนกในการดแลตนเองเบองตนเพอปองกนภาวะซม

เศราของนกเรยนตลอดจนระบบการสงตอขอมลของ

เพอนนกเรยนทมแนวโนมจะมภาวะซมเศราใหอาจารย

ทปรกษาทราบสวนกลมตวอยางอาจารยซงเปนอาจารย

พเลยงและอาจารยแนะแนวทมความรพนฐานดานจตวทยา

และระบบการดแลชวยเหลอเดกทมปญหาดานพฤตกรรม

จงอาจคอนขางมความรพนฐานและประสบการณในการ

ดแลชวยเหลอนกเรยนทมภาวะซมเศรา ในขณะทกลม

อาจารยสายรายวชาการทไมไดเขารวมการวจยนอาจไมม

ความรและความเขาใจกบภาวะซมเศราในเดกและวยรน

ดงนนแนวทางในการพฒนาโปรแกรมการดแลชวยเหลอ

และเฝาระวงโรคซมเศร าในนกเรยนของโรงเรยน

มธยมศกษา จงควรมการนำาอาจารยกลมนเขามาเปน

สวนหนงในโปรแกรมดงกลาว

การศกษาครงนเปนการวจยเชงคณภาพในกลม

เดกจำานวน 20 คน และกลมอาจารยจำานวน 10 คน

การอางองผลการวจยในโรงเรยนมธยมศกษาอนๆของ

ประเทศไทยอาจมขอจำากด อยางไรกตามผลการศกษา

ในครงนอาจสามารถนำาไปเปนขอมลเบองตนในการ

พฒนาระบบดแลชวยเหลอและปองกนภาวะซมเศราของ

นกเรยนในโรงเรยนมธยมศกษาไดตรงกบความตองการ

ของนกเรยนและคณะอาจารยทเป นแกนนำาท ดแล


ชวยเหลอนกเรยนทมความเสยงและมภาวะซมเศรา

เบองตนได กอนสงตอผเชยวชาญดานสขภาพจตและ

จตเวชตอไปเนองจากขอมลทไดจากงานวจยเชงคณภาพ

คอนขางไดขอมลเชงลกและตรงกบความตองการของ

กลมเปาหมายจงมประโยชนในการพฒนาโปรแกรมการ

ดแลเฝาระวงและปองกนภาวะซมเศราของนกเรยนใน

โรงเรยนมธยมศกษาไดอยางชดเจน

สรปมมมองของกลมนกเรยนแกนนำาเยาวชนคอนขาง

มความคนเคยกบภาวะซมเศราในวยรนทงนเนองจาก

ในปจจบนขอมลขาวสารและองคความรเกยวกบภาวะ

ซมเศรามาจากชองทางสอสงคมออนไลน และนกเรยน

กลมนมประสบการณในการดแลเพอนทมปญหาซมเศรา

สวนคณะอาจารยทปรกษาอาจารยพเลยงและอาจารย

แนะแนวกมความคนเคยกบวยรนทมภาวะซมเศราจาก

การประเมนพฤตกรรมนกเรยน และผลการเรยนสวน

ปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศราในวยรนมาจาก

ครอบครวกลมเพอนครและระบบการศกษาการจดการ

กบภาวะซมเศราในวยรนนกเรยนมมมมองวา การพด

คยกบเพอนสนทหรอขอความชวยเหลอจากบดามารดา

การออกกำาลงกายการเขารวมกจกรรมททำาใหมความสข

กลมอาจารยมมมมองวาควรมระบบดแลเฝาระวงภาวะ

ซมเศราในโรงเรยนควรเปนความรวมมอระหวางอาจารย

และผปกครองผลทไดจากการศกษาสามารถนำาไปใชใน

การพฒนาระบบเฝาระวงโรคซมเศราสำาหรบคดกรอง

และจดการกบภาวะซมเศราของวยรนในโรงเรยนตอไป

กตตกรรมประกาศคณะผวจยขอขอบพระคณผบรหารกรมสขภาพจต

กระทรวงสาธารสขทใหทนสนบสนนการศกษาวจยใน

ครงนตลอดจนผบรหารของโรงพยาบาลพระศรมหาโพธ

ทสนบสนนการทำาวจยรวมทงขอขอบพระคณผบรหาร

โรงเรยนมธยมศกษาแหงนทใหความอนเคราะหในการ

เกบขอมลวจยและกลมตวอยางทงกลมนกเรยนและคณะ

อาจารยทใหความรวมมอในการใหขอมลเปนอยางด

เอกสารอางอง1. Rice K, McLaughlin TF. Childhood and

adolescent depression: a review with suggestions for special educators. Int J Spec Educ 2001; 16(2): 85-96.

2. Thapar A, Collishaw S, Pine SD, Thapar KA. Depression in adolescence. The Lancet 2012; 379(9820): 1056-67.

3. ฐตว แกวพรสวรรค,เบญจพร ตนตสต. การ

ศกษาความชกของภาวะซมเศราและปจจยท

เกยวของในเดกนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ใน

กรงเทพมหานคร.วารสารสมาคมจตแพทยแหง

ประเทศไทย2555;57(4):395-402.

4. อมาพร ตงคสมบต, ดสต ลขนะพชตกล. ภาวะ

ซมเศ ราในเดกนก เ รยนชนมธยมตนในเขต

กรงเทพมหานคร. วารสารสมาคมจตแพทยแหง

ประเทศไทย2539;41(3):162-173.

5. วนดดาปยะศลป.ภาวะซมเศราในวยรน.วารสาร

กมารเวชศาสตร2542;38:27-33.

6. ปราโมทย สคนชย. โรคซมเศราในเดกและวยรน.

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย 2540;

42(1):35-49.7. Bhatia SK, Bhatia SC. Childhood and

adolescent depression. Am Fam Physician 2007; 75: 73-80.

8. Windfuhr K, While D, Hunt I, et al. Suicide in juveniles and adolescents in the United Kingdom. J Child Psychol Psychiatry2008; 49:1155–65.

9. Hawton K, van Heeringen K. Suicide. Lancet 2009; 18(373):1372–81.

10. Karlijn WJ, de Jonge-Heesen, Kim M van Ettekoven, SannePA,Rasing, Farina HJ,Oprins-van Liempd, AdAVermulst, Rutger CME, Engels, and DaanHM,Creemers.Evaluation of a school-based depression prevention program among adolescents with elevated depressive symptoms: study protocol of a randomized controlled trial. BMC Psychiatry 2016; 16: 402.


Depressioninchildhoodandadolescence: Perspectives from students and teachersin

a public schoolKedsaraporn Kenbubpha, RN, Ph.D., Supattra Sukhawaha, RN, Ph.D.,

Plubplung Hasook, RN, Kamontip Saguanrum, RN, MSc., Rungmanee Yingyean, RN, MSc.* Research and Training Center, Prasrimahabhodi Psychiatric Hospital, Muang District, UbonRatchathani

Department of Mental Health, Ministry of Public Health

AbstractBackground: Depression is a common disorder in children and adolescents, especially in schools. However, previous studies on the opinion of students and teachers in schools are scarce. Objective: The aim of this study was to explore the perspective of students and teachers in a public school on depression in childhood and adolescence. Methods: A descriptive qualitative study with three focus groups were used to explore the perspective of the participants. Twenty children and adolescents in different school years were recruited by purposive sampling from a public school located in UbonRatchathani province, the northeast region of Thailand. They were divided into two groups, junior and senior high school. Ten teachers who were supervisors and counselors were also recruited by purposive sampling from the same school. Content analysis was used to analyze the data.Results: The students included eleven males and nine females aged between13-18 yearsold. The students were familiar with depression based on personal information search from the Internet and electronic media. They had previous experiencesin supporting peers withdepression. The teachers consisted of three men and seven women aged between 28-59 yearsold, median age 52.50 yearsold. Half of the teachers graduated with Bachelor degrees while the other half graduated with Master’s degrees. The teachers were also familiar with teen depression by completing student behavioral evaluation and Graduate Record Examination. Factors associated with depression in this age were their families, peers, teachers, and education systems. The students preferred to ventilate their problems with close friends rather than parents and teachers. The teachers suggested the need for a case management system for students suffering from depression whereby teachers collaborate with parents. Conclusion: The findings were used to help develop a surveillance and screening system for early detection and managing depression in children and adolescents of this school.Keywords: depression, childhood,adolescence, school

11. Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. Naturalistic inquiry 1985. Newbury Park, CA: SAGE Publications.

12. Fornos LB, Mika VS, Bayles B, Serrano AC, Jimenez RL, Villarreal R. A qualitative study of Mexican American adolescents and depression. Journal of School Health 2005; 75(5): 162-170.

215การศกษาเปรยบเทยบการวนจฉยอยางรวดเรวกบวธ Real time RT-PCR ในการตรวจหาเชอไวรสไขหวดใหญ

ศนยเชยวชาญเฉพาะทางดานไวรสวทยาคลนกสภากาชาดไทยคณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย


การศกษาเปรยบเทยบการวนจฉยอยางรวดเรว กบวธRealtimeRT-PCRในการตรวจหา

เชอไวรสไขหวดใหญธนญรตน ทองม, ยง ภวรวรรณ

บทคดยอไขหวดใหญเกดจากการตดเชอInfluenzavirusกอใหเกดโรคทงในเดกและผใหญการตรวจวนจฉยทำาได

หลายวธการตรวจดวยRealtimeRT-PCRเปนมาตรฐานในการวนจฉยตองใชเวลาในการตรวจและม

คาใชจายสงการตรวจแบบรวดเรว(Rapiddiagnostictest:RDT)ทำาไดเรวและสามารถทำาไดงายเพอให

ผปวยเขาถงการรกษาไดเรว รายงานนเปนการศกษาเปรยบเทยบRDTกบการตรวจดวย real time

RT-PCRไดทำาการศกษาในเดอนตลาคมถงเดอนพฤศจกายนพศ.2561โดยเกบตวอยางNasopharyngeal

swabในผปวยInfluenzalikeillness(ILI)ตรวจวนจฉยหาเชอไขหวดใหญจำานวน151รายจากผปวยเดก

และผใหญการตรวจดวยชดตรวจimmunofluorescence(STANDARDFInfluenzaA/B)และชดตรวจ

immunochromatography (Capilia FluNeo) ตรวจยนยนดวยReal timeRTPCR เพอเปรยบเทยบ

ประสทธภาพของชดตรวจทงสองในการตรวจหาเชอไขหวดใหญจากตวอยาง151รายตรวจยนยนดวย

RealtimeRTPCRพบวาชดตรวจimmunofluorescenceมความไว85.4%,ความจำาเพาะ94.2%Positive

predictive values 87.2%, Negative predictive value 93.3% ความถกตอง 91.4% และชดตรวจ

immunochromatography มความไว81.3%,ความจำาเพาะ 95.2%, positive predictive values 88.6%,

negativepredictivevalue91.6%ความถกตอง90.7%ประสทธภาพของชดตรวจimmunofluorescence

และimmunochromatographyเปรยบเทยบกบการตรวจยนยนดวยหลกการrealtimeRTPCRพบวาม

ความไวและจำาเพาะดทใชในการตรวจกรองเบองตน เพราะตรวจไดรวดเรวอยางไรกตามในกลมเสยง

ของไขหวดใหญทอาจมอาการรนแรงของโรคไดควรไดรบการตรวจยนยนดวยrealtimeRT-PCR

เฉพาะไขหวดใหญAและBไวรสไขหวดใหญนนตดเชอ

ในเยอบทางเดนหายใจสวนบนคอ จมกและคอและอาจ

ลงไปถงสวนลางอนไดแกหลอดลมและปอดไดดวย

อาการของไขหวดใหญไดแกไขปวดศรษะเจบคอปวด

เมอยกลามเนอ ไอแหงคดจมกนำามกไหลอาการเหลาน

มกเกดขนอยางรวดเรวและอยนาน5-7วนในบางรายอาจ

มอาการทางเดนหายใจรวมดวย เชน ไอ เปนเวลาหลาย

สปดาห

บทนำาไขหวดใหญหรอ influenzaเปนโรคตดเชอของ

ระบบทางเดนหายใจอยางเฉยบพลน เกดจากเชอไวรสท

เรยกวาinfluenzavirusอยในfamilyOrthomyxoviridae

genusInfluenza1ไวรสไขหวดใหญ ซงมอย 3 ชนดคอ

influenzaA,BและCสวนinfluenzaCพบไดนอยมาก

และไมมความสำาคญในการแพรระบาดจงใหความสำาคญ

216 ธนญรตนทองมและคณะ วารสารกมารเวชศาสตร กรกฎาคม-กนยายน 2562

Common coldหรอไขหวดธรรมดาจะมอาการ

คลายๆ ไขหวดใหญแตขอแตกตางกคอไขหวดธรรมดา

มกมอาการคดจมกนำามกไหลไอจามคนคอเปนอาการเดน

ไมคอยมอาการไขและปวดกลามเนอ ความสำาคญทจะ

ตองแยกไขหวดใหญออกจากไขหวดธรรมดา เนองจาก

ไขหวดใหญมภาวะแทรกซอนไดบอยและมอาการรนแรง

ยาวนานกวาไขหวดธ รรมดาโดยไขหวดธรรมดานนม

โอกาสเกดภาวะแทรกซอนทรนแรงไดนอยมากแตไขหวด

ใหญโดยเฉพาะในกล มเสยง2 เชนเดกอายนอยกวา 2ป

สตรตงครรภคนอวนผสงอายและผปวยทมโรคเรอรง

อาจเกดภาวะแทรกซอนทรนแรงถงชวตไดเชนปอดบวม

และอกประการหนงไขหวดใหญมยาตานไวรสทสามารถ

ใชรกษาหรอทเลาอ าการไดดงนนหากสามารถแยก

ไขหวดใหญออกจากไขหวดธรรมดาหรอโรคตดเชออยาง

อนไดจะชวยใหดแลผปวยทมความเสยงสงไดดขนในทาง

ปฏบตจงใชการวนจฉยเบองตนในผปวยทมอาการคลาย

ไขหวดใหญวาเปน ILI (Influenza like illness)คอจะม

อาการไขมากกวา 38 องศาเซลเซยส รวมกบอาการ

ในระบบทางเดนหายใจเชนเจบคอไอมนำามก3การตดเชอ

ไขหวดใหญ(Influenza)สงผลใหผปวยไดรบการเจบปวย

และอาจเสยชวตอยางมนยสำาคญทงผปวยเดกและผใหญ

ในประชากรทวโลกการวนจฉยไขหวดใหญ(Influenza)

ทถกตองและรวดเรวจงเปนสงจำาเปนและสำาคญสำาหรบ

การจดการผปวยอยางเหมาะสมซงจะทำาใหผปวยไดรบ

การวนจฉยและได รบการรกษาอยางทนทวงทชวยให

ผปวยมโอกาสหาย เรวขนและลดระยะเวลาการรกษาตว

ในโรงพยาบาล

แนวทางในการวนจฉยไขหวดใหญนอกจากลกษณะ

อาการทเรยกวากลมอาการคลายไขหวดใหญ (ILI)การ

วนจฉยทจะยนยนวาเปนไขหวดใหญทสามารถทำาไดคอ

1. virus isolationหรอการเพาะเชอไวรสไวรส

ไขหวดใหญสามารถเพาะเชอไดในไขไกฟก(embryonated

egg)อาย8-12วนการเพาะในเซลลเพาะเลยงเชนMDCK

cells,A549แตการเพาะเลยงตองใชระยะเวลานานหลายวน

และอาจตองมการทำาการเพาะซำาหลายครง(subpassage)

2. การตรวจวนจฉยทางระบบภมตานทานเนองจาก

ไขหวดใหญ มสวนของโปรตน เปลอกนอก ทเรยกวา

hemagglutininทสามารถทำาใหเมดเลอดแดง(โดยเฉพาะ

เมดเลอดแดงของสตวปก) จบกลมกนดงนนการตรวจ

ภมตานทานของไขหวดใหญของผปวยจะขดขวางการตก

ตะกอนของเมดโลหตแดงหรอทเรยกวาHemagglutination

inhibition(HI)ได

3.การตรวจทางชวโมเลกลเปนการตรวจทางRNA

หาตวไวรสสามารถทำาไดดวยวธRT-PCRหรอreal-time

RT-PCRมความถกตองแมนยำาสง

4. การตรวจอยางรวดเรว(Rapiddiagnosis test,

RDT)สวนใหญจะใชหลกการของimmunochromatography

ใชดสหรอลกษณะแถบทเกดขน immunofluorescence

จะใชเครองอานสารเรองแสงfluorescence จงมขอดใน

เรองลดอคตของผอานทใชสายตาด(subjective)4

การศกษานเปนการศกษาเปรยบเทยบการตรวจ

วนจฉยไขหวดใหญอยางรวดเรว (RDT) ดวยวธการ

immunofluorescence และการตรวจดวย immuno

chromatographyเปรยบเทยบกบวธมาตรฐานrealtime

RT-PCRเพอใชเปนขอมลในการวนจฉยไขหวดใหญตอไป

วสดและวธการการศกษาวจยนเปนการเปรยบเทยบการตรวจหา

เชอไขหวดใหญแบบรวดเรวเปรยบเทยบกบวธมาตรฐาน

ทใชกระบวนการทางชวโมเลกล real time RT-PCR

โดยการศกษานทำาการตรวจจากสงสงตรวจท เป น

nasopharyngeal swab เพอการตรวจอยางรวดเรว rapid

diagnosisหาเชอไขหวดใหญและนำาสงสงตรวจทเหลอ

ในตวอยางเดยวกนทำาการตรวจดวยวธสารชวโมเลกล

โดยผทำาการตรวจชวโมเลกลไมทราบผลการตรวจมากอน

และการตรวจดงกล าวได คำานงถงข อกำาหนดทาง

จรยธรรมโดยสงสงตรวจหลงจากทไดตรวจอยางรวดเรว

แลวจะถกบนทกและเกบเปนรหส โดยไมมการกำาหนด

หรอรวาเปนของผใด โดยเปนการทำาเพอการศกษาทาง

หองปฏบตการเทานนมไดทำาการเพมเตมใดๆตอผปวย


ตวอยางสงตรวจ ตวอยางทสงตรวจเปนตวอยางปายจากnasopharynges

ผ ปวยทปวยเปนไขลกษณะอาการคลายไขหวดใหญ

(ILI) เพอการวนจฉย โดยตวอยางทสงตรวจจะตรวจหา

เชอไข หวดใหญด วยว ธรวดเรวในทกตวอย างทม

การสงตรวจกอนทำาการตรวจเพมเตมดวยวธ real time

RT-PCR

วธการตรวจสอบการตรวจสอบแบบรวดเรวจะใช2วธคอ

ชดตรวจแบบ RDTImmunofluorescence,

Standard F InfluenzaA/BFIA (SDBiosensor, Inc.

KOREA)โดยใชเครองอานสญญาณfluorescence

ชดตรวจแบบ Immunochromatography,Capilia

FluNeo(TAUNSLaboratories,Inc.Shizuoka,Japan)

โดยใชการอานดวยตา เนองจากเปนการวนจฉยแบบ

subjective จงใหผ อ านจำานวน 3 คน และตดสน

ดวยคะแนน2ใน3ในการวนจฉยผลบวกหรอลบวธการ

ตรวจสอบและขนตอนการตรวจสอบทำาตามขอแนะนำา

ชดตรวจนำายาของทงสอง

การตรวจสอบ real time RT-PCR ใชวธทาง

ชวโมเลกลดวยการสกด RNA และดำาเนนการตาม

ขนตอนทตพมพ5

การวเคราะหขอมลขอมลทไดจากการตรวจแบบรวดเรวในแตละชนด

จะถกนำามาเปรยบเทยบกบวธมาตรฐานทางชวโมเลกล

real time RT-PCR โดยใชหลกสถตของ diagnostic

test6คำานวณหาsensitivity,specificity,positivepredictive

value,negativepredictivevalueและaccuracy7

ผลการศกษาวจยในการศกษาวจยน ใชตวอยางในการสงตรวจ

ทงหมดจำานวน151ตวอยางโดยทกตวอยางทำาการตรวจ

แบบรวดเรวทง2ชนดและทำาการตรวจเพมเตมดวยวธ

real timeRT-PCR ในตวอยางทสงตรวจจากการปายท

โพรงจมกในผปวยมลกษณะอาการคลายไขหวดใหญ ม

ทงผ ปวยเดก และผใหญ เปนการศกษาในชวงเดอน

ตลาคมถงเดอนพฤศจกายนปพ.ศ.2561โดยตรวจพบเชอ

ไขหวดใหญจำานวน48ตวอยางดวยวธrealtimeRT-PCR

เปนไขหวดใหญสายพนธAจำานวน37ตวอยางไขหวดใหญ

สายพนธ B จำานวน 11 ตวอยาง และพบผทไมตดเชอ

จำานวน103ตวอยางในจำานวนทตรวจพบไขหวดใหญA

ตรวจพบ panH1N12009 จำานวน 18 ตวอย างH3N2

จำานวน19ตวอยาง

เ มอนำ ามา เ ปร ยบ เท ยบ กบการตรวจด วย

immunochrom atography( Capilia Flu Neo)และ

immunofluorescence(StandardFInfluenzaA/BFIA)

การตรวจดวยimmunochromatographyพบไขหวดใหญ

Aจำานวน36ตวอยางไขหวดใหญBจำานวน8ตวอยาง

การตรวจด วย immunoflu orescence ตรวจพบ

ไขหวดใหญ A จำานวน 37 ตวอยาง ไขหวดใหญ B

จำานวน10ตวอยางเมอนำามาเปรยบเทยบdiagnostictest

ดงแสดงในตารางท1และ2

ตารางท 1. แสดงผลการ เปรยบเทยบ immunochro

matographyแบบรวดเรวกบวธRealtime

RT-PCRจำานวน151ตวอยาง

Influenza A/B Real-time RT-PCR

Positive Negative Total

Immunochromatography Positive 39 5 44

Negative 9 98 107

Total 48 103 151

จากการต ร ว จดว ย immunoch romatography

เปรยบเทยบกบการตรวจดวยมาตรฐานrealtimeRT-PCR

พบวามความไวทรอยละ81.3ความจำาเพาะรอยละ95.2

positivepredictivevalueรอยละ88.6negativepredictive

valueรอยละ91.6โดยมความถกตอง(accuracy)รอยละ

90.7


ตารางท 2 แสดงผลการเปรยบเทยบ immunofluore

scenceแบบรวดเรวกบวธrealtimeRT-PCR

จำานวน151ตวอยาง

Influenza A/B Real time RT-PCR

Positive Negative Total

Immunofluorescence Positive 41 6 47

Negative 7 97 104

Total 48 103 151

จากการตรวจดวยimmunofluorescenceเปรยบเทยบ

กบการตร วจมาตรฐาน real time RT-PCRพบวาม

ความไวรอยละ85.4ความจำาเพาะรอยละ94.2positive

predictivevalueรอยละ87.2negativepredictivevalue

รอยละ93.3โดยมความถกตอง(accuracy)รอยละ91.4

บทวจารณโรคไขหวดใหญเปนโรคทางระบบทางเดนหายใจ

ทพบบอยการตดเชอเกดขนไดกบทกเพศทกวยตงแตเดก

เลกจนถงผสงอายและมความรนแรงในกลมเสยง2ไดแก

เดกทมอายนอยกวา 2ป ผสงอายทมอายมากกวา 65ป

สตรตงครรภผทเปนโรคอวนหรอมคาBMIมากกวา30

เซนตเมตร/กโลกรม2 ผทมโรคเจบปวยเรอรง โรคปอด

โรคหวใจเบาหวานหรอมภมตานทานตำาเมอเปนไขหวด

ใหญจะทำา ใหมอาการรนแรงได สำาหรบในประเทศไทย

ไขหวดใหญพบไดตลอดทงปแตจะมการระบาดของ

ไขหวดใหญในชวงฤดฝนตงแตเดอนมถนายนจนถง

เดอนตลาคม8 ในปจจบนไขหวดใหญสามารถรกษาดวย

ยาตานไวรส โดยเฉพาะยาทใชอย ในปจจบนจะเปน

neuraminidaseinhibitor9ไดแกoseltamivirโดยไปยบยง

การปลดปลอยของไวรสออกจากเซลล ดงนนการใหยา

ดงกลาวจะไดผลและมประสทธภาพสงตองใหหลงจากม

อาการของโรคโดยทวไปแลวภายใน48ชวโมงหลงจาก

เรมมไขการวนจฉยไขหวดใหญจงจำาเปนทจะตองตรวจ

ไดอยางรวดเรวเพอจะไดรบการรกษาไดทนทวงทจงไดม

การพฒนาวธการตรวจแบบรวดเรว(RDT)ในการตรวจ

วนจฉยแบบรวดเรวจะมขอจำากดในเรองความไวของ

ผลลพธในการตรวจ

จากการศกษาในรายงานนเหนไดวาถาเปรยบเทยบ

วธมาตรฐานทางชวโมเลกลความไวในการตรวจดวยวธ

รวดเรวจะอยทประมาณรอยละ80-85เปอรเซนตโดยท

วธการimmunofluorescenceจะมความไวสงกวาวธการ

immunochromatographyทงนเพราะimmunofluorescence

ใชเครองมอในการอานสารเรองแสงทเกดขนจากปฏกรยา

ซงตรงขามกบการใชวธ immunochromatography ท

อานผลจากแถบสทเกดขนและใชสายตาเปนผตดสนจง

มความไวตำากวา และการใชสายตาในการอานจากการ

ศกษาทผานมาพบวาการตรวจพบผลบวกปลอมมก

เกดขนในชวงฤดกาลทมไขหวดใหญสงและการตรวจพบ

ผลลบปลอมมกเกดขนในชวงฤดกาลทมการระบาด

ของไขหวดใหญตำาครงนเกดจากความเอนเอยงหรออคต

ของผอาน

เมอเปรยบเทยบขอดและขอเสยของการใช 2

วธนจะเหนวา immunofluorescence มขอดในเรอง

ความไวทมมากกวา แตการตรวจตองใชเครองมอใน

การตรวจและผลทไดเปนตวเลขสามารถบนทกในแผน

เอกสารทถกพมพออกมาจากเครองและสามารถเกบไว

เปนหลกฐานในการอางองตลอดไปตรงขามกบการใช

วธimmunochromatographyโดยใชสายตาคนตดสนและ

จดผลลงในกระดาษหรอสมดความถกตองอยทผดและม

การลอกผลลงบนสมดในการทำาดงกลาวหลกฐานในการ

ตรวจบางครงเมอเปนลายมอจงยากตอการตรวจสอบแต

ขอเสยของการตรวจดวย immunofluorescence จำาเปน

ตองมเครองมอทใชในการอานถงแมเครองมอมขนาดเลก

แตจำาเปนตองใชในการอานคาวดแสง fluorescence

เปนเหตผลหนงททำาใหการตรวจดงกลาวมขดจำากด

โดยเฉพาะการนำาไปตรวจในสถานพยาบาลขนาดเลกและ

เมอจำาเปนตองใชเครองมอในการอานทำาใหวธการตรวจ

ดงกลาวมราคาแพงกวาวธimmunochromatography

อยางไรกตามเมอมาดความไวในการตรวจดวยวธ

อยางรวดเรวจากรายงานนพบวามความไวถงรอยละ

80-85เมอเปรยบเทยบกบการศกษาในอดตททำาการศกษา


ขนาดใหญมการทดสอบเปนจำานวนมากกวา1,000ราย10

จะพบวาจากการศกษานมความไวสงกวาการศกษาท

ผานมาอาจเปนเพราะการศกษานใชตวอยางคอนขางนอย

และไดทำาการวนจฉยในชวงระยะเวลาหนงทจำากดเปน

ระยะเวลาสนไมไดทำาการศกษาทกฤดกาลของไขหวดใหญ

ในการตรวจผลไขหวดใหญอยางรวดเรวเนองจาก

มความไวตำากวาวธการตรวจทางชวโมเลกล ดงนนใน

เวชปฏบตทวไปสามารถใชไดกบในผปวยทไมไดอยใน

กลมเสยงแตถาเปนกลมดงไดกลาวการใชวธการตรวจท

รวดเรวอาจไมเพยงพอในการตรวจวนจฉยเพราะกลม

เสยงดงกลาวเมอเปนไขหวดใหญอาจมอาการรนแรงถง

ขนเสยชวต ในทางปฏบตถาเปนกลมเสยงและมอาการ

คลายไขหวดใหญถงแมผลการตรวจอยางรวดเรวให

ผลลบแตควรใหการรกษาดวยการใหยาตานไวรสไปกอน

โดยคำานงถงผลประโยชนของผปวย ในการรกษาและถา

อยในสถานททพรอมในกลมเสยงควรไดรบการตรวจ

ดวยวธมาตรฐานทางชวโมเลกลเพอยนยนการตดเชอ

ไขหวดใหญ

การศกษาในรายงานนเนองจากมผปวยเปนจำานวน

นอยจงไมสามารถทจะแยกวเคราะหความไวของการตด

เชอไขหวดใหญชนดเอและชนดบออกจากกนไดอยางไร

กตามไมวาการตดเชอไขหวดใหญชนดเอและชนดบ

ในปจจบนการรกษาดวยยาตานไวรสยงคงใชยาตานไวรส

ตวเดยวกน

โดยสรปในทางปฏบตแพทยผดแลรกษาตองการ

ทราบผลวามการตดเชอไขหวดใหญหรอไมในกลมผทม

อาการคลายไขหวดใหญเพราะตองการทจะรกษาดวยยา

ตานไวรสอยางรวดเรวดงนนการนำาวธการตรวจแบบ

รวดเรวมาใชเพอจดประสงคดงกลาวตองคำานงถงความ

ไวในการตรวจทอยในเกณฑรอยละ80ถง85ขนอยกบ

วธการตรวจ แตถาเปนกลมเสยงหรอกลมทเมอเปน

ไขหวดใหญแลวอาการรนแรงถงแมวาการตรวจแบบ

รวดเรวใหผลลบอาจจำาเปนตองใหการรกษาไปกอนทนท

หรอตรวจยนยนดวยวธทางชวโมเลกลสนบสนนกทำาให

การดแลผปวยมประสทธภาพสงสด

กตตกรรมประกาศผวจยขอขอบคณศนยเชยวชาญเฉพาะทางดาน

ไวรสวทยาคลนกคณะแพทย ศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย บรษท MK Restaurant ทได ใหการ

สนบสนนในการศกษาวจยน และเจาหนาททกคน

ของศนยเชยวชาญเฉพาะทางดานไวรสวทยาคลนกชวย

ทำาใหการศกษานบรรลวตถประสงค

บรรณานกรม1. Hurtado JC, Mosquera MM, de Lazzari E,

et al. Evaluation of a new, rapid, simple test for the detection of influenza virus.BMC Infect Dis 2015; 15: 44.

2. Kidd M. Influenza viruses: update on epidemiology, clinical features, treatment and vaccination. CurrOpinPulm Med 2014; 20: 242-6.

3. Infectious Disease/CDC Update: Update on emerging infections: news from the Centers for Disease Control and Prevention. Evaluation of 11 commercially available rapid influenza diagnostic tests—United States, 2011-2012. Ann Emerg Med 2013; 61: 573-7.

4. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Guidance for clinicians on the use of rapid influenza diagnostic tests. Available from:URL:https://nccih.nih.gov/node/4310.

5. Suwannakarn K, Payungporn S, Chieochansin T, et al.Typing (A/B) and subtyping (H1/H3/H5) of influenza A viruses by multiplex real-time RT-PCR assays.J Virol Methods 2008; 152:25-31.

6. Harper SA, Bradley JS, Englund JA, et al. Expert Panel of the Infectious Diseases Society of America. Seasonal influenza in adults and children–diagnosis, treatment, chemoprophylaxis, and institutional outbreak management: clinical practice guidelines of the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis 2009; 48: 1003-32.

7. PennState. Sensitivity, specificity, positive predictive value, and negative predictive


value. Available from: URL: https://onlinecourses.science.psu.edu/stat507/node/71/.

8. Prachayangprecha S, Vichaiwattana P, Korkong S, Felber JA, Poovorawan Y. Influenza activity in Thailand and occurrence in different climates.Springerplus 2015 16;4:356.

9. MedCalc’sFree statistical calculators [online]. Available from: URL:https://www.medcalc.org/calc/diagnostic_test.php.

10. Makkoch J , Prachayangprecha S, Vichaiwattana P, Suwannakarn K, Theamboonlers A, Poovorawan Y.Evaluation of rapid influenza virus tests in patients with influenza-like illness in Thailand. Clin Lab 2012; 58: 905-10.

Comparative study between rapid diagnosis test and real time RT-PCRforinfluenzavirusdiagnosis

Thanunrat Thongmee, Yong PoovorawanCenterofExcellenceinClinicalVirology,FacultyofMedicine,ChualglongkornUniversity

Influenza is caused by influenza virus infection and can affect both children and adults. The disease burdens high risk groups, such as young children less than 2 years of age, the elderly, pregnant women, and people with underlying chronic diseases. Diagnosis is important to initiate early treatment, and there are many methods to detect influenza virus. Real-time reverse-transcription polymerase chain reaction (RT-PCR) is one of the standard diagnostic assay, but it remains relatively expensive under some settings. Alternatively, rapid diagnostic test (RDT) is fast and can be performed easily at the point of care. The aim of this report is to compare the RDT with real-time RT-PCR. We conducted the study on nasopharyngeal swab specimens obtained from 151 patients with influenza-like illness between October and November 2018. The two RDT used in this study were immunofluorescence (STANDARD F Influenza A / B) and immunochromatography (Capilia Flu Neo) test kits. The immunofluorescent RDT was 85.4% sensitive, 94.2% specific, and 91.4% accurate (87.2% positive predictive values, 93.3% negative predicted value). In contrast, the immunochromatographic RDT was 81.3% sensitive, 95.1% specific, and 90.7% accurate (88.6% positive predictive values, 91.6% negative predicted value). If used for initial influenza screening, both immunofluorescent and immunochromatographic RDTs have good sensitivity and specificity, are simple to perform, and provide relatively fast results. Since high risk groups may experience severe influenza symptoms, however, it is recommended that samples from these patients are further confirmed with real time RT-PCR.

วารสารกุมารเวชศาสตร ·...

Documents