ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 ·...
TRANSCRIPT
![Page 1: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/1.jpg)
ดร.ฐตวนต หงษกตตยานนท
บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวย ยา
![Page 2: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/2.jpg)
ดร.ฐตวนต หงษกตตยานนท
บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวยยา
บทท 1 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวยยา(Psychopharmacology)
•Antipsychotic Agents•Anti-anxiety Agents •Antidepressant •Stimulants as Mood Stabilizers•Anticonvulsants•Anti-parkinsonismImplication for nursing
![Page 3: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/3.jpg)
บทท 1 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวยยา(Psychopharmacology)
1.Characteristics of schizophrenia
Prevalence 0.5–1.0% of population
OnsetPositive features in late adolescence or early adulthood
Aspects of cognitive deficits detectable earlier in life
ComorbidityDepression: ∼30–50%
Substance abuse: ∼50%
Suicide: ∼5–10%
![Page 4: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/4.jpg)
ด ร . ฐ ต ว น ต ห ง ษ ก ต ต ย า น น ท
บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวย ยา
![Page 5: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/5.jpg)
ด ร . ฐ ต ว น ต ห ง ษ ก ต ต ย า น น ท
บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวย ยา
ยาเปน first choice ในการรกษาผปวยจตเวช เนองจากมประสทธภาพสงในการรกษาผปวยจตเวชทมอาการรนแรง ท าใหอาการทางจตสงบลงอยางรวดเรว ลดอาการคลมคลง ดราย หลงผด ประสาทหลอน
วตกกงวล ซมเศรา ฆาตวตายปจจบนมการคดคนพฒนายาใหมๆ มประสทธภาพมากขน มผลขางเคยงนอยลง ท าใหผปวยจตเวชมคณภาพชวตดขน
![Page 6: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/6.jpg)
ด ร . ฐ ต ว น ต ห ง ษ ก ต ต ย า น น ท
บทท 3 บทบาทพยาบาลกบการรกษาดวย ยา มหลกฐานแสดงวา dopamine มสวนเกยวของกบการเกดโรคจต ดงน
• ยาทใชตานโรคจตสวนใหญออกฤทธโดยไปตานฤทธ
dopamine ทสมองสวน limbic
• ยาทออกฤทธเพมการท างานของระบบ dopamine เชน
levodopa, Amphetamine ท าใหอาการของโรคจต
รนแรงขน หรอท าใหเกดอาการของโรคจตขนได
• ในสมองของผปวยโรคจตจะมจ านวน D2 receptors เพมขน
“โรคจตเกดจากระบบประสาททใช dopamine เปนสารสอ
ประสาทในสมองสวน limbic หรอ cortex ท างานมากเกนไป”
![Page 7: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/7.jpg)
กลไกการออกฤทธของยา ยาจะออกฤทธโดยตรงตอการควบคมปรมาณสารสอประสาทใน
สมองยาทมประสทธภาพจะตองมคณสมบตทสามารถซมผาน
“Blood-Brain Barrier” (เสนเลอดฝอยทลกษณะพเศษ สามารถปองกนสงแปลกปลอมจากเลอดเขาไปท าอนตรายเซลลประสาท) ไดแกมโมเลกลเลกมากๆ
ละลายในไขมนไดด มโครงสรางทสามารถถกดงผาน Blood-Brain Barrier ได (carrier-mediated system)
7
![Page 8: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/8.jpg)
การบ าบดดวยยา
8
เรม 1950
Chlorpromazine อาการทางจตสงบลงReserpine (HT) อาการซมเศราดขนIproniazid (TB) อาการซมเศราดขนการศกษาวจยทางประสาทวทยา พบวา ความผดปกตทางดานอารมณ ความคด พฤตกรรม เกยวของกบ
การท างานของสมอง
การศกษาทางชวเคมของเซลลสมอง,
องคความรดานพยาธสภาพทมาจากความผดปกตของสมอง (receptors) การพฒนายาทมคณภาพ
![Page 9: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/9.jpg)
พนฐานทางชวเคม
ยาทออกฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง (CNS) ตองสามารถแพรกระจายเขาไปในสมองจงจะออกฤทธได
สมอง หนก 2% ของน าหนกตว มการไหลเวยนเลอดจากหวใจ 20%
Blood-brain barrier – กลมเสนเลอดฝอยในสมอง ท าหนาทปองกนสารตางๆจากเลอดผานเขาไปท าอนตรายเซลลประสาท
ยาทผาน Blood-brain barrier แลว จงไปออกฤทธเพมหรอลดปรมาณของสารสอประสาทเปาหมาย ดวยกลไกจ าเพาะของยานน
9
![Page 10: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/10.jpg)
สารสอประสาททมความเกยวของกบการออกฤทธของยา
DopamineSerotoninNoradrenaline/NorepinephrineAcetylcholineGamma aminobutyric acid (GABA)
10
![Page 11: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/11.jpg)
พยาบาลตองท าความเขาใจ
กลไกการออกฤทธของยาผลการรกษา
อาการขางเคยง อาการทไมพงประสงควธการปองกนและบรรเทาความไมสขสบายจาก
อาการขางเคยงวธการปฏบตเมอพบวาผ ปวยมภาวะเสยงตอการ
เกดอนตรายจากผลขางเคยงของยา
![Page 12: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/12.jpg)
การบ าบดดวยยา (PSYCHO-PHARMACOLOGICAL THERAPY)
จตเภสชบ าบด หมายถง การรกษาดวยยาทออกฤทธตอสมองและระบบประสาท
1. ยาตานอาการโรคจต (Antipsychotic Drugs/Major Tranquilizers)
2.ยาแกฤทธขางเคยงของยาทางจตเวช(Anticholinergic/ Antiparkinson Drugs)3.ยาคลายกงวล (Antianxiety Drugs/Minor Tranquilizers)4.ยาตานอารมณเศรา (Antidepressant Drugs)5.ยาควบคมอารมณ (Mood-Stabilizing Drugs)1. 6.ยารกษาอาการชก (Anticonvulsant Drugs)
12
![Page 13: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/13.jpg)
1.ยาตานอาการโรคจต (ANTIPSYCHOTIC DRUGS/MAJOR TRANQUILIZERS)
เปนยาทชวยลดอาการทางจตโดยตรง นยมใชในผปวยจตเภท ผปวยคลมคลง ผปวยหวาดระแวง ผปวยมอาการสมองเสอม รวมถงผทอยในภาวะไมสามารถตดตอสอสารได มความคดสบสน มอาการหลงผด ประสาทหลอน
ออกฤทธยบยงการท างานของ dopamine ท าใหการเปลยนแปลงทางเคมของสมองเปนปกต
13
![Page 14: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/14.jpg)
ยาตานอาการโรคจต
(ANTIPSYCHOTIC DRUG)แบงเปน 2 กลม
- กลมดงเดม(TypicalหรอConventional Antipsychotic Drug) เปน Dopamine antagonist เชน Chlopromazine(CPZ), Haloperidol, Largactil, Thioridazine, Melleril, Perphenazine รกษาอาการทางบวกไดดกวา แต S/E มาก(EPS)
- กลมใหม (Atypical Antipsychotic Drug) เชนClozapine,
Olanzapine, Risperidone รกษาไดดทงอาการทางบวก/ลบ ราคาแพงกวา แต S/E นอยกวา•ยาฉดออกฤทธนาน 1 เดอน แตมผลขางเคยงมากกวายากน
14
![Page 15: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/15.jpg)
ยาตานอาการโรคจต ขอบงใช : รกษาและปองกนอาการหลงผด ประสาทหลอน คลมคลง ดราย
กลไกการออกฤทธ : ลดระดบ Dopamine โดยการปดกนตวรบ Dopamine (Post-synaptic
Receptors) ในสมอง
ขอควรระวง ควรลดขนาดยาในผทมปญหาเรองตบ หรอผสงอาย
15
![Page 16: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/16.jpg)
BRAIN DOPAMINERGIC TRACTS
1
2
3
4
6 Lateral hypothalamus5 CTZ
![Page 17: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/17.jpg)
SIMPLIFY NEUROCIRCUITRY OF DOPAMINE IN SCHIZOPHRENIA
DA
Mesolimbic pathwayHyperdopaminergia
D2
Positive symptoms
DA
Mesocortical pathwayHypodopaminergia
D1
Negative symptoms
Cognitive symptomsAffective symptoms
Limbic PFCx
![Page 18: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/18.jpg)
Minimal efficacy with regard to positive
symptoms in 20-30% of patients
Much weaker effect on negative symptoms than
positive symptoms
Significant parkinsonian symptoms and
anticholinergic effects (poor compliance and
potentially disabling)
Tardive dyskinesia in a minimum of 20% of
patients who receive chronic neuroleptic
treatment.
At least as effective as typical neuroleptics with
regard to positive symptoms
More effective than typical agents with regard to
negative symptoms
Much lower incidence of parkinsonian symptoms
and anticholinergic effects than typical agents
TD does occur but at much lower incidence
Elevated risk of metabolic side effects
ANTIPSYCHOTIC DRUGS: DEVELOPMENT TIMELINE
![Page 19: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/19.jpg)
ยากลม Antipsychotic
Traditional Antipsychotic drugsAtypical Antipsychotic drugs
![Page 20: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/20.jpg)
กลไกการออกฤทธ
1. กลมดงเดม(TypicalหรอConventional
Antipsychotic Drug) เปน Dopamine
antagonist (DA) ชวยควบคมอาการทางจตโดยการปดกนการสงกลบ ของ dopamine receptor ท basal
ganglia,hypothalamus,limbic system,brain stem,medulla ท าใหอาการทางบวกของโรคจตเภทดขน
20
![Page 21: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/21.jpg)
กลไกการออกฤทธ
2.ยากลมใหม (Atypical Antipsychotic Drug หรอ Serotonin - dopamine antagonist (SDA) จะปดกน dopamine และ serotonin receptors ท าใหอาการทางบวกและอาการทางดานลบของโรคจตเภทดขน
21
![Page 22: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/22.jpg)
Atypical antipsychotic drugs
เปนยากลมใหม ท าใหเกด EPS นอย
– clozapine(clozaril)
– risperidone(risperidol)
– olanzapine(zyprexa)
– quetiapine(seroquel)
– ziprazidone(zeldoxเขมละ 5,000 บาท)
![Page 23: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/23.jpg)
ANTIPSYCHOTIC DRUGSกลม PHENOTHIAZINES
Chlorpromazine (Largactil, Matzine,CPZ ): ผปวยโรคจตทมอาการคลมคลงทกชนด เชน schizophrenia, mania
Thioridazine (Melleril): ~ Chlorpromazine อาการขางเคยงนอยกวา มผลตอระบบไหลเวยนโลหตนอยกวา
Trifluoperazine (Stelazine, Triflazine, Triplex):
Perphenazine (Trilafon,Pernazin,Perphisil): Schizophrenia, ลดอาการหลงผดและประสาทหลอน
Fluphenazine (Anatensol,Prolixin): ลดอาการหลงผดและประสาทหลอน
Fluphenazine deconoate Z ( Prolixin D )
23
![Page 24: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/24.jpg)
กลม THIOXANTHENES เชน
Thiothixene (Navane): ผปวยโรคจตทแยกตวเอง เคลอนไหวนอย ไมไดผลในรายคลมคลง กลมButyrophenones เชน
Haloperidol (Haldol, Halop): ควบคมอาการตนเตน กาวราว ประสาทหลอน หลงผด เชน ผปวยSchizophrenia ทมอาการกาวราว
24
![Page 25: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/25.jpg)
การแบงยาตานโรคจต ตามPOTENCY
1. ยากลมPotency สง ไดแก Haloperidol
,Trifluopererazine ,fluphenazine bromperidol ยากลมนท าใหเกด EPS ไดมาก ในขณะทอาการ anticholinergic อาการงวง และ postural hypotensionต าพบไดนอย
2. ยากลมPotency ต า ไดแก Chlorpromazine
Thioridazine ยากลมนท าใหเกด EPS ไดนอย ในขณะทอาการ anticholinergic อาการงวง และ postural hypotensionไดมาก
25
![Page 26: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/26.jpg)
การแบงยาตานโรคจต ตามPOTENCY
3. ยากลมPotency ปานกลาง ไดแก Perphenazine
ยากลมนท าใหเกดอาการขางเคยงดงกลาวอยในระดบปานกลาง
26
![Page 27: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/27.jpg)
ขนาดในการรกษา
ชอยา ขนาดในการรกษา ( mg/day)
potency
ยากน Chlorpromazine
Thioridazine
Haloperidol
Trifluopererazine
Perphenazine
200-600
200-600
5-20
5-30
8-64
ต าต าสงสงกลาง
ยาฉด Fluphenazine deconate 12.5-100q 2-4 wk.
สง
ยาฉด Haloperidol deconate 50-300q 2-4 wk.
สง
![Page 28: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/28.jpg)
ยาตานอาการโรคจต (ANTIPSYCHOTIC DRUGS/MAJOR TRANQUILIZERS)
ระยะเวลาใหยารกษาโรคจต 3 สปดาห อาการดขน maintenance dose
ใหยาเปนเวลานาน อาจหยดยาไดเปนระยะๆ แตไมเกน 6 เดอน
28
![Page 29: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/29.jpg)
ฤทธขางเคยง
เกดExtrapyramidal symptoms หรอ EPS ซงแบงลกษณะอาการออกไดหลายรปแบบคอ
– Parkinson-like symptoms : มกเกดจากยารกษาโรคจตท าให
ระดบ dopamine ลดลงเกดความไมสมดลกบระดบ acetylcholine(Ach)
ท าให มอสน เดนไมแกวงแขนเหมอนหนยนต กาวขาไดล าบากจาก
กลามเนอเกรง กลนน าลายไมลงท าใหเหนน าลายเตมปาก มอาการหนา
ตาย (poker face)
![Page 30: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/30.jpg)
อาการขางเคยงของยา ANTIPSYCHOTIC
Extrapyramidal symptoms (EPS) ท าใหเกดความผดปกตทางการเคลอนไหว ดงน
Parkinsonian like syndrome เชน การเคลอนไหวชา เดนลากขา หนาเฉยเมย แสดงความรสกเหมอนใสหนากาก (mask-like face) มอสน Acute Dystoniaมการเกรงตวของกลามเนอลายบรเวณศรษะและคอ คอบดบดไปขางใดขางหนง หรอล าตวบดไปดานขาง กลามเนอหนากระตก ตาลอยขนขางบน Akathisia กระวนกระวาย นงไมตด ผดลกผดนง เคลอนไหวตลอดเวลา มอและแขนสน Tardive dyskinesia (TD) จะเกดหลงจากผ ปวยไดยารกษาโรคจตเปนป มการขยบของกลามเนอบรเวณปาก ลน ใบหนา ปากเคลอนไหวอยตลอดเวลา ดดรมฝปาก มการขยบของขากรรไกรทงสองขาง
30
![Page 31: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/31.jpg)
ACUTE DYSTONIA
![Page 32: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/32.jpg)
อาการขางเคยงของยา ANTIPSYCHOTIC
Neuroleptic malignant syndrome (NMS) มอาการกลามเนอแขงเกรงรวมกบอณหภมในรางกายสง หวใจเตนเรว เหงอแตก ความดนโลหตไมสม าเสมอ ระดบความรสกตวลดลง และอาจเสยชวตไดAnticholinergic side effect จะท าใหมผลตอระบบประสาทอตโนมต โดยมอาการดงน ปากแหง คอแหง ทองผก ปสสาวะล าบาก มานตาขยาย ตาพรา มองเหนไมชดAdrenergic side effects ผ ปวยมความดนตก เมอเปลยนอรยาบถ (Orthostatic hypotension )ท าใหผ ปวยมอาการเวยนศรษะและหนามดมฤทธตอตอมไรทอ (Endocrine effect) ท าใหมการหลงน านม ประจ าเดอนผดปกต ความตองการทางเพศลดลง ในเพศชายอาจจะม impotence
32
![Page 33: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/33.jpg)
อาการขางเคยงของยา ANTIPSYCHOTIC
มผลตอผวหนง (Skin reaction) อาจจะมลมพษหรอผวหนงอกเสบ ผวหนงไวตอแสงแดด ผวหนงอาจจะไหมเมอถกแสงแดดหรอสผวอาจจะเปลยนไปโดยเฉพาะในสวนทถกแสงแดดมผลตอตบท าใหเกดดซานได น าหนกตวเพม ( Weight gain )ฤทธตอระบบการสรางเมดโลหต จ านวนเมดเลอดขาวนอยกวาปกต (Clozapine-induced agranulocytosis) ผ ปวยจะมอาการตดเชองาย เจบคอ มไข
33
![Page 34: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/34.jpg)
อาการขางเคยงของยา ANTIPSYCHOTIC
ความตานทานตออาการชกลดลง (Effects on
seizures threshold) ผ ปวยจะมอาการชกงายขน ในผ ปวยทมประวตเปนโรคลมชกผลตอตา (ocular effect) มการเปลยนสทเลนสลกตาและท retina ท าใหตาพรามองเหนไมชด พบในรายทไดรบการรกษาเปนเวลานาน
34
![Page 35: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/35.jpg)
Past Areas of
Concern
Current Medical Realities
SHIFT IN RISK PERCEPTION
OF ANTIPSYCHOTICS
SedationWeight Gain
InsulinResistance
CHD
Hyper-lipidemia
Weight Gain
Diabetes
Prolactin
Insulin
Resistance
Sedation
Hyperlipidemia
Coronary Heart
Disease
Tardive
Dyskinesia
TD
Prolactin
![Page 36: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/36.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
1. ผปวยทไดรบการรกษาดวยยารกษาโรคจต จ าเปนตองวดความดนโลหตกอนและหลงใหยา โดยเฉพาะเมอใหโดยการฉด เนองจากยานมผลขางเคยงท าใหความดนโลหตตกเมอเปลยนอรยาบถ และควรมการทดสอบทางหองปฏบตการ เกยวกบการท าหนาทของตบและ blood count
1. ถาผปวยไดยาวนละครง ควรใหยา 1-2 ชวโมงกอนนอน เพอสงเสรมการนอนหลบของผปวย และท าใหผลขางเคยงของยา รบกวนผปวยไดนอยในขณะหลบ
2. ถาผปวยไมใหความรวมมอในการรบประทานยา ควรใหการฉดเขากลาม
36
![Page 37: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/37.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
4. อยาฉดยาทาง subcutaneous เพราะอาจท าใหเนอเยอเกดความระคายเคอง ควรฉดเขากลามเนอ
5. หลกเลยงการสมผสยาน าทเขมขนในขณะเตรยมยา อาจจะท าใหผวหนงเกดความระคายเคอง
6. ยาน าทเขมขน ควรผสมกบน าอยางนอย 60 cc. เพอปองกนเยอบในชองปากระคายเคอง
7. ยารกษาโรคจต อาจท าใหผปวยจะมอาการชกงายขน ในผปวยทมประวตเปนโรคลมชก พยาบาลตองคอยสงเกตอาการของผปวยอยางใกลชดเพอใหการชวยเหลอ
37
![Page 38: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/38.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
8. ผปวยทไดรบยาลดกรดในกระเพาะอาหาร ควรใหยาลดกรด 2 ชวโมงกอนรบยาโรคจต หรอใหยาลดกรดหลงจากไดรบยาโรคจต 1 ชวโมง
9. ตดตามประเมน ผลของการบ าบดอาการทางจต เชน อาการประสาทหลอน อาการผดลกผดนงดขน การเขาสงคมดขน และผลขางเคยงของยาทอาจเกดขน
38
![Page 39: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/39.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
10.แนะน าผปวยและครอบครวเกยวกบเรองตอไปน พยาบาลตองใหขอมลเกยวกบการวางแผนการรกษาดวยยา ขนาดของยา ระยะเวลาทผปวยไดรบยาแลวอาการจะดขน และผลขางเคยงของยาทอาจเกดขนผปวยและญาตจะเปนตองไดรบการสอนใหรายงานถงอาการขางเคยงของยาทไมปกต และหลกเลยงรบประทานยาทแพทยคนอนสงใหรบประทาน
39
![Page 40: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/40.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
แนะน าผปวยและครอบครวเกยวกบเรองตอไปน หลกเลยงการดมสราและยานอนหลบ ซงจะเปนสาเหตใหงวงซม และลดการตระหนกรถงอนตรายในสงแวดลอม และหลกเลยงการใชยาตวอนในระหวางไดรบการรกษาดวยยารกษาโรคจตยาอาจท าใหงวงซม ไมควรขบรถหรอท างานเกยวกบเครองจกรกลทอาจเปนอนตรายได หลกเลยงการถกแสงแดดโดยตรง ถาตองออกไปนอกบานควรใสเสอแขนยาว หรอกางรมเพอปองกนผวหนงไหมอยาเพมหรอลดขนาดยาเอง ควรปรกษาแพทย 40
![Page 41: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/41.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
สอนผปวยและครอบครวเกยวกบเรองตอไปน หลกเลยงรบประทานยาลดกรด ในระหวางไดรบยารกษาโรคจต เพราะอาจท าใหลดการดดซมยารกษาโรคจตอาการเวยนศรษะ สามารถเกดขนได ใหระวงเวลาเดน หรอเคลอนไหว หรอใหระวงการลกขนจากทานอนเปนทานง หรอจากทานงเปนทายน ใหคอยๆท าชาๆ เพอปองกนอาการเวยนศรษะ ท าใหเกดการพลดตกหกลม หรอการไดรบบาดเจบแนะน าผ ปวยบวนปาก จบน าบอยๆ และดแลความสะอาดปากและฟนเพอลดความเสยง การตดเชอในชองปาก
41
![Page 42: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/42.jpg)
2.ยาแกฤทธขางเคยงของยาทางจตเวช(ANTICHOLINERGIC/ ANTIPARKINSON DRUGS)
อาการขางเคยงจาก Antipsychotic drug Parkinsonism ตวแขง ลนแขง น าลายไหล
ใชแกอาการ Extrapyramidal ทเกดจากการใหยา Antipsychotic ลดการหลงน าลาย อาการสน (tremors)
Benztropine (Cogentin), Trihexyphenidyl (Artane, Aca, Benzhexol, Benz), Diphenhydramine (Benadryl)
42
![Page 43: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/43.jpg)
อาการขางเคยง
ปากแหง คอแหง ตาพรามว
ตวรอน ผวหนงบรเวณหนาและคอรอน แดง
คลนไส เวยนศรษะ งวงซม ออนเพลย
สบสน ไมรวนเวลาและสถานท (ผสงอาย)
ความดนโลหตต ากะทนหนเมอเปลยนอรยาบถ
43
![Page 44: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/44.jpg)
3.MINOR TRANSQUILIZERSAntianxiety and hypnotic drugs
![Page 45: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/45.jpg)
3. ยาคลายกงวล (ANTIANXIETY/MINOR TRANQUILIZERS)
มฤทธท าใหประสาทสงบ
ลดความวตกกงวล Generalized anxiety disorder ความกระวนกระวาย ลดอาการตนเตน เครยด รกษาโรคประสาท (Neurotic disorder) จตสรรแปรปรวน ผปวยหยดสรา ยาเสพตด ลมชก
ผปวยทอาการไมรนแรง nonphamacologic therapy เชน การใหค าปรกษาและใหก าลงใจ จตบ าบด
45
![Page 46: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/46.jpg)
2 ประเภทยาคลายกงวล (ANTIANXIETY/MINOR TRANQUILIZERS)
BenzodiazepinesNonbenzodiazepines
46
![Page 47: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/47.jpg)
ชนดของยาและการออกฤทธ
diazepam : ละลายในไขมนไดด ออกฤทธเรว ระยะสน
alprazolam, chlordiazepoxide, domicum : ปานกลาง
lorazepam : ออกฤทธชา ระยะยาว
![Page 48: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/48.jpg)
กลไกการออกฤทธกดการท างานของCNSรวมทงlimbic system,
thalamus,
hypothalamus,
reticular activating
system
โดยจบกบ GABAa receptor
ท าให chloride ion channel
เปดรบเอา Cl- เขาสเซลล จากนนเซลลจะอยในภาวะ hyperpolarization ท าใหถกกระตนไดยาก รบรสงเราทเขามาลดลง
![Page 49: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/49.jpg)
กลไกการออกฤทธสงผลใหผปวยรสกผอนคลายมากขน BZP สามารถละลายไดดในไขมน จงผาน Blood brain barrier
ได ท าใหดดซมเขาสสมองและออกฤทธไดเรว
![Page 50: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/50.jpg)
ACTION PROFILES OF BENZODIAZEPINES
Relief of anxiety
Anticonvulsant Sedationaction Induction of sleep
Muscle relaxation
Ansseau, M., Doumont, A., Diricq, S.: Methodology required to show clinical differences
between benzodiazepines. Curr Med Res Opin 8, Suppl. 4, 108-114 (1984). (Except
<Dormicum> and <Dalmadorm>)
![Page 51: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/51.jpg)
BENZODIAZEPINES
รกษาอาการวตกกงวลและความผดปกตของการนอนหลบ
ออกฤทธทระบบประสาทสวน Neurotransmitter ทชอ GABA (กดการท างานของระบบประสาทสวนกลาง)
ดดซมในกระเพาะอาหาร
ฤทธนาน 3-4 ชม.ถง 24-72 ชม.
ขอควรระวง งวงนอน เดนเซ (Ataxia) อารมณหงดหงดงาย ตดยา คลนไสอาเจยน ปวดศรษะ มนงง เศรา เมอย
51
![Page 52: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/52.jpg)
BENZODIAZEPINES
Chlordiazepine (Librium): ฤทธคลายกงวล ลดความกระวนกระวายและกาวราว ผปวยโรคประสาทชนดตางๆทมความวตกกงวล
Diazepam (Valium): ~ Chlordiazepine ฤทธคลายกลามเนอสงกวา วตกกงวล + ปวดศรษะ ปวดตนคอ ปวดหลง
Medazepam (Nobrium): ภาวะกงวลและตงเครยดLorazepam (Ativan): ผปวยฝายกายทมปญหาทางอารมณและ
จตใจ ผปวยทมอาการวตกกงวลรวมกบอารมณซมเศรา อาการนอนไมหลบและวตกกงวลดขน ความกาวราวลดลง
52
![Page 53: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/53.jpg)
การเลอกใชยา BENZODIAZEPINES
ตองการผลรวดเรว เลอกใช diazepam, clorazepate, alprazolam
ผปวยสงอาย lorazepam, oxazepam
การใชยาขนาดสงตดตอกนนานกวา 4 wk.
ท าใหตดยาไดงาย ถาหยดทนทจะม withdrawal effect เชน วตกกงวล หงดหงด นอนไมหลบ ถาเปนรนแรงมาก อาจชกได ดงนนตองคอยๆลดขนาดยาลง
53
![Page 54: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/54.jpg)
NONBENZODIAZEPINES
ลดความวตกกงวล ท าใหนอนหลบ
ปจจบนไมนยมใช
ขอควรระวง งวงนอน ตดยา ฤทธยาตกคาง (งวงนอน ไมสดชน) กระวนกระวายสง (ขาดยา)
Barbiturate, Meprobamate, Alcohol, Choralhydrate
54
![Page 55: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/55.jpg)
ฤทธขางเคยง
ตอระบบ CNS ผปวยอาจงวงซม กลามเนอออนแรงและการท างานไมประสานกน reflexลดลง สบสน ซมเศรา ปวดศรษะ ขาดความยบย งชงใจคลายกบการดมสรา ครนเครง ตนเตน การตดสนใจบกพรอง จนกระทงอาจหมดสตได หรอเกด paradoxical excitement คอมพฤตกรรมวนวาย อาละวาด โดยเฉพาะในผสงอายหรอผทมอาการทางสมอง
![Page 56: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/56.jpg)
ฤทธขางเคยง
ตอระบบ PNS ผปวยอาจทองผก เหนภาพซอน ความดนโลหตต า กลนอจจาระปสสาวะไมอย
นอกจากนยงอาจเกดอาการพงยา(drug dependence) ขาดยา (withdrawal) เมอหยดยากะทนหน อาจท าใหชกอยางรนแรง วตกกงวล นอนไมหลบ สน เหงอแตก ทองไสปนปวน สบสน และหากใชเปนเวลานานอาจท าใหดอยา(tolerance)ได
![Page 57: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/57.jpg)
การพยาบาล
มกเกดพษเมอใชรวมกบยาชนดอน(drug overdose) โดยจะท าใหมอาการงวงซม สบสน reflex ลดลง ความดนโลหตต า ชวยเหลอไดดวยการลางทอง ใหผงถาน(activated
charcoal) และตดตามประเมนสญญาณชพอยางใกลชด การใชยาในผปวยตงครรภ 3 เดอนแรก อาจท าใหทารกปากแหวง
เพดานโหวได และพบวาBZPสามารถผานทางน านมไดจงไมควรใหยาหญงใหนมบตร
![Page 58: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/58.jpg)
การพยาบาล
การใชยาในผสงอาย ควรหลกเลยงการใชยาทมคาครงชวตยาว เชน diazepam, chlordiazepoxide
แนะน าผปวยใหระมดระวงการขบรถและท างานกบเครองจกรกล รวมทงอบตเหตจากความดนโลหตต า
หลกเลยงการใชยารวมกบยาชนดอนเชน alcohol, TCAs,
opioids, MAOIs, antipsychotic, antihistamine ดงนนพยาบาลควรอธบายใหผปวยและญาตทราบขอควรระวงนดวย
![Page 59: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/59.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
1. ถาผ ปวยไดยาคลายกงวลวนละครง ควรใหยากอนนอน เพอสงเสรมการนอนหลบของผ ปวยใหดขน และผลขางเคยงจะลดลง และจดใหผ ปวยท ากจกรรมตางๆในเวลากลางวน
2. ถาเปนยาฉด ควรฉดเขากลามเนอใหลก และคอยๆเดนยาอยางชาๆ เพราะยาอาจท าใหเนอเยอเกดความระคายเคอง และท าใหเกดอาการปวดตรงต าแหนงทฉดยา
59
![Page 60: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/60.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
3. สงเกตประสทธภาพของการบ าบดวาผ ปวยมอาการดขนอยางไร
4. สงเกตผลขางเคยงของยาทเกดขน เชน อาการงวงนอนมาก ความดนโลหตต า ปวดตรงต าแหนงทฉดยา ผวหนงเปนผน และอาการ paradox excitement เชน ทาทไมเปนมตร สบสนมการเคลอนไหวมากกวา
60
![Page 61: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/61.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
5. ใหค าแนะน าผ ปวยและครอบครว ดงน พยาบาลตองบอกผลขางเคยงของยาทอาจเกดขนและวธการแกไขหลกเลยงการดมสรารวมกบยาคลายกงวล เพราะสราจะเพมการกดประสาทเปนสาเหตใหผ ปวยเสยชวต ยาอาจท าใหงวงซม ไมควรขบรถหรอท างานเกยวกบเครองจกรกลทอาจเปนอนตรายได ใหผ ปวยหลกเลยงเครองดมทมคาเฟอนมาก เพราะท าใหไปลดฤทธของยาทท าใหนอนหลบหลกเลยงการใชยานบอยๆ เพอปองกนการเสพตด
61
![Page 62: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/62.jpg)
4.ยาตานอาการซมเศรา (ANTIDEPRESSANT DRUGS)
ความเชอทางสรรวทยา เชอวาผทเปนโรคเศรา เกดจากการขาด Norepinephrine หรอขาด Serotonin ซมเศรา
ออกฤทธยบยง reuptake ของ Norepinephrine และ/หรอ Serotonin กลบเขาส presynaptic neuron ปรมาณ Norepinephrine และ/หรอ Serotonin เพมขน อารมณดขน
62
![Page 63: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/63.jpg)
ยาตานอาการซมเศรา (ANTIDEPRESSANT DRUGS) 4 กลม
กลมดงเดม (Conventional antidepressants)
Tricyclic Antidepressant (TCAs) i.e. amitriptyline, imipramineMonoamine Oxidase Inhibitors (MAOIs)
รนทสอง (second generation antidepressants)
Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs)Bicyclick antidepressants
รนใหมอนๆ ไดแก tianeptine, nefazodone ยาระงบอาการคลมคลงสลบเศรา (antimanic-depressive disorder)
63
![Page 64: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/64.jpg)
TRICYCLIC ANTIDEPRESSANT (TCAS)รกษาอาการซมเศรา นอนไมหลบ เบออาหาร ขาดสมาธ รสกไรคา
ออกฤทธ เพมระดบของ Norepinephrine และ Serotonin อาการเศราลดลง
นยมใชในผปวยโรคเศรา เดกปสสาวะรดทนอน (enuresis) Chronic pain, Phobia, Agoraphobia, Panic, Obsessive-Compulsive
64
![Page 65: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/65.jpg)
TRICYCLIC ANTIDEPRESSANT (TCAS)
Amitriptyline (Tryptanol/Tripta) ใชแพรหลายทสด ในผปวยเศรา ทมความวตกกงวล กระวนกระวาย หงดหงด หรออารมณเศราทถกบดบงดวยอาการทางกาย เชน ใจสน หนามด เวยนหว
Imipramine (Tofranil) ภาวะเศราใน manic depressive วตกกงวลสง ปสสาวะรดทนอนในเดก
Nortryptiline (Nortrilen) อารมณเศรา หามใชในรายเศราทมอาการกระวนกระวาย
Desipramine (Norpramin)Doxepin (Sinequan)
65
![Page 66: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/66.jpg)
TRICYCLIC ANTIDEPRESSANT (TCAS)
1-2 wk. อาการจะดขน
1-3 mo. อาการจะเปนปกต ลดยา maintenance dose ระยะเวลาใหยา 6-12 mo./หลายป
66
![Page 67: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/67.jpg)
SELECTIVE SEROTONIN REUPTAKE INHIBITORS (SSRIS)
Fluvoxamine (Feverin), Fluoxetine (Prozac), Paroxetine (Seroxat), Citalopram (Cipram), Sertraline (Zoloft)
มฤทธขางเคยงต า ไดแก ไมมฤทธ anticholinergic ฤทธงวงซมต า
ใชไดปลอดภยในผปวยสงอายหรอมโรคทางกาย และไมท าใหน าหนกเพมมากเหมอนกลม
tricyclic
67
![Page 68: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/68.jpg)
การเลอกใชยาตานซมเศรา
1. ประเภทของยา2. ความเรวในการออกฤทธของยา3. ระดบความรนแรงของอาการซมเศรา4. อายและสขภาพของผปวย
68
![Page 69: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/69.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
ผลขางเคยงทเกดไดกบยาตานอาการซมเศราทกกลม ไดแก
1.1 ปากแหง แนะน าใหผปวยอมกอนน าแขง หรอจบน าบอยๆ
1.2 งวงซม แพทยอาจจะใหเปนยากอนนอนและแนะน าผปวย ไมควรขบรถหรอท างานเกยวกบเครองจกรกลทอาจเปนอนตรายได
1.3 คลนไส ใหผปวยรบประทานยาพรอมอาหาร เพอลดอาการระคายเคองของกระเพาะอาหาร
69
![Page 70: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/70.jpg)
ผลขางเคยงทเกดไดกบยากลม TCAS
2.1 ตาพรา ใหความมนใจกบผปวยวาอาการจะหายไป หลงจากไดรบยา 2-3 สปดาห แนะน าผปวยอยาขบรถจนกวาอาการตาพราจะดขน ระวงการพลดตก - ทองผก แนะน าใหรบประทานอาหารทมกากใย ดมน าเพมขนถาไมมขอหาม และกระตนใหผปวยออกก าลงกาย
ปสสาวะล าบาก แนะน าผ ปวยใหรายงานแพทย เมอปสสาวะล าบาก จดบนทกน าดมและปสสาวะเพอดความสมดลของน า หาวธทจะท าใหปสสาสะไดเอง เชน เปดกอกน าในหองน าขณะทผ ปวยเขาไปปสสาวะ หรอเอาผาเยนวางททองนอย
ความดนโลหตตก เมอเปลยนอรยาบถ สามารถเกดขนได ใหระวงเวลาเดน หรอเคลอนไหว หรอใหระวงการลกขนจากทานอนเปนทานง หรอจากทานงเปนทายน ใหคอยๆท าชาๆ เพอปองกนอาการเวยนศรษะ ท าใหเกดการพลดตกหกลม
ผปวยจะมอาการชกงายขน ในผ ปวยทมประวตเปนโรคลมชก ใหสงเกตผ ปวยอยางใกลชด
70
![Page 71: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/71.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
น าหนกตวเพม ( Weight gain ) แนะน าผ ปวยเรองการรบประทานอาหารและใหออกก าลงกาย
ผลขางเคยงทเกดไดกบยากลม SSRIs
3.1 นอนไมหลบ แนะน าใหรบประทานยาในตอนเชา หลกเลยงอาหารและเครองดมทมคาเฟอน สอนเทคนคคลายเครยดใหผปวยใชกอนนอน
ปวดศรษะ รายงานใหแพทยทราบ น าหนกตวลด ใหรบประทานอาหารใหเพยงพอกบความตองการของรางกาย
71
![Page 72: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/72.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
ความผดปกตทางเพศ ใหผปวยพดถงความรสก ความตองการทางเพศลดลง รายงานแพทยทราบเพอให
การชวยเหลอSerotonin syndrome เกดจากการม Serotonin activity มากเกนไป ท าใหมอาการคลนไสอาเจยน ทองเสย ปวดทอง ความดนโลหตไมสม าเสมอ (อาจจะสงหรอต า) เดนเซ สบสน กระวนกระวาย สน อณหภมในรางกายสงขน หวใจเตนเรว อาจหมดสตได
72
![Page 73: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/73.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
ผลขางเคยงอนๆ
มความผดปกตในการท าหนาทของตบ พยาบาลตองตระหนกรถงการท าหนาทของตบผดปกต เชน คลนไส ผปวยบนเกยวกบระบบยอยอาหารและ อาการตาเหลอง ตวเหลอง
73
![Page 74: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/74.jpg)
ยาควบคมอารมณ(MOOD-STABILIZING DRUGS)
รกษาภาวะคลมคลง Manic phase ในผปวย Bipolar disorder, Aggressive และผปวยทไมสามารถควบคมตนเองได
รกษาผปวยโรค Mania, Schizophrenia affective disorder
Obsessive-compulsive disorder (OCD)
Antisocial behavior
มคณสมบตปองกนการกลบเปนซ าของโรค (Recurrence) ดวย
74
![Page 75: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/75.jpg)
ยาควบคมอารมณ (MOOD-STABILIZING DRUGS)
ยาในกลมนไดแก Lithium Carbonate และยาในกลมกนชก Carbamazepine
Acute mania Lithium + Haloperidol
Lithium + Lorazepam
75
![Page 76: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/76.jpg)
5.ยาควบคมอารมณ (MOOD-STABILIZING DRUGS)
ลดการกระตนของเซลลประสาทและการเกบกลบของสารสอประสาท
ระดบของ norepinephrine ในระบบประสาทสวนกลางลดลง
อาการขางเคยง คลนไสอาเจยน ทองเดน เหงอออกมาก ปวดทอง มอสน มอ-เทา บวมหนาบวม
หามใชในผปวยโรคหวใจ โรคไต และโรค Hypothyroid
76
![Page 77: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/77.jpg)
MOOD STABILIZER: LITHIUM
การรกษาดวย Lithium ตรวจรางกาย ตรวจทางหองปฏบตการ (electrolyte, CBC, T4, TSH, BUN, Cr) ตรวจคลนหวใจ ตรวจการท างานของไต
ปกต ระดบ Lithium ใน plasma 0.5-1.5 mEq/L ถา > 2 mEq/Lเกดพษรนแรง อาการขางเคยง กระหายน า เบออาหาร คลนไส อาเจยน ปสสาวะมาก ออนเพลย มอสน ทองเดน เหงอออกมาก ปวดทอง กลามเนอออนแรง
อาการพษ ทองเดน เดนเซ ตาพรา พดไมชด งวงซม สบสน เพอ ชก หมดสตหวใจหยดเตน ตาย
77
![Page 78: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/78.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
การซกประวตถงโรคประจ าตว และการตรวจรางกาย (BP, Hct, Hb, WBC, Bl. dif., BUN, Cr, electrolyte, U/A, serum thyroid function, EKG, serum lithium)
ใหก าลงใจสงเกตอาการขางเคยง หรอ อาการพษใหความรกบผปวยถงอาการพษ อธบายถงสาเหตการตองเจาะเลอดบอยๆเตอนหามหยดรบประทานยาเองแนะน าออกก าลงกาย รบประทานอาหารใหพอเหมาะ
78
![Page 79: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/79.jpg)
การใหความรกบผปวย
ใหรบประทานยาระหวางมออาหารหรอหลงอาหารทนทเพอลดอาการคลนไสอาเจยน
ควรไดรบน าและเกลอโซเดยมอยางเพยงพอ ไมควรงดอาหารเคม เพราะเกลอมผลตออาการขางเคยงของยา
หลกเลยงการดมชา กาแฟ เครองดมทมคาเฟอน
หามเดนกลางแดด ออกก าลงกายในสภาพอากาศรอนจด หรอ ออกก าลงกายมากๆ
รบประทานยาอยางตอเนอง
79
![Page 80: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/80.jpg)
MOOD STABILIZER: กลมยากนชก
ในการรกษาโรคอารมณแปรปรวน พบวามผปวยจ านวนหนงทไมคอยตอบสนองตอการรกษาดวย ลเทยม ตอมาพบวา การใชยากนชกหรอลเทยมรวมกบยากนชกไดผลดในผปวยเหลาน
Carbamazepine (Tegretal), Valproate (Depakine)
80
![Page 81: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/81.jpg)
6.ยารกษาอาการชก (ANTICONVULSANT DRUGS)
มกใชควบกบยานอนหลบรกษาอาการถอนยาในผปวยตดสารเสพตด ปองกนการชก อาจใชรกษาพวกทมอาการทางสมอง อบตเหตทางสมอง และโรคลมชก
Valproic acid (Depakine), Phenytoin (Dilantin), Clonazepam (Klonopin), Primidone (Mysoline), Carbamazepine (Tegretal), Ethosuximide (Zarontin)
81
![Page 82: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/82.jpg)
ยารกษาอาการชก (ANTICONVULSANT DRUGS)
ขอควรระวง
ผปวยโรคตบ โรคไต โรคไขกระดก มารดาในระยะใหนมบตรควรตรวจและควบคมระบบหลอดเลอดสงเกตอาการทเกยวกบฤทธของยา
82
![Page 83: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/83.jpg)
SODIUM VALPROATE ACID(DEPAKINE ,VALPROATE ,VALPARIN)
เปนยาในกลมกนชก ทไดผลในการปรบอารมณใหคงท สามารถน ามาใชรกษาโรคอารมณแปรปรวนแบบสองขว หรอในผปวยโรคจตทมพฤตกรรมกาวราวรนแรง ( Agrgressive behavior)
83
High Alert Drug
![Page 84: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/84.jpg)
SODIUM VALPROATE ACID(DEPAKINE ,VALPROATE ,VALPARIN)อาการขางเคยงทพบบอย ไดแก
อาการทางระบบทางเดนอาหาร เชน คลนไส อาเจยน เบออาหาร แนนทอง ทองเสย
งวงซม พบไดบอยในชวงแรกมอสนน าหนกเพม หรอผมรวง (มกเปนชวคราว)
84
![Page 85: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/85.jpg)
SODIUM VALPROATE ACID(DEPAKINE ,VALPROATE ,VALPARIN)
อาการขางเคยงทอาจเปนอนตราย เชน ผนคน , ตวตาเหลอง , ปวดทอง, คลนไส/อาเจยน , เปนจ าเขยว/เลอดออกงาย
หากพบอาการตว ตาเหลอง เปนจ าเขยว/เลอดออกงาย แนะน าใหหยดยาและไปพบแพทยกอนนด
หากพบวาผปวยตงครรภโดยเฉพาะในระยะไตรมาสแรก แนะน าใหหยดยาทนทและมาพบแพทยกอนนดเพอพจารณาปรบแผนการรกษา
การใหค าแนะน าหากผปวยหญงวางแผนทจะมบตร แนะน าใหปรกษาแพทยกอน
85
![Page 86: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/86.jpg)
CARBAMAZEPINE(TEGRETAL ,CARBAZENE)
เปนยากนชกทน ามาใชรกษาโรคอารมณแปรปรวน หรอในโรคจตทมพฤตกรรมกาวราวรนแรง
อาการขางเคยงทพบบอย ไดแก
อาการคลนไส อาเจยน พบไดในชวงแรกของการรกษา
งวงซม เดนเซ หรอเหนภาพซอน สมพนธกบขนาดยาทสง
อาการสบสนในผปวยสงอาย
อาการทเกดจากตบอกเสบ
อาการทางผวหนง ไดแก ผน โดยเฉพาะ Stevens Johnson syndrome ซงถอเปนอาการขางเคยงทมอนตรายถงชวตได
86
![Page 87: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/87.jpg)
บทบาทพยาบาลในการใหยา
ใหยาหลงอาหารทนท
สงเกตประสทธภาพของยา
สงเกตอาการเปลยนแปลง เชน การทรงตว การพด ความสามารถในการดแลตนเอง
ดแลระมดระวงอบตเหต สอนใหผปวยดแลระมดระวงตนเอง ดมน าใหเพยงพอ
ตรวจวดความดนโลหตอยางสม าเสมอ แนะน าใหผปวยเปลยนอรยาบถชาๆ
87
![Page 88: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/88.jpg)
สาเหตทผปวยรบประทานยาไมตอเนอง NON COMPLIANCE
ไมสขสบายจากอาการขางเคยงของยา
โรค Schizophrenia เมอหยดยาชวงแรก อาจจะรสกดขน จงท าใหผปวยคดวาหายดแลว
การรบประทานยามความหมายส าหรบผปวยวายงไมหายจากโรค จงไมยอมรบประทานยา
88
![Page 89: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/89.jpg)
หลกการพยาบาลทใชยาเพอการบ าบดทางจต
ใหผปวยไดรบยาอยางถกตองและปลอดภย
การประเมนสภาพผปวยการวางแผนใหผปวยไดรบยาทถกตองและปลอดภยตามแผนการรกษาพยาบาล
ใหผปวยไดรบยาอยางตอเนอง
สภาพทางเศรษฐกจและสงคมความเชอและวฒนธรรมใหผปวยและครอบครวสามารถจดการกบปญหาทมาจากการใชยา
89
![Page 90: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/90.jpg)
แนวทางการใชยาทางจตเวช
ถกโรค (right diagnosis)ถกชนด (right drug)ถกขนาด (right dose)ถกเวลา (right time, right duration)ถกทาง (right route of administration)ถกใจ (right choice for patients)ถกเงน (right for economic reason)
90
![Page 91: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/91.jpg)
91
Benztropine(Cogentin) , Trihexyphenidyl(Artane,ACA) , Diphenhydramine(Benadryl)
ขอควรระวง-ใหยาหลงอาหารทนท
-สงเกตประสทธภาพของยาวา ลดอาการน าลายไหล สนและแพยาหรอไม
-สงเกตอาการเปลยนแปลง เชน การทรงตว การพด ความสามารถในการดแลตนเอง
-ปากแหง ตามว เดนไมตรงทาง ทองผก คลนไสอาเจยน
4.ยาควบคมอารมณ ( Mood Stabilizing Drugs)
Antimanic agents , Lithium salts ยาพวก Lithium นมกนยมใชเพอรกษาภาวะคลมคลง (Manic phase) ในผ ปวย Bipolar disorder และใชใน
พวก Schizoaffective disorder ผ ปวย Aggressive ผ ปวยทไมสามารถควบคมตนเองได
1. ระดบเฝาระวง (Serum Lithium 1.2-1.5 mEq/L)2.ระดบเปนพษปานกลาง (Serum Lithium 1.5-2.0
mEq/L) ใหผ ปวยรบประทานยาตอไปได ถา Serum Lithium
นอยกวา 2.0 mEq/L เจาะเลอด ตดตามอาการอยางใกลชด ถามากกวา2.0 mEq/L หยดยาทนท รายงาน
แพทย3. ระดบเปนพษรนแรง (Serum
Lithium 2.0-2.5 mEq/L)4. ระดบอนตราย (Serum Lithium > 2.5 mEq/L)
![Page 92: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/92.jpg)
แนวทางการใชยาทางจตเวช
92
Benzodiazepines ใชในการรกษาอาการวตกกงวล และความผดปกตของการนอนหลบ Chlordiazepoxide(Librium) , Diazepam(Valium) , Oxazepam(Serax) , Lorazepam(Ativan) , Prazepan(Prazepine) ขอควรระวง งวงนอน เดนเซ หงดหงด ตดยา
Nonbenzodiazepines ใชในการลดความวตกกงวล และท าใหนอนหลบ ปจจบนไมนยมใช Barbiturate , Meprobamate , Alcohol และ Chloral hydrate ขอควรระวง งวงนอน ไมสดชน เกดการตดยา
การขาดยาทนททนใดอาจมอาการกระวนกระวายสง
ถงชกได
.ยารกษาอาการ ก (Anticonvulsant
Drugs)
Valproic acid(Depakene) , Phenytoin (Dilantin) , Clonazepan (Klomopin) , Primidone(Mysoline) , Carbamazepine(Tegreto) and Ethosuximide(Zarontin) ขอควรระวง -ผปวยโรคตบ ไต ไขกระดก มารดาใหนมบตร ควรมการ -ตรวจและควบคมระบบหลอดเลอด
Tricyclic Antidepressants (TCAs) โดยทวไปใชในการรกษาอาการซมเศรา อาการนอนไมหลบ อาการเบออาหาร
ลดความเหนอยลา รกษาอาการขาดสมาธแความรสกไรคา Amitriptyline(Tryptanol) , Doxepin(Sinequan) ,Imipramine(Tofranil) , Nortryptiline(Nortrilen,Aventy) , Desipramine(Norpramine) ผลขางเคยง Tremors มอาการมอสน , Drowsiness มอาการงวง ซม -ปากแหง ทองผก ความดนนยนลกตาสง ตามว มานตาขยาย อาการทางโรคหวใจ อาการสบสน มนงง อาการเหงอออก
Monoamine Oxidase Inhibitor (MAOIs) ใชไดผลดมากในการรกษาพวกอารมณเศราทเกดจาก
ความวตกกงวลเฉยบพลน ความกลวหรอผปวยทมอาการทางรางกาย ผปวยภาวะเศราจากโรคอารมณแปรปรวนแบบ Bipolar ขอควรระวง -ยานออกฤทธสงสดตองใชเวลา 2-6 week ในการกษาประสทธภาพของยานจะอยใน 3-4 week -การใชยานมากเกนไปจะเกดอาการกระสบกระสาย Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs)
Fluroxamine(Faverin) , Fluoxetine(Prozac) , Paroxetine(Seroxat) , Citalopram(Cipram) , Sertraline(Zoloft)
.ยารกษาอาการวตกกงวล (Antianxiety Drugs)
.ยารกษาอาการเ รา (Antidepressant Drugs)
การบ าบดรกษาดวยยาทางจตเว
DR.Thitavan SSru.ac.th
![Page 93: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/93.jpg)
conclusion
Neurotransmitter
DA 5-HT
NE 5-HT
5-HT NE DA
Ach
GABA
Ach ≠ DA
Related mental disorder
Schizophrenia
Depression
Mania
Alzheimer’s disease
Anxiety
EPS
![Page 94: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/94.jpg)
Testสอบหลงเรยน
![Page 95: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/95.jpg)
1. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบสาเหตของโรคอารมณแปรปรวน
ก) Dysthymic disorder เกดจาก Norepinephrine สง Dopamine ต า
ข) Cyclothymic disorder เกดจาก Norepinephrine ต า Dopamine สงค) Major depressive disorder เกดจาก Norepinephrine ต า Serotonin ต า
ง) Bipolar I disorder เกดจาก Norepinephrine สง, Serotonin ต า
![Page 96: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/96.jpg)
1. ขอใดกลาวถกตองเกยวกบสาเหตของโรคอารมณแปรปรวน
ก) Dysthymic disorder เกดจาก Norepinephrine สง Dopamine ต า
ข) Cyclothymic disorder เกดจาก Norepinephrine ต า Dopamine สงค) Major depressive disorder เกดจาก Norepinephrine ต า Serotonin ต า
ง) Bipolar I disorder เกดจาก Norepinephrine สง, Serotonin ต า
![Page 97: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/97.jpg)
1. ผปวยไดรบยาลเทยม (300) 1x4 มา 4วน ตรวจพบระดบยาในเลอด 1.9 mEq/L พยาบาลควรใหการพยาบาลอยางไร
ก) เจาะเลอดซ าข) วดสญญาณชพค) แนะน าใหดมน ามากๆง) งดยามอตอไปและรายงานแพทย
![Page 98: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/98.jpg)
2. ผปวยไดรบยาลเทยม (300) 1x4 มา 4วน ตรวจพบระดบยาในเลอด 1.9 mEq/L พยาบาลควรใหการพยาบาลอยางไร
ก) เจาะเลอดซ าข) วดสญญาณชพค) แนะน าใหดมน ามากๆง) งดยามอตอไปและรายงานแพทย
![Page 99: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/99.jpg)
3.ผปวยใหมไดรบยาตานอาการทางจต พยาบาลควรแนะน าอยางไร
ก) ไมควรรบประทานยารวมกบยาลดกรดข) ควรรบประทานอาหารทมเกลอและดมน ามากๆค) จ าเปนตองรบประทานยาอยางตอเนอง ไมหยดยาเองง) หลงรบประทานยาใหระวงอาการหนามดจากความดนโลหตสง
![Page 100: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/100.jpg)
3.ผปวยใหมไดรบยาตานอาการทางจต พยาบาลควรแนะน าอยางไร
ก) ไมควรรบประทานยารวมกบยาลดกรดข) ควรรบประทานอาหารทมเกลอและดมน ามากๆค) จ าเปนตองรบประทานยาอยางตอเนอง ไมหยดยาเองง) หลงรบประทานยาใหระวงอาการหนามดจากความดนโลหตสง
![Page 101: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/101.jpg)
4. การพยาบาลผปวยทไดรบยาลเทยม พยาบาลควร...
ก) จ ากดการรบประทานเกลอข) ตรวจปสสาวะผปวยทกสปดาหค) วดความดนโลหตกอนใหยาทกครงง) ตรวจดระดบยาในกระแสเลอดอยางสม าเสมอ
![Page 102: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/102.jpg)
4. การพยาบาลผปวยทไดรบยาลเทยม พยาบาลควร...
ก) จ ากดการรบประทานเกลอข) ตรวจปสสาวะผปวยทกสปดาหค) วดความดนโลหตกอนใหยาทกครงง) ตรวจดระดบยาในกระแสเลอดอยางสม าเสมอ
![Page 103: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/103.jpg)
5. ขอบงชในการใชผกยด (restraint)
กอนการพยาบาลตองผกยด (restraint)พยาบาลควรท าอยางไร...
![Page 104: ฐิตวันต์ หงษ์กิตติยานนท์ · 2017-09-01 · บทที่ 1 บทบาทพยาบาลกับการรักษาด้วยยา](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042008/5e7117544da71449347303e5/html5/thumbnails/104.jpg)