ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน:...
TRANSCRIPT
1North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4Recent Advance
รศ. ทพญ. มขดา ศรเทพทว1 รศ. ทพญ. ดร. ปทมา ชยเลศวณชกล
2
อ. ทพ. ดร. ฑฆาย พลางกร จอรนส3 รศ.ทพ.ดร. ธระศกด ดำารงรงเรอง
1
อ. เชษฐา งามจรส4 นทพ. โฉมศร เคนโยธา
5 นทพ. ธนะ ธนทรพยชศกด
5
นทพ. วจรนทร จลวงษ5 นทพ. ณน เจมประยงค
5 นทพ. ภานพงศ มาลาพงษ
5
1ภาควชาวนจฉยโรคชองปาก
2ภาควชาทนตกรรมบรณะ
3ภาควชาชววทยาชองปาก
4ภาควชาชวสถตและประชากรศาสตร
คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 5นกศกษาทนตแพทย คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
ยาสฟนผสมสทรอนเทยมสำาหรบลดอาการเสยวฟนไวเกน:
การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ
บทคดยอบทนำ� อาการเสยวฟนไวเกน(dentinehypersen-
sitivity)เปนปญหาทพบไดอยางแพรหลายซงสง
ผลตอคณภาพชวตของผปวยสาเหตเกดจากการ
เผยผงของทอเนอฟน(dentinaltubules)ทตอบ
สนองตอสงกระตน โดยสารลดอาการเสยวฟนไว
เกนในยาสฟนมหลายชนดเชนสทรอนเทยมคลอ
ไรดซงปจจบนมงานวจยทศกษาเกยวกบยาสฟนท
มสวนผสมของสทรอนเทยมกบการลดอาการเสยว
ฟนไวเกนมากมายและใหผลการศกษาทตางกน
เพอหาขอสรปจากงานวจยเหลานนนกวจยจงใช
รปแบบงานวจยทเรยกวาการทบทวนวรรณกรรม
อยางเปนระบบ (Systematic review)และการ
วเคราะหทางสถตทเรยกวาการวเคราะหอภมาน
(Meta-analysis)เขามาชวยสงเคราะหขอมลจาก
งานวจยทเกยวของกบการประเมนประสทธภาพ
ของสตรอนเทยม
วตถประสงค เพอประเมนประสทธภาพของสทรอนเทยม
ในยาสฟนตอการลดอาการเสยวฟน
วธดำ�เนนก�รวจย นกวจยไดทำาการสบคนรายงานทมแนวโนม
จะเกยวของกบวตถประสงคของงานวจยเรองน
จากฐานขอมลอเลกทรอนกส (E-database)คอ
PubMed โดยงานวจยทนำาเขามาศกษาตองเปน
งานวจยทเกยวกบผลของยาสฟนทมสวนผสม
ของสทรอนเทยมตอการลดอาการเสยวฟนไวเกน
เปนการทดลองทมกระบวนการสมและสอดคลอง
กบเกณฑทผวจยกำาหนด โดยสงกระตนทใช
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
2
ประเมนผลคอ การสมผส การเปาลมอณหภม
และความพงพอใจของผเขารวมการศกษา
ผลก�รวจย รายงานวจยทนำาเขามาทำาการศกษา 5
รายงานวจย ผลจากการวเคราะหอภมาน แสดง
ใหเหนวา ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยม
มประสทธภาพในการลดอาการเสยวฟนแตกตาง
จากยาสฟนทวไปอยางไมมนยสำาคญทางสถตเมอ
เปรยบเทยบกบยาสฟนทวไป เมอทำาการประเมน
จากสปดาหท 6-12 หลงจากใชยาสฟน ซงคา
standardisedmeandifference ของคะแนน
จากการประเมนโดยการสมผสคอ0.17(95%CI:
-0.18ถง0.52; p-value=0.35)คาstandardised
meandifference ของคะแนนจากการประเมน
โดยการเปาลมคอ-0.10(95%CI:-0.52ถง0.32;
p-value=0.64)และคา standardisedmean
differenceของคะแนนจากการประเมนความพง
พอใจของผเขารวมการศกษาคอ-0.37(95%CI:
-0.92ถง0.18;p-value=0.19)
บทสรป ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยม
ไมใหผลชดเจนในการลดอาการเสยวฟนไวเกน
เมอเปรยบเทยบกบยาสฟนทวไป
คำ�สำ�คญ อาการเสยวฟนไวเกนยาสฟนทมสวนผสม
ของสทรอนเทยม การทบทวนเอกสารอยางเปน
ระบบและการวเคราะหอภมานงานวจย
คว�มสำ�คญและทม�ของปญห�ท ทำ�ก�รวจย อาการเสยวฟนไวเกน (dentine hyper-
sensitivity)เปนปญหาทพบไดอยางแพรหลายใน
ปจจบนซงสงผลตอคณภาพชวตของผปวยสาเหต
เกดจากการเผยผงของทอเนอฟน (dentinal tu-
bules)ทตอบสนองตอสงกระตนประเภทความ
รอนความเยน สารเคม การสมผสโดยเกดจาก
การสญเสยชนเคลอบฟนการเกดสภาวะเหงอกรน
หรออาจจะเกดขนภายหลงการรกษาทางปรทนต
เชนการขดหนนำาลายหรอการตดเหงอก(gingi-
vectomy) เปนตน โดยภาวะเสยวฟนทกลาวมา
ทงหมดน จะไมเกยวของกบฟนทมพยาธสภาพ
อยแลว1เชนฟนผหรอกลมอาการฟนราวเปนตน
การรกษาภาวะเสยวฟนไวเกนในปจจบน
มวธรกษาอย 2 รปแบบคอ การลดการกระตน
เสนประสาทและการปดทอเนอฟนสารลดอาการ
เสยวฟนไวเกนทใชอยในปจจบนมหลายชนด
เชน โพแทสเซยมไนเตรต (potassiumnitrate)
โพแทสเซยมออกซาเลต (potassiumoxalate)
ซลเวอรไนเตรต(silvernitrate)โซเดยมฟลออไรด
(sodium fluoride) สทรอนเทยมคลอไรด
(strontiumchloride) กลตารลดไฮด (glutar-
aldehyde) เปนตน โดยสารทนยมนำามาใช คอ
โพแทสเซยมไนเตรต เนองจากมกลไกลดการสง
กระแสประสาทของเสนประสาท อยางไรกตาม
3North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
โพแทสเซยมไนเตรตมผลตอการเตนของหวใจ
ดงนนอาจจะมผลตอผปวยทมปญหาเกยวกบ
การเตนของหวใจทผดจงหวะแตขณะนกยงไมม
รายงานการวจยออกมาสนบสนน
ในปจจบน เรมมความสนใจศกษาสทรอน
เทยมคลอไรดมากขน เหนไดจาก มงานวจย
หลาย ๆ งานวจยทศกษาเกยวกบสทรอนเทยม
คลอไรด กบการลดอาการเสยวฟนไวเกนถงแม
กลไกของสทรอนเทยมคลอไรด จะเปนการปด
ทอเนอฟนซงไมไดลดการสงกระแสประสาทของ
เสนประสาทโดยตรง แตมความปลอดภยในการ
ใชมากกวาโพแทสเซยมไนเตรต
จากการคนควาขอมลการวจยจากหลาย
แหลงขอมลพบจำานวนงานวจยทเกยวของกบ
ผลของสทรอนเทยมคลอไรด ในการลดอาการ
เสยวฟนไวเกนหลายงานวจย ซงแตละงานวจย
ใหผลของการวจยทแตกตางกนไป บางงานวจย
ใหผลการวจยวา สทรอนเทยมคลอไรดมผลตอ
การลดอาการเสยวฟนไวเกนแตบางงานวจยกให
ผลวา ไมมผลตอการลดอาการเสยวฟนไวเกน
และในขณะเดยวกนขนาดกลมตวอยางของแตละ
งานวจยกมความแตกตางกน จงสงผลใหความ
นาเชอถอของแตละงานวจยมระดบของความ
นาเชอถอแตกตางกนไปดวย
การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ
(systematicreviews)เปนวธทางวทยาศาสตร
ในการสงเคราะหงานวจยททำาการศกษาในเรองท
คลายคลงกนเพอใหไดขอสรปทมความนาเชอถอ
และทำาใหผใชผลการวจยมความมนใจยงขนกวา
การใชผลการวจยจากงานเพยงบางเรองเทานนโดย
อาศยการวเคราะหอภมานซงเปนวธการทางสถตท
ใชในการวเคราะหและสรปผลจากคาสถตทไดจาก
รายงานวจยทนำาเขามาศกษา
จากการเรยงลำาดบความสำาคญของหลกฐาน
ทางวชาการทางดานวทยาศาสตรสขภาพพบวา
การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบจดเปน
หลกฐานทดทสด ดงนนนกวจยจงทำาการศกษา
ผลของสทรอนเทยมคลอไรด ตอการลดอาการ
เสยวฟนไวเกน โดยใชการทบทวนวรรณกรรม
อยางเปนระบบเพอหาหลกฐานเชงประจกท
สามารถใหขอสรปเกยวกบการใชสารดงกลาวใน
การบรรเทาอาการเสยวฟนไวเกนในผปวยใหม
ประสทธภาพทสด
คำ�ถ�มวจย ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยมมผล
ตอการลดอาการเสยวฟนไวเกนในผปวยทพบการ
เผยผงของทอเนอฟนหรอไม
วตถประสงค เพอประเมนประสทธภาพของสทรอนเทยม
ในยาสฟนตอการลดอาการเสยวฟน
อาการเสยวฟนไวเกนสามารถพบไดบอย
มกจะมอาการเจบปวดของฟน แตขอทถกตอง
ในการใชอภธานศพทน ยงเปนทสงสยอย คำาวา
อาการเสยวฟนไวเกนมการใชกนมาเปนเวลานาน
โดยใชในกรณทคนไขมการเผยผงของทอเนอฟน
และในขณะเดยวกนมสงกระตนมากระตนเสน
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
4
ประสาทของเนอเยอในผานทางhydrodynamic
mechanoreceptor โดยลกษณะอาการเฉพาะม
อาการปวดรนแรงในระยะเวลาสนๆ และมอาการ
ปวดในลกษณะปวดแปลบ (sharp pain) โดย
ลกษณะอาการปวดขางตน เปนลกษณะอาการท
สำาคญในการวนจฉยแยกโรค
คำ�จำ�กดคว�มและก�รวนจฉยแยกโรค
คำาจำากดความของคำาวาอาการเสยวฟนไวเกน
ไดถกเสนอขนในป ค.ศ. 19833 คอ อาการปวด
แบบมของแหลมทมแทงเปนระยะสน ๆ (short
sharp pain) ซงมสาเหตมาจาก ทอเนอฟนท
เผยผง ซงตอบสนองตอสงกระตนเฉพาะท เชน
อณหภมการระเหยของของเหลวการสมผสแรง
ดนออสโมตกสารเคมและอาการทไมสามารถหา
สาเหตจากความผดปกตของฟนหรอพยาธสภาพ
ของฟนไดTheCanadianAdvisoryBoardได
ใหขอเสนอแนะในปค.ศ.20024วาควรเปลยน
จากคำาวาโรคมาเปนพยาธสภาพจะมความถกตอง
มากกวา
คำาจำากดความจะทำาใหผตรวจและผทำาการ
วจยสามารถเลอกและคดกรองผปวยโดยสามารถ
จำาแนกแยกภาวะอาการเสยวฟนไวเกนไดอยาง
ชดเจน เนองจากมสภาวะอนทมอาการเสยวฟน
เหมอนกน เพราะฉะนน จะตองมการคดแยก
อาการเสยวฟนอนๆ ออกไปกอนทจะรกษาอาการ
เสยวฟนไวเกน เชนฟนผ ฟนบน วสดอดแตก
ขอบรวฟนราว เปนตน5 เพราะการรกษาสภาวะ
ดงกลาว มวธการรกษาทแตกตางจากการรกษา
อาการเสยวฟนไวเกน
กลไกของภ�วะเสยวฟนไวเกน
มสมมตฐานมากมายทจะอธบายภาวะ
ไวเกนของเนอฟน แตกมเหตและผลททำาใหบาง
ทฤษฎถกหกลางไปแลวเชนทฤษฎInnervation
o f Dent ine และทฤษฎ Odontob last
Transducer ทำาใหเหลอเพยงสมมตฐานเดยว
คอทฤษฎHydrodynamicทไดรบการยอมรบ
อย า ง ก ว า ง ข ว า ง จนถ ง ป จ จ บ นน ท ฤษฎ
Hydrodynamic กลาววา อาการปวดสวนใหญ
เกดจากการกระตนททำาใหนำาในทอเนอฟนไหล
ออกมาดานนอกของทอเนอฟน การเพมการไหล
ของของเหลวเนองจากความดนทเปลยนแปลง
ในชนเนอฟน ซงการเปลยนแปลงนจะไปกระตน
เสนประสาทเอเดลตา (A-δ) ทอยในทอเนอฟนเปนการกระตนไปยงตวรบทางกลซงเกดจากการ
ทำาใหเสนประสาทของเนอเยอในผดรปราง การ
ตอบสนองดงกลาวจะแตกตางจากการตอบสนอง
ดวยสมผสทเปนการสมผสแผวเบาซงจะเปนการ
รบรผานทางเสนขนบนผวหนงเมอของเหลวในทอ
มการเคลอนทกจะเกดกระแสไฟฟาปลอยออกมา
จากเสนประสาท โดยจะเปนสดสวนแปรผนตรง
กบความดนทเปลยนไป6 แตยงไมมการพสจนวา
ระดบกระแสไฟฟาเทาใด ทจะเพยงพอในการ
กระตนเสนประสาทได7,8ลกษณะสำาคญของอาการ
เสยวฟนไวเกนจะแตกตางจากการกระตนททำาให
เกดอาการปวดคอความเยนหรอการระเหยของนำา
เปนลกษณะสำาคญทพบไดในผปวยเปนสวนใหญ9
ความรอนไมใชลกษณะสำาคญทจะกระตนอาการ
เสยวฟนไวเกนได เพราะความรอนจะทำาใหเกด
การไหลของนำาออกมาทางเคลอบฟนซงจะทำาให
5North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
เกดอาการปวด10 ถาทฤษฎHydrodynamicใช
อธบายกลไกของการเกดภาวะอาการเสยวฟนไว
เกนไดแลว รอยโรคจะตองมการเผยผงของทอ
เนอฟน ซงจากกลองจลทรรศนอเลกตรอนและ
การยอมสแสดงใหเหนวาคนทมภาวะอาการเสยว
ฟนไวเกนจะพบจำานวนทอเนอฟนมากกวา8เทา
และมเสนผานศนยกลางของทอเนอฟนกวางกวา
2 เทา เมอเทยบกบคนปกต11, 12 จากการยอมส
บรเวณคอฟนทมการสกของชนเคลอบฟนเมอสอง
ดดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนพบวามจำานวนร
เปดของทอเนอฟนเปนจำานวนมาก ซงจำานวนทอ
เนอฟนและเสนผานศนยกลางจะเพมขนจากดาน
นอกเขาสดานในโพรงประสาทฟนจงเปนสาเหตท
ใชอธบายวาเกดการไหลของของเหลวจากทอเนอ
ฟนดงนนอาการเสยวฟนไวเกนจะมากขนเมอม
การสญเสยเนอฟนจากการเสยดส เนองจากการ
สญเสยเนอฟนจากการเสยดสจะไมมการเหนยว
นำาใหเกดเนอฟนซอมแซมและเสนผานศนยกลาง
ของทอทมากขนจะทำาใหของเหลวมการไหลมาก
ขนซงการไหลจะเปน4เทาของรศมดงนนถาเสน
ผาศนยกลางของทอเนอฟนเพมขน 2 เทา อตรา
การไหลจะเปน16เทาขอมลนมความสำาคญและ
เกยวของกบวธการรกษามากแมวาคำาจำากดความ
ของอาการเสยวฟนไวเกนจะบอกวาผปวยจะตอง
มอาการปวดแบบมของแหลมทมแทงเปนระยะ
สนๆแตกมผปวยบางคนทมอาการดงกลาวและ
ตามมาดวยอาการปวดตอๆซงแสดงใหเหนวาม
การอกเสบของเนอเยอในซงเปนขอบงชวาผปวย
ตองการการรกษาคลองรากฟนหรอการถอนฟน
อบตก�รณ
การสำารวจทางระบาดวทยาทศกษาคนควา
อบตการณของอาการเสยวฟนไวเกน ในกลมของ
ประชากรพบวา ในผปวยโรคปรทนตพบจำานวน
อบตการณของอาการเสยวฟนไวเกนรอยละ
72-9813 อยางไรกตามอาการเสยวฟนไวเกนยง
มสาเหตทแตกตางกนออกไป ในปจจบนยงไม
ทราบสาเหตของอาการเสยวฟนไวเกนทชดเจน
โดยผปวยทมอาการเสยวทเกดจากรากฟนจะพบ
อบตการณของอาการเสยวฟนไวเกน ประมาณ
รอยละ1514,15
สงทนาสนใจพบวาในบางครงขอมลจาก
การศกษายงเกยวของกบสถตของผทมปญหา
ของสขภาพในชองปากแมวาในชวงอายทพบโรค
จะกวางคอ 20-50ป โดยกลมชวงอายทพบมาก
ทสดอยในชวง 30-40 ป จากการสำารวจทวโลก
โดยการศกษาวจยของQuorumพบจำานวนผ
ปวยเสยวฟนรอยละ37-52เพศหญงมอบตการณ
พบไดมากทสด บรเวณทมกพบอาการเสยวฟน
มากทสดคอ บรเวณฟนเขยว และฟนกรามนอย
ซทหนง รองลงมาคอฟนตดและฟนกรามนอยซ
ทสองและพบนอยสดทฟนกรามโดยมากพบคอ
ฟนสกรวมกบการเกดเหงอกรนโดยพบทางดาน
ซายของขากรรไกรมากกวาทางดานขวา และมก
จะพบในบรเวณทมคราบจลนทรยนอยทเปนเชน
นเพราะมนษยมกจะจบแปรงสฟนดวยมอขวาจง
สามารถทำาความสะอาดดานชดแกมทางดานซาย
ไดมประสทธภาพดกวาดานขวา แตการศกษาน
ยงขาดขอมลจากการทดลองทมการสมและกลม
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
6
ควบคมทอธบายความสมพนธของเหตผล
การรกษาอาการเสยวฟนไวเกนโดยการใช
สารลดอาการเสยวฟนม 2 ประเภทคอ สารลด
การกระตนเสนประสาทและสารลดการเสยวฟน
โดยการปดทอเนอฟนโดยแตละประเภทจะใชสาร
ตางๆกนดงน
1. สารลดการกระตนเสนประสาท
ก.โพแทสเซยมไนเตรต (potassium
nitrate)
2. สารลดการเสยวฟนโดยการปดทอเนอ
ฟน
ก.ศลยกรรมปรทนต/ปลกถายเนอเยอ
(periodontalsurgery/grafting)
ข.การบรณะดวยคอมโพสต/กลาสไอ
โอโนเมอร(composite/glassionomerrestora-
tion)
ค.การแทนทดวยครอบฟน (crown
placement)
ง. การปดทอเนอฟน (plug theden-
tinaltubules)
1. อออน/เกลอ(ions/salts)
ก.แสตนนสฟลออไรด (stan-
nousfluoride)
ข.สวนผสมของโซเดยมฟลออ
ไรดและแสตนนสฟลออไรด (sodiumfluoride/
stannousfluoridecombination)
ค.โพแทส เซ ยมออกซา เลต
(potassiumoxalate)
ง. เหลกออกไซด(ferrousoxide)
จ.สทรอนเทยมคลอไรด(stron-
tiumchloride)
2. การตกตะกอนของโปรตนหรอ
กรดอะมโน (precipitates – protein/amino
acids)
ก.กลตารลดไฮด (glutaralde-
hyde)
3. เรซน(resins)
ก.สารปดผนกเนอฟน(Dentine
sealers)
ข.เมทลเมทาครเลต (methyl
methacrylate)
วธดำ�เนนง�นวจย เกณฑก�รประเมนคณภ�พระเบยบวธก�ร
วจยของง�นวจยทคดเลอกเข�ม�ทำ�ก�รศกษ�
(Assessment of methodological quality of
included studies)
1) ลำาดบการสราง(sequencegeneration)
เปนการประเมนคณภาพทเกยวของกบ
การสมตวเลขเพอจะใชในการจำาแนกสงทดลองให
แกตวอยาง
2) ปกปดการใหปจจยศกษา (allocation
concealment)
การศกษามการปกปดสงทดลองเพยง
พอหรอไม เชน การบรรจยาทเปนสงทดลองไว
ในซองผนกอยางด เพอไมใหผทดลองและผถก
ทดลองทราบ
7North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
3) การปกปดการประเมน(blinding)
งานวจยไดมการปกปดทงผถกทดลอง
ผทำาการทดลองหรอผวดผลลพธหรอไม
4) ความไมสมบรณของขอมล (incom-
pleteoutcomedata)
ผวจย จะตองคำานงถงความสมบรณ
ของผลการทดลอง โดยสามารถอธบายถงผลการ
ทดลองทสญหายหรอตกหลนไดหรอไมวาเกดจาก
สาเหตใดและนำาผลทสญหายหรอตกหลนมาใชใน
การวเคราะหหรอไม
5) ความอคตจากการเลอกรายงานผล
(selectivereportingbias)
งานวจยมการรายงานผลทไดจากการ
ทดลองทงหมดหรอไม หรอเลอกรายงานเฉพาะ
ผลทสนใจ
6) แหลงอคตอนๆ (othersourcesofbias)
งานวจยตองคำานงถงอคตจากสาเหตอน
หรอไม
วธก�รคนห�ขอมล (Search methods for
identification of studies)
ฐานขอมลทใชคนงานวจยเปนฐานขอมล
อเลกทรอนกส คอPubMed โดยคำาสำาคญทใช
ในการคนหาคอ (((dentifriceORdentifrices)
OR (toothpasteOR toothpastesOR tooth
paste*)OR (desensit*AND (agent*OR
efficacyOR effect*)))AND ((DentineOR
DentineORtoothORteethORroot*)AND
(hypersensitivity OR hypersensit* OR
sensitivityORsensitiv*ORover-sensit*)))
NOT(laser*ORadhesiv*ORendodont*OR
bleach*ORwhiteningORbond*ORcaries)
อางองจาก : Potassium containing tooth-
pastes for dentinehypersensitivity. PoulsenS,
ErrboeM,LescayMevilY,GlennyAM.Cochrane
DatabaseSystRev.2006Jul19;3:CD001476.
ก�รรวบรวมและก�รวเคร�ะหขอมล (Data col-
lection and analysis)
ก�รคดเลอกง�นวจย (Selection of studies)
ผอานงานวจย 3 คนเปนผคดเลอกงาน
วจยซงงานวจยนนๆจะตองเกยวกบผลของการ
ลดอาการเสยวฟนไวเกนจากยาสฟนผสมสทรอน
เทยมและเปนภาษาองกฤษโดยมรศ.ทพญ.มขดา
ศรเทพทวและรศ.ทพญ.ดร.ปทมาชยเลศวณชกล
เปนผคดเลอกจากบทคดยอของแตละงานวจย
ซงไดมาจากฐานขอมลทกำาหนดไวหากงานวจยใด
ทมบทคดยอทไมชดเจนอ.ทพ.ดร.ฑฆายพลางกร
จอรนส จะเปนผอานงานวจยฉบบสมบรณ และ
เปนผคดเลอกงานวจยนน
จากนนผอานงานวจยทง3คนจะคดเลอก
งานวจยท เหลอ โดยพจารณาจากงานวจย
นน ๆ จะตองเปนการทดลองทมการสม (RCT)
และสอดคลองกบเกณฑPICO19ทผวจยกำาหนด
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
8
ปจจยทใชในก�รพจ�รณ�ทำ�ก�รทบทวน
วรรณกรรมในก�รศกษ� (Criteria for consi-
dering studies for this review)
ชนดของการศกษา (Types of studies)
การทดลองทมการสมซงเปรยบเทยบ
ระหวางยาสฟนทมสวนประกอบของสทรอนเทยม
และไมมสวนประกอบของสทรอนเทยม
การปกปดการประเมน
งานวจยจะตองมการปกปดสงทดลอง
จากผทำาการทดลอง ผถกทดลอง ผประเมน
ผลลพธอยางนอยหนงกลมขนไป
ชนดของผเขารวมการศกษา (Types of
participants)
ศกษาในผปวยทมสขภาพด และมอาย
18ปขนไปซงมอาการเสยวฟนทเกดจากการเผย
ผงของผวรากฟน อยางนอยคนละ 2 ซ โดยจะ
ไดรบการบนทกระดบความเจบปวดไวเปนขอมล
พนฐานกอนการทดลอง
ชนดของการเปรยบเทยบ (Types of inter-
vention)
โดยงานวจยแตละงานวจยทเลอกมา
ทำาการวเคราะหอภมานจะเลอกงานวจยทประกอบ
ดวยกลมทดลองและกลมควบคม ซงในกลม
ทดลองมการเตมสงทดลองคอสทรอนเทยมลงไป
ชนดของการวดผล (Types of outcome
measures)
ระดบของความเจบปวดทตอบสนองตอ
การทดสอบดวยการสมผสอณหภมการเปาลม
และระดบอาการเสยวฟนของผปวยภายหลงการ
รกษาเปรยบเทยบกบระดบความเสยวฟนพนฐาน
โดยผวจยจะนำาผลการศกษาจากแตละงานวจยใน
ชวง6ถง12สปดาหหลงจากการไดรบสงทดลอง
เกณฑก�รคดง�นวจยออก (Exclusion
criteria)
เกณฑการคดงานวจยออก
1. ผปวยทมอาการเสยวฟนทเกดจากโรค
ฟนและอวยวะปรทนตเชนฟนผหรอมวสดอดใน
บรเวณดงกลาวโรคปรทนตอกเสบเปนตน
2. การไดรบยาแกปวด (analgesic)หรอ
คอรตคอยด(corticoid)มาเปนเวลานาน
3. ผปวยทตงครรภกอนเขารวมการวจย
4. งานวจยทไมสามารถหาเอกสารฉบบ
สมบรณได
5. งานวจยทไมใชการทดลองทมการสม
(RCT)
6. งานวจยทไมไดทำาการเปรยบเทยบ
ระหวางกลมของยาสฟนทมสวนประกอบของ
สทรอนเทยม และกลมของยาสฟนทไมมสวน
ประกอบของสทรอนเทยม
7. งานวจยทไมระบถงการปกปดสงทดลอง
8. ขอมลของผลลพธไมสมบรณ คอ ไม
สามารถอธบายถงผลการทดลองทสญหายหรอ
ตกหลนวาเกดจากสาเหตใด
9. กลมทดลองมการใหสงทดลองอนรวม
ดวยนอกเหนอจากสทรอนเทยมเพยงอยางเดยว
10.งานวจยทรวมผลการทดสอบโดยการ
กระตนดวยการสมผส การกระตนดวยอณหภม
9North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
การกระตนดวยการเปาลมและแสดงผลลพธออก
มารวมกน
ก�รดงขอมลและจดก�รขอมล (Data ex-
traction and management)
นกวจยอยางนอย2คนทำาการดงขอมลจาก
บทคดยอทผานการคดเลอกแลวโดยกรอกขอมล
ลงในแบบฟอรมสำาหรบกรอกขอมล โดยนกวจย
อยางนอย 2ทานน จะทำาการดงขอมลโดยอสระ
ตอกน
ก�รวเคร�ะหขอมล (Data analysis)
การว เคราะหขอมลจากการประเมน
ประสทธภาพทางคลนก
การประเมนความคลายคลงกนระหวางผล
ของรายงานวจยจะใชQstatistic,I2และforest
plot หากพบวาผลจากรายงานวจยแตกตางกน
อยางมนยสำาคญทางสถตจะพยายามอธบายแหลง
ของความตางดวยการทำา Subgroup analysis
และรวมผลจากรายงานวจยดวยrandomeffect
model ในทางกลบกนหากพบวาผลจากรายงาน
วจยแตกตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตจะ
รวมผลรายงานวจยดวยfixedeffectmodelโดย
นกวจยจะทำาการปอนขอมลและวเคราะหขอมล
โดยใชโปรแกรมRevMan5
ก�รวดผลของก�รรกษ� (Measures of
treatment effect)
ผลของอาการเสยวฟนของผปวยภายหลง
การไดรบสงทดลอง ซงวดผลการทดสอบโดยใช
คาเฉลย(mean)ของผลจากการทดสอบดงน
1. การกระตนดวยการสมผสโดยใชการเขย
2. การกระตนดวยอณหภมจากความรอน
และความเยน
3. การกระตนดวยการเปาลม
4. การประเมนความพงพอใจ
อคตทเกดจ�กแหลงตพมพ
ในกรณทมบทความวจยทนำาเขามาทำาการ
วเคราะหอยางนอย 10 บทความ ในตวแปล
ผลลพธหลก(primaryoutcome)ผวจยจะทำาการ
วเคราะหอคตจากแหลงตพมพโดยใชกราฟรป
กรวยหากกราฟรปกรวยมลกษณะของกราฟทไม
สมมาตรแสดงวาเกดอคตทเกดจากแหลงตพมพ
เกดขน
ผลก�รวจย พรรณน�ง�นวจย (ดภาคผนวกตารางท
1-5)
จากงานวจยทงหมด5งานวจยทนำาเขามาใน
การศกษา(Minkoff1986;Pearce1994;Silver-
man1981;Silverman1996;West1997)ม2
งานวจย (Pearce 1994;West 1997) แบงการ
ทดลองเปน 3 กลม โดยงานวจยหนง (Pearce
1994) แบงกลมการทดลองเปนกลมทหนงคอ
ยาสฟนทผสมสทรอนเทยมรอยละ10กลมทสอง
คอยาสฟนทผสมสทรอนเทยมอะซเตตรอยละ8
และโซเดยมฟลออไรดรอยละ 0.23 โดยเปรยบ
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
10
เทยบกบกลมทสามคอ ยาสฟนทผสม โซเดยม
โมโนฟลออโรฟอสเฟตรอยละ 0.76และโซเดยม
ฟลออไรดรอยละ0.1อกงานวจยหนง(West1997)
แบงกลมการทดลองเปนกลมทหนงคอยาสฟนท
ผสมสทรอนเทยมอะซเตตและโซเดยมฟลออไรด
(UKMacleanssensitive)กลมทสองคอยาสฟน
ทผสมโพแทสเซยมไนเตรตและโซเดยมฟลออไรด
(USAquafresh sensitive) โดยเปรยบเทยบ
กบกลมทสามคอ ยาสฟนทผสม โซเดยมโมโน
ฟลออโรฟอสเฟต(UKAquafreshsensitive)
ม1งานวจย(Silverman1996)แบงการ
ทดลองเปน 4 กลม โดยแบงกลมการทดลอง
เปนกลมทหนงคอ ยาสฟนทผสมโพแทสเซยม
ไนเตรตรอยละ 5 และโซเดยมฟลออไรดรอยละ
0.243(SensitiveProtectionCrest)กลมทสอง
คอยาสฟนทผสมโพแทสเซยมไนเตรตรอยละ 5
(Denquel) กลมทสามคอยาสฟนทผสมสทรอน
เทยมคลอไรดรอยละ 10 (Sensodyne) โดย
เปรยบเทยบกบกลมทเปนยาสฟนทวไป ไมม
สวนผสมของโพแทสเซยมไนเตรตสทรอนเทยม
คลอไรดและโซเดยมฟลออไรด
และอก2งานวจย(Minkoff1986;Silver-
man1981)แบงการทดลองเปน2กลมโดยเปน
กลมทดลอง1กลมและกลมควบคม1กลมซงใน
กลมทดลองใชสงทดลองคอยาสฟนทผสมสทรอน
เทยมคลอไรดรอยละ 10 โดยเปรยบเทยบกบ
ยาหลอก(Placebo)
หากพจารณาจากประเภทของขอมลใน
แตละงานวจยพบวาทง5งานวจยเปนขอมลแบบ
ตอเนอง และเปนการทดลองแบบขนาน โดยท
ระยะเวลาสนสดการศกษาแตกตางกน คอ 6
สปดาห(West1997)8สปดาห(Silverman1996)
และ 12 สปดาห (Silverman 1981;Minkoff
1986;Pearce1994)โดยการประเมนในการศกษา
นจะใชขอมลของแตละงานวจยในชวงสปดาหท6
ถง 12หลงจากมการใหสารกลมทดลองกบผเขา
รวมการศกษา
ผเขารวมการศกษาทกคนมภาวะเสยวฟน
ไวเกนอยางนอย 2ซ และแปรงฟนวนละ 2ครง
โดยทไมมงานวจยใดกลาวถงการควบคมระดบ
ความรวมมอของผเขารวมการศกษา
การวดอาการเสยวฟนไวเกนจะทดสอบโดย
การสมผสการเปาลมอณหภม และการประเมน
ความพงพอใจ โดยการวดอาการเสยวฟนไวเกน
จากการสมผสม1งานวจย(Minkoff1986)ท
บนทกขอมลเปนแบบอตราสวน (Ratio Scale)
โดยแรงprobeมาตรฐาน (วธการก) ซงระดบ
ภาวะเสยวฟนไวเกนจะแปรผกผนกบคาขอมลท
บนทก สวนอก 4 งานวจย (Pearce 1994; Sil-
verman1981;Silverman1996;West1997)
บนทกขอมลเปนมาตรอนดบ (ordinal scale)
(วธการข)ซงระดบภาวะเสยวฟนไวเกนจะแปรผน
กบระดบคะแนนดงกลาว
การวดอาการเสยวฟนไวเกนโดยการใช
อณหภมม1งานวจย(Minkoff1986)ทบนทก
ขอมลเปนแบบอตราสวน(วธการก)และม1งาน
วจย (Pearce 1994) ทบนทกขอมลเปนมาตร
อนดบ(วธการข)
11North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
การวดอาการเสยวฟนไวเกนโดยการเปาลม
(Pearce 1994; Silverman 1981; Silverman
1996;West1997)และการประเมนความพงพอใจ
(Minkoff1986;Pearce1994;Silverman1981;
Silverman1996;West 1997) จะบนทกขอมล
เปนมาตรอนดบ
โดยในการว เคราะห จำา เปนตองแยก
วเคราะหตามชนดของขอมล เนองจากขอมลม
ทศทางกลบกน
ปจจยเสยงทเกดจ�กอคตในก�รศกษ�
(รปท1)
การประเมนคณภาพของงานวจยทถกคด
เลอกเขามาในการศกษาอยบนพนฐานของงานวจย
ทเปนการทดลองทมการสม การปกปด และการ
อธบายถงการสญเสยผเขารวมการศกษาระหวาง
การวจย โดยพบวามเพยง 2 งานวจย (Minkoff
1986; Silverman 1981) ทระบถงวธการสมใน
การแบงกลมผเขารวมการศกษา โดยทง 2 งาน
วจยใชเครองคอมพวเตอรในการสม และมเพยง
1 งานวจย (West 1997) ทระบถงวธการปกปด
การประเมนแบบสองทาง สวนการอธบายถงการ
สญเสยผเขารวมการศกษาระหวางการวจยพบวา
ม3งานวจย(Minkoff1986;Silverman1981;
West 1997)ทอธบายไดชดเจนถงสาเหตในการ
การสญเสยผเขารวมการศกษาอยางไรกตามพบ
วาทง5งานวจยไมสามารถหรอไมกลาวถงวธการ
ปกปดการใหสงทดลองเลย
ผลของส�รทดสอบ
ทง 5 งานวจย ใชการประเมนอาการเสยว
ฟนไวเกนโดยการสมผส และการประเมนความ
พงพอใจและ4งานวจย(Pearce1994;Silver-
man1981;Silverman1996;West1997)ใชการ
ประเมนอาการเสยวฟนไวเกนโดยการเปาลมและ
2งานวจย(Minkoff1986;Pearce1994)ใชการ
ประเมนอาการเสยวฟนไวเกนโดยการใชอณหภม
การประเมนการสมผส (วธการ ก)
จากงานวจยของMinkoff 1986 ชใหเหน
วามความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต
ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการลด
ภาวะเสยวฟนไวเกน เมอสนสดสปดาหท 12
(p-value=0.02)
การประเมนการสมผส (วธการ ข)
จากทง4งานวจย(Pearce1994;Silver-
man1981;Silverman1996;West1997)โดย
แตละงานวจยใหผลดงน
Pearce 1994 ชใหเหนวามความแตกตาง
กนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value>0.05)
Silverman 1981ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.08)
แตในงานวจยนกำาหนดระดบนยสำาคญท0.10ซง
มากกวาในงานวจยอน
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
12
Silverman 1996ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท8(p-value=0.03)
West 1997ชใหเหนวามความแตกตางกน
อยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง
และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน
เมอสนสดสปดาหท6(p-value>0.05)
ก�รประเมนดวยอณหภม
จากทง 2 งานวจยทประเมนดวยอณหภม
(Minkoff1986;Pearce1994)ซงใหผลดงน
Minkoff 1986ชใหเหนวามความแตกตาง
กนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง
และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน
เมอสนสดสปดาหท12(p-value<0.001)
Peace 1994 ชใหเหนวามความแตกตางกน
อยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง
และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน
เมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.12)
ก�รประเมนดวยวธเป�ลม
จากทง 4 งานวจยทประเมนดวยวธเปาลม
(Pearce 1994; Silverman 1981; Silverman
1996;West1997)โดยแตละงานวจยใหผลดงน
Pearce 1994 ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value>0.05)
Silverman 1981ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.02)
Silverman 1996ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท8(p-value=0.11)
West 1997 ชใหเหนวามความแตกตางกน
อยางไมมนยสำาคญทางสถตในทกๆกลมในการ
ลดอาการเสยวฟนไวเกน เมอสนสดสปดาหท 6
(p-value>0.05)
ก�รประเมนคว�มพงพอใจ
จากทง5งานวจยทมการประเมนความพง
พอใจ(Minkoff1986;Pearce1994;Silverman
1981;Silverman1996;West1997)โดยแตละ
งานวจยใหผลดงน
Minkoff 1986ชใหเหนวามความแตกตาง
กนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง
และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน
เมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.01)
Pearce 1994 ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value>0.05)
Silverman 1981ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
13North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.007)
Silverman 1996ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนเมอสนสดสปดาหท8(p-value=0.205)
West 1997 ชใหเหนวามความแตกตางกน
อยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง
และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน
เมอสนสดสปดาหท6(p-value>0.05)
ผลก�รวเคร�ะหอภม�นของส�รทดสอบ
ในการศกษานทำาการวเคราะหอภมานจาก
ผลของการประเมนอาการเสยวฟนไวเกน3วธคอ
การประเมนการสมผส(วธการข)การประเมนดวย
วธเปาลม และการประเมนความพงพอใจ สวน
วธการประเมนอนคอการประเมนการสมผส(วธ
การ ก) และการประเมนดวยอณหภม จะไมนำา
มาวเคราะหอภมาน เนองจากมตวอยางการศกษา
เพยงวธการประเมนละหนงตวอยางอยางไรกตาม
จะนำาเสนอคาความแตกตางของคาเฉลย (Mean
Difference) สำาหรบการประเมนการสมผส (วธ
การก)และการประเมนดวยอณหภมเพอเปรยบ
เทยบประสทธภาพของสาในกลมทดลองและกลม
ควบคม
ก�รประเมนก�รสมผส (วธก�ร ก)
จากงานวจยของMinkoff 1986 ชใหเหน
วามความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต
ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการลด
อาการเสยวฟนไวเกน โดยคาความแตกตางของ
คาเฉลยของสปดาหท12เทากบ12.05(95%CI:
1.82ถง22.28)
ก�รประเมนก�รสมผส (วธก�ร ข)(ดภาค
ผนวกรปท3)
จากการวเคราะหอภมานทง 4 งานวจย
(Pearce1994; Silverman 1981; Silverman
1996;West1997)พบวามความแตกตางระหวาง
รายงานวจย(Heterogeneity)(p-value=0.04
และI2=65%)และผลของการวเคราะหชใหเหน
วามความแตกตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถต
ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการลด
อาการเสยวฟนไวเกน โดยคาความแตกตางของ
คาเฉลยมาตรฐานระหวางสปดาหท6-12=0.17
(95%CI:-0.18ถง0.52;p-value=0.35)
ก�รประเมนดวยอณหภม
จากทง 2 งานวจยทประเมนดวยอณหภม
(Minkoff1986;Pearce1994)ซงใหผลดงน
Minkoff 1986ชใหเหนวามความแตกตาง
กนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง
และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน
โดยคาความแตกตางของคาเฉลย ของสปดาหท
12เทากบ-7.32(95%CI:-11.01ถง-3.63)
Peace 1994ชใหเหนวามความแตกตางกน
อยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง
และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน
โดยคาความแตกตางของคาเฉลย ของสปดาหท
12เทากบ-1.04(95%CI:-3.36ถง1.28)
ก�รประเมนดวยวธเป�ลม (ดภาคผนวก
รปท4)
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
14
จากการวเคราะหอภมานทง 4 งานวจย
(Pearce 1994; Silverman 1981; Silverman
1996;West1997)พบวามความแตกตางระหวาง
รายงานวจย (p-value =0.008และI2=75%)
และผลของการวเคราะห ชใหเหนวามความแตก
ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม
ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน
ไวเกนโดยคาความแตกตางของคาเฉลยมาตรฐาน
ระหวางสปดาหท6-12=-0.10(95%CI:-0.52ถง
0.32;p-value=0.64)
ก�รประเมนคว�มพงพอใจ (ดภาคผนวก
รปท5)
จากการวเคราะหอภมานทง 5 งานวจย
(Pearce 1994; Silverman 1981; Silverman
1996;West1997;Minkoff1986)พบวามความ
แตกตางระหวางรายงานวจย(p-value<0.0001
และ I2= 87%)และผลของการวเคราะหพบวา
มความแตกตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถต
ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการลด
อาการเสยวฟนไวเกน โดยคาความแตกตางของ
คาเฉลยมาตรฐานระหวางสปดาหท6-12=-0.37
(95%CI:-0.92ถง0.18;p-value=0.19)
ผลข �ง เคยงจ�กก�รใชส�รทดสอบ
(ดภาคผนวกตารางท1-5)
จากการศกษาพบวาม2งานวจยทรายงาน
อาการขางเคยงทเกดจากการใชสารทดสอบคอ
งานวจยของMinkoff 1986 ทรายงานอาการ
ขางเคยงจากการใชสารทดสอบคอมอาการเหงอก
บวมวงเวยนศรษะและอาเจยนและงานวจยของ
Silverman1996รายงานอาการขางเคยงจากการ
ใชสารทดสอบคอ อาการสมพนธกบเหงอกการ
ระคายเคองทปมกระดกมอาการเสยวฟนไวเกน
เพมขนและอาการแสบรอนบรเวณลน
อภปร�ยและสรปผล ความแตกตางกนระหวางงานวจยอาจเกด
จากสาเหตตางๆเชนความแตกตางของเกณฑทใช
คดเลอกผเขารวมการศกษาความแตกตางของสง
ทดลองและสงทนำามาเปรยบเทยบความแตกตาง
ในการวดผลเชนระยะเวลาในการตดตามผลการ
กำาหนดความหมายและขอบเขตการวดผลความ
แตกตางในการวเคราะหผลการวจย ความแตก
ตางในคณภาพของการออกแบบและการดำาเนน
การวจยหรอความแตกตางระหวางงานวจยทเกด
โดยไมทราบสาเหตดงนนในการวเคราะหอภมาน
จำาเปนตองทำาSubgroupanalysisเพอหาสาเหต
ของความแตกตางระหวางงานวจย ซงจากการทำา
Subgroup analysis โดยแบงตามสารทดสอบ
คอ กลมของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอน
เทยมและฟลออไรดและกลมของยาสฟนทมสวน
ผสมของสทรอนเทยมพบวามเพยงการวเคราะห
อภมานจากการประเมนดวยการเปาลมเทานน ท
ทราบสาเหตของความแตกตางระหวางงานวจย
ซงคาp-value ของการตรวจสอบความแตกตาง
ระหวางงานวจยเทากบ0.66และคาI2เทากบ0
จากการศกษาพบวา ชวงอายของผเขารวม
การศกษาในงานวจยตางๆมชวงอายระหวาง18ถง
65ปซงเปนชวงอายทกวางครอบคลมประชากรท
15North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
หลากหลายและคาเฉลยของอายในแตละงานวจย
แตกตางกนโดยพบวาม2งานวจยคองานวจย
ของMinkoff1986มอายเฉลยของผเขารวมการ
ศกษาอยท41ปและงานวจยของPearce1994
มอายเฉลยของผเขารวมการศกษาอยท 32ป ซง
จากการศกษาของChabanski199620พบวากลม
อายทมความรนแรงของอาการเสยวฟนไวเกนมาก
ทสดจะอยในชวงอาย40ถง49ปดงนนอายเฉลย
ของผเขารวมการศกษาทแตกตางกนอาจสงผลถง
ประสทธภาพของสทรอนเทยมในการลดอาการ
เสยวฟนไวเกนไดสวนปจจยเกยวกบเพศของผเขา
รวมการศกษาพบวาม2งานวจยคองานวจยของ
Minkoff1986และPearce1994มผเขารวมการ
ศกษาทเปนเพศหญงมากกวาเพศชายคอเพศชาย
12คนเพศหญง45คนและเพศชาย38คนเพศ
หญง81คนตามลำาดบอยางไรกตามยงไมเปน
ทแนชดวาเพศมผลตออาการเสยวฟนไวเกนหรอ
ไมโดยการศกษาของCollaert199121รายงานวา
เพศไมมความสมพนธกบอาการเสยวฟนไวเกน
สวนการศกษาของBanoczy 200422พบวาเพศ
มความสมพนธกบอาการเสยวฟนไวเกน โดยพบ
วา เพศหญงจะพบอาการเสยวฟนไวเกนมากกวา
เพศชาย อยางไรกตาม แมวาแตละงานวจยจะ
เปรยบเทยบผลของประสทธภาพของสารทดสอบ
กบระดบอาการเสยวฟนไวเกนของผเขารวมการ
ศกษากอนรบสารทดสอบแตลกษณะเฉพาะบคคล
ของผเขารวมการศกษาเชนความสามารถในการ
ทนตออาการเจบปวดมความตางกนซงอาจทำาให
เกดขอผดพลาดในการประเมนได
และจากการศกษาพบวาสารในกลมทดลอง
และกลมควบคม ของแตละงานวจยใชชนดของ
สารทแตกตางกนทงในเรองความเขมขนและชนด
ของสารทดลองคอสารประกอบสทรอนเทยมใน
ยาสฟนและชนดของสารในกลมควบคมดงน
• ความเขมขนและชนดของสารกลม
ทดลอง พบวาม 4 งานวจย คองานวจยของ
Minkoff1986Pearce1994Silverman1981
และ Silverman 1996 ทใช 10% strontium
chloride เปนสารในกลมทดลอง และม 1 งาน
วจยคองานวจยของWest1997ทใชstrontium
acetateplussodiumfluorideโดยไมบอกความ
เขมขนของสารทดลอง
• ความเขมขนและชนดของสารกลม
ควบคม พบวาม 3 งานวจย คอ งานวจยของ
Minkoff1986Silverman1981และSilverman
1996ทใชplaceboเปนกลมควบคมและพบวา
ม 1 งานวจยคอ งานวจยของPearce 1994ท
ใชConventional 0.76%sodiummonofluo-
rophosphate, 0.1% sodiumfluoridebased
productและอก1งานวจยคองานวจยของWest
1997ทใชsodiummonofluorophosphate
เกณฑในการคดเลอกงานวจยในการศกษา
น สามารถทำาซำาไดเนองจากมเกณฑทแนนอน
ไดมาตรฐาน โดยอางองจากฐานขอมลของ
CochraneและJadasแตรายงานวจยบางรายงาน
วจยทคดเขามามการกระจายตวของขอมลไมปกต
สบเนองมาจากจำานวนของกลมตวอยางนอยเกน
ไปหรอคณภาพของระเบยบวธการทำาวจยยงไม
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
16
ดพอสงผลใหมคาเฉลยนอยกวา 2 เทาของสวน
เบยงเบนมาตรฐานประกอบกบมความหลากหลาย
และความแตกตางระหวางงานวจยสง หากทำาการ
วเคราะหอภมาน ขอมลอาจมความคลาดเคลอน
สง จงไมเหมาะสมทจะนำาผลของงานวจยแตละ
งานวจยมาทำาการวเคราะหอภมานอยางไรกตาม
ทางกลมพจารณาทำาการวเคราะหอภมาน เพอ
เปนการฝกกระบวนการเรยนรและการวเคราะห
ของนกศกษา
จากผลการวเคราะหอภมานในการศกษา
น พบวามชวงความเชอมนของผลสรปทกวาง ช
ใหเหนวาผลของการศกษานมความแมนยำาของ
ประสทธภาพในการลดอาการเสยวฟนไวเกนตำา
ปจจยเสยงทอาจทำาใหเกดอคตในการ
ทดลองทสำาคญคอการสรางวธการสมการปกปด
การใหสงทดลองการสญเสยผเขารวมการศกษา
และการปกปดการประเมน ซงจากการวเคราะห
ปจจยเสยงตางๆ (รปท 7) พบวางานวจยทผาน
เกณฑการคดเลอกเขามาในการศกษาน ไมมงาน
วจยใดเลยทอธบายถงการปกปดการใหสงทดลอง
ในสวนการสรางวธการสมพบวามเพยงรอยละ40
ของงานวจยทงหมดทกลาวถงการสรางวธการสม
อยางชดเจนโดยรอยละดงกลาวแสดงการมปจจย
เสยงททำาใหเกดอคตตำาและมเพยงรอยละ20ของ
งานวจยทงหมดทกลาวถงการปกปดการประเมน
อยางชดเจนสวนการอธบายถงการสญเสยผเขา
รวมการศกษาพบรอยละ60ของงานวจยทงหมด
ทมการกลาวถงอยางชดเจนอยางไรกตามยงมงาน
วจยบางสวนทไมสามารถบงบอกถงปจจยเสยงท
เกดจากอคตในการทดลองไดดงนนการศกษาถง
ประสทธภาพของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอน
เทยมในอนาคตควรมการลดปจจยเสยงเหลาน
โดยมการออกแบบการทดลองและการควบคม
กระบวนการทดลองใหถกตองและแมนยำา
เน องจากการว เคราะหอภมานพบว า
ประสทธภาพในการลดอาการเสยวฟนไวเกนของ
ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยม ไมมความ
แตกตางอยางชดเจนกบกลมเปรยบเทยบอยางไร
กตามผลตภณฑทลดอาการเสยวฟนไวเกนทผสม
สทรอนเทยมยงมจำาหนายในทองตลาดเนองจาก
ผผลตยงเชอผลตามกลไกการปดทอเนอฟนของ
สทรอนเทยมดงนนจงควรมการศกษาวจยเพมขน
ตอไปในอนาคต
บทสรป ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยม ไม
ใหผลชดเจนในการลดอาการเสยวฟนไวเกน เมอ
เปรยบเทยบกบยาสฟนทวไป
เอกส�รอ�งอง1. KoblerA,KubO,SchallerHG,Gernhardt
CR.Clinicaleffectivenessofastrontium
chloride- containing desensitizing
agent over 6months: a randomized,
double-blind,placebo-controlledstudy.
QuintessenceInt2008;39(4):321-5.
17North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
2. นลน พลทรพย. เภสชบำาบดบนพนฐานของ
หลกฐานทางวชาการ:แนวคดและการปฏบต.
ThaiJ.Pharm.Sci.2001;25(1-2):27-37.
3. DowellP,AddyM.Dentinehypersen-
sitivity--areview.Aetiology,symptoms
andtheoriesofpainproduction.JClin
Periodontol1983;10(4):341-50.
4. MartinA.Dentinehypersensitivity:new
perspectivesonanoldproblem.Inter-
nationalDentalJournal2002;52:367–75.
5. DowellP,AddyM,DummerP.Dentine
hypersensitivity:aetiology,differential
diagnosisandmanagement.BrDentJ
1985;158(3):92-6.
6. Mumford JM,NewtonAV.Transduc-
tionofhydrostaticpressuretoelectric
potentialinhumandentin.JDentRes
1969;48(2):226-9.
7. AndersonDJ,Matthews B.Osmotic
stimulationofhumandentineandthe
distributionofdentalpain thresholds.
ArchOralBiol1967;12(3):417-26.
8. AndersonDJ, RonningGA.Osmotic
excitants of pain in human dentine.
ArchOralBiol1962;7:513-23.
9. OrchardsonR,CollinsWJ.Clinicalfea-
turesofhypersensitiveteeth.BrDentJ
1987;162(7):253-6.
10.MatthewsB,VongsavanN.Interactions
between neural and hydrodynamic
mechanismsindentineandpulp.Arch
OralBiol1994;39Suppl:87S-95S.
11.AbsiEG,AddyM,AdamsD.Dentine
hypersensitivity. The development
andevaluation of a replica technique
to study sensitive and non-sensitive
cervical dentine. J Clin Periodontol
1989;16(3):190-5.
12.Ishikawa S. [A clinico-histological
studyonthehypersensitivityofdentin].
KokubyoGakkaiZasshi1969;36(4):278-
98.
13.CollaertB,SpeelmanJ.[Thetreatment
of dentinhypersensitivity].RevBelge
MedDent1991;46(2):63-73.
14.FischerC, FischerRG,WennbergA.
Prevalenceanddistributionofcervical
dentinehypersensitivity in a popula-
tion inRio de Janeiro, Brazil. JDent
1992;20(5):272-6.
15.Flynn J, Galloway R,Orchardson R.
The incidence of ‘hypersensitive’
teeth in theWest ofScotland. JDent
1985;13(3):230-6.
16.มาลน เหลาไพบลย. การทบทวนวรรณกรรม
อยางเปนระบบเชงปรมาณ:การวเคราะหเมตา.
วารสารวชาการสาธารณสข 2001;10(1):151-
71.
Vol.5 No.4
North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
18
17.Mitchell E, Sullivan F.A descriptive
feast but an evaluative famine: sys-
tematicreviewofpublishedarticleson
primarycarecomputingduring1980-97.
Bmj2001;322(7281):279-82.
18.เชษฐา งามจรส. การประเมนความแตกตาง
ของผลจากงานวจยในการวเคราะหเมตา.
วารสารวชาการสาธารณสข2009;24(2).
19.HigginsJP,GreenS.CochraneHand-
book forSystematicReviewsof Inter-
ventionsVersion5.0.0[updatedFebru-
ary2008].TheCochraneCollaboration.;
2008.
20.ChabanskiMB,GillamDG,BulmanJS,
NewmanHN. Prevalence of cervical
dentinesensitivityinapopulationofpa-
tientsreferredtoaspecialistPeriodon-
tologyDepartment.JClinPeriodontol.
1996Nov;23(11):989-92.
21.CollaertB,FischerC.Dentinehypersen-
sitivity:areview.EndodDentTrauma-
tol.1991Aug;7(4):145-52.
22.BanoczyJ,DentineHypersensitivityand
itsSignificanceintheDentalPractice.
ActaStomatolCroat.2004;38(2):191-6.
รปท 1 แสดงการวเคราะหผลของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยมกบยาสฟนทวไปประเมนผล
โดยการสมผส
19North-Eastern Thai Journalof Neuroscience
Vol.5 No.4
รปท 2แสดงการวเคราะหผลของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยมกบยาสฟนทวไปประเมนผลโดย
การเปาลม
รปท 3แสดงการวเคราะหผลของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยมกบยาสฟนทวไปประเมนผลโดย
ความพงพอใจของผเขารวมการศกษา