ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน:...

19
1 North-Eastern Thai Journal of Neuroscience Vol.5 No.4 Recent Advance รศ. ทพญ. มุขดา ศิริเทพทวี 1 รศ. ทพญ. ดร. ปัทมา ชัยเลิศวณิชกุล 2 อ. ทพ. ดร. ฑีฆายุ พลางกูร จอร์นส์ 3 รศ.ทพ.ดร. ธีระศักดิ์ ดำารงรุ่งเรือง 1 อ. เชษฐา งามจรัส 4 นทพ. โฉมศิริ เคนโยธา 5 นทพ. ธนะ ธนทรัพย์ชูศักดิ5 นทพ. วัจรินทร์ จุลวงษ์ 5 นทพ. ณน เจิมประยงค์ 5 นทพ. ภานุพงศ์ มาลาพงษ์ 5 1 ภาควิชาวินิจฉัยโรคช่องปาก 2 ภาควิชาทันตกรรมบูรณะ 3 ภาควิชาชีววิทยาช่องปาก 4 ภาควิชาชีวสถิติและประชากรศาสตร์ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 5 นักศึกษาทันตแพทย์ คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ บทคัดย่อ บทนำ� อาการเสียวฟันไวเกิน (dentine hypersen- sitivity) เป็นปัญหาที่พบได้อย่างแพร่หลาย ซึ่งส่ง ผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย สาเหตุเกิดจากการ เผยผึ่งของท่อเนื้อฟัน (dentinal tubules) ที่ตอบ สนองต่อสิ่งกระตุ้น โดยสารลดอาการเสียวฟันไว เกินในยาสีฟันมีหลายชนิด เช่นสทรอนเทียมคลอ ไรด์ ซึ่งปัจจุบันมีงานวิจัยที่ศึกษาเกี่ยวกับยาสีฟันทีมีส่วนผสมของสทรอนเทียมกับการลดอาการเสียว ฟันไวเกินมากมาย และให้ผลการศึกษาที่ต่างกัน เพื่อหาข้อสรุปจากงานวิจัยเหล่านั้น นักวิจัยจึงใชรูปแบบงานวิจัยที่เรียกว่า การทบทวนวรรณกรรม อย่างเป็นระบบ (Systematic review) และการ วิเคราะห์ทางสถิติที่เรียกว่าการวิเคราะห์อภิมาน (Meta-analysis) เข้ามาช่วยสังเคราะห์ข้อมูลจาก งานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการประเมินประสิทธิภาพ ของสตรอนเทียม วัตถุประสงค์ เพื่อประเมินประสิทธิภาพของสทรอนเทียม ในยาสีฟัน ต่อการลดอาการเสียวฟัน วิธีดำ�เนินก�รวิจัย นักวิจัยได้ทำาการสืบค้นรายงานที่มีแนวโน้ม จะเกี่ยวข้องกับวัตถุประสงค์ของงานวิจัยเรื่องนีจากฐานข้อมูลอีเล็กทรอนิกส์ (E-database) คือ PubMed โดยงานวิจัยที่นำาเข้ามาศึกษา ต้องเป็น งานวิจัยที่เกี่ยวกับผลของยาสีฟันที่มีส่วนผสม ของสทรอนเทียมต่อการลดอาการเสียวฟันไวเกิน เป็นการทดลองที่มีกระบวนการสุ่ม และสอดคล้อง กับเกณฑ์ที่ผู้วิจัยกำาหนด โดยสิ่งกระตุ้นที่ใช้

Upload: others

Post on 29-Dec-2019

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

1North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4Recent Advance

รศ. ทพญ. มขดา ศรเทพทว1 รศ. ทพญ. ดร. ปทมา ชยเลศวณชกล

2

อ. ทพ. ดร. ฑฆาย พลางกร จอรนส3 รศ.ทพ.ดร. ธระศกด ดำารงรงเรอง

1

อ. เชษฐา งามจรส4 นทพ. โฉมศร เคนโยธา

5 นทพ. ธนะ ธนทรพยชศกด

5

นทพ. วจรนทร จลวงษ5 นทพ. ณน เจมประยงค

5 นทพ. ภานพงศ มาลาพงษ

5

1ภาควชาวนจฉยโรคชองปาก

2ภาควชาทนตกรรมบรณะ

3ภาควชาชววทยาชองปาก

4ภาควชาชวสถตและประชากรศาสตร

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 5นกศกษาทนตแพทย คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ยาสฟนผสมสทรอนเทยมสำาหรบลดอาการเสยวฟนไวเกน:

การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ

บทคดยอบทนำ� อาการเสยวฟนไวเกน(dentinehypersen-

sitivity)เปนปญหาทพบไดอยางแพรหลายซงสง

ผลตอคณภาพชวตของผปวยสาเหตเกดจากการ

เผยผงของทอเนอฟน(dentinaltubules)ทตอบ

สนองตอสงกระตน โดยสารลดอาการเสยวฟนไว

เกนในยาสฟนมหลายชนดเชนสทรอนเทยมคลอ

ไรดซงปจจบนมงานวจยทศกษาเกยวกบยาสฟนท

มสวนผสมของสทรอนเทยมกบการลดอาการเสยว

ฟนไวเกนมากมายและใหผลการศกษาทตางกน

เพอหาขอสรปจากงานวจยเหลานนนกวจยจงใช

รปแบบงานวจยทเรยกวาการทบทวนวรรณกรรม

อยางเปนระบบ (Systematic review)และการ

วเคราะหทางสถตทเรยกวาการวเคราะหอภมาน

(Meta-analysis)เขามาชวยสงเคราะหขอมลจาก

งานวจยทเกยวของกบการประเมนประสทธภาพ

ของสตรอนเทยม

วตถประสงค เพอประเมนประสทธภาพของสทรอนเทยม

ในยาสฟนตอการลดอาการเสยวฟน

วธดำ�เนนก�รวจย นกวจยไดทำาการสบคนรายงานทมแนวโนม

จะเกยวของกบวตถประสงคของงานวจยเรองน

จากฐานขอมลอเลกทรอนกส (E-database)คอ

PubMed โดยงานวจยทนำาเขามาศกษาตองเปน

งานวจยทเกยวกบผลของยาสฟนทมสวนผสม

ของสทรอนเทยมตอการลดอาการเสยวฟนไวเกน

เปนการทดลองทมกระบวนการสมและสอดคลอง

กบเกณฑทผวจยกำาหนด โดยสงกระตนทใช

Page 2: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

2

ประเมนผลคอ การสมผส การเปาลมอณหภม

และความพงพอใจของผเขารวมการศกษา

ผลก�รวจย รายงานวจยทนำาเขามาทำาการศกษา 5

รายงานวจย ผลจากการวเคราะหอภมาน แสดง

ใหเหนวา ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยม

มประสทธภาพในการลดอาการเสยวฟนแตกตาง

จากยาสฟนทวไปอยางไมมนยสำาคญทางสถตเมอ

เปรยบเทยบกบยาสฟนทวไป เมอทำาการประเมน

จากสปดาหท 6-12 หลงจากใชยาสฟน ซงคา

standardisedmeandifference ของคะแนน

จากการประเมนโดยการสมผสคอ0.17(95%CI:

-0.18ถง0.52; p-value=0.35)คาstandardised

meandifference ของคะแนนจากการประเมน

โดยการเปาลมคอ-0.10(95%CI:-0.52ถง0.32;

p-value=0.64)และคา standardisedmean

differenceของคะแนนจากการประเมนความพง

พอใจของผเขารวมการศกษาคอ-0.37(95%CI:

-0.92ถง0.18;p-value=0.19)

บทสรป ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยม

ไมใหผลชดเจนในการลดอาการเสยวฟนไวเกน

เมอเปรยบเทยบกบยาสฟนทวไป

คำ�สำ�คญ อาการเสยวฟนไวเกนยาสฟนทมสวนผสม

ของสทรอนเทยม การทบทวนเอกสารอยางเปน

ระบบและการวเคราะหอภมานงานวจย

คว�มสำ�คญและทม�ของปญห�ท ทำ�ก�รวจย อาการเสยวฟนไวเกน (dentine hyper-

sensitivity)เปนปญหาทพบไดอยางแพรหลายใน

ปจจบนซงสงผลตอคณภาพชวตของผปวยสาเหต

เกดจากการเผยผงของทอเนอฟน (dentinal tu-

bules)ทตอบสนองตอสงกระตนประเภทความ

รอนความเยน สารเคม การสมผสโดยเกดจาก

การสญเสยชนเคลอบฟนการเกดสภาวะเหงอกรน

หรออาจจะเกดขนภายหลงการรกษาทางปรทนต

เชนการขดหนนำาลายหรอการตดเหงอก(gingi-

vectomy) เปนตน โดยภาวะเสยวฟนทกลาวมา

ทงหมดน จะไมเกยวของกบฟนทมพยาธสภาพ

อยแลว1เชนฟนผหรอกลมอาการฟนราวเปนตน

การรกษาภาวะเสยวฟนไวเกนในปจจบน

มวธรกษาอย 2 รปแบบคอ การลดการกระตน

เสนประสาทและการปดทอเนอฟนสารลดอาการ

เสยวฟนไวเกนทใชอยในปจจบนมหลายชนด

เชน โพแทสเซยมไนเตรต (potassiumnitrate)

โพแทสเซยมออกซาเลต (potassiumoxalate)

ซลเวอรไนเตรต(silvernitrate)โซเดยมฟลออไรด

(sodium fluoride) สทรอนเทยมคลอไรด

(strontiumchloride) กลตารลดไฮด (glutar-

aldehyde) เปนตน โดยสารทนยมนำามาใช คอ

โพแทสเซยมไนเตรต เนองจากมกลไกลดการสง

กระแสประสาทของเสนประสาท อยางไรกตาม

Page 3: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

3North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

โพแทสเซยมไนเตรตมผลตอการเตนของหวใจ

ดงนนอาจจะมผลตอผปวยทมปญหาเกยวกบ

การเตนของหวใจทผดจงหวะแตขณะนกยงไมม

รายงานการวจยออกมาสนบสนน

ในปจจบน เรมมความสนใจศกษาสทรอน

เทยมคลอไรดมากขน เหนไดจาก มงานวจย

หลาย ๆ งานวจยทศกษาเกยวกบสทรอนเทยม

คลอไรด กบการลดอาการเสยวฟนไวเกนถงแม

กลไกของสทรอนเทยมคลอไรด จะเปนการปด

ทอเนอฟนซงไมไดลดการสงกระแสประสาทของ

เสนประสาทโดยตรง แตมความปลอดภยในการ

ใชมากกวาโพแทสเซยมไนเตรต

จากการคนควาขอมลการวจยจากหลาย

แหลงขอมลพบจำานวนงานวจยทเกยวของกบ

ผลของสทรอนเทยมคลอไรด ในการลดอาการ

เสยวฟนไวเกนหลายงานวจย ซงแตละงานวจย

ใหผลของการวจยทแตกตางกนไป บางงานวจย

ใหผลการวจยวา สทรอนเทยมคลอไรดมผลตอ

การลดอาการเสยวฟนไวเกนแตบางงานวจยกให

ผลวา ไมมผลตอการลดอาการเสยวฟนไวเกน

และในขณะเดยวกนขนาดกลมตวอยางของแตละ

งานวจยกมความแตกตางกน จงสงผลใหความ

นาเชอถอของแตละงานวจยมระดบของความ

นาเชอถอแตกตางกนไปดวย

การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ

(systematicreviews)เปนวธทางวทยาศาสตร

ในการสงเคราะหงานวจยททำาการศกษาในเรองท

คลายคลงกนเพอใหไดขอสรปทมความนาเชอถอ

และทำาใหผใชผลการวจยมความมนใจยงขนกวา

การใชผลการวจยจากงานเพยงบางเรองเทานนโดย

อาศยการวเคราะหอภมานซงเปนวธการทางสถตท

ใชในการวเคราะหและสรปผลจากคาสถตทไดจาก

รายงานวจยทนำาเขามาศกษา

จากการเรยงลำาดบความสำาคญของหลกฐาน

ทางวชาการทางดานวทยาศาสตรสขภาพพบวา

การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบจดเปน

หลกฐานทดทสด ดงนนนกวจยจงทำาการศกษา

ผลของสทรอนเทยมคลอไรด ตอการลดอาการ

เสยวฟนไวเกน โดยใชการทบทวนวรรณกรรม

อยางเปนระบบเพอหาหลกฐานเชงประจกท

สามารถใหขอสรปเกยวกบการใชสารดงกลาวใน

การบรรเทาอาการเสยวฟนไวเกนในผปวยใหม

ประสทธภาพทสด

คำ�ถ�มวจย ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยมมผล

ตอการลดอาการเสยวฟนไวเกนในผปวยทพบการ

เผยผงของทอเนอฟนหรอไม

วตถประสงค เพอประเมนประสทธภาพของสทรอนเทยม

ในยาสฟนตอการลดอาการเสยวฟน

อาการเสยวฟนไวเกนสามารถพบไดบอย

มกจะมอาการเจบปวดของฟน แตขอทถกตอง

ในการใชอภธานศพทน ยงเปนทสงสยอย คำาวา

อาการเสยวฟนไวเกนมการใชกนมาเปนเวลานาน

โดยใชในกรณทคนไขมการเผยผงของทอเนอฟน

และในขณะเดยวกนมสงกระตนมากระตนเสน

Page 4: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

4

ประสาทของเนอเยอในผานทางhydrodynamic

mechanoreceptor โดยลกษณะอาการเฉพาะม

อาการปวดรนแรงในระยะเวลาสนๆ และมอาการ

ปวดในลกษณะปวดแปลบ (sharp pain) โดย

ลกษณะอาการปวดขางตน เปนลกษณะอาการท

สำาคญในการวนจฉยแยกโรค

คำ�จำ�กดคว�มและก�รวนจฉยแยกโรค

คำาจำากดความของคำาวาอาการเสยวฟนไวเกน

ไดถกเสนอขนในป ค.ศ. 19833 คอ อาการปวด

แบบมของแหลมทมแทงเปนระยะสน ๆ (short

sharp pain) ซงมสาเหตมาจาก ทอเนอฟนท

เผยผง ซงตอบสนองตอสงกระตนเฉพาะท เชน

อณหภมการระเหยของของเหลวการสมผสแรง

ดนออสโมตกสารเคมและอาการทไมสามารถหา

สาเหตจากความผดปกตของฟนหรอพยาธสภาพ

ของฟนไดTheCanadianAdvisoryBoardได

ใหขอเสนอแนะในปค.ศ.20024วาควรเปลยน

จากคำาวาโรคมาเปนพยาธสภาพจะมความถกตอง

มากกวา

คำาจำากดความจะทำาใหผตรวจและผทำาการ

วจยสามารถเลอกและคดกรองผปวยโดยสามารถ

จำาแนกแยกภาวะอาการเสยวฟนไวเกนไดอยาง

ชดเจน เนองจากมสภาวะอนทมอาการเสยวฟน

เหมอนกน เพราะฉะนน จะตองมการคดแยก

อาการเสยวฟนอนๆ ออกไปกอนทจะรกษาอาการ

เสยวฟนไวเกน เชนฟนผ ฟนบน วสดอดแตก

ขอบรวฟนราว เปนตน5 เพราะการรกษาสภาวะ

ดงกลาว มวธการรกษาทแตกตางจากการรกษา

อาการเสยวฟนไวเกน

กลไกของภ�วะเสยวฟนไวเกน

มสมมตฐานมากมายทจะอธบายภาวะ

ไวเกนของเนอฟน แตกมเหตและผลททำาใหบาง

ทฤษฎถกหกลางไปแลวเชนทฤษฎInnervation

o f Dent ine และทฤษฎ Odontob last

Transducer ทำาใหเหลอเพยงสมมตฐานเดยว

คอทฤษฎHydrodynamicทไดรบการยอมรบ

อย า ง ก ว า ง ข ว า ง จนถ ง ป จ จ บ นน ท ฤษฎ

Hydrodynamic กลาววา อาการปวดสวนใหญ

เกดจากการกระตนททำาใหนำาในทอเนอฟนไหล

ออกมาดานนอกของทอเนอฟน การเพมการไหล

ของของเหลวเนองจากความดนทเปลยนแปลง

ในชนเนอฟน ซงการเปลยนแปลงนจะไปกระตน

เสนประสาทเอเดลตา (A-δ) ทอยในทอเนอฟนเปนการกระตนไปยงตวรบทางกลซงเกดจากการ

ทำาใหเสนประสาทของเนอเยอในผดรปราง การ

ตอบสนองดงกลาวจะแตกตางจากการตอบสนอง

ดวยสมผสทเปนการสมผสแผวเบาซงจะเปนการ

รบรผานทางเสนขนบนผวหนงเมอของเหลวในทอ

มการเคลอนทกจะเกดกระแสไฟฟาปลอยออกมา

จากเสนประสาท โดยจะเปนสดสวนแปรผนตรง

กบความดนทเปลยนไป6 แตยงไมมการพสจนวา

ระดบกระแสไฟฟาเทาใด ทจะเพยงพอในการ

กระตนเสนประสาทได7,8ลกษณะสำาคญของอาการ

เสยวฟนไวเกนจะแตกตางจากการกระตนททำาให

เกดอาการปวดคอความเยนหรอการระเหยของนำา

เปนลกษณะสำาคญทพบไดในผปวยเปนสวนใหญ9

ความรอนไมใชลกษณะสำาคญทจะกระตนอาการ

เสยวฟนไวเกนได เพราะความรอนจะทำาใหเกด

การไหลของนำาออกมาทางเคลอบฟนซงจะทำาให

Page 5: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

5North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

เกดอาการปวด10 ถาทฤษฎHydrodynamicใช

อธบายกลไกของการเกดภาวะอาการเสยวฟนไว

เกนไดแลว รอยโรคจะตองมการเผยผงของทอ

เนอฟน ซงจากกลองจลทรรศนอเลกตรอนและ

การยอมสแสดงใหเหนวาคนทมภาวะอาการเสยว

ฟนไวเกนจะพบจำานวนทอเนอฟนมากกวา8เทา

และมเสนผานศนยกลางของทอเนอฟนกวางกวา

2 เทา เมอเทยบกบคนปกต11, 12 จากการยอมส

บรเวณคอฟนทมการสกของชนเคลอบฟนเมอสอง

ดดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนพบวามจำานวนร

เปดของทอเนอฟนเปนจำานวนมาก ซงจำานวนทอ

เนอฟนและเสนผานศนยกลางจะเพมขนจากดาน

นอกเขาสดานในโพรงประสาทฟนจงเปนสาเหตท

ใชอธบายวาเกดการไหลของของเหลวจากทอเนอ

ฟนดงนนอาการเสยวฟนไวเกนจะมากขนเมอม

การสญเสยเนอฟนจากการเสยดส เนองจากการ

สญเสยเนอฟนจากการเสยดสจะไมมการเหนยว

นำาใหเกดเนอฟนซอมแซมและเสนผานศนยกลาง

ของทอทมากขนจะทำาใหของเหลวมการไหลมาก

ขนซงการไหลจะเปน4เทาของรศมดงนนถาเสน

ผาศนยกลางของทอเนอฟนเพมขน 2 เทา อตรา

การไหลจะเปน16เทาขอมลนมความสำาคญและ

เกยวของกบวธการรกษามากแมวาคำาจำากดความ

ของอาการเสยวฟนไวเกนจะบอกวาผปวยจะตอง

มอาการปวดแบบมของแหลมทมแทงเปนระยะ

สนๆแตกมผปวยบางคนทมอาการดงกลาวและ

ตามมาดวยอาการปวดตอๆซงแสดงใหเหนวาม

การอกเสบของเนอเยอในซงเปนขอบงชวาผปวย

ตองการการรกษาคลองรากฟนหรอการถอนฟน

อบตก�รณ

การสำารวจทางระบาดวทยาทศกษาคนควา

อบตการณของอาการเสยวฟนไวเกน ในกลมของ

ประชากรพบวา ในผปวยโรคปรทนตพบจำานวน

อบตการณของอาการเสยวฟนไวเกนรอยละ

72-9813 อยางไรกตามอาการเสยวฟนไวเกนยง

มสาเหตทแตกตางกนออกไป ในปจจบนยงไม

ทราบสาเหตของอาการเสยวฟนไวเกนทชดเจน

โดยผปวยทมอาการเสยวทเกดจากรากฟนจะพบ

อบตการณของอาการเสยวฟนไวเกน ประมาณ

รอยละ1514,15

สงทนาสนใจพบวาในบางครงขอมลจาก

การศกษายงเกยวของกบสถตของผทมปญหา

ของสขภาพในชองปากแมวาในชวงอายทพบโรค

จะกวางคอ 20-50ป โดยกลมชวงอายทพบมาก

ทสดอยในชวง 30-40 ป จากการสำารวจทวโลก

โดยการศกษาวจยของQuorumพบจำานวนผ

ปวยเสยวฟนรอยละ37-52เพศหญงมอบตการณ

พบไดมากทสด บรเวณทมกพบอาการเสยวฟน

มากทสดคอ บรเวณฟนเขยว และฟนกรามนอย

ซทหนง รองลงมาคอฟนตดและฟนกรามนอยซ

ทสองและพบนอยสดทฟนกรามโดยมากพบคอ

ฟนสกรวมกบการเกดเหงอกรนโดยพบทางดาน

ซายของขากรรไกรมากกวาทางดานขวา และมก

จะพบในบรเวณทมคราบจลนทรยนอยทเปนเชน

นเพราะมนษยมกจะจบแปรงสฟนดวยมอขวาจง

สามารถทำาความสะอาดดานชดแกมทางดานซาย

ไดมประสทธภาพดกวาดานขวา แตการศกษาน

ยงขาดขอมลจากการทดลองทมการสมและกลม

Page 6: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

6

ควบคมทอธบายความสมพนธของเหตผล

การรกษาอาการเสยวฟนไวเกนโดยการใช

สารลดอาการเสยวฟนม 2 ประเภทคอ สารลด

การกระตนเสนประสาทและสารลดการเสยวฟน

โดยการปดทอเนอฟนโดยแตละประเภทจะใชสาร

ตางๆกนดงน

1. สารลดการกระตนเสนประสาท

ก.โพแทสเซยมไนเตรต (potassium

nitrate)

2. สารลดการเสยวฟนโดยการปดทอเนอ

ฟน

ก.ศลยกรรมปรทนต/ปลกถายเนอเยอ

(periodontalsurgery/grafting)

ข.การบรณะดวยคอมโพสต/กลาสไอ

โอโนเมอร(composite/glassionomerrestora-

tion)

ค.การแทนทดวยครอบฟน (crown

placement)

ง. การปดทอเนอฟน (plug theden-

tinaltubules)

1. อออน/เกลอ(ions/salts)

ก.แสตนนสฟลออไรด (stan-

nousfluoride)

ข.สวนผสมของโซเดยมฟลออ

ไรดและแสตนนสฟลออไรด (sodiumfluoride/

stannousfluoridecombination)

ค.โพแทส เซ ยมออกซา เลต

(potassiumoxalate)

ง. เหลกออกไซด(ferrousoxide)

จ.สทรอนเทยมคลอไรด(stron-

tiumchloride)

2. การตกตะกอนของโปรตนหรอ

กรดอะมโน (precipitates – protein/amino

acids)

ก.กลตารลดไฮด (glutaralde-

hyde)

3. เรซน(resins)

ก.สารปดผนกเนอฟน(Dentine

sealers)

ข.เมทลเมทาครเลต (methyl

methacrylate)

วธดำ�เนนง�นวจย เกณฑก�รประเมนคณภ�พระเบยบวธก�ร

วจยของง�นวจยทคดเลอกเข�ม�ทำ�ก�รศกษ�

(Assessment of methodological quality of

included studies)

1) ลำาดบการสราง(sequencegeneration)

เปนการประเมนคณภาพทเกยวของกบ

การสมตวเลขเพอจะใชในการจำาแนกสงทดลองให

แกตวอยาง

2) ปกปดการใหปจจยศกษา (allocation

concealment)

การศกษามการปกปดสงทดลองเพยง

พอหรอไม เชน การบรรจยาทเปนสงทดลองไว

ในซองผนกอยางด เพอไมใหผทดลองและผถก

ทดลองทราบ

Page 7: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

7North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

3) การปกปดการประเมน(blinding)

งานวจยไดมการปกปดทงผถกทดลอง

ผทำาการทดลองหรอผวดผลลพธหรอไม

4) ความไมสมบรณของขอมล (incom-

pleteoutcomedata)

ผวจย จะตองคำานงถงความสมบรณ

ของผลการทดลอง โดยสามารถอธบายถงผลการ

ทดลองทสญหายหรอตกหลนไดหรอไมวาเกดจาก

สาเหตใดและนำาผลทสญหายหรอตกหลนมาใชใน

การวเคราะหหรอไม

5) ความอคตจากการเลอกรายงานผล

(selectivereportingbias)

งานวจยมการรายงานผลทไดจากการ

ทดลองทงหมดหรอไม หรอเลอกรายงานเฉพาะ

ผลทสนใจ

6) แหลงอคตอนๆ (othersourcesofbias)

งานวจยตองคำานงถงอคตจากสาเหตอน

หรอไม

วธก�รคนห�ขอมล (Search methods for

identification of studies)

ฐานขอมลทใชคนงานวจยเปนฐานขอมล

อเลกทรอนกส คอPubMed โดยคำาสำาคญทใช

ในการคนหาคอ (((dentifriceORdentifrices)

OR (toothpasteOR toothpastesOR tooth

paste*)OR (desensit*AND (agent*OR

efficacyOR effect*)))AND ((DentineOR

DentineORtoothORteethORroot*)AND

(hypersensitivity OR hypersensit* OR

sensitivityORsensitiv*ORover-sensit*)))

NOT(laser*ORadhesiv*ORendodont*OR

bleach*ORwhiteningORbond*ORcaries)

อางองจาก : Potassium containing tooth-

pastes for dentinehypersensitivity. PoulsenS,

ErrboeM,LescayMevilY,GlennyAM.Cochrane

DatabaseSystRev.2006Jul19;3:CD001476.

ก�รรวบรวมและก�รวเคร�ะหขอมล (Data col-

lection and analysis)

ก�รคดเลอกง�นวจย (Selection of studies)

ผอานงานวจย 3 คนเปนผคดเลอกงาน

วจยซงงานวจยนนๆจะตองเกยวกบผลของการ

ลดอาการเสยวฟนไวเกนจากยาสฟนผสมสทรอน

เทยมและเปนภาษาองกฤษโดยมรศ.ทพญ.มขดา

ศรเทพทวและรศ.ทพญ.ดร.ปทมาชยเลศวณชกล

เปนผคดเลอกจากบทคดยอของแตละงานวจย

ซงไดมาจากฐานขอมลทกำาหนดไวหากงานวจยใด

ทมบทคดยอทไมชดเจนอ.ทพ.ดร.ฑฆายพลางกร

จอรนส จะเปนผอานงานวจยฉบบสมบรณ และ

เปนผคดเลอกงานวจยนน

จากนนผอานงานวจยทง3คนจะคดเลอก

งานวจยท เหลอ โดยพจารณาจากงานวจย

นน ๆ จะตองเปนการทดลองทมการสม (RCT)

และสอดคลองกบเกณฑPICO19ทผวจยกำาหนด

Page 8: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

8

ปจจยทใชในก�รพจ�รณ�ทำ�ก�รทบทวน

วรรณกรรมในก�รศกษ� (Criteria for consi-

dering studies for this review)

ชนดของการศกษา (Types of studies)

การทดลองทมการสมซงเปรยบเทยบ

ระหวางยาสฟนทมสวนประกอบของสทรอนเทยม

และไมมสวนประกอบของสทรอนเทยม

การปกปดการประเมน

งานวจยจะตองมการปกปดสงทดลอง

จากผทำาการทดลอง ผถกทดลอง ผประเมน

ผลลพธอยางนอยหนงกลมขนไป

ชนดของผเขารวมการศกษา (Types of

participants)

ศกษาในผปวยทมสขภาพด และมอาย

18ปขนไปซงมอาการเสยวฟนทเกดจากการเผย

ผงของผวรากฟน อยางนอยคนละ 2 ซ โดยจะ

ไดรบการบนทกระดบความเจบปวดไวเปนขอมล

พนฐานกอนการทดลอง

ชนดของการเปรยบเทยบ (Types of inter-

vention)

โดยงานวจยแตละงานวจยทเลอกมา

ทำาการวเคราะหอภมานจะเลอกงานวจยทประกอบ

ดวยกลมทดลองและกลมควบคม ซงในกลม

ทดลองมการเตมสงทดลองคอสทรอนเทยมลงไป

ชนดของการวดผล (Types of outcome

measures)

ระดบของความเจบปวดทตอบสนองตอ

การทดสอบดวยการสมผสอณหภมการเปาลม

และระดบอาการเสยวฟนของผปวยภายหลงการ

รกษาเปรยบเทยบกบระดบความเสยวฟนพนฐาน

โดยผวจยจะนำาผลการศกษาจากแตละงานวจยใน

ชวง6ถง12สปดาหหลงจากการไดรบสงทดลอง

เกณฑก�รคดง�นวจยออก (Exclusion

criteria)

เกณฑการคดงานวจยออก

1. ผปวยทมอาการเสยวฟนทเกดจากโรค

ฟนและอวยวะปรทนตเชนฟนผหรอมวสดอดใน

บรเวณดงกลาวโรคปรทนตอกเสบเปนตน

2. การไดรบยาแกปวด (analgesic)หรอ

คอรตคอยด(corticoid)มาเปนเวลานาน

3. ผปวยทตงครรภกอนเขารวมการวจย

4. งานวจยทไมสามารถหาเอกสารฉบบ

สมบรณได

5. งานวจยทไมใชการทดลองทมการสม

(RCT)

6. งานวจยทไมไดทำาการเปรยบเทยบ

ระหวางกลมของยาสฟนทมสวนประกอบของ

สทรอนเทยม และกลมของยาสฟนทไมมสวน

ประกอบของสทรอนเทยม

7. งานวจยทไมระบถงการปกปดสงทดลอง

8. ขอมลของผลลพธไมสมบรณ คอ ไม

สามารถอธบายถงผลการทดลองทสญหายหรอ

ตกหลนวาเกดจากสาเหตใด

9. กลมทดลองมการใหสงทดลองอนรวม

ดวยนอกเหนอจากสทรอนเทยมเพยงอยางเดยว

10.งานวจยทรวมผลการทดสอบโดยการ

กระตนดวยการสมผส การกระตนดวยอณหภม

Page 9: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

9North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

การกระตนดวยการเปาลมและแสดงผลลพธออก

มารวมกน

ก�รดงขอมลและจดก�รขอมล (Data ex-

traction and management)

นกวจยอยางนอย2คนทำาการดงขอมลจาก

บทคดยอทผานการคดเลอกแลวโดยกรอกขอมล

ลงในแบบฟอรมสำาหรบกรอกขอมล โดยนกวจย

อยางนอย 2ทานน จะทำาการดงขอมลโดยอสระ

ตอกน

ก�รวเคร�ะหขอมล (Data analysis)

การว เคราะหขอมลจากการประเมน

ประสทธภาพทางคลนก

การประเมนความคลายคลงกนระหวางผล

ของรายงานวจยจะใชQstatistic,I2และforest

plot หากพบวาผลจากรายงานวจยแตกตางกน

อยางมนยสำาคญทางสถตจะพยายามอธบายแหลง

ของความตางดวยการทำา Subgroup analysis

และรวมผลจากรายงานวจยดวยrandomeffect

model ในทางกลบกนหากพบวาผลจากรายงาน

วจยแตกตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตจะ

รวมผลรายงานวจยดวยfixedeffectmodelโดย

นกวจยจะทำาการปอนขอมลและวเคราะหขอมล

โดยใชโปรแกรมRevMan5

ก�รวดผลของก�รรกษ� (Measures of

treatment effect)

ผลของอาการเสยวฟนของผปวยภายหลง

การไดรบสงทดลอง ซงวดผลการทดสอบโดยใช

คาเฉลย(mean)ของผลจากการทดสอบดงน

1. การกระตนดวยการสมผสโดยใชการเขย

2. การกระตนดวยอณหภมจากความรอน

และความเยน

3. การกระตนดวยการเปาลม

4. การประเมนความพงพอใจ

อคตทเกดจ�กแหลงตพมพ

ในกรณทมบทความวจยทนำาเขามาทำาการ

วเคราะหอยางนอย 10 บทความ ในตวแปล

ผลลพธหลก(primaryoutcome)ผวจยจะทำาการ

วเคราะหอคตจากแหลงตพมพโดยใชกราฟรป

กรวยหากกราฟรปกรวยมลกษณะของกราฟทไม

สมมาตรแสดงวาเกดอคตทเกดจากแหลงตพมพ

เกดขน

ผลก�รวจย พรรณน�ง�นวจย (ดภาคผนวกตารางท

1-5)

จากงานวจยทงหมด5งานวจยทนำาเขามาใน

การศกษา(Minkoff1986;Pearce1994;Silver-

man1981;Silverman1996;West1997)ม2

งานวจย (Pearce 1994;West 1997) แบงการ

ทดลองเปน 3 กลม โดยงานวจยหนง (Pearce

1994) แบงกลมการทดลองเปนกลมทหนงคอ

ยาสฟนทผสมสทรอนเทยมรอยละ10กลมทสอง

คอยาสฟนทผสมสทรอนเทยมอะซเตตรอยละ8

และโซเดยมฟลออไรดรอยละ 0.23 โดยเปรยบ

Page 10: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

10

เทยบกบกลมทสามคอ ยาสฟนทผสม โซเดยม

โมโนฟลออโรฟอสเฟตรอยละ 0.76และโซเดยม

ฟลออไรดรอยละ0.1อกงานวจยหนง(West1997)

แบงกลมการทดลองเปนกลมทหนงคอยาสฟนท

ผสมสทรอนเทยมอะซเตตและโซเดยมฟลออไรด

(UKMacleanssensitive)กลมทสองคอยาสฟน

ทผสมโพแทสเซยมไนเตรตและโซเดยมฟลออไรด

(USAquafresh sensitive) โดยเปรยบเทยบ

กบกลมทสามคอ ยาสฟนทผสม โซเดยมโมโน

ฟลออโรฟอสเฟต(UKAquafreshsensitive)

ม1งานวจย(Silverman1996)แบงการ

ทดลองเปน 4 กลม โดยแบงกลมการทดลอง

เปนกลมทหนงคอ ยาสฟนทผสมโพแทสเซยม

ไนเตรตรอยละ 5 และโซเดยมฟลออไรดรอยละ

0.243(SensitiveProtectionCrest)กลมทสอง

คอยาสฟนทผสมโพแทสเซยมไนเตรตรอยละ 5

(Denquel) กลมทสามคอยาสฟนทผสมสทรอน

เทยมคลอไรดรอยละ 10 (Sensodyne) โดย

เปรยบเทยบกบกลมทเปนยาสฟนทวไป ไมม

สวนผสมของโพแทสเซยมไนเตรตสทรอนเทยม

คลอไรดและโซเดยมฟลออไรด

และอก2งานวจย(Minkoff1986;Silver-

man1981)แบงการทดลองเปน2กลมโดยเปน

กลมทดลอง1กลมและกลมควบคม1กลมซงใน

กลมทดลองใชสงทดลองคอยาสฟนทผสมสทรอน

เทยมคลอไรดรอยละ 10 โดยเปรยบเทยบกบ

ยาหลอก(Placebo)

หากพจารณาจากประเภทของขอมลใน

แตละงานวจยพบวาทง5งานวจยเปนขอมลแบบ

ตอเนอง และเปนการทดลองแบบขนาน โดยท

ระยะเวลาสนสดการศกษาแตกตางกน คอ 6

สปดาห(West1997)8สปดาห(Silverman1996)

และ 12 สปดาห (Silverman 1981;Minkoff

1986;Pearce1994)โดยการประเมนในการศกษา

นจะใชขอมลของแตละงานวจยในชวงสปดาหท6

ถง 12หลงจากมการใหสารกลมทดลองกบผเขา

รวมการศกษา

ผเขารวมการศกษาทกคนมภาวะเสยวฟน

ไวเกนอยางนอย 2ซ และแปรงฟนวนละ 2ครง

โดยทไมมงานวจยใดกลาวถงการควบคมระดบ

ความรวมมอของผเขารวมการศกษา

การวดอาการเสยวฟนไวเกนจะทดสอบโดย

การสมผสการเปาลมอณหภม และการประเมน

ความพงพอใจ โดยการวดอาการเสยวฟนไวเกน

จากการสมผสม1งานวจย(Minkoff1986)ท

บนทกขอมลเปนแบบอตราสวน (Ratio Scale)

โดยแรงprobeมาตรฐาน (วธการก) ซงระดบ

ภาวะเสยวฟนไวเกนจะแปรผกผนกบคาขอมลท

บนทก สวนอก 4 งานวจย (Pearce 1994; Sil-

verman1981;Silverman1996;West1997)

บนทกขอมลเปนมาตรอนดบ (ordinal scale)

(วธการข)ซงระดบภาวะเสยวฟนไวเกนจะแปรผน

กบระดบคะแนนดงกลาว

การวดอาการเสยวฟนไวเกนโดยการใช

อณหภมม1งานวจย(Minkoff1986)ทบนทก

ขอมลเปนแบบอตราสวน(วธการก)และม1งาน

วจย (Pearce 1994) ทบนทกขอมลเปนมาตร

อนดบ(วธการข)

Page 11: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

11North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

การวดอาการเสยวฟนไวเกนโดยการเปาลม

(Pearce 1994; Silverman 1981; Silverman

1996;West1997)และการประเมนความพงพอใจ

(Minkoff1986;Pearce1994;Silverman1981;

Silverman1996;West 1997) จะบนทกขอมล

เปนมาตรอนดบ

โดยในการว เคราะห จำา เปนตองแยก

วเคราะหตามชนดของขอมล เนองจากขอมลม

ทศทางกลบกน

ปจจยเสยงทเกดจ�กอคตในก�รศกษ�

(รปท1)

การประเมนคณภาพของงานวจยทถกคด

เลอกเขามาในการศกษาอยบนพนฐานของงานวจย

ทเปนการทดลองทมการสม การปกปด และการ

อธบายถงการสญเสยผเขารวมการศกษาระหวาง

การวจย โดยพบวามเพยง 2 งานวจย (Minkoff

1986; Silverman 1981) ทระบถงวธการสมใน

การแบงกลมผเขารวมการศกษา โดยทง 2 งาน

วจยใชเครองคอมพวเตอรในการสม และมเพยง

1 งานวจย (West 1997) ทระบถงวธการปกปด

การประเมนแบบสองทาง สวนการอธบายถงการ

สญเสยผเขารวมการศกษาระหวางการวจยพบวา

ม3งานวจย(Minkoff1986;Silverman1981;

West 1997)ทอธบายไดชดเจนถงสาเหตในการ

การสญเสยผเขารวมการศกษาอยางไรกตามพบ

วาทง5งานวจยไมสามารถหรอไมกลาวถงวธการ

ปกปดการใหสงทดลองเลย

ผลของส�รทดสอบ

ทง 5 งานวจย ใชการประเมนอาการเสยว

ฟนไวเกนโดยการสมผส และการประเมนความ

พงพอใจและ4งานวจย(Pearce1994;Silver-

man1981;Silverman1996;West1997)ใชการ

ประเมนอาการเสยวฟนไวเกนโดยการเปาลมและ

2งานวจย(Minkoff1986;Pearce1994)ใชการ

ประเมนอาการเสยวฟนไวเกนโดยการใชอณหภม

การประเมนการสมผส (วธการ ก)

จากงานวจยของMinkoff 1986 ชใหเหน

วามความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการลด

ภาวะเสยวฟนไวเกน เมอสนสดสปดาหท 12

(p-value=0.02)

การประเมนการสมผส (วธการ ข)

จากทง4งานวจย(Pearce1994;Silver-

man1981;Silverman1996;West1997)โดย

แตละงานวจยใหผลดงน

Pearce 1994 ชใหเหนวามความแตกตาง

กนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value>0.05)

Silverman 1981ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.08)

แตในงานวจยนกำาหนดระดบนยสำาคญท0.10ซง

มากกวาในงานวจยอน

Page 12: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

12

Silverman 1996ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท8(p-value=0.03)

West 1997ชใหเหนวามความแตกตางกน

อยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน

เมอสนสดสปดาหท6(p-value>0.05)

ก�รประเมนดวยอณหภม

จากทง 2 งานวจยทประเมนดวยอณหภม

(Minkoff1986;Pearce1994)ซงใหผลดงน

Minkoff 1986ชใหเหนวามความแตกตาง

กนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน

เมอสนสดสปดาหท12(p-value<0.001)

Peace 1994 ชใหเหนวามความแตกตางกน

อยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน

เมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.12)

ก�รประเมนดวยวธเป�ลม

จากทง 4 งานวจยทประเมนดวยวธเปาลม

(Pearce 1994; Silverman 1981; Silverman

1996;West1997)โดยแตละงานวจยใหผลดงน

Pearce 1994 ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value>0.05)

Silverman 1981ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.02)

Silverman 1996ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท8(p-value=0.11)

West 1997 ชใหเหนวามความแตกตางกน

อยางไมมนยสำาคญทางสถตในทกๆกลมในการ

ลดอาการเสยวฟนไวเกน เมอสนสดสปดาหท 6

(p-value>0.05)

ก�รประเมนคว�มพงพอใจ

จากทง5งานวจยทมการประเมนความพง

พอใจ(Minkoff1986;Pearce1994;Silverman

1981;Silverman1996;West1997)โดยแตละ

งานวจยใหผลดงน

Minkoff 1986ชใหเหนวามความแตกตาง

กนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน

เมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.01)

Pearce 1994 ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value>0.05)

Silverman 1981ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

Page 13: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

13North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท12(p-value=0.007)

Silverman 1996ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนเมอสนสดสปดาหท8(p-value=0.205)

West 1997 ชใหเหนวามความแตกตางกน

อยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน

เมอสนสดสปดาหท6(p-value>0.05)

ผลก�รวเคร�ะหอภม�นของส�รทดสอบ

ในการศกษานทำาการวเคราะหอภมานจาก

ผลของการประเมนอาการเสยวฟนไวเกน3วธคอ

การประเมนการสมผส(วธการข)การประเมนดวย

วธเปาลม และการประเมนความพงพอใจ สวน

วธการประเมนอนคอการประเมนการสมผส(วธ

การ ก) และการประเมนดวยอณหภม จะไมนำา

มาวเคราะหอภมาน เนองจากมตวอยางการศกษา

เพยงวธการประเมนละหนงตวอยางอยางไรกตาม

จะนำาเสนอคาความแตกตางของคาเฉลย (Mean

Difference) สำาหรบการประเมนการสมผส (วธ

การก)และการประเมนดวยอณหภมเพอเปรยบ

เทยบประสทธภาพของสาในกลมทดลองและกลม

ควบคม

ก�รประเมนก�รสมผส (วธก�ร ก)

จากงานวจยของMinkoff 1986 ชใหเหน

วามความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการลด

อาการเสยวฟนไวเกน โดยคาความแตกตางของ

คาเฉลยของสปดาหท12เทากบ12.05(95%CI:

1.82ถง22.28)

ก�รประเมนก�รสมผส (วธก�ร ข)(ดภาค

ผนวกรปท3)

จากการวเคราะหอภมานทง 4 งานวจย

(Pearce1994; Silverman 1981; Silverman

1996;West1997)พบวามความแตกตางระหวาง

รายงานวจย(Heterogeneity)(p-value=0.04

และI2=65%)และผลของการวเคราะหชใหเหน

วามความแตกตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถต

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการลด

อาการเสยวฟนไวเกน โดยคาความแตกตางของ

คาเฉลยมาตรฐานระหวางสปดาหท6-12=0.17

(95%CI:-0.18ถง0.52;p-value=0.35)

ก�รประเมนดวยอณหภม

จากทง 2 งานวจยทประเมนดวยอณหภม

(Minkoff1986;Pearce1994)ซงใหผลดงน

Minkoff 1986ชใหเหนวามความแตกตาง

กนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน

โดยคาความแตกตางของคาเฉลย ของสปดาหท

12เทากบ-7.32(95%CI:-11.01ถง-3.63)

Peace 1994ชใหเหนวามความแตกตางกน

อยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมทดลอง

และกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟนไวเกน

โดยคาความแตกตางของคาเฉลย ของสปดาหท

12เทากบ-1.04(95%CI:-3.36ถง1.28)

ก�รประเมนดวยวธเป�ลม (ดภาคผนวก

รปท4)

Page 14: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

14

จากการวเคราะหอภมานทง 4 งานวจย

(Pearce 1994; Silverman 1981; Silverman

1996;West1997)พบวามความแตกตางระหวาง

รายงานวจย (p-value =0.008และI2=75%)

และผลของการวเคราะห ชใหเหนวามความแตก

ตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถตระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมในการลดอาการเสยวฟน

ไวเกนโดยคาความแตกตางของคาเฉลยมาตรฐาน

ระหวางสปดาหท6-12=-0.10(95%CI:-0.52ถง

0.32;p-value=0.64)

ก�รประเมนคว�มพงพอใจ (ดภาคผนวก

รปท5)

จากการวเคราะหอภมานทง 5 งานวจย

(Pearce 1994; Silverman 1981; Silverman

1996;West1997;Minkoff1986)พบวามความ

แตกตางระหวางรายงานวจย(p-value<0.0001

และ I2= 87%)และผลของการวเคราะหพบวา

มความแตกตางกนอยางไมมนยสำาคญทางสถต

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการลด

อาการเสยวฟนไวเกน โดยคาความแตกตางของ

คาเฉลยมาตรฐานระหวางสปดาหท6-12=-0.37

(95%CI:-0.92ถง0.18;p-value=0.19)

ผลข �ง เคยงจ�กก�รใชส�รทดสอบ

(ดภาคผนวกตารางท1-5)

จากการศกษาพบวาม2งานวจยทรายงาน

อาการขางเคยงทเกดจากการใชสารทดสอบคอ

งานวจยของMinkoff 1986 ทรายงานอาการ

ขางเคยงจากการใชสารทดสอบคอมอาการเหงอก

บวมวงเวยนศรษะและอาเจยนและงานวจยของ

Silverman1996รายงานอาการขางเคยงจากการ

ใชสารทดสอบคอ อาการสมพนธกบเหงอกการ

ระคายเคองทปมกระดกมอาการเสยวฟนไวเกน

เพมขนและอาการแสบรอนบรเวณลน

อภปร�ยและสรปผล ความแตกตางกนระหวางงานวจยอาจเกด

จากสาเหตตางๆเชนความแตกตางของเกณฑทใช

คดเลอกผเขารวมการศกษาความแตกตางของสง

ทดลองและสงทนำามาเปรยบเทยบความแตกตาง

ในการวดผลเชนระยะเวลาในการตดตามผลการ

กำาหนดความหมายและขอบเขตการวดผลความ

แตกตางในการวเคราะหผลการวจย ความแตก

ตางในคณภาพของการออกแบบและการดำาเนน

การวจยหรอความแตกตางระหวางงานวจยทเกด

โดยไมทราบสาเหตดงนนในการวเคราะหอภมาน

จำาเปนตองทำาSubgroupanalysisเพอหาสาเหต

ของความแตกตางระหวางงานวจย ซงจากการทำา

Subgroup analysis โดยแบงตามสารทดสอบ

คอ กลมของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอน

เทยมและฟลออไรดและกลมของยาสฟนทมสวน

ผสมของสทรอนเทยมพบวามเพยงการวเคราะห

อภมานจากการประเมนดวยการเปาลมเทานน ท

ทราบสาเหตของความแตกตางระหวางงานวจย

ซงคาp-value ของการตรวจสอบความแตกตาง

ระหวางงานวจยเทากบ0.66และคาI2เทากบ0

จากการศกษาพบวา ชวงอายของผเขารวม

การศกษาในงานวจยตางๆมชวงอายระหวาง18ถง

65ปซงเปนชวงอายทกวางครอบคลมประชากรท

Page 15: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

15North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

หลากหลายและคาเฉลยของอายในแตละงานวจย

แตกตางกนโดยพบวาม2งานวจยคองานวจย

ของMinkoff1986มอายเฉลยของผเขารวมการ

ศกษาอยท41ปและงานวจยของPearce1994

มอายเฉลยของผเขารวมการศกษาอยท 32ป ซง

จากการศกษาของChabanski199620พบวากลม

อายทมความรนแรงของอาการเสยวฟนไวเกนมาก

ทสดจะอยในชวงอาย40ถง49ปดงนนอายเฉลย

ของผเขารวมการศกษาทแตกตางกนอาจสงผลถง

ประสทธภาพของสทรอนเทยมในการลดอาการ

เสยวฟนไวเกนไดสวนปจจยเกยวกบเพศของผเขา

รวมการศกษาพบวาม2งานวจยคองานวจยของ

Minkoff1986และPearce1994มผเขารวมการ

ศกษาทเปนเพศหญงมากกวาเพศชายคอเพศชาย

12คนเพศหญง45คนและเพศชาย38คนเพศ

หญง81คนตามลำาดบอยางไรกตามยงไมเปน

ทแนชดวาเพศมผลตออาการเสยวฟนไวเกนหรอ

ไมโดยการศกษาของCollaert199121รายงานวา

เพศไมมความสมพนธกบอาการเสยวฟนไวเกน

สวนการศกษาของBanoczy 200422พบวาเพศ

มความสมพนธกบอาการเสยวฟนไวเกน โดยพบ

วา เพศหญงจะพบอาการเสยวฟนไวเกนมากกวา

เพศชาย อยางไรกตาม แมวาแตละงานวจยจะ

เปรยบเทยบผลของประสทธภาพของสารทดสอบ

กบระดบอาการเสยวฟนไวเกนของผเขารวมการ

ศกษากอนรบสารทดสอบแตลกษณะเฉพาะบคคล

ของผเขารวมการศกษาเชนความสามารถในการ

ทนตออาการเจบปวดมความตางกนซงอาจทำาให

เกดขอผดพลาดในการประเมนได

และจากการศกษาพบวาสารในกลมทดลอง

และกลมควบคม ของแตละงานวจยใชชนดของ

สารทแตกตางกนทงในเรองความเขมขนและชนด

ของสารทดลองคอสารประกอบสทรอนเทยมใน

ยาสฟนและชนดของสารในกลมควบคมดงน

• ความเขมขนและชนดของสารกลม

ทดลอง พบวาม 4 งานวจย คองานวจยของ

Minkoff1986Pearce1994Silverman1981

และ Silverman 1996 ทใช 10% strontium

chloride เปนสารในกลมทดลอง และม 1 งาน

วจยคองานวจยของWest1997ทใชstrontium

acetateplussodiumfluorideโดยไมบอกความ

เขมขนของสารทดลอง

• ความเขมขนและชนดของสารกลม

ควบคม พบวาม 3 งานวจย คอ งานวจยของ

Minkoff1986Silverman1981และSilverman

1996ทใชplaceboเปนกลมควบคมและพบวา

ม 1 งานวจยคอ งานวจยของPearce 1994ท

ใชConventional 0.76%sodiummonofluo-

rophosphate, 0.1% sodiumfluoridebased

productและอก1งานวจยคองานวจยของWest

1997ทใชsodiummonofluorophosphate

เกณฑในการคดเลอกงานวจยในการศกษา

น สามารถทำาซำาไดเนองจากมเกณฑทแนนอน

ไดมาตรฐาน โดยอางองจากฐานขอมลของ

CochraneและJadasแตรายงานวจยบางรายงาน

วจยทคดเขามามการกระจายตวของขอมลไมปกต

สบเนองมาจากจำานวนของกลมตวอยางนอยเกน

ไปหรอคณภาพของระเบยบวธการทำาวจยยงไม

Page 16: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

16

ดพอสงผลใหมคาเฉลยนอยกวา 2 เทาของสวน

เบยงเบนมาตรฐานประกอบกบมความหลากหลาย

และความแตกตางระหวางงานวจยสง หากทำาการ

วเคราะหอภมาน ขอมลอาจมความคลาดเคลอน

สง จงไมเหมาะสมทจะนำาผลของงานวจยแตละ

งานวจยมาทำาการวเคราะหอภมานอยางไรกตาม

ทางกลมพจารณาทำาการวเคราะหอภมาน เพอ

เปนการฝกกระบวนการเรยนรและการวเคราะห

ของนกศกษา

จากผลการวเคราะหอภมานในการศกษา

น พบวามชวงความเชอมนของผลสรปทกวาง ช

ใหเหนวาผลของการศกษานมความแมนยำาของ

ประสทธภาพในการลดอาการเสยวฟนไวเกนตำา

ปจจยเสยงทอาจทำาใหเกดอคตในการ

ทดลองทสำาคญคอการสรางวธการสมการปกปด

การใหสงทดลองการสญเสยผเขารวมการศกษา

และการปกปดการประเมน ซงจากการวเคราะห

ปจจยเสยงตางๆ (รปท 7) พบวางานวจยทผาน

เกณฑการคดเลอกเขามาในการศกษาน ไมมงาน

วจยใดเลยทอธบายถงการปกปดการใหสงทดลอง

ในสวนการสรางวธการสมพบวามเพยงรอยละ40

ของงานวจยทงหมดทกลาวถงการสรางวธการสม

อยางชดเจนโดยรอยละดงกลาวแสดงการมปจจย

เสยงททำาใหเกดอคตตำาและมเพยงรอยละ20ของ

งานวจยทงหมดทกลาวถงการปกปดการประเมน

อยางชดเจนสวนการอธบายถงการสญเสยผเขา

รวมการศกษาพบรอยละ60ของงานวจยทงหมด

ทมการกลาวถงอยางชดเจนอยางไรกตามยงมงาน

วจยบางสวนทไมสามารถบงบอกถงปจจยเสยงท

เกดจากอคตในการทดลองไดดงนนการศกษาถง

ประสทธภาพของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอน

เทยมในอนาคตควรมการลดปจจยเสยงเหลาน

โดยมการออกแบบการทดลองและการควบคม

กระบวนการทดลองใหถกตองและแมนยำา

เน องจากการว เคราะหอภมานพบว า

ประสทธภาพในการลดอาการเสยวฟนไวเกนของ

ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยม ไมมความ

แตกตางอยางชดเจนกบกลมเปรยบเทยบอยางไร

กตามผลตภณฑทลดอาการเสยวฟนไวเกนทผสม

สทรอนเทยมยงมจำาหนายในทองตลาดเนองจาก

ผผลตยงเชอผลตามกลไกการปดทอเนอฟนของ

สทรอนเทยมดงนนจงควรมการศกษาวจยเพมขน

ตอไปในอนาคต

บทสรป ยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยม ไม

ใหผลชดเจนในการลดอาการเสยวฟนไวเกน เมอ

เปรยบเทยบกบยาสฟนทวไป

เอกส�รอ�งอง1. KoblerA,KubO,SchallerHG,Gernhardt

CR.Clinicaleffectivenessofastrontium

chloride- containing desensitizing

agent over 6months: a randomized,

double-blind,placebo-controlledstudy.

QuintessenceInt2008;39(4):321-5.

Page 17: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

17North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

2. นลน พลทรพย. เภสชบำาบดบนพนฐานของ

หลกฐานทางวชาการ:แนวคดและการปฏบต.

ThaiJ.Pharm.Sci.2001;25(1-2):27-37.

3. DowellP,AddyM.Dentinehypersen-

sitivity--areview.Aetiology,symptoms

andtheoriesofpainproduction.JClin

Periodontol1983;10(4):341-50.

4. MartinA.Dentinehypersensitivity:new

perspectivesonanoldproblem.Inter-

nationalDentalJournal2002;52:367–75.

5. DowellP,AddyM,DummerP.Dentine

hypersensitivity:aetiology,differential

diagnosisandmanagement.BrDentJ

1985;158(3):92-6.

6. Mumford JM,NewtonAV.Transduc-

tionofhydrostaticpressuretoelectric

potentialinhumandentin.JDentRes

1969;48(2):226-9.

7. AndersonDJ,Matthews B.Osmotic

stimulationofhumandentineandthe

distributionofdentalpain thresholds.

ArchOralBiol1967;12(3):417-26.

8. AndersonDJ, RonningGA.Osmotic

excitants of pain in human dentine.

ArchOralBiol1962;7:513-23.

9. OrchardsonR,CollinsWJ.Clinicalfea-

turesofhypersensitiveteeth.BrDentJ

1987;162(7):253-6.

10.MatthewsB,VongsavanN.Interactions

between neural and hydrodynamic

mechanismsindentineandpulp.Arch

OralBiol1994;39Suppl:87S-95S.

11.AbsiEG,AddyM,AdamsD.Dentine

hypersensitivity. The development

andevaluation of a replica technique

to study sensitive and non-sensitive

cervical dentine. J Clin Periodontol

1989;16(3):190-5.

12.Ishikawa S. [A clinico-histological

studyonthehypersensitivityofdentin].

KokubyoGakkaiZasshi1969;36(4):278-

98.

13.CollaertB,SpeelmanJ.[Thetreatment

of dentinhypersensitivity].RevBelge

MedDent1991;46(2):63-73.

14.FischerC, FischerRG,WennbergA.

Prevalenceanddistributionofcervical

dentinehypersensitivity in a popula-

tion inRio de Janeiro, Brazil. JDent

1992;20(5):272-6.

15.Flynn J, Galloway R,Orchardson R.

The incidence of ‘hypersensitive’

teeth in theWest ofScotland. JDent

1985;13(3):230-6.

16.มาลน เหลาไพบลย. การทบทวนวรรณกรรม

อยางเปนระบบเชงปรมาณ:การวเคราะหเมตา.

วารสารวชาการสาธารณสข 2001;10(1):151-

71.

Page 18: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

Vol.5 No.4

North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

18

17.Mitchell E, Sullivan F.A descriptive

feast but an evaluative famine: sys-

tematicreviewofpublishedarticleson

primarycarecomputingduring1980-97.

Bmj2001;322(7281):279-82.

18.เชษฐา งามจรส. การประเมนความแตกตาง

ของผลจากงานวจยในการวเคราะหเมตา.

วารสารวชาการสาธารณสข2009;24(2).

19.HigginsJP,GreenS.CochraneHand-

book forSystematicReviewsof Inter-

ventionsVersion5.0.0[updatedFebru-

ary2008].TheCochraneCollaboration.;

2008.

20.ChabanskiMB,GillamDG,BulmanJS,

NewmanHN. Prevalence of cervical

dentinesensitivityinapopulationofpa-

tientsreferredtoaspecialistPeriodon-

tologyDepartment.JClinPeriodontol.

1996Nov;23(11):989-92.

21.CollaertB,FischerC.Dentinehypersen-

sitivity:areview.EndodDentTrauma-

tol.1991Aug;7(4):145-52.

22.BanoczyJ,DentineHypersensitivityand

itsSignificanceintheDentalPractice.

ActaStomatolCroat.2004;38(2):191-6.

รปท 1 แสดงการวเคราะหผลของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยมกบยาสฟนทวไปประเมนผล

โดยการสมผส

Page 19: ยาสีฟันผสมสทรอนเทียมสำาหรับลดอาการเสียวฟันไวเกิน: การทบทวน ... · คำ

19North-Eastern Thai Journalof Neuroscience

Vol.5 No.4

รปท 2แสดงการวเคราะหผลของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยมกบยาสฟนทวไปประเมนผลโดย

การเปาลม

รปท 3แสดงการวเคราะหผลของยาสฟนทมสวนผสมของสทรอนเทยมกบยาสฟนทวไปประเมนผลโดย

ความพงพอใจของผเขารวมการศกษา