แผนจัดการคุณภาพน้าcwc.mwa.co.th/backend/ku/file/15_6682_10_07_2012.pdf-...

แผนจดการคณภาพน า การประปานครหลวง

รายงานสรปส าหรบผบรหาร

พฤษภาคม 2555

ท ศธ.๐๕๑๓.๑๐๘๑๐/๐๔๐๐ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

๕๐ ถนนพหลโยธน แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพ ฯ ๑๐๙๐๐

๑๑ พฤษภาคม ๒๕๕๕ เรอง รายงานแผนจดการคณภาพน า การประปานครหลวง เรยน ประธานคณะกรรมการตรวจการจาง งานวาจางจดท าแผนจดการคณภาพน า การประปานครหลวง

ตามทการประปานครหลวงไดวาจางมหาวทยาลยเกษตรศาสตรใหด าเนนการจดท าแผนจดการคณภาพน าการประปานครหลวง ตามสญญาจางเลขท จท.๑๐๖/๒๕๕๔ ลงวนท ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๕๔ และคณะผศกษาไดรบแจงใหเรมงานตงแตวนท ๑๗ มถนายน ๒๕๕๔ ในการนคณะผศกษาไดจดท ารายงานแผนจดการคณภาพน าฉบบสมบรณ ภาษาไทยและภาษาองกฤษ รวมทงรายงานสรปส าหรบผบรหาร ภาษาไทยและภาษาองกฤษ เปนทเรยบรอยแลว จงขอสงรายงานดงกลาวตอการประปานครหลวงจ านวน ๑๕ ชด พรอมทงแผน CD บรรจไฟลรายงานทงหมดน

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ขอถอโอกาสนขอบคณการประปานครหลวงทไดมอบความไววางใจใหด าเนนการในโครงการน

ขอแสดงความนบถอ

(นายวนย เลยงเจรญสทธ) หวหนาโครงการฯ คณะวศวกรรมศาสตร โทร. ๐๒-๙๔๒-๘๕๕๕

แผนจดการคณภาพน า การประปานครหลวง รายงานสรปส าหรบผบรหาร

สารบญ หนา

1. บทน า 1 2. โครงสรางระบบประปาและการด าเนนงานของการประปานครหลวง 2 3. ปจจยตาง ๆ ทมผลกระทบตอคณภาพน าประปา 12 4. ภยอนตรายตาง ๆ และการประเมนความเสยง 22 5. มาตรการควบคม 26 6. โครงการสนบสนนตาง ๆ 38 7. แผนการด าเนนโครงการตาง ๆ 41 8. การตดตามตรวจสอบการปฏบตงาน 51 9. การตรวจสอบประสทธภาพของแผนจดการคณภาพน า 52 10. การทบทวนและปรบปรงแผน 54 11. เอกสารอางอง 56

รายงานสรปส าหรบผบรหาร 1

แผนจดการคณภาพน า การประปานครหลวง รายงานสรปส าหรบผบรหาร

1. บทน า

การด าเนนงานเพอใหสามารถบรการน าประปาทมคณภาพด สะอาด ปลอดภย ทดเทยมอารยประเทศนน จ าเปนตองมแผนยทธศาสตรดานคณภาพน า ซงก าหนดกรอบทศทางการพฒนาและการจดการคณภาพน าใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนและอยในแนวหนาของภมภาคอาเซยน ดวยเหตน การประปานครหลวงจงมค าสง กปน. ท 568/2553 13 ต.ค.53 แตงตงคณะท างานขนด าเนนการจดท าแผนจดการคณภาพน า รวมทงขออนมตการจางหนวยงานภายนอก ทงราชการและสถาบนการศกษา ศกษารายละเอยดและจดท าแผนจดการคณภาพน า กองแผนคณภาพน า ฝายคณภาพน า การประปานครหลวง ในฐานะเลขานการคณะท างานจดท าแผนฯ จงไดจดท าขอบเขตของงาน (Term of References, TOR) ส าหรบการจดท าแผนจดการคณภาพน า การประปานครหลวง ป พ.ศ. 2554 (2011-MWA Water Quality Management Master Plan) ขนเพอเปนกรอบขอก าหนดในการจางหนวยงานภายนอกทงราชการ และสถาบนการศกษา ในการศกษารายละเอยดและจดท าแผนจดการคณภาพน าน โดยจะถอเปนแผนยทธศาสตรของการประปานครหลวง ทจะสรางความมนใจแกผ บรโภคในดานคณภาพน าประปาในพนทบรการของการประปานครหลวง ซงครอบคลม กรงเทพมหานคร สมทรปราการ และนนทบร แผนจดการคณภาพน าทมการพจารณาครอบคลมทงระบบ รวมท งการปองกนแหลงน าดบในสถานการณฉกเฉน จะท าใหเชอมนไดวาน าประปาทใหบรการมคณภาพด เปนไปตามมาตรฐานและตอบสนองความตองการของผบรโภค

การจดท าแผนจดการคณภาพน าการประปานครหลวงมวตถประสงคหลกดงน

1. เพอเพมประสทธภาพดานคณภาพน า ทงระบบ ตงแตระบบน าดบ กระบวนการผลต และระบบสบสงและสบจายน าประปา จนถงบานผใชน า

2. เพอจดท าแผนจดการคณภาพน า โดยก าหนดทศทาง การพฒนา และการจดการคณภาพน าใหสอดคลองกบความตองการของประชาชน

3. ใหสามารถน าไปปฏบตไดอยางเปนรปธรรม

2 แผนจดการคณภาพน า การประปานครหลวง

4. ใหมการจดท าเปนแผนระยะตางๆ ซงประกอบดวย

- ระยะสน (2 ป) เพอใหเกดการปฏบตอยางเปนปจจบน

- ระยะกลาง (5 ป) เพอเปนแนวทางในการเพมประสทธภาพการปฏบตงานตอจากแผนระยะสน

- ระยะยาว (10 ป) เพอใชในการก าหนดนโยบายดานคณภาพน าของการประปานครหลวงอยางย งยนในอนาคต

5. มการก าหนดมาตรการและแนวทางการปฏบตดานคณภาพน าเพอเปลยนทศนคตผใชน าประปาใหมความเชอมนในคณภาพน าประปาอยางย งยน

ในการน การประปานครหลวงไดมอบหมายใหคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตร ศาสตร เปนผรบจางด าเนนการจดท าแผนจดการคณภาพน าน โดยใหผบรหารและพนกงานการประปานครหลวงมสวนรวมในการจดท าแผนจดการคณภาพน าทกขนตอน

ในการวางแผนจดการคณภาพน าการประปานครหลวงในครงน คณะผศกษาไดใชแนวทางขององคการอนามยโลก (World Health Organization, WHO) ทเรยกวา Water Safety Plans ซงมการศกษาและวเคราะหความเสยงทครอบคลมตงแตพนทรบน าของแหลงน าดบจนถงผบรโภค มการเสนอมาตรการควบคมและโครงการสนบสนนทจะชวยลดความเสยงของภยอนตรายและเหตการณอนตรายตาง ๆ ทอาจเกดขน แนวทางนเปนวธการทมประสทธภาพสงสดทจะสรางความเชอมนในคณภาพน าประปาอยางย งยน (WHO, 2009) ซงจะชวยเพมเสถยรภาพและประสทธภาพในการใหบรการน าประปาทสะอาดและปลอดภยของการประปานครหลวง

2. โครงสรางระบบประปาและการด าเนนงานของการประปานครหลวง

2.1 แหลงน าดบ

แหลงน าดบส าหรบผลตน าประปาของการประปานครหลวงไดแกแมน าเจาพระยาและแมน าแมกลอง จดรบน าจากแมน าเจาพระยาเขาสคลองสงน าดบของการประปานครหลวงอยทอ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน สวนจดรบน าจากแมน าแมกลองเขาสคลองสงน าดบอยทเขอนแมกลอง อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร

2.2 ระบบสบสงน าดบ

ระบบสบสงน าดบทางฝงตะวนออกของแมน าเจาพระยาประกอบดวย สถานสบน าดบส าแล และคลองประปาตะวนออก ซงมลกษณะเปนคลองดนสงน าดบจากแมน าเจาพระยาทสถานสบน า


ส าแลมายงโรงงานผลตน าบางเขนและสามเสน ทปลายคลองประปาในเขตบางซอมโรงสบน าดบบางซอสบน าสงผานทอน าดบขนาดเสนผาศนยกลาง 900 มลลเมตร ความยาวประมาณ 10 กโลเมตร เขาสโรงงานผลตน าธนบร

ระบบสบสงน าดบทางฝงตะวนตกของแมน าเจาพระยาประกอบดวยอาคารรบน า (Intake Structure) ซงตงอยทบรเวณดานเหนอเขอนแมกลอง อ าเภอทามวง จงหวดกาญจนบร คลองประปาตะวนตกระยะท 2 คลอง By Pass บางเลน สถานสบน าดบบางเลน จงหวดนครปฐม และคลองประปาตะวนตกระยะ 1 สงน ามายงโรงงานผลตน ามหาสวสด

2.3 โรงงานผลตน าประปา

โรงงานผลตน าประปาของการประปานครหลวงม 4 โรงงาน ไดแก โรงงานผลตน าสามเสน บางเขน ธนบร และมหาสวสด โรงงานผลตน าสามเสนเปนโรงงานผลตน าแหงแรกของการประปานครหลวง สามารถผลตน าไดวนละประมาณ 700,000 ลกบาศกเมตร โรงงานผลตน าบางเขนเปนโรงงานผลตน าขนาดใหญ ปจจบนสามารถผลตน าไดวนละประมาณ 3,600,000 ลกบาศกเมตรและก าลงด าเนนการเพมอตราการผลตอกวนละ 400,000 ลกบาศกเมตร โรงงานผลตน าธนบรเปนโรงงานผลตน าขนาดเลก สามารถผลตน าไดวนละประมาณ 170,000 ลกบาศกเมตร สวนโรงงานผลตน ามหาสวสดเปนโรงงานทใชน าจากแมน าแมกลอง ปจจบนสามารถผลตน าไดวนละประมาณ 1,200,000 ลกบาศกเมตร และก าลงด าเนนการเพมอตราการผลตอกวนละ 400,000 ลกบาศกเมตร

2.4 กระบวนการผลตน าประปา

โรงงานผลตน าประปาทกแหงของการประปานครหลวงมกระบวนการผลตน าประปาในลกษณะเดยวกน โดยน าดบจากคลองประปาจะไหลผานตะแกรงหยาบและตะแกรงละเอยด ตามล าดบ เพอก าจดเศษวสดมใหผานเขาสระบบ น าจะถกสบเพอยกระดบขนกอนเขาสกระบวนการสรางตะกอน (flocculation) โดยมการใชสารสมและสารชวยตกตะกอนในการท าใหเกดฟลอก (floc) เพอดดเกาะสารแขวนลอยในน าทเปนสาเหตของความขนและใหฟลอกเหลานตกตะกอนในถงตกตะกอน (sedimentation tank) จากนนจงน าน าไปผานถงกรองเพอก าจดตะกอนขนาดเลกทหลดรอดจากถงตกตะกอน ในชวงเวลาทมสาหรายปนมากบน าดบมากจะเตมคลอรนในน าดบ (pre-chlorination) กอนเขาสกระบวนการเตมสารเคมสรางตะกอน และยงเตมคลอรนกอนเขาสถงกรอง (intermediate chlorination) เพอยบย งการเจรญเตบโตของสาหราย ซงจะท าใหเกดการอดตนของถงกรองเรวกวาทควร และชวยปองกนกลนทเกดจากสาหรายเหลาน น าใสทผานถงกรองจะผานการเตมคลอรนเพอฆาเชอโรค (post chlorination) แลวน าไปพกไวในถงเกบน าใส กอนทสบเขาระบบทอสงจายน าประปาตอไป นอกจากนจะมการใชปนขาวเพอปรบคา pH ของน าในกรณทคา pH ต ากวาคาทเหมาะสม


2.5 สถานสบจายน าประปา

การควบคมแรงดนน าในทอจายน าประปาไดอาศยสถานสบจายน าทตงอยกระจายในพนทบรการของการประปานครหลวงทงฝงตะวนออกและฝงตะวนตกของแมน าเจาพระยา ดงน

- สถานสบจายน าฝงตะวนออก ซงไดแก สถานสบจายน าบางเขน1 สถานสบจายน าบางเขน 2 สถานสบจายน าส าโรง สถานสบจายน าลมพน สถานสบจายน าคลองเตย สถานสบจายน าลาดกระบง สถานสบจายน าลาดพราว สถานสบจายน าพหลโยธน สถานสบจายน ามนบร สถานสบจายน าบางพล

- สถานสบจายน าฝงตะวนตก ซงไดแก สถานสบจายน ามหาสวสด สถานสบจายน าทาพระ สถานสบจายน าราษฏรบรณะ สถานสบจายน าเพชรเกษม

2.6 ส านกงานประปาสาขา

พนทบรการของการประปานครหลวงครอบคลมพนทในเขตกรงเทพมหานคร จงหวดนนทบรและจงหวดสมทรปราการ นอกเหนอจากส านกงานใหญการประปานครหลวงทถนนประชาชนแลว ยงมส านกงานสาขาท าหนาทใหบรการในพนทบรการยอยดงน

- ส านกงานประปาสาขาบางเขน - ส านกงานประปาสาขาประชาชน - ส านกงานประปาสาขาพญาไท - ส านกงานประปาสาขาสขมวท - ส านกงานประปาสาขาพระโขนง - ส านกงานประปาสาขาทงมหาเมฆ - ส านกงานประปาสาขาแมนศร - ส านกงานประปาสาขาลาดพราว - ส านกงานประปาสาขามนบร - ส านกงานประปาสาขาตากสน - ส านกงานประปาสาขาสขสวสด - ส านกงานประปาสาขาภาษเจรญ - ส านกงานประปาสาขาบางกอกนอย - ส านกงานประปาสาขานนทบร - ส านกงานประปาสาขาบางบวทอง - ส านกงานประปาสาขาสมทรปราการ


2.7 มาตรฐานคณภาพน าประปา

มาตรฐานคณภาพน าประปาของการประปานครหลวงใชตามขอแนะน าขององคการอนามยโลก ป 2006 (WHO, 2006) ซงแนะน าใหคาความขนไมเกน 5 NTU สปรากฏไมเกน 15 หนวยส รสและกลนไมเปนทรงเกยจ สารละลายทงหมดไมเกน 1,000 มก./ลตร เหลกไมเกน 0.3 มก./ลตร มงกานสไมเกน 0.4 มก./ลตร ซลเฟตไมเกน 250 มก./ลตร คลอไรดไมเกน 250 มก./ลตร ฟลออไรดไมเกน 1.5 มก./ลตร ไมพบแบคทเรยชนด E.coli ในน า 100 มลลลตร และนอกจากนยงก าหนดคาสงสดของปรมาณสารโลหะหนก สารก าจดศตรพช สารในกลมไตรฮาโลมเทน และสารกมมนตรงสอกหลายชนด

2.8 ขอมลการใหบรการของการประปานครหลวง

จากขอมลทเกยวกบการใหบรการของการประปานครหลวงในชวงปงบประมาณ 2549-2553 สรปไดวา ปรมาณน าประปาทงหมดทผลตจากโรงงานผลตน าทง 4 แหงมปรมาณเพมขนจาก 1,699.7 ลาน ลบ.ม.ตอป ในปงบประมาณ 2549 เปน 1,735.9 ลาน ลบ.ม.ตอป ในปงบประมาณ 2553 คดเปนอตราการเพมเฉลยประมาณรอยละ 0.53 ตอป สวนปรมาณน าจ าหนายทงหมดมปรมาณเพมขนจาก 1,172.9 ลาน ลบ.ม.ตอป ในงบประมาณ 2549 เปน 1,281.9 ลาน ลบ.ม.ตอป ในงบประมาณ 2553 คดเปนอตราการเพมเฉลยประมาณรอยละ 2.25 ตอป เปอรเซนตน าจ าหนายเพมขนจากรอยละ 69.0 เปนรอยละ 73.9 ซงแสดงใหเหนวาอตราน าสญเสยไดลดลงอยางตอเนอง จ านวนผใชน าเพมขนจาก 1,749,013 รายในปงบประมาณ 2549 เปน 1,964,591 รายในปงบประมาณ 2553 คดเปนรอยละ 2.95 ตอปโดยเฉลย พนทใหบรการเพมขนจาก 2,029 ตร.กม.ในปงบประมาณ 2549 เปน 2,369 ตร.กม.ในปงบประมาณ 2553 ก าไรสทธเพมขนจาก 4,931.8 ลานบาทในปงบประมาณ 2549 เปน 5,641.4 ลานบาทในปงบประมาณ 2553 คดเปนรอยละ 3.42 ตอปโดยเฉลย

2.9 คณภาพน าประปาจากโรงงานผลตน าและในระบบจายน า

ผลการตรวจวดคณภาพน าประปาทผลตจากโรงงานผลตน าตาง ๆ ของการประปานครหลวงในเดอนสงหาคม 2553 พบวา คาความขนมคาอยในชวง 0.26 – 0.90 NTU สปรากฏมคาไมเกน 15 หนวยส มวลสารละลายอยในชวง 145 – 282 มก./ลตร ซลเฟตมคาในชวง 15 - 62 มก./ลตร คลอไรดอยในชวง 7 – 25 มก./ลตร ฟลออไรดอยในชวง 0.12 – 0.26 มก./ลตร และไมพบแบคทเรยชนด E.coli ในน า 100 มลลลตร

สวนผลการตรวจวดคณภาพน าประปาในระบบทอจายน าในส านกงานประปาสาขาตาง ๆ ในเดอนสงหาคม 2553 พบวา คาความขนมคาอยในชวง 0.26 – 1.13 NTU สปรากฏมคาไมเกน 15 หนวย


ส มวลสารสารละลายมคาอยในชวง 142 – 189 มก./ลตร ซลเฟตมคาในชวง 13 - 64 มก./ลตร คลอไรดอยในชวง 3 – 21 มก./ลตร ฟลออไรดอยในชวง 0.11 – 0.22 มก./ลตร และไมพบแบคทเรยชนด E.coli ในน า 100 มลลลตร

2.10 แรงดนน าในทอประปา

แรงดนในทอประปาสายหลก (ทอประธานทมขนาดตงแต 400 มม.ขนไป) เฉลย 24 ชวโมง ในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 ในพนทบรการของส านกงานประปาสาขาตาง ๆ มคาอยในชวง 6.1 – 8.0 เมตร โดยมคาเฉลย 6.75 เมตร สวนแรงดนในทอประปาสายรอง (ทอประปาทมขนาดตงแต 300 มม.ลงมา) เฉลย 24 ชวโมง มคาอยในชวง 5.7 – 12.2 เมตร

2.11 การควบคมการสบจายน า

ในการควบคมการสบจายน า การประปานครหลวงไดตงศนยควบคมระบบสงและสบจายน า (ศรจ.) ท าหนาทเปนศนยประสานงานและควบคมการจายน าเพอสบจายน าเขาระบบทอประปาในเขตพนทบรการ ศรจ.ไดน าเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตใชในการเกบขอมลและน าขอมลเผยแพรสสถานสบจายน าและหนวยงานทเกยวของผานทางระบบ Intranet เพอควบคมการสบจายน าใหสอดคลองกบความตองการ โดยควบคมการสบจายน าดวยแรงดน (Pressure Trend Curve) และยงไดใช Software พฒนาออกแบบระบบเพมเตม ดวยการสรางฐานขอมลโดยใช MySQL เปนตวจดการฐานขอมลทไดจากระบบสารสนเทศเพอควบคมการสบจายน า และใชภาษา PHP ดงขอมลจากจดวด RTU ในภาคสนามทเกบอยในฐานขอมลเพอน ามาแสดงผล ท าใหสถานสบจายน าแตละแหงสามารถเหนขอมลแรงดนน าทเกดขนจรงในภาคสนามทก ๆนาท และมระบบสและเสยงในการแสดงคา Alarm เมอแรงดนน าในภาคสนามมคาเกนชวงแรงดนมาตรฐานทก าหนด (Upper Limit และ Lower Limit) และยงไดเขยนโปรแกรมประเมนผลการควบคมการสบจายน า เพอเกบรวบรวมขอมลจ านวนครงและเวลาในแตละครงทแรงดนน าออกนอก Limit ทก าหนด

2.12 การจดการคณภาพน าของการประปานครหลวง

การประปานครหลวงไดด าเนนโครงการจดการคณภาพน าอยางสม าเสมอและตอเนองตลอดหลายปทผานมา เรมตงแตแหลงน าดบจนถงผใชน า เพอใหสามารถบรการน าประปาทสะอาด ปลอดภย มคณภาพสงโดยครอบคลมพนทบรการทว กทม. และปรมณฑล โครงการจดการคณภาพน าของ กปน. ประกอบดวยโครงการยอย 4 โครงการ ไดแก 1) การเฝาระวงคณภาพแหลงน าดบ 2) การจดการคณภาพน าในระบบผลต 3) การเฝาระวงคณภาพน าประปา และ 4) การทดสอบคณภาพน า


2.13 การลดน าสญเสย

การประปานครหลวงไดด าเนนการพฒนาศกยภาพการบรหารงานควบคมระบบจายน าและควบคมอตราน าสญเสยใหอยในเกณฑทเกดประสทธภาพสงสด และสอดคลองกบแผนวสาหกจ ฉบบท 4 (ป พ.ศ. 2545 -2549) ของ กปน.ทปรบเปาหมายการลดน าสญเสยใหมใหเหลอรอยละ 30 ภายในป พ.ศ. 2549 และมศกยภาพในการควบคมรกษาอตราน าสญเสยใหอยทรอยละ 30 อยางมเสถยรภาพและย งยนจนถงป พ.ศ. 2560 มาตรการลดน าสญเสยของ กปน. ประกอบดวย

มาตรการพนฐาน (Fundamental Measures) ไดแก การเตรยมงานขนพนฐานเพอจดหาและเตรยมสถตขอมลตางๆ โดยจดท าและปรบปรงระบบ-แผนทระบบทอประปา และอปกรณตางๆ ทเกยวของ ตรวจสอบความถกตองของอปกรณเครองวดตางๆ ตรวจสอบสภาพทแทจรงของแตละพนท โดยการหาปรมาณหรออตราการรวไหลในระบบจายน าและวดแรงดนน ารอบพนท ศกษาเทคนควธการและเทคโนโลยททนสมยเพอน ามาปรบปรงการด าเนนงานลดน าสญเสยอยางมประสทธภาพ

มาตรการแกไข (Symptomatic Measures) ไดแก การส ารวจหาทอรว ทงบนดนและใตดน โดยใชเครองมอส ารวจหาทอรวและบคลากรทมประสทธภาพในการซอมทอและอปกรณทอทช ารดแตกรว

มาตรการปรบปรงปองกน (Preventive Measures) ไดแก ปรบปรง/เปลยนระบบทอทช ารดหมดสภาพการใชงานออกจากระบบ ปรบปรงระบบแผนทและจดท าระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) ควบคมการสบจายน าใหสอดคลองกบความตองการใชน าทแทจรงในแตละชวงเวลา จดท าแบบจ าลองระบบโครงขายระบบทอประปา (Network Model) เพอใหสามารถวเคราะหปรมาณ แรงดน และทศทางการไหลของระบบทอประปาในขอบเขตพนทด าเนนงาน และน าไปใชในการวเคราะหเพอปรบปรงประสทธภาพการจายน าในอนาคต ตดตงระบบเฝาระวงและตรวจสอบน าสญเสยแบบพนทยอย (District Metering Area : DMA) รวมทงประตน าลดแรงดน (Pressure Reducing Valve : PRV) ในจดทเหมาะสม ตรวจสอบมาตรผใชน า ฝกอบรมพนกงานใหมความรความเขาใจในการลดน าสญเสย

2.14 การอนรกษแหลงน าดบเพอการประปานครหลวง

ในการอนรกษแหลงน าดบของการประปานครหลวงไดมการตราพระราชบญญตรกษาคลองประปา พ.ศ. 2456 ขน ตอมาเมอมการจดตงการประปาสวนภมภาคขน จงไดมการตราพระราชบญญตรกษาคลองประปา พ.ศ. 2526 ขนใชแทนฉบบเดม และในป พ.ศ. 2531 คณะรฐมนตรกมมตใหขยาย


พนทควบคมเพอการอนรกษแหลงน าดบเพมเตมอกประมาณ 150 ตร.กม. จากพนทควบคมก าหนดทก าหนดไวในมตคณะรฐมนตร เมอ พ.ศ. 2522 ซงมขนาดประมาณ 200 ตารางกโลเมตร และในป พ.ศ. 2535 คณะรฐมนตรกมมตใหก าหนดเขตพนทอนรกษเพอการควบคมกจกรรมทจะมผลกระทบตอคณภาพน าคลองมหาสวสด และแมน าทาจน รวมพนทประมาณ 458 ตารางกโลเมตร ครอบคลมพนทจงหวดกรงเทพมหานคร นนทบร และนครปฐม โดยในพนทอนรกษไดหามตงหรอขยายโรงงานอตสาหกรรมทน าทงมความสกปรกสงหรอมสารพษปนเปอน และใหควบคมน าทงจากอาคารกจกรรมชมชนภายในเขตอนรกษใหเปนไปตามมาตรฐานคณภาพน าทงจากอาคารตามประกาศส านกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต และใหมการดแลกจกรรมการเกษตรทกอใหเกดน าเสยทมมลพษสง เชน บอเพาะเลยงสตวน าและฟารมสกร และก าหนดใหกรมชลประทานและหนวยงานทมหนาทดแลคลองในพนทปรบปรงและควบคมการระบายน าจากคลองอน ๆ ซงอาจมความสกปรกปนเปอนสงมใหลงสคลองประปาจนมผลกระทบตอคณภาพน าทจะน าไปผลตน าประปา

2.15 การควบคมคณภาพน าในการตดบรรจบทอ

คณะท างานศกษาและพจารณาวธการควบคมคณภาพน าในการตดบรรจบและการลางทอประปา ของการประปานครหลวง ไดท าการศกษาและวเคราะหวธการตางๆ เกยวกบการควบคมคณภาพน าในการตดบรรจบและวธการลางทอประปา (blow off) โดยไดศกษาและวเคราะหปจจยตางๆ ทเกยวเนองกบคณภาพน าในการตดบรรจบ โดยอาศยขอมลจากผปฏบตงานสนามในหลายสาขาพนท ไดเสนอรายงานผลการศกษาวเคราะห พรอมขอเสนอในการแกไขและปองกนการเกดสภาวะน าขนหลงการตดบรรจบทอประปา สรปไดดงน

1) ใหมการศกษาเรองตะกอนและความขนในระบบจายน าประปาอยางเปนระบบ

2) ใหปรบปรงหลกการออกแบบงานวางทอประปา ทงในเชงปองกนการสะสมตะกอนในเสนทอ เชนการใชสามทางเฉยดผว (Tangential Tee) ส าหรบทอแยกจายน าในระบบทอประธาน และในเชงแกไขสภาวะน าขน เชนการเพมขนาดและจ านวนจดระบายน าทงทอประธานและทอจายน า

3) ในการกอสรางวางทอประปาใหม นอกจากหนวยงานควบคมการกอสรางจะตองค านงถงความสะอาดของทอทวางใหมในทกขนตอนการกอสรางเพอไมเปนการเพมตะกอนในระบบแลว ยงควรมการประชมเตรยมการปองกนและแกไขน าขนลวงหนากอนตดบรรจบดวย นอกจากนควรสงเสรมใหประยกตใชสงประดษฐและเทคโนโลยทเหมาะสม ในการปองกนและก าจดตะกอนออกจากระบบ เชน อปกรณระบายตะกอนผาน Riser ทอประธาน และใชอปกรณรองพนหลมตดบรรจบทอจายน า


2.16 การแสดงขอมลคณภาพน าประปา ณ เวลาปจจบน

การประปานครหลวงไดพฒนาระบบตรวจวเคราะหคณภาพน าอตโนมต และแสดงผลแบบเวลาจรง (Real Time) โดยผสนใจสามารถเขาดไดจาก website ของการประปานครหลวง

2.17 คาใชจายในการผลตน าประปา

คาใชจายโดยเฉลยในการผลตน าประปาของโรงงานผลตน าประปาทง 4 แหงของการประปานครหลวงในป 2554 มคาเทากบ 1.87 บาท/ลกบาศกเมตร

2.18 โครงการน าประปาดมได

การประปานครหลวงไดจดท าโครงการน าประปาดมได โดยเรมโครงการตงแตป 2526 เปนตนมา โดยมวตถประสงคดงน

1) เพอสรางความเชอมนใหประชาชนในพนทบรการของการประปานครหลวงวา สามารถดมน าประปาไดโดยปลอดภย

2) เพอใหประชาชนรวมทงชาวตางประเทศทเขามาพกในพนทบรการของการประปานครหลวง มน าประปาทสะอาดปลอดภยตอสขภาพ

3) เพอยกระดบความเจรญทางดานสาธารณสขของประเทศไทยใหทดเทยมกบประเทศทพฒนาแลว

4) เพอใหประชาชนมทางเลอกดมน าประปาทสะอาด ปลอดภย ประหยดคาใชจายน าดมและลดมลภาวะทเปนปญหาตอสงแวดลอม จากการก าจดขวดพลาสตกบรรจน าทมอยปจจบน

หลงจากทการประปานครหลวงไดรบการรบรองคณภาพน าประปา จากกรมวทยาศาสตร การแพทย กระทรวงสาธารณสข และคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล วาสามารถดมไดในทกพนทรบผดชอบของการประปานครหลวง เมอวนท 24 พฤษภาคม 2542 แลว เพอใหประชาชนมนใจในคณภาพน ามากยงขนจงไดด าเนนงานภายใตนโยบาย "กาวสบาน บรการสงคม" โดยเขาไปตรวจสอบระบบประปารวมท งคณภาพน าของผใชน าในโรงเรยนสถานทราชการ โรงแรม โรงพยาบาล และศนยบรการสาธารณสขตาง ๆ ตงแตปงบประมาณ 2542 เปนตนมา เพอใหนกเรยน คณาจารย ขาราชการ เจาหนาท รวมทงประชาชนทวไปทมาตดตอไดดมน าทมคณภาพด


2.19 โครงการปรบปรงกจการประปาแผนหลก ครงท 8

การประปานครหลวงไดด าเนนการปรบปรงและขยายกจการประปามาอยางตอเนอง โดยใน ขณะนอยในชวงของ โครงการปรบปรงกจการประปาแผนหลก ครงท 8 ซงมระยะเวลาด าเนนงาน 7 ป เรมตงแตป พ.ศ. 2551 ถงป พ.ศ. 2557 โดยมวตถประสงคและเปาหมายดงน

1) ขยายก าลงการผลตน าประปาใหเพยงพอตอปรมาณความตองการใชน าทเพมขนตามแผนการตลาดเชงรกจนถงป พ.ศ. 2560

2) ใหสถานสบจายน าตางๆในพนทฝงตะวนตกของแมน าเจาพระยาสามารถรบน าจากโรงงานผลตน ามหาสวสดไดพอเพยงโดยไมตองรบน าจากโรงงานผลตน าบางเขนทตงอยทางฝงตะวนออก

3) ปรบปรงประสทธภาพการสบจายน า และกอสรางวางทอประปาเพอใหการบรการประชาชนอยางทวถงโดยมเปาหมายขยายพนทบรการน าประปาออกไปอกประมาณ 200 ตารางกโลเมตร

ขอบเขตการด าเนนงานในโครงการปรบปรงกจการประปาแผนหลก ครงท 8 ประกอบดวย งานกอสรางขยายก าลงผลตน าทโรงงานผลตน ามหาสวสด 400,000 ลบ.ม.ตอวน งานกอสรางขยายก าลงผลตน าทโรงงานผลตน าบางเขน 400,000 ลบ.ม.ตอวน งานกอสรางสถานไฟฟายอยทโรงงาน ผลตน าบางเขน งานกอสรางถงเกบน าใสทสถานสบจายน าเพชรเกษม 40,000 ลบ.ม. และสถานราษฎรบรณะ 10,000 ลบ.ม. งานจดซอและตดตงเครองสบน า งานวางทอประปาขนาดตางๆ และงานอน ๆ ทเกยวของ วงเงนลงทนของโครงการปรบปรงกจการประปาแผนหลก ครงท 8 เปนเงนรวม 7,494.0 ลานบาท โดยแหลงเงนทนมาจากเงนรายได เงนกตางประเทศ และเงนกในประเทศ

2.20 ยทธศาสตรการบรหาร กปน. ฉบบท 3 (2555 – 2559)

การประปานครหลวง (กปน.) ไดมอบหมายใหบรษท แมเนจเมนทซลชนสอนเตอรเนชนแนล จ ากด เปนทปรกษาในการจดท ายทธศาสตรการบรหารการประปานครหลวง ฉบบท 3 (2555 – 2559) โดยน าระบบ Balanced Scorecard (BSC) มาใชเปนเทคนคในการแปลงกลยทธสการปฏบตและการประเมนผล รวมทงน าแนวคดการสรางมลคาเชงเศรษฐศาสตร (Economic Value Management, EVM) มาใชในการบรหารองคกร โดยปจจบน กปน.ไดจดแบงการบรหารองคกรเปน 3 ศนย EVM ไดแก (1) ศนย EVM ผลตและสงน า (2) ศนย EVM บรการ และ (3) ศนย EVM สนบสนน ดงนน ในการจดท ายทธศาสตรการบรหาร กปน. ฉบบท 3 น ทปรกษาจงก าหนดแนวคดและกระบวนการจดท ายทธศาสตรใหสอดคลองกบองคกร และโครงสรางของศนย EVM ทงสาม


ผลจากการวเคราะหชองวางระหวางการวเคราะหสถานภาพของ กปน. ทจะสนบสนนการบรรลวสยทศน พนธกจ และคานยม ไดน ามาสการก าหนดประเดนยทธศาสตร และก าหนดยทธศาสตรหลก หรอเปาประสงคเชงยทธศาสตร (Strategic Goal) ในแตละดานดงน

ดานการเงน - การสรางมลคาเพมเชงเศรษฐศาสตร - การสรางรายไดใหเตบโตอยางย งยน - การเพมประสทธภาพการด าเนนงาน

ดานลกคา และผมสวนไดสวนเสย - การใหบรการน าประปา อยางสะอาด ทวถง และเพยงพอ เพอตอบสนองความ

ตองการพนฐาน และความคาดหวงของผรบบรการ - การสรางความนาเชอถอและไดรบการยอมรบในระดบสากล เพอตอบสนองความ

ตองการและความคาดหวงของผมสวนไดสวนเสยอยางสมดล

ดานกระบวนการภายใน - การผลตและสงน าดวยมาตรฐานสง อยางมนคง เพยงพอและย งยน - การมงเนนลกคา ตลาด และการบรการทเปนเลศ - การบรหารจดการกระบวนการอยางมประสทธภาพและประสทธผล

ดานการเรยนรและพฒนาองคกร - การยกระดบการบรหารและพฒนาทรพยากรบคคล - การเพมประสทธภาพการใชเทคโนโลยสารสนเทศ - การสรางขดความสามารถขององคกร

ดานธรรมาภบาล และความรบผดชอบตอสงคม - การยกระดบการบรหารจดการทด ดวยหลกธรรมภบาล และความรบผดชอบตอ

สงคมและสงแวดลอม

ในยทธศาสตรการบรหาร กปน.ฉบบท 3 ไดเสนอแผนปฏบตงานส าหรบปงบประมาณ 2555-2559 ซงประกอบดวยโครงการ/แผนงาน รวมทงสน 56 โครงการ วงเงนงบประมาณรวมทงสน 35,479 ลานบาท แบงเปนงบท าการ 1,720.5 ลานบาท และงบลงทน 33,758.7 ลานบาท จ าแนกตามศนย EVM ในแตละปดงน


หนวย : ลานบาท

ศนย จ านวน 2555 2556 2557 2558 2559

EVM โครงการ งบ ท าการ

งบ ลงทน

งบ ท าการ

งบ ลงทน


งบ ลงทน


งบ ลงทน


งบ ลงทน

ผลตและ สงน า

3 15.0 458.2 211.0 398.0 11.0 403.3 11.0 499.5 11.0 434.9

บรการ 10 58.0 680.0 75.0 765.0 60.0 795.0 60.0 665.5 60.0 732.1

สนบสนน 44 276.1 4,130.6 285.1 7,116.5 211.1 5,717.4 188.1 5,125.5 188.1 5,837.2

รวม 56 349.1 5,268.8 571.1 8,279.5 282.1 6,915.7 259.1 6,290.5 259.1 7,004.2

ทมา : ยทธศาสตรการบรหาร กปน.ฉบบท 3

3. ปจจยตาง ๆ ทมผลกระทบตอคณภาพน าประปา

3.1 ศกยภาพของแหลงน าดบ

คณภาพน าในแหลงน าดบทใชผลตน าประปาเปนปจจยส าคญทมผลโดยตรงตอคณภาพน าประปา และเปนขอมลทจะตองน ามาใชพจารณาในการวางแผนการจดการคณภาพน าของการประปานครหลวง จากขอมลคณภาพน าในแมน าเจาพระยาทบรเวณสถานสบน าดบส าแล จงหวดปทมธาน และในแมน าแมกลองทจดรบน าดบทามวง จงหวดกาญจนบร ในปงบประมาณ 2553 พบวาโดยทวไปคณภาพน าในแมน าแมกลองดกวาคณภาพน าในแมน าเจาพระยาอยางเหนไดชด โดยคาออกซเจนละลายน า (DO) ในแมน าแมกลองมคาอยในชวง 4.7 – 6.9 มก./ลตร ในขณะทในแมน าเจาพระยามคาเพยง 1.6 – 4.6 มก./ลตร คาความขนของน าในแมน าเจาพระยามคาอยในชวง 15 – 178 NTU โดยพบวาในชวงเดอนกนยายนและตลาคมซงเปนฤดน าหลาก ความขนของน าจะสงขนมากกวาคาในเดอนอนๆเกอบ 10 เทา สวนความขนของน าในแมน าแมกลองทจดรบน าดบทามวงมคาผนแปรอยในชวง 5-48 NTU โดยเดอนทน ามความขนสงสดไดแกเดอนตลาคมซงเปนชวงน าหลาก คาความน าไฟฟาของน าในแมน าเจาพระยาสงกวาน าในแมน าแมกลองราว 1.5 – 2 เทา ซงแสดงใหเหนวาปรมาณสารละลายในน าในแมน าเจาพระยามมากกวาในแมน าแมกลอง คา pH ของน ามคาใกลเคยงกน โดยมสภาพเปนดางเลกนอย


3.2 ปจจยอน ๆ ทมผลตอคณภาพน า

Cryptosporidium และ Giardia เปนกลมปรสตสตวเซลลเดยวทท าใหเกดอาการทองรวง โดยเชอระยะตดตอจะเขาสรางกายไดโดยการบรโภคน าปนเปอน ในกรณทรางกายมภมคมกนทด อาจจะไมแสดงอาการ การระบาดพบไดทวโลกโดยเฉพาะเขตรอนรวมทงประเทศไทย การตดเชอพบทงในคนปกตและคนทมภมคมกนบกพรอง และพบการระบาดในสถานเลยงเดก ถงแมปญหาทพบจะไมไดมาจากน าประปา แตกเปนปญหาทมศกยภาพทจะกอใหเกดอนตรายตอสขภาพของประชาชนโดยเฉพาะกลมเสยงคอเดกได ดงนนจงควรมการตรวจวเคราะหการปนเปอนในแหลงน าดบและน าประปาอยางสม าเสมอ

Endocrine Disruptors and Pharmaceuticals ส าหรบประเทศไทย สารเคมในกลมนมการใชในภาคอตสาหกรรมและเกษตรกรรม ในกลม Endocrine disruptors ทมมากคอ สารเคมในกลม พลาสตไซเซอร (plasticizers) โดยเปนสารเคมเตมแตงทใชแพรหลายในอตสาหกรรมผลตพลาสตกทน ามาใชเปนสวนประกอบของวสดกอสราง อปกรณตกแตงบาน และรวมถงบรรจภณฑอาหารและยา สวนสารเคมในกลม Pharmaceuticals ทพบมากจะเปนยาปฏชวนะและฮอรโมนส าหรบปศสตวและเพาะเลยงสตวน า

จากการศกษาเกบตวอยางน าและประเมนผลกระทบโดย Boonyatumanond et al. (2002), Brigden et al. (2003), และ Sirivithayapakorn and Thuyviang (2010) ท าใหไดขอมลในภาพรวมวาสถานการณการปนเปอนของสารในกลมพลาสตไซเซอรยงอยในขอบเขตจ ากด เฉพาะบรเวณเขตอตสาหกรรมในพนทใกลชายฝง เนองจากแหลงก าเนดหลกอยในบรเวณนนซงไมใชแหลงน าดบส าหรบการผลตน าประปา และพบทความเขมขนต ามาก จงยงไมกอใหเกดความเสยงจากสารในกลมนแมจะน าน ามาบรโภคโดยตรง ส าหรบยาปฏชวนะและฮอรโมนนนยงไมมรายงานและการศกษาเรองการปนเปอนในแหลงน าธรรมชาต

สาหรายสเขยวแกมน าเงนและ Algal Toxins สาหรายสเขยวแกมน าเงน (Blue-green algae หรอ Cyanobacteria) สกลทมรายงานวาท าใหเกดพษตอสตวไดแกสกล Anabaena, Aphanizomenon, Microcystis, Nodularia, Nostoc และ Oscillatoria ซงพบในแหลงน าธรรมชาตไดทงหมด พษจากสาหรายสเขยวแกมน าเงนสามารถแบงออกเปนกลมใหญๆได 2 กลมดวยกน คอ สารพษทมผลตอระบบประสาท และ สารพษทมผลตอตบ ถงแมวาสาหรายสเขยวแกมน าเงนจะพบอยท วไปในแหลงน าจด แตจะท าใหเกดพษตอเมอมการเพมจ านวนของสาหรายปรมาณมาก (Algal Bloom) โดยสาหรายจะปลดปลอยสารพษออกจากเซลเมอเซลแกและตายท าใหมเซลแตก สารพษนจงปนเปอนในแหลงน า


นนๆ ทงนปจจยทมผลตอการเพมปรมาณของสาหรายอยางมากนนคอการปนเปอนของธาตอาหาร(Eutrophication) โดยเฉพาะไนเตรท (nitrate) และฟอสเฟต (phosphate) โดยทปจจยรวมคอแหลงน าทนงสงบ มอณหภมและคาพเอชของแหลงน าพอเหมาะ (ประมาณ 25-30 C และชวงคาพเอช 6-9) ส าหรบแหลงน าในประเทศไทยไดมการศกษาโดย อาภารตนและคณะ (2540) พบสาหราย Microcystin aeruginosa ซงเปนสายพนธทผลตสารพษแพรกระจายในแหลงน าทวไป โดยมปรมาณความเขมขนของสารพษ microcystin ทผลตขนภายในเซลอยระหวาง 0.3-0.8 มลลกรมตอกรมเซลสาหรายแหง ซงองคการอนามยโลก (WHO) ไดก าหนดระดบสารพษ microcystin ในน าประปาไมเกน 1 ไมโครกรมตอลตร การก าจดสาหรายในแหลงน าดบอาจท าไดหลายวธขนกบสภาพของพนทและขนาดของแหลงน า วธทควรพจารณาไดแก 1) การควบคมการระบายสารอาหารของสาหรายลงสแหลงน า 2) การปลกพชน าชนดอนทจะแยงสารอาหารของสาหราย 3) การท าใหน าในแหลงน าไหลปนปวนเพอลดปรมาณสาหรายทผวน า 4) การใชสารเคม อาท จลส (CuSO4) และคลอรน 5) การใชเครองกรองละเอยด (microstrainer) และ 6) การเลยงปลาทกนสาหรายเปนอาหาร เปนตน

ฟลออไรดในน าประปา เปนททราบกนดวาฟลออไรดมความส าคญตอสขภาพฟน ผทขาดฟลออไรดมโอกาสเปนโรคฟนผมากกวาผทไดรบฟลออไรดเพยงพอ ในทางตรงกนขาม ผทไดรบฟลออไรดมากเกนไปอยางตอเนองจะท าใหฟนเปนคราบสน าตาล ซงเรยกวาเกด fluorosis รางกายของคนไดรบฟลออไรดจากอาหารและน าทบรโภคและยาสฟนทผสมฟลออไรด ปรมาณความเขมขนของฟลออไรดในน าดมทเหมาะสมอยท 0.7 – 1.2 มก./ลตร (CDC, 1995) และมาตรฐานคณภาพน าดมขององคการอนามยโลกไดก าหนดคาความเขมขนของฟลออไรดในน าประปาไวไมเกน 1.5 มก./ลตร

สถาบนหลายสถาบนอาท American Dental Association (ADA), United States Public Health Service (USPHS), American Academy of Pediatric (AAP), World Health Organization (WHO) และองคกรระดบนานาชาตอกหลายแหงไดสนบสนนการเตมฟลออไรดในน าประปา Centers for Disease Control and Prevention (CDC) ไดระบวาการเตมฟลออไรดในน าประปาเปน 1 ใน 10 ของการพฒนาดานสาธารณสขทประสบความส าเรจมากทสดในศตวรรษท 20 (CDC, 1999)

ในกรณของการประปานครหลวง พบวาน าดบจากแมน าเจาพระยามปรมาณฟลออไรดต ากวา 0.3 มก./ลตร และจากแมน าแมกลองมปรมาณฟลออไรดต ากวา 0.1 มก./ลตร ผลการวเคราะหคณภาพน าประปาทผลตจากโรงงานผลตน าประปาทง 4 แหง พบวา ปรมาณฟลออไรดมคาใกลเคยงกบปรมาณในน าดบ ซงต ากวาคาทเหมาะสม ดงนนจงเหนวาควรมการเตมฟลออไรดในน าประปาเพอใหไดคาประมาณ 0.7 มก./ลตร เปนอยางนอย


3.3 ปญหาน าทวม

อทกภยครงรายแรงในชวงเดอน กนยายน – พฤศจกายน 2554 ไดสงผลกระทบตอการด าเนนงานของการประปานครหลวงเปนอยางมาก สาเหตทส าคญคอการระบายน าจากพนทน าทวมซงมทงพนทเกษตรกรรม อตสาหกรรม และพนทชมชน ลงสคลองประปาทเปนคลองสงน าดบ ซงถงแมการประปานครหลวงไดพยายามกอสรางคนคลองชวคราวใหสงกวาระดบน าททวมในพนท แตกถกราษฎรในบางพนทท าลายคนคลองเพอใชคลองประปาเปนทางระบายน าออกจากพนทน าทวม ท าใหน าในคลองเกดการปนเปอนจนปรมาณออกซเจนละลายน า (Dissolve Oxygen, DO) ลดลงต ากวา 2.0 มก./ลตร ซงต ากวาคามาตรฐานคณภาพน าทเหมาะสมส าหรบการใชผลตน าประปา

นอกเหนอจากผลกระทบดานคณภาพน าแลว วกฤตการณอทกภยยงท าใหเกดปญหาในการใหบรการของการประปานครหลวงดานอนๆ ส านกงานสาขาของการประปานครหลวงหลายแหงตองปดท าการเนองจากอาคารถกน าทวมหรอเสนทางคมนาคมถกตดขาด การด าเนนกจกรรมในหลายโครงการจ าเปนตองเลอนออกไป ซงรวมทงการเกบคาบรการน าประปาจากครวเรอนทอยในพนทประสบภย ในชวงการฟนฟภายหลงวกฤตการณอทกภย การประปานครหลวงยงตองรบภาระในการซอมแซมและปรบเปลยนทอประปา มาตรวดน า วาลว และอปกรณตางๆ จ านวนมากทถกน าทวมขงเปนเวลานาน และตองท าการปรบสภาพคลองสงน าดบ รวมทงอาคารส านกงานประปาสาขาอกหลายแหงใหกลบคนสสภาพเดม

วกฤตการณอทกภยในป พ.ศ. 2554 นบเปนบทเรยนทส าคญส าหรบประเทศไทย สาเหตของปญหาคณภาพน าอนเนองจากการระบายน าจากพนทน าทวมลงสคลองสงน าดบมโอกาสสงมากทจะเกดขนอกถาเกดอทกภยในครงตอไป ดงนน จงเหนวาควรมการเสรมคนคลองสงน าดบใหสงกวาระดบน าทวมสงสดในแตละพนททคลองผาน และในสวนของคลองทผานพนทชมชนควรกอสรางเปนคนคอนกรตทมนคงแขงแรง นอกจากนควรยกระดบน าในคลองสงน าดบใหสงขน ซงสามารถท าไดโดยการกอสรางฝายทางดานทายน าทสามารถปรบระดบความสงได เพอใหระดบน าในคลองสงน าสงกวาระดบน าภายนอกในชวงทเกดอทกภย เพอปองกนมใหคลองสงน าดบถกใชเปนทางระบายน าออกจากพนทน าทวม ทงนเพอประโยชนของประชาชนผใชบรการน าประปาของการประปานครหลวงซงมมากกวา 10 ลานคน

3.4 ปญหาน าแลง

ปญหาน าแลงเปนอกปญหาหนงทจะมผลกระทบตอการด าเนนงานของการประปานครหลวงโดยเฉพาะอยางยง การผลตน าประปาของโรงงานผลตน าบางเขน สามเสน และธนบร ซงรบน าดบจากแมน าเจาพระยาโดยสถานสบน าส าแล อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน ทงนเนองจากในกรณท


ปรมาณการระบายน าจากเขอนภมพลและเขอนสรกตมนอยมากในปทฝนแลง ซงอตราไหลของน าในแมน าเจาพระยาตอนลางจะต า ท าใหน าเคมรกล าเขาไปในแมน าเปนระยะทางคอนขางไกล ซงบางครงสถานสบน าดบส าแลจ าเปนตองหยดการสบน าเขาสคลองสงน าดบ เนองจากคาความเคมของน าสงกวาคาทเหมาะสม ในอนาคตเมอจ านวนประชากรในพนทลมน าเจาพระยาตอนลางเพมมากขน และมการพฒนาดานพาณชยกรรมและอตสาหกรรมมากขน จะท าใหปรมาณน าทเหลอสตอนลางของแมน าเจาพระยาลดนอยลงกวาเดมและปญหาการรกล าของน าเคมจะทวความรนแรงมากขน

ในสวนของโรงงานผลตน ามหาสวสดซงรบน าดบจากเขอนแมกลอง ปญหาน าแลงมโอกาสเกดขนนอย เนองจากเขอนแมกลองรบน าจากเขอนศรนครนทร และเขอนวชราลงกรณซงเปนเขอนเกบกกน าขนาดใหญทมน าคอนขางมาก เพราะพนทรบน าของเขอนทงสองปกคลมดวยปาไมทอดมสมบรณและความตองการใชน าในพนทดานทายเขอนไมสงมากนก จดรบน าของคลองสงน าฝงตะวนตกอยทเขอนแมกลองซงเปนจดตนน าของแมน าแมกลองจงสามารถรบน าดบไดตลอดทงป

3.5 กระบวนการปรบคณภาพน าแบบกาวหนา

กระบวนการกรองโดยถานกมมนตชวภาพ (Biological Activated Carbon Filtration, BAC) กระบวนการกรองโดยถานกมมนตชวภาพ (BAC) เปนกระบวนการปรบคณภาพน าประปาทมการใชกนมากในปจจบน กระบวนการนสามารถก าจดสารก าจดศตรพช (pesticides), สาร toluene, benzene, aldehydes, amines, phenols สารประกอบทท าใหเกดส กลน และรส และสารอนทรยละลายน า (dissolved organic carbon, DOC) อนๆ โดยกรรมวธดดซบและยอยสลายทางชวภาพ กระบวนการกรองโดยถานกมมนตชวภาพ (BAC) ใชกนคอนขางแพรหลายในประเทศตางๆในทวปยโรป และในปจจบนไดมการน ามาใชในประเทศญปน สงคโปร และออสเตรเลย เปนกระบวนการทเหมาะกบน าดบทมคณภาพเสอมโทรม มสารก าจดศตรพชและสารอนทรยปะปนอยในปรมาณมาก ซงสารอนทรยทมไดถกก าจดออกจะท าปฏกรยากบคลอรนในขนตอนการฆาเชอโรคไดสารโตรฮาโลมเทน การยอยสลายแบบชวภาพในกระบวนการนเกดจากจลนทรยทเกาะตวเปนเมอกบนผวถานกมมนต เมอสารอนทรยถกดดซบบนผวถานกมมนตจะถกจลนทรยเหลานยอยสลาย ท าใหถานกมมนตยงคงดดซบสารอนทรยเพมอกไดโดยไมอมตว และพบวา การเตมโอโซน (ozonation) ในน ากอนผานเขากระบวนการ BAC ท าใหประสทธภาพของระบบดขน (TU Delft, 2002) การก าจดสารอนทรยทละลายน าออกนอกจากจะปองกนการเกดสารมลพษทเปนผลตภณฑจากการฆาเชอโรคดวยคลอรนแลว ยงชวยลดการเกดเมอกจลนทรยในระบบทอจายน าประปา และท าใหปรมาณความตองการคลอรนลดลงและคลอรนอสระคงเหลอ (residual chlorine) มเสถยรภาพมากขน


กระบวนการรเวอรสออสโมซส (Reverse Osmosis, RO) การผลตน าประปาจากน าทะเลในประเทศไทยโดยการใชระบบ Reverse Osmosis (RO) ไดมการด าเนนงานมาตงแตป พ.ศ. 2547 โดยสวนใหญมวตถประสงคในการผลตน าประปาใหกบพนททประสบปญหาขาดแคลนน า และไมสามารถหาแหลงน าผวดนเพอท าการผลตน าประปาได กระบวนการผลตน า RO มตนทนทแพงกวาน าประปาปกตราว 4-7 เทา อยางไรกตาม ถงแมวาในปจจบนการผลตน าประปาโดยใชระบบ RO จะไมคมคาทางเศรษฐศาสตร และการประปานครหลวงยงมทางเลอกอน ๆ ในการจดหาแหลงน าดบทมคณภาพเหมาะสมพอทจะใชผลตน าประปาทมคณภาพดได แตเทคโนโลยในดานนกไดมการพฒนาอยางตอเนองและเยอกรองกมราคาถกลง จงสมควรทจะมการตดตามขอมลอยางตอเนอง ซงในอนาคตอาจน ามาใชเสรมการผลตน าประปาในบางพนทไดหรอใชเปนหนวยผลตน าฉกเฉนในกรณทเกดปญหาดานการขาดแคลนน าดบรนแรง

3.6 สารผลตภณฑทเกดจากการฆาเชอโรค

วธการฆาเชอโรคทนยมใชในกระบวนการผลตน าประปาไดแกการเตมคลอรนหรอโอโซน ซงเปนสารออกซไดสทมประสทธภาพสง นอกจากนการใชรงสอลตรา ไวโอเลตกไดรบความนยมเพมมากขน การใชคลอรนกเปนวธทประหยดและมประสทธภาพสง ซงการประปานครหลวงใชในโรงงานผลตน าประปาทง 4 แหงในปจจบน การฆาเชอโรคดวยคลอรนอาจกอใหเกดสารผลตภณฑทเปนอนตรายตอสขภาพในระยะยาวไดถามปรมาณมากเกนไป การเกดสารผลตภณฑจากการเตมคลอรนฆาเชอโรค (Chlorination disinfection byproducts, DBPs) คอนขางซบซอน ตวอยางเชน การเกดไตรฮาโลมเทน (Trihalomethanes, THMs) จะเพมขนเมอคาพเอชสงและลดลงเมอคาพเอชต า ระดบความเขมขนของ THMs ยงสามารถเพมขนเมอน าถกสงจากโรงงานผลตน าประปาไปตามระบบทอสงน า ปจจยอนๆทมผลตอระดบความเขมขนของ DBPsไดแก อณหภมของน า ปรมาณสารอนทรยทมอยในน า ปรมาณคลอรน และระยะเวลาสมผส สาร DBPs 2 กลมหลกทพบมากในน าดมไดแก THMs และ HAAs ในกลมของ THMs สารทพบมากทสดไดแก Chloroform สวนในกลมของ HAAs สารทพบมากคอ Trichloroactic acid สาร DBPs สวนใหญเปนสารอนตรายและเปนสารทอาจกอใหเกดมะเรงหากไดรบเขาไปในปรมาณสงอยางตอเนอง การเตมคลอรนในน าเพอฆาเชอโรคจ าเปนตองเฝาระวงเกยวกบปรมาณสารไตรฮาโลมเทน (trihalomethanes) และสารผลตภณฑอน ๆ ทอาจเกดขน และกระจายไปตามเสนทอ การตดตามตรวจวดสารเหลานในโรงงานผลตน าประปา และตามเสนทอสงจายน าประปาจงควรด าเนนการควบคไปกบการตดตามตรวจวดปรมาณคลอรนคงเหลอ (residual chlorine) เพอใหเกดความมนใจตอคณภาพน าประปา


3.7 การลดปญหากลนคลอรนในน าประปา

กลนคลอรนในน าประปาเปนสาเหตส าคญทท าใหประชาชนสวนใหญไมนยมดมน าประปา ในปจจบนการประปานครหลวงเตมคลอรนเพอฆาเชอโรคในน าประปา โดยใหมคลอรนอสระคงเหลอในปรมาณทเพยงพอในการฆาเชอโรคทอาจมในระบบทอจายน าประปา การเตมคลอรนทโรงงานผลตน าประปาซงเปนตนทางของการไหลของน าเพอใหมคลอรนคงเหลอในทอดานปลายทางจ าเปนตองเตมคลอรนในปรมาณคอนขางมากเพอใหมคลอรนคงเหลอไมต ากวา 1.0 มก./ลตร จงจะมคลอรนคงเหลอททอปลายทางราว 0.5 มก./ลตร ดงนนจงมกพบวาในระบบทอจายน าประปาทอยหางจากโรงงานผลตน าไมมากนกจะมปรมาณคลอรนคงเหลอคอนขางสง ซงท าใหน าประปามกลนคลอรนคอนขางแรง แนวทางทสามารถลดปญหากลนคลอรนในน าประปาโดยทยงสามารถรกษาประสทธภาพในการฆาเชอโรคไดกคอ การเตมคลอรนในน าทผานถงกรองทโรงงานผลตน าจนมคลอรนคงเหลอในรปคลอรนอสระในปรมาณราว 0.5 มก./ลตร กอนทจะสงเขาถงน าใสเพอใหสามารถฆาเชอโรคไดอยางมประสทธภาพ สวนทสถานสบจายน าแตละแหงใหมการเตมคลอรนและแอมโมเนยในสดสวนจ านวนโมลเทากนเพอใหไดคลอรนคงเหลอในรปคลอรามน โดยใหปรมาณคลอรนคงเหลอทงหมด (combined chlorine residual) ซงไดแกคลอรนอสระและคลอรามนรวมกนมคาประมาณ 0.5 มก./ลตร

3.8 การลดความขนของน าประปา

ในปจจบนคาความขนของน าประปาทผลตไดทโรงงานผลตน าของการประปานครหลวงมคาประมาณ 0.3-0.9 NTU และคาความขนของน าประปาในระบบทอจายน าประปามคาเพมขนเลกนอย จากการส ารวจขอมลการด าเนนงานของหนวยงานประปาในประเทศทพฒนาแลวบางประเทศ อาท สงคโปร ญปน ออสเตรเลย และสหรฐอเมรกา พบวากระบวนผลตน าประปาลกษณะนสามารถผลตน าประปาทมความขนไมถง 0.1 NTU ได สาเหตหลกทท าใหน าประปาทผลตจากโรงงานผลตน าของการประปานครหลวงยงมความขนคอนขางสงไดแก 1) การผลตเกนอตราการผลตทออกแบบ 2) ปรมาณสารเคมชวยการตกตะกอนไมเหมาะสม 3) การสญเสยวสดกรองในถงกรอง 4) การควบคมการลางกลบยงไมดเทาทควร และ 5) การสะสมของตะกอนในทอสงจายน าประปา สาเหตตาง ๆ เหลานสามารถแกไขไดถามการด าเนนการอยางจรงจง แนวทางทการประปานครหลวงควรด าเนนการเพอลดความขนของน าประปามดงน

1) การประปานครหลวงควรก าหนดเปาหมายคาความขนของน าประปาทผลตจากโรงงานผลตน าแตละแหง โดยอาจก าหนดใหมคาไมเกน 0.5 NTU ภายในปงบประมาณ 2557 และลดลงเหลอ 0.3 NTU ภายในปงบประมาณ 2560 และ 0.1 NTU ภายในปงบประมาณ 2565

2) ใหมการด าเนนโครงการขยายก าลงผลตน าประปาของโรงงานผลตน าบางเขนและมหาสวสดแหงละ 400,000 ลบ.ม.ตอวน ตามทก าหนดไวในโครงการปรบปรงกจการประปาแผนหลกครง


ท 8 และด าเนนโครงการปรบเปลยนทอและอปกรณทหมดอายใชงานตามทเสนอไวในยทธศาสตรการบรหาร กปน. ฉบบท 3 (2555 – 2559)

3) เรงปรบปรงงานซอมบ ารงถงกรองทโรงงานผลตน าประปาแตละแหงเพอเพมจ านวนถงกรองทสามารถใชงานได ซงจะเปนลดอตราการผลตน าส าหรบถงกรองแตละหนวย

4) ตรวจสอบความหนาของวสดกรองใหอยในเกณฑทเหมาะสม ถาความหนาลดลงต ากวาเกณฑใหเตมวสดกรองทมคณสมบตตามทก าหนด

5) ควบคมระยะเวลาการลางกลบถงกรองใหเพยงพอในการชะลางสารแขวนลอยทตดคางบนวสดกรอง และควบคมการใชงานถงกรองภายหลงการลางกลบแตละครงมใหนานเกนไปจนคาความขนของน าทผานการกรองสงเกนกวาคาทก าหนด

6) ก าหนดปรมาณการใชสารชวยตกตะกอนใหเหมาะสมกบคณภาพของน าดบ

7) ปรบปรงระบบทอจายน าประปา ด าเนนโครงการลางท าความสะอาดทอประธานและทอจายน าประปาอยางสม าเสมอ เปลยนทอและอปกรณทหมดอายใชงาน ตดตงทอใหมเพมเตมโดยพยายามควบคมใหการไหลในทอแตละทอเปนไปอยางสม าเสมอ ลดการเกด Dead End

8) ใหความรแกประชาชนเกยวกบการตดตงทอประปาทถกวธและความจ าเปนในการลางท าความสะอาดถงพกน าในอาคารอยางสม าเสมอ

9) ควบคมดแลการท าความสะอาดภายหลงการตดบรรจบทอประธานและทอจายน าประปาอยางใกลชดกอนเปดจายน าเขาสระบบ

3.9 การปนเปอนในทอจายน าจากการไหลยอนของน าประปาจากอาคาร

การปนเปอนของน าประปาในระบบทอจายน าอาจเกดจากการไหลยอนของน าประปาจากอาคารผใชน าทมการใชเครองสบน าเพมแรงดนและมการใชถงพกน า โดยเฉพาะอยางยงในกรณทคาแรงดนน าในระบบทอจายน ามการแปรผนมากในแตละเวลาในรอบวน ท าใหน าในทอทอยในอาคารหรอในถงพกน าสามารถไหลยอนกลบสทอจายน าประปาไดในชวงทความดนของน าในทอจายน าประปาลดลง แนวทางแกไขปญหานมดงน

1) ท าการตดตงวาลวกนน าไหลยอน (check valve) หลงมเตอรวดน ากอนทจะตอเขาอาคารส าหรบผขอใชน ารายใหมทกราย

2) ส าหรบผใชน าเดมใหพจารณาตดตงวาลวกนน าไหลยอน (check valve) ในผใชน าประเภทโรงงานอตสาหกรรม โรงพยาบาล รานอาหาร โรงแรม คอนโดมเนยม อาคารส านกงาน ศนยการคา และผใชน ารายใหญอน ๆ ทมการตดตงเครองสบน าเพมแรงดนและมถงพกน า


3) มการประชาสมพนธและใหความรแกประชาชนเกยวกบการตดตงระบบทอประปาอยางถกวธ และใหประชาชนทราบถงความจ าเปนในการท าความสะอาดถงพกน าอยางสม าเสมอ รณรงคใหประชาชนใชถงพกทตดตงระดบพนดนและสบน าเขาระบบทอประปาโดยตรง

4) เพมแรงดนน าในทอจายน าใหไดคาเฉลยไมต ากวา 10 เมตร เพอลดความจ าเปนในการตดตงเครองสบน าเพมแรงดนส าหรบอาคารบานเรอนทวไปทมความสงไมเกน 2 ชน

3.10 การตรวจสอบและบ ารงรกษาหนวยผลตน าประปา

โรงงานผลตน าประปาเปนศนยกลางของการประปานครหลวง เสถยรภาพของการใหบรการน าประปาขนกบประสทธภาพของโรงงานผลตน าประปา การปรบปรงคณภาพน าประปาใหไดตามมาตรฐานทก าหนดหรอดกวาจ าเปนตองควบคมประสทธภาพการท างานของแตละหนวยในกระบวนการปรบคณภาพน า ซงไดแก ตะแกรงดกขยะ ระบบสบน าดบเขาโรงงาน ระบบเกบรกษาสารเคมชวยการตกตะกอน ระบบปอนสารเคมชวยการตกตะกอน ระบบสรางตะกอนและตกตะกอน ถงกรอง ระบบเกบรกษาคลอรน ระบบปอนคลอรนเพอฆาเชอโรค ระบบเตมปนขาว ถงเกบน าใส ระบบสบน าเขาอโมงคสงน า และหองปฏบตการวเคราะหคณภาพน า การบ ารงรกษาระบบผลตน าประปาอยางสม าเสมอจะเปนการเพมเสถยรภาพของการใหบรการน าประปาแกประชาชน การบ ารงรกษาควรปฏบตตามคมอการบ ารงรกษาทจดท าขนส าหรบหนวยผลตน าประปาแตละหนวย และเปนไปตามคมอการบ ารงรกษาเครองจกรอปกรณทแนะน าโดยบรษทผผลตเครองจกรอปกรณนน ๆ การประปานครหลวงควรก าหนดใหมการบนทกและรายงานผลการปฏบตงานดานการบ ารงรกษาเครองจกรอปกรณอยางสม าเสมอ และควรมการตดตามตรวจสอบเปนระยะ ๆ

3.11 การรณรงคใหประชาชนดมน าประปาของหนวยงานประปาในตางประเทศ

การรณรงคการดมน าประปาในเทศบาลนครโตเกยว ประเทศญปน เนนการประชาสมพนธใหประชาชนมความเขาใจทดวาน าประปามความปลอดภยและสามารถดมได โดยใชงบประมาณถง 1,870 ลานเยน ส าหรบโครงการประชาสมพนธน ซงประกอบดวย การจดท าโปสเตอรประชาสมพนธ วดทศน ส าหรบโครงการน าประปาดมได โดยประชาสมพนธในทกสถานรถไฟใตดนและประชาสมพนธผานสอออนไลน รวมถงมการจดโครงการเยยมชมโรงผลตน าประปา

ส าหรบโครงการรณรงคดมน าประปาในประเทศองกฤษมวตถประสงคเพอสรางความมนใจใหกบประชาชนวาน าประปามคณภาพเหมาะสมส าหรบใชเปนน าดม โดยใหความส าคญกบคณภาพของน าประปาในทกขนตอนไดแก แหลงน าดบ โรงผลตน าประปา ระบบสบจาย และปลายทางสผใชบรการ โดยมการจดการคณภาพน าดมและบรหารความเสยงแบบองครวม ตงแตแหลงน าดบจนถงผบรโภค


ส าหรบเมองนวยอรค สหรฐอเมรกา มการก าหนดมาตรฐานของน าดมเพอสรางความมนใจใหกบประชาชนวามความปลอดภยเพยงพอ โดยมกระทรวงสาธารณสขแหงเมองนวยอรคและ EPA เปนผก าหนดปรมาณสารปนเปอนในน า มการจดโครงการประเมนแหลงน า (Source Water Assessment Programs, SWAP) เพอวเคราะหปรมาณสารปนเปอนในแหลงน า ตดตามตรวจสอบ Cryptosporidium และ Giardia จากแหลงน าดบ มการตดตามตรวจสอบคณภาพน าประปาจากระบบสบจาย และเปดเผยขอมลใหกบประชาชนเพอสรางความมนใจวาน าประปามคณภาพเหมาะสมส าหรบการบรโภค

ใน Ontario ประเทศคานาดา ซงเปนเมองทมมาตรฐานคณภาพน าดมอยในระดบสง มความเขมงวดในการตดตามตรวจสอบคณภาพน าดมใหเปนไปตามขอก าหนด และสรางระบบผลตน าประปาทมความปลอดภยสง มการจดแคมเปญ "I drink Hamilton tap water" เพอประชาสมพนธและใหความรประชาชนเกยวกบคณภาพแหลงน าดม

3.12 การประชาสมพนธและการมสวนรวมกบผบรโภคน าประปาในประเทศตางๆ

ในประเทศญปนมการประชาสมพนธและการดงผใชบรการน าประปาใหเขามามสวนรวมในกจกรรมเพอสรางความรจกและสรางประทบใจในการใหบรการมากยงขน เชนการจด Drinking Tap Water Campaign ในชวงเทศกาลฤดรอน 2010 ทโรงผลตน าประปา Nishiya เมอง Yokohama มการใชตวการตนเพอดงดดเดกๆใหเขารวมงาน และสรางสอทงายตอการเขาใจของประชาชน รวมถงการใชสอในการสรางความตระหนกและใหขอมลสงเสรมการอนรกษทรพยากรน าและปาไม ซงเปนแหลงตนน าทใชในการผลตน าประปา ในเมอง Yokohama มการจดท าเวบไซตเพอการประชาสมพนธ โดยใชสอทงายตอการเขาใจ เนนเยาวชนเปนกลมเปาหมายส าหรบการใหความร และเวบไซตส าหรบประชาชนทวไป เพอใหขอมลเกยวกบการประปาของเมอง Yokohama ในเมอง Kanagawa ประเทศญปน มการจดโครงการการมสวนรวมของประชาชน รบฟงความคดเหนของประชาชนในหวขออนรกษทรพยากรน า ในป 2009 Japan Water Works Association มการท าแบบส ารวจสงทควรประชาสมพนธใหขอมลแกประชาชน

ในประเทศองกฤษมการจดท าสอประชาสมพนธ Water for Health ส าหรบประชาชน มงเนนกลมตางๆเชน เดก วยท างาน ผสงอาย

เมองฮอนโนลล รฐฮาวาย สหรฐอเมรกาไดท าการประสมพนธโครงการน าประปาผาน Social Media Sites อาทเชน Become a Fan, Follower or Subscriber of the BWS on Facebook, Twitter,


YouTube & Nixle ซงปจจบนเปนสอทเขาถงไดงายท าใหมความใกลชดกบผใชน าไดมากขน รวมถงมการจดทวรเพอใหความรโดยการเปดโอกาสใหเยาวชนและผทสนใจเขาเยยมชมโรงผลตน าประปา ใหความรเกยวกบวฏจกรน า คณภาพน า การสรางความตระหนกในการอนรกษแหลงน า ในเมองนวยอรค สหรฐอเมรกา มการจดท าโครงการ Customer Assistance เพอชวยเหลอผใชน าเชนการจายคาน า รวมถงการจดประชม การจดท าแผนพบทเปนประโยชน การจดท ารายงานคณภาพน าประปาและน าดมเผยแพรแกประชาชน

เมองโตรอนโต ประเทศแคนาดา มการประชาสมพนธผานเวบไซตและสรางความใกลชดกบผใชน าโดยการจดบรรยายเพอใหความรกบนกเรยน จดกจกรรม เกมส เกยวกบน าในโรงเรยน รวมถงการจดท าโฆษณา Water for Life ผานโทรทศน โฆษณาผานสอหนงสอพมพ ใบปลว ในรปแบบทดงดดความสนใจเพอสรางความมนใจทางดานคณภาพน าส าหรบประชาชน

3.13 การจดการคณภาพน าแบบบรณาการ

การจดการคณภาพน าเปนภารกจหลกของการประปานครหลวง ซงเชอมโยงกบการด าเนนงานในหนวยงานตาง ๆ เกอบทกหนวยงานในการประปานครหลวง การด าเนนการจดการคณภาพน าใหเปนไปอยางมประสทธภาพจ าเปนตองมการประสานงานอยางใกลชดระหวางหนวยงานทเกยวของ ในการนการประปานครหลวงควรจดตงศนยทท าหนาทจดการคณภาพน าแบบบรณาการขน โดยมผบรหารในระดบรองผวาการเปนผรบผดชอบ เพอใหสามารถตดตอขอความรวมมอจากหนวยงานตาง ๆ ภายในการประปานครหลวงไดอยางมประสทธภาพ ศนยการจดการคณภาพน าแบบบรณาการนจะท าหนาทในการวางแผนทเกยวของกบคณภาพน าประปา ท าหนาทวเคราะหและประเมนความเสยงตอคณภาพน า และทบทวนแผนจดการคณภาพน าเปนระยะ ๆ รวมทงพจารณาความเหมาะสมของมาตรการควบคมและโครงการตาง ๆ ทชวยลดความเสยงของภยอนตรายตาง ๆ ทจะมผลตอคณภาพน าประปา

4. ภยอนตรายตาง ๆและการวเคราะหความเสยง

ในการวางแผนจดการคณภาพน านไดท าการประเมนความเสยงของภยอนตรายและความผดพลาดบกพรองตาง ๆ ทจะมผลกระทบตอคณภาพน า โดยพจารณาถง ความเสยงดานแหลงน าดบและการสงน าดบ ความเสยงในกระบวนการผลตน าประปา และความเสยงในระบบสงจายน าประปา โดยพยายามใหครอบคลมทกกรณทอาจเกดขน ถงแมวาจะเปนเหตการณทมโอกาสเกดขนนอยมาก ในการประเมนความเสยงไดมการวเคราะหในเชง semi-quantative โดยก าหนดเกณฑดงตอไปน


1) ความถของการเกด (Frequency of Occurrence) แบงเปน 5 ระดบ ดงน

ระดบท 1 ต ามาก (1 ครงใน 5 ป)

ระดบท 2 ต า (1 ครงตอป)

ระดบท 3 ปานกลาง (1 ครงตอเดอน)

ระดบท 4 สง (1 ครงตอสปดาห)

ระดบท 5 สงมาก (เกอบทกวน)

2) ระดบความเสยหาย (Severity หรอ Consequence) แบงเปน 5 ระดบ ดงน

ระดบท 1 ต ามาก (มผลกระทบนอยมาก)

ระดบท 2 ต า (มผลกระทบระยะสนในพนทจ ากด ไมมผลตอลกษณะทาง

กายภาพของน าและไมมผลตอสขภาพอนามยของผบรโภค)

ระดบท 3 ปานกลาง (มผลกระทบตอลกษณะทางกายภาพของน าในวงกวาง

หรอระยะยาว แตไมมผลตอสขภาพอนามยของผบรโภค)

ระดบท 4 สง (อาจมผลกระทบตอสขภาพในระยะยาว)

ระดบท 5 สงมาก (มผลกระทบตอสขภาพรนแรง)

3) ระดบความเสยง (Risk Level) ประเมนจากผลคณของระดบความถและระดบความ

เสยหายทคาดวาจะเกดขน ซงแบงเปน 4 ระดบ ดงน

ระดบต า : ผลคณเทากบ 1-6

ระดบปานกลาง : ผลคณเทากบ 8-10

ระดบสง : ผลคณเทากบ 12-16

ระดบสงมาก : ผลคณเทากบ 20-25

ในการนไดระบกรณตางๆ ของภยอนตรายและความผดพลาดบกพรองตาง ๆ ทอาจเกดขน

ความถ และความเสยหายทจะเกดขน ระดบความเสยง และมาตรการควบคม (Control Measures) ท

เสนอใหด าเนนการเพอลดความเสยงเหลาน เพอใหการประปานครหลวงสามารถด าเนนการใหบรการ

น าประปาทสะอาดแกประชาชนไดอยางตอเนองในทกสถานการณ จากผลการประเมนความเสยงพอ

สรปไดดงน


1) ความเสยงดานแหลงน าดบและการสงน าดบ จากการประเมนความเสยงดานแหลงน าดบและการสงน าดบไมพบวามภยอนตรายและความผดพลาดบกพรองทกอใหเกดในระดบสงมาก สวนความเสยงในระดบสงและระดบปานกลางมสาเหตตาง ๆดงน

ความเสยงระดบสง เกดเนองจาก - ภาวะน าหลากในแมน าเจาพระยา - ภาวะคณภาพน าเสอมโทรมในแมน าเจาพระยา - การสบน าดบทมคณภาพน าเสอมโทรมหรอความเคมสงทสถานสบน าส าแล - ภาวะน าทวมบรเวณสถานสบน าส าแลและบางเลน - การระบายน าผวดนลงคลองสงน า - การลกลอบระบายน าเสยหรอสารเคมลงคลองสงน า

ความเสยงระดบปานกลาง เกดเนองจาก - ภาวะฝนตกหนกในพนทรบน าของแมน าเจาพระยาและแมกลอง - ภาวะฝนแลงในพนทรบน าของแมน าเจาพระยาและแมกลอง - การระบายสารมลพษจากแหลงชมชน พาณชยกรรมและอตสาหกรรมในพนท

รบน าของแมน าเจาพระยาและแมกลอง - ภาวะน าแลงในแมน าเจาพระยา - ภาวะน าหลากในแมน าแมกลอง - ภาวะคณภาพน าเสอมโทรมในแมน าแมกลอง - ความขดของของกระแสไฟฟาและระบบควบคมในสถานสบน าส าแล บางเลน

และบางซอ - อตราการสบน าดบทสถานสบน าส าแลและบางเลนไมเพยงพอ - การเกดสาหรายและ Toxin ในคลองสงน า - การขยายพนธของโปรโตซวและจลนทรยอน ๆ ในคลองสงน า - ภาวะน าทวมบรเวณสถานสบน าบางซอ - การช ารดของอปกรณวดคณภาพน าดบ

2) ความเสยงในระบบผลตน าประปา จากการประเมนความเสยงในกระบวนการผลตน าประปาทโรงงานผลตน าทง 4 แหงไมพบวามภยอนตรายและความผดพลาดบกพรองทกอใหเกดในระดบสงมาก สวนความเสยงในระดบสงและระดบปานกลางมสาเหตตาง ๆดงน

ความเสยงระดบสง เกดเนองจาก

- การก าจดน าเสยจากการวเคราะหในหองปฏบตการไมถกวธ


ความเสยงระดบปานกลาง เกดเนองจาก

- ความขดของของกระแสไฟฟาและระบบควบคมในสถานสบน าดบเขาโรงงาน

- อตราการสบน าดบทสถานสบน าไมเพยงพอ

- ปรมาณสาหรายในน าดบสง (ทงน าดบจากแมน าเจาพระยาและเขอนแมกลอง)

- ปรมาณสารอนทรยในน าดบสง (น าดบจากแมน าเจาพระยา)

- โปรโตซว Cryptosporidium และ Giardia ในน าดบ

- ปรมาณฟลออไรดในน าดบต า (ทงน าดบจากแมน าเจาพระยาและเขอนแมกลอง)

- ระบบปอนสารเคมชวยการตกตะกอนช ารด

- มเตอรวดอตราการปอนสารเคมชวยการตกตะกอนช ารด

- ปรมาณการใชสารเคมชวยการตกตะกอนไมเหมาะสม

- การก าจดตะกอนทเกดจากกระบวนผลตไมถกวธ

- การรวไหลของคลอรนระหวางการขนถาย

- ระบบปอนคลอรนช ารดบกพรอง

- ความขดของของกระแสไฟฟา ระบบควบคมและระบบทอ วาลว มเตอรใน

ระบบสบน าเขาอโมงคสงน า

- อตราการสบน าในระบบสบน าเขาอโมงคสงน าไมเพยงพอ

- เครองมอวเคราะหคณภาพน าขาดความแมนย า

- ความคลาดเคลอนในการวเคราะหคณภาพน า

3) ความเสยงในระบบสบจายน าประปา จากการประเมนความเสยงในระบบสบจายน า

ประปาไมพบวามภยอนตรายและความผดพลาดบกพรองทกอใหเกดในระดบสงมาก สวนความเสยง

ในระดบสงและระดบปานกลางมสาเหตตาง ๆดงน

ความเสยงระดบสง เกดเนองจาก

- ความขดของของกระแสไฟฟาและเครองสบน าในสถานสบจายน าประปา

- การตดตง/ตดบรรจบทอประธานและทอสงจายน าประปา รวมถงการตดตง

อปกรณไมไดมาตรฐาน

- การสะสมของตะกอนและเมอกในทอประธานและทอสงจายน าประปา

- แรงดนในระบบทอจายน าไมเพยงพอ


ความเสยงระดบปานกลาง เกดเนองจาก - ระบบควบคมในสถานสบจายน าประปาขดของ - ระบบทอ วาลว มเตอร ในสถานสบจายน าประปาช ารด - ภาวะน าทวมบรเวณสถานสบจายน า - ความเรวของน าในทอไมเหมาะสมและเกดภาวะ Dead End ในระบบทอจายน า - น าสญเสยเนองจากการรวซมในระบบยงมปรมาณสง - การสะสมของตะกอนและเมอกในถงพกน าในอาคาร - การตดตงระบบทอและการใชทอประปา กอกน า และวาลวในอาคารไมได

มาตรฐาน - การตดตงเครองสบน าเพมแรงดนในอาคารไมถกวธ

5. มาตรการควบคม

1. โครงการฟนฟพนทรบน าของแมน าเจาพระยาและแมกลอง วตถประสงค 1. เพอแกไขปญหาความเสอมโทรมของพนทปาตนน า และมสภาพวกฤตใหฟน

คนความอดมสมบรณ มสภาพใกลเคยงกบสภาพเดมโดยเนนใหชมชนมสวนรวม

2. เพอลดผลกระทบดานทรพยากรน า ท งในดานปญหาภยแลง อทกภย และสงเสรมคณภาพสงแวดลอมใหดขน

ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 3 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายทรพยากรน าและสงแวดลอม

2. โครงการรณรงคการจดการแหลงก าเนดสารมลพษอยางถกวธ วตถประสงค

เพอรณรงคใหมการลดปรมาณสารมลพษทระบายลงสแมน าเจาพระยา แมน าแควใหญ และแมน าแควนอย


ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 2.5 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายทรพยากรน าและสงแวดลอม และฝายคณภาพน า

3. โครงการตดตามตรวจวดคณภาพน าในแมน าเจาพระยาและแมกลอง

วตถประสงค 1. เพอเกบรวบรวมขอมลคณภาพน าในแหลงน าดบของการประปานครหลวง

อยางตอเนอง 2. เพอวเคราะหแนวโนมของคณภาพน าในอนาคตของแหลงน าดบทงสอง 3. เพอศกษาดชนคณภาพน าทส าคญบางตวทจะมผลตอคณภาพน าประปาทผลต

ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 1 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายคณภาพน า

4. โครงการจดหาแหลงส ารองน าดบ

วตถประสงค 1. เพอเพมเสถยรภาพของการใหบรการน าประปาของการประปานครหลวง 2. เพอลดความผนแปรของคณภาพน าดบทใชผลตน าประปา ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2560-2564 งบประมาณ 5,400 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายระบบสงน าดบ


5. โครงการยายต าแหนงสถานสบน าดบ

วตถประสงค 1. เพอใหไดน าดบทมคณภาพดในการผลตน าประปา 2. เพอเพมเสถยรภาพของระบบผลตน าประปาของการประปานครหลวง ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2560-2564 งบประมาณ 19,050 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายระบบสงน าดบ

6. โครงการปรบปรงสถานสบน าดบ

วตถประสงค 1. เพอใหสถานสบน าดบของการประปานครหลวงทงสองแหงท างานไดอยางม

ประสทธภาพและตอเนองในทกๆสถานการณ 2. เพอควบคมมใหมการสบน าดบทมคณภาพต ากวามาตรฐานเขาสคลองสงน า

ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2556 งบประมาณ 26 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายระบบสงน าดบ

7. โครงการเสรมคนคลองสงน า

วตถประสงค 1. เพอปองกนการปนเปอนของน าในคลองสงน าดบ อนเกดจากการระบายของ

น าผวดนลงสคลองสงน า 2. เพอเพมปรมาตรเกบกกของคลองสงน า 3. เพอลดการปนเปอนของน าดบอนเนองจากอบตเหต เชน การรวไหลของ

สารเคม หรอคราบน ามนบนถนนเลยบคลองสงน า หรอ อบตเหตตาง ๆ


ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2556-2559 งบประมาณ 6,700 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายระบบสงน าดบ

8. โครงการเฝาระวงคลองสงน า วตถประสงค

1. เพอปองกนการปนเปอนของน าในคลองสงน า อนเนองจากการลกลอบระบายน าเสยลงคลองสงน า

2. เพอตรวจตราคลองสงน าใหอยในสภาพด คนคลองมความแขงแรงไมรวซมไมมจดทน ารวไหลผานเขาสคลองสงน าได

ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 750,000 บาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายระบบสงน าดบ

9. โครงการขดลอกตะกอนในคลองสงน าดบ วตถประสงค

1. เพอลดปรมาณการสะสมของตะกอนในคลองสงน าดบ มใหขดความสามารถของคลองสงน าดบต ากวาความตองการในการขยายก าลงผลตน าประปาในอนาคต

2. เพอใหคณภาพน าประปาทผลตไดมคณภาพดและใชสารเคมในปรมาณทเหมาะสม

ระยะเวลาด าเนนงาน คลองสงน าดบฝงตะวนออกด าเนนการในปงบประมาณ 2560-2561 และคลองสงน าดบฝงตะวนตกด าเนนการในปงบประมาณ 2562-2563 และควรมการด าเนนการซ าทก ๆ 10 ป


งบประมาณ 96 ลานบาทส าหรบคลองสงน าดบฝงตะวนออก และประมาณ 128 ลานบาท ส าหรบคลองสงน าดบฝงตะวนตก

หนวยงานทรบผดชอบ ฝายระบบสงน าดบ

10. โครงการตรวจวดและปรบปรงคณภาพน าในคลองสงน า วตถประสงค 1. เพอใหคณภาพน าดบทสงเขาโรงงานผลตน าประปามคณภาพดพอ 2. เพอใหไดขอมลทเปนประโยชนส าหรบกระบวนการผลตน าประปา ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ งบลงทน 30 ลานบาท และคาใชจายในการด าเนนงานปละ 18 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายระบบสงน าดบและฝายคณภาพน า

11. โครงการตอเชอมระบบสงน าดบระหวางโรงงานผลตน ามหาสวสดและบางเขน วตถประสงค

1. เพอน าน าจากเขอนแมกลองมาใชในชวงทน าในแมน าเจาพระยาทสถานสบน าส าแลมคาความเคมสงหรอคณภาพน าต ากวามาตรฐานทเหมาะสมส าหรบการใชผลตน าประปา

2. เพอน าน าดบจากเขอนแมกลองทมคณภาพดมาผสมกบน าดบจากแมน าเจาพระยาทมคณภาพคอนขางเสอมโทรมในบางฤดกาล

3. เปนการเพมเสถยรภาพของระบบผลตน าประปาของการประปานครหลวง ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2560-2564 งบประมาณ 3,140 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายระบบสงน าดบ


12. โครงการลดปรมาณสาหรายในน าดบ วตถประสงค

1. เพอลดปรมาณสาหรายและ toxins ของสาหรายในน าดบทเขาสโรงงานผลตน าประปา

2. เพอลดการใชคลอรนในกระบวนการผลตน าประปา 3. เพอลดปญหาเรองกลนในน าประปาอนเนองจากสาหราย

ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2558-2559 งบประมาณ 310 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ

ฝายโรงงานผลตน าบางเขนและมหาสวสด ฝายกอสรางระบบผลตและสงน า และฝายคณภาพน า

13. โครงการจดท ายทธศาสตรการลงทนเปลยนเครองจกร และงานซอมบ ารงระบบผลต และสบสงน าประปา** วตถประสงค

1. เพอด าเนนการบ ารงรกษาเชงปองกนและเชงคาดการณ การซอมบ ารงงานโครงสราง งานเครองจกร อปกรณ รวมทงทอในระบบผลตและสงน า ใหสนทรพยสามารถใชงานไดเตมประสทธภาพอยางสม าเสมอตลอดอายการใชงาน

2. เพอเปลยนเครองจกร ทอ และอปกรณ ในระบบผลตและสงน าทช ารดหรอทหมดอายการใชงาน

3 เพอเพมประสทธภาพการสรางความมนคงของระบบผลตและสงน าของการประปานครหลวง

ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2555-2564 งบประมาณ

ในแผนยทธศาสตรการบรหารการประปานครหลวง ฉบบท 3 ไดก าหนดวงเงนงบประมาณในโครงการนเปนรายปดงน


ป 2555 งบลงทน 458.2 ลานบาท ป 2556 งบลงทน 398.0 ลานบาท ป 2557 งบลงทน 403.3 ลานบาท ป 2558 งบลงทน 499.5 ลานบาท ป 2559 งบลงทน 434.9 ลานบาท ส าหรบชวงป 2560-2564 ประมาณการวาจะใชงบประมาณอกราว 400 ลานบาท

ตอป หนวยงานทรบผดชอบ ฝายโรงงานผลตน าแตละแหงของการประปานครหลวง

14. โครงการปรบปรงระบบกรองโดยเพมชนถานกมมนตชวภาพ วตถประสงค 1. เพอลดปรมาณสารมลพษทปนเปอนในน าดบทใชผลตน าประปา 2. เพอลดการใชคลอรนในกระบวนการผลตน าประปา ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2558-2559 งบประมาณ

80 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ

ฝายโรงงานผลตน าบางเขน และฝายคณภาพน า

15. โครงการจดหาอปกรณวเคราะหในหองปฏบตการทมความแมนย าสง วตถประสงค

1. เพอประเมนความจ าเปนในการขยายและพฒนาศกยภาพหองปฏบตการใหสามารถตรวจวดพารามเตอรปนเปอนทางเคมไดครบตามทก าหนดโดย WHO

2. เพอปรบปรงความสามารถในการตรวจวดพารามเตอรปนเปอนทางชวภาพดวยกระบวนการทางชวโมเลกล

ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2556 งบประมาณ 165 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายโรงงานผลตน าแตละแหงและฝายคณภาพน า


16. โครงการปรบปรงสถานสบจายน าประปา

วตถประสงค 1. เพอรกษาเสถยรภาพของการใหบรการน าประปาในสวนของแรงดนน า 2. เพอปรบปรงประสทธภาพของสถานสบจายน าประปา

ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2556 งบประมาณ 120 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายบ ารงรกษาสถานสบจายน า

17. โครงการเตมฟลออไรดในน าประปา

วตถประสงค 1. เพอลดการเกดโรคฟนผในประชาชนผบรโภคน าประปา 2. เพอใหประชาชนนยมบรโภคน าประปาเพมมากขน 3. เพอตอบสนองพนธกจของการประปานครหลวงในการใหบรการน าประปาท

มคณภาพด เพอสรางความพงพอใจและความเชอมนใหแกผใชบรการ ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2557 เปนตนไป งบประมาณ

1. คาลงทนในการจดซอและตดตงระบบเตมฟลออไรดทโรงงานผลตน าประปาแตละแหง ประมาณ 10 ลานบาท รวม 2 แหงเปนเงน 20 ลานบาท

2. คาลงทนในการปรบปรงสถานท ระบบเตรยมสารเคม และอนๆ ทเกยวของประมาณแหงละ 10 ลานบาท รวม 2 แหงเปนเงน 20 ลานบาท

3. คาสารเคมและกระแสไฟฟาในการเตมสารละลายฟลออไรดประมาณปละ 5 ลานบาท

4. คาบ ารงรกษาและอน ๆ ปละ 1 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายโรงงานผลตน าบางเขน และมหาสวสด


18. โครงการเตมคลอรนทสถานสบจายน าประปา วตถประสงค

1. เพอลดปญหากลนคลอรนในน าประปา 2. เพอใหแนใจวาการฆาเชอโรคในน าประปาทอยในระบบทอจายน าเปนไปอยาง

มประสทธภาพ ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2557 เปนตนไป งบประมาณ

งบประมาณในการด าเนนงาน ประกอบดวย 1. คาลงทนในการจดซอและตดตงระบบเตมคลอรนและแอมโมเนย และอปกรณ

วดปรมาณคลอรนตกคางทสถานสบจายน าประปาแตละแหง ประมาณ 20 ลานบาท รวม 11 สถาน เปนเงน 220 ลานบาท

2. คาลงทนในการปรบปรงสถานท กอสรางอาคารเกบสารเคม ระบบเตรยมสารเคม และอนๆ ทเกยวของทสถานสบจายน าประปาแตละแหง ประมาณ 40 ลานบาท รวม 11 สถาน เปนเงน 440 ลานบาท

3. คาสารเคมและกระแสไฟฟาในการเตมสารละลายคลอรนและแอมโมเนยประมาณปละ 44 ลานบาท

4. คาบ ารงรกษาและอน ๆ ปละ 11 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายสถานสบจายน าและฝายคณภาพน า

19. โครงการตรวจสอบความถกตองแมนย าของอปกรณ วตถประสงค

1. เพอตรวจสอบอปกรณทใชงานในปจจบนใหมความถกตองแมนย า 2. เพอใหสามารถควบคมการผลตและสงจายน าประปาไดอยางมประสทธภาพ

ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2556 งบประมาณ 61 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายบ ารงรกษาโรงงานและฝายบ ารงรกษาสถานสบจายน า


20. โครงการลางท าความสะอาดทอสงจายน าประปา วตถประสงค

1. เพอลดปรมาณการสะสมของตะกอนในทอสงจายน าประปา 2. เพอใหคณภาพน าประปาทสงถงผบรโภคมคณภาพด

ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2557 เปนตนไป

งบประมาณ ปละ 100 ลานบาท

หนวยงานทรบผดชอบ ส านกงานประปาแตละสาขา และฝายคณภาพน า

21. โครงการเพมประสทธภาพการลดอตราน าสญเสย** วตถประสงค เพอใหมแนวทางและขนตอนทชดเจนส าหรบเพมประสทธภาพการลดน าสญเสย ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2555-2556 งบประมาณ


ป 2555 งบท าการ 10 ลานบาท (เพอศกษาการเพมประสทธภาพ) ป 2556 งบลงทน 25 ลานบาท (ส าหรบคาจดซออปกรณเพมประสทธภาพ) หนวยงานทรบผดชอบ ส านกงานประปาแตละสาขา

22. โครงการเรงรดการจดการน าสญเสยและการเพมแรงดนในระบบจายน าประปา** วตถประสงค

1. เพอใหมกระบวนงานและโครงการรองรบใหสามารถลดอตราน าสญเสยไดเพมมากขนกวาปกต

2. เพอเพมแรงดนน าโดยเฉลยใหขนถงชนสองของบาน 3. เพอลดภาระของประชาชนในการจดหาเครองสบน าเพมแรงดนในอาคาร

บานเรอน 4. เพอลดโอกาสปนเปอนของน าในระบบทอประปาจากการไหลเขาของน าจาก

ภายนอก รวมทงน าทไหลยอนจากอาคารบานเรอน


ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2555-2564 งบประมาณ


ป 2555 งบลงทน 500 ลานบาท ป 2556 งบลงทน 550 ลานบาท ป 2557 งบลงทน 605 ลานบาท ป 2558 งบลงทน 665.5 ลานบาท ป 2559 งบลงทน 732.1 ลานบาท ในชวงป 2560-2564 คาดวาจะใชงบประมาณอกปละ 600 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายกอสรางระบบจายน าและส านกงานประปาสาขาตาง ๆ

23. โครงการตดตงวาลวกนน าไหลยอน วตถประสงค

เพอปองกนการปนเปอนของน าในทอสงจายน าประปาจากการไหลยอนกลบของน าจากอาคารบานเรอน

ระยะเวลาด าเนนงาน ตงแตปงบประมาณ 2557 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 30 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ส านกงานประปาแตละสาขา

24. โครงการปรบปรงระบบตดตามตรวจวดคณภาพน าประปาอตโนมต วตถประสงค

1. เพอทราบขอมลในเวลาจรงของคณภาพน าประปาทต าแหนงตางๆในระบบทอสงจายน าประปา

2. เพอน าขอมลทตรวจวดมาปรบกระบวนการผลตน าประปา โดยเฉพาะอยางยง อตราการเตมคลอรน

3. เพอใหประชาชนผบรโภคทราบวาน าประปามคณภาพดอยในเกณฑมาตรฐานทก าหนดและปลอดภยตอการบรโภค


ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2558-2559 งบประมาณ 325 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายคณภาพน า

25. โครงการวเคราะหการไหลของน าในระบบทอประปาดวยแบบจ าลองคณตศาสตร วตถประสงค

1. เพอทราบถงความเรวของน าและความดนน าในแตละสวนของระบบโครงขายทอประปาในปจจบน

2. เพอวเคราะหการไหลของน าในกรณทมการปรบเปลยนทอหรอเพมเตมเสนทอในระบบโครงขายทอประปา

ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2557 งบประมาณ 3 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายควบคมการสงและจายน า

26. โครงการเชอมตอทอสงจายน าประปาเพอปรบสภาพการไหล วตถประสงค

1. เพอเพมเสถยรภาพการใหบรการน าของการประปานครหลวง 2. เพอลดโอกาสการเกด dead end ซงมผลตอคณภาพน า 3. เพอใหความเรวของน าในแตละเสนทออยในเกณฑทเหมาะสม ท าใหอตรา

การสญเสยความดนน าไมสงมากเกนไปและน ามคณภาพดสม าเสมอ ระยะเวลาด าเนนงาน ปงบประมาณ 2560-2564 งบประมาณ 1,050 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายกอสรางระบบจายน า


27. โครงการควบคมมาตรฐานการปฏบตงาน วตถประสงค 1. เพอใหผลการปฏบตงานในทกๆดานเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด 2. เพอยดอายการใชงานของเครองจกรอปกรณตางๆ 3. เพอเพมประสทธภาพการด าเนนงานของการประปานครหลวง ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 2 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายมาตรฐานวศวกรรมและสารสนเทศภมศาสตรและฝายพฒนาทรพยากรบคคล

28. โครงการใหความรแกประชาชนและประชาสมพนธ วตถประสงค

1. เพอใหประชาชนทราบถงความสะอาดและปลอดภยของน าประปาและมความมนใจในการบรโภคน าประปา

2. เพอลดคาใชจายของประชาชนในการจดหาน าดมเพอการบรโภค 3. เพอใหประชาชนทราบถงวธการทถกตองในการตอเชอมตอในบานเรอน

ความจ าเปนในการท าความสะอาดถงพกน า เปนตน ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 30 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายสอสารองคกร

6. โครงการสนบสนนตาง ๆ

1. โครงการสงเสรมและฝกอบรม วตถประสงค 1. เพอใหมการถายทอดความรและประสบการณแกพนกงานของการประปา

นครหลวงจากพนกงานอาวโสและจากผทรงคณวฒภายนอกทงในประเทศและตางประเทศ


2. เพอพฒนาศกยภาพบคคลกรในดานทกษะภาษาตางประเทศ 3. เพอพฒนาศกยภาพและภาพลกษณองคกร ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 20 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายพฒนาทรพยากรบคคล

2. โครงการสงเสรมการวจยและพฒนา วตถประสงค 1. เพอสงเสรมใหมการศกษาวจยหาแนวทางหรอวธการทเหมาะสมในการ

จดการกบปญหาทเกยวของกบ การผลตและสงจายน าประปา การใหบรการและการตลาด และการพฒนาการบรหารจดการองคกร

2. เพอใหเกดวฒนธรรมการวจยในองคกร ซงจะเปนการพฒนาบคลากรในดานการด าเนนงานใหสามารถคนควาวจย วเคราะหปญหา และศกษาวธการทเหมาะสมในการแกปญหาในงานทเกยวของ

ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 50 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายพฒนาทรพยากรบคคล

3. โครงการยกระดบการบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และ

สภาพแวดลอมในการท างาน* วตถประสงค เพอใหสามารถบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอม

ในการท างาน ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป


งบประมาณ ปละ 2 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายพฒนาทรพยากรบคคล

4. โครงการบรหารจดการคณภาพน าประปาดมได

วตถประสงค 1. เพอสรางความเชอมนแกประชาชนวาน าประปามคณภาพดเหมาะส าหรบการ

บรโภค 2. เพอตดตามตรวจสอบ วเคราะห ปรบปรง และเฝาระวงคณภาพน าประปา 3. เพอประชาสมพนธแกประชาชนวาน าประปามคณภาพตามมาตรฐานน าดม

ขององคการอนามยโลก ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 30 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายคณภาพน า

5. โครงการบรหารจดการการใชน าอยางรคณคา**

วตถประสงค เพอใหมแนวทางและขนตอนทชดเจนส าหรบการสรางความตระหนกในการใชน า อยางรคณคาของผใชน า

ระยะเวลาด าเนนงาน เรมตงแตปงบประมาณ 2556 เปนตนไป งบประมาณ ปละ 5 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ ฝายประชาสมพนธ


6. โครงการเพมประสทธภาพระบบสารสนเทศ วตถประสงค 1. เพอใหระบบเกบรวมรวมขอมลและใชงานขอมลทเกยวของกบการด าเนนงาน

ของการประปานครหลวงเปนไปอยางครบถวนสมบรณ 2. เพอใหการบรหารจดการและการใหบรการของการประปานครหลวงเปนไป

อยางมประสทธภาพ 3. เพอใหประชาชนไดทราบถงผลการด าเนนงานของการประปานครหลวง ระยะเวลาด าเนนงาน

ปงบประมาณ 2556-2557 งบประมาณ

45 ลานบาท หนวยงานทรบผดชอบ

ฝายเทคโนโลยและสอสาร

7. แผนการด าเนนโครงการตาง ๆ

ความเสยงตอคณภาพน าจากภยอนตรายและเหตการณอนตราย รวมท งความผดพลาดบกพรองตาง ๆ ทกลาวมาขางตนมระดบความส าคญมากนอยแตกตางกน ขนกบความถของการเกดและผลกระทบหรอความเสยหายทจะเกดขน โครงการลดความเสยงแตละโครงการกมความจ าเปนเรงดวนและความยงยากซบซอนมากนอยตางกน บางโครงการสามารถด าเนนการไดในระยะส น ในขณะทบางโครงการตองมการศกษาวางแผน ออกแบบ และลงทนกอสรางเปนเงนจ านวนมากซงจะเปนการด าเนนการในระยะยาว นอกจากนยงมบางโครงการทไดก าหนดไวแลวในยทธศาสตรการบรหาร กปน.ฉบบท 3 โดยโครงการเหลานจะด าเนนการในชวงปงบประมาณ 2555-2559 ดวยเหตนจงไดมการก าหนดแนวทางพจารณาเพอก าหนดแผนการด าเนนโครงการตาง ๆ ดงน

1) แผนจดการคณภาพน าจะจ าแนกออกเปน 3 ระยะดงน โครงการระยะสน (ด าเนนการไดภายใน 2 ป) โครงการระยะกลาง (ด าเนนการไดภายใน 5 ป) โครงการระยะยาว (ด าเนนการไดภายใน 10 ป)

2) โครงการทไดมการเสนอไวในยทธศาสตรการบรหาร กปน.ฉบบท 3 จะก าหนดใหแผนการด าเนนโครงการและงบประมาณเปนไปตามทไดเสนอไวในเดม


3) โครงการทสามารถลดความเสยงของภยอนตรายและเหตการณอนตรายทมความส าคญระดบปานกลางหรอสง และการด าเนนโครงการสามารถท าไดโดยไมยงยากมากนก หรอใชงบประมาณไมสงเกนไปจะก าหนดไวในแผนระยะสนในกรณทสามารถใหส าเรจลลวงไดภายใน 2 ป หรอแผนระยะกลางในกรณทสามารถใหส าเรจลลวงไดภายใน 5 ป สวนโครงการทการด าเนนโครงการคอนขางยงยากและใชงบประมาณสงหรอตองด าเนนการอยางตอเนองจะก าหนดไวในแผนระยะยาว

ตารางท 1 เปนผงแสดงระยะเวลาในการด าเนนโครงการตาง ๆตามแผนระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว และโครงการสนบสนน สวนตารางท 2 สรปงบประมาณทตองใชในแตละป โดยไดสรปแยกเปน 2 กรณคอ กรณทยงคงสถานสบน าดบส าแลไวและมการด าเนนการจดหาแหลงส ารองน าดบและโครงการตอเชอมระบบสงน าดบระหวางโรงงานผลตน ามหาสวสดและบางเขน และกรณทยายสถานสบน าดบใหอยเหนอขนไปเดมราว 80 กม.และไมมการด าเนนการจดหาแหลงส ารองน าดบและไมมความจ าเปนตองด าเนนโครงการตอเชอมระบบสงน าดบระหวางโรงงานผลตน ามหาสวสดและบางเขนเนองจากน าดบจะมคณภาพดและความเคมต าตลอดป


ตารางท 1 ผงแสดงระยะเวลาในการด าเนนโครงการ

โครงการ ปงบประมาณ

2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564

แผนระยะสน 1. โครงการฟนฟพนทรบน าแมน าเจาพระยาและแมกลอง 2. โครงการรณรงคการจดการแหลงก าเนดสารมลพษอยาง ถกวธ

3. โครงการตดตามตรวจวดคณภาพน าในแมน าเจาพระยา และแมกลอง

4. โครงการปรบปรงสถานสบน าดบ 5. โครงการเฝาระวงคลองสงน า 6. โครงการตรวจวดและปรบปรงคณภาพน าในคลองสงน า 7. โครงการจดหาอปกรณวเคราะหในหองปฏบตการทม ความแมนย าสง

8. โครงการปรบปรงสถานสบจายน าประปา

9. โครงการตรวจสอบความถกตองแมนย าของอปกรณ


ตารางท 1 (ตอ)


2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564

แผนระยะกลาง

10. โครงการเสรมคนคลองสงน า

11. โครงการลดปรมาณสาหรายในน าดบ 12. โครงการปรบปรงระบบกรองโดยเพมชนถานกมมนต ชวภาพ

13. โครงการเตมฟลออไรดในน าประปา 14. โครงการเตมคลอรนทสถานสบจายน าประปา 15. โครงการเพมประสทธภาพการลดอตราน าสญเสย** 16. โครงการปรบปรงระบบตดตามตรวจวดคณภาพน าประปา อตโนมต

17. โครงการวเคราะหการไหลของน าในระบบทอประปาดวย แบบจ าลองคณตศาสตร




2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564

แผนระยะยาว

18 (ก1) โครงการจดหาแหลงส ารองน าดบ (ก2) โครงการตอเชอมระบบสงน าดบระหวางโรงงาน ผลตน ามหาสวสดและบางเขน

18 (ข)โครงการยายต าแหนงสถานสบน าดบ

19. โครงการขดลอกตะกอนในคลองสงน าดบ 20. โครงการจดท ายทธศาสตรการลงทนเปลยนเครองจกร และงานซอมบ ารงระบบผลตและสบสงน าประปา**

21. โครงการลางท าความสะอาดทอสงจายน าประปา 22. โครงการเรงรดการจดการน าสญเสยและการเพมแรงดน ในระบบจายน าประปา**

23. โครงการตดตงวาลวกนน าไหลยอน 24. โครงการเชอมตอทอสงจายน าประปาเพอปรบสภาพ การไหล




2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 25. โครงการควบคมมาตรฐานการปฏบตงาน 26. โครงการใหความรแกประชาชนและประชาสมพนธ

โครงการสนบสนน 27. โครงการสงเสรมและฝกอบรม 28. โครงการสงเสรมการวจยและพฒนา 29. โครงการยกระดบการบรหารจดการดานความปลอดภย

อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน**

30. โครงการบรหารจดการคณภาพน าประปาดมได** 31. โครงการบรหารจดการการใชน าอยางรคณคา** 32. โครงการเพมประสทธภาพระบบสารสนเทศ

หมายเหต : โครงการทสนสดในชวงเวลาทก าหนด โครงการทตองด าเนนการตอไปอยางตอเนอง ** โครงการทมเสนอในยทธศาสตรการบรหาร กปน.ฉบบท 3


ตารางท 2 งบประมาณรายปในการด าเนนโครงการ

โครงการ งบประมาณ (ลานบาท)

2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564

แผนระยะสน 1. โครงการฟนฟพนทรบน าแมน าเจาพระยาและแมกลอง 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0

2. โครงการรณรงคการจดการแหลงก าเนดสารมลพษอยาง

ถกวธ

2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5

3. โครงการตดตามตรวจวดคณภาพน าในแมน าเจาพระยา และแมกลอง

1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0

4. โครงการปรบปรงสถานสบน าดบ 26

5. โครงการเฝาระวงคลองสงน า 0.75 0.75 0.75 0.75 0.75 0.75 0.75 0.75 0.75

6. โครงการตรวจวดและปรบปรงคณภาพน าในคลองสงน า 48 18 18 18 18 18 18 18 18

7. โครงการจดหาอปกรณวเคราะหในหองปฏบตการทม ความแมนย าสง

165

8. โครงการปรบปรงสถานสบจายน าประปา 120

9. โครงการตรวจสอบความถกตองแมนย าของอปกรณ 91




2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564

แผนระยะกลาง

10. โครงการเสรมคนคลองสงน า 1,675 1,675 1,675 1,675

11. โครงการลดปรมาณสาหรายในน าดบ 155 155

12. โครงการปรบปรงระบบกรองโดยเพมชนถานกมมนต ชวภาพ

40 40

13. โครงการเตมฟลออไรดในน าประปา 40 6 6 6 6 6 6 6

14. โครงการเตมคลอรนทสถานสบจายน าประปา 660 55 55 55 55 55 55 55

15. โครงการเพมประสทธภาพการลดอตราน าสญเสย** 10 25

16. โครงการปรบปรงระบบตดตามตรวจวดคณภาพน าประปา อตโนมต

162.5 162.5

17. โครงการวเคราะหการไหลของน าในระบบทอประปาดวย แบบจ าลองคณตศาสตร

3




2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564

แผนระยะยาว

18 (ก1) โครงการจดหาแหลงส ารองน าดบ และ (ก2) โครงการตอเชอมระบบสงน าดบระหวางโรงงาน ผลตน ามหาสวสดและบางเขน

3,240 40

550 675

550 675

550 875

550 875

รวม (ก1) +(ก2) 3,280 1,225 1,225 1,425 1,425 18 (ข)โครงการยายต าแหนงสถานสบน าดบ 3,810 3,810 3,810 3,810 3,810

19. โครงการขดลอกตะกอนในคลองสงน าดบ 48 48 64 64

20. โครงการจดท ายทธศาสตรการลงทนเปลยนเครองจกร และงานซอมบ ารงระบบผลตและสบสงน าประปา**

458.2 398.0 403.3 499.5 434.9 400 400 400 400 400

21. โครงการลางท าความสะอาดทอสงจายน าประปา 100 100 100 100 100 100 100 100

22. โครงการเรงรดการจดการน าสญเสยและการเพมแรงดนใน ระบบจายน าประปา**

500 550 605 665.5 732.1 600 600 600 600 600

23. โครงการตดตงวาลวกนน าไหลยอน 30 30 30 30 30 30 30 30

24. โครงการเชอมตอทอสงจายน าประปาเพอปรบสภาพ การไหล

10 260 260 260 260




2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564

25. โครงการควบคมมาตรฐานการปฏบตงาน 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0

26. โครงการใหความรแกประชาชนและประชาสมพนธ 30 30 30 30 30 30 30 30 30

โครงการสนบสนน 27. โครงการสงเสรมและฝกอบรม 20 20 20 20 20 20 20 20 20

28. โครงการสงเสรมการวจยและพฒนา 50 50 50 50 50 50 50 50 50

29. โครงการยกระดบการบรหารจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน**

2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0

30. โครงการบรหารจดการคณภาพน าประปาดมได** 30 30 30 30 30 30 30 30 30

31. โครงการบรหารจดการการใชน าอยางรคณคา** 5.0 5.0 5.0 5.0 5.0 5.0 5.0 5.0 5.0

32. โครงการเพมประสทธภาพระบบสารสนเทศ 22.5 22.5

รวม (กรณด าเนนโครงการจดหาแหลงส ารองน าดบและ เชอมตอระบบสงน าดบจากมหาสวสดมาบางเขน)

958.2 3,251.75 3,728.05 3,552.75 3,554.75 4,693.25 2,888.25 2,904.25 3,104.25 3,040.25

รวม (กรณด าเนนโครงการยายต าแหนงสถานสบน าดบ) 958.2 3,251.75 3,728.05 3,552.75 3,554.75 5,223.25 5,473.25 5,489.25 5,489.25 5,425.25

หมายเหต : ** โครงการทมเสนอในยทธศาสตรการบรหาร กปน.ฉบบท 3


8. การตดตามตรวจสอบการปฏบตงาน

การตดตามตรวจสอบการปฏบตงาน (Operational Monitoring) ท าใหทราบวามาตรการตาง ๆ เพอลดความเสยงจากภยอนตรายและเหตการณอนตรายทงหลายในกระบวนการผลตและสงจายน าประปายงคงด าเนนการอยางตอเนองและไดผล และในกรณทพบวามาตรการควบคมยงขาดประสทธภาพกจะไดท าการแกไขปรบปรงใหดขน เพอใหบรรลเปาหมายทก าหนด นนคอ การใหบรการน าประปาทมคณภาพดอยางมนคง

การตดตามตรวจสอบการปฏบตงานมหลายรปแบบ ตงแตการเดนส ารวจตรวจตราวาระบบยงอยในสภาพดและใชงานไดตามปกตหรอไม การพจารณารายงานการปฏบตงานอยางถถวน จนถงการเกบตวอยางเพอตรวจวดหรอวเคราะหหาคาดชนชวดทส าคญวามคาอยในเกณฑมาตรฐานทก าหนดหรอไม การตดตามตรวจสอบการปฏบตงานเปนสงส าคญในการบรหารความเสยง เพอใหแนใจวามาตรการตางๆ ไดมการด าเนนการอยางมประสทธภาพและสม าเสมอ และท าใหทราบวาการด าเนนงานตามมาตรการเหลานนไดผลมากนอยเพยงใด ถามสงผดปกตเกดขนกจะสามารถแกไขไดทนทวงท โดยทเปาหมายคณภาพน าประปาทผลตและสงจายแกประชาชนไมลดลงจนต ากวามาตรฐานทก าหนด แผนการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามมาตรการลดความเสยงควรมการระบรายละเอยดดงตอไปน

- อะไรบางทจะตดตามตรวจสอบ - การตดตามตรวจสอบจะท าอยางไร - การตดตามตรวจสอบจะท าบอยแคไหน - การตดตามตรวจสอบจะท าทต าแหนงใดในระบบ - ใครเปนผตดตามตรวจสอบ

ดชนชวดการปฏบตงาน (Operational Monitoring Parameters) ทตรวจวดเปนประจ ามกเปนดชนทสามารถสงเกตเหนไดดวยตาหรอสามารถตรวจวดอยางงาย ๆ เชน คาความขนและสของน าหรอสภาพการท างานทสงเกตเหนไดของเครองจกรอปกรณ เปนตน สวนดชนทตองอาศยการวเคราะหทซบซอนยงขน เชน คณสมบตทางเคมและจลชววทยาของน าจะมการตรวจวดดวยความถทลดนอยลงไป ทงนขนกบความยงยากในการเกบตวอยางและการวเคราะห และขนกบความส าคญของดชนนนๆ ดวย

โดยปกตแลวจะมการก าหนดคาทเหมาะสมของดชนชวดการปฏบตงาน (Operational Limits) เชน คาทเหมาะสมของความขนและคลอรนหลงเหลอในน าประปาทผลตไดและในน าประปาทต าแหนง


ตาง ๆ ในระบบทอจายน า นอกจากนอาจตองก าหนดคาวกฤต (Critical Limits) ของดชนชวด ซงถาคาของดชนชวดเกนคาวกฤตนแสดงวาคณภาพน าประปาอาจต ากวามาตรฐาน ซงตองมการด าเนนมาตรการแกไข (Corrective Actions) โดยเรว โดยทมาตรการแกไขส าหรบแตละกรณวกฤตควรมการก าหนดไวอยางชดเจนเพอใหการปรบปรงแกไขสามารถท าไดอยางถกวธและทนตอเหตการณ นอกจากนควรมการก าหนดตวผรบผดชอบในแตละหนวยงานในกรณวกฤต หรอกรณทมภยอนตรายหรอเหตการณอนตรายเกดขน

ในระบบสบสงน าดบ ระบบผลตและสบจายน าประปาของการประปานครหลวง การตดตามตรวจสอบการปฏบตงานในหลายสวนของระบบจ าเปนตองใชอปกรณททนสมยทสามารถตรวจวด แสดงผล และบนทกขอมลการท างานของระบบไดอยางตอเนอง นอกจากนยงควรมระบบเตอนภย (Alarm Systems) ทสงสญญาณเตอนในกรณทดชนชวดบางตวมคาเกนคาวกฤต

ขอมลทไดจากการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานจะตองมการบนทกไวอยางเปนระบบและสามารถน ามาทบทวนและวเคราะหได ขอมลจากการตรวจสอบการปฏบตงานนนบวาเปนสวนส าคญของแผนจดการคณภาพน า ซงสามารถน ามาวเคราะหท าใหทราบถงสถตของการเกดภยอนตรายและความรนแรงของผลกระทบตอกระบวนการผลตและสงจายน าประปาและตอคณภาพน าประปา ท าใหทราบถงปจจยตางๆ ทมผลตอคณภาพน าดบและคณภาพน าประปา และทราบวามาตรการควบคมตาง ๆ ทด าเนนการมประสทธภาพดเพยงพอหรอไม ขอมลทบนทกไวจะท าใหเขาใจถงสถานภาพของระบบประปาทเปนอยในปจจบน ซงจะเปนประโยชนในการวางแผนปรบปรงเพอใหบรรลเปาหมายคณภาพน าทก าหนดไวได

9. การตรวจสอบประสทธภาพของแผนจดการคณภาพน า

9.1 การตรวจสอบคณภาพน าเทยบกบมาตรฐานทก าหนด

วตถประสงคหลกของแผนจดการคณภาพน ากคอการผลตและสงจายน าประปาทมคณภาพดแกผบรโภค ดงนนกจกรรมหนงของการตรวจสอบประสทธภาพของแผนจดการคณภาพน ากคอตรวจสอบวาน าประปาทผลตไดและทสงจายถงผบรโภคมคณภาพตามมาตรฐานทก าหนดหรอไม และเนองจากคณภาพน าดบทเขาสโรงงานผลตน าประปามผลโดยตรงตอคณภาพน าประปาทผลตได จงควรมการตรวจสอบคณภาพน าดบไปพรอม ๆ กนดวย ต าแหนงทเกบตวอยางน า ดชนคณภาพน าและความถในการตรวจสอบในขนตอนนอาจแตกตางจากทตรวจวดในขนตอนการตดตามตรวจสอบการปฏบตงาน


บาง โดยในขนตอนนจะครอบคลมดชนคณภาพน าหลายคาทตองอาศยระยะเวลาและความแมนย าในการวเคราะหดวย นอกจากจะมการตรวจสอบตามผงเวลาทก าหนดแลวควรมการตรวจสอบในชวงเวลาทเกดอบตภยหรอเหตการณฉกเฉน เชน ภายหลงจากทระบบไฟฟาหรอระบบควบคมขดของ รวมทงในชวงเวลาทมการแปรปรวนของคณภาพน าดบมากผดปกตดวย หนวยงานทควรรบผดชอบในการตรวจสอบคณภาพน าขางตนไดแก ฝายคณภาพน า ผลการตรวจวดทไดควรรายงานไปยงผบรหารทเกยวของและคณะท างานตรวจสอบประสทธภาพของแผนจดการคณภาพน าทการประปานครหลวงตงขน

9.2 การตรวจสอบการท างานโดยหนวยงานตรวจสอบภายในและภายนอก

การตรวจสอบการท างานตามทระบในแผนจดการคณภาพน าโดยหนวยงานตรวจสอบภายในและภายนอก (Internal and External Audits) จะท าใหมนใจไดวามาตรการควบคมตาง ๆ ทก าหนดไดมการน าไปปฏบตอยางจรงจงและมประสทธภาพ สามารถบรรลวตถประสงคของมาตรการนน ๆ การตรวจสอบภายในสามารถท าไดโดยการตงคณะท างานเพอการนขนมาโดยเฉพาะ ซงควรประกอบดวยบคลากรระดบบรหารและพนกงานอาวโสทมประสบการณในการท างานและเขาใจรายละเอยดในระบบผลตและสงจายน าประปาเปนอยางดและมพนกงานทชวยตดตอประสานงานและรวบรวมขอมลทจ าเปนจากหนวยงานตาง ๆ ภายในการประปานครหลวง ความถของการตรวจสอบประสทธภาพของแผนจดการคณภาพน าขนกบระดบความเชอมนทผบรหารของการประปานครหลวงตองการ ซงโดยปกตควรท าเปนประจ าทกปละควรมการตรวจสอบเพมเตมในกรณทเกดอบตภยหรอเหตการณฉกเฉนทมผลกระทบตอคณภาพน า ส าหรบการตรวจสอบโดยหนวยงานภายนอก (External Audits) ขนกบหนวยงานทเกยวของโดยตรงกบสขภาพอนามยของประชาชน ซงไดแก กระทรวงสาธารณสข และหนวยงานทก ากบดแลการด าเนนงานของการประปานครหลวง ซงไดแก กระทรวงมหาดไทย

ในการตรวจสอบการท างานโดยหนวยงานตรวจสอบภายในและภายนอกน นอกจากจะพจารณาถงคาดชนคณภาพน าทมการตรวจวดเปนประจ าวาอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพน าทก าหนดแลว ยงตองตรวจสอบวาในแตละหนวยงานไดมการปฏบตตามมาตรการควบคมอยางถกตองหรอไม และพจารณาวามาตรการทด าเนนการมประสทธภาพเพยงพอในการลดความเสยงตออบตภยหรอเหตการณฉกเฉนทเกดขนหรอไมและควรมมาตรการใดเพมเตมอกบาง นอกจากนตองพจารณาวายงมอบตภยอะไรบางทอาจมผลกระทบตอคณภาพน าแตยงมไดน ามาพจารณาในการวเคราะหความเสยง ซงผลการตรวจสอบนจะเปนขอมลทเปนประโยชนในการทบทวนและปรบปรงแผนจดการคณภาพน าตอไป


9.3 การส ารวจความพงพอใจของผบรโภค

ความพงพอใจของผบรโภคเปนเปาหมายหลกของการใหการบรการน าประปาของการประปานครหลวง ถาผบรโภคเชอมนในคณภาพน าประปากจะไมบรโภคน าจากแหลงอน เชนน าบรรจขวด ซงมราคาแพงและอาจไมปลอดภยเทาน าประปา ดงนนกจกรรมหนงในการตรวจสอบประสทธภาพของแผนจดการคณภาพน ากคอการส ารวจความพงพอใจของผบรโภค ซงสามารถท าไดหลายวธ อาท การส ารวจโดยการใชแบบสอบถามแบบสมตวอยาง การสมภาษณผบรโภคทมาจายคาน าประปา การส ารวจโดยใชระบบสอสารตาง ๆ และการพจารณาจากจ านวนผรองเรยนเกยวกบคณภาพน าประปา

10. การทบทวนและปรบปรงแผน

มาตรการควบคมและโครงการตาง ๆ ทเสนอในแผนจดการคณภาพน านไดจดเตรยมขนโดยพจารณาจากโครงสรางและสภาพของระบบประปาทเปนอยในปจจบน รวมทงความถและความรนแรงของอบตภยทอาจเกดขนในกระบวนการผลตและสงจายน าประปา มาตรการควบคมและโครงการเหลานควรมการทบทวนและปรบปรงเปนระยะ ๆ ตามสถานการณและตามสภาพของระบบทเปลยนแปลงไป และขอมลททนสมยมากขนเนองจากมการรวบรวมขอมลเพมเตมในขนตอนของการตดตามตรวจสอบการปฏบตงาน นอกจากนทกครงทเกดอบตภยทมผลตอกระบวนการผลตและการสงจายน าประปากควรมการทบทวนและวเคราะหประสทธภาพของมาตรการตาง ๆ ทใชลดความเสยงวาเพยงพอหรอไมและควรมการก าหนดมาตรการใดเพมเตมอกบาง

การทบทวนและปรบปรงแผนสามารถจ าแนกออกเปน 2 กรณ ดงน 1. การทบทวนและปรบปรงแผนเปนระยะ ๆ 2. การทบทวนและปรบปรงแผนภายหลงการเกดอบตภย

10.1 การทบทวนและปรบปรงแผนเปนระยะ ๆ

แผนจดการคณภาพน าทยดหลกการปองกนความเสยงของอบตภยทจะเกดขนควรมการทบทวนและปรบปรงอยเสมอ ๆ ทงนเนองจากไดมการรวบรวมและบนทกขอมลททนสมยมากขน ซงรวมทง ขอมลอบตภย ขอมลประสทธภาพของมาตรการควบคม ขอมลการเปลยนแปลงของคณภาพน าดบ คณภาพน าทผลตและสงจาย ขอมลการรองเรยนของผบรโภค ฯลฯ ขอมลเหลานเปนตวบงชอยางดถงประสทธภาพของมาตรการควบคมตาง ๆ ในแผนจดการคณภาพน า ซงชวยใหทราบถงจดออนทมอยทจ าเปนตองแกไขปรบปรง นอกจากนการเพมก าลงการผลตน าประปาและการขยายพนทบรการของการ


ประปานครหลวงกท าใหมจดเสยงทจะเกดผลกระทบตอคณภาพน าเพมมากขน การทบทวนและปรบปรงแผนเปนระยะ ๆ จะชวยใหความสมบรณของมาตรการควบคมมมากขนและลดความเสยงของอบตภยทอาจมไดพจารณาไวในแผนทมอยเดม

การประปานครหลวงควรตงคณะท างานทบทวนและปรบปรงแผนจดการคณภาพน าขนเพอการน คณะท างานดงกลาวควรมการประชมเปนระยะ ๆ เพอพจารณาขอมลจากการตรวจสอบการปฏบตงานและผลทไดจากมาตรการควบคมตาง ๆ ขอมลการตรวจสอบประสทธภาพของแผนจดการคณภาพน า ขอมลจากการตรวจสอบภายใน ขอมลการรองเรยนของผบรโภค รวมทงขอมลอนๆ ทเกยวของ เชน การเปลยนแปลงของปรมาณและคณภาพน าในแมน าเจาพระยาและแมกลอง ขอมลคณภาพน าในคลองสงน าดบ ขอมลการด าเนนงานของหนวยงานอน ๆ ในพนทรบน าของแหลงน าดบ เปนตน นอกจากนควรด าเนนการประชมในกรณพเศษทมการเปลยนแปลงส าคญเกดขนในระบบผลตและสงจายน าประปา เชน เมอระบบผลตน าประปาทกอสรางเพมเตมแลวเสรจและเรมด าเนนการผลต และกรณทการกอสรางทอสงจายน าประปาในพนทบรการทขยายเพมเตมแลวเสรจ หรอหลงจากทไดมการตดตงระบบเตมคลอรนทสถานสบจายน าประปาแตละแหง เปนตน นอกจากการพจารณาขอมลทมการบนทกไวแลวควรมการตรวจตราในภาคสนามเพอใหทราบถงสภาพหรอสถานการณทเปนอยดวย ในการประชมแตละครงจะตองมการบนทกรายละเอยดตาง ๆ ทงขอมลทน ามาพจารณาและผลสรปของคณะท างาน ซงหลงจากทไดขอสรปถงมาตรการควบคมทควรปรบปรงหรอเพมเตมแลวจงเสนอตอผบรหารใหพจารณารวมเขาในแผนจดการคณภาพน าตอไป

10.2 การทบทวนและปรบปรงแผนภายหลงการเกดอบตภย

นอกจากการประชมเพอทบทวนแผนจดการคณภาพน าเปนระยะ ๆ ทกลาวถงขางตนแลว คณะท างานทการประปานครหลวงตงขนควรพจารณาทบทวนแผนจดการคณภาพน าทกครงทมอบตภยเกดขนซงมผลกระทบตอการด าเนนงานใหบรการน าประปาของการประปานครหลวง การทบทวนแผนจดการคณภาพน าภายหลงการเกดอบตภยมความส าคญอยางยง เพราะชวยใหทราบถงพนททมความเสยงตออบตภยและระดบความรนแรงของอบตภยทอาจมไดคาดคดไวเดม และท าใหทราบวามาตรการควบคมทด าเนนการมประสทธภาพมากนอยเพยงใด เพยงพอตอการลดความเสยหายของอบตภยหรอไม และควรมมาตรการควบคมใดเพมเตมบาง การทบทวนแผนภายหลงการเกดอบตภยมกชวยใหทราบถงจดออนของมาตรการควบคมทก าหนดไวเดม ท าใหมการปรบปรงมาตรการควบคมใหมประสทธภาพมากขน ซงน าไปสการปรบปรงแผนจดการคณภาพน าตอไป


ในการทบทวนแผนภายหลงการเกดอบตภยควรมการพจารณารายละเอยดในหวขอตอไปน - สาเหตของปญหาทเกดขน - อบตภยทเกดขนไดมการพจารณาในการประเมนความเสยงหรอไม - ดชนบงชหรอสงทท าใหทราบถงปญหาทเกดขน - วธการแกไขทควรด าเนนการและสงทไดด าเนนการในสถานการณทเกดขนจรง - ในกรณทมผลกระทบตอคณภาพน า ไดมการแจงเตอนผบรโภคในเวลาทเหมาะสม

หรอไม - มปญหาในการตดตอสอสารหรอไมและไดแกไขอยางไร - อบตภยทเกดขนจะมผลกระทบในระยะกลางและระยะยาวอยางไร - การปรบปรงการประเมนความเสยง มาตรการควบคม การตดตอสอสาร และการ

ฝกอบรม จะท าไดอยางไร - แผนการด าเนนการในกรณวกฤตใชไดผลหรอไม

ภายหลงการเกดอบตภยหรอเหตการณฉกเฉน ควรมการพจารณาปจจยตาง ๆ ดงตอไปน - การตดตอสอสารและการตดสนใจของบคลากรหลกท งในหนวยงานภายในและ

ภายนอก - ความชดเจนของการปรบเขาสสภาวะฉกเฉนและการแจงเตอนถงระดบความรนแรง

ของอบตภย - ความเหมาะสมของคมอการบรหารจดการในภาวะทเกดอบตภย - ความเหมาะสมของวธการปฏบตงานและอปกรณทตองการรวมทงเครองมอสนบสนน

ทจ าเปน - ความพรอมและความทนสมยของขอมลทางเทคนค แนวทางแกปญหา และขอมลอนๆ

ทจ าเปนในการแกปญหา - ความจ าเปนในการปรบปรงการประเมนความเสยง - ความจ าเปนในการปรบปรงคมอการปฏบตงาน การฝกอบรม และการสอสาร - ความจ าเปนในการปรบปรงแผนจดการคณภาพน า

11. เอกสารอางอง

การประปานครหลวง “โครงการปรบปรงกจการประปาแผนหลก ครงท 8 (2551 – 2557)”

การประปานครหลวง “ยทธศาสตรการบรหารการประปานครหลวง ฉบบท 3 (2555 - 2559)”


ศนยควบคมระบบสงและสบจายน า การประปานครหลวง (ศรจ.) “การควบคมการสบจายน าดวยกราฟแรงดนมาตรฐาน (Pressure Trend Curve: PTC)”.

ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร (2522). มตคณะรฐมนตร วนท 17 เมษายน 2522 เรอง มาตรการการอนรกษแหลงน าดบเพอการประปานครหลวง

ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร (2522). มตคณะรฐมนตร วนท 17 เมษายน 2522 เรอง มาตรการการอนรกษแหลงน าดบเพอการประปานครหลวง

ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร (2531). มตคณะรฐมนตร วนท 12 มกราคม 2531 เรอง มาตรการการอนรกษแหลงน าดบเพอการประปานครหลวง

ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร (2535). มตคณะรฐมนตร วนท 11 กมภาพนธ 2535 เรอง มาตรการการอนรกษแหลงน าดบเพอการประปาฝงตะวนตกของแมน าเจาพระยา

อาภารตน มหาขนธ, ประไพภทร คลงทรพย, พรรณรตน รตนโชต, วลลภา อรณไพโรจน, โทโมฮาร ซาโน, มาโกโตะ เอมวาตานาเบ (2541). ความเปนพษของสาหรายทผลตสารพษในประเทศไทย. เอกสารประกอบการประชมเรอง สาหรายผลตสารพษในแหลงน าจด: ปญหาและแนวทางแกไข, 25 พฤศจกายน 2541. กรงเทพมหานคร: โรงแรมรามาการเดนส

Boonyatumanond, R., Jaksakul, A., Boonchalermkit, S., Puncharoen, P. and Tabucanon,

M.S. (2002), Monitoring of Endocrine Disruptor Compounds in the Coastal Hydrosphere of

Thailand. Symposium Environmental Monitoring and Governance in the East Asian Hydrosphere.

Brigden K, Labunska, I., and Stringer, R. (2003), An investigation of environmental

pollutants: Bangpoo Industrial Estate, Samut Prakarn, Thailand. Technical Note: 03/2003.

Greenpeace Research Laboratories, Department of Biological Sciences, University of Exeter,

Exeter, UK. October 2003.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC), Engineering and administrative

recommendations for water fluoridation, 1995. MMWR Recomm Rep. 1995;44(RR-13):1–40.

PMID 7565542.

Centers for Disease Control and Prevention (CDC), Ten great public health achievements -

United States, 1900–1999. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 1999; 48(12):241–3. PMID 10220250.

http://cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00039178.htm


http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7565542?dopt=Abstract



http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10220250?dopt=Abstract


Sirivithayapakorn, S., K. Thuyviang. 2010. Dispersion and Ecological Risk Assessment of

Di (2-Ethylhexyl) Phthalate (DEHP) in the Surface Waters of Thailand. Bull Environ Contam

Toxicol 84:503–506.

TU Delft (2002), Biological Activated Carbon Filtration, IWA Workshop, Delft University

of Technology, The Netherlands, 29-31 May 2002.

World Health Organization (2006), World Health Organization Guidelines for Drinking

Water Quality Standards, Geneva.

World Health Organization (2009), Water Safety Plan Manual : Step-by-step Risk

Management for Drinking Water Suppliers, Geneva.

แผนจัดการคุณภาพน้าcwc.mwa.co.th/backend/ku/file/15_6682_10_07_2012.pdf-...

Documents