FAD 2106 วสดและเทคนคทางการออกแบบบแฟชน

เอกสารประกอบการสอนเรองผาและเสนใย รายวชา วสดและเทคนคทางการออกแบบแฟชน

อ.สวธธ สาดสงข

__________________________________________________________________

เนอผาและเทคนคการตกแตงเสอผาทเหมาะสมกบการออกแบบเครองแตงกายสตร

ในการออกแบบเสอผาเครองแตงกาย นกออกแบบควรพจารณาหลกการเลอกใชผาเพอใหสามารถน าไปใชใหเกดประโยชนในการออกแบบได การเลอกผาเพอใหเหมาะสมกบแบบเสอ มหลกในการพจารณาอย 3 ประการคอ

1 พจารณาจากความเหมาะสมของโอกาสทใช ในการเลอกผาเพอใชในการออกแบบควรพจารณาความเหมาะสมของโอกาสทใช เชน เมอตองการออกแบบเสอผาส าหรบฤดหนาว ประเภทเสอโคท หรอเสอกนหนาว ผาทใชควรเปนผาประเภทเนอหนา ทอเนอแนนไมมชองใหอากาศผานทะลไดงาย เชน ผาขนสตว เพอชวยปองกนอากาศทหนาวเยน และยงสามารถเกบไออนจากรางกายไวไดดอกดวย ในการออกแบบเสอผาส าหรบใชในฤดรอน ควรเลอกผาประเภทบางเบา สามารถถายเทอากาศไดด ไมท าใหเกดความอบอาว หรอเหนอะหนะเพราะคราบเหงอไคล ควรเลอกใชผาททอจากเสนใยธรรมชาตของพช เชน ผาฝาย ผาลนน เปนตน สวนผาประเภททมเนอหยาบ ทอหางๆ ผวสมผสเปนป มปม งายตอการหลดลยเมอถกสะกด เหมาะส าหรบใชเปนเสอผาประเภทล าลอง ใชฉาบฉวยมากกวาทจะใชเปนเสอผาชดท างานทตองใชเปนประจ า สวนผาประเภททมลกษณะหรหราอยในตวเอง ประเภทผาทท าจากเสนใยสงเคราะห เชน แอซเทต ผลตเปนผาชนดทมความมนเงาและบางเบา ไดแก ผาแพร ผาตวน และผาทาฟตา เปนตน ถาเปนผาทท าจากเสนใยธรรมชาตไดแก ผาไหม ผาลกษณะทกลาวมานเหมาะส าหรบใชเปน เสอผาชดราตร หรอชดทใชในโอกาสพเศษตางๆ

2 พจารณาจากลวดลายผา ส าหรบนกออกแบบเสอผาทยงไมมประสบการณมากพอ การเลอกผาอาจเปนปญหาได เนองจากทฤษฏเกยวกบผาเปนทฤษฏทคอนขางล าลก นกออกแบบควรพถพถนในการเลอกเนอผาและลวดลายของผาใหมาก การเลอกผาเปนจดเรมตนของการออกแบบ ถาเลอกใชผาไดเหมาะสมจะท าใหการออกแบบงายขน ลกษณะของลายผาแบงไดเปน 5 ประเภท คอ

- ผาพน (Plain Fabrics) ผาพนเปนผาทไมมลวดลายใดๆ มสใหเลอกมากมายมลกษณะพนผวทแตกตางกนใหเลอกใช ผาพนมกจะดงดดความสนใจไดนอยกวาผาทมลวดลายแตในปจจบนผผลตไดผลตผาพนทมสสวยงาม และมเนอผาแปลกตานาสนใจมากขนกวาแตกอน ในการออกแบบเสอผาบางครงอาจใชผาพนเพยงอยางเดยว แตใชผาหลายสกสามารถออกแบบไดสวยงาม ในการตดเยบผาพนจะตองพถพถนมากกวาผาลาย เพราะจะมองเหนตะเขบไดชดเจน หากตดเยบประณตจะดสวยงาม แตถาตดเยบไมดงานชนนนจะดอยคณคาไปอยางเหนไดชด

- ผาลายเรขาคณต (Geometric Patterns) หมายถง ผาซงมลายเกดจากการใชเสนประกอบเปนรปทรงเรขาคณต เชน รปสเหลยม รปวงกลม รปวงร เสนตรง เสนโคง และเสนตดกน เปนตน จากรปทรงและเสนตางๆ เหลาน น ามาจดองคประกอบใหสวยงามโดยก าหนดสสนลงไป ผาลายเรขาคณตมมากมาย ทงลายเลก ลายใหญ ลายเรมแรกของผาลายเรขาคณต ประกอบดวย ผาลายทางตง ผาลายทางขวาง และผาตา ซงเปนลายเรมแรกของผาลายเรขาคณต กอนทจะมการพฒนาไปสลายเรขาคณตรปแบบอนๆ ตามทนกออกแบบลายผาสรางสรรคขน ผาลายเรขาคณตม 2 ประเภท คอ

1. ประเภทลายในโครงสรางผา ผาประเภทนลายจะเกดจากการทอ หรอการถกใหกลายเปนลายเรขาคณตในโครงสรางของผา ผาประเภทนสวนใหญจะมเนอหนาซงเกดจากการทอหรอการถก

2. ประเภทพมพลายลงบนเนอผา ผาประเภทนเกดจากการทนกออกแบบลายผา ออกแบบลายพมพลงบนผนผา ลายผาประเภทนเรยกวา ลายนอกโครงสราง เมอใชไปนานๆ สอาจซดจางลง กลายเปนผาพนธรรมดา ลายไมทนทานเทาผาทมลายในโครงสราง

ในการออกแบบโดยใชผาลายทาง จะตองระมดระวงในเรองของความสม าเสมอ การกะระยะชองไฟ และเกรนผาทใช โดยเฉพาะผาลายทางทมขนาดใหญ ยงตองเพมความระมดระวงในการออกแบบ และการวางแบบตดใหมากยงขน ผาลายตารางกเชนกน ถาเปนลายตาเลกปญหาในเรองการตอลายใหสมดลจะมนอยกวาผาตาใหญ ผาตาใหญสวนมาก แถบลายในแนวเสนดายยนมกถกวาแถบลาย ในแนวเสนดายพง ดงนนผาตาใหญลายจะไมเปนสเหลยมจตรสแท จงไมเหมาะสมทจะใชในเกรนเฉลยง

- ผาลายธรรมชาต (Naturalistic Patterns) ผาลายธรรมชาตเปนผาทนกออกแบบลายผา ไดแรงบนดาลใจมาจากธรรมชาต เชน คน พช สตว และสงแวดลอม เปนตน ผาลาย

ธรรมชาตทนยมน ามาใชในงานออกแบบเสอผา คอ ผาลายใบไมและดอกไม รวมทงลายรปสตวตางๆ ลายประเภทนจะมสหลายสในชนเดยวกน สวนใหญจะมสสนทเลยนแบบสของธรรมชาต

- ผาลายรวม (Conventional Patterns) ผาลายรวมเกดจากการรวมลายเรขาคณตกลปลายธรรมชาตไวในผนเดยวกน ท าใหไดลายผาทมเสนหและมรปแบบแปลกใหมเกดขนผาฝายทพมพลายรวมเปนผาทนาสนใจ เพราะลายรวมนสามารถลวงตาใหผาดมคาขนได ท าใหโอกาสทจะใชมมากขนกวาผาฝายทพมพลายธรรมชาต และใชสธรรมชาตเพยงอยางเดยว

- ผาลายจด (Dots and Spots) ผาจดเปนผาทใหความรสกแขงทสด ในจ านวนผาลายทงหมดทกลาวมาแลว แตถงกระนน ผาลายจดกบงบอกถงความรสกราเรงเบกบานและออนหวาน สงางามอยในตว การใชผาจดถาใชมากเกนไปอาจท าใหดไมสวย ควรใชในจ านวนทพอเหมาะ ผาลายจดทมขนาดของจดใหญ จะใหความรสกแขงมากกวาขนาดของจดทเลกกวาผาจดทมจ าหนายในปจจบนมขนาดและสสนมากมาย ใหเลอกใชไดตามความเหมาะสม

ฉะนนในการพจารณาเลอกลวดลายผา ควรพจารณาทงโครงสรางและขนาดของลวดลายวาผาทมลวดลายตามทางยาวผานน เปนลวดลายแนวขวาง ลวดลายแนวตงหรอลวดลายอสระ ควรเลอกลวดลายผาใหเหมาะสมกบรปรางของผสวมใส

3 พจารณาจากผวสมผสของผา (Texture) เมอตองการทราบผวสมผสทแทจรงของวสดตางๆ จะตองมการจบตอง จงจะรไดวาเปนลกษณะผวสมผสอยางใด ผวสมผสของผาในปจจบนมมากมาย ซงเปนผลมาจากการใชเทคนคใหมๆ ในการผลตผา แตอยางไรกตามลกษณะของผวสมผสแบงออกไดเปน 2 ลกษณะดงน

- แบงตามความนมและความกระดาง สามารถแบงตามการใชงานได 3 ลกษณะ คอ

1. ชนดนมมาก เชน ผาเครป นยมใชส าหรบเสอผาทออกแบบใหมเสนกรอบนอกแบบพเศษ เชน บานหรอพองมากๆ

2. ชนดปานกลาง เชน ผาไหม นยมใชส าหรบเสอผาทออกแบบใหมเสนกรอบนอกแบบปกต

3. ชนดกระดางมาก เชน ผาทาฟตา นยมใชส าหรบเสอผาทออกแบบใหมเสนกรอบนอกแบบพเศษ เชนเดยวกนกบชนดนมมาก

- แบงตามความหนาและความบาง ผาบางชนดนอกจากจะมความหนาบางตางกนแลว ยงมผวสมผสทแตกตางกนดวย เชน ผาไหมเนอบาง บางชนดอาจมผวสมผสกระดางพอๆ กบผาออแกนซากได แตผาเนอบาง บางชนดกอาจมผวสมผสนมเหมอนผาชฟอง ในขณะทผาไหมเนอหนา กมผวสมผสทแขงกระดาง และผวสมผสทออนนมเชนเดยวกน เปนตน

ตวอยางของผาทมความเหมาะสมตอการน ามาตดเยบเสอผา ผาทใชในการตดเยบเสอผานนมหลากหลายชนดนกออกแบบจ าเปนตองเลอกใชใหเหมาะสมกบรปแบบของงานนนๆ เพอใหชดออกมาตรงตามแบบทตองการ(Hosegood, B: 1996)

1. Poplin เปนผาเนอละเอยดท าตามเสนใยฝาย พนผวเรยบ บอบบาง เหมาะส าหรบท าเสอสตร (Blouse) หรอชดกระโปรง (Dress)

2. Voile ผาบางน าหนกเบา ท าจากเสนใยฝาย พนผวเรยบ บอบบาง เหมาะส าหรบท าเสอสตร ชดเดก ชดประโปรง

3. Cotton Lace ใชตกแตงบนเสอผา 4. Broderie Anglaise เปนผาฝายผสมใยสงเคราะห มการตกแตงเจาะรเปนลวดลายตางๆ

เชน ดอกไม ใชส าหรบตดชดกระโปรง หรอชดนอน 5. Damask เปนผามลวดลายดอกไมททอแบบซาตน ใหเกดความเหลอบเงา ลงบนผาพนทม

สเดยวกน เหมาะส าหรบท าแจกเกต 6. Satin เปนผาพนเรยบ มนวาว มหลายน าหนก เหมาะส าหรบท าชดกระโปรง และชดราตร 7. Taffeta ผาพนมนเรยบ มนวาว อยทรงตวไดด ยบงาย เหมาะส าหรบชดกระโปรง แจกเกต

ชดแตงงาน ชดราตร 8. Organza เนอผาบางมาก โปรงแสง แขง คงตว ใชส าหรบตกแตง ดอกไมประดษฐ หรอท า

เสอผาทมความหลวม ไมรดตว 9. Crepe De Chine ผาทมพนเรยบ มนวาว ทงตวไดด ใชท าชดราตร เสอสตร ชดนอน 10. Velvet ผาก ามะหย ใหความรสกหรหรา เหมาะส าหรบชดราตร 11. Chiffon ผามเนอบาง ทงตวไดด เหมาะส าหรบชดราตร เสอสตร ชดชนใน 12. Habutai ผาไหมเนอนม เหมาะส าหรบท าชดกระโปรง เสอสตร หรอท าเปนชนใน 13. Georgette ผาเนอบาง นม คลายผาชฟฟอน แตมความทบกวา เหมาะท าเสอสตร ชด

กระโปรง 14. Jacquard เปนผาทมลายทง 2 ดาน มกเปนลายดอกไม เหมาะส าหรบท าสท แจกเกต

กระโปรง

15. Tulle, Net เปนผายดตาขาย ผาทมคณภาพดจะมเนอนม และคนตวไดด มความยดหยนสง ใชส าหรบท าชดชนใน หรอท าเสอผาทตองการใหมวสดอนๆมาตกแตงบนพนผว

16. Lame ผาเนอเรยบ ลน มนวาว ท าจากเสนใยโลหะ เหมาะส าหรบชดราตร 17. Sequin Fabric ผาบาง โดยมเลอมปกแบบส าเรจทงผน ใชท าชดราตร

ชนดผา ลกษณะเนอผา คณสมบตของผา 1. ผาไหม ( Silk )

สามารถระบายอากาศไดด มเสนใยททอจากเสนใยธรรมชาต เนอผาไมหนาไมบางเหมาะกบงานทมรปทรงปกต

มทงแบบทดานและเคลอบเงา คณสมบตคงรป แตกอนใชตองท าการอบกอน

2. ผาลนน ( Lenin )

เปนผาทผลตจากเสนใยธรรมชาต สามารถระบายอากาศไดด เหมาะกบงานทมรปทรงปกต

มความมนดานไมเงามากเพราะเกดจากการทอเสนใยธรรมชาต เนอผาคงรป

3. ผาชฟอน ( Chiffon )

มลกษณะบางเบา ทงตวไดดเหมาะกบงานทมรปทรงปกตและตองการความพรวไหว

มความมนเงาแตไมมาก เนอผาลน

4. ผาซาตน ( Satin )

เปนผาพนเรยบ มหลายน าหนกแลวแตลกษณะการทอเหมาะกบงานทตองการความกรยกรายแตยงคงรปทรงไดอย

มความมนเงา เนอผาลน มน าหนก เหมาะส าหรบท าชดราตร

5. ผาเครป

เปนผาพนเนอเรยบคลายผาซาตนแตมควาบางเบากวา น าหนกนอยกวา

มความมนเงาวาว บาง และลน

6. ผาก ามะหย ( Velvet )

เนอนม มความหนาแตไมมากเหมาะกบงานทตองการความหรหรา

มความมนเงา ลน

7. ผาลกไม ( Lace )

เปนผาถกทอ มทกลายดอก ลายขด เปนตน มทงทท ามาจาก ฝาย ปาน ไนลอน และ โพลเอสเตอร

มความบางเบา เปนรเหมอนผาถก นยมใชแตงงานทเนนความหรหรา

8. ผาตะขายนม

เปนผาถกทอเปนตะขาย เนอนม โปรง บางเบา

มความบางเบา โปรง นยมใชตกแตงชดราตรและชดววาห

การตกแตงเสอผา การตกแตงเสอผา (Treatment) 1 การตกแตง หมายถง วธการตกแตงเสอผาทเกดจาการตกแตงดวยวธใดวธหนง ท าใหเสอผาเกดความสวยงามไมแพการตกแตงดวยวสดตกแตง การตกแตงเสอผามหลายวธ เชน การตกแตงดวยตะเขบ ผาเฉลยง การตอผา ไสไก การแทรกผา การตเกลด จบระบาย จบรด ฯลฯ เปนการตกแตงตองใชฝมอการตดเยบ ความประณต นยมใชตกแตงกบเสอผาเดก การตกแตงเสอผา

1 สาคล ชลสาคร. วสดทใชการผลตและตกแตงเสอผา, ( กรงเทพฯ : โรงพพมคณะคหกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยราชมงคลคลองหก..

2546) , หนา 90 – 106

สตร บรษ ในชดล าลอง ชดท างาน หรอชดอนๆ ขนอยกบการเลอกวธการตกแตง แตละวธ ควรเลอกใชใหเหมาะสม ความส าคญของการตกแตงเสอผา การตกแตงเสอผาเปนการตกแตงเพอใหเสอผานนดสวยงาม มองดแลวนาสวมใส และสามารถดงดดความสนใจของเพศตรงขาม การตกแตงเสอผาไมวาจะเปนการตกแตงดวยมอ หรอดวยเครองจกรกมความส าคญทงสน การตกแตงดวยเครองจกรม การจบรด จบระบาย การปกตกร การเดนเสนท าใหเสอผาเกดความสวยงามมากยงขน การตกแตงสามารถชวยเพมราคาเสอผา และบงบอกถงรสนยมของผสวมใส บางครงสามารถชวยแกปญหาการตดเยบได เชน จบระบาย ชวยแกปญหาเรองความยาวเสอ กระโปรง หรอแกปญหารปแบบเสอทแขงกระดาง ใหดออนหวาน นารก ไดเชนกน หรอ การเดนเสนตะเขบ เดนคว ชวยใหตะเขบเรยบ และเพมจดเดนนาสนใจมากยงขน สวนการปกมอ ดวยเสนไหมสแปลกตา ปกเปนลวดลายธรรมชาต ลวดลายเราขาคณต ฯลฯ สามารถชวยใหเสอผาเกดจดเดน นามอง เปนเอกลกษณงานฝมอของไทยเราอกดวย หลกการตกแตงเสอผา หลกการตกแตงเสอผา มขอควรพจารณา ดงตอไปน

1. การตกแตงตองกลมกลนกบลวดลายในผา เชน ผาทมลวดลาย สวนใหญตองใชผาพนมาตกแตง

2. รปทรงของการตกแตงตองเหมาะสมกบรปแบบหรอโครงสรางเสอผา 3. สและผวสมผสของผา กบการตกแตงตองใหกลมกลนกน 4. จดเดนบนเสอผา การตกแตงเสอผาควรมเพยงจดเดยว เลอกต าแหนงใดต าแหนงหนง

ใหเดนเพยงจดเดยว เชน ท าลวดลายรอบคอเสอ รอบขอบ และกระเปา 5. ความสมดลของการตกแตง ควรหลกเลยงการแบงสดสวนการตกแตงทมความสมดล

เทากนบนตวเสอ เชน ขนาดเทาๆกนจะเกดความซ า ไมนาสนใจ ประเภทการตกแตงเสอผา การตกแตงเสอผา ทงการตกแตงเสอผาดวยมอ และการตกแตงดวยเครองจกร สามารถแบงออกไดเปน 15 ประเภท ดงน

1. การตกแตงดวยตะเขม (Stitched trims) 2. การตกแตงดวยสมอค (Smock) 3. การตกแตงรมหรอชายเสอผา (Shaped edged) 4. การตกแตงดวยจบระบาย (Ruffles) 5. การตกแตงดวยจบรด (Fullness) 6. การตกแตงดวยการจบจบ (Pleating)

7. การตกแตงดวยการตเกลด (Tucking) 8. การตกแตงดวยการตอผา (Patch work) 9. การตกแตงดวยไสไก (Roulean work) 10. การตกแตงดวยการแทรกผา (Godet) 11. การตกแตงดวยการเยบสก (Quilting) 12. การตกแตงดวยการระบายส (Airbrush and hand painting) 13. การเดรปผา ( Draping ) 14. การปกลกปด (Beading) 15. การใชลกไม (Lace) ตกแตง

การตกแตงทง 15 ประเภท ควรเลอกใชใหเหมาะสมกบรปแบบเสอผา เนอผา โอกาสสวนใส และราคาของเสอผา ขอควรค านงในการตกแตงเสอผา

ควรค านงถงความเหมาะสมของเนอผากบการตกแตง และออกแบบลายตกแตงใหเหมาะสมและสวยงาม เมอออกแบบส าหรบฤดหนาว เชน เสอกนหนาว ผาทควรใชจะตองเปนผาจ าพวกเนอหนา ทอแนนๆ ไมมชองใหอากาศผานทะลเขางาย เพอจะไดปองกนอากาศหนาวจากภายนอกได ทงยงเกบไอตวใหอนอยเสมอ

ผาบางเบาเหมาะกบแบบเสอส าหรบฤดรอน อากาศสามารถถายเทไดด ไมท าใหเกดความอบอาว

ผารปแบบแปลกตา กจะเหมาะสมกบการตกแตงประเภทสวยงาม หรหรา การตกแตงดวยตะเขบ (Stitched trims) การตกแตงเสอผาดวยตะเขบ

สามารถท าไดทงเยบดวยมอ และเยบดวยเครองจกร นยมตกแตงตามรมตะเขบบนเสอผา เพอเพมจดเดนใหเสอผามากยงขน การตกแตงเสอผาประเภทน จะใชเสนดายทมลกษณะธรรมดาหรอพเศษ กขนอยกบความตองการ เพราะเสนดายทใชเยบตะเขบตกแตง จะชวยเพมความสวยงามใหเสอผาดมน าหนกและสวยงามยงขน อาจจะเปนเสนดายเดยว ดามค หรอเสนดายควบ ทมขนาดเสนดายเลกใหญไมเทากน มทงสเดยว และหลายสในเสนเดยวกน เพอเพมความสวยงาม เขมจกรทใชเยบ ควรจะใหมขนาดโตกวาเขมจกรธรรมดา และควรปรบจกรใหมความตงหยอน ขนาดฝเขม ใหพอเหมาะกบเนอผานนๆ การตกแตงเสอผาดวนเสนดาย สามารถตกแตงไดหลายวธ เชน การ

ตกแตงดวยการเดนคว การคทเวรก การใชเสนดายท าลวดลาย ลกษณะการตกแตงเสอผาดวยตะเขบม 12 ลกษณะ ควรเลอกใชใหเหมาะสมกบรปแบบเสอผา ดงน คอ

1. ตะเขบแทรกกลาง (Slot seam) ตะเขบแทรกกลาง นยมใชตกแตงรอบตอของผา เชน เสอเทเลอร

2. ตะเขบลม (Welt seam) ตะเขบเยบ ขลบผา แลวลมตะเขบเยบเดนคว ทใชตกแตงรอยตอผาทตองการความเรยบของรมผา

3. ตะเขบเดนคว (Multi needle topstitch) การเยบตะเขบโชวฝเขมดวยดายเสนเลก หรอดายเสนแปลกใหมหลากหลายสสน สามารถเยบไดทงดวยเครองจกรและมอ เพมความนาสนใจใหเสอผา การเยบโชวตะเขบแบบเดนควน เปนการตกแตงเพมน าหนกผา ฉะนนผาทใชตกแตงตองเปนผาทมเนอเรยบหรอผาบางเบา ในการก าหนดตะเขบหรอฝเขม นยมก าหนดตามความเหมาะสมของแบบเสอแตละแบบ จะไมมการก าหนดแนนอน สวนใหญใชเยบเสนกรอบนอกกระเปา ปก จะเยบประมาณ 1-3 เสน

4. ตะเขบสอดเชอก (Corded edge) ตะเขบสอดเชอกรมผา เพมจดเดนใหรมผา เพราะมเชอกนนขน หรอเรยกวา การเยบเชอกไปปง (Piping)

5. ตะเขบแทรกเชอก (Corded seam) ตะเขบแทรกเชอก มลกษณะคลายกบตะเขบสอดเชอก แตตางกนทตะเขบแทรกเชอกใชตกแตงรอยตอของผาหรอตะเขบระหวางชนแบบตดในตวเสอผา ใชเทคนคการเยบคลายกน

6. ตะเขบเยบมอ (Hand) การตกแตงตะเขบเสอผาดวยการเยบมอ แทนคเรองจกร นยมใชตกแตงเสอผาสตร

7. ตะเขบเดนควค (Flat-fall seam) ตะเขบเดนควค 2 เสน นยมใชตกแตงเสอเชต และเสอผายนส

8. ตะเขบผก (Fagoting) เปนตะเขบตกแตงรอยตอผา ดวยการผกเสนดาย 9. ตะเขบรมผา (Hem Stitch) เปนตะเขบตกแตงรมผาหรอชายเสอ ชายกระโปรง 10. ตะเขบชองหวง (Eyelet seading) เปนตะเขบตกแตงรมผา มลกษณะเปนชอง หวง หรอร

อาจจะปกลกปดเพมได 11. ตะเขบลกโซ (Overlock) เปนตะเขบลกโซ ตกแตงบรเวณรมและชายเสอผาหรอเรยกวา

ตะเขบจกร 2 เสน การตกแตงเสอผาดวยตะเขบทกประเภท สามารถเลอกใชใหเหมาะสมกบประเภทและรปแบบของเสอผา

ลกษณะตะเขบทใชตกแตงเสอ

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา94 การตกแตงดวยสมอค (Smock) การตกแตงดวยสมอค เปนการตกแตงกอนตดเยบเปนตวเสอ ซงจะตองก าหนดเนอทสมอค และต าแหนงทตองท าสมอค เชน ตวเสอ กระเปา แขน หรอทเอว การท าสมอคม 2 แบบคอ การตกแตงสมอคดวยมอและการตกแตงสมอคดวยเครองจกร มลกษณะการท าแตกตางกน แตจะเปนวธใดกตาม กเรมดวยการก าหนดจดต าแหนงของแนวสมอค การตกแตงสมอคดวยมอ นยมใชตกแตงเสอผาเดก สมอคเกดจากการเยบตะเขบขนาดเลกเปนลวดลายเรขาตณต โดยใชเสนดายโยงเปนแนว ผาทนยมใชสวนใหญเปนผาใยธรรมชาต เพอตองการความนมและฟองฟของกระโปรง เสอผาเดกทตกแตงดวยสมอคมอ จะมราคาแพงกวาตกแตงดวยเครองจกร แตอยางไรกตามการตกแตงสมอคดวยเครองจกร กมความสวยงามเชนเดยวกบการตกแตงดวยมอและยงมราคาถกกวาการตกแตงดวยมอ

การตกแตงสมอค นยมใชตกแตงเสอผาเดก เพมความนารก ออนหวานใหกบเสอผา มากขน

การตกแตงเสอดวยสมอค

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา95

การตกแตงรมหรอชายเสอผา (Shaped edged) การตกแตงรมหรอชายเสอผาสามารถท าไดทงดวยมอ และดวยเครองจกร การตกแตงรมเสอผามหลายรปแบบ ทงรปทรงแบบสนปละยาวขนอยกบความตองการ หรอใหเหมาะสมกบรปแบบของเสอผา นยมใชตกแตงชายเสอ กระโปรง กางเกง การตกแตงรมผา สามารถแบงออกได 7 รปแบบ ดงน

1. รมโคงหรอชายกรย (Scallops) เปนการตกแตงรมโคงแบบมผากนหรอมชายกรย ท าใหรมหรอชายผาส าเรจรป เหมาะสมกบเสอผารปแบบนารก ออนหวาน

2. รมผก (Fagoting) เปนการตกแตงรมผา โดยการผกเสนดายของชายเสอผาเปนปม หวง หรอแบบอนๆ ผกใหสน ยาว ใหเหมาะสมกบความยาวของเสอผาไดตามตองการ

3. รมหยก (Lettuce edge or marrow edge) เปนการตกแตงใหรมหรอชายเสอผาเปนรปแบบหยก พลว ฝอย นยมใชตกแตงรมชดเจาสาว

4. รมผาเฉลยงสอดเชอก (Bias cording) เปนการตกแตงรมเสอผา ดวยผาเฉลยงแบบสอดเชอก เพมผวสมผสการโคงนนของเชอก นยมตกแตงรมเสอผา ทมเนอผาคอนขางแขง

5. รมถกโครเชร (Crochet edge) เปนการตกแตงรมเสอผาดวยการถกโครเชร เปนการถกดวยมอหรอโครเชรส าเรจรปมาเยบตดกได

6. รมรอย ผก (Wired edge) เปนการตกแตงรมผาดวยวธการรอย ผก หรอตอลวดลายเสอผา

7. รมตอแทรกผา (Picot edge) เปนการตกแตงรมเสอผา แบบการตอผา แทรกผา เชนเดยวกบการเยบตอสาบเสอผา

8. รมคทเวรค (Cut work) การเยบตกแตงและการเยบรมใหส าเรจในคราวเดยวกน หรอการเยบสวนทเปดออกใหตดกน สามารถเยบไดทงดวยจกรและมอ นยมใชเสนดายทมสตางกบสเสอผา

การตกแตงรมชายเสอผา

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา96

การตกแตงดวยจบระบาย (Ruffles) การตกแตงดวยการจบระบาย หมายถง การตดผาเปนเสน แลวน ามาเยบตอรมเสอผา การตดผาจบระบายม 3 ทศทาง คอ 1). เกรนตามผาเฉลยง 2). เกรนตามขวาง ใหมความกวางตามตองการ ความยาวเทากบ 4-5 เทา ของความยาวตองการตดระบาย 3). เกรนวงกลม ใชส าหรบระบายพลวในตว ผาทเหมาะส าหรบท าจบระบาย คอ ตองเปนผาทมน าหนกเบา บาง และสสดใส สามารถตกแตงและดดแปลงใหเหมาะสมกบรปแบบเสอผาไดตามตองการ การตกแตงเสอผาดวยจบระบาย เปนการตกแตงทตองการใหเสอผามความออนหวาน นารก และตองการความนมและฟองฟของเสอ กระโปรง นยมใชตกแตงเสอผาเดก สตร การตกแตงดวยจบระบายใชตกแตงตะเขบหรอรมผา ควรเลอกแนวเกรนผาใหเหมาะสม การตกแตงจบระบายแนวตรง (Straight ruffle variations) การตกแตงจบระบายแนวตรง นยมใชตกแตงรมหรอชายเสอ กระโปรง ควรตกแตงรมระบายใหส าเรจกอนการตกแตง มรปแบบพนฐาน 7 แบบ ดงน

1. จบระบายเสนตรงธรรมดา (Simple Straight ruffle) 2. จบระบายผาเฉลยง (Bias ruffle) 3. จบระบายพลท (Pleated ruffle) 4. จบระบายวงกลม (Centrally gathered ruffle) 5. จบระบายรมส าเรจ (Edge finished with ruffle) 6. จบระบายลกไม (Lace ruffle) 7. จบระบายเฉพาะท (Area ruffle)

การตกแตงเสอผาดวยจบระบายแนวตรง

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา97 การตกแตงจบระบายแนววงกลม (Circular ruffle)

การตกแตงจบระบายแนววงกลม ใชตกแตงรมหรอชายกระโปรง เสอ ควรตกแตงรมระบายใหส าเรจกอนการตกแตง มรปแบบพนฐาน 4 แบบ ดงน

1. จบระบายวงกลมขนาดใหญ (Large ruffle at hem) 2. จบระบายวงกลมยวยไลระดบ (Cascade) 3. จบระบายวงกลมกลบตะเขบ (Ruffle set into seam) 4. จบระบายวงกลมสอดรมผา (Circular ruffle with wired edge)

การตกแตงเสอผาดวยจบระบายแนววงกลม

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา98

การตกแตงดวยจบรด (Fullness) การตกแตงเสอผาดวยจบรด หมายถง การเพมเนอทผา ดวยการจบรด ท าใหเสอผามความฟองฟ บานออก มวธการท าไดหลายลกษณะ คอ

1. การจบรด โดยการเยบเปนตาสเหลยม ดวยตนผส าหรบเยบจบรดโดยเฉพาะ เยบลงบนผาตามยาว และเยบยอนกลบใหเกดตาสเหลยมไดมมฉาก 90 องศา

2. Gathering Foot คอการจบรดเพอเพมเนอทดวยตนผ เปนการเพมจบผาใหเรยบเสมอกนเปนค ฝเขมมสวนชวยใหจบเทากน

3. Gathering คอ การจบรดเพอเพมเนอท ดวยวธการเยบจกรหาง 2 แถวแลวดงเสนดายลาง จะเกดรอยยนหรอรด เนอทผาเขามาอยรวมกน จะไดจบรดเลกนอย

4. Gathering คอ การจบรดทใชตะเขบเยบดวนดายเสนกลม ใชฝเขมหางๆ 5. Shirring คอ การจบรดเพอเพมเนอทมากกวา 3 แถวขนไป 6. Group shirring คอ การจบรดเปนแถวระยะหางเทาๆกน จนเปนแนวรดกวาง 7. Tucked shirring คอ การจบรด 2 รมเทาๆกน 8. Corded shirring คอ การเยบรดตามเกลยวเชอกเปนจบเพมเนอท การรดแบบนใช

ตกแตงเสอผา บรเวณรอบคอ ปลายแขน รอบคอ รอบใตอก การตกแตงเสอผาดวยการจบรดสามารถเพมความบาน ฟองฟ นยมตกแตงเสอผาสตร

เดก รปแบบสวยงาม ออนหวาน นารก

การตกแตงเสอผาดวยจบรด

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา99

การตกแตงดวยการตเกลด (Tucking) การตกแตงดวยการตเกลด หมายถง การตกแตงเสอผาดวยวธการเยบผาเปนแนวเสนตรง ใหชดแนวสนทบ จะเยบตเกลดยาว หรอสน เลก ใหญ ไดตามตองการ หรอจะตเกลดกากบาท หรอเสนขวาง เสนทแยงมมกได ใชตกแตงบรเวณคอเสอ แนวกระโปรง หนาอก สงเสรมใหเสอผาดสวยงามยงขน การตกแตงดวยการตเกลด สามารถท าได 6 ลกษณะ ดงน

1. ตเกลดถ (Pin tucking) 2. ตเกลดแนวตามยาว (Vertical tucking) 3. ตเกลดแนวทแยง (Diagonal tucking) 4. ตเกลดแนวตามขวาง (Horizontal tucking) 5. ตเกลดดวยความรอน (Heat tucking) 6. ตเกลดดานขาง (Side tucking)

การตกแตงเสอผาดวยการตเกลดบนเสอผา ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา100

การตกแตงดวยการตอผา (Patch work) การตกแตงดวยการตอผา หมายถง การตอผาชนเลกๆทมสแตกตางกน เพอใชตกแตงเสอผาทเปนงานตกแตงและดดแปลงเสอผาอกรปแบบหนง ทตองอาศยศลปะและฝมอผสมกน การตอผามมานานตงแตกลางศตวรรษท 12 กอนนนเปนการน าเศษผามาตอกน เพอน ามาใชให

เปนประโยชนได จนกระทงถงปจจบนการตอผาอยางมศลปะ เพอน าไปใชประโยชนในการตกแตงเสอผา จะท าใหเสอผาเก สวยงามนาสนใจ และเพมคณคามากยงขน การตอผาสวนใหญ จะนยมตอเปนรปเรขาคณต เพราะงายตอการเกบรมผาใหสวยงาม และงายตอการตอผาดวย เชน สเหลยมขาวหลามตด สามเหลยมดานเทา สเหลยมจตรส ครงวงกลมและ รปหกเหลยม ยงรปทรงตอยากเทาใด กยงนาสนใจมากกวาแบบอนๆ การตอผาเพอการตกแตงเสอผา คนไทยบางกลมจะนยมมาก และน าฝกใหเกดทกษะ จนกลายเปนศลปะประจ าหมบาน เชน ชาวไทยโซง แมวและกระเหรยง เปนตน และมลวดลายเปนเอกลกษณของกลม คอ นยมตอผาสสดๆ ลงบนผาฝายพนสด า สน าเงนเขมหรอกรมทา ททอมอเอง ซงเปนผาทมความสวยงามมาก แลวน าผาทตอลวดลายแลวมาตอตกแตงบนตวเสอ บรเวณสาบเสอ คอเสอ ขอบปลายแขน กลางเสอดานหลง ชายเสอ เชงผานง และผาคาดเอว ฯลฯ หรอบางครงเรยกวา Appliqué เปนการตกแตงชนผา โดยมรปแบบมาจากการเยบและใชตะเขบ ใหเปนรปทรงกราฟก เพอใหเปนผา 3 มต และมน าหนกเบา

การตกแตงเสอผาดวยการตอผา

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา101

การตกแตงดวยไสไก (Roulean work) การตกแตงดวยไสไก ผาไสไก หมายถง การตกแตงดวยผาทตดเปนเสนๆ ตามแนวผาเกรนเฉลยง เพอตองการใหผาไสไกยดหยนได สะดวกในการตกแตงและประดษฐเปนลวดลายตามตองการ กลาวคอ ผาทใชท าไสไกจะตดเปนเสนขนาดเลกหรอใหญตามความตองการ เสรจแลวน าไปรดเปนเสนทบ เยบดวยจกร โดยใหหางจากเสนสนทบตามขนาดของเสนไสไกตามตองการ สวนใหญนยมเสนขนาด 0.5 ซ.ม. เสรจแลวตดรมผาใหเลกได ไสไกออน หรอตดรมตะเขบใหใหญ จะไดเปนไสไกแขง กลบเสนไสไกออกมา เพอเกบตะเขบผาไวดานใน จะใชเขมสอยหรอทกลบไสไกเปนอปกรณกลบกได การใชไสไกตกแตงเสอผามหลายลกษณะ คอ

1. Inset trimming คอ การใชไสไกเสนเดยว มาตกแตงบรเวณชายเสอผา 2. การใชไสไก 3 เสนถกเปนเปยตกแตงบนเสอผา จะใชไสไกสเดยวกบเสอผา หรอใชไส

ไกตางสกนกไดตามตองการ หรอใชไสไกขดเปนลวดลาย เปนหวงคลองกระดม (Cord loop)

3. Frog fastening คอ ใชท ากระดกจน โดยการขดเปนกระดมแบบตางๆตามตองการ จะใชเสนเดยว หรอเสนค เรยกวา Twisted cord armament หรอเปนกระดมจนแบบหวง เรยกวา Frog mad of loops

4. ใชไสไกท าเปนปลองเลกๆ นยมใชไสไกออน รดใหแบน ผาทใชเยบไสไกตองเปนผาทไมยบงาย เสรจแลวขดเปนลวดลาย สอยตรงดวยดายหรอไหมสวยๆ จะไดการตกแตงคลายลายฉลเหมอนลกไม

การตกแตงเสอผาดวยไสไก ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา102

การตกแตงดวยการแทรกผา (Godet) การตกแตงดวยการแทรกผา หมายถง การน าผาตางชนตางขนาดมาเพมเขาไปในเนอทผาเดม เปนการตกแตงเพอใหเกดความแตกตางบนเสอผา นยมมากในการตกแตงกบกระโปรง แขนเสอ เปนการตกแตงท าใหเนอทผาฟองฟ นยมมากในป 1930 โดยใชแทรกผาในกระโปรงยาว ชวงชาย อาจแทรกดวยผาเฉลยง ผาส ตามตะเขบ เพอใหปลายบาน หรอเรยกวา ทรงปลายบายแบบหางปลา มลกษณะการแทรกผาไดหลายแบบ คอ

1. การแทรกผารปทรงตางๆ (Shaped godet) เชน รปสามเหลยมตรงรอยตะเขบ หรอต าแหนงทตองการแทรกผา หรอแทรกผาแบบโคง การท าแบบน ตองตดผาออกจากกระโปรงทตองการตอ เปนรปโคงตามตองการ

2. การแทรกเปนหางปลา (Tail godet) การแทรกแบบน ตองจบผาใหตงตรงตามแนวยาว แลวตดผาทตองการน ามาแทรกเปนรปวงกลม อาจใชผาตางสกนกได แลวน ามาเยบตดกน กจะไดเสอผาทยวยบานตามตองการ

การตกแตงกระโปรงดวยการแทรกผา

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา103

การตกแตงดวยการเยบสก (Quilting) การตกแตงดวยการเยบสก คอ การเยบผา 2 ชน หรอมากกวาซอนกน มวสดนมๆใสไวตรงกลาง เมอเยบตะเขบจกรจะเปนรอบลกลงไป สวนทไมไดเยบจะนนขน ท าใหเกดเปนลวดลายส าหรบใชตกแตงเสอผา ม 3 รปแบบ คอ

1. การเยบสกลายรว (Rail quilt) 2. การเยบสกลายตาขายหรอลวดกรงไก (Chicken wire) 3. การเยบสกลวดลายแปลกตา (Novelty pattern)

การตกแตงเสอผาดวยการเยบสก

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา104 การตกแตงดวยการจบจบ (Pleats) การตกแตงเสอผาดวยการจบจบ หมายถง การจบผา พบผา มาซอนกน โดยใชความรอนเปนตวชวย ฉะนนควรเลอกผาทผลตจากเสนใยสงเคราะห เพราะมคณสมบตไมทนตอความรอน สามารถจบจบไดงาย และทนตอการซก การท าความสะอาด การจบจบแบงออกไดเปน 4 ชนด ดงน

1. จบใบมด (Knife straight)

2. จบกลอง (Box pleat) 3. จบหนงหบเพลง (Accordion, crystal) 4. จบนายชาง (Engineered)

การตกแตงกระโปรงดวยการจบจบแบบตาง ๆ

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา105

การตกแตงดวยการระบายส (Airbrush and hand painting) การตกแตงเสอผาดวยการระบายสดวยมอบนเสอผา นยมตกแตงเสอผาประเภททตองการงานฝมอ มราคาแพงมาก ผาทผลตสวนใหญนยมผาเสนใยธรรมชาต เพราะมคณสมบตดดซมความชนหรอสไดด สามารถระบายสไดงาย และไดสสดใส การท าบาตก เปนการตกแตงผาดวยการระบายสเชนกน แตมเทคนคและขนตอนการท ายงยากกวา เปนเทคนคการตกแตงผาของชาวภาคใต นยมลวดลายทเปนธรรมชาต เชน ดอกไม ใบไม ทะเล สตวน า ฯลฯ และมราคาแพงเชนกน

การตกแตงเสอสตรดวยการระบายส

ทมา : วสดทใชผลตและตกแตงเสอผา : หนา106 การเดรปผา ( Draping ) การเดรปผานนจะท าบนล าตว เพอสรางลอยพบทตนและนมนวลบนเสอผาและจะยดโดยใชรอยเยบแบบซอน ตอจากนนจะยดตดกบซบใน ( Lining ) ผาทใชตองตดแบบผาเฉลยง และเปนผาเนอนม เชน ผาเครป ผาเจอรซ ผาชฟฟอน ผาซาตน เปนตน การปกลกปด (Beading) ลกปดนนท าจากวสดทหลากหลาย มทงท าจากแกว ครสตล พลอยเทยม มก เลอม แผนโลหะ การใชลกไม (Lace) ตกแตง ผลตจากเสนดาย น ามาถกทอเปนลวดลาย ลกไมมทงท าจากไหม ฝาย ปาน ไนลอนและโพลเอสเตอร ลกไมอาจเปนผาทงผน หรอเปนแถบเสนส าหรบตกแตง สงยดตด และ เครองเกาะเกยว (Opening Fastening) การสวมใสเสอผา จ าเปนทจะตองมจดเปดไวส าหรบถอดเขาออก เพราะฉะนนเครองเกาะเกยวเปนองคประกอบทส าคญส าหรบเครองแตงกาย เครองเกาะเกยวนนตองเหมาะสมกบเสอผา วตถประสงค และบรเวณทจะเลอกใช มลกษณะตางๆกน ดงน

- โบว และการผก (Bows and Ties) อาจท าจากแถบผา โบว สายถก (Braid) - หวง หรอหวเขมขด (Buckles) - กระดม (Button) - แถบ (Tabs) ใชยดเขมขดหรอไวตกแตงเครองแตงกาย - อนทรธน (Epaulettes) - แถบพลาสตก ส าหรบรด (Grip Fasteners) - ตะขอ และหวง (Hook and Eye) - การรอยเชอก (Lancing) - ซป (Zipper) - กระดมแปะ (Studs and Snaps)

เทคนคการตกแตง ลกษณะเทคนค คณสมบตขอเทคนค

1. การตกแตงดวยตะเขบ

สามารถเยบไดดวยมอ และเครองจกร นยมตกแตงตามรมตะเขบบนเสอผา ความสวยงามอาจเกดจากเสนดายทน ามาใชเยบอกดวย

ชวยเพมจดเดนใหกบเสอผา และชวยในการท าใหเสอผาดเขารปเขาทรงมากขน

2. การตกแตงดวยสมอค

เกดจากการเยบตะเขบขนาดเลกเปนลวดลายเรขาคณต โดยใชเสนดายโยงเปนแนว

ชวยเพมใหเสอผามความนมและฟองฟ

3. การตกแตงดวยจบระบาย หรอจบรด

เปนการตดผาเปนเสนแลวน ามาเยบตอรมเสอผา ผาทมความเหมาะสมจะตองมน าหนกเบาบาง

ชวยใหเสอผาดมความออนหวาน นารก ดนมและพองฟ

4. การตกแตงดวยการตเกลด

การตองแตงเสอผาดวยการเยบผาเปนเสนแนวตรง ใหชดแนวสนทบ และเยบตเกลดสนหรอยาวไดตามตองการ

ชวยเสรมใหเสอผาดสวยงามและมความนาสนใจยงขน บางครงชวยเสรมในการอ าพรางสรระ

5. การตกแตงดวยใสไก

การตดผาเปนเสน ๆ ตามแนวผาเกรนเฉลยงเพอตองการความยดหยน เสนแลวน าไปรดสนทบแลวเยบกดกอนรโกลบออกมา

ชวยเสรมในการตกแตงเสอผาใหมความนาสนใจมากขน นยมน ามาท าสายคลองไหล หรอตกแตงเสอขดไปมา

6. การตกแตงดวยการแทรกผา

การน าผาชนตาง ๆ มาเพมเขาไปในเนอผาเดม เปนการตกแตงเพอใหเกดความบานหรอพองฟ

เปนการตกแตงเพอใหเกดความแตกตางบนเสอผานยมแทรกชายกระโปรงหรอแขนเสอใหมลกษณะบานออก

7. การตกแตงดวยการเยบสก

การเยบผา 2 ชน หรอมากกวาซอนกน เพอใหเกดความพอฟหรอนนขน

เปนการตกแตงเพอใหเกดความนาสนใจ และลวดลายตาง ๆ ขน

8. การตกแตงดวยการจบจบ

เปนการ พบผามาซอนกน โดยใชความรอนเปนตวชวยในการอกใหอยทรง นยมใชผาใยสงเคราะหเพราะจะทนตอความรอนไดด

เปนการตกแตงเพอใหเกดความสวยงามและนาสนใจมากขน

9. การตกแตงดวยการจบเดรป

การจบผาบนล าตว เพอสรางลอยพบทตนและนมนวลบนเสอผา นยมตดแบบผาเฉลยงเพราะจะไดความนมและพรวไหวกวา

เปนการตกแตงเพอใหเกดความสวยงามและความนาสนใจ เหมาะกบการท าชดราตรอยางมาก

10. การตกแตงดวยลกไม

การน าลกไมมาตกแตงตามเชงหรอชายขอบเครองแตงกายอาจเปนผาทงผนหรอเปนเชงกได

เปนการตกแตงเพอใหเกดความสวยงามดออนหวาน นารก