AgrometerologjiPJESA 2-TË1. RESHJET2. RRYMIMET AJRORE3. QRREGULLIMET ATMOSFERIKE4. STACIONET METEROLOGJIKE DHE INSTRUMENTET MATËSE

Punoi : FLORID FRANCA

Reshjet

Reshje – të gjitha format e avullit të ujit të kondensuar apo sublimuar Në AJER te cilat në sipërfaqe të tokës paraqiten në gjendje të lengët apo të ngurtë

Reshjet ndryshe quhen HIDROMETEORE Elementet e reshjeve janë:

1. Lloji2. Lartësia (mm)3. Sasia (L)4. Intensiteti (mm/orë)5. Kohëzgjatja (orë)

Reshjet ndahen në reshje qe formohen në Re dhe në Tokë:

TokeVesa

Bryma

Krahneza

Ngrica

ReShiu

Bora

Breshniza

Breshëri I Imet

Breshëri

Vesa – formohet në pranvere, verë, vjeshtë, nqs sip.tokësore(trupat) ftohen aq shumë sa që temperatura e tyre është më e ulët se pika e vesës së ajrit përreth.

Ajri I lageshte + Sip. te ftohta = kondensimi I avullit ne Vesë Formohet kur është koha e qetë dhe e kthjellët gjatë natës(në mëngjes) dhe

kapet kryesisht për bari dhe gjethe.

Vesa formohet prej lirimit të avullit nga shtylla ajrore 200-300 m avull i cili vie nga toka dhe bimët.

Lartësia ditore 0.1 – 0.3 mm Lartësia vjetore 10 – 15 mm

Reshjet prej toke

Bryma

Formohet kur ajri I lagështe ftohet nën 0 °C (nën pikën e vesës)prej ku avulli sublimohet dhe paraqitet në formë të kristaleve.

Formohet në orët e ftohta të ditës kur moti është I kthjellët dhe ka erë të dobët.

Bryma është e përbërë prej krijesave në formë të puplave.

Krahneza

Përbëhet prej formave të imta të lëmuara të ngjashme me brymen te cilat formohen në kohë të ftohtë me mjegull dhe vrënsira me erë të lehtë.

Paraqitet në dy forma:1. Krahneza e Rëndomtë – shtresë e bardhë prej kristaleve

te akullit që formohet në temp. nën 0 °C 2. Krahneza e fortë – është mase jo e tejdukshme me

structure kokrrizi e cila sedimentohet kur ka mjegull te imët. Formohet edhe në ditë të kthjelleta me

temperaturë -10 °C deri -20 °C Procesi I formimit – pikat e lëngëta të ftohura të

mjegullës dhe avulli i ujit me temp. nën 0 °C me anë

të erës godasin trupat e ngurte dhe ngrihen.

Ngrica

Quhen shtresat e akullit, të tejdukshme të krijuara me ngrirjen e pikave të ftohura të mjegullës ose të pikave të shiut, në trupa me temp. nën 0 °C .

Ngrica shfaqet kryesisht në fillim dhe në fund të dimrit kur temp. e ajrit është (-3 °C ) apo (-5°C).

Formohet prej:a) Pikave të shiut + sip. E ngurtë nën 0 °C b) Shi +tokë e ngrirë c) Shi I imët + tokë e ngrirëd) Erë e lagësht + tokë e ftohët

Reshjet prej reve

Këto reshje ndahen sipas :1. Intensitetit2. Natyrës së rënies3. Kohëzgjatjes

Tipet e reshjeve janë:1. Mënjet2. Reshjet frontale3. Reshjet rrëke

Shiu

Janë pika ujore të imta të krijuara në re të cilat gjatë rënies e rritin diametrin 0.5 deri 6-7 mm.

Shiu rigon nëse retë kanë trashsinë prej 700 deri 1500m. Shiu që nuk mbërrin në tokë quhet VIRGA. Llojet e reshjeve të shiut:

1. Mënjet(shi I imët) që duket sikur notojn në ajer; diametri <0.5mm intensiteti 1mm/orë (St)2. Shiu frontal - diametri >0.5 (As-Ns)3. Reshjet rrëke – janë shtrëngata kalimtare gjatë verës, me intensitet të ndryshueshëm (Cb)

Bora

Formohet me ngrirjen e ajrit dhe avullit në temperaturë prej 0 deri -12 °C

Për shkak të temperaturës dhe lagështisë kemi 2 trajta të dëbores: 1. Dëbora – reshje në gjëndje të ngurtë në formë kristalesh të degzuara 6-

rremshe por nqs temp. janë më të vogla se -10 °C atëhere paraqiten në formë fjollash.

2. Gjilpëra të akullit – janë kristale të vogla jo të degzuara në formë pllakash ose shufrash që bien në temp -20 °C.

Breshniza – kokerra të ngurta

Breshniza e imet - ndryshe quhet bora e kokrrizët. Janë kokrra jo të tejdukshme të bardha më të vogla se 1 mm . Nuk kërcejn nuk shpartallohen.

Breshniza – kokrra të patejdukshme të bardha sikuse të bores me diameter 2-5 mm . Bien në pranverë kur koha nuk është stabile. Kërcejn dhe shpartallohen.

Breshëri i imët – janë kokrra gjysmë të tejdukshme deri në 5 mm . Janë bërthama të breshnizës të mbeshtjellura me një shtresë akulli, nuk thyhen lehtë.

Breshëri

Janë toptha akulli të tejdukshme ose pak të tejdukshme e pak të turbullta me diametër 5 -50 mm dhe bien prej (Cb)

Bien në temp. > 9 °C dhe gjatë stuhive të gjata me mot të keq e me bubullimë.

Madhësia e tyre ndryshon ndonjëherë arrinë edhe në 2-3 cm. Procesi i formimit të tyre: pikat e ujit kapen rreth kristaleve të imta, dhe

kështu vazhdon grumbullimi deri sa të bien në tokë.

Ndikimi I pyjeve në lartësinë e reshjeve

Mbulesa pyjore (kurorat e pyjeve) – mbron tokën nga të reshurat. Pylli pengon erërat dhe ka ndikim në qarkullimin horizontal të ajrit, dhe me këtë rast mund të ketë ndikim në edhe në Lartësi të reshjeve.

Mbi pyje bien 20% më shumë reshje. Andamenti Ditor i lartësis së të reshurave

Maksimumi MinimumiRajone bregdetare Natën-mëngjes PasditeR. kontinentale Pasdite dhe në

mëngjesNatën

R. tropike Pasdite Natën

Andamenti Vjetor I Lartësisë së të reshurave ku dallohen 3 tipa:1. Shirat Tropik2. Të reshurat ciklonike3. Të reshurat orografike

Mbulesa e dëbores si faktor:1. Është përques I dobët I nxehtësisë2. Reflekton rrezatimin diellor3. Përmban shumë Ujë4. Përmban komponime që plehërojne tokën gjatë shkrirjes

Rrymimet ajrore

Kryesisht formohen si pasojë e ndryshimeve të temperaturës ndërmjet masave ajrore, dhe ndahën në :

1. Horizontale - ndryshe quhen Advektive2. Vertikale - Konvektive , ascendente3. Të Pjerrëta – ascendente, descendente4. Dredhash – rrymime turbulente / që sillen rreth boshtit V ose H

Turbulence – rrymimi I ajrit në formë dredhash përreth boshtit horizontal.

Era

Lëvizja e masave ajrore në drejtim pothuajse horizontal, por nese ka shpejtësi të madhe quhet fortunë.

Varet prej elementeve si:1. Drejtimi 2. Kahja 3. Intensiteti

1. Trëndafili i erës përbëhet prej 4 shkronjave kryesoreN S W E prej tyre formohen 32 degë.

Ndarja e Erës

Era ndahet në të:1. Përhershme2. Periodike3. Zurkaje 4. Lokale

Në Erërat e përhershme bëjne pjesë: Pasatet – jane erëra përdhese të cilat fryjnë prej 30 shkallë të gjersisë

gjeografike kah ekuatori prej dy anëve veriut dhe jugut. Antipasatet – janë erëra të lartësive, të cilat fryjnë prej ekuatorit kah polet

dhe kanë orientim të kundërt prej pasateve Erërat Perendimore – fryejnë në hapsirën prej 40-65 shkallë të hemisferës

Veriore dhe prej 35-65 shkallë të hemisferës Jugore. Erërat Polare – fryejnë në polin VERIOR DHE JUGORE prej pjesës me shtypje

me të lartë tek ajo me shtypje me të vogël.

Erërat Periodike ndahen në : Erërat me periudhë ditore – gjatë ditës fryejnë në një drejtim, gjatë natës në

tjetër. Ererat me periudhë Vjetore – gjysmën e vitit fryejnë prej oqeanit kah toka

ndërsa gjysmën tjetër anasjelltas.(Monsunet) Erërat Zurkaje – fryejnë here pas here me goditje të medha.(Feni, Bura,

Koshava) Erërat Lokale – erërat që varen prej lokacionit.(Jugu, Maestrali, Burini

etj)

Qrregullimet Atmosferike – Masat ajrore

Masat ajrore studiohen me qëllim të prognozimit , në drejtim horizontal dhe vertikal.

Nqs ajri qëndron mbi ndonjë rajon për 8-14 ditë i merr vetit e tij. Krahinë Burimore(Substrati) – krahina mbi të cilën formohet masa

ajrore(qe i merr vetit e saj) Tipet e krahinave Burimore

1. Toka 2. Uji3. Akulli(Bora)

Përhapja e masës ajrore uniforme mund të jetë:

Përhapja Horizontale 2 -10 million km2

Vertikale 10 km

Klasifikimi i Masave Ajrorek.m.a

Gjëndjes termike të Krahines Burimore

M. Ajrore e Nxehtë

M. Ajrore e Ftohtë

Pozitës gjeografike

Ajri Arktik-Maritim

-Kontinental

Ajri polar-Maritim

-Kontinental

Ajri Tropik-Maritim

-Kontinental

Ajri Ekuatorial

Harta Sinoptike

Harta sinoptike është harta gjeografike e një rajoni, shteti, kontinenti. Ajo perfshinë:

1. Stacionet meterologjike2. Relievin 3. Hidrografinë

Hartat sinoptike ndahen në:H.S

Themeloretregon

Shtypjen e ajrit

Temp. e ajrit

Lagështin e ajrit

Vrenjtesin

Drejtimin dhe shpejtësin e erës

Ndihmëse

Ndryshimin e Shtypjes ajrore

Ndryshimin e Temp.

Izotermet – janë vija të cilat lidhin pikat me temp. të njejtë. Izobaret - janë vija të cilat lidhin pikat me shtypje të njejtë.

Ciklonet – ndryshe quhen depresione, paraqet zonen ku shtypja ajrore është më e ulët se 1013 mb. Ajri leviz prej JASHT – BRENDA.

Anticikloni – zona ku shtypja ajrore është më e lartë se 1013 mb. Ajri lëviz prej BRENDA – JASHTE.

Frontet Ajrore

Front ajror – quhet zona e ngushtë kufitare që I ndan dy masa ajrore të ndryshme me elemente meterologjike të ndryshme.

Ndahen në: Fronti Arktik - fronti mes AA-AP Fronti Polar - fronti mes AP-AT Fronti Tropik - fronti mes AT-AE

Fronti Ajror I thjeshtë – shtresa ndarëse që ndan 2 MASA AJRORE të ndryshme

1. F. Stacionar2. F. I ngrohtë3. F. I ftohtë

Fronti Ajror I përbërë – shtresa ndarëse që ndan 3 apo më shumë M.A.1. F. I okluzuar.

Zbrazjet- Shkarkimet elektrike

Fërkimet mes masave të ajrit me ngarkesa të kundërta krijojnë tensione të cilat kur shkarkohen njihen si Vetetimë (Rrufe) prej drite e që shoqërohet me BUBULLIMË (krisma e zërit)

Instrumentet Matëse

Instrumente që lexohen(themelore) – lexohet gj. Momentale (Metër) Instrumente që shkruajnë (autografi)

(Grafë )

TERMOMETRI – matë temperaturën, vendoset në shtepizë të bardhë 2 m mbi tokë

BAROMETRI – matë shtypjen e ajrit( në hapsira të mbyllura) Higrometri – matë lageshtinë e ajrit.

Rrezatimi diellor matet me :Aktinometer/graf, Pirheliometër. Zgjatja e shkëlqimit diellor matet me : Heliograf Temperatura me : Termometer /graf (maksimal, minimal) Avullimi matet me : Evaporimetër Lagështia e ajrit matet me: hygrometër Reshjet maten me: shimatës, pluviograf

Faleminderit!