banka muhasebesi ders notu 1 (617.71 kb)

1

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ BANKACILIK VE FİNANS UZAKTAN ÖĞRETİM TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

2014

ISPARTA

2014

BANKA MUHASEBESİ DERS NOTU

1

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİBankacılık ve Finans Uzaktan Öğretim

Tezsiz Yüksek Lisans Programı

DERS HEDEFİ

Banka Muhasebesi dersini alan öğrenciler aşağıdaki becerileri kazanacaktır:

Bankalarda yapılan işlemlerin muhasebeleştirebilme,

Bankalara özgü tekdüzen hesap planını kavrama,

Bankacılık işlemlerini tanıma,

Banka muhasebe uygulamalarını yapabilme,

Bankalara özgü finansal raporları hazırlayabilme ve analiz edebilme

DERS PLANI

Bölüm Ders İçeriği İşleneceği Hafta

Birinci Bölüm Banka Muhasebesi-Temel Kavramlar-

Bankacılık Hesap Planı 1. Hafta

İkinci Bölüm Dönen Değerler 2. Hafta

Üçüncü Bölüm Krediler 3. Hafta

Dördüncü Bölüm Yatırım Amaçlı Değerler ve Diğer Aktifler 4. Hafta

Beşinci Bölüm Mevduatlar 5. ve 6. Hafta

Altıncı Bölüm Diğer Yabancı Kaynaklar 7. ve 8. Hafta

Yedinci Bölüm Özkaynaklar 9. ve 10. Hafta

Sekizinci Bölüm Faiz Gelirleri ve Faiz Giderleri 11. ve 12. Hafta

Dokuzuncu Bölüm Faiz Dışı Gelirler ve Giderler 13.. Hafta

Onuncu Bölüm Bilanço Dışı Hesaplar 14. Hafta

2



BİRİNCİ BÖLÜM

BANKA MUHASEBESİ-TEMEL KAVRAMLAR-

BANKACILIK HESAP PLANI

BÖLÜM HEDEFİ

Banka Muhasebesi-Temel Kavramlar-Bankacılık Hesap Planı bölümünde öğrenciler

aşağıdaki becerileri kazanacaktır:

Banka muhasebesi kavramını tanıma,

Muhasebenin temel ilkelerini ve varsayımlarını tanıma,

Banka muhasebesi ile ilgili finansal tabloların hazırlanışını

ve içeriğini kavrama

Bankacılık hesap planının özelliklerini öğrenme.

TEMEL KAVRAMLAR

Banka Muhasebesi Tanımı

Banka Muhasebesinin Temel Fonksiyonları

Bankacılık Tekdüzen Hesap Planı

Finansal Muhasebe Maliyet Muhasebesi Karşılaştırma

Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri ve Varsayımlar

Mali Tablolar ve Raporlar

3



BÖLÜM İÇERİĞİ

1.1. GİRİŞ

1.2. BANKA MUHASEBESİNİN TEMEL FONKSİYONLARI

1.3. MUHASEBE İLKELERİ, TEMEL VARSAYIMLAR VE MUHASEBE

STANDARTLARI

1.3.1. MUHASEBE İLKELERİ

1.3.2. MUHASEBE STANDARTLARI

1.4. MALİ TABLOLAR VE RAPORLAR

1.4.1 MALİ TABLOLAR

1.4.1.1. BİLANÇO

1.4.1.2. GELİR TABLOSU

1.4.1.3. NAKİT AKIM TABLOSU

1.4.1.4. ÖZ KAYNAK DEĞİŞİM TABLOSU

1.4.1.5. KAR DAĞITIM TABLOSU

1.4.2. MALİ TABLOLARIN TEMEL İLKELERİ

1.4.2.1. ANLAŞILABİLİRLİK

1.4.2.2. İHTİYACA UYGUNLUK, ÖNEMLİLİK

1.4.2.3. GÜVENİLİRLİK

1.4.2.4. KARŞILAŞTIRILABİLİRLİK

1.5. GENEL KAVRAMLAR

1.6. BANKACILIK HESAP PLANI (TEKDÜZEN HESAP PLANI)

1.6.1. TEKDÜZEN HESAP PLANIN YAPISI

1.6.2. HESAP NUMARALAMA SİSTEMİ

4



1.1. GİRİŞ

Bankalar, sermayenin teşebbüs alanına aktarılmasını sağlayan ve kendilerine özgü

özellikleri yardımıyla ekonomik hayatın sürdürülebilmesi için gerekli olan çeşitli

hizmetleri üreten itibar kuruluşlarıdır (Sevilengül, 2001:1).

Tasarruf sahiplerinden topladıkları paraları, değişik amaçlarla fon ihtiyacı bulunan kişi ve

kuruluşlara kredi olarak veren bankalar, ekonomik faaliyetlerin yürütülmesi, geliştirilmesi

ve izlenmesi bakımından önemi giderek artan bir fonksiyonu yerine getirmektedirler.

Bankalar tarafında yapılan bu işlemlerin etkin bir şekilde izlenmesi ve değerlendirilmesi,

hem bankaların kendileri hem de bu kuruluşları denetleyen otoriteler ve bunlarla iş ilişkisi

içinde bulunan kişi ve kuruluşlar için büyük önem taşımaktadır (Yıldırım, 2008:25).

Bankalar para ve kredi ticareti yaparak çeşitli hizmetleri yerine getiren kuruluşlardır.

Bankalar öz kaynaklarının yanı sıra mevduat toplama şeklinde oluşturdukları yabancı

kaynaklarını kredi talebinde bulunan müşterilerine kullandırırlar.

Banka muhasebesinin konusu bu işlemlerim kayıt edilmesi ve bilgi sunulma işlemini

oluşturur. Banka muhasebesi hem yabancı kaynağın hem de öz kaynakların izlenmesi ve

muhasebeleştirilmesi ile ilgilidir. Kredi verme işlemleri, tahvil, hisse senetleri, çeşitli

kıymetli evraklar vb. işlemlerin kayıtları da banka muhasebesinin konusunu oluşturur.

1.2. BANKA MUHASEBESİNİN TEMEL FONKSİYONLARI

Banka muhasebesinin temel fonksiyonları altı temel başlıkta sıralanabilir:

Varlık ve kaynakların izlenmesi

Borç ve alacakların izlenmesi

Kar ve zarar tespiti

Ödenecek vergi ve harçların takibi

Diğer şahıslar adına kıymetlerin izlenmesi

Plan, bütçe, verimlilik ve maliyet analizlerinde kullanılacak değerlerin bulunması

(Güney, 2009:2)

5



1.3. MUHASEBE İLKELERİ, TEMEL VARSAYIMLAR VE MUHASEBE

STANDARTLARI

Muhasebe ilkeleri, muhasebe temel kavramlarının muhasebe işlemleri ile mali tablolarda

kullanılmasını sağlamak amacıyla uygulanacak esasları ifade eder. Belirli bir işlem için

birden fazla seçenek bulunması durumunda, ilkelerden uygun olanı seçilir ve tutarlı olarak

kullanılır.

Muhasebe ilkeleri, genel olarak muhasebe standartları aracılığıyla uygulamaya geçirilir.

Muhasebe standartları, muhasebe işlemlerinde ve mali tabloların hazırlanmasında esas

alınması zorunlu olan muhasebe ilkeleri ile uygulama alanındaki farklılıkları en aza indiren

düzenlemelerdir (Kesimli, 2012: 1).

1.3.1. MUHASEBE İLKELERİ

Süreklilik, dönemsellik, tutarlılık, sosyal sorumluluk, kişilik, parayla ölçülme, maliyet

esası, tarafsızlık ve güvenilir belge, ihtiyatlılık, özün önceliği ilkeleri banka muhasebesinin

temel ilkeleri olarak kabul edilir. Süreklilik ilkesi, faaliyetlerin herhangi bir zaman

sınırlamasına tabi olmaksızın sürdürüleceği ve faaliyetlerin sona erdirilmesi veya ölçeğin

sınırlandırılması eğilimi ya da gereksiniminin bulunmadığı varsayımını ifade eder.

Dönemsellik ilkesi, süreklilik varsayımı altında sınırsız kabul edilen faaliyet ömrünün,

belirli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden

bağımsız olarak saptanması gereğini ifade eder. Nakit akım tablosu dışındaki mali tablolar,

tahakkuk esasına göre hazırlanır. Bu esasa göre, işlemler ve iktisadi olaylar

gerçekleştiklerinde, tahsilat veya ödeme yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın bunlardan

doğan hak veya yükümlülüğe taraf olunmasıyla birlikte, muhasebe kayıtlarına alınır ve

ilgili oldukları dönemin mali tablolarına yansıtılır (Yıldırım,2008:27-28).

Tutarlılık ilkesi, muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının mali

durumun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilirliğinin

sağlanması bakımından, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması

gereğini ifade eder. Tutarlılık ilkesi benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile

değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden

tekdüzeni öngörür (Yıldırım,2008:28).

6



Muhasebe uygulamalarında kişi ya da kurum yerine tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi

ve dolayısı ile üretilen bilgilerin doğru, gerçek, dürüst ve tarafsız olmasıdır. Muhasebenin

ürettiği bilgilere dayanılarak doğru yargılara varılabilmesi ve akılcı karar alınabilmesinin

sağlanması, sosyal sorumluluk ilkesinin temel ölçütüdür (Güney, 2009:4).

Kişilik ilkesi, her kurumun o kurumu oluşturan ortaklar, yöneticiler, çalışanlar ve diğer

ilgili kişilerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik

adına yürütülebilmesini ifade eder. Banka içerisinde ayrı muhasebesi bulunan her birim,

tüzel kişiliği olmamasına rağmen bir muhasebe kişiliği olarak değerlendirilmektedir. Bir

muhasebe kişiliğinin, banka içi diğer muhasebe kişilikleriyle yaptığı işlemler banka tüzel

kişiliğinden ayrı olarak izlenmelidir ( Güney, 2009:5).

Parayla ölçülme ilkesi; parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir

ölçü ile yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemleri, yabancı para işlemleri dışında ulusal

para birimine göre kaydedilir. Yabancı para işlemleri ilgili para birimi üzerinden kayıtlara

geçirilmekle birlikte raporlama dönemleri itibarıyla ulusal para birimi üzerinden karşılığı

dikkate alınarak değerlemeye tabi tutulur (Yıldırım, 2008:29).

Maliyet esası ilkesi; nakit ve alacaklar dışında bir varlığın, bir bedel karşılığında elde

edilmesi aşamasında oluşan maliyet değeri üzerinden kaydedilmesi gereğini ifade eder. Bu

ilke, değişen piyasa fiyatları karşısında sürekli olarak düzeltme kayıtları yapmak zorunda

kalınmamasını ve varlıklara ilişkin hareketlerin güvenilir belgelere dayandırılmasını

amaçlar. Tarafsızlık ve güvenilirlik ilkesi, muhasebe kayıtlarının, gerçek durumu yansıtan

ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş güvenilir belgelere dayandırılması ve muhasebe

kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde yansız ve önyargısız davranılması

gereğini ifade eder (Yıldırım, 2008:30).

İhtiyatlılık ilkesi; karar alma ve uygulamada, belirsizlik ortamında öngörüde bulunmak için

gereken düzeyde temkinli ve tedbirli olmayı ifade eder. Muhasebe politikalarının,

karşılaşılabilecek risk ve belirsizlikleri göz önünde bulunduran ve bunların yapılarına ve

kapsamlarına göre ihtiyatlılıkla muhasebeleştirilmesini sağlayan bir temele dayandırılması

gerekir. Buna göre, muhtemel giderler, zararlar ve borçlar için gerekli karşılık ayrılırken,

muhtemel gelir ve kârlar için herhangi bir muhasebe kaydı yapılmaz. Özün önceliği ilkesi,

işlemlerin ve iktisadi olayların muhasebeleştirilmesi ile buna ilişkin değerlendirmelerin

7



yapılmasında, yalnızca hukuki biçimin değil öncelikle ekonomik değer anlamında gerçek

içeriğin esas alınması gereğini ifade eder (Yıldırım,2008:30).

1.3.2. MUHASEBE STANDARTLARI

Banka işlemlerinin muhasebeleştirilmesi ve mali tablolarının hazırlanmasına ilişkin olarak

uygulanacak esasları düzenleyen muhasebe standartları aşağıda verilmiştir (Yıldırım,

2008:35).

TFRS 1 : Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması

TFRS 2 : Hisse Bazlı Ödemeler

TFRS 3 : İşletme Birleşmeleri

TFRS 5 : Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler

TFRS 7 : Finansal Araçlar: Açıklamalar

TMS 1 : Finansal Tabloların Sunuluşu

TMS 7 : Nakit Akış Tabloları

TMS 8 : Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar

TMS 10 : Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar

TMS 12 : Gelir Vergileri

TMS 14 : Bölümlere Göre Raporlama

TMS 16 : Maddi Duran Varlıklar

TMS 17 : Kiralama İşlemleri

TMS 18 : Hasılat

TMS 19 : Çalışanlara Sağlanan Faydalar

TMS 21 : Kur Değişiminin Etkileri

TMS 23 : Borçlanma Maliyetleri

TMS 24 : İlişkili Taraf Açıklamaları

TMS 26 : Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama

TMS 27 : Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar

TMS 28 : İştiraklerdeki Yatırımlar

TMS 29 : Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama

8



TMS 30 : Bankalar ve Benzeri Kuruluşların Finansal Tablolarında Yapılacak

Açıklamalar

TMS 31 : İş Ortaklıklarındaki Paylar

TMS 32 : Finansal Araçlar: Açıklamalar ve Sunum

TMS 33 : Hisse Başına Kazanç

TMS 34 : Ara Dönem Finansal Raporlama

TMS 36 : Varlıklarda Değer Düşüklüğü

TMS 37 : Karşılıklar Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar

TMS 38 : Maddi Olmayan Duran Varlıklar

TMS 39 : Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme

1.4. MALİ TABLOLAR VE RAPORLAR

Bankaların düzenleyeceği temel mali tablolar; bilanço, gelir tablosu, öz kaynak değişim

tablosu, nakit akış tablosu ve kar dağıtım tablosudur. Bilanço ve gelir tablosu, dipnot,

açıklama ve ekleri ile birlikte temel mali tabloları oluşturur (Güney, 2009:6).

1.4.1 MALİ TABLOLAR

1.4.1.1. BİLANÇO

Bilanço, bankanın belirli bir tarihteki iktisadi ve mali durumunu yansıtan, varlıklarını,

borçlarını ve öz kaynaklarını, aktif ve pasif hesaplar şeklinde gerçeğe uygun ve doğru bir

biçimde gösteren tablodur. Bilançonun aktif bölümü paraya dönüşüm çabukluğuna, pasif

bölümü ise ödeme çabukluğuna göre düzenlenir.

Bilanço net değer esasına göre hazırlanır. Bu nedenle, bankanın aktif ve pasif yapısını

düzenleyici nitelikteki hesaplar ilgili bulundukları kalemlerin altında birer indirim kalemi

olarak gösterilir. Varlıklar gelecekteki iktisadi faydaların kullanma hakkının bankaya ait

olması ve güvenilir bir şekilde ölçülebilen değer veya maliyetinin bulunması durumunda

bilançoda gösterilir. Tutarları kesin olarak saptanamayan alacaklar için herhangi bir

tahakkuk işlemi yapılamaz. Bu tür alacaklar aktif kalemlere ilişkin açıklama ve dipnotlarda

gösterilir (Kesimli, 2012:11).

9



1.4.1.2. GELİR TABLOSU

Gelir tablosu, bankanın belirli bir hesap döneminde elde ettiği tüm hasılat ve gelirler ile

katlandığı tüm maliyet ve giderleri sınıflandırılmış olarak gösteren ve dönem faaliyet

sonuçlarını kâr veya zarar olarak özetleyen tablodur.

Gelir, gider, kâr ve zarar kayıtları ile ilgili olarak düzeltme kaydı yapılmasının gerekmesi,

ancak, bu kayıtların önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını

gerektirecek büyüklük ve nitelikte olmaması durumunda, yapılan düzeltmeler dönemin

gelir tablosunda gösterilir (Kesimli , 2012:13).

1.4.1.3. NAKİT AKIM TABLOSU

Nakit akım tablosu, belirli bir muhasebe döneminde bankaların nakit ve nakit benzeri

varlıklarında meydana gelen değişiklikleri ifade eden nakit akışlarını (nakit tahsilat ve

ödemelerini), kaynakları ve kullanım yerleri bakımından bankacılık faaliyetleri, yatırım

faaliyetleri ve finansman faaliyetleri itibarıyla sınıflandırarak gösteren tablodur (Güney,

2009:7).

1.4.1.4. ÖZ KAYNAK DEĞİŞİM TABLOSU

Öz kaynak değişim tablosu, ana ve katkı sermaye kalemlerinin her birinin dönem başı

bakiyesini, dönem içinde söz konusu kalemlerde meydana gelen artışları veya azalışları ve

dönem sonu kalanını ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir. Karşılaştırılabilirliği

sağlamak bakımından, cari dönem hareketlerinin yanı sıra önceki dönem hareketleri ayrı

bir bölüm şeklinde gösterilir (Güney , 2009:7).

1.4.1.5. KAR DAĞITIM TABLOSU

Kâr dağıtım tablosu, bankaların bir faaliyet döneminde elde ettikleri brüt kârın vergi ve

benzeri yasal yükümlülükler düşüldükten sonra ne şekilde dağıtılacağını gösteren tablodur

(Güney, 2009:8).

10



1.4.2. MALİ TABLOLARIN TEMEL İLKELERİ

Mali tabloların, bankanın varlıkları, yükümlülükleri ve öz kaynakları ile bunlarda dönem

içinde meydana gelen değişiklikleri ve bankanın dönem içindeki performansı hakkında

bilgileri içermesi şarttır. Mali tabloların, amacına uygun bir şekilde hazırlanmasını ve

raporlanmasını teminen mali tablo ilkeleri arasında uygun bir dengenin sağlanması gerekir.

İlkelerin farklı durumlardaki göreli önemleri, ilgili mevzuat hükümlerinin yanı sıra

bankacılık ilke ve teamülleri çerçevesinde bankalarca değerlendirilir. Mali tablolarda yer

alan bilgilerin, anlaşılabilir, ihtiyaca uygun, güvenilir ve karşılaştırılabilir olması ve

bunların düzenlenmesinde kullanılan muhasebe politikalarının ilgili düzenlemelere uygun

olarak belirlenerek uygulanması şarttır (Yıldırım, 2008: 31).

1.4.2.1. ANLAŞILABİLİRLİK

Mali tablolarda sunulan bilgilerin, açık, anlaşılır ve tam olması ve gerekli bilgilerin dipnot

ve eklerde belirtilmesi zorunludur. Mali tabloların hazırlanmasında, ilgililerin belirli

düzeyde bankacılık ve ekonomi bilgisine ve açıklanan bilgileri analiz edebilme kabiliyetine

sahip oldukları kabul edilir. Ancak, karmaşıklığı nedeniyle kullanıcılarca anlaşılmasının

zorluğu gerekçe gösterilerek, belirli bilgilerin mali tablolara yansıtılmasından veya

açıklanmasından kaçınılamaz (Yıldırım, 2008: 32).

1.4.2.2. İHTİYACA UYGUNLUK, ÖNEMLİLİK

Mali tablolarda sunulan bilgilerin, ilgililerin karar almakta kullanabilecekleri nitelikte ve

kullanım amacına uygun olması şarttır. Bilginin ihtiyaca uygunluğu, geçmiş, şimdiki ve

gelecekteki olayların değerlendirilmesine, geçmiş değerlendirmelerin doğrulanma ya da

düzeltilmelerine olanak sağlayarak, kullanıcıların ekonomik kararlarını etkileyecek

nitelikte olması anlamındadır (Yıldırım, 2008:32).

11



1.4.2.3. GÜVENİLİRLİK

Mali tablolarda yer alan bilgilerin güvenilir olması şarttır. İşlem ve olayları doğru olarak

gösteren, kanıtlanabilir olan, tarafsızlık gözetilerek sunulan ve tam açıklanan bilgilerin

güvenilir olduğu kabul edilir (Yıldırım, 2008:33).

1.4.2.4. KARŞILAŞTIRILABİLİRLİK

Mali durum ve faaliyet değerlendirmesine olanak tanımak bakımından, bir bankanın farklı

dönemlere ait mali tablolarının ve farklı bankalara ait mali tabloların birbirleriyle

karşılaştırılabilir olması şarttır. Mali durum ve faaliyetlerin zaman içindeki değişiminin

görülebilmesi amacıyla mali tabloların önceki dönemlere ilişkin bilgileri içermesi ve

seçilen muhasebe politikalarının tutarlılık kavramına uygun bir şekilde, birbirini izleyen

dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereklidir (Yıldırım,2008:34).

1.5. GENEL KAVRAMLAR

Geçerli Para Birimi

İşletmenin faaliyet gösterdiği temel ekonomik çevrenin para birimidir. Bir işletmenin

geçerli para birimi, işletme ile ilgili temel işlemleri ve koşulları yansıtır. Dolayısıyla, bir

kere belirlendikten sonra, işletmeyi etkileyen temel işlemler, olaylar ve koşullar

değişmediği sürece geçerli para birimi değişmez. (Kesimli , 2012:17)

Yabancı Para

İşletmenin geçerli para biriminden farklı para birimidir. Bir yabancı para işlemi ilk

muhasebeleştirme sırasında; yabancı para birimindeki tutara, geçerli para birimi ile işlem

tarihindeki yabancı para birimi arasındaki geçerli kur uygulanarak, geçerli para biriminden

kaydedilir. (Kesimli , 2012: 19)

Döviz Kuru

İki para biriminin değişim kurudur.

Geçerli Kur / Spot Kur

Hemen teslim halindeki geçerli olan döviz kurudur.

12



Kur Farkı

Bir para birimindeki belirli bir tutarın diğer bir para birimine farklı kurlarda

çevrilmesinden kaynaklanan farktır. Yabancı para bir işlemden parasal kalemler

oluştuğunda ve işlem tarihi ile ödeme tarihi arasında döviz kurunda değişim olduğunda,

kur farkı oluşur.

Kapanış Kuru

Raporlama dönemi sonunda geçerli kurdur.

Parasal Kalemler

Elde tutulan para ile sabit veya belirlenebilir bir tutarda para olarak alınacak veya

ödenecek olan varlık ve borçlardır. Parasal bir kalemin temel niteliği, sabit yada

belirlenebilir tutarda para biriminin alınması hakkıdır ya da ödenmesi yükümlülüğüdür.

Örnek olarak; nakit olarak ödenecek emeklilik tazminatları ve çalışanlara sağlanan diğer

haklar; nakit olarak ödenecek karşılıklar, yükümlülük olarak muhasebeleştirilen temettüler

gösterilebilir (Kesimli, 2012:20).

Gerçeğe Uygun Değer

Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli taraflar arasında bir varlığın el değiştirmesi

veya bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutardır.

Finansal Tablolarda Kullanılan Para Birimi

Finansal tabloların sunulduğu para birimidir. İşletme, finansal tablolarını herhangi bir para

biriminde sunabilir. Finansal tablolarda kullanılan para biriminin işletmenin geçerli para

biriminden farklı olması durumunda işletme, faaliyet sonuçlarını ve finansal durumunu

finansal tablolarda kullandığı para birimine çevirir (Kesimli, 2012: 21).

Grup

Bir ana ortaklık ve onun tüm bağlı ortaklıklarıdır.

Yurtdışındaki İşletme

Raporlayan işletmenin, kendisininkinden farklı bir ülke ya da para biriminde faaliyette

bulunan, bir bağlı ortaklığı, iştiraki, iş ortaklığı ya da şubesidir.

13



Yurtdışındaki İşletmede Bulunan Net Yatırım

Yurtdışındaki işletmenin net aktiflerinde, raporlayan işletmenin payıdır. Bir işletme,

yurtdışındaki işletmeden alacak ya da borç niteliğinde parasal bir kaleme sahip olabilir.

Öngörülebilir bir gelecekte gerçekleşmesi planlanmayan ya da beklenmeyen bir kalem,

özünde, işletmenin yurtdışındaki işletmedeki net yatırımının bir parçasıdır ve

muhasebeleştirilmelidir (Kesimli, 2012: 21).

1.6. BANKACILIK HESAP PLANI (TEKDÜZEN HESAP PLANI)

Günümüzde herhangi bir şirket ya da kurum bünyesinde finansal nitelik taşıyan tüm

işlemlerin herkesin anlayabileceği ve temelde kurumdan kuruma değişmeyecek şekilde

standart ortak bir dil çerçevesinde kaydedilmesi gerekmektedir. Kullanılan bu ortak dile

Tekdüzen Hesap Planı denmektedir. Ülkemizde Tekdüzen Hesap Planı uygulaması

bankalar için 1986 yılından itibaren zorunlu tutulmuştur. Türkiye’de banka muhasebesinin

hesap planı, hesapların çalışma ilkeleri ve raporlama ilkelerinin temelleri THP ile

belirlenmiştir (Güney, 2009: 10).

1.6.1. TEKDÜZEN HESAP PLANIN YAPISI

THP’daki hesaplar aşağıda belirtilen gruplardan oluşmaktadır.

0 DÖNEN DEĞERLER

1 KREDİLER

2 YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE DİĞER AKTİFLER

3 MEVDUAT VE DİĞER YABANCI KAYNAKLAR

4 ÖZKAYNAKLAR

5 FAİZ GELİRLERİ

6 FAİZ GİDERLERİ

7 FAİZ DIŞI GELİRLER

8 FAİZ DIŞI GİDERLER

9 BİLANÇO DIŞI HESAPLAR

THP’de yer alan hesap gruplarının aktif-pasif işleyiş nitelikleri aşağıdaki tabloda

verilmiştir.

14



AKTİF HESAPLAR PASİF HESAPLAR

(0) DÖNEN DEĞERLER (3) MEVDUAT VE DİĞER YABANCI

KAYNAKLAR

(1) KREDİLER (4) ÖZKAYNAKLAR

(2)YATIRIM AMAÇLI DEĞERLER VE

DİĞER AKTİFLER

(5) FAİZ GELİRLERİ

(6) FAİZ GİDERLERİ (7)FAİZ DIŞI GELİRLER

(8) FAİZ DIŞI GİDERLER

(9) BİLANÇO DIŞI HESAPLAR (9) BİLANÇO DIŞI HESAPLAR

Her grup içerisinde yer alan hesaplar, Türk parası (TP) ve yabancı para (YP) olarak ikiye

ayrılmıştır. Yabancı para olarak belirtilen hesaplar, bankanın yabancı para üzerinden

yaptıkları işlemlerden doğan tutarların kaydedildiği hesaplardır. Bu hesaplardaki yabancı

para bakiyeler, dönem sonlarında değerlemeye tabi tutularak ilgili hesaplara intikal ettirilir.

Yabancı para hesaplardan ve işlemlerden sağlanan yabancı para faiz, komisyon ve gelirler,

işlem tarihindeki kurdan Türk parasına çevrilir ve ilgili yabancı para kâr/zarar hesaplarına

kaydedilir (Yıldırım, 2008:41 ).

1.6.2. HESAP NUMARALAMA SİSTEMİ

Hesap numaralama sistemi, genel olarak alt6 numaralarının hanelere göre neyi ifade ettiği

şöyle gösterilebilir.

1 2 3 4 5 6

A B C D E F

A - Grup numarasını tanımlar,

BC - Defteri kebir hesap numaralarını tanımlar,

DE - Yardımcı hesap numaralarını tanımlar,

F - Alt hesap numaralarını tanımlar.

Defteri kebir hesaplarının son hanesi çift numaralı ise Türk Parası, tek numaralı ise yabancı

para ile çalışan hesapları ifade eder (Güney, 2009: 12).

Örneğin: 010-Kasa Hesabı (TP), 011- Efektif Deposu (YP)

15



KAYNAKÇA

GÜNEY, Alptekin, (2009), “Banka Muhasebesi”, Beta Yayınevi, İstanbul, Yayın No:

2213.

KESİMLİ, İffet Görkey, (2012), “Banka Muhasebesi, Temel Kavramlar, Örnekler,

Hesap Planı” Kriter Yayınevi, İstanbul, Yayın No:93.

SEVİLENGÜL, Orhan, (2001) “Banka Muhasebesi” Gazi Kitapevi, Ankara, 3. Baskı.

YILDIRIM, Mesut, 2008), “Banka Muhasebesi”, Türkiye Bankalar Birliği, İstanbul,

Yayın No: 258.

banka muhasebesi ders notu 1 (617.71 kb)

Documents