cp-302 planlama stÜdyosu · planlama alanı içerisinde mevcutta yer alan en önemli ve yoğun...

1

İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ MİMARLIK FAKÜLTESİ

ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ

CP-302 PLANLAMA STÜDYOSU

Kayapınar Yapısal Planı Raporu

Emre Cengiz - Zafer Özurgancı

BAHAR YARIYILI-2012

2

İçindekiler 1 GİRİŞ ................................................................................................................................................ 6

1.1 FİZİKİ YAPI, DOĞAL VE ÇEVRESEL EŞİKLER ............................................................................... 6

1.1.1 Jeomorfolojik Ve Topoğrafik Yapı .................................................................................... 6

1.1.2 İklim Verileri .................................................................................................................... 7

1.2 YERBİLİMSEL VERİLER .............................................................................................................. 8

1.2.1 Zemin Özellikleri .............................................................................................................. 8

1.2.2 Depremsellik .................................................................................................................... 8

1.3 HİDROLOJİK YAPI ..................................................................................................................... 8

1.4 ARAZİLERİN TARIMSAL POTANSİYELLERİ ................................................................................. 9

1.5 NÜFUS DAĞILIMI ve NÜFUS ARTIŞI ....................................................................................... 10

1.6 MEVCUT ARAZİ KULLANIŞ DURUMU VE ALTYAPI .................................................................. 11

1.6.1 Orman Ve Ağaçlandırma Alanları .................................................................................. 14

1.6.2 Kentsel Ulaşım ............................................................................................................... 14

1.6.3 Kentsel Altyapı ............................................................................................................... 15

2 SORUNLAR VE OLANAKLAR ........................................................................................................... 15

2.1 Sorunlar ................................................................................................................................. 15

2.2 Olanaklar ............................................................................................................................... 16

3 PLANA GENEL BAKIŞ ...................................................................................................................... 16

3.1 1/25000 Ölçekli Stratejik Mekansal Plan Revizyonu ............................................................. 16

3.2 KAYAPINAR’IN BÖLGE İÇERİSİNDEKİ STRATEJİK ROLÜ .......................................................... 17

3.3 YAPISAL PLAN ........................................................................................................................ 18

3.3.1 Kapsam .......................................................................................................................... 18

3.3.2 Amaç .............................................................................................................................. 18

3.3.3 Vizyon ............................................................................................................................ 18

3.4 ANA HEDEFLER VE STRATEJiLER ............................................................................................ 18

3.4.1 ULAŞIM AĞI ................................................................................................................... 18

3.4.2 KIRSAL ALAN .................................................................................................................. 19

3.4.3 TARIM ve TARIMSAL SANAYİ ......................................................................................... 20

3.4.4 SANAYİ ........................................................................................................................... 20

3.4.5 TARIM VE HAYVANCILIK ................................................................................................ 20

3.4.6 TURİZM YAPISI ............................................................................................................... 21

3.4.7 TEKNİK ALTYAPI ............................................................................................................. 22

3.4.8 SOSYO-KÜLTÜREL YAPI .................................................................................................. 23

3

3.4.9 DEMOGRAFİK YAPI ........................................................................................................ 23

3.4.10 FİZİKİ YAPI ...................................................................................................................... 24

3.4.11 KAYAPINAR’IN Ekonomisi .............................................................................................. 24

3.4.12 Teknik Çalışmalar ........................................................................................................... 24

4 SÜREÇ ............................................................................................................................................ 27

4.1 KARAR VERME SÜRECI ........................................................................................................... 27

4.2 KAMU KATILIM SÜRECI .......................................................................................................... 27

4.3 STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞIŞIM SÜRECI .................................................................................. 27

5 PLANLAMA ANALİZ ÜNİTELERİ ...................................................................................................... 28

5.1 Analiz Ünitesi 1 ...................................................................................................................... 29

5.2 Analiz Ünitesi 2 ...................................................................................................................... 30

5.3 Analiz Ünitesi 3 ...................................................................................................................... 31

5.4 Analiz Ünitesi 4 ...................................................................................................................... 32

5.5 Analiz Ünitesi 5 ...................................................................................................................... 33

5.6 Analiz Ünitesi 6 ...................................................................................................................... 34

5.7 Analiz Ünitesi 7 ...................................................................................................................... 35

5.8 Analiz Ünitesi 8 ...................................................................................................................... 36

5.9 Analiz Ünitesi 9 ...................................................................................................................... 37

5.10 Analiz Ünitesi 10 .................................................................................................................... 38

5.11 Analiz Ünitesi 11 .................................................................................................................... 39

5.12 Analiz Ünitesi 12 .................................................................................................................... 40

5.13 Analiz Ünitesi 13 .................................................................................................................... 41

5.14 Analiz Ünitesi 14 .................................................................................................................... 42

5.15 Analiz Ünitesi 15 .................................................................................................................... 43

5.16 Analiz Ünitesi 16 .................................................................................................................... 43

5.17 Analiz Ünitesi 17 .................................................................................................................... 44

6 EYLEM ALANLARI ........................................................................................................................... 46

6.1 STADYUM EYLEM ALANI ........................................................................................................ 46

6.2 KENTSEL DÖNÜŞÜM EYLEM ALANLARI ................................................................................. 47

6.3 Lojistik Merkez ....................................................................................................................... 48

6.3.1 TEKEL Alanının İstihdam Odaklı Değerlendirilmesi ........................................................ 50

6.3.2 BÖLGEDEKİ TEŞVİK VE DESTEKLER: ............................................................................... 53

6.4 HASTANELER BÖLGESİ EYLEM ALANI .................................................................................... 54

6.5 AKTARMA MERKEZİ EYLEM ALANI ........................................................................................ 55

4

6.6 AFET KONUTLARI EYLEM ALANI ............................................................................................ 55

6.7 MASTROFOŞTEPE ORMAN EYLEM ALANI .............................................................................. 56

6.8 TURİZM KONAKLAMA EYLEM ALANI ..................................................................................... 56

7 PLAN KOŞULLARI ........................................................................................................................... 57

7.1 PLAN BELGELERİNİN BİRLİKTELİĞİ ......................................................................................... 57

7.2 UYGULAMA İMAR PLANLARININ YAPIMI VE İMAR UYGULAMALARI ................................... 57

7.2.1 İMAR PLANI YAPMA ZORUNLULUĞU ............................................................................ 57

7.3 YÜRÜRLÜKTE OLAN İMAR PLANLARI ..................................................................................... 57

7.4 İMAR PLANLARININ YAPILMASI VE UYGULAMA İLE İLGİLİ ESASLAR ..................................... 57

7.4.1 Planlama ve Uygulama Koşulları ................................................................................... 58

7.4.2 PLANLAMA VE UYGULAMADA UYULMASI GEREKEN EŞİKLER ....................................... 59

7.4.3 YERBİLİMSEL VERİLERE UYGUNLUĞUN SAĞLANMASI ................................................... 59

7.4.4 ARKEOLOJİK SİT ALANLARI............................................................................................. 60

7.5 ARAZİ KULLANIŞI .................................................................................................................... 60

7.5.1 KONUT ALANLARINDA TİCARET YAPILMASI ................................................................. 60

7.5.2 TİCARET VE YÖNETİM MERKEZLERİ ............................................................................... 61

7.5.3 AKTİF YEŞİL ALANLAR ..................................................................................................... 62

7.5.4 SAĞLIK TESİSLERİ ........................................................................................................... 62

7.5.5 TURİZM TESİS ALANI ...................................................................................................... 62

7.5.6 LOJİSTİK MERKEZ ALANI ................................................................................................ 62

5

Haritalar Listesi

Harita 1.Planlama Alanının Konumu ....................................................................................................... 6 Harita 2. Topografik Yapı ......................................................................................................................... 7 Harita 3. Jeoloji Haritası .......................................................................................................................... 8 Harita 4. 1985-1990 Dönemi Bölgelere Göre Nüfus Değişimi ............................................................... 10 Harita 5. 2000-2005 Dönemi Bölgelere Göre Nüfus Değişimi ............................................................... 11 Harita 6. Mevcut Arazi Kullanım Durumu .............................................................................................. 12 Harita 7. Planlama Alanı Ağaçlandırma Projesi ..................................................................................... 14 Harita 8. Kanallizasyon .......................................................................................................................... 15 Harita 9. Öneri stadyum ........................................................................................................................ 46 Harita 10. Peyas kentsel dönüşüm alanı ............................................................................................... 47 Harita 11. Huzurevleri kentsel dönüşüm alanı ...................................................................................... 47 Harita 12. Tekel alanının kent içindeki konumu .................................................................................... 51 Harita 13. Alanın h ................................................................................................................................. 51 Harita 14. Hastane bölgesi .................................................................................................................... 54 Harita 15. Öneri aktarma merkezi ......................................................................................................... 55 Harita 16. Üçkuyu gelişme alanı ................................................................ Error! Bookmark not defined. Harita 17. Yeni gelişim eylem alanı ........................................................... Error! Bookmark not defined. Harita 18. Öneri afet konutları .............................................................................................................. 55 Harita 19. Talaytepe-Masrfoştepe Eylem Alanı ..................................................................................... 56 Harita 20. AR-GE & Teknoloji geliştirme bölgeleri..................................... Error! Bookmark not defined. Harita 21. Öneri konaklama tesis alanı .................................................................................................. 56

Grafikler Listesi

Grafik 1. Konut Alanları Dağılımı .......................................................................................................... 12 Grafik 2 .Arazi Kullanım Alan Dağılımı ................................................................................................... 13

Tablolar Listesi

Tablo 1.Konut Alanları Dağılımı, Arazi Kullanım Alan Dağılımı .............................................................. 13

6

1 GİRİŞ Planlama alanı, Diyarbakır Kenti’nin batı kısmında, Şanlıurfa yolu ve Elazığ yolu ile

Büyükşehir Belediye Sınırına kadar olan kısmı kapsayan 17500 ha’lık alandır. Bölgenin

güneyinde Bağlar Belediyesi, doğu ve kuzey doğusunda ise Yenişehir Belediyesi

bulunmaktadır.

Harita 1.Planlama Alanının Konumu

1.1 FİZİKİ YAPI, DOĞAL VE ÇEVRESEL EŞİKLER

1.1.1 Jeomorfolojik Ve Topoğrafik Yapı Planlama alanı genel olarak düz ve düze yakın alanlardan oluşmaktadır. Planlama alanının

içerisinde iki tepelik alan bulunmaktadır. Bunlar Talaytepe ve Mastrofoştepedir. Bu alanların

eğim yüzdeleri %5-10 arasındadır.

7

Harita 2. Topografik Yapı

Kaynak: Kayapınar 1/5000 ölçekli nazım imar plan raporu 2006

1.1.2 İklim Verileri Diyarbakır’ın kışları yağışlı ve serin, yazları kurak ve sıcak, karasal özellik gösteren iklimi,

karasal özelliği değişmiş Akdeniz iklimi karakteri göstermektedir. Yıllık yaklaşık 500 mm olan

yağışın 400 mm’si kış ve ilkbaharda yağmaktadır. Kentin kuzeyini çevreleyen Güneydoğu

Toroslar kışın ağır soğukların güneye inmesini önlemekte ve ılıman kış şartlarını

oluşturmaktadır. Yazları ise kuru ve sıcak karakterli alçak basınç sistemi etkisi ile sıcak

günlerin yaşanmasına neden olmaktadır.

Planlama Alanı Diyarbakır’ın tipik iklim özelliklerine sahiptir.

(Kayapınar 1/5000 ölçekli nazım imar plan raporu 2006)

Diyarbakır ve Türkiye İklim Değerleri Karşılaştırması

Meteorolojik Elemanlar Diyarbakır Türkiye

Yıllık ortalama sıcaklık 15.8 °C 13.1 °C

Ortalama en yüksek sıcaklık 22.5 °C 19.2 °C

Ortalama en düşük sıcaklık 8.8 °C 8.7 °C

En yüksek sıcaklık ve günü 46.2 (21.07.1937) -

En düşük sıcaklık ve günü -24.2 C° (11.01.1935) -

Nisbi Nem ortalaması 54 (%) 65 (%)

Yıllık yağış toplamı 491.4 mm 637.7 mm.

Rüzgar hızı ortalaması 2.4 m/sn 2.4 m/sn

Tablo 1 : İklim Değerleri Tablosu Kaynak : Diyarbakır İli Çevre Durum Raporu, Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2004

8

Şema 1: Diyarbakır Rüzgar Gülü

1.2 YERBİLİMSEL VERİLER

1.2.1 Zemin Özellikleri

Harita 3. Jeoloji Haritası (Kaynak : Kayapınar 1/5000 ölçekli nazım imar plan raporu 2006)

1.2.2 Depremsellik Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca 1996 yılında yayımlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası’nda, Diyarbakır 2. derece deprem bölgesinde yer almaktadır.

1.3 HİDROLOJİK YAPI Planlama alanında bulunan akarsular, alanın batısında bulunan Gözegöl Göleti’ne dökülen

Cücük deresi ve yine bu gölete bağlanan kuru derelerdir. Ayrıca Diyarbakır Kentinin tarımsal

sulama ihtiyacını karşılamak için kullanılan DSİ kanalı da alanın doğusundan geçmektedir.

9

Alanın ortasından kuzey güney doğrultusunda geçen eski DSİ kanalı ise yeşil alan olarak

değerlendirilmektedir.

1.4 ARAZİLERİN TARIMSAL POTANSİYELLERİ Planlama alanının önemli bir kısmı mevcut planlarla imara açılmıştır. Bir kısmı da eğimli alan

olması nedeniyle tarımsal potansiyeli olmayan alanlardır.

10

1.5 NÜFUS DAĞILIMI ve NÜFUS ARTIŞI MAHALLE ADI 2010

NÜFUSU 2009

NÜFUSU

BENEKLİTAŞ 328 237

HUZUREVLERİ 85378 72447

PEYAS 121657 101191

CANKATRAN 917 934

CÜCÜK 432 446

ÇÖLGÜZELİ 1632 1516

GÖZALAN 604 611

GÖZEGÖL 289 278

UYANDIK 246 265

YOLBOYU PİRİNÇLİK 3405 3093

TALAYTEPE 763 1001

Tablo 2. Mahallelere Göre Nüfus Dağılımı (Kayapınar Analitik

Etüd Stajı 2011)

Harita 4. 1985-1990 Dönemi Bölgelere Göre Nüfus Değişimi (Kaynak: Kayapınar 1/5000 ölçekli nazım imar plan raporu 2006)

11

Harita 5. 2000-2005 Dönemi Bölgelere Göre Nüfus Değişimi (Kayapınar 1/5000 ölçekli nazım imar plan raporu 2006)

Planlama alanının nüfus gelişimine bakıldığında buradaki ilk yerleşimin şu anda Kayapınar İlk

Kademe Belediyesi’nin en büyük mahallesinin içerisinde kalan Peyas Köyü olduğu görülür.

1970’li yıllarla birlikte Huzurevleri Mahallesi’nde, çevredeki çalışma alanlarına yakınlığı

nedeniyle kaçak yapılaşma ile birlikte önemli bir nüfusun yerleştiği görülür. Bunun dışında

alanın batı kısmında bulunan afet evleri de ilk yerleşilen alanlardan birisidir. 1985 ve 1994

planlarıyla gelişme alanı olarak öngörülen bölge, bu tarihten sonra planlı gelişmeye konu

olmuş ve nüfusu hızla artmıştır. (Kayapınar 1/5000 ölçekli nazım imar plan raporu 2006)

1.6 MEVCUT ARAZİ KULLANIŞ DURUMU VE ALTYAPI Kayapınar yerleşmesi Urfa yolu ve Diclekent Bulvarı arasında ve Huzurevleri Mahallesi’nde

yoğun olarak gelişmiş, Urfa yolu aksında saçaklanma eğilimi göstermektedir. Alanın gelişimi

daha çok konut kullanımı biçimindedir. Urfa yolu aksında ise yer yer sanayi ağırlıklı çalışma

alanları bulunmaktadır.

Urfa yolunda yerleşen sanayi kuruluşları ağırlıklı olarak tekstil sektörü ve gıda sektöründe

üretim yapmaktadırlar. Planlama alanındaki bir diğer önemli sanayi alanı; bölgenin

kuzeyinde, demiryolunun batısında yer alan Tekel Sigara Fabrikasıdır.

Planlama alanında büyük alan kapsayan kullanımlar Otogar , 2. Küçük Sanayi Sitesi, Telekom,

Polis Lojmanları, Karayolları ve 75 metrelik yol üzerindeki DİSKİ içme suyu arıtma tesisi

alanıdır.

12

MEVCUT ARAZİ KULLANIM DURUMU

Harita 6. Mevcut Arazi Kullanım Durumu 2011 tarihli

Kayapınar Analitik Etüd Stajı verilerinden üretilmiştir)

Grafik 1. Konut Alanları Dağılımı

Düzensiz Konut 12%

Kapalı Konut 8%

Kırsal Konut 35%

Konut 25%

Konut Altı Ticaret

18%

Lojman 2%

Konut Alanları Dağılımı

13

Grafik 2 .Arazi Kullanım Alan Dağılımı

Tablo 1.Konut Alanları Dağılımı, Arazi Kullanım Alan Dağılımı

Boş Alan 9%

Büyük Kamu Kullanımı

9%

Kentsel Altyapı 3% Hastane

1% İlköğretim Tesis

Alanı 1%

İnşaat Alanı 4%

Konut Alanı 58%

Ortaöğretim Tesis Alanı 1%

Otogar 1%

Aktif Yeşil Alan 2%

Sanayi 9%

Düzensiz Konut 118.7Kapalı Konut 82.0Kırsal Konut 340.8Konut 242.6Konut Altı Ticaret 172.1Lojman 15.5Toplam Konut Alanı 971.7

Kullanım haBoş Alan 154.7Büyük Kamu Kullanımı 146.2Kentsel Altyapı 47.5Dini Tesis Alanı 5.0Eğitim Tesisleri Alanı 4.1Hastane 12.3İlköğretim Tesis Alanı 20.8İnşaat Alanı 62.7Kamu 7.9Konut Alanı 971.7Kültürel Tesis Alanı 1.2Arkeolojik Sit Alanı 1.6Ortaöğretim Tesis Alanı 17.9Otogar 12.0Aktif Yeşil Alan 40.4Polis Merkezi 1.1Sağlık Tesisleri Alanı 1.1Sanayi 148.3Ticaret 6.4Toplam Yerleşik Alan 1662.8

14

1.6.1 Orman Ve Ağaçlandırma Alanları Orman Bölge Müdürlüğü’nün verilerine göre planlama alanı içinde orman statüsünde alan

bulunmamaktadır. Alanda orman içi dinlenme yeri de yoktur. Milli Park, Tabiatı Koruma Alanı, Tabiat

Parkı gibi koruma statüsünde alan da bulunmamaktadır.

Planlama alanı içerisinde Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılması planlanan Talaytepe-Mastfroştepe Ağaçlandırma Projesi kentin makroform gelişmesini etkileyecek önemde bir projedir. Projenin 1367 hektarlık bir alanı kapsaması ve kent ormanı niteliğinde, kente hizmet edecek bir yeşil alan olması düşünülmektedir.

Harita 7. Planlama Alanı Ağaçlandırma Projesi (Kayapınar 1/5000 ölçekli nazım imar plan raporu 2006)

1.6.2 Kentsel Ulaşım Diyarbakır bölge içinde ulaşılabilir bir konumda olup, kentin dış bağlantıları, kuzey-batı yönünde

Ergani-Elazığ, batıda Siverek-Şanlıurfa, güneyde Mardin, güney-doğuda Bismil-Batman, doğuda Silvan,

Bitlis, Van yolları ile sağlanmaktadır.

Söz konusu karayolu bağlantıları kent içi geçişi ve Büyükşehir Belediye sınırları içinde 2 veya 3 şeritli

bölünmüş yol niteliğinde yapılmıştır. Karayolu kent içi geçişleri kentin yerleşik alanı kuzeyinde

Şanlıurfa-Mardin ve Elazığ-Şanlıurfa olmak üzere iki önemli kavşak oluşturmuştur

Karayolu kentiçi geçişlerini yerleşim alanları dışına taşımak amacı ile iki çevre yolu projesi

planlanmıştır. Bunlardan biri planlama alanının batısından geçen, Elazığ yolu Üçkuyu yerleşmesinin

batısından Şanlıurfa yolu Gömmetaş yerleşmesi kuzeyinde karayoluna bağlanan çevre yoludur.

Planlama alanı içerisinde mevcutta yer alan en önemli ve yoğun kullanılan yol Diclekent Bulvarı’dır.

15

Mevcut Şehirlerarası otobüs terminali Elazığ-Şanlıurfa-Silvan kavşağında yer almaktadır. Mevcut

otogarda 23 firma ve 11 ticari işyeri bulunan ototerminal alanı yetersiz kaldığından, planlama alanı

içerisinde, Şanlıurfa yolu üzerinde 25 hektar alanda yeni bir otogar alanı projelendirilmiş, yapımı

tamamlanmak üzere olup, 2006 yılı içinde işletmeye açılması beklenmektedir.

1.6.3 Kentsel Altyapı Planlama alanı, yapılaşması yakın dönemde başlamış ve son dönemde hız kazanmış bir yerleşim

alanıdır. Alanın batı kısmında bulunan Huzurevleri Mahallesi, plansız gelişen bir bölge olması

nedeniyle altyapı sorunlarıyla karşı karşıyadır ve acil önlemler projesi kapsamında değerlendirilen bir

alandır. Alanın geri kalan kısmı ise DİSKİ’nin Kanalizasyon Master planında kısmi kanalizasyonu olan

ve kanalizasyon çalışmalarının devam etmesi planlanan alan içerisinde bulunmaktadır. Ayrıca DİSKİ

tarafından yapılması planlanan batı kollektör hattının bir kısmı alanın batı kesiminden geçmektedir.

Harita 8. Kanallizasyon (Kayapınar 1/5000 ölçekli nazım imar plan raporu 2006)

2 SORUNLAR VE OLANAKLAR

2.1 Sorunlar

Genele baktığımızda Kayapınar’ın temel sorunu aşırı yoğunlukla gelişim ve bununda

beraberinde getirdiği yer yer plansız, düzensiz gelişmelerdir. Kayapınar’da net nüfus

yoğunluğu çok yüksektir. Kişi başına düzen donatı alanları ‘’Plan yapımına ait esaslara dair

16

yönetmelik’’ in standartlarının çok altında kalmaktadır. Kayapınar son yıllarda hızla nüfus

alan bir bölge olmasına ragmen hala alana hizmet edebilcek belirli bir merkezi yoktur.

Çalışma alanları ana yollar boyunca düzensiz ve genel de konut altı şeklindedir.

2.2 Olanaklar

Diyarbakır stratejik konumu ve bölgesel merkez olma potansiyelleri gereği Türkiye için

çok önemli bir şehirdir. Diyarbakır hızla nüfus kazanmaktadır, ve bu nüfusun büyük

çoğunluğu Kayapınar ilçesinde yaşamaya başlamaktadır. Diyarbakır’ın geleceğinin

şekilleneceği yer olan Kayapınar’ın düzenli yapılaşmasını sağlamak kentin bölgesel

merkez olma potansiyellerini önemli ölçüde arttıracaktır. Güneydoğunun geometric

olarak ta merkezi sayılabilcek Diyarbakır’da merkezi hükümetin planları arasında hızlı

tren projesinin ana duraklarından biri bulunmaktadır. Bunun yanısıra Diyarbakır’ Elazığ,

Mardin, Şanlıurfa arasında karayollarının kesişim noktasındadır.

3 PLANA GENEL BAKIŞ

3.1 1/25000 Ölçekli Stratejik Mekansal Plan Revizyonu • Üst ölçek planda Eski Tekel Tütün Fabrikası’nın olduğu alanda planlanan kent

merkezi’nin yerine lojistik merkez yapılıp, merkez oluşumunun yerinde dönüşüm yapılacak olan Peyas yerleşkesinin olduğu yerde olması planlanmıştır.

Nedenleri: Eski Tekel Tütün Fabrikas ana ulaşım akslarının kesişim noktasında olduğundan lojistik merkez olmak için Diyarbakır’ın en uygun noktasındadır. Bu alan demiryoluna, ana karayollarına ve ana karayollarının havaalanına bağlantısı bakımından lojistiğin sağlam olacağı bir yerdir.

Peyas gelişen kentin içinde kalmış düzensiz yapılaşmanın olduğu bir alandır. Kayapınar’ın geometrik olarak ortası sayılabilcek bu alanın dönüştürülmesi gerekmektedir.

• 1/25000 Stratejik Mekansal Çalışmasında belirlenen dönüşüm alanları dışında Kayapınar’da Huzurevleri ve Peyas yerleşkesi ve Mahabad bulvarının Elazığ yoluyla kesiştiği yerler de dönüşüm alanı olarak belirlenmiştir.

• Kayapınar’da planlanan merkezden çevreyoluna çıkan karayolunun yeri, merkezinde yeri değiştiğinden dolayı değiştirilmiştir.

• Üst ölçek planda belirlenen hafif raylı sistemin güzergahında alt ölçek analizlerinden sonra değişiklikler yapılmıştır.

17

3.2 KAYAPINAR’IN BÖLGE İÇERİSİNDEKİ STRATEJİK ROLÜ Kayapınar İlçesi Diyarbakır’ın merkez ilçelerinden biri olup 2000’li yıllardan sonra kırsal

özelliğini kaybetmeye başlayan yerleşimlerden biridir . İlçenin bir merkezden yoksunluğu ,

ticaretin gelişigüzel yayılımı ve kent kır sınırının net olarak belirlenememesi planlama

grubumuzun ilgi alanlarından biridir .

‘’Cp 301 Planlama Tasarımı II ‘’ çalışması ve 2009 yılı 1/25000 ölçekli Diyarbakır-Bismil

ÇDP dahilinde Kayapınar ‘ın üstlenmiş olduğu görevler aşağıdaki gibidir.

• Diyarbakır kentinin çevresi doğal ve yapay eşiklerle sınırlanmıştır. Mevcut

kentsel gelişme eğilimi Elazığ ve Şanlıurfa yolları boyunca ve bu koridorların

arasındaki Kayapınar bölgesinde yoğunlaşmıştır.Bu konut ihtiyacı dahilinde

sınırlandırmalar doğal ve yapay eşikler olarak ayrılmıştır .

• Yeni bir kent merkezinin oluşturulması .

• Mesleki eğitim kurumları ile tarımın , sanayinin ve tarımsal sanayinin

desteklenip , geliştirilmesi.

• Kırsal yerleşimlerin gellişmesi ve sağlıklı bir şekilde yeni nesile aktarılabilmesi

için bu alanlarda eğitim ve sağlık gibi insani gerekliliklerin sağlanması .

• Mevcut ulaşım sisteminin geliştirilmesi ve yeni ulaşım ağlarının eklenmesi

• Mevcut demiryolunun sağlıklaştırılması.

• Elazığ yolunun doğusundaki öneri çevre yolunun hem kent içi, hem de bölge içi

trafik yükünü azaltması.

• Orman alanlarının korunması .

• Enerji’nin tasarrufu ve etkin kullanımı için aktif ve pasif güneş sistemlerinin

kullanıldığı yeni konutların yapılması.

• Kent içerisinde yeşil koridorların oluşturulması.

• Rekreasyon ve park alanlarının oluşturulması.

• Kadınların toplumsal gelişmede daha etkili yer alması için kadınları

bilgilendirme .

• Girişimcilik olgusunun daha da gelişmesi için gençlik merkezlerinin kurulması.

• Engellilerin erişimi için standartlara uygun bir çevrenin oluşturulması.

18

3.3 YAPISAL PLAN

3.3.1 Kapsam Planlama alanı Elazığ ile Şanlıurfa karayolları ile Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi sınırına

kadar olan 17550 hektarlık alanı kapsamaktadır.

3.3.2 Amaç

Planlama alanı gelişmekte olan Diyarbakır’a ev sahipliği yapan bölge 1990 öncesi

yapılaşmaya başlamış aslında kırsal bölgedir. Alan 1990 lardan sonra hızla gelişmekte

olduğundan özellikle sanayi bölgeleri yanında düzensiz konut alanı çoktur.Ayrıca, gelişirken

içinde kalan kırsal alanların yeni dokuya uyumsuzluğu günümüzün büyük

problemlerindendir. Bu yüzden çağdaş bir yaşam çevresi oluşturmak adına bu tür alanların

dönüştürülmesi ve Diyarbakır’ın geleceğine ev sahipliği yapacak olan bu alanın geleceğinin

bütün yönleriyle düşünülmesi esastır. Çalışma alanları yolboyunca ve düzensizdir bunun

önüne geçebilmek amacıyle yeni bir alt merkez oluşturmak gerekmektedir.

3.3.3 Vizyon

Diyarbakır kentinin 1/25000 stratejik mekansal planda benimsenen vizyon olan “Tarıma

dayalı sanayi ve turizm odağında bir düğüm kent” vizyonuna örtüşür biçimde Kayapınar

ilçesinin vizyonu olarak “Diyarbakır’ın genç ve dinamik yüzü” vizyonu benimsenmektedir.

3.4 ANA HEDEFLER VE STRATEJiLER

3.4.1 ULAŞIM AĞI

Hedef : Mevcut ulaşım ağının güvenliğinin arttırılması ve yeni ulaşım ağlarının eklenmesi

Hedef : Bölgede ulaşım ağının kolaylaşması için düzenlemelerin yapılması Stratejiler: S1: Demiryolu ve karayolu kesişimlerinde oluşan, planda gösterilen yerlerde

hemzemin ya da seviyeli geçiş kontrol sistemleri kurmak. S2: Şanlıurfa- Diyarbakır karayolunun Kayapınar ilçesine giriş yapılan ve planda

gösterilen noktalarda sinyalizasyonlu kavşak düzenlenmesi. S3: Yeni gelişim alanları, çalışma alanları, aktarma noktaları, ve merkez arasında

bağlantının çeşitlendirilmesi için hafif raylı sistem rotaları belirlenecektir.

19

3.4.2 KIRSAL ALAN Hedef :Çevreyolunun batısında kalan kırsal alanlarda kırsal kalkınmayı desteklemek.

Strateji 1: Donatı alanları düzenlenerek kırsal alanların kendine yeterliliğinin sağlanması. Olası nüfus kayıplarının önüne geçilebilmesi ve tarımsal üretimin devamlılığı için çiftçilerin tarımsal teşviklerle desteklenmesi.

Strateji 2: Üst ölçek planda kırsal merkez olarak belirlenen Gözalan’ de Meslek Lisesi yapmak ve böylece nitelikli işgücüne sahip bilinçli insanlarla tarıma destek olmak.

Strateji 3 : Çevre yolunun batısında kalan bölgede sulama kanalı projelerinin hızlandırılmasında aracılık yaparak tarımsal üretimi ve kırsal yaşamı cazip hale getirmek.

Strateji 4: Kırsal alanların kendi arasındaki ve Kayapınar ile arasındaki ulaşım bağlantılarını sağlamak, çevre yolunun yanında planlanan servis yoluna çeşitli noktalardan bağlantı sağlamak.

20

3.4.3 TARIM ve TARIMSAL SANAYİ Stratejik Amaç: ’’Kendi hammaddesini kendi üreten bir bölge olmak’’ Hedef : Sanayinin tarım ile entegrasyonunu sağlayıp çevre dostu sanayi tesisleriyle

yerel ürünlerin katma değerinin arttırılması Stratejiler: S1:Bölgede Tarım-Sanayi enstitüleri kurarak, bölgeye nitelikli işgücü sağlamak. Elazığ ve Urfa yolu boyunca kurulacak sanayi tesisleriyle gelişen Kayapınar’daki S2:Yeni ve gelişmekte olan sanayilerde tarıma bağlı sanayi ve yan sanayinin

ihtisaslaşmasını sağlamak. S3:Sanayi atık sularının arıtılarak tarımsal sulama için kullanması.

Açıklama:Bilinçsiz tarımsal üretimin toprak, hava, su ve tüketici üzerinde çeşitli olumsuz etkileri bulunmaktadır. Organik üretim açısından Türkiye elverişli ekolojik şartlara ve büyük bir üretim potansiyeline sahiptir.Güneydoğu Anadolu Bölgesi organik tarımdaki verimlilik açısından,Ege Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi’nden sonra 3. sırada yer almaktadır.( Dünya ve Türkiye’de Organik Tarım,Kürşat DEMİRYÜREK, Nisan 2004)

3.4.4 SANAYİ

Stratejik Amaç: ‘’Çevre ile uyum içerisinde olmak’’ Hedef : Sanayi gelişimini doğaya zarar vermeyecek şekilde gerçekleştirmek Stratejiler: S1: Küçük ve büyük sanayi yığılmalarının olduğu bölgelerde arıtma tesisi projelerini

gerçekleştirmek. S2:Sanayi gelişiminin verimli tarım arazilerine taşmasını ve buralarda yer seçmesini

önlemek. Hedef : Sanayi sektörünün çevreye verdiği zararların en aza indirgenmesi Stratejiler: S1: Sanayi kuruluşlarında baca filtrelerini zorunlu kılmak. S2: Sanayi kuruluşlarında sıvı atıkların arıtmasını zorunlu kılmak.

3.4.5 TARIM VE HAYVANCILIK Stratejik Amaç:

21

‘’Mevcut tarımı en verimli şekilde kullanmak ve geliştirmek’’ Hedef : Bölgede yapılan organik tarımın desteklenmesi ve daha çok alanda organik

tarım yapılmasının sağlanması Stratejiler: S1: Başlatılan organik tarım projesinin kapsama alanının genişletilmesi. S2: Arama toplantıları yapılarak çiftçilerin organik tarıma teşvik edilmesi. Hedef : Teknolojik tarımın geliştirilmesi ve teknolojik tarım için uygun alanlar

belirlenmesi Stratejiler: S1: Daha kaliteli, kontrollü ve ekonomik bir üretim için son zamanlarda kullanılmaya

başlanan teknolojik tarımın, bölgede seracılığın ve örtü altı yetiştiriciliğinin arttırılarak geliştirilmesi.

S2: Toprağın uygun olmadığı yerlerde tarımsal üretim olanağı sunan teknolojik tarımın, tarımsal niteliğini kaybetmiş alanlarda uygulanması.

S3: Yatırımcıların bölge ve teknolojik tarım hakkında bilgilendirilmesi ve bölgeye bu konuda yatırım yapmaları için teşvik edilmesi.

Hedef : Tarım sektöründeki karlılığın arttırılması ve tarım alanlarının değerinin

arttırılması Stratejiler: S1: Bölgeyle özdeşleşmiş tarım ürünlerine ‘’coğrafi işaret’’ tescil edilip, bu ürünlerin

üretimini teşvik etmek. S2: Üretimde ileri teknoloji kullanılarak verimin arttırılması. S3: İhracatçılar ve üreticilerin kooperatifleşme ile örgütlenmesinin sağlanması. S4: Çiftçilere eğitim verilmesi. Hedef : Tarım sektöründe teknoloji kullanımının desteklenmesi ve üretiminin

arttırılması Stratejiler: S1: Tarımsal üretimde ileri teknoloji kullanarak verimi arttırmak. Hedef : Kayapınar İlçe Tarım Müdürlüklerinin başkanlığında faaliyet gösteren bitki

koruma, hayvan sağlığı, denetleme, kontrol ve çiftçi eğitim yayın şubelerinin, halka eğitim vermesi

Stratejiler: S1: Bölgenin tamamında yeni şubelerin açılması S2: Şubelerin halka eğitim vermek amacıyla bölge genelinde toplantılar yapması

3.4.6 TURİZM YAPISI

22

‘’ Bölgenin doğal, kültürel ve tarihi değerlerin kamusal kullanım önceliğiyle, küresel ve ulusal turizme kazandırarak bölgesel ekonomik gelişmeyi desteklemek’’

Hedef: Ana ulaşım aksları üzerinde bölgenin potansiyelleriyle ilgili tesislerle

insanların ilgisini çekmek ve merak uyandırmak. Strateji 1: Elazığ ve Şanlıurfa karayollarının üzerinde tarımsal üretim yapan sanayilerin

fabrikadan halka satışını yapacağı alanlar oluşturmak. Strateji: Elazığ ve Şanlıurfa yolları üzerinde düşünülen rekreasyon alanlarında tarımsal

sanayi ürünlerinin sunulması. Hedef : Turizm sektörü için potansiyel teşkil eden bölgelerin küresel ve ulusal

ölçekte tanıtımını yapmak Stratejiler: S1: Yurtiçi ve yurtdışı turizm fuarlarında stant açmak S2: Önerilen rekreasyon alanlarında konser, festival gibi etkinlikler düzenlemek Hedef : Halkın her kesimine yönelik turizm hizmeti sunmak Stratejiler: S1: Altyapı ve üstyapı eksikliklerini gidermek S2: Turizm merkezlerine yaşlı ve özürlüler için kesintisiz ulaşım olanakları oluşturmak Hedef : Bölgedeki turizm potansiyellerini bütüncül bir şekilde ele almak Stratejiler: S1: Ören yerlerini belediyelerin eşgüdümü ve işbirliği ile projelendirmek . S2: Bu alanlarda günübirlik ticareti desteklemek .

3.4.7 TEKNİK ALTYAPI Stratejik Amaç: ‘’Daha temiz bir çevre için altyapıyı geliştirmek’’ Hedef :Yetersiz olan altyapı eksikliğinin giderilmesi Stratejiler: S1: Dönüşüm alanlarındaki altyapı eksikliklerin yapılaşmadan önce tamamıyla

giderilerek sonradan ek kazma işleminin yapılmasının önüne geçmek. S2: Kanalizasyon sistemlerini arıtma tesislerine bağlamak. S3: Kent içindeki çöp kovalarının yer altına alınması.

Açıklama: Kent içinde kullanım alanı artacak ve çöp kovalarının etrafında koku oluşmaycaktır. Yeraltı çöp kovaları hacim olarak daha büyük olduğundan sokaklarda çöp birikmesi gibi bir

23

sorunun oluşma olasılığı da düşecektir. Yeni konut alanlarında yer yer konulacak olan geri dönüşüm konteynerlerı da insanları geri dönüşüme şevk edecektir.

3.4.8 SOSYO-KÜLTÜREL YAPI

Stratejik Amaç: ‘’Sağlık, kültür ve eğitim sektörünün eksikliklerini gidermek’’ Hedef : Bölgede eğitim ve kültür faaliyetlerin arttırılması Stratejiler: S1: İlçe merkezine halk kütüphanesi kurmak ve halkı okumaya teşvik etmek S2: Mevcut eğitim kurumlarının kapasitesinin arttırmak, kişi başına yeterli sayıda

eğitim tesisi elde etmek. S3: Halk eğitim merkezleri açmak ve teşviklerini sağlamak. S4: Bölgeye tiyatro, sinema salonu ve spor merkezleri kurmak. Hedef : Eğitim yapılarındaki eksikliğin giderilmesi Stratejiler: S1: Yeni ilk ve orta öğretim kurumları kurarak öğrenci yükünü hafifletmek S3: Kırsal alanlarda tarım ve sanayi alanına eleman yetiştirecek tarımsal sanayi meslek

lisesi kurmak.

Hedef : Belde ve köylerdeki sağlık birimlerinin kapasitesinin arttırılması ve eksiklerinin giderilmesi

Stratejiler: S1: Belde ve köylere sağlık ocağı ve sağlık birimleri kurulması. S2: Kayapınar ilçesi için 75 metrelik yol üstünde bölgesel bir sağlık bölgesinin

oluşturulması.

3.4.9 DEMOGRAFİK YAPI

Stratejik Amaç : ‘’İş gücüne katılabilecek herkese istihdam sağlamak’’ Hedef : Bölge genelinde iş gücüne katılmayan nüfusa yapılması planlanan projelerle

istihdam sağlanması.

24

Stratejiler: S1: Ev hanımlarını işgücüne dahil etmek için el sanatlarını desteklemek ve ürünlerin

tanıtımını yapmak. S2: Bölgedeki tecrübeli ve bilgili çiftçi kadınları örgütlenmesini desteklemek.

3.4.10 FİZİKİ YAPI

Stratejik Amaç: ‘’Temiz ve güvenli bir şekilde gelişen bölge olmak’’

Hedef : Mevcut yerleşmelerdeki yapı stoğunun güvenli hale getirilmesi Stratejiler: S1: Sağlıklı yaşam alanları oluşturmak için iyileştirme ve sağlıklaştırma çalışmaları

yapmak. S2: Gözegöl kırsal yerleşkesinin su altında kalma riskine karşın transfer edilmesi. Hedef : Bölgedeki kuraklaşmanın etkisiyle azalan suyun Tarımsal alanları sulamada

en verimli şekilde kullanılması Stratejiler: S1: Suyun bilinçsizce kullanılmasının önlenmesi için çiftçilere eğitim verilmesini

sağlamak S2: Bölgedeki vahşi sulama yöntemi kullanılan tarım alanlarında damlama sulama

yöntemine geçilmesinin sağlamak

3.4.11 KAYAPINAR’IN Ekonomisi Kayapınar her ne kadar yeni gelişme bölgesi olsa da Diyarbakır’ın merkezine bağımlı bir alt merkez şeklinde gelişmesi planlanmıştır. Peyas Köyü’nün içinde planlanan alt merkez Diyarbakır için bir ikinci alt merkez ve yeni gelişim alanlarındaki ticaret gelişimleri üçüncü derece alt merkez olarak ele alınabilir.

3.4.12 Teknik Çalışmalar Ulaşım ve teknik altyapıların modellenmesi sırasında kentin mevcut potansiyelleri göz

önüne alınarak sürdürülebilirlik çerçevesinde yolların hiyerarşik düzeni ve altyapının gelecek ihtiyaca yönelik olarak sağlanması amaçlanmıştır . Kırsal alanlarda da kentsel alanlar kadar ulaşım ve diğer teknik altyapı eksiklerinin giderilmesi amaçlanmıştır .

3.4.12.1 Ulaşım ve Kentiçi Hareketlilik Kayapınar yapısal planı özel araç kullanımını toplu taşıma ve yürünebilirlikle

değiştirme olgusunu güder . Daha sağlıklı hayatlar için gündelik hayatların yürünebilir

25

mesafelerde de yaşanabilir kılınması, egzoz emisyonlarının azaltılması , toplu taşımanın yanında bisiklet ve yaya yollarının da önerilmesi gerekli görülmüştür .

Ulaşım modellemesi konutların, iş alanlarının ve kamusal kuruluşların (eğitim , yönetim vs.) yer seçim kriterlerine ve öbeklenmelerine göre şekillenmiştir.

Hareketlillik ve ulaşım modellemesi sırasında 3 önemli husus göz önünde bulundurulmalıdır.

1. Tüm çalışma kollarını,; konutların ,iş alanlarının ve diğer yapılı çevre ögelerinin etkilli yerseçimleri ile nasıl sürdürülebillir bir ulaşım yapısına katkıda bulunabilecekleri konusunda bilgilendirmek.

2. Kente entegre yürüyüş , bisiklet toplu taşıma ve trafik ağlarının üzerine düşünürken dağınık trafiği ve sürdürülebilir modelleri destekleyen yeni yollar , otobüs bağlantıları , köprüleri ve diğer altyapılarını oluşturmak.

3. Altyapının ne zaman sağlanacağını belirlemek, yeni gelişimlere ulaşımın güvenliğini dengelemek ve diğer çalışma kollarından (paydaşlar ) gelecek finansal desteği göz önünde bulundurarak maliyeti kontrol altında tutmak.

3.4.12.2 Ulaşım Modeli Ulaşım modelinin amacı 2030 yılı için Kayapınar ilçesinin ve yakınındaki yerleşim

yerlerinin gelecek ulaşım ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla erken bir vizyon oluşturmaktır. Bu vizyona ulaşabilmek için gerekli hedefler aşağıdaki gibidir :

•Kente entegre çok modlu bir ulaşım stratejisinin oluşturulması . 2030 yılı için gerekli demiryolu , tramvay , otobüs hatlarının belirlenmesi.

• Toplu ulaşımı teşvik ederek özel araç kullanımını ve çevreye etkisini azaltmak. Şehiriçi oto park ücretlerini yüksek tutmak.

• Mekansal stratejilere yardımcı olacak ve seyahat ihtiyacını azaltacak yaya yolları ve bisiklet yolları yapmak.

3.4.12.3 Enerji , Su ve Toprak Yönetimi a)Sulamanın Sürdürülebilirliği; GAP tarafından benimsenmiş olan bütüncül yaklaşım, GAP İdaresi tarafından

geliştirilmiş olan ve birden fazla yönden ele alınan kapsamlı 'sürdürülebilirlik' prensibine dayalıdır.

Bunlar: 'sulamanın sürdürülebilirligi','tarımsal sistemin sürdürülebilirligi', 'ekonomik sürdürülebilirlik’ veya ekonomik açıdan gelecek vaadetme', 'çevresel sürdürülebilirlik', 'mekansal sürdürülebilirlik (arazi kullanımının ve ulasımın sürdürülebilirligi) ve 'toplumsal sürdürülebilirliktir'.

26

Bu bağlamda sulama kanallarının etkin bir şekilde kullanımı sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde su kaynaklarının eşit ve verimli bir şekilde dağıtımı ,tarımın mevcut potansiyellerinin en etkili şekilde kullanılması için gereklidir.

• Sulama sistemlerinin işletim ve bakımına ilişkin kriterlere özel önem verme, • Mevcut yerel teknik kapasite ve potansiyeli dikkate alma, • Dağıtım ve tarla içi su kayıp miktarlarında azalmanın sağlanması ile kırsal su

yönetiminin gerçekleştirilmesi;

Kentsel bölgede ise içme suyu şebekelerinin bakımlarının yapılması , yeni gelişme alanlarına bu şebekelerin ulaştırılması ve gerekli su deposu , pompa istasyonu, vs. yapılması ile de kentsel su yönetiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

b)Enerji’nin Sürdürülebilirliği;

Elazığ yolu üstünde Üçkuyu toplu konut alanının batısında bulunan Yenilenebilir Enerji Araştırma ve Geliştirme Bölgesi ; üniversiteler , meslek liseleri ve halk ile birlikte öncelikle kentin enerji ihtiyacını giderecek yenilenebilir enerji çözümlerine malzeme , sistem ve bilgi üretmek amacıyla kurulan teknoloji odaklı bölgedir.

Diyarbakır kenti çapında hizmet verecek olan bu bölge halka sistemlerin nerede nasıl kurulabileceğini ve maliyetlerini araştırmak ve halka bilgi sunmak amacıyla kullanılabilir.

c)Tarım’ın Sürdürülebilirliği Sürdürülebilir tarım; adı üzerinde tarımın sürdürülebilir olması, yani zaman içerisinde tarım yapılan arazi, tarımı yapan kişiler ve diğer girdilerin biteviye tarım yapabilmelerini sağlayan tarımsal üretim yöntemlerinin bütünüdür. Organik ve iyi tarım da sürdürülebilir tarım yöntemlerini içerir. İstenirse konvansiyonel tarım da sürdürülebilir tarım kuralları içerisinde yapılabilir. Zaten de yapılmak zorundadır.

Kayapınar İlçesi’nde mevcut tarım arazilerinde tarımın sürekliliği için tarımsal – sanayi ye de önem vurgulanmıştır . Tarımsal Üretim Teknolojileri Geliştirme Bölgesi bu kaygının giderilmesi için hem yerel hem de bölgesel önem arz eden bir kuruluş olup , tarımsal bilinçlenme ve kalkınma adına önemli bir atılımdır .

27

4 SÜREÇ Bu bölümde Kayapınar yapısal planlama deneyimi süreçlerini incelenmektedir. Sürecin üç

ana bakış açısını içermektedir :

4.1 KARAR VERME SÜRECI Karar vericileri ve uygulayıcıları karar alma sürecine katmak kararların uygulamasında onların

taahhütlerini almayı kolaylaştırır. Ayrıca, yerel halkın alınan kararları benimsemesi ve uygulaması dönüşüm ile ilgili karar verme sürecine katıldığı zaman daha olasıdır.Katılımlı süreçler çok güçlü öğrenme ortamları sunar. Farklı ilgi, beceri ve bilgi düzeylerinden ve ihtisas konularından gelen kişilerin biraraya gelmesi ve ortak görüşü oluşturması kollektif tartışmalara ve fikir alış verişine dayanır. Bu süreçte hem kişi bireysel olarak bilgisine bilgi katar hem de toplumsal olarak bir öğrenme süreci yaşar.

4.2 KAMU KATILIM SÜRECI KATILIMLI KENTSEL DÖNÜŞÜM PLANLAMA SÜRECİ TASARIMI

Halk katılımı zahmetli ve dikkatli bir biçimde düşünülmesi gerekir. Katılımlı kentsel dönüşüm planlama süreci önceden tasarlanmalı, bağlamsal ihtiyaçlara, mevcut halkın kapasitesine, yurttaşlık bilincine ve dönüşüm projesinin yapısına göre uygun yöntem ve teknikler kullanılmalıdır (Atkinson, 2004, 17). Bir dönüşüm süreci genel olarak üç genel aşamadan oluşabilir: Hazırlık, planlama ve uygulama. İlk olarak, dönüşüm stratejilerinin ve politikalarının planlanmasına geçmeden önce dönüşümün gerçekleşeceği alanın bağlamsal özelliklerinin ve dinamiklerinin anlaşılması gerekmektedir.

4.3 STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞIŞIM SÜRECI Kayapınar İlçesinin doğal ve fiziki çevresi gün geçtikçe birbiriyle içiçe geçmektedir . Planlama

sürecinde ise bu iki dokunun birbirlerine çıkar sağlayacak ölçüde gelişip değişmesi öngörülmektedir. Türkiye’de genel olarak kentleşme süreçlerinde yapılaşmış çevre , doğal çevreyi tahrip eder boyuttadır. Verimli tarım arazileri , orman alanları , meralar önemli ölçüde azalmakta , yerlerini rant kaygısı duyan konut , sanayi yada ticaret alanlarına bırakmaktadırlar . Kentlerin kırsal alanlar ile birlikte eşgüdümlü olarak gelişmesi , kırsal alanların da en az kentsel alanlar kadar eğitim , sağlık ve altyapı ihtiyaçlarının olduğu unutulmamalıdır .

Bu nedenlerden dolayı Kayapınar İlçesi Yapısal Planlama deneyiminde , kırsal yerleşimlerin kentsel alanların rant kaygısından uzak bir şekilde planlı ve donatılı bir şekilde gelişmeleri öngörülmektedir . Doğayla içiçe bir Kayapınar için gerekli önlemlerin alınması,liberal ekonominin potansiyelleri rasyonel bir şekilde kullanması için gerekli kararların alınması gerekmektedir .

28

5 PLANLAMA ANALİZ ÜNİTELERİ

Planlama analiz üniteleri belirlenirken arazi kullanım çesitlenmeleri ve doku farklılıkları göz önüne alınmıştır.

29

5.1 Analiz Ünitesi 1

Planlama alanı sanayi bölgesi olduğundan mevcut nüfusu 0’dır. Eski otogar alanının olduğu yerde yeşil alan planlanmıştır. Sanayi alanını boyunca demiryolunun yanından 12 metrelik bir servis yolu

planlanmıştır. Demiryolu, yayaların girmesini önleyecek şekilde çelik hat ile çevrelenecektir.

Ünite 1

Donatı

Kişi Başı Gereken (m2)

Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Önerilmesi

Gereken

Önerilen (ha)

Öneriden Sonraki Eksik

(ha)

Anaokulu - İlköğretim 5 0.00 0

Aktif Yeşil Alan 10 0.00 2.70 0

Sağlık Merkezi Alanı 2 0.00 0Sosyal ve Kültürel

Tesis Alanı 1.4 0.00 0.7 0

Dini Tesis 0.5 0.00 0.5 0

İdari Tesis 3 0.00 0

Mevcüt Nüfus

2030

0

0

Ünite-1 Alan(ha) YüzdeBoş Alan 2.7 12.4Sanayi 17.8 81.9Donatı 1.3 5.8

21.7 100

Boş Alan 12%

Sanayi 82%

Donatı 6% Ünite-1

Birinci analiz ünitesinin büyük bir kısmını sanayi alanı oluşturmaktadır. Boş alan olarak eski otogar alanı bu ünitede bulunmaktadır.

30


Ünitede yoğunluk hesabı yapılırken büyük alan kullanımı olan DSİ çıkartılmıştır. DSİ alanı dışında kalan alanlar düzensiz konut niteliğinde olduğundan 100 hektarlık

bu alanda yerinde dönüşüm yapılacaktır. Mevcutta 12000 olan nüfus, 200 kişi/ha brüt yoğunlukla 20000’e çıkarılacaktır.

Böylece, mevcutta düşük gelirlilerin çoğunlukta olduğu alanda, dönüşümle, orta ve yüksek gelir grubuna da hitap edecek konut stoğu oluşacak, sosyal sınıf çeşitliliği sağlanacaktır.

Ünite-2 Alan YüzdeBoş Alan 12.8 10Büyük Alan 24.3 20Donatı 3.3 3Konut 81.1 65Ticaret 3.0 2

Boş Alan 10%

Büyük Alan 20%

Donatı 3%

Konut 65%

Ticaret 2% Ünite-2

Ünite 2

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)

Anaokulu - İlköğretim 5 6.00 0.3 5.70 10.00 9.70 9.70 0

Aktif Yeşil Alan 10 12.00 2.4 9.60 20.00 17.60 50.00 0

Sağlık Merkezi Alanı 2 2.40 0.01 2.39 4.00 3.99 3.98 0Sosyal ve Kültürel

Tesis Alanı 1.9 2.28 0.0 2.28 3.80 3.80 2.80 0

Dini Tesis 0.5 0.60 0.2 0.40 1.00 0.80 0.80 0

İdari Tesis 3.5 4.20 0 4.20 7.00 7.00 6.00 0

Mevcüt Nüfus

2030

12000

20000

Alanda büyük alan kullanımı olarak Devlet Su İşlerinin 10. Bölge Müdürlüğü bulunmaktadır. Bu alandaki konutların büyük bir kısmını düzensiz konutlar oluşturmaktadır.

31


Ünitede eski pamuk işletme enstitüsü alanıyla birlikte 18,6 hektarlık boş alan bulunmaktadır.

Boş alanın 13,6 hektarlık kısmında eksik donatılar tamamlanacak geri kalan 5 hektarlık alana 2030 yılına kadar 200 kişi/ha net yoğunlukla yoğunlukta 1000 kişilik konut yerleşimi gelecektir.

Ünite-3 Alan(ha) YüzdeBoş Alan 18.5 57.0Konut 9.3 28.6Donatı 2.6 8.0Diger 2.1 6.4

32.4 100.0

Boş Alan 57%

Konut 29%

Donatı 8%

Diger 6%

Ünite-3

Ünite 3

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 4.40 0.3 4.10 5.40 5.10 20.00 0


Tesis Alanı 1.9 0.84 0.0 0.84 1.03 1.03 1.20 0

Dini Tesis 0.5 0.22 0.2 0.02 0.27 0.07 0.30 0

İdari Tesis 3 1.32 0 1.32 1.62 1.62 0.00 2

Mevcüt Nüfus

2030

4400

5400

Bu alandaki konutlar kapalı konut şeklindedir. Donatı alanları 1 Adet dini tesis ve özel eğitim uygulama okulunu kapsamaktadır.Diğer alanlar inşaat alanını göstermektedir.

32


Ünitede 75 metrelik yolun kuzey ve güneyinde olmak üzere toplamda 40 hektarlık düzensiz konut bulunmaktadır, bu alanlarda yerinde dönüşüm gerçekleştirilecektir.

Ünitenin nüfusunun 100 kişi/ha brüt yoğunlukla 2030 ‘da yaklaşık 4200 olması planlanmıştır.

Ünite-4 Alan (ha) YüzdeBoş Alan 28 37.3Konut 35 46.7Donatı 0.4 0.5Sanayi 7 9.3Diğer 4.6 6.1

75 100

Boş Alan 37%

Konut 47%

Donatı 1%

Sanayi 9%

Diğer 6%

Ünite-4

Ünite 4

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 2.70 0 2.70 4.20 4.20 33.00 0

Sağlık Merkezi Alanı 2 0.54 0 0.54 0.84 0.84 0.80 0Sosyal ve Kültürel

Tesis Alanı 1.4 0.38 0.0 0.38 0.59 0.59 1.00 0

Dini Tesis 0.5 0.14 0.0 0.14 0.21 0.21 0.25 0

İdari Tesis 3 0.81 0 0.81 1.26 1.26 0.00 1

Mevcüt Nüfus

2030

2700

4200

Bu alandaki konut alanlarının 40 ha lık alanı düzensiz konut alanıdır. Diğer alanlar işyeri sitelerini içermektedir.

33


Planlama ünitesi Üçkuyu toplu konut alanının 3. ve 4. Etaplarını kapsamaktadır. Alanda yaklaşık 280 hektarlık konut alanı önerilmiştir. 400 kişi/ha net yoğunlukla

yaklaşık 110000 kişinin yaşayacağı planlanmıştır. Alanda, trenyolu ile hafif raylı sistemin bağlantısını sağlayacak olan aktarma merkezi

planlanmıştır. Bu aktarma merkezinde dolmuş ve otobüsler için de yer ayrılmıştır. 23 hektar ticaret alanı önerilmiştir Alanda trenyolunun kuzeyi ve çevreyolunun batısında olmak üzere toplamda 106

hektarlık (23 hektarı halihazırda olmak üzere) sanayi alanı önerilmiştir.

Ünite-5 Alan(ha) Yüzde

Donatı 25.70 43.9Sanayi 13.3 22.7Konut 19.5 33.3

58.5 100

Donatı 44%

Sanayi 23%

Konut 33%

Ünite-5

Ünite 5

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)

Anaokulu - İlköğretim 5 0.24 0 0.24 55.00 55.00 38.00 17

Aktif Yeşil Alan 10 0.48 0 0.48 110.00 110.00 170.00 0


Tesis Alanı 1.9 0.09 0.0 0.09 20.90 20.90 17.00 4

Dini Tesis 0.5 0.02 0.0 0.02 5.50 5.50 2.00 4

İdari Tesis 3 0.14 14 0.00 33.00 19.00 25.00 0

Mevcüt Nüfus

2030

475

110000

Üçkuyu toplu konut alanının oluşturduğu bu bölgede halihazırdaki konut alanlarının tamamı kırsal konut niteliğindedir. Alanda donatı alanı olarak Diyarbakır Eğitim ve Araştırma Hastanesi, ile Cezaevi bulunmaktadır.

34


Ünitedeki boş alanlarda donatı eksiklikleri tamamlanmaya çalışılmıştır. Boş alanlar donatı eksikliklerinin tamamlanması için yeterli değildir. Ünitenin nüfusunda herhangi bir artış düşünülmemektedir.

Ünite-6 Alan(ha) Yüzde

Donatı 19.50 13.6Ticaret 4.3 3.0Konut 120 83.4

143.8 100

Donatı 14%

Ticaret 3%

Konut 83%

Ünite-6

Ünite 6

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 44.00 6.9 37.10 44.00 37.10 28.00 9


Tesis Alanı 1.9 8.36 0.2 8.16 8.36 8.16 0.30 8

Dini Tesis 0.5 2.20 1.5 0.70 2.20 0.70 0.20 1

İdari Tesis 3 13.20 0.5 0.00 13.20 12.70 0.00 13

Mevcüt Nüfus

2030

44000

44000

Alanda yüksek yoğunluklu konutların olması nedeniyle donatı oranı olması gerekenin çok altındadır.

35


Planlama ünitesinin donatısı mevcut nüfusun gerektirdiğinin çok altında olduğundan, boş alanlarda donatı eksikliklerinin giderilmesi çalışılmıştır.

Alanda bulunan akaryakıt istasyonunun şehir içinde kalması, nedeniyle kaldırılması planlanmıştır.

Ünite-7 Alan(ha) YüzdeBoş Alan 6.4 7.9Konut 40.2 49.8Donatı 20.6 25.5Konut Altı 11.3 14.0Diğer 2.2 2.7

80.7 100.0

Boş Alan 8%

Konut 50%

Donatı 25%

Konut Altı 14%

Diğer 3%

Ünite-7

Ünite 7

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 26.88 16.7 10.18 26.88 10.18 5.00 0


Tesis Alanı 1.9 5.11 0.0 5.11 5.11 5.11 0.70 4

Dini Tesis 0.5 1.34 0.3 1.04 1.34 1.04 0.00 1

İdari Tesis 3 8.06 0 8.06 8.06 8.06 0.00 0

Mevcüt Nüfus

2030

26880

26880

Ünitedeki konut alanlarının 25% lik kısmını konut altı ticaret alanları oluşturmaktadır.

36


Ünitenin kuzey kısmındaki yaklaşık 50 hektarlık alan dönüşüm alanıdır. Bu alanda, Kayapınar’a hizmet edecek bir alt merkez düşünülmektedir.

Ünitedeki yaklaşık 11 hektarlık konut alanına 500 kişi/ha net yoğunlukla yaklaşık 6000 kişinin yaşayabileceği planlanmıştır.

Ünite-8 Alan(ha) YüzdeBoş Alan 5.1 4.8Konut 45.0 42.9Donatı 14.8 14.1Konut Altı 22.0 20.9Büyük Alan Kullanımı 15.6 14.8Diğer 2.4 2.3

104.9 100.0

Boş Alan 5%

Konut 43%

Donatı 14%

Konut Altı 21%

Büyük Alan Kullanımı

15%

Diğer 2%

Ünite-8

Ünite 8

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 24.90 5.6 19.30 23.00 17.40 16.00 1


Tesis Alanı 1.9 4.73 1.1 3.63 4.37 3.27 1.60 2

Dini Tesis 0.5 1.25 0.7 0.55 1.15 0.45 0.70 0

İdari Tesis 3 7.47 3.5 3.97 6.90 3.40 1.30 2

Mevcüt Nüfus

2030

24900

23000

Alanın büyük kısmını oluşturan konut alanlarının büyük kısmını oluşturan Peyas Köyü’ndeki konutlar geleneksel konut dokusundadır. Büyük alan kullanımı olarak Karayolları 9. Bölge Müdürlüğü bu planlama analiz ünitesinin içindedir.Alandaki çöp depolama alanı diğer kullanımların içine dahil edilmiştir.

37


Alandaki 7 hektarlık inşaat alanına 140 kişi/ha brüt yoğunlukla 1000 kişinin geleceği öngörülmüştür.

Alanda yüksek yoğunluklu ancak düzenli konut bölgeleri bulunmaktadır. Alanda bulunan kapalı konutların kendi içinde aktif yeşil alanlarını çözdüğü

görülmektedir. Alandaki 15 hektarlık boş alan eksik donatı alanlarının tamamlanabilmesinde

kullanılacaktır. Bunun içinde, var olan ilköğretim tesisinin kapasitesinin artırılacak, aktif yeşil alanın sürekliliğinin sağlanacak ve sağlık tesisi alanı boş alana yerleştirilecektir.

Alana 2 adet ortaöğretim tesisi ve ticaret alanı önerilmektedir.

Ünite-9 Alan(ha) YüzdeBoş Alan 14.0 13.7Konut 52.6 51.4Donatı 7.9 7.7Konut Altı 19.3 18.9Ticaret 1.7 1.7Diğer 6.8 6.6

102.3 100.0

Boş Alan 14%

Konut 51%

Donatı 8%

Konut Altı 19%

Ticaret 2%

Diğer 6% Ünite-9

Ünite 9

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 48.93 4.4 44.53 50.00 45.60 7.40 38


Tesis Alanı 1.9 9.30 0.0 9.30 9.50 9.50 1.00 9

Dini Tesis 0.5 2.45 0.6 1.85 2.50 1.90 0.20 2

İdari Tesis 3 14.68 0.3 14.38 15.00 14.70 0.20 15

Mevcüt Nüfus

2030

48930

50000

Alanda düzensiz konut bulunmamaktadır.Donatı eksikliğinin göze çarptığı ünitede boş alanlar değerlendirilecektir. Diğer alan ise inşaat alanını kapsamaktadır.

38


Alt merkezin doğusunda kalan bu ünitede konut altı ticaretin çokluğu göze çarpmaktadır. Alandaki konut altı ticaretler kaldırılması planlanmıştır.

Düzenli ve çok katlı konutlardan oluşan bu ünitede mevcut nüfus için yetersiz donatı alanının 54 hektarlık boş alanı kullanarak giderilmesi planlanmıştır.

Alandaki yaklaşık 11 hektarlık öneri konut alanında 150 kişi/ha net yoğunlukla yaklaşık 1600 kişi yaşaması planlanmıştır.

Boş alanlarda öngörülen kullanımlar yukarıdaki tabloda verilmiştir.

Ünite-10 Alan(ha) YüzdeBoş Alan 55.3 38.4Konut 37.9 26.4Donatı 5.7 4.0Konut Altı 44.6 31.0Ticaret 0.4 0.3

144.0 100.0

Boş Alan 39%

Konut 26%

Donatı 4%

Konut Altı 31%

Ünite-10

Ünite 10

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 36.40 3.3 33.10 38.00 34.70 40.00 0


Tesis Alanı 1.9 6.92 0.0 6.92 7.22 7.22 3.20 4

Dini Tesis 0.5 1.82 0.3 1.52 1.90 1.60 0.80 1

İdari Tesis 3 10.92 0.4 10.52 11.40 11.00 2.00 9

Mevcüt Nüfus

2030

36400

38000

Alanın büyük bir kısmını boş alanlar oluşturmaktadır. Alanda konut altı ticaretin çokluğu göze çarpmaktadır.

39


Alanda bulunan 20 hektarlık inşaat alanına 300 kişi/ha net yoğunlukla yaklaşık 6000 kişinin gelmesi öngörülmektedir.

Alanda bulunan 25 hektarlık boş alanda yukarıdakı tabloda görüldüğü gibi donatı eksiklikleri giderilecektir.

Ünite-11 Alan(ha) YüzdeBoş Alan 25.1 19.1Konut 22.7 17.2Donatı 12.2 9.2Konut Altı 37.3 28.3Büyük Alan Kullanımı 12.8 9.7Diğer 21.6 16.4

131.6 100.0

Boş Alan 19%

Konut 17%

Donatı 9%

Konut Altı 28%


10%

Diğer 17%

Ünite-11

Ünite 11

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 17.65 3.3 14.35 23.00 19.70 22.00 0


Tesis Alanı 1.9 3.35 0.0 0.00 4.37 4.37 0.90 3

Dini Tesis 0.5 0.88 0.5 0.38 1.15 0.65 0.30 0

İdari Tesis 3 5.30 0 5.30 6.90 6.90 1.00 6

Mevcüt Nüfus

2030

17650

23000

Alanda büyük alan kullanımı olarak Türk Telekom bulunmaktadır.Diğer alan kullanımlarının büyük çoğunluğu inşaat alanıdır.

40

5.12 Analiz Ünitesi 12 Alanın büyük bir kısmı boş ve tarımsal niteliği korunacak alandır. Alanda bulunan Gözeli

Mahallesi kırsal konut niteliğinde konutlar içermektedir.

Alanda konut dışı kentsel çalışma alanları önerilmiştir. Urfa yolunun üstünde bulunan

bu kırsal bölge, tekstil üretimi yapacak sanayi alanlarına sahiptir, yol üstünde

rekreasyon alanıyla yol üstünde bir uğrak noktası olma potansiyeli taşımaktadır.

Alan, tarım ve hayvancılıkla uğraşacak kişiler için planlama bölgesinin stratejik

konum bakımından en uygun bölgesi konumunda olacaktır.

Ünite 12

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 3.47 0 3.47 3.47 3.47 62.00 0


Tesis Alanı 1.9 0.66 0.0 0.00 0.66 0.66 1.00 0

Dini Tesis 0.5 0.17 0.3 0.00 0.17 0.00 0.00 0

İdari Tesis 3 1.04 0 1.04 1.04 1.04 13.00 0

Mevcüt Nüfus

2030

3470

3470

41


Alanda 65 hektarlık eski tekel tütün fabrikası bulunmaktadır. Bu alanın ve batısında kalan toplamda 94 hektarlık alanın lojistik merkez olarak kullanılması planlanmaktadır.

• Lojistik merkez kullanımları şu şekilde olacaktır;

75 metrelik yolun batısında kent ormanına bitişik olarak planlanan hastane bölgesi

Diyarbakır kentine hizmet etmesi amacıyla planlanmıştır.

Ünite-13 Alan(ha) YüzdeKonut 17.2 19.7Diğer 3.6 4.1Sanayi 66.4 76.2

87.1 100.0

Konut 20%

Diğer 4%

Sanayi 76%

Ünite-13

Ünite 13

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 6.47 0 6.47 32.00 32.00 77.00 0


Tesis Alanı 1.9 1.23 0 0.00 6.08 6.08 4.50 2

Dini Tesis 0.5 0.32 0 0.00 1.60 1.60 2.00 0

İdari Tesis 3 1.94 3.1 0.00 9.60 6.50 5.00 2

Mevcüt Nüfus

2030

6470

32000

Birimler Alan (ha)Soğuk ve Açık Depolama Alanları 14Tır Parkı 4Akaryakıt İstasyonu 2Paketleme Alanı 1Sosyo-Kültürel Alan 2.5Finans ve Muhasebe Alanı 4.2Ticaret Alanı 1Bakım İstasyonu 5Konaklama Alanı 5Otopark 1.5

Alanın büyük kısmını oluşturan eski Tekel Tütün Fabrikası sanayi alanının içinde gösterilmiştir.Alanda halihazırda bulunan konutlar düzenli konut niteliğindedir.

42

Alandaki 64 hektar konut alanına 400 kişi/ha net yoğunlukla yaklaşık olarak 26000 kişinin gelmesi planlanmıştır.

Alanda kent içindeki dönüşümler sırasında kullanılmak üzere kendi donatı alanlarını da içeren rezerv konut ve sonrasında kullanılabilmek üzere afet konutları önerilmiştir. Bu konutlar prefabrik olarak tasarlanacaktır.

• Yurtdışında bir çok örneğini gördüğümüz bu tür konutlar oldukça konforlu, yalıtımlı ve görünüş olarakta modifiye edilerek günümüz konutları kadar rahat bir yaşama çevresi de sunabilmektedir.

(Kaynak; flickr.com)

5.14 Analiz Ünitesi 14 Planlama analiz ünitesinin tamamı şu anda boş ve kentsel gelişmeye açılacak alandır.

Alandaki 112 hektar konut alanına 250 kişi/ha net yoğunlukla yaklaşık 28000 kişinin geleceği önerilmiştir.

Alanda brüt olarak 46 hektarlık konaklama tesisi, ve onun hemen doğusunda 30 hektarlık Avrupa standartlarında olan stadyum önerilmiştir.

Ünite 14

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 0.00 0 0.00 28.00 28.00 65.00 0


Tesis Alanı 1.9 0.00 0 0.00 5.32 5.32 4.00 1

Dini Tesis 0.5 0.00 0 0.00 1.40 1.40 0.00 1

İdari Tesis 3 0.00 0 0.00 8.40 8.40 13.00 0

Mevcüt Nüfus

2030

0

28000

43


Alanda yerleşime uygun olan alanlar ortalama 100 kişi/ha net yoğunlukta konut gelişme alanı olarak doldurulacaktır. Donatı alanlarını mevzuata uygun ve tam olarak barındıracaktır.

5.16 Analiz Ünitesi 16 Ünitede 68 hektarlık kırsal konut niteliğinde konut bulunmaktadır. Bu kırsal yerleşke

olduğu gibi korunacak ve kent ormanının içinde kalacaktır, ancak gelişmeye izin verilmeyecektir. Bu ünitenin büyük bir kısmında Diyarbakır’ın nefes almasını sağlayacak, kent bütününe hizmet eden Kent Ormanı Projesi düşünülmektedir.

Alanda kentsel altyapı olarak içmesuyu arıtma tesisi ve trafo bulunmaktadır.

Ünite-15 Alan(ha) YüzdeKonut 74.8 51.5Donatı 12.1 8.3Sanayi 42.2 29.0Otogar 12.0 8.2Diğer 4.2 2.9

145.2 100.0

Ünite 15

Donatı


Üniteye Gereken

(ha)

Mevcut (ha)

Eksik (ha)

2030 Gereken

Önerilmesi Gereken

Önerilen (ha)


(ha)


Aktif Yeşil Alan 10 3.52 0 3.52 8.00 8.00 152.00 0


Tesis Alanı 1.9 0.67 0 0.00 1.52 1.52 2.90 0

Dini Tesis 0.5 0.18 0 0.00 0.40 0.40 0.00 0

İdari Tesis 3 1.06 0 0.00 2.40 2.40 1.00 1

Mevcüt Nüfus

2030

3520

8000

Alandaki konut alanlarının büyük çoğunluğu düzenli konut niteliğindedir. Sanayi alanı içinde Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır. Ayrıca alanda Diyarbakır kentine hizmet eden yeni otogar bulunmaktadır.

Konut 52%

Donatı 8%

Sanayi 29%

Otogar 8%

Diğer 3% Ünite-15

44


Alanda bulunan kırsal yerleşkelerde çeşitli eksiklikler ve onarım gereksinimleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Gözegöl yerleşkesi içme suyu göleti koruma kuşakları içerisinde kaldığından taşınması planlanmıştır. Gözegöl yerleşkesi için Gözalan yerleşkesinin güneyinde kırsal konut alanları önerilmiştir.

Cankatran (Uyandırmaz) yerleşkesinde dereyatağı ıslahı ve kanalizasyon eksikliği gelecek olan nüfusta değerlendirilerek giderilecektir.

Üst ölçek plandan gelen kararla birinci kırsal merkez olacak olan Gözalan yerleşkesi için kütüphane, ilköğretim tesisi ve Mesleki Eğitim Tesisi önerilmiştir.

Ünite-17 Alan(ha) YüzdeKonut 224.0 67.4Sanayi 8.8 2.6Büyük Alan Kullanımı 93.4 28.1Diğer 6.0 1.8

332.3 100.0

Konut 67% Sanayi

3%


28%

Diğer 2%

Ünite-17

Alan, çevreyolu ve Üçkuyu toplukonut alanı sınırının bittiği yerden başlayıp Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin sınırına kadar olan yaklaşık 12000 hektarlık alanı kapsamaktadır. Alanda 7 adet kırsal yerleşke, ve sanayi alanı bulunmaktadır. Büyük alan kullanımı olarak ise Cezaevi ve Askeri alan bulunmaktadır.

45

Hane Sayısı Köy Nüfusu Merkeze uzaklık Eksiklikler Sorunlar Geçim Kaynağı Ortalama h.halkı bü

65 470 17.7 km.Su Deposu ,Sağlık

Ocağı , Kanalizasyon

Su Şebekesi Onarımı , Yol Onarımı

Tarım , Pamuk , Hayvancılık

7,2 Kişi / Hane

23 270 24.9 km.

Sağlık Ocağı , Su Şebekesi ,

Kanalizasyon , Su Deposu , Elektrik

Hatları

Kadına Şiddet Ve Psikolojik Baskı


11,7 Kişi / Hane

36 290 18.5 km.Su Şebekesi , Sağlık Ocağı , Kanalizasyon



8 Kişi / Hane

350 3200 18.5 km.Su Şebekesi ,

Kanalizasyon , Su Deposu


Tarım , Hayvancılık , Mevsimlik

İşçilik

9,14 Kişi / Hane

40 300 9 km.Su Şebekesi ,

Kanalizasyon , Su Deposu

-------Tarım ,

Hayvancılık7,5 kişi / Hane

30 464 16.5 km.Su deposu ,

KanalizasyonÇok Eşlilik


15,4 kişi / Hane

103 1010 15 km.Dereyatağı Islahı ,

Kanalizasyon Çok Eşlilik

Tarım , Hayvancılık , Mevsimlik

İşçilik

9,80 kişi / Hane

46

6 EYLEM ALANLARI Kayapınar Yapısal Planlama çalışması dahilinde üst ölçekten stratejik , fakat yapısal anlamda dikkat gerektiren özel planlama alanlarıdır .

1. Stadyum 2. Kentsel Dönüşümler 3. Lojistik Merkez 4. Hastaneler Bölgesi 5. Aktarma Merkezi 6. Üçkuyu gelişim alanı 7. Yeni Gelişim 8. Afet Konutları 9. Taşınan Köyle 10. Mastrofoştepe Orman Alanı 11. Yenilenebilir Enerji Araştırma Geliştirme Bölgesi 12. Tarımsal Üretim Teknolojileri Geliştirme Bölgesi

6.1 STADYUM EYLEM ALANI Mastrofoştepe Orman Alanı ‘na komşu yeşil ve spor alanı niteliğindeki stadyum 30 ha. alana

sahiptir .İçerisinde restoran , çay bahçesi , otopark , kuçük ölçekli spor alanları ile yönetim binalarının bulunacağı bu kompleks etrafında ileriki musabakalar , etkinlikler ve genel turizm amacı ile turizm konaklama alanları ile desteklenecektir .

Harita 9. Öneri stadyum

47

6.2 KENTSEL DÖNÜŞÜM EYLEM ALANLARI Kayapınar İlçesi daha önceden de bahsedildiği gibi 1990’lı yıllardan sonra kentleşmeye başlamış bir yerdir . Mevcut sanayi , Diyarbakır kent merkezine yakınlık gibi olgulardan dolayı kentin bu bölümü özellikle düzensiz ve plansız yerleşimler , sosyal ve teknik altyapı eksiklikleri ile yüzyüzedir.

Bu alanlar planlama grubumuzca üç adet tespit edilmiş olup ,kısaca şöyle tanımlanabilir ;

a)Peyas Sit alanı çevresi

b)Huzurevleri Mahallesi

c)Elazığ yolu ve 75 m(Mahabad Blv)’lik yol kesişimi

Harita 10. Peyas kentsel dönüşüm alanı

Harita 11. Huzurevleri kentsel dönüşüm alanı

48

6.3 Lojistik Merkez a)Lojistik Merkez Nedir? Lojistik merkez, hem ulusal hem de uluslararası düzeydeki nakliye, lojistik ve eşya dağıtımı ile ilgili tüm faaliyetlerin muhtelif işleticiler tarafından yürütüldüğü belirli bir bölgeyi tanımlar. Lojistik merkezlerde taşımacılık, intermodal faaliyetler ve lojistik faaliyetlere odaklanır ve bu merkezler genellikle metropol bölgelerin dışında kalan, farklı taşıma türleri bağlantılarına yakın olan bölgelerden seçilir. Bu merkezlerde nakliye ve lojistikle ilgili faaliyetleri gerçekleştiren işleticiler, inşa edilen binaların sahibi ya da kiracıları olabilmektedirler. Ayrıca serbest rekabet kuralları doğrultusunda bir lojistik merkezünün her firmanın ilgili tüm faaliyetlerle iştigal edebilmesine olanak sağlaması ve bu işlemlerin gerçekleştirilmesi için gereken tüm kamusal tesislerle donatılmış olması öngörülür. b)Lojistik Merkezlere Neden İhtiyaç Duyulur, Önemi Nedir? Lojistik merkez kurulumuyla birlikte, sağlanacak potansiyel faydalar şöyledir: Ürün trafik akışının optimize etmesi,

Kombine taşımacılığı teşvik etmesi ve kullanımını arttırması,

Konteynır yükleme boşaltma faaliyetlerinin iyileştirilmesi,

Tır ve ağır kamyon sirkülasyonunu azaltması, demiryolu taşımacılığının artması,

Lojistik merkezden faydalanan firmaların, tüketicilerinin ihtiyaçlarına daha hızlı cevap vermelerini sağlaması,

Kullanıcıların işletme maliyetlerinin düşürülmesi,

Bölgesel gelişimde lojistik merkez altyapısının önemli bir rolünün bulunması,

Lojistik merkez kurulumu vasıtasıyla çevresel düzenlemelerin ve gereklerin gerçekleştirilmesi,

Hava, kara, demiryolu ve deniz ulaşım merkezlerine bağlantı için olanak sağlaması,

Cross-docking, konsolidasyon gibi dağıtımla ilgili değer katıcı faaliyetlerin sağlayacağı potansiyel fayda,

Şirketlerin kendi dağıtım kanalları üzerindeki kontrolü arttırmaları için bir platform yaratması,

Firmalar için tedarik zinciri operasyonlarının esnekleştirilmesini sağlaması,

Şirketlerin kapasitelerini genişletmelerine olanak sağlaması, c)Lojistik Merkezlerde Gerçekleştirilmesi Gereken Temel Lojistik Faaliyetler Temel lojistik faaliyetler aşağıda belirtilmiştir: Depolama ve antrepo

Dağıtım merkezleri

Gümrükleme hizmeti

Kargo toplama/ stoklama/ işleme/ muayene/ paketleme

Etiketleme

İç taşımacılık düzenlemeleri

49

Barkod operasyonları

Montaj

Tedarik nakliyesi

Dağıtım nakliyesi

Envanter yönetimi

Sipariş yönetimi

Elleçleme

Destek Hizmetler Lojistik Merkezde Sağlanması Gereken Destek Hizmetler Lojistik merkez içinde haberleşme ve ulaşım hizmetleri

Gümrük bölgesi

Park, yükleme ve boşaltma için alanlar

Restoran ve kafeler

Araç yıkama donanımlı dolum istasyonları Lojistik merkezde faaliyet gösterecek firmalar için tesis kiralama hizmeti

Ofis hizmetleri

Banka ve sigorta hizmetleri

Hukuk büroları

Güvenlik hizmetleri

Lojistik merkez içinde lojistik bilgi sistemi kullanımını destekleyici hizmetler d)Lojistik Merkezlerde Bulunması Gereken Alan, Bina ve Teçhizatlar Lojistik merkezler kombine taşımacılığa imkan veren alanlarda kurulması gerektiğinden, bu alanlarda farklı taşımacılık modlarını kolaylaştıracak altyapı, bina ve ekipmanların bulunması zorunludur. Ayrıca, faklı taşımacılık modları arasındaki bağlantıyı sağlayabilmek amacıyla ilgili elleçleme ekipmanları, sistemler ve işgücü gerekmektedir. Lojistik merkezlerde bulunması gereken alan, bina ve ekipmanlar şu şekilde sıralanabilir: Çeşitli büyüklükteki depolar

Karayolu-demiryolu bağlantılı depolar

Dağıtım merkezlerinde raflama

Konteynır elleçleme

Materyal elleçleme ekipmanları

Soğuk hava depoları

50

Çoklu taşıma terminali

Hava kargo terminalleri

3. parti lojistik hizmet sağlayan firmalar için gerekli açık alanlar

Entegre faaliyetlere imkan tanıyan tesisler

İdari binaları

Sosyal tesisler

Eğitim merkezi

Sağlık merkezi

6.3.1 TEKEL Alanının İstihdam Odaklı Değerlendirilmesi

Diyarbakır Yaprak Tütün İşleme Fabrika Müdürlüğü’ne ait arazi ve arazi üzerinde, depo ve fabrika

binaları ile teknik ve sosyal tesisler ve idari amaçlı yapılar bulunmaktadır.

İlde alanın ekonomik amaçlı ve istihdam odaklı değerlendirilmesi konusunda görüş birliği

bulunmaktadır. Bu noktada alana yönelik, özellikle emek yoğun bir sektör olan Tekstil/Konfeksiyon

alanında faaliyet gösteren işletmecilerden gelebilecek talebin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.

Öncelikli hedefimiz alanın yatırımcılara tahsisinin önünün açılmasıdır. Bunun sağlanabilmesi için

bölgeye yatırım yapmak isteyen, ancak özellikle yer konusunda sıkıntı çeken firmalara ulaşılması

önem arz etmektedir.

Firmanızın planları kapsamında Diyarbakır’da yatırım yapılması bulunması halinde, aşağıda

bulunan dilekçe örneğinin ve ön talep formunun tarafımıza gönderilmesini rica ederiz.

Alan Hakkında Bilgi:

Kayapınar İlçesi sınırları içinde yer almakta olup, Diyarbakır-Elazığ Karayolu’na 0,8 km,

Diyarbakır kent merkezine 6 km, Diyarbakır Havaalanına 9 km uzaklıkta yer almaktadır. Ayrıca bu

alan, Diyarbakır demiryoluna ve 75 metre olarak tanımlanan Diyarbakır-Elazığ ve Diyarbakır-Şanlıurfa

Karayolunu bağlayan yola cepheli konumdadır.

Alanın Büyüklüğü: 660 Dönüm (Yaklaşık)

Yapılaşma Olan Kısım: 320 Dönüm

Kapalı Alan: 145.000 m² (12 Adet TEKEL Deposu, Fabrika, sosyal ve idari binalar)

Her biri 5000 m² olan 12 TEKEL deposunun Tekstil / Konfeksiyon yatırımcılarına tahsisi

öngörülmektedir. Diğer yapıların ise; idari ve sosyal binalar, lojistik merkezi ve mesleki eğitime

yönelik olarak kullanılması hedeflenmektedir.

51

Harita 12. Tekel alanının kent içindeki konumu

Harita 13. Alanın hâlihazır yerleşim durumu

53

6.3.2 BÖLGEDEKİ TEŞVİK VE DESTEKLER:

1- Ekonomi Bakanlığı Teşvikleri:

Genel Teşvik Sisteminde 4. Bölgede yer alan Diyarbakır İli’nde yapılacak olan, 500.000,00 TL’ye

kadar sabit yatırım tutarlı Teşvik Belgeli yatırımlar Gümrük Vergisi Muafiyeti ve Katma Değer Vergisi

İstisnası’ndan yararlanabilirler.

500.000,00 TL (tekstilin aprelenmesi yatırımları için 15 Milyon TL) ve üzeri Teşvik Belgeli Tekstil

Ürünleri İmalatı (kütlü pamuk işleme yatırımları teşvik edilmez, sentetik elyaf ve sentetik iplik

üretimine yönelik komple yeni, tevsi, entegrasyon cinsindeki yatırımlar teşvik edilmez, iplik ve dokuma

(yün ipliği, akıllı ve çok fonksiyonlu teknik tekstil, halı, tafting, dokunmamış-örülmemiş kumaş, çuval

hariç) konularına sadece modernizasyon cinsindeki yatırımlar teşvik edilir) ve Giyim Eşyası İmalatı

yatırımları da genel teşvik sisteminde belirtilen Gümrük Vergisi Muafiyeti ve Katma Değer Vergisi

İstisnası’na ek olarak Bölgesel Teşvik Sistemi kapsamında Vergi İndirimi, Yatırım Yeri Tahsisi, Sigorta

Primi İşveren Hissesi Desteği ve Faiz Desteğinden de yararlanır.

500.000,00 TL ve üzeri teşvik belgeli tekstil ürünleri ve giyim eşyası imalatı yatırımlarının

faydalanabileceği destekler:

1. Gümrük Vergisi Muafiyeti 4. Yatırım Yeri Tahsisi,

2. Katma Değer Vergisi İstisnası 5. Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

3. Vergi İndirimi 6. Faiz Desteği

2- Nitelikli Eleman İhtiyacını Gidermeye Yönelik Destekleri

Nitelikli eleman sıkıntısının aşılmasına yönelik olarak Türkiye İş Kurumu’nun desteklerinden ve

Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri Projesi’nden (UMEM BECERİ’10) faydalanılması

mümkündür.

3- Karacadağ Kalkınma Ajansı ve Diyarbakır Yatırım Destek Ofisi:

Karacadağ Kalkınma Ajansı, 25.01.2006 tarih 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu,

Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında; bölgesel gelişme politikalarının

belirlenmesi ve yerel bazda uygulanması için kurumsal mekanizmaların geliştirilmesi ve bu alandaki

program ve projelerin yönetimine ilişkin bazı görevlerin yürütülmesi amacıyla kurulmuştur.

54

5449 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde Kalkınma Ajanslarının görev ve yetkileri

düzenlenmiştir. Bu maddenin (e) fıkrasında, “Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik

olarak kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek” ve (h)

fıkrasında ise, “Bölgenin iş ve yatırım imkanlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve

uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak” Kalkınma Ajanslarının görevleri arasında

sayılmıştır. Karacadağ Kalkınma Ajansı bu görevlerini sorumluluk alanı olan TRC2 (Diyarbakır-

Şanlıurfa) Bölgesi’nde yürütmektedir.

Bu görevlerin yerine getirilmesi amacıyla Karacadağ Kalkınma Ajansı Diyarbakır Yatırım Destek

Ofisi ücretsiz hizmetleri ile yatırımınızın öncesinde ve sonrasında izin ve ruhsat işlemleri başta olmak

üzere ihtiyacınız olan her konuda hizmetinize hazırdır.

Yatırım Destek Ofisinin hizmetleri dışında Karacadağ Kalkınma Ajansı her yıl Ekonomik Gelişme

Mali Destek Programları ile Diyarbakır’daki yatırımcıların ihtiyaçlarına yönelik yatırım miktarının %

50’sine kadar hibe destekleri sunmaktadır.

6.4 HASTANELER BÖLGESİ EYLEM ALANI Bu alanda Diyarbakır kentinin tümüne de hizmet edecek olan ihtisaslaşmış hastaneler .

Harita 14. Hastane bölgesi

55

6.5 AKTARMA MERKEZİ EYLEM ALANI Bu alan 3 ha. olup , tramvay , otobüs gibi toplu taşıma sistemleri arasında transferi sağlayacak bir mod değişim noktasıdır. Harita 15. Öneri aktarma merkezi

6.6 AFET KONUTLARI EYLEM ALANI

Bu alan lojistik bölgeyle yanyana konuşlandırılmıştır . Afet durumunda lojistik bölgedeki depolar gerekli yiyecek ihtiyacını karşılayabilecek nitelikte olduğundan acil durumlar için kullanılması öngörülmüştür .Bu konutlar konteynerlerden yapılacaktır .

Harita 16. Öneri afet konutları

56

6.7 MASTROFOŞTEPE ORMAN EYLEM ALANI Bu alan kentin yeşil alan ihtiyacını önemli ölçüde karşılayacak bir orman alanı olarak

tasarlanmıştır .

Harita 17. Talaytepe-Masrfoştepe Eylem Alanı

6.8 TURİZM KONAKLAMA EYLEM ALANI Bu alan turizm konaklama alanı olarak tasarlanmıştır , içerisinde konaklama tesisleri , geniş

yeşil alanlar , ve bu turizm tesislerinin ihtiyacını karşılayacak ticari fonksiyonlar buluncaktır. Yapılaşma koşulları plan notlarında verilmiştir. Harita 18. Öneri konaklama tesis alanı

57

7 PLAN KOŞULLARI

7.1 PLAN BELGELERİNİN BİRLİKTELİĞİ • Kayapınar Yapısal Planlama bölgesi 1/10000 ölçekli nazım imar planı, lejandı, plan

koşulları ve planlama raporu ile bir bütündür. 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarının

yapılmasında ve planın uygulanmasında, bu belgelerin bütünü göz önüne alınacaktır.

• 1/10000 ölçekli yapısal planında gösterilmiş olan kullanım alanları şematik olup, plan

üzerinden uygulama yapılamaz.

7.2 UYGULAMA İMAR PLANLARININ YAPIMI VE İMAR UYGULAMALARI

7.2.1 İMAR PLANI YAPMA ZORUNLULUĞU Bu planla yerleşme kararı getirilmiş olan alanlarda, 1/10000 ve 1/1000 ölçekli imar

planı onanmadan imar uygulaması yapılamaz ve inşaat izni verilemez.

Plan kapsamında yeralan, tarımsal niteliği korunacak, doğal niteliği korunacak alanlar

gibi, yerleşim dışı alanlarda, 1/1000 ölçekli imar planları yapılmaksızın bu planın

koşullarına göre uygulama yapılabilir.

7.3 YÜRÜRLÜKTE OLAN İMAR PLANLARI Yürürlükteki imar planlarının, bu planın kararlarına aykırı bölgelerinde, bu planın kararlarına

göre, gereken revizyon ve değişiklikler yapılmadan, imar uygulaması yapılamaz ve inşaat izni

verilemez.

7.4 İMAR PLANLARININ YAPILMASI VE UYGULAMA İLE İLGİLİ ESASLAR Yerleşme kararı getirilmiş olan bölgelerin imar planlarının yapılmasında, “plan yapımına ait

esaslara dair yönetmelik “hükümlerine uyulacaktır.

• 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında, bu plana aykırı karar getirilemez.

• Uygulama imar planı yapılmadan parsel ya da ada ölçeğinde plan değişikliği yapılamaz.

1/1.000 ölçekli uygulama imar planları bu planda getirilen öncelikler ve esaslara göre

diyarbakır büyükşehir belediyesinin belirleyeceği bir program çerçevesinde, bir bütün olarak

yada önceliklerine göre etaplar halinde yapılacaktır.

İmar planı kapsamındaki alanlarda, imar uygulaması bu planda getirilen esaslara göre bir

bütün olarak yada etaplar halinde yapılacaktır. İmar uygulaması yapılmadan kadastro parseli

ölçeğinde parselasyon yapılamaz. İmar parseli oluşmadan inşaat izni verilemez.

58

7.4.1 Planlama ve Uygulama Koşulları • KK ile gösterilen bölgeler, imar uygulaması yapılmış ve yapılaşmaya başlamış olup,

yürürlükteki imar planının yoğunluk ve yapı düzeni korunacaktır. Bu bölgelerde sosyal

ve teknik altyapı ve fiziki çevreyi iyileştirmek dışında, plan değişikliği yapılamaz.

• PR ile gösterilen bölgelerde, bu planın getirdiği kararlar doğrultusunda 1/1000 ölçekli

uygulama imar planı revizyonu yapılacaktır. İmar planı revizyonu yapılmadan parsel

ölçeğinde imar planı değişikliği ve parselasyon yapılamaz.

• PL ile gösterilen bölgeler kentsel gelişme alanı olup, 1/1000 ölçekli imar planı bir

bütün olarak yapılmadan, parsel ve ada ölçeğinde mevzi imar planı yapılamaz.

• UK ile gösterilen bölgelerde, yapılaşmalar ile sosyal ve teknik altyapı uygulamaları,

yapılmış olan imar uygulamalarına göre sürdürülecektir.

• U ile gösterilen bölgelerde, imar uygulaması yapılıp, imar parselleri tapuya tescil

edilmeden, yapılmış olan parselasyon ve imar uygulamaları bu plana göre

yenilenmeden yapı inşaat izni verilemez. İmar uygulama bölgelerinin sınırlarının

belirlenmesinde, yerleşim alanı bütünlüğünün sağlanması ve sosyal ve teknik altyapı

alanlarının dağılımı gözönüne alınacaktır.

• İS ile gösterilen, iyileştirilecek ve sağlıklaştırılacak yerleşme alanları, plansız gelişmeye

meyilli ya da yürürlükteki imar planı ve uygulama sorunları olan bölgeleri

kapsamaktadır. Bu alanlarda, plansız gelişme olasılığını ortadan kaldırmak, yoğunluk

ve yapılaşma düzenini iyileştirmek, sosyal ve teknik altyapı sağlıklaştırmak ve

geliştirmek amaçlı düzenlemeler yapılacaktır.

• KG ile gösterilen bölgeler kentsel gelişme alanı niteliğinde olup, imar planı

yapılmadan önce, parsel ve ada ölçeğinde mevzi imar planı yapılmalıdır.

59

• DY ile gösterilen kentsel dönüşüm ve gelişim alanları, plansız gelişen, fiziki ve sosyal

çevre koşulları sağlıksız, sit koruma alanındaki yerleşmeleri ya da afet riski olan

bölgeleri kapsamaktadır. Bu alanlarda

Afet risklerinin azaltılması ve sağlıklı kentsel çevre oluşturulması amacı ile etaplanarak

tasfiye ve yenileme işlemleri uygulanacaktır. Peyas Mahallesindeki arkeolojik sit alanı ile

Huzurevleri bölgesinde yerinde dönüşüm uygulanacaktır.

Kentsel dönüşüm ve gelişim alanında planlama, projelendirme ve uygulamalar, 5393

sayılı belediye kanunu ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak yürütülecektir.

Kentsel dönüşüm ve gelişim alanlarındaki uygulamalarda, başbakanlık toplu konut idaresi

ve ilgili diğer kurum vekuruluşlarla ortak proje geliştirilebilir.

7.4.2 PLANLAMA VE UYGULAMADA UYULMASI GEREKEN EŞİKLER

7.4.2.1 ATIK SULARIN ARITILMASI • Atıksular, doğal ve yapay göllere ve akarsulara bağlanamaz ve boşaltılamaz.

• Plan uygulamasında “su kirliliği kontrolü yönetmeliği teknik usüller tebliği”ne uyulacaktır.

• Yapı ve tesislerin atıksuları ve pissu kanalları, yerleşme ve tesislerin çerçevesinde

gereksinmeyi karşılayacak ve sağlık kurallarına uygun kanalizasyon şebekesine

bağlanacaktır.

• Toplu olarak gerçekleştirilecek konut, toplu ve organize işyerleri vb. Toplu yerleşmelerin

atık suları, varolan kanalizasyon şebekesine bağlanamaz ise, bu tesisler için atık su arıtma

sistemi kurulması ve işletilmesi zorunludur. Atıksu %90 oranında arıtılmadan deşarjı

yapılamaz, arıtma sistemleri gerçekleştirilmeden bu tesislere yapı kullanma izni

verilemez.

7.4.3 YERBİLİMSEL VERİLERE UYGUNLUĞUN SAĞLANMASI Planlama alanı yerbilimsel veriler bakımından yerleşime uygundur. Uygulama imar

planlarının yapımında, “diyarbakır büyükşehir belediyesi’nce 2006’da yaptırılan imar

planlamasına esas sondajlı jeolojik-jeoteknik etüd raporunun sonuç ve önerilerine uygunluk

sağlanacaktır. Bu kapsamda;

60

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan türkiye

deprem bölgeleri haritasında, a≥0,30 g olan bölgeler 2. Derece tehlikeli bölgeler olarak

belirtilmiştir. Diyarbakır, 2. Derece deprem bölgesinde kaldığından, plan proje kriterleri

bu risk değerleri dikkate alınarak belirlenmelidir.

Yapılara esas projelerde “afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkında yönetmelik”

hükümlerine uyulacaktır.

• 2 kattan fazla yapılarda, yapılara has projelerin yapılmasından önce, parsel ölçeğinde

zemin etüdü yapılması, yapıların, zemin etüd sonuçlarına göre projelendirilmesi

gerekmektedir.

• Planlama alanındaki dere yataklarının; doğal drenaj sistemi korunmalı, gerekli görülen

yerlerde ıslah çalışmaları yapılmalıdır.

Taşkın riski olan alanlar için imar planı aşamasında devlet su işleri genel müdürlüğünden

taşkınla ilgili görüş alınması ve bu görüşe uyulması gereklidir.

7.4.4 ARKEOLOJİK SİT ALANLARI Arkeolojik sit alanında 2863/5226 sayılı kültür ve tabiat varlıklarını koruma kanunu

ve yönetmelikleri ile kültür ve tabiat varlıklarını koruma yüksek kurulu’nun ilke

kararlarına uyulacaktır.

Bu alanda yapılacak hertürlü plan, proje, uygulama ve fiziki müdahaleye ilişkin

olarak, koruma amaçlı imar planı, imar uygulamaları, proje ve uygulama

aşamalarında diyarbakır kültür ve tabiat varlıklarını koruma bölge kurulunun karar

ve görüşlerine uyulacaktır.

7.5 ARAZİ KULLANIŞI

7.5.1 KONUT ALANLARINDA TİCARET YAPILMASI - Planda beliritilen bölgelerdeki yapıların zemin katları aşağıdaki koşullara uymak kaydı

ile ticaret amaçlı olarak yapılabilir ve kullanılabilir.

61

• Zemin katta çıkma veya asma kat yapılamaz, zemin katın inşaat alanı yapının tabandaki

izdüşümünü geçemez.

• Yapılacak ticari alanlar, yapının inşaat alanına dahildir.

• “İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğe” göre, “gayrı sıhhi

müesseselere” izin verilemez.

- Konut altı ticaret alanlarının planda gösterilmediği yerlerde yapıların ekonomik ömrü

dolana kadar veya alan için anlaşma var ise anlaşma süresi dolana kadar ticaret izni

verilecektir. Konut altı ticaretin iptal edildiği bu yerler; anaokulu, kreş ve trafiği engellemediği

takdirde otopark olarak kullanılabilir.

7.5.2 TİCARET VE YÖNETİM MERKEZLERİ

7.5.2.1 MERKEZ YAYILMA ALANLARI • Yapı yoğunluğu bulunduğu bölgenin yoğunluğunu aşamaz.

• Karma Kullanım Alanları: Bu plana göre yeni inşaat izni alacak binaların zemin katları

ticari amaçlı olmak kaydı ile zemin kat üstündeki katlar, konut ya da ticaret amaçlı olarak

yapılabilir.

7.5.2.2 ÇARŞILAR, İŞ VE ALIŞVERİŞ MERKEZLERİ • Yapısal planda çarşı, iş ve alışveriş merkezleri olarak ayrılmış alanlarda, çarşılar, alışveriş

merkezileri, çok katlı mağaza ve işhanı yapılabilir.

• Yapılaşma koşulları uygulama imar planında belirlenmek kaydı ile, yapı yoğunluğu

bulunduğu bölgenin yoğunluğunu geçemez.

7.5.2.3 SANAYİ ALANLARI Planda her türlü sanayi tesisleri için ayrılmış alanlardır. Bu bölge içerisinde amaca göre

hizmet görecek diğer yapı ve tesisler yapılabilir.

7.5.2.4 KONUT DIŞI KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI Konut dışı kentsel çalışma alanlarında, içerisinde motel ve lokanta da bulunabilen akaryakıt ve bakım istasyonları, resmi ve sosyal tesisler, dumansız, kokusuz, atık ve artık bırakmayan ve çevre sağlığı yönünden tehlike yaratmayan imalathaneler ile patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depolar, tır ve kamyon garajları yapılabilir.

KDKÇA parsellerinin cephe ve büyüklük ölçüleri ile yapılaşma koşulları uygulama imar

planlarında belirlenecektir.

62

7.5.2.5 A AKARYAKIT, LPG VE SERVİS İSTASYONLARI Kent içinde, yerleşim yerlerinin planlandığı ya da mevcutta var olduğu yerlerin 1 km çapında

bu tür kullanımlar bulunamaz. Yapısal planda yer alan akaryakıt, lpg ve servis istasyonları,

5015 sayılı petrol piyasası kanunu ile, ilgili diğer mevzuata uygun olarak projelendirilecek

1/1.000 ölçekli imar planlarında gösterilecektir.

7.5.3 AKTİF YEŞİL ALANLAR Aktif yeşil ve kentsel yeşil alanlar, yaya aksları, parklar, çocuk bahçeleri, oyun alanları, dinlenme, rekreasyon, spor, eğlence ve kültürel faaliyetlerin yer alabileceği aktif yeşil alanlardır.

• Bu alanlarda, alanın doğal nitelikleri ve eşikleri göz önüne alınarak, kullanım ve yapılaşma koşulları uygulama imar planlarında gösterilmek kaydı ile kullanım çeşitliliği getirilebilir, temalı parklar düzenlenebilir. Bu alanlarda yapı yüksekliği 3.50 metreyi geçemez.

Kentsel büyük yeşil alanlarda öngörülen faaliyetlerin yerine getirilmesine yönelik olarak açık spor ve oyun alanları, piknik yerleri, kır gazinosu, çay bahçesi, büfe, gezinti alanı, tiyatro, sinema, mini golf, vb. Kullanımlar ile otopark, tuvalet, vb. Altyapı tesisleri, uygulama imar planına ve imar yönetmeliği’ne göre yapılabilir.

7.5.3.1 R REKREASYON ALANLARI Rekreasyon alanlarinda; kentin açik ve yeşil alan ihtiyacini karşilamak üzere günübirlik kullanima yönelik eğlence, dinlence, piknik ihtiyacinin karşilanabileceği lokanta, gazino, kahvehane, çay bahçesi, büfe, otopark gibi kullanimlar ile hali saha, tenis, yüzme, mini golf gibi açik spor tesisleri yer alabilir. E= 0,05 hmax= 3.50 metredir.

7.5.3.2 SPOR ALANLARI Spor alanlarında uygulama imar planlarında gösterilmek kaydı ile, stadyum, kapalı spor salonu, yüzme havuzu, vb. Açık ve kapalı spor tesisleri yer alabilir.

7.5.4 SAĞLIK TESİSLERİ Sağlık tesisleri alanlarında bölgesel ve kentsel sağlık hizmetleri için gerekli, yataklı, yataksız tesisler yapılabilir.

7.5.5 TURİZM TESİS ALANI Stadyum alanının kuzeyinde planlanan turizm tesis alanında yapılacak olan yapılar Emsal 0.05 hmax:3.50 metreyi geçemez.

7.5.6 LOJİSTİK MERKEZ ALANI Bu alan kendi içinde çalışan dışardan erişimin olmadığı en basit deyişle bir depolama alanıdır. 75 metrelik yolun batısında planlanan alanda olacak kullanımlarda emsal 0.5 ‘i geçemez.

cp-302 planlama stÜdyosu · planlama alanı içerisinde mevcutta yer alan en önemli ve yoğun...

Documents