dao tao tham van 6

1

Ngµy thø 3

Bµi häc buæi

chiÒu

2

Mét sè rèi lo¹n vÒ trÝ tuÖ trong thêi th¬ Êu vµ thêi niªn thiÕu

• C¸c rèi lo¹n do lo l¾ng (bao gåm c¶ rèi lo¹n ¸m ¶nh c−ìng bøc)

• ThiÕu tËp trung vµ rèi lo¹n do th¸i ®é huû ho¹i

• T©m thÇn vµ c¸c rèi lo¹n ph¸t triÓn toµn diÖn kh¸c kh¸c

• Rèi lo¹n do ¨n uèng

• Rèi lo¹n do bµi tiÕt

• Rèi lo¹n do liªn l¹c vµ rèi lo¹n do nghiªn cøu

• Rèi lo¹n t©m tr¹ng tr¹ng th¸i (®Æc biÖt lµ sù suy sôp)

• T©m thÇn ph©n liÖt

• Rèi lo¹n do c¬ giËt

• Rèi lo¹n do l¹m dông thuèc

3

Mét sè t¸c ®éng t©m lý th«ng th−êng cña khñng ho¶ng

• Sèc vµ phñ nhËn

• Nh÷ng c¶m xóc m·nh liÖt vµ kh«ng dù ®o¸n ®−îc

• Håi t−ëng/ nh÷ng ký øc sèng ®éng vÒ tæn th−¬ng

• nh÷ng c¸ch thøc øng xö thay ®æi

• C¨ng th¼ng trong c¸c quan hÖ víi mäi ng−êi

• TriÖu chøng c¬ thÓ kÌm víi c¨ng th¼ng (stress)

• Ph¶n øng c¶m xóc lÆp ®i lÆp l¹i

• Kh«ng cã n¨ng lùc ho¹t ®éng hiÖu qu¶

• Sù phô thuéc

Pháng theo J.J Johnson & J. Farr. (1995) Trung t©m luËt s− Albuquerque - CÈm nang ®µo t¹o vÒ khñng ho¶ng do h·m hiÕp

TËp III

M«®un VI: Giíi thiÖu vÒ tham vÊn khñng ho¶ng

4

UNICEF

Sù l¹m dông thuèc

VÊn ®Ò l¹m dông thuèc bao gåm nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau. Chóng cã thÓ ®−îc chia ra thµnh çc kh¸i niÖm lµ l¹m dông thuèc, çc lo¹i thuèc th−êng bÞ l¹m dông, çch phßng vµ ®iÒu trÞ. ViÖc sö dông, l¹m dông vµ phô thuéc vµo çc lo¹i thuèc ®ang lµ vÊn ®Ò ngµy cµng trë nªn nghiªm träng trªn thÕ giíi.

Çc kh¸i niÖm

Sù sö dông thuèc - çc lo¹i thuèc cã thÓ ®−îc sö dông b»ng çc çch thøc ®−îc x· héi chÊp nhËn nh»m söa ®æi hoÆc kiÓm so¸t t©m tr¹ng hoÆc mét tr¹ng th¸i t×nh c¶m. Çc vÝ dô bao gåm viÖc uèng r−îu víi b¹n bÌ hay uèng thuèc an thÇn theo lêi khuyªn cña b¸c sÜ ®iÒu trÞ.

Sù l¹m dông thuèc – hµnh ®éng sö dông mét lo¹i thuèc/ vËt chÊt nh»m söa ®æi hoÆc kiÓm so¸t t©m tr¹ng hoÆc mét tr¹ng th¸i t×nh c¶m víi tÝnh chÊt bÊt hîp ph¸p hoÆc cã h¹i cho b¶n th©n. Çc vÝ dô vÒ hËu qu¶ tiÒm n¨ng cña viÖc sö dông mét çch cã h¹i bao gåm çc tai n¹n hoÆc tæn th−¬ng, bÊt tØnh, çc vÊn ®Ò vÒ luËt ph¸p vµ çc ph¶n øng vÒ t×nh dôc lµm t¨ng nguy c¬ l©y nhiÔm HIV.

Sù NghiÖn ngËp - ®−îc ®Þnh nghÜa lµ viÖc t×m kiÕm mét çch b¾t buéc, lÆp ®i lÆp l¹i mét lo¹i thuèc mµ kh«ng tÝnh ®Õn t¸c h¹i tiªu cùc cña nã. RÊt nhiÒu lo¹i thuèc, kÓ c¶ hîp ph¸p hay bÊt hîp ph¸p, ®Òu cã thÓ bÞ l¹m dông.

Phô thuéc vÒ mÆt vËt chÊt ®−îc ®Þnh nghÜa lµ mét tr¹ng th¸i t©m lý cña sù thÝch nghi ®èi víi mét chÊt liÖu, vµ viÖc kh«ng tån t¹i chÊt nµy cã thÓ dÉn ®Õn sù tõ bá nã.

Héi chøng cai nghiÖn cã nghÜa lµ tËp hîp nh÷ng biÓu hiÖn vµ triÖu chøng ph¸t sinh tõ sù tõ bá bÊt ngê hay sù c¾t gi¶m nhanh chãng trong liÒu l−îng ma tuý sö dông ®Þnh kú.

Kh¶ n¨ng chÞu thuèc lµ t×nh tr¹ng mµ ma tuý s¶n sinh ra mét t¸c dông suy gi¶m, do vËy cÇn liÒu l−îng cao h¬n nh»m cã ®−îc c¶m gi¸c nh− tr−íc ®©y.

Cai nghiÖn lµ qu¸ tr×nh rót ra khái hoÆc chÊm døt sö dông ma tuý vèn lµm ng−êi ta ph¶i lÖ thuéc vµo nã. Trong qu¸ tr×nh nµy, ®iÒu quan träng lµ ph¶i qu¶n lý ®−îc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc trong khi bÖnh nh©n t×m çch sèng mµ kh«ng cã ma tuý.

Sù t¸i nghiÖn lµ sù trë l¹i víi ma tuý sau mét thêi gian bá. Sù t¸i nghiÖn cã thÓ x¶y ra sau nhiÒu n¨m

5

Çc lo¹i thuèc th−êng ®−îc sö dông

Trang tiÕp theo sÏ gi¶i thÝch nh÷ng lo¹i thuèc th−êng ®−îc sö dông nhÊt trªn thÕ giíi. ViÖc l¹m dông thuèc phô thuéc vµo sù s½n cã, çc nguån lùc tµi chÝnh vµ çc nh©n tè kh¸c cña tõng quèc gia trong khi çc nh©n tè nµy ë çc quèc gia vµ khu vùc kh¸c nhau l¹i kh¸c nhau.

Çc lo¹i thuèc th−êng bÞ l¹m dông

Tªn thuèc Çch thøc sö dông T¸c ®éng

Cannabinoids (ma tuý lµm tõ gai dÇu)

Hasit (hashish) Uèng hoÆc hót Phën ph¬, suy nghÜ chËm ch¹p, lÉn lén, mÊt c©n b»ng, ho, trÝ nhí bÞ tæn th−¬ng, lo l¾ng

CÇn sa (marijuana) Uèng hoÆc hót

Thuèc gi¶m ®au

Bartiturate (mét lo¹i Tiªm, uèng Gi¶m ®au vµ lo l¾ng, c¶m gi¸c vui vÎ, gi¶m øc chÕ vµ mÖt mái, gi¶m kh¶ n¨ng phèi hîp, h« hÊp bÞ ®×nh trÖ, g©y nghiÖn

Beenzodiazephine (Ativan, Valium, Xanax)

Tiªm, uèng Nh− trªn, ®ång thêi lµm dÞu m¹nh nh÷ng lo l¾ng vµ gi·n g©n cèt, g©y chãng mÆt, mÊt trÝ nhí

Thuèc g©y mª ph©n ly

Vitamin K Tiªm, hÝt, hót Tª liÖt, ®iªn cuång, mÊt trÝ nhí, buån n«n vµ n«n möa, ho¶ng sî, kÝch ®éng, c¶m gi¸c “tù ng¾m m×nh”

PCP (Phencyclidine) Tiªm, uèng, hót Nh− trªn, nh−ng víi sù kÝch ®éng m·nh liÖt h¬n

Ma tuý g©y ¶o gi¸c (hallucinogens)

LSD (axit) Nuèt Nh÷ng tr¹ng th¸i nhËn thøc vµ c¶m xóc bÞ thay ®æi, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ nhËn thøc håi t−ëng, ¶o t−ëng vÒ thÝnh gi¸c vµ thÞ gi¸c, rïng m×nh

6

Ancal«it g©y ¶o gi¸c– (còng lµ chÊt metcalin)

Nuèt, hót Nh− trªn, ®ång thêi t¨ng huyÕt ¸p, mÊt c¶m gi¸c ngon

Psilocybin (nÊm) Nuèt Nh− trªn, thØnh tho¶ng bån chån vµ hoang t−ëng

Thuèc phiÖn vµ c¸c chÊt ph¸i sinh tõ mocfin

C«®ªin Tiªm, uèng Gi¶m ®au, phën ph¬, buån n«n, lµm dÞu, cã kh¶ n¨ng chÞu ®ùng, g©y nghiÖn, gi¶m c¨ng th¼ng ®¸ng kÓ

Hªr«in Tiªm, hót, hÝt Nh− trªn, nh−ng ®«i khi lµm khã ®i l¹i, nhiÒu vÊn ®Ò h¬n vÒ ®×nh trÖ h« hÊp

Moocfin Tiªm, hót, uèng Nh− trªn, lµ c«ng cô gi¶m ®au m¹nh h¬n nhiÒu

Thuèc phiÖn (opium) Uèng, hót Nh− trªn

ChÊt kÝch thÝch

Thuèc kÝch thÝch amphªtamin

Tiªm, uèng, hót C¶m gi¸c hå hëi, nhiÖt huyÕt, t¨ng kh¶ n¨ng thay ®æi t©m lý, gi¶m c©n, t¨ng huyÕt ¸p, thë nhanh, dÔ bÞ kÝch thÝch, kh¶ n¨ng chÞu thuèc m¹nh, g©y nghiÖn, hiÕu ®éng

C«cain Tiªm, hót, hÝt Nh− trªn, nh−ng ®ång thêi t¨ng nhiÖt ®é c¬ thÓ, buån n«n, ®ét quþ, ®au tim

MDMA (Ecstasy, “E”) Uèng ¶o gi¸c nhÑ, t¨ng c¶m gi¸c vÒ xóc gi¸c, c¶m gi¸c th«ng c¶m, chøng th©n nhiÖt cao, bé nhí bÞ tæn th−¬ng

Methamphetamin Tiªm, uèng, hót, hÝt C− xö theo kiÓu lo¹n thÇn kinh, t©m tr¹ng ®Æc biÖt vui vÎ, g©y nghiÖn

Nic«tin Hót T¨ng møc ®é tËp trung, kh¶ n¨ng chÞu thuèc, hËu qu¶ sinh s¶n cã h¹i, ung th−, bÖnh tim m¹ch, ®ét quþ

Thuèc x«ng (inhalant) (hå, butan)

Nuèt qua mòi hoÆc qua miÖng

KÝch thÝch, mÊt sù kiÒm chÕ, ®au ®Çu, suy c¬,

7

§å uèng cã cån Nuèt Th− gi·n, c¶m gi¸c tèt, mÊt sù kiÒm chÕ, t¨ng rñi ro tai n¹n, c¬ b¾p kh«ng æn ®Þnh, g©y nghiÖn vµ tö vong

8

Phßng ngõa

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa cÇn ®−îc thiÕt kÕ nh»m t¨ng c−êng “çc nh©n tè phßng ngõa” vµ tiÕn ®Õn viÖc lo¹i trõ hoÆc gi¶m çc “nh©n tè rñi ro” ®· x¸c ®Þnh

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa cÇn h−íng ®Õn tÊt c¶ çc h×nh thøc l¹m dông thuèc, bao gåm c¶ viÖc sö dông thuèc l¸, ®å uèng chøa cån, cÇn sa vµ çc lo¹i thuèc x«ng

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa nªn ®−îc thùc hiÖn kÕt hîp víi viÖc h−íng dÉn çc kü n¨ng ®Ó cã thÓ chÞu ®ùng ®−îc thuèc khi ®−îc ®−a ra sö dông, t¨ng c−êng cam kÕt cña çc ç nh©n ®èi víi viÖc sö dông thuèc vµ t¨ng c−êng niÒm tin trong x· héi

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa cho thanh/ thiÕu niªn cÇn bao gåm çc ph−¬ng ph¸p cã ¶nh h−ëng t−¬ng t¸c, ch¼ng h¹n nh− çc nhãm th¶o luËn ®ång løa, h¬n lµ chØ sö dông çc kü n¨ng gi¸o huÊn thuÇn tuý

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa cÇn cã sù tham gia cña çc bËc phô huynh nh»m t¨ng c−êng nh÷ng g× trÎ ®−îc häc, ch¼ng h¹n nh− nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ thuèc vµ çc t¸c dông cã h¹i cña chóng

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa cÇn ®−îc thiÕt kÕ dµi h¹n, qua giai ®o¹n ë tr−êng víi nh÷ng sù can thiÖp th−êng xuyªn ®Ó t¨ng c−êng çc môc tiªu phßng ngõa ban ®Çu. ViÖc nµy cÇn ®−îc b¾t ®Çu tõ giai ®o¹n ë tr−êng tiÓu häc hoÆc trung häc

Çc nç lùc träng t©m cña gia ®×nh cã t¸c ®éng lín tËp trung vµo bè mÑ, hoÆc chØ tËp trung vµo con çi.

Çc ch−¬ng tr×nh céng ®ång bao gåm çc chiÕn dÞch truyÒn th«ng vµ çc thay ®æi chÝnh s¸ch ch¼ng h¹n nh− çc quy ®Þnh míi h¹n chÕ viÖc tiÕp xóc víi ®å uèng cã cån, thuèc l¸ vµ çc lo¹i thuèc kh¸c lµ cã hiÖu qu¶ h¬n khi chóng ®−îc sù hç trî cña çc can thiÖp ë gia ®×nh vµ tr−êng häc.

Çc ch−¬ng tr×nh céng ®ång cÇn t¨ng c−êng çc tiªu chuÈn cho viÖc sö dông thuèc trong tÊt c¶ çc m«i tr−êng phßng ngõa l¹m dông thuèc, bao gåm m«i tr−êng gia ®×nh, tr−êng häc vµ céng ®ång.

Çc tr−êng häc cÇn t¹o çc c¬ héi mµ mäi ng−êi ®Òu cã thÓ tiÕp cËn ®−îc vµ ®ång thêi ®ãng vai trß lµ m«i tr−êng quan träng cho nh÷ng ng−êi ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro vÒ l¹m dông thuèc, ch¼ng h¹n nh− trÎ em víi çc vÊn ®Ò vÒ çch c− xö hay trÎ kh«ng cã kh¶ n¨ng häc hµnh vµ nh÷ng trÎ cã kh¶ n¨ng ph¶i bá häc.

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa cÇn ph¶i phï hîp nh»m nªu bËt b¶n chÊt cña çc vÊn ®Ò vÒ l¹m dông thuèc trong céng ®ång ®Þa ph−¬ng.

Møc ®é rñi ro cña nhãm d©n sè ®Ých cµng cao th× çc nç lùc phßng chèng cµng ph¶i m¹nh mÏ vµ cµng ph¶i tiÕn hµnh sím.

9

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa cÇn x¸c ®Þnh râ ®é tuæi, sù thÝch hîp vÒ mÆt ph¸t triÓn vµ nh¹y c¶m vÒ mÆt v¨n hãa.

Çc ch−¬ng tr×nh phßng ngõa hiÖu qu¶ cÇn hiÖu qu¶ vÒ mÆt chi phÝ!! Víi 15.000 ®ång chi tiªu cho çc biÖn ph¸p phßng ngõa l¹m dông thuèc, céng ®ång cÇn tiÕt kiÖm ®−îc tõ 60.000 ®Õn 75.000 ®ång vÒ mÆt chi phÝ ®iÒu trÞ vµ tham vÊn vÒ l¹m dông thuèc.

IV. §¸nh gi¸ vµ ®iÒu trÞ

BiÓu thÞ vÒ mÆt t©m lý x· héi cña nh÷ng rèi lo¹n do thuèc cÊp ®é nhÑ vµ trung b×nh

VÒ mÆt t©m lý: sù kÝch ®éng, bÞ kÝch thÝch, sù ñ rò, khã kh¨n trong viÖc chÞu ®ùng, thï ®Þch, b¹o lùc, ®au thÇn kinh, thë dèc, lo l¾ng, hèt ho¶ng, suy yÕu, rèi lo¹n t©m thÇn

VÒ mÆt gia ®×nh: Nh÷ng vÊn ®Ò kinh niªn trong gia ®×nh, çc vÊn ®Ò vÒ h«n nh©n, çc vÊn ®Ò vÒ t− çch ®¹o ®øc vµ kÕt qu¶ häc tËp sót gi¶m, lo l¾ng vµ phiÒn muén trong çc thµnh viªn gia ®×nh, ly dÞ, l¹m dông vµ b¹o lùc

VÒ mÆt x· héi: BÊt hoµ vµ mÊt nh÷ng ng−êi b¹n cò, lµm b¹n víi nh÷ng ng−êi cã chung kiÓu sèng ch¼ng h¹n nh− cïng dïng thuèc

VÒ mÆt c«ng viÖc/ tr−êng líp: KÕt qu¶ häc tËp gi¶m, nghÒ nghiÖp th−êng xuyªn thay ®æi, th−êng nghØ lµm (®Æc biÖt lµ vµo thø hai trong tuÇn), yªu cÇu b¸c sÜ viÕt giÊy cho nghØ èm.

VÒ mÆt ph¸p luËt: BÞ b¾t gi÷ v× g©y rèi, ¨n c¾p, bu«n b¸n thuèc, l¸i xe khi ®ang chÞu t¸c ®éng cña thuèc (®«i khi x¶y ra tai n¹n)

VÒ mÆt tµi chÝnh: Vay m−în tiÒn b¹c, b¸n çc vËt dông cña ç nh©n vµ gia ®×nh

§¸nh gi¸ çc vÊn ®Ò vÒ thuèc

Nhµ tham vÊn cã thÓ hái nh÷ng c©u hái sau. NÕu th©n chñ tr¶ lêi lµ “Cã” víi bÊt cø c©u hái nµo, nhµ tham vÊn cÇn kh¸m ph¸ thªm víi mét çch thøc th«ng c¶m, kh«ng ph¸n xÐt vµ kh«ng buéc téi:

1. Cã bao giê b¹n c¶m thÊy lµ b¹n nªn uèng Ýt ®i hoÆc dïng thuèc Ýt ®i kh«ng?

2. ViÖc mäi ng−êi chØ trÝch b¹n uèng r−îu hay dïng thuèc cã lµm b¹n khã chÞu kh«ng?

3. B¹n cã c¶m thÊy tåi tÖ hay cã lçi khi uèng r−îu hay dïng thuèc kh«ng?

10

4. B¹n cã bao giê coi viÖc uèng r−îu hay sö dông thuèc víi t− çch lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong ngµy ®Ó nh»m th− gi·n hoÆc xua ®uæi nh÷ng t¸c ®éng xÊu cña viÖc l¹m dông thuèc cña ngµy h«m tr−íc?

Tuy nhiªn, nÕu nhµ tham vÊn tin r»ng nh÷ng c©u hái trªn ®©y lµ qu¸ trùc tiÕp, th× çc c©u hái nh− “®iÒu g× ®ang x¶y ra trong cuéc sèng cña b¹n” hay “h·y nãi víi t«i vÒ çc quan hÖ cña b¹n trong nh÷ng ngµy nµy” v.v� cÇn ®−îc hái tr−íc. Sau ®ã nhµ tham vÊn cã thÓ tiÕn hµnh çc c©u hái trªn nh−ng cÇn cô thÓ h¬n.

11

§iÒu trÞ

§iÒu trÞ çc vÊn ®Ò vÒ thuèc lµ rÊt khã kh¨n vµ ®ßi hái ®−îc ®µo t¹o kü cµng. B×nh phôc tõ çc chøng nghiÖn thuèc hay chøng nghiÖn r−îu lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi vµ th−êng ®ßi hái rÊt nhiÒu nç lùc. Nh÷ng ng−êi dõng ®iÒu trÞ cã thÓ bÞ t¸i nghiÖn , dï sau nhiÒu n¨m kiªng sö dông.

Cã 6 ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ kh¸c nhau cho viÖc l¹m dông thuèc

Can thiÖp ng¾n gän

§©y lµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ mµ çc nhµ tham vÊn t¹i mäi cÊp ®é th−êng cã thÓ cung cÊp. §«i khi ph−¬ng ph¸p can thiÖp nµy cã thÓ cã t¸c dông chØ b»ng çch chØ ra cho th©n chñ thÊy r»ng cã thÓ cã vÊn ®Ò. Còng ®«i khi hä cã thÓ chØ ra cho th©n chñ thÊy r»ng cã mét vÊn ®Ò thùc sù nÕu hä kh«ng thÓ dõng sö dông theo sù can thiÖp cña çc nhµ tham vÊn.

Môc tiªu cña ph−¬ng ph¸p lµ nh»m cung cÊp cho bÖnh nh©n nh÷ng th«ng tin vÒ sù rèi lo¹n vµ cung cÊp cho hä nh÷ng gîi ý ®Ó c¶i thiÖn çch øng xö cña hä. Nhµ tham vÊn cÇn nhÊn m¹nh nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc cña viÖc dïng thuèc cña bÖnh nh©n, c¶ ë hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai. Çc tµi liÖu gi¸o dôc cã thÓ rÊt h÷u Ých. Nhµ tham vÊn cã thÓ ®Ò nghÞ çch thøc ®Ó dõng hoÆc gi¶m liÒu sö dông. Th©n chñ nªn quay l¹i trong vßng 2 tuÇn ®Ó b¸o ço kÕt qu¶. NÕu sau mét th¸ng th©n chñ häc ®−îc çch kiÓm so¸t vÊn ®Ò th× nhµ tham vÊn cã thÓ cung cÊp nh÷ng sù hç trî tÝch cùc h¬n n÷a. NÕu th©n chñ kh«ng thÓ dõng ®−îc th× cÇn ph¶i cã mét ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ chuyªn s©u kh¸c.

Cai nghiÖn

Th©n chñ cÇn ph¶i ®ång ý kh«ng sö dông bÊt cø lo¹i thuèc nµo trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ. Trong nh÷ng ngµy ®Çu, th©n chñ th−êng cÇn sù hç trî tõ gia ®×nh hay b¹n bÌ. CÇn tham kh¶o ý kiÕn cña b¸c sÜ trong nh÷ng tr−êng hîp nghiªm träng, trong nh÷ng tr−êng hîp nµy d−îc phÈm cã thÓ cÇn thiÕt

Thùc hµnh chuyªn s©u lµ mét c«ng viÖc quan träng trong chÕ ®é ®iÒu trÞ, vµ çc ph−¬ng ph¸p nh»m chiÕm hÕt t©m trÝ th©n chñ nh− ®äc s¸ch hay tham gia vµo nh÷ng ho¹t ®éng thó vÞ nh»m thay thÕ cho viÖc dïng thuèc. Ph−¬ng ph¸p nµy kh«ng nªn sö dông cho nh÷ng th©n chñ bÞ nghiÖn nÆng

§iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn

Trong khi ph−¬ng ph¸p thay thÕ nµy cã thÓ lµ cÇn thiÕt cho viÖc quan s¸t s¸t sao hoÆc ®Ó ®iÒu trÞ nh÷ng triÖu chøng cai nghiÖn m¹nh, nã cã thÓ kh«ng hiÖu qu¶ cho viÖc b×nh phôc dµi h¹n

LiÖu ph¸p ch÷a bÖnh ngo¹i tró cã thÓ h÷u Ých. Th©n chñ th−êng ®Õn bÖnh viÖn mçi ngµy nh»m nhËn ®−îc hç trî cña nhãm vµ ®Ó trÞ liÖu. Anh/ chÞ ta còng cã thÓ nhËn ®−îc çc trÞ liÖu thuèc men ®Ó kiÓm so¸t viÖc cai nghiÖn (ch¼ng h¹n thuèc ngñ metha®«n cho ng−êi nghiÖn thuèc phiÖn).

12

TrÞ liÖu d−îc lý

§©y lµ nh÷ng viÖc ®iÒu trÞ b»ng thuèc mµ cã thÓ phßng ngõa nh÷ng t¸c ®éng m¹nh cña viÖc cai nghiÖn. §«i khi, víi nh÷ng lo¹i thuèc nhÊt ®Þnh, trÞ liÖu d−îc lý lµ cÇn thiÕt nh»m phßng chèng sù lªn c¬n hay nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm träng liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh cai nghiÖn.

Nh÷ng nhãm tù lùc

Nh÷ng nhãm nh− nh÷ng nhµ nghiÖn r−îu v« danh, nh÷ng ng−êi nghiÖn ma tuý v« danh vµ nh÷ng nhãm kh¸c cã thÓ cung cÊp nh÷ng hç trî quan träng.

§iÒu trÞ dµi h¹n t¹i nhµ

§©y lµ nh÷ng ch−¬ng tr×nh th−êng cung cÊp c¸c ®ît ®iÒu trÞ trong nhiÒu th¸ng. Nã ®−a ra mét h×nh thøc duy nhÊt vÒ sù æn ®Þnh vµ c¬ héi cho c¸c bÖnh nh©n ®−¬ng ®Çu víi nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p h¬n vÒ sù b×nh phôc cña hä. Víi nh÷ng th©n chñ tham gia ®ît ®iÒu trÞ t¹i nhµ trong 3 th¸ng, kh¶ n¨ng håi phôc tõ viÖc l¹m dông thuèc lµ rÊt cao. Tuy vËy, ph−¬ng ph¸p nµy rÊt tèn kÐm .

13

L¹m dông vµ bãc lét t×nh dôc trÎ em

Dµnh cho th¶o luËn nhãm:

Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc ®Ò cËp vµ th¶o luËn vÒ l¹m dông t×nh dôc trÎ em lµ g×:

Khi chóng ta ®Ò cËp ®Õn l¹m dông t×nh dôc trÎ em cã nghÜa lµ chóng ta ®Æc biÖt muèn nãi g×?

Bãc lét t×nh dôc lµ g×?

Nh÷ng ng−êi bÞ l¹m dông t×nh dôc sÏ cã nh÷ng thay ®æi nµo trong c− xö ?

Lµm thÕ nµo ®Ó b¶o vÖ trÎ khái bÞ l¹m dông t×nh dôc?

14

L¹m dông t×nh dôc

ViÖc ®Ò cËp ®Õn l¹m dông t×nh dôc lµ rÊt khã kh¨n ®èi víi hÇu hÕt chóng ta. Khã kh¨n h¬n cho c¶ x· héi ®Ó thõa nhËn r»ng l¹m dông t×nh dôc trÎ em ®ang diÔn ra hµng ngµy. RÊt khã dÓ ®Þnh nghÜa, bëi çc kh¸i niÖm cßn phô thuéc vµo çc khÝa c¹nh x· héi vµ v¨n ho¸.

VÒ c¬ b¶n, l¹m dông t×nh dôc ®−îc ®Þnh nghÜa lµ sù tham gia cña nh÷ng ®øa trÎ cßn phô thuéc vµ ch−a tr−ëng thµnh vµo çc ho¹t ®éng t×nh dôc mµ chóng ch−a nhËn thøc ®−îc vµ do ®ã kh«ng thÓ ®−a ra nh÷ng sù chÊp nhËn mét çch cã suy tÝnh, hay nh÷ng ho¹t ®éng vi ph¹m ®Õn nh÷ng ®iÒu cÊm kþ trong x· héi. L¹m dông t×nh dôc lµ viÖc l¹m dông bÊt cø ®øa trÎ nµo cho sù kho¸i l¹c hoÆc tháa m·n. XÐt ®Õn cïng, tÊt nhiªn ®iÒu nµy bao gåm c¶ sù giao hîp thùc tÕ víi mét ®øa trÎ. Tuy nhiªn, nã còng bao gåm c¶ sù ph¬i bµy th©n thÓ, vuèt ve vµ bÊt cø nh÷ng tiÕp xóc nµo vÒ mÆt t×nh dôc víi trÎ em.

Çc kh¸i niÖm

L¹m dông t×nh dôc kh«ng tiÕp xóc th©n thÓ bao gåm:

Sù ph¬i bµy th©n thÓ mét çch sç sµng

Bµy ra, mét çch chñ ý, cho trÎ tranh ¶nh khiªu d©m

Bµy ra, mét çch chñ ý, cho trÎ hµnh vi cña qu¸ tr×nh giao hîp

Thñ d©m tr−íc mÆt trÎ

L¹m dông t×nh dôc cã tiÕp xóc th©n thÓ bao gåm:

Vuèt ve

Buéc trÎ ch¹m vµo bé phËn sinh dôc ng−êi lín

Mäi h×nh thøc x©m nhËp vµo ©m ®¹o hay hËu m«n cña trÎ b»ng mét vËt thÓ mµ kh«ng ph¶i cho môc ®Ých ch÷a bÖnh

Bãc lét t×nh dôc

DÉn d¾t trÎ ®Õn víi m¹i d©m

Sö dông trÎ ®Ó quay phim, chôp ¶nh hay lµm mÉu cho phim vµ tranh ¶nh khiªu d©m

Mét vµi nghiªn cøu ë mét sè n−íc trªn thÕ giíi chØ ra r»ng trong bèn ®øa trÎ th× mét lµ n¹n nh©n cña n¹n l¹m dông t×nh dôc. Nh÷ng ®øa trÎ rÊt cßn trÎ còng nh− nh÷ng thanh thiÕu niªn ®· lín cã thÓ tham dù vµo ®©y. HÇu hÕt trÎ ®Òu bÞ l¹m dông bëi nh÷ng ng−êi chóng biÕt vµ tin t−ëng: mét ng−êi hä hµng, b¹n cña gia ®×nh hay ng−êi tr«ng coi.

L¹m dông t×nh dôc th−êng liªn quan ®Õn viÖc g©y søc Ðp, b¾t buéc hoÆc däa n¹t trÎ. §«i khi trÎ ®−îc th«ng b¸o r»ng chóng sÏ bÞ ®¸nh nÕu chóng nãi víi bÊt cø ai

15

vÒ sù l¹m dông. Mét sè ng−êi l¹m dông sÏ dïng thñ ®o¹n víi trÎ ®Ó b¾t chóng tham gia vµo nh÷ng ho¹t ®éng t×nh dôc kh«ng mong muèn. Nh÷ng ng−êi cã häc thøc h¬n sö dông trÎ cho mét sè d¹ng tho¶ m·n t×nh dôc.

RÊt nhiÒu ng−êi tin t−ëng r»ng nh÷ng ng−êi l¹m dông ph¶i th−êng xuyªn sö dông nh÷ng ¸p lùc vËt chÊt ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng t×nh dôc víi trÎ. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy th−êng lµ kh«ng cÇn thiÕt. TrÎ tin t−ëng vµ phô thuéc vµo ng−êi lín, vµ ng−êi l¹m dông n¾m lÊy lîi thÕ cña sù tin t−ëng nµy. TrÎ ®ång thêi còng th−êng ph¶i phôc tïng mÖnh lÖnh cña ng−êi lín nh»m nhËn ®−îc t×nh yªu vµ sù che chë. Do vËy, trÎ em còng lµ n¹n nh©n cña viÖc l¹m dông quyÒn lùc.

Mét thùc tÕ rÊt quan träng cÇn ghi nhí vÒ nh÷ng n¹n nh©n trÎ em bÞ l¹m dông t×nh dôc lµ trÎ kh«ng nãi vÒ çc sù kiÖn ®ã. Chóng sî h·i, xÊu hæ hay tin r»ng ch¼ng cã ai tin chóng.

Mét nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh ë óc gÇn ®©y cho thÊy xu h−íng tù tö ë nh÷ng ng−êi bÞ l¹m dông t×nh dôc khi cßn lµ trÎ em cao gÊp 10 lÇn ë nh÷ng ng−êi kh¸c. L¹m dông t×nh dôc lµ mét sù sØ nhôc rÊt khèc liÖt ®èi víi mét ®øa trÎ vµ g©y nªn nh÷ng thiÖt h¹i kh«n l−êng cho niÒm tin cña trÎ vµo thÕ giíi con ng−êi.

L¹m dông t×nh dôc, thËt bÊt h¹nh lµ kh«ng hiÕm. Nã còng kh«ng chØ dõng l¹i ë çc bÐ g¸i. Mét nghiªn cøu ë óc −íc tÝnh ®−îc r»ng 28% sè bÐ g¸i vµ 9% sè bÐ trai ë n−íc nµy ®· tõng liªn quan ®Õn mét sè h×nh thøc bãc lét t×nh dôc bëi mét ng−êi lín tuæi h¬n. Çc nghiªn cøu ë B¾c Mü cho thÊy xÊp xØ 38% sè bÐ g¸i vµ 9% sè bÐ trai sÏ bÞ c−ìng hiÕp bëi mét çch thøc nµo ®ã cho ®Õn khi chóng 18 tuæi.

Nghiªm träng h¬n, nh÷ng nghiªn cøu ë çc n−íc kh¸c còng b¸o ço vÒ thùc tÕ nµy. Do tÝnh bÝ mËt cña ®Ò tµi nµy vµ ®Æc biÖt vÒ téi lo¹n lu©n, rÊt khã cã ®−îc bøc tranh x¸c thùc vÒ sù l¹m dông nµy. Çc chuyªn gia ®· −íc tÝnh r»ng sè trÎ em bÞ l¹m dông cã thÓ gÊp ®«i sè ®−îc b¸o ço.

Trong h¬n 85% tr−êng hîp th× ng−êi ph¹m téi lµ mét thµnh viªn gia ®×nh, mét ng−êi b¹n cña gia ®×nh hay mét ng−êi ®−îc trÎ biÕt râ vµ tin cËy. Do vËy phÇn lín çc tr−êng hîp l¹m dông t×nh dôc lµ cã liªn quan ®Õn lo¹n lu©n.

Ph¶n øng cña trÎ

Nh»m ch«n chÆt nh÷ng ký øc ®ín ®au vÒ sù bãc lét vµ l¹m dông t×nh dôc, trÎ cã thÓ sö dông mét sè c¬ chÕ t©m lý kh¸c nhau, bao gåm:

Sù phñ nhËn: trÎ phñ nhËn sù kiÖn ®· x¶y ra ®èi víi b¶n th©n m×nh hoÆc víi ng−êi kh¸c. Sù tæn th−¬ng do vËy ®−îc che dÊu vµ thÓ hiÖn ë çc hµnh vi øng xö, sö dông thuèc hay tù huû ho¹i b¶n th©n

Sù b¶o vÖ: trÎ ®æ lçi lªn nh÷ng ng−êi kh¸c h¬n lµ ®æ lçi cho thñ ph¹m, hoÆc nghÜ r»ng tÊt c¶ mäi ng−êi nh×n vµo hay hµnh ®éng gièng nh− ng−êi l¹m dông còng cã téi

16

ThÓ hiÖn ra ngoµi b»ng hµnh vi: rÊt phæ biÕn cho trÎ em, do trÎ biÓu lé b»ng th¸i ®é nh÷ng g× kh«ng thÓ biÓu lé b»ng lêi nãi.

GiËn ç chÐm thítThÕ chç: trÎ trë nªn giËn gi÷ nh÷ng ng−êi/ vËt kh¸c h¬n lµ ng−êi l¹m dông

Tho¸i lui: trÎ trë nªn ng©y ng« h¬n so víi tuæi cña chóng.

HËu qu¶ cña sù l¹m dông t×nh dôc

L¹m dông t×nh dôc cã xu h−íng bãp mÐo sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng t×nh dôc b×nh th−êng. §iÒu nµy cã thÓ biÓu hiÖn bëi çch c− xö rÊt khiªu d©m, tß mß qu¸ møc, nh÷ng ®¸nh gi¸ lÉn lén vÒ t×nh dôc, nh÷ng nhËn thøc lóng tóng vÒ çc gi¸ trÞ t×nh dôc vµ nh÷ng ký øc ®¸ng sî liªn quan ®Õn çc ho¹t ®éng t×nh dôc. TrÎ em nam cã thÓ rÊt hung h·n trong t×nh dôc vµ nh÷ng ®øa trÎ kh¸c cã thÓ rÊt bõa b·i trong t×nh dôc.

§«i khi trÎ em sÏ tr¸nh tÊt c¶ çc h×nh thøc cña çc t¸c ®éng t×nh dôc, hoÆc cã nh÷ng khã kh¨n ®Æc biÖt trong ®êi sèng t×nh dôc. Cµng khã kh¨n h¬n ®Ó h×nh thµnh nªn t×nh yªu, niÒm tin vµ çc quan hÖ t×nh dôc lµnh m¹nh.

TrÎ em nhËn ra r»ng mét sè ng−êi mµ tr−íc ®©y chóng tin t−ëng ®· hoµn toµn coi th−êng h¹nh phóc cña chóng. Chóng còng cã thÓ cã tæn th−¬ng gÊp hai lÇn khi hä nãi víi ai ®ã vÒ sù l¹m dông, vµ ng−êi ®ã kh«ng tin t−ëng chóng.

Çc dÊu hiÖu hËu qu¶ cã thÓ lµ sù phô thuéc cao ®é, niÒm tin vµo ng−êi kh¸c bÞ tæn th−¬ng vµ çc hµnh ®éng huû ho¹i b¶n th©n. Nh÷ng nç lùc tù tö kh«ng ph¶i lµ kh«ng b×nh th−êng. Lßng tù träng cña trÎ ph¶i chÞu ®ùng mét çch d÷ déi. TrÎ cã thÓ c¶m thÊy nh¬ nhíp vµ « nhôc.

§«i khi trÎ cã thÓ ®æ lçi cho b¶n th©n vÒ sù l¹m dông. Sau ®ã møc ®é tù huû ho¹i vµ tù c¨m ghÐt b¶n th©n cã thÓ lªn tíi ®Ønh ®iÓm. Sù tù tr¸ch m×nh lµ th−êng xuyªn vµ lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng cho çc nhµ liÖu ph¸p xem xÐt ®Ó ®−a ra liÖu ph¸p cña m×nh.

Mét trong nh÷ng c¶m xóc m·nh liÖt nhÊt mµ mét ®øa trÎ bÞ l¹m dông cã lµ c¶m gi¸c bÊt lùc. Sù chiÕm ®o¹t c¬ thÓ bëi mét ng−êi kh¸c, dï lµ do vò lùc hay lõa ®¶o còng ®Òu cùc kú x¸o trén. TrÎ c¶m thÊy kh«ng thÓ tù b¶o vÖ b¶n th©n m×nh. Vµ trÎ cã thÓ c¶m thÊy bÊt lùc bëi kh«ng ai cßn tin t−ëng chóng.

Sù ¸m ¶nh trong trÎ cã thÓ còng t¨ng lªn, nh÷ng x¸o ®éng trong giÊc ngñ, ®au ®ín vÒ thÓ x¸c vµ trÎ c¶m thÊy rÊt khã kh¨n trong viÖc thÓ hiÖn c¶m xóc. Çc n¨ng lùc chÞu ®ùng cã thÓ bÞ tæn th−¬ng. Sù tuyÖt väng vµ ch¸n n¶n lµ ®iÒu th−êng thÊy. ViÖc ®ßi hái quyÒn lîi b»ng çch thøc chÝnh ®¸ng cã thÓ bÞ h¹n chÕ.

Çc dÊu hiÖu cña sù l¹m dông t×nh dôc

17

Nh÷ng dÊu hiÖu râ rµng vÒ c¬ thÓ th−êng rÊt hiÕm. Mét b¸c sÜ chuyªn vÒ lÜnh vùc l¹m dông trÎ em th−êng lµ cÇn thiÕt cho nh÷ng ®øa trÎ bÞ l¹m dông th©n thÓ v× môc ®Ých t×nh dôc. Manh mèi vµ dÊu hiÖu gîi ý quan träng nhÊt cña l¹m dông t×nh dôc lµ çc dÊu hiÖu vÒ th¸i ®é. Sau ®©y lµ mét sè thay ®æi th¸i ®é chung cã thÓ x¶y ra víi nh÷ng ®øa trÎ ®· bÞ l¹m dông t×nh dôc:

• Nh÷ng ®au ®ín vÒ thÓ x¸c mµ kh«ng t×m ra nguyªn nh©n vÒ mÆt y häc, hoÆc kh«ng xÐt ®o¸n ®−îc b¶n chÊt cña ®au ®ín.

• GhÐt mäi ng−êi, c¶m thÊy sî h·i ng−êi kh¸c, ®Æc biÖt ®èi víi mét sè lo¹i ng−êi nhÊt ®Þnh hoÆc mét sè ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh.

• X¸o ®éng trong çc kiÓu ngñ

• Cã vÊn ®Ò ë tr−êng häc

• Trèn tr¸nh mäi ng−êi,®Æc biÖt lµ trèn tr¸nh gia ®×nh, b¹n bÌ hoÆc nh÷ng ho¹t ®éng th−êng xuyªn

• HoÆc t¾m nhiÒu qu¸, hoÆc rÊt mÊt vÖ sinh

• TrÎ trë nªn ng©y ng« h¬n trong th¸i ®é øng xö

• TrÎ em, ®«i khi vµo kho¶ng 6, 7 tuæi nh−ng th−êng ch¬i víi trÎ trong ®é tuæi thiÕu niªn vµ nãi vÒ nh÷ng nç lùc tù tö.

• Suy nh−îc, biÓu lé kh¸c nhau qua çc ®é tuæi

• Cã nh÷ng ho¹t ®éng t×nh dôc sím, hoÆc cã nh÷ng vÊn ®Ò t×nh dôc tr−íc tuæi thµnh niªn.

• Çc vÊn ®Ò vÒ thuèc vµ r−îu

• Ph¹m ph¸p vÞ thµnh niªn – nh÷ng hµnh vi lín vµ nhá vi ph¹m ph¸p luËt

• Th¸i ®é rÊt thï ®Þch hoÆc hung h·n víi ng−êi kh¸c

• Trèn nhµ

• Çc vÊn ®Ò vÒ kû luËt

• TrÎ rÊt thiÕt tha ®−îc lµm võa lßng ng−êi lín mét çch bÊt th−êng.

• Gi¶m lßng tù träng

• Nh÷ng hµnh vi tù huû ho¹i b¶n th©n (c¾t cøa c¬ thÓ, ®Ëp ®Çu)

Nh÷ng th¸i ®é trªn ®©y cã thÓ t¹o nªn sù lo ng¹i r»ng trÎ cã thÓ ®· bÞ l¹m dông t×nh dôc. TÊt nhiªn tÊt c¶ çc th¸i ®é/ hµnh vi nµy cã thÓ x¶y ra ®èi víi nh÷ng ®øa trÎ kh«ng bÞ l¹m dông t×nh dôc. Do vËy, khi cã cïng mét lóc nhiÒu th¸i ®é xuÊt hiÖn, hay khi chóng trë nªn trÇm träng, ng−êi quan s¸t nªn liªn t−ëng mét çch s©u s¾c h¬n vÒ l¹m dông t×nh dôc.

Mét sè triÖu chøng cô thÓ h¬n vÒ l¹m dông t×nh dôc cã tÝnh chÊt lµ nh÷ng dÊu hiÖu râ nÐt h¬n bao gåm:

18

TrÎ em b¾t ch−íc hµnh vi t×nh dôc cña ng−êi lín

Ch¬i víi nh÷ng ®øa trÎ kh¸c, ch¬i víi chÝnh b¶n th©n trÎ, nh÷ng ®å ch¬i hoÆc vËt nu«i cã biÓu hiÖn rÊt khiªu d©m mét c¸ch liªn tôc

Nh÷ng quan t©m sím ph¸t triÓn vÒ viÖc häc hái vÒ t×nh dôc

Nh÷ng c¬n ®au kh«ng gi¶i thÝch ®−îc, ch¶y m¸u, s−ng hoÆc tÊy ®á ë miÖng, ë c¬ quan sinh dôc, hËu m«n, nhiÔm trïng ®−êng tiÓu, nh÷ng bÖnh l©y qua ®−êng sinh dôc

§«i khi trÎ sÏ tù nªu ra mét sè “manh mèi” vÒ sù l¹m dông – nh÷ng dÊu vÕt cã thÓ t¹o nªn cho nh÷ng ng−êi lín cã quan t©m ®Ó ®Æt c©u hái. TrÎ th−êng rÊt lo l¾ng khi nãi vÒ ®iÒu ®· x¶y ra.

NhiÒu ®øa trÎ sÏ kh«ng nãi mét chót g× vÒ sù l¹m dông. §iÒu nµy lµ rÊt khã kh¨n.

TrÎ cßn qu¸ Ýt tuæi ®Ó nãi ra

TrÎ sî h·i hoÆc ®· bÞ ng−êi l¹m dông mua chuéc ®Ó gi÷ bÝ mËt vÒ sù l¹m dông

TrÎ rÊt lÉn lén bëi nh÷ng sù ®Ó t©m vµ c¶m xóc chóng cã ®−îc vÒ sù l¹m dông

TrÎ tin r»ng sÏ kh«ng ai tin chóng

TrÎ tù tr¸ch m×nh, hoÆc chóng tin lµ chóng sÏ nhËn ®−îc h×nh ph¹t ®Ých ®¸ng cho viÖc chóng ®· trë nªn “h− háng”.

Nh÷ng c¶m xóc s©u s¾c vÒ sù hæ thÑn hoÆc bèi rèi lµ rÊt th−êng t×nh, do vËy trÎ sÏ c¶m thÊy qu¸ ®au ®ín ®Õn møc kh«ng thÓ nãi ra

Mét sè trÎ em tin r»ng ng−êi l¹m dông, hoÆc c¸c thµnh viªn kh¸c trong gia ®×nh sÏ “gÆp r¾c rèi” nÕu chóng nãi ra.

TrÎ c¶m thÊy lo sî, lÉn lén, hæ thÑn, téi lçi, buån b·, xa l¸nh, giËn gi÷ vµ sî h·i. Mét trong nh÷ng c¶m xóc ®ã lµ trÎ cã thÓ yªu ng−êi l¹m dông. Nh÷ng c¶m xóc nµy lµm thùc sù lÉn lén, vµ th−êng xuyªn t¹o nªn nh÷ng ¶nh h−ëng t©m lý tiªu cùc cho trÎ. Th−êng th× sù thiÖt h¹i lµ rÊt ®¸ng kÓ vµ hËu qu¶ dai d¼ngtrong suèt cuéc ®êi.

19

Tham vÊn ®èi víi trÎ em bÞ l¹m dông t×nh dôc

Çc nguyªn lý:

1. ViÖc nhËn thøc ®−îc hÇu hÕt trÎ em sÏ kh«ng ®Õn vµ nãi víi nhµ tham vÊn hoÆc nh÷ng ng−êi chuyªn nghiÖp kh¸c r»ng chóng bÞ l¹m dông t×nh dôc lµ rÊt quan träng. Thay vµo ®ã, trÎ sÏ cã xu h−íng lµ phµn nµn vÒ sù suy nh−îc, th¸i ®é tù hñy ho¹i vµ nh÷ng khã kh¨n trong çc mèi quan hÖ. Nh÷ng ®øa trÎ kh¸c chØ ®Õn víi nhµ tham vÊn cïng víi bè hoÆc mÑ hoÆc mét gi¸o viªn, víi mét lêi than phiÒn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm träng trong çch øng xö hoÆc çc biÓu hiÖn cña sù gi¶m sót lßng tù träng

2. Mét ®øa trÎ cã thÓ mong muèn kÓ vÒ sù l¹m dông t×nh dôc sau khi mét mèi quan hÖ tin t−ëng vµ kh«ng ph¸n xÐt ®−îc thiÕt lËp víi nhµ tham vÊn

3. Khi trÎ phµn nµn vÒ nh÷ng suy sôp, thiÕu lßng tù träng, cè g¾ng tù vÉn, çc vÊn ®Ò vÒ t×nh dôc hoÆc sù thiÕu kh¶ n¨ng b¶o vÖ b¶n th©n, nhµ tham vÊn cÇn nghÜ ngay ®Õn vÊn ®Ò l¹m dông t×nh dôc.

4. X©y dùng lßng tù träng lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô khã kh¨n nhÊt cho nhµ t− vÊn. §iÒu nµy ®−îc thùc hiÖn b»ng çch nh¾c ®i nh¾c l¹i, trung thùc vµ râ rµng, r»ng trÎ lµ ng−êi h÷u Ých. Nhµ tham vÊn gióp trÎ nhËn thøc ®−îc r»ng hä cã thÓ t×m ®−îc søc m¹nh ®Ó cïng ngåi lµm viÖc víi nhau vµ v−ît qua tæn th−¬ng. Nhµ tham vÊn cã thÓ nãi víi trÎ r»ng sau nh÷ng sù kiÖn kinh khñng nh− vËy, trÎ vÉn tån t¹i vµ ®iÒu nµy thËt quan träng vµ rÊt cã ý nghÜa. Nã thay ®æi viÔn c¶nh cña trÎ tõ mét n¹n nh©n trë thµnh ng−êi sèng sãt. §iÒu nµy còng gióp lo¹i bá nh÷ng hæ thÑn cña trÎ vµ chÊp nhËn c¶m xóc liªn quan ®Õn sù l¹m dông trong ®ã bao gåm c¶ giËn gi÷ vµ sî h·i.

5. TrÎ ®· chÞu ®ùng mét mÊt m¸t lín lao, lµ kÕt qu¶ cña sù l¹m dông. TrÎ ®· mÊt ®i niÒm tin, ®«i khi mÊt ®i mét ng−êi yªu th−¬ng vµ ®«i khi mÊt ®i c¶m gi¸c an toµn. ý nghÜa s©u s¾c cña sù an toµn cÇn ph¶i ®−îc tr¶i nghiÖm trong mét m«i tr−êng Êm cóng vµ c¶m th«ng. N−íc m¾t vµ “®Ó cho ®iÒu ®ã ®i qua” ®−îc chÊp nhËn mét çch nhÑ nhµng vµ chËm r·i. ViÖc kh«ng ®Èy trÎ ®Õn møc ®é ph¶i biÓu lé t×nh c¶m lµ rÊt cÇn thiÕt. TrÎ sÏ khãc, c¶m t−ëng vµ thÓ hiÖn sù giËn gi÷ nhanh hay chËm tuú theo ý muèn cña chóng.

6. Khi th¸i ®é tù huû ho¹i hoÆc nh÷ng nç lùc tù tö thÓ hiÖn râ rµng, nhµ tham vÊn cÇn ph¶i ®Æt mét giíi h¹n ch¾c ch¾n vµ hç trî cho trÎ, lóc nµy ®ang ra ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña b¶n th©n.

7. §«i khi trÎ cã thÓ h−íng sù giËn gi÷ tíi ng−êi kh¸c, ®«i khi thËm chÝ chóng trë nªn ng−êi tù l¹m dông m×nh. ViÖc thÓ hiÖn sù giËn gi÷ ®au khæ nµy lµ th¸i ®é thùc sù chèng l¹i thñ ph¹m, vµ trÎ cÇn ph¶i tËp trung l¹i vµo sù giËn gi÷ ®ã. Nhµ tham vÊn cã thÓ trë nªn ®èi t−îng cña sù giËn gi÷ vµ cã thÓ ph¶i chÊp nhËn ®iÒu nµy nh− lµ çch thøc mµ trÎ cã thÓ v−ît qua ®−îc tæn th−¬ng.

8. ViÖc nhµ tham vÊn kh¼ng ®Þnh l¹i vµ gi¸o dôc th©n chñ r»ng nh÷ng c¶m xóc trÎ ®ang tr¶i nghiÖm, m¹nh mÏ vµ ®«i khi lÉn lén, lµ mét ph¶n øng hoµn toµn

20

b×nh th−êng ®èi víi sù tr¶i nghiÖm tæn th−¬ng lµ rÊt quan träng. C−êng ®é cña nh÷ng tr¶i nghiÖm nµy sÏ qua ®i.

9. NÕu nhµ tham vÊn cã mét sè trÎ em trong ®é tuæi thiÕu niªn bÞ l¹m dông hay bãc lét, trÞ liÖu nhãm cã thÓ trë nªn h÷u Ých. §iÒu nµy ®Æc biÖt x¶y ra khi nh÷ng trÎ em ë tuæi thanh thiÕu niªn nµy ®ang ë trong nh÷ng giai ®o¹n phôc håi kh¸c nhau vµ chóng cã thÓ hç trî lÉn nhau.

Tham vÊn cho trÎ em vµ nh÷ng ng−êi trÎ tuæi, nh÷ng ng−êi ®· tr¶i nghiÖm qua sù l¹m dông t×nh dôc lµ mét c«ng viÖc hÕt søc khã kh¨n. Nhµ tham vÊn cÇn c¶m thÊy tho¶i m¸i vµ kh«ng chÞu ¸p lùc bëi nh÷ng chi tiÕt kh«ng tho¶i m¸i, ®«i khi lµ døt kho¸t, vÒ nh÷ng ho¹t ®éng t×nh dôc kh«ng ®óng ®¾n. §iÒu nµy cã thÓ lµ ®au ®ín vµ ho¶ng lo¹n . Tuy nhiªn, víi sù khuyÕn khÝch vµ nhÉn n¹i, nhµ tham vÊn cã thÓ mang l¹i nh÷ng hç trî ®¾c lùc cho phÐp sù l¹m dông hßa nhËp vµo nh÷ng tr¶i nghiÖm kh¸c trong ®êi vµ ®Ó cho mét tiÕn tr×nh ph¸t triÓn vµ hy väng vµo t−¬ng lai

B¶o vÖ trÎ em khái sù l¹m dông Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn tèt nhÊt cho vÊn ®Ò l¹m dông t×nh dôc lµ phßng ngõa nã. Mét sè gîi ý d−íi ®©y cã thÓ h÷u Ých cho nhµ tham vÊn nh»m cung cÊp cho çc bËc phô huynh:

KhuyÕn khÝch trÎ kÓ thªm víi ai ®ã nÕu cã ng−êi lín tuæi h¬n ®éng ch¹m vµo chóng d−íi s¾c th¸i t×nh dôc.

Nãi víi trÎ r»ng chóng ®−îc yªu th−¬ng, chóng rÊt h÷u Ých vµ chóng xøng ®¸ng ®−îc an toµn

D¹y trÎ tªn cña çc bé phËn trªn c¬ thÓ ®Ó chóng cã thÓ nãi chuyÖn ®−îc mét çch râ rµng

C¬ thÓ cña chóng lµ cña chóng vµ kh«ng ai cã quyÒn ®éng ch¹m hay lµm tæn th−¬ng

TrÎ cã thÓ nãi “kh«ng” víi mét yªu cÇu cña ng−êi lín – dï lµ hä hµng hay ng−êi l¹ mµ lµm trÎ c¶m thÊy khã chÞu

TrÎ em nªn nãi víi bè mÑ chóng nÕu cã ng−êi lín nµo yªu cÇu chóng gi÷ mét ®iÒu g× ®ã bÝ mËt.

Cã thÓ nãi víi trÎ r»ng chóng cã thÓ tin t−ëng dùa vµo b¹n nÕu chóng nãi víi b¹n vÒ bÊt cø sù l¹m dông nµo.

Nhµ tham vÊn vµ çc bËc phô huynh cÇn ghi nhí çc quy t¾c sau khi lÇn ®Çu tiªn nghe vÒ mét sù l¹m dông t×nh dôc víi trÎ em:

1. TrÎ em th−êng Ýt khi nãi dèi vÒ l¹m dông t×nh dôc

2. §õng ho¶ng sî khi b¹n nghe vÒ sù l¹m dông t×nh dôc. H·y b×nh tÜnh vµ c¶m th«ng

21

3. §õng g©y ¸p lùc buéc trÎ ph¶i nãi vÒ sù l¹m dông. H·y ®Ó trÎ tù kÓ b»ng nhÞp ®é cña b¶n th©n chóng.

4. §õng ®èi chÊt ng−êi ph¹m téi tr−íc mÆt trÎ.

5. Kh«ng bao giê ®æ lçi cho trÎ. L¹m dông t×nh dôc kh«ng bao giê lµ lçi cña trÎ em

6. Nãi víi trÎ lµ b¹n c¶m thÊy vui mõng vµ thËm chÝ tù hµo v× chóng ®· dòng c¶m nãi ra sù thËt

7. L¾ng nghe mét çch hÕt søc tËn t©m vµ tr¶ lêi nh÷ng c©u hái cña trÎ mét çch ch©n thùc vµ nhÑ nhµng.

8. T«n träng sù riªng t− cña trÎ. §õng nãi víi bÊt cø ai, nh÷ng ng−êi kh«ng cÇn biÕt vµ sau ®ã thËm chÝ b¹n còng nªn th¶o luËn tr−íc víi trÎ khi ®Þnh nãi cho ai ®ã biÕt (C¶nh s¸t, çc c¬ quan chÝnh quyÒn b¶o vÖ trÎ em, v.v..)

dao tao tham van 6

Education