degdfgfhgfj - symbolismos_lyk

8/18/2019 degdfgfhgfj - symbolismos_lyk

http://slidepdf.com/reader/full/degdfgfhgfj-symbolismoslyk 1/37

ΔιδάσκονταςΝεοελληνική

Λογοτεχνία

Αγάθη Γεωργιάδου



Διδάσκοντας

μοντέρνα ποίηση

ΣυμβολισμόςΣυμβολισμός



Διδακτικές ώρες: 2

Ναπολέων Λαπαθιώτης «Νυχτερινό»

Κ.Ν.Λ. B΄ Λυκείου



Ι. Γραμματολογική ένταξη της νεωτερικής ή μοντέρνας ποίησης

πού, πότε, πώς

! "μ#ανί$εται στην "λλ%&α στα 'ρ(νιατου μεσοπολέμου. )τη &εκαετία του *+,-

εκ#ρ%στηκε με το ρεμα τουσυμ/ολισμο και στη &εκαετία του *+0-με τα κινήματα του μοντερνισμο καιτης πρωτοπορίας.



1 μεσοπ(λεμος2ια μετα/ατικήπερίο&ος

απογοητεσεων καιαλλαγ3ν σε (λους τουςτομείς4 που επηρέασανκαι τη λογοτε'νία.1 πρ3τος παγκ(σμιος

π(λεμος 5*+*67*+*89 και η κομμουνιστικήεπαν%σταση στη :ωσία5*+*;9 συντ%ραξαν την"υρ3πη και (λη τηναν<ρωπ(τηταπροκαλ3ντας μεγ%λεςπολιτικές και κοινωνικέςανακατατ%ξεις.



=ιανει μια περίο&ο

μεγ%λων ε<νικ3ν4πολιτικ3ν και

κοινωνικ3ν $υμ3σεων.

! > "λλ%&α του> "λλ%&α τουμεσοπολέμουμεσοπολέμου



• Το συγκλονιστικότερο

γεγονός για την Ελλάδα,που άνοιξε μεγάλεςπληγές και δημιούργησεβαθιά πολιτική,

κοινωνική, ηθική καιοικονομική κρση,επηρεά!οντας όπως εναι"υσικό και τηλογοτε#να, ήταν η$ικρασιατική%αταστρο"ή &'())*+



ΙΙ. ?αρουσίαση του

ρεματος τουΣυμβολισμού



1 συμ/ολισμ(ς1 συμ/ολισμ(ς

! Είναι λογοτεχνικό και καλλιτεχνικόκίνημα που εκίνη!ε από τη "αλλίαγ#ρω !το $%%& υπό την επίδρα!η της'ιλο!ο'ίας του υπο!υνειδ(του καιεπηρέα!ε !ε μεγαλ#τερο )αθμό τηνποίη!η και !ε μικρότερο τη μου!ικ(

και τη *ωγρα'ικ( +,εμπρε!ιονι!μός (ιμπρε!ιονι!μός»-.



! @ο ρεμα γεννή<ηκε ως αντί&ραση

στην Aυ'ρ(τητα του παρνασσισμοκαι συνιστ% μια «επιστρο#ή στηρομαντική ποίηση4 γιC αυτ( συ'ν%'αρακτηρί$εται ως

νεορομαντισμός. )υν&υ%$ει τηνεσωτερικ(τητα και την εκλέπτυνσητου ρομαντισμο4 'ωρίς το στ(μ#ο

του. )υγγενεει επίσης με τοναισ<ητισμ( και με τις <εωρίες του?(ε4 οι οποίες επηρέασαν τον2ποτλέρ 5*8,*7*8D;9.



1ι «καταραμένοιποιητές?ρ3τος στη Γαλλία4 ο

2ποτλέρ <έλησε ναε#αρμ(σει στην ποίησητη μουσικ(τητα και τηναοριστία4 γιC αυτ(<εωρείται «πατέρας

του συμ/ολισμο. )τηνπροσπ%<εια του αυτή/ρήκε μιμητές και%λλους «ποιητές της

παρακμής ή«καταραμένουςποιητές 52αλαρμέ4Eερλέν4 :εμπ(4

Λα#(ργκ4 Eαλερί κ.%.9.



! 1ι συμ/ολιστές επε&ίωξαν να ανα&είξουν τη

μαγεία του ανεξι'νίαστου κ(σμου τουασυνει&ήτου. Για τους συμ/ολιστές4 κ%<εαίσ<ημα ή εντπωση που έ'ουμε είναιμονα&ική και ανεπαν%ληπτη και επομένως

είναι &σκολο να απο&ο<εί με τη συμ/ατική γλ3σσα4 αλλ% με την ι&ιαίτερη γλ3σσα τωνσυμ/(λων. @α σμ/ολα του συμ/ολισμοείναι μετα#ορικ% σ'ήματα αποκομμένα απ(τα <έματα τους4 γιC αυτ( και με το ρεμα αυτ(4

η ποίηση έγινε υπαινικτική4 αλλ% και«μοντέρνα.



Τα γνωρίσματα του συμβολισμού

• Κυριότερα γνωρίσματα του συμβολισμού είναι η

μουσικότητα, η υποβλητικότητα και η

μελαγχολική διάθεση, που δημιουργούν ένα

κλίμα ασάφεια και ρευστότητα! " αυστηρήμετρική χαλαρ#νει και εισάγεται νέο λε$ιλόγιο%

επιλέγονται οι λέ$ει που υποβάλλουν λεπτά,

τρυφερά συναισθήματα! &α αντικείμενα του

ε$ωτερικού κόσμου γίνονται σύμβολαεσωτερικ#ν, 'υχικ#ν καταστάσεων και το

εννοιολογικό περιεχόμενο του ποιήματο

περιορί(εται στο ελάχιστο!



" συμβολιστική ποίηση στηρί(εται στη μαγεία

των λέ$εων, στι διακυμάνσει του ρυθμού!

)$αιτία τη επιθυμία των συμβολιστ#ν για

μουσικότητα και ρευστότητα η μορφή*χαλαρ#νει+ από του αυστηρού κανόνε τη

παραδοσιακή ποίηση ομοιοκαταλη$ία και

μέτρο-! .ι λέ$ει αποσυνδέονται από το νόημά

του κι αποκτούν δικό του ήχο! . υπαινιγμόκαι η διακριτική νύ$η χρησιμοποιούνται ω μέσα

του συμβολισμού, γιατί γοητεύουν τη φαντασία!



1 ελληνικ(ς

συμ/ολισμ(ς

/την Ελλ0δαπαρατηρο#νται

δ#ο ομ0δες

!υμ)ολι!τώνποιητών

! 1 πρώτη ομ0δα εμ'ανί*εται γ#ρω!το $&&3$$& και αντλεί κυρίωςαπό τη γενι0 του 4αλαμ05

παρου!ι0*ει όμως !α'είςανανεωτικές τ0!εις: ". 6αμπ#!ης56. 7ατ*όπουλος5 /π. 4α!αγι0ννης58. 8αλακ0!ης5 Λ. 4ορ'#ρας5 9."ρυπ0ρης κ.0.

! 1 δε#τερη ομ0δα κ0νει τηνεμ'0νι!( της γ#ρω !το $$&3$2&και γρ0'ει ποίη!η χαμηλό'ωνηκαι αδιέοδη: π. 8ελαχρινός5 ;.<ιλ#ρας5 Ναπ. Λαπαθιώτης5 8.4απανικολ0ου5 6. =υρ0νης5 6.6αρυωτ0κης5 8. 4ολυδο#ρη5 >.

?γρας5 >.6. 4απατ!ώνης κ.0.



1ι νεοσυμ/ολιστές1ι συμ/ολιστές της &ετερηςομ%&ας 5που &ιακρίνονται

απ( τους %λλους με το(νομα «νεοσυμ/ολιστές9εκ#ρ%$ουν μέσα απ( τηντέ'νη τους γενική κ(πωσηκαι την αίσ<ηση τουανικανοποίητου. Fν%μεσ%τους ξε'ωρί$ει ο Κ3σταςΚαρυωτ%κης4 που4αρνομενος να συμ/ι/αστείμε την υποκρισία γρω του4σαρκ%$ει το πνεμα της&ι%λυσης που 'αρακτηρί$ειτην επο'ή του.



Κώστας Καρυωτάκης, «να !ερ"Κώστας Καρυωτάκης, «να !ερ"

δα#ν"#υλλο$%δα#ν"#υλλο$%

να !ερ" δα#ν"#υλλο την ώρα αυτή θα &'σει να !ερ" δα#ν"#υλλο την ώρα αυτή θα &'σει

το &ρ"σχη(α του )ίου σου, και θ* α&ογυ(νωθείς,το &ρ"σχη(α του )ίου σου, και θ* α&ογυ(νωθείς,

(ε δ'ντρο δίχως #+λλω(α θα &αρο(οιωθείς,(ε δ'ντρο δίχως #+λλω(α θα &αρο(οιωθείς,

&ου το χει(ώνα α&άντησε στου δρ"(ου εκεί τη ('ση&ου το χει(ώνα α&άντησε στου δρ"(ου εκεί τη ('ση

Κι α#ο+ &ια τ"τε θα *ναι αργά ν'ες χί(αιρες να &λάσεις,Κι α#ο+ &ια τ"τε θα *ναι αργά ν'ες χί(αιρες να &λάσεις,

ή ακ"(η (ια ε&ι&"λαιη και συ()ατική χαρά,ή ακ"(η (ια ε&ι&"λαιη και συ()ατική χαρά,θ* ανοί!εις το &αράθυρο για τελευταία #οράθ* ανοί!εις το &αράθυρο για τελευταία #ορά

κι "λη τη -ωή κοιτά-οντας ήρε(α θα γελάσεις$κι "λη τη -ωή κοιτά-οντας ήρε(α θα γελάσεις$



καρυωτακισμός καρυωτακισμός

• $ετά την αυτοκτονα του %αρυωτάκη &'()-*, ο

.καρυωτακισμός/ διαποτ!ει τη νεοελληνική

ποηση, μια τάση μμησης της ποησής του, που

εκδηλ0νεται ως αποστρο"ή στη !ωή, πεσιμισμός

και μεμ1ιμοιρα+



@ο ανανεωτικ( ρεμα του συμ/ολισμοστην "λλ%&α &ιήρκησε περίπου μέ'ρι το*+0-. @α γνωρίσματ% του &εν &ια#έρουν

απ( του ευρωπαGκο συμ/ολισμο > &ιακριτική και υπο/λητική έκ#ραση

των συναισ<ημ%των

1 ποιητικ(ς ρεμ/ασμ(ς 1ι <ολές και ακα<(ριστες εικ(νες

@ο κλίμα μελαγ'ολίας

> μουσικ(τητα του στί'ου.



ΙΙΙ. 1 ποιητής Ναπολέων Λαπα<ι3της5*8887*+669

! Γεννή<ηκε στην F<ήνα απ(αρ'οντική οικογένεια.

?ήρε καλή μ(ρ#ωση και #οίτησεστη Νομική F<ην3ν4 ποτέ (μως&εν αξιοποίησε το πτυ'ίο τουεπαγγελματικ%. 2ιλοσεFγγλικ%4 Γαλλικ% και Ιταλικ%4

ήξερε πι%νο και εί'ε

παρακολου<ήσει μα<ήματα$ωγρα#ικής. )τα *; του 'ρ(νια&ημοσίευσε το πρ3το του ποίημαστο περιο&ικ( «Νουμ%ς.



! Hταν %ν<ρωπος της νυ'τερινήςπεριπλ%νησης4 των λουλου&ι3νκαι της αντισυμ/ατικήςσυμπερι#ορ%ς και έ$ησε μια$ωή γεμ%τη π%<η καικατα'ρήσεις.

! Νέος4 ωραίος4 κομA(ς4ονειροπ(λος4 αισ<ησιακ(ς4#ιλ%ρεσκος4 ευαίσ<ητος. Iπως

και ο JKLMN OPQRS #οροσεπ%ντοτε στην μπουτονιέρα τουένα #αντα'τερ( λουλο&ιτπος μποέμ4 &αν&ή της επο'ής.

! Iταν έ'ασε και τους &ο γονείς

του4 κα<3ς και την πατρικήπεριουσία4 εξανεμί$ονταςπαρ%λληλα μια απ( τις πιοπλοσιες /ι/λιο<ήκες4αυτοκτ(νησε μέσα στο σπίτι τουτο *+66.



./ 0 &οίησή του

Fν και ήταν πολυγρα#(τατος4 (σο $οσε4λ(γω του π%<ους του για την τελει(τητα4τπωσε μ(νο μία ποιητική συλλογή με

τίτλο Τα ποιήματα. Πρώτη επιλογή 5*+0+9. > ποίησή του 'αρακτηρί$εται ως

νεορομαντικ( και νεο!υμ)ολι!τικ( μεαι!θητι!τικές τ0!εις 5ποιητής «ε!τέτ9.Fπ( το συμ/ολισμ( &ανεί$εται τη μουσική%ρ<ρωση του λ(γου4 α#ο ο ποιητής εί'ει&ιαίτερη σ'έση με τη μουσική.



! "ίναι ένας ποιητής'αμηλ(#ωνος και τρυ#ερ(ς4 με#ανερή τ%ση προς τησυγκίνηση και την αναπ(ληση.

T#ερε στην ποίηση μια νέαευαισ<ησία και α/ρ(τητα4απαλλ%σσοντ%ς την απ( τονστ(μ#ο των F<ηναίων

ρομαντικ3ν. Κυριαρ'εί σCαυτήν η αίσ<ηση του ονείρου4του α#ηρημένου και του#ευγαλέου.



ΚριαΚρια γνωρίσματα γνωρίσματα

! @ο αστικ(περι/%λλον4 οεσωτερικ(ς '3ρος4 η εσωστρέ#εια4 ηέντονηεπεξεργασία τουστί'ου4 η

συμμετρία4 ησα#ήνεια4 ηλιτ(τητα.



2+ Το ποημα3

Νυχτερινό

4 5νάγνωση

8ον0χη η 'λόγα του κεριο# μου5

κι απέναντί μου !το τραπέ*ιθαρρείς το τέλος της προ!μένει@λίγες !τιγμές έχει να *(!ει

και μες !τη ν#χτα τρεμοπαί*ει5!α μια Aυχο#λα 'ο)ι!μένη...

πόω ένB 0γρυπνο 'εγγ0ριμε κόπο χ0νεται !τα χ0η

μιας ατελε#τητης ερ(μου.../α να μη θέλει να πεθ0νει5μC αναλαμπDς Aυχομαχ0ειτο ετοιμοθ0νατο κερί μου...

6αι το )αρ#θυμο 'εγγ0ρι5που χρόνια τώρα έχει !ωπ0!ει5και το κερί μου που πεθαίνεικαι5 μέ!α5 η θλι)ερE Aυχ( μου5χωρίς αιτία5 κι οι τρεις !την πλ0!η

είμα!τε τό!ο λυπημένοι...



FG. Διδακτικ( προ!έγγι!η

! > προσέγγιση του

ποιήματος μπορεί νααρ'ίσει με τηνεπισήμανση (τι οΛαπα<ι3της αγαποσετη ν'τα4 το #ως του

#εγγαριο.! )τη συνέ'εια

ανα$ητομε τονκεντρικ( <εματικ(

πυρήνα! η αναίτια θλίAη τουποιητικο υποκειμένου.

! @α κυρι(τερα !#μ)ολα που την εκ#ρ%$ουν4κοιν% στους

5νέο9συμ/ολιστές >ο κερί που

τρεμοπαί*ει >ο 'εγγ0ρι που

αργο!)(νει 1 λυπημένη Aυχ( του

ποιητ(.



@α σμ/ολα α9 το κερί

=εσπ($ει σε(λο τοποίημα.

! F#ιερ3νονται σCαυτ( *- απ( τους

*8 στί'ους τουποιήματος.

! > έμ#αση &ίνεταιστη #λ(γα πουτρεμοπαί$ει σαν

να ξεAυ'%ει.



6παινιγμός στον θάνατο3

«<αρρείς το τέλος της προσμένει «λίγες στιγμές έ'ει να $ήσει«και μες στη ν'τα τρεμοπαί$ει«σα μια Aυ'ολα #ο/ισμέ νηU «μC αναλαμπές Aυ'ομα'%ει «το ετοιμο<%νατο κερί μου«και το κερί μου που πε<αίνει



/9 @ο #εγγ%ρι

! Fγαπημένο σμ/ολο της ρομαντικής καισυμ/ολιστικής ποίησης4 συντρο#εει τουςποιητές τις ν'τες της %γρυπνηςμοναξι%ς. )το ποίημα του Λαπα<ι3τη η έμ#αση &ίνεται στη μοναξι%4 σιωπή και

αγρπνια του #εγγαριο.



συμβολισμός του "εγγαριού

"πισημαίνουμε στη &ετερη στρο#ή τη&ιερυνση του '3ρου απ( το κλειστ(σκοτειν( &ωμ%τιο μετα/αίνουμε στην

απεραντοσνη του σμπαντος και τουκ(σμου 5«'%η U. ατελετητης ερήμου9.

@ο #εγγ%ρι απεικονί$εται τη στιγμή πουαργοσ/ήνει και π%ει να 'α<εί στηναπεραντοσνη του στερε3ματος.

> εικ(να αυτή υπο/%λλει την αίσ<ηση του<αν%του.



7 λυπημένη 1υ#ή του ποιητή

! @α σμ/ολα του κεριο καιτου #εγγαριο4 κα<3ς καιοι λέξεις «%γρυπνο4«κ(πος4 «'%η4 «ερήμου4«/αρ<υμο4 «έ'εισωπ%σει4 «σκοτεινή4«λυπημένοιπαραπέμπουν συμ/ολικ%

στη μονα'ική4κουρασμένη4 μελαγ'ολικήκαι πεισι<%νατη &ι%<εσητου ποιητικουποκειμένου.



! )την τρίτη στρο#ήι&ιαίτερα τα

συναισ<ήματα τουποιητικο υποκειμένουείναι <λίAη4

απαισιο&οξία για τοαμείλικτο πέρασμα του'ρ(νου4 υπαρξιακήαγωνία4 συναισ<ήματαπου κινονται στοκλίμα του«καρυωτακισμο.



/44 Ασκήσεις ε(&'δωσης

ι μαθητές καλούνται να μελετήσουν και άλλα

ποιήματα της συμβολιστικής τε#νοτροπας από το

βιβλο τους και τα επισημάνουν ομοιότητες και

δια"ορές+ Εναλλακτικά, επεξεργά!ονται τα παρακάτω

κεμενα3



5αράλληλα κεί(εναΚ5 Κα)ά#ης, «Κεριά%

@ου μέλλοντος η μέρες στέκοντC εμπροστ% μαςσα μια σειρ% κερ%κια αναμμένα V'ρυσ%4 $εστ%4 και $ωηρ% κερ%κια.

> περασμένες μέρες πίσω μένουν4μια <λι/ερή γραμμή κερι3ν σ/υσμένωνWτα πιο κοντ% /γ%$ουν καπν(ν ακ(μη4κρα κερι%4 λυωμένα4 και κυρτ%.

=εν <έλω να τα /λέπωW με λυπεί η μορ#ή των4και με λυπεί το πρ3το #ως των να <υμομαι."μπρ(ς κυττ%$ω τC αναμμένα μου κερι%.

=εν <έλω να γυρίσω να μη &ιω και #ρίξωτι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει4τι γρήγορα που τα σ/υστ% κερι% πλη<αίνουν.



Ν. Λαπαθιώτης5,Νυχτερινό»

να #εγγάρι &ράσινο, (εγάλο,

&ου λά(&ει (ες τη ν+χτα, 6τί&οτ άλλο᾿

7ια #ωνή, &ου γρικι'ται (ες στο σάλοκαι &ου σε λίγο &α+ει, 6τί&οτ άλλο᾿

5'ρα, (ακριά, κά&οιο στερν" σινιάλοτου καρα)ιο+ &ου #ε+γει, 6τί&οτ άλλο᾿

Και ("νον 'να &αρά&ονο (εγάλο,στα )άθη του (υαλο+ (ου 68ί&οτ άλλο᾿



9+γκριση9+γκριση

%οινό μοτβο στο ποημα του 8απαθι0τη και του%οινό μοτβο στο ποημα του 8απαθι0τη και του

%αβά"η εναι το κερ3 και στα δύο ποιήματα%αβά"η εναι το κερ3 και στα δύο ποιήματα

εκ"ρά!εται η θλ1η του ποιητή για το #ρόνο πουεκ"ρά!εται η θλ1η του ποιητή για το #ρόνο που

"εύγει και τη !ωή που οδεύει προς το τέλος της+"εύγει και τη !ωή που οδεύει προς το τέλος της+

Το "εγγάρι εμ"αν!εται και στο άλλο, ομότιτλο, Το "εγγάρι εμ"αν!εται και στο άλλο, ομότιτλο,

ποημα του 8απαθι0τη συνδεδεμένο και πάλι μεποημα του 8απαθι0τη συνδεδεμένο και πάλι με

τη μοναξιά και τη σιωπή, καθ0ς και με τη θλ1ητη μοναξιά και τη σιωπή, καθ0ς και με τη θλ1ητου ποιητή+του ποιητή+

degdfgfhgfj - symbolismos_lyk

Documents