บทท ๑ทดนทอยในความครอบครองและใชประโยชนของ ทบ.บรบทของการดำาเนนคดเกยวกบผบกรกทดนของ ทบ. นน เจาหนาท

ผมหนาทดแลรกษาทดนของ ทบ. ตองเขาใจเกยวกบสถานะทดนทอยในความครอบครองการใชประโยชนของ ทบ. เสยกอนวา เปนทดนประเภทใด ซงจะเปนองคประกอบของการกระทำาความผดของฐานบกรกตามกฎหมายใด ซงรายละเอยดเกยวกบบทบญญต ของกฎหมายทจะใชกบผกระทำาความผดจะแตกตางกนไป รายละเอยดรวบรวมจะขอกลาวในบทตอไป การไดมา ซงทดนในความครอบครองของ ทบ. แบงเปน ๔ ประเภท คอ

๑. ทดนสงวนไวใชในราชการ กห . เชน ทดนสงวนแปลงคายธนะรชต, ทดนสงวนแปลงบานคำานกเปลา จงหวดอบลราชธาน

๒. ทหวงหามตามพระราชกฤษฎกา กำาหนดเขตหวงหามทดนในทองทตาง ๆ ไวใชราชการทหาร จำานวน ๑๒ ฉบบ ดงน.-

๒.๑ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดน อำาเภอเมอง จงหวดลพบร และอำาเภอหนองโดน จงหวดสระบร พทธศกราช ๒๔๗๙

๒.๒ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดน อำาเภอปากนำาโพ อำาเภอพยหคร อำาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค พทธศกราช ๒๔๗๙

๒.๓ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดน อำาเภอจนทก จงหวดนครราชสมา พทธศกราช ๒๔๗๙

๒.๔ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดน อำาเภอเมองลพบร อำาเภอบานเซา อำาเภอโคกสำาโรง จงหวดลพบร และอำาเภอปากเพรยว อำาเภอหนองโดน อำาเภอชยบาดาล จงหวดสระบร พทธศกราช ๒๔๗๙

๒.๕ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดนในทองทตำาบลภเกด อำาเภอเมองพษณโลก จงหวดพษณโลก พทธศกราช ๒๔๘๐

๒.๖ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดนในทองทอำาเภอเมองกาญจนบร อำาเภอวงขนาย อำาเภอ บานทวน และอำาเภอวงกะ จงหวดกาญจนบร พทธศกราช ๒๔๘๑

๒.๗ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดนในทองทอำาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม พทธศกราช ๒๔๘๓

๒.๘ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดนในทองทอำาเภอเมองสระบร จงหวดสระบร พทธศกราช ๒๔๘๓

๒.๙ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดนในทองทตำาบลคอหงส อำาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา พทธศกราช ๒๔๘๓

๒.๑๐ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดนในทองทอำาเภอโคกสำาโรง จงหวดลพบร และอำาเภอทาตะโก จงหวดนครสวรรค พทธศกราช ๒๔๘๓

๒.๑๑ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดนในทองทตำาบลพรหมณ อำาเภอเมองนครนายก และตำาบล บานพราว ตำาบลปาขะ อำาเภอบานนา จงหวดนครนายก พทธศกราช ๒๔๘๔

๒.๑๒ พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามทดนในทองทอำาเภอสคว จงหวดนครราชสมา พทธศกราช ๒๔๘๔

การออกพระราชกฤษฎกา ออกโดยอาศยอำานาจตามความในมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตวาดวย การหวงหามทดนรกรางวางเปลาอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน พ.ศ. ๒๔๗๘ ซง พ.ร.ฎ. กำาหนดเขตตหวงหามฯ

มาตรา ๔ บญญตวา ทดน รกรางวางเปลาซงตองหวงหามตามพระราชกฤษฎกาน “คอทดนทอยภายในเขตตหวงหาม ตามแผนททายพระราชกฤษฎกาน หามมใหผใดเขาหกรางจดทำา หรอปลกสรางดวยประการใด ๆ ในทดนนน เวนแต จะไดรบอนญาตเปนหนงสอจากเจาหนาท ตอมาในป พ” .ศ. ๒๔๙๗ ไดมประกาศใชพระราชบญญตใหใชประมวล กฎหมายทดน พ.ศ. ๒๔๙๗ ซงในมาตรา ๔ ของ พ.ร.บ.

ดงกลาว ใหยกเลก พ.ร.บ. วาดวยการหวงหามทดนรกรางวาเปลาอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน พ.ศ. ๒๔๗๘ ดงนน เจาหนาทฝายทหารผมอำานาจหวงหามทดนตาม พ.ร.ฎ. ในขอ ๒.๒ จงถกยกเลกอำานาจไปดวย แตทดนหวงหามไวนนยงมสถานะเปนทหวงหามตอไป ทงน เปนไปตาม พ.ร.บ. ใหใชประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. ๒๔๙๗ มาตรา ๑๐ ยงคงกำาหนดใหทดนซงไดหวงหามไวเพอประโยชนตาม พ.ร.บ. วาดวยการหวงหามทดนรกรางวางเปลาอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน พ.ศ. ๒๔๗๘ หรอตามกฎหมายอนอยกอนวนทประมวล กฎหมายทดนใชบงคบใหคงเปนทหวงหามตอไป

๓. ทดนท ทบ . ขอใชจากสวนราชการอน เชน ทปาสงวนแหงชาตตามทขออนญาตใชจากกรมปาไม ทสาธารณประโยชนท ทบ. ขอใชจากกระทรวงมหาดไทย เชน ทดนเชาทดนทตง พล.ม.๑ จงหวดเพชรบรณ เปนทสาธารณประโยชนแปลงโคกหวผปากคลองหนององ ซง ทบ. ขอใชจากจงหวดเพชรบรณ ซงกระทรวงมหาดไทยประกาศหวงหามไวเมอ ๖ ก.ย. ๒๔๖๙ และนำาขนทะเบยนไวเปนทดนสาธารณประโยชนเมอ ๙ ก.พ. ๒๔๘๒

๔. ทดนท ทบ . เชาใชประโยชนในกจการของ ทบ . เชน เชาจากสำานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย, เชาจากการรถไฟแหงประเทศไทย และอน ๆ

ดงนน จงขอใหเขาใจความหมายทดนของ ทบ. คอ ทดนทอยในความครอบครองดแล และ ใชประโยชนของ ทบ. ไมวาจะเปนทดนตาม พ.ร.ฎ. ทง ๑๒ ฉบบ ท ทบ. กำาหนดเขตไวใชเพอประโยชนในทางราชการทหาร ทปาไมท ทบ. ไดรบอนญาตใหใชจากกรมปาไม ทสาธารณประโยชนท ทบ. ขอใชจากกระทรวงมหาดไทย และทอน ๆ ท ทบ. ไดใชประโยชนในราชการกองทพ ตวอยางจำานวนทดนของ ทบ. แตละประเภท

ขอมลสถานภาพทดน ทบ. ครอบครอง1. ทราชพสด ประมาณ ๓,๙๖๓,๓๗๔ ไรเศษ2. ทปาสงวนแหงชาต ประมาณ ๕๒๕,๖๘๕ ไรเศษ3. ทสาธารณประโยชน ประมาณ ๒๘,๗๗๘ ไรเศษ

- ๒

4. ท ส.ป.ก. ประมาณ ๑๖,๘๑๔ ไรเศษ5. ทนคม ประมาณ ๒๓,๑๒๘ ไรเศษ

เนอทรวม ๔,๕๕๘,๔๘๑ ไรเศษในปจจบนกรมธนารกษไดแจงใหทราบวา รฐบาลมนโยบายในการนำา

ทดนของรฐทกประเภทมาบรหารจดการใหเกดประโยชนสงสด โดยมงเนนแกไขปญหาสงคมและความยากจนเชงบรณาการ รวมทงสวนราชการตาง ๆ ไดขอใชทดนจาก ทบ. เปนจำานวนมาก ดงนน ทบ. ไดกำาหนดหลกการจดระเบยบทดนในความปกครองดแลใชประโยชนของ ทบ. โดยแบงประเภททดนออกเปน ๘ ประเภท ดงน.-

๑. พนทตงหนวยและสาธารณปโภค๒. พนทฝก

- ๓ -

๓. พนทเพอสวสดการของหนวย๔. พนทแหลงทองเทยว๕. พนทสนบสนนโครงการอนเนองมากจากพระราชดำาร ไดแก

โครงการปลกพชทดแทนพลงงาน เชน ปาลมนำามน เปนตน๖. พนทสวนราชการนอก ทบ. ใชประโยชน๗. พนททราษฎรบกรก และจดใหราษฎรเชาแลว๘. พนทราษฎรบกรก ตงอยในขนตอนการพสจนสทธ

ขอมลพนททราษฎรบกรกอยอาศยและทำากน ประมาณ ๑,๓๗๐,๑๘๗ ไร โดยแยกเปนปจจยดงน.-

๑. ราษฎรอางวาอยอาศยและทำากนมากอนการเปนทดนของรฐ ทงทมหลกฐานและไมมหลกฐานดำาเนนการพสจนสทธตามมาตรการของคระกรรมการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ (กบร.)

๒. ราษฎรยอมรบวาบกรกทดนของรฐจรง เพราะยากจนไมมทดนทำากน โดยราษฎรบางสวนไดดำาเนนการเชากบกรมธนารกษเรยบรอยแลว บางสวนอยในขนตอนกำาลงดำาเนนการรงวดเนอททราษฎรถอครอง

๓. พนทถกบกรกบางสวนหนวยของกองทพบกยงสามารถเขาใชประโยชนไดในบางฤดกาล เชน ในฤดแลงราษฎรไมไดทำานาทหารจะเขาไปฝกในพนทนน (โดยหลกเลยงการทำาลายสภาพของทงนา) เมอถงฤดฝนราษฎรใชพนทนนทำานาทหารกจะไมเขาไปทำาการฝก

ปญหาทดนในความครอบครองของ ทบ.1. การพพาทโตแยงสทธในทดนกบราษฎร วารฐหรอราษฎรใครอยมา

กอนกน2. ราษฎรบกรกเขามาอยอาศยและทำากน โดยอางความยากจนไมม

ทดนทำากนหรอมแตไมเพยงพอ3. แนวเขตทดนไมชดเจนหรอราษฎรบางสวนยงไมยอมรบแนวเขต

ทดน4. หนวยงานทเกยวของออกเอกสารสทธซอนทบทดนในความครอบ

ครองของ ทบ.ขอมลการบกรกทดนของ ทบ.1. สถานภาพการบกรกทดน

พนท เนอทถกบกรก (ไร)

ราษฎรถอครอง (ราย)

หมายเหต

ทภ.๑(ภาคกลาง)

๑,๑๖๐,๗๑๐ ๒๕๐,๐๐๐

ทภ.๒(ภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ)

๑๖๔,๓๑๖ ๔๒,๐๐๐

ทภ.(ภาคเหนอ)

๔๕,๘๔๑ ๕,๓๐๐

ทภ.๔(ภายใต)

๙,๓๒๐ ๑,๓๘๐

รวม ๑,๓๗๐,๑๘๗ ไร ๒๙๘,๖๘๐ ราย

- ๔ -

จะเหนไดวา ทบ. มทดน เปนจำานวนมากมาย ทดนของ ทบ. ทใชประโยชนในราชการทหาร ตองทำาความเขาใจกอนวามใชเพยงทตงหนวยเทานน พนท ๆ ใชในการฝกจำานวนมากนนไมมขอบเขต ทำาใหเปนทมาของปญหาการบกรกของราษฎรเนองจากราษฎรไมรขอบเขตทดนของรฐ (ทราชพสดในการใชประโยชนในราชการทหาร) หรอแกลงไมรขอบเขตเนองจากทหารใชประโยชนในการฝกเพยงปละครง หรอ ๒ - ๓ ปครง เปนตน เนองจากบางปอาจมงบประมาณสนบสนนการใชพนทฝกไมเพยงพอ ซงพนทฝกตาม พ.ร.ฎ. ทง ๑๒ ฉบบนน เปนทราชพสด จงขอใหทานทราบความหมายของทราชพสดโดยสงเขป ดงน.-

ความหมายของทราชพสดพระราชบญญตทราชพสด พ.ศ. ๒๕๑๘ บญญตไววา“มาตรา ๔ ทราชพสด หมายความวา อสงหารมทรพยอนเปน

ทรพยสนของแผนดนทกชนด เวนแต สาธารณสมบตของแผนดนตอไปน.-(๑) ทดนรกรางวางเปลา และทดนซงมผเวนคนหรอทอดทงหรอ

กลบมาเปนของแผนดน โดยประการอนตามกฎหมายทดน(๒) อสงหารมทรพยสำาหรบพลเมองใชหรอสงวนไว เพอประโยชน

ของพลเมองใชรวมกน เปนตนวา ทชายตลง ทางนำา ทางหลวง ทะเลสาบ สวนอสงหารมทรพยของรฐวสาหกจทเปนนตบคคล และขององคการปกครองทองถนไมถอวาเปนทราชพสด”

จากความในมาตรา ๔ ใชคำาวา อสงหารมทรพยอนเปนทรพยสนของแผนดนทกชนด จงขอแยกพจารณาเพอใชเปนทเขาใจงายดงน.-

ทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน หมายถง ทดนของรฐซงใชเพอสาธารณประโยชนหรอสงวนไว เพอประโยชนรวมกนของประชาชน เชน ทดนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา ๑๓๐๔ (๒) ทส. สำาหรบพลเมองใชรวมกน ทชายตลง ทะเลสาบ ทางนำา ทางหลวง ทเวนคน ทดนรกรางวางเปลา การไดมาซงกรรมสทธ เกาะทเกดในทะเลสาบ ในทางนำา

ทดนอนเปนทรพยสนของแผนดน หมายถง ทดนของรฐซงใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ เชน ทดนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา ๑๓๐๔ (๑) หรอตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา ๑๓๐๙

คำาพพากษาศาลฎกาท ๒๔๔/๒๕๔๕ ทรพยสนของแผนดนจะเปนสาธารณสมบตของแผนดนหรอ ไมขนอยกบสภาพของตวทรพยนนวา ราษฎรไดใชเพอสาธารณประโยชนหรอสงวนไวเพอประโยชนรวมกน เมอทดนพพาทเปนสวนหนงของทดนสำาหรบพลเมองใชรวมกน แมทางราชการจะไมไดทำาหลกฐานหรอขนทะเบยนไว ทดนพพาทกยง คงเปนสาธารณสมบตของแผนดนตามกฎหมายทไมอาจยกอายความขนตอสกบแผนดนและไมอาจโอนใหแกกนได เวนแตจะอาศยอำานาจแหงบทกฎหมายเฉพาะหรอพระราชกฤษฎกา

อนง การอทศทดนใหเปนสาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบพลเมองใชรวมกนนน ไมจำาตองทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกมผลสมบรณตามกฎหมาย

- ๕ -

คำาพพากษาศาลฎกาท ๙/๒๕๓๘ การอทศทดนใหใชเปนทางสาธารณะ เปนการสละทดนใหเปน สาธารณสมบตของแผนดนสำาหรบพลเมองใชรวมกนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา ๑๓๐๔ ไมจำาตอง จดทะเบยนการใหตอพนกงานเจาหนาทมาตาม ๕๒๕ กมผลสมบรณตามกฎหมาย

คำาพพากษาศาลฎกาท ๒๑๑๐/๒๕๔๓ การทบดาโจทกและโจทกอทศทพพาทใหใชเปนโรงเรยนสอนศาสนาอสลามตามหลกของศาสนาอสลามทำาใหผใดจะยดถอครอบครองเปนเจาของทพพาทไมได ทพพาทจงเปนทซงใชเพอสาธารณประโยชนของชาวมสลมและตกเปนสาธารณสมบตของแผนดนทนททบดาโจทกททศให โดยไมจำาตองทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

ทดนอนเปน สาธารณสมบตของแผนดน หรอ ทดนอนเปนทรพยสนของแผนดน นน ยอมตองมผดแลรกษาคมครองปองกนตามกฎหมาย แยกพจารณาไดดงน.-

๑. กรณตามกฎหมายอน เชน นายอำาเภอมหนาทรวมกบองคกรปกครองในการดแลรกษาคมครองปองกนทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนทประชาชนใชประโยชนรวมกน และสงซงเปนสาธารณประโยชนอน อนอยในเขตอำาเภอตามมาตรา ๑๒๒ วรรคหนง แหงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พทธศกราช ๒๔๕๗ องคการบรหารสวนตำาบล มหนาทดแลและรกษาทรพยสนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนในเขตองคการบรหาร สวนตำาบล ตามมาตรา ๖๘ (๘) แหงพระราชบญญตสภาตำาบลและองคการบรหารสวนตำาบล พ.ศ. ๒๕๓๗ เทศบาล มหนาทบำารงทางบกและทางนำาในเขตเทศบาลตามมาตรา ๕๐, ๕๓ และมาตรา ๕๖ แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ กรงเทพมหานคร มหนาทดแลรกษาทสาธารณะในเขตกรงเทพมหานครตามมาตรา ๘๙ (๑๐) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ เมองพทยา มหนาทคมครองและดแลรกษาทรพยสนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนในเขตเมองพทยาตามมาตรา ๖๒ (๓) แหงพระราชบญญตเมองพทยา พ.ศ. ๒๕๔๒ กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช มหนาทดแลการใชประโยชนในเขตปาสงวนแหงชาตตามมาตรา ๑๘ แหงพระราชบญญต ปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗ สำานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม สำาหรบทดนเพอใชในการปฏรปทดน เพอเกษตรกรรมตามมาตรา ๑๑ แหงพระราช

บญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘๘๔ กระทรวงการคลง สำาหรบทดนอนเปนทรพยสนของแผนดน ยกเวนทดนรกรางวางเปลาและทดนซงมผเวนคนหรอทอดทงหรอกลบมาเปน ของรฐโดยประการอนตามกฎหมายทดน ทดนสำาหรบพลเมองใชหรอสงวนไวเพอประโยชนของพลเมองใชรวมกนเปนตนวาทชายตลง ทางนำา ทางหลวง ทะเลสาบ และทดนของรฐวสาหกจซงเปนนตบคคลหรอองคการทองถนตามพระราชบญญตทราชพสด พ.ศ. ๒๕๑๘ มาตรา ๕ กำาหนดใหกระทรวงการคลงเปนผถอกรรมสทธทราชพสด เปนตน

คำาพพากษาศาลฎกาท ๑๒๗๗/๒๕๐๓ พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. ๒๔๙๗ มาตรา ๔ มไดยกเลก พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. ๒๔๕๗ มาตรา ๑๑๗, ๑๒๒ บญญตใหกรมการอำาเภอดแลรกษาทอนเปนสาธารณประโยชน และวาจะขดกบประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. ๒๔๙๗ มาตรา ๔ (๑๕) กไมได เพราะประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. ๒๔๙๗ มาตรา ๘ ใหอธบดกรมทดนมอำานาจหนาทดแลรกษาและดำาเนนการคมครองปองกนทดนทงหลายอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน ในเมอไมมกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอน พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. ๒๔๕๗ มาตรา ๑๑๗ บญญตใหเปนหนาทกรมการอำาเภอจะตองระวงรกษาดแลทดนเปนสาธารณประโยชนของรฐบาล ไมใหผใดทำาใหเสยหายและพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๔๙๕

มาตรา ๔๐ วรรคสดทายไดบญญตใหนายอำาเภอมหนาทเกยวกบราชการอนเปนอำานาจของกรมการอำาเภอ ฉะนน นายอำาเภอจงมอำานาจดแลรกษาและสงหามไมใหผใดทำาใหทสาธารณประโยชนเสยหาย

คำาพพากษาศาลฎกาท ๗๕๙๐/๒๕๔๓ ความในมาตรา ๘ แหงประมวลกฎหมายทดน หมายถง ทดน อนเปนสาธารณสมบตของแผนดนหรอทรพยสนของแผนดนโดยทว ๆ ไป ซงถาไมมกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอน จงให

- ๖

เปนอำานาจของอธบดกรมทดนทจะดแลรกษาและดำาเนนการคมครองปองกนและใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย มอำานาจมอบหมายใหทบวงการเมองอนเปนผใชอำานาจดงกลาวนนได แตในเรองทสาธารณประโยชนอนเปนของกลางสำาหรบพลเมองใชรวมกนนน ไดมพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. ๒๔๕๗ มาตรา ๑๒๒ บญญตไวใหเปนหนาทของกรมการอำาเภอ ซงตอมาไดโอนมาเปนอำานาจหนาทของนายอำาเภอตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ มาตรา ๖๒ วรรคสาม เหนไดวาประมวลกฎหมายทดนมไดยกเลกเพกถอนอำานาจหนาทของนายอำาเภอ ซงมอยตามมาตรา ๑๒๒ แหงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. ๒๔๕๗

คำาพพากษาศาลฎกาท ๒๕๘/๒๕๔๗ สำาหรบทางสาธารณประโยชนตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชย มาตรา ๑๓๐๔ (๒) พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. ๒๔๕๗ มาตรา ๑๒๒ ไดบญญตให กรมการอำาเภอเปนผมหนาทตรวจตรารกษา ซงตอมาไดโอนมาเปนอำานาจหนาทของนายอำาเภอตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ มาตรา ๖๒ วรรคสาม ดงนน อำานาจในการกำาหนดแนวเขตทางสาธารณะ จงมใชเปนอำานาจหนาทของจำาเลย การทเจาพนกงานทดนในสงกดสวนราชการของจำาเลยไดรงวดทดนและระบวา ทางพพาทเปนทางสาธารณะตามทผไดรบมอบหมายจากนายอำาเภอนำาชและระวงแนวเขตทดน จงถอไมไดวาเปนการกระทำาละเมดตอโจทก โจทกจงไมมอำานาจฟอง

๒. กรณตามประมวลกฎหมายทดน คอ อธบดกรมทดนมอำานาจหนาทดแลรกษา และดำาเนนการคมครองปองกนไดตามควรแกกรณ สำาหรบทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดน หรอทเปนทรพยสนของแผนดนซงไมมกฎหมายอนกำาหนดไว ซงสวนมากแลวจะเปนทดนประเภททรกรางวางเปลา ทดนซงมผเวนคนหรอทอดทงหรอกลบมาเปนของแผนดนโดยประการอนตามกฎหมายดน เกาะ และทองนำาทเขนขน

อยางไรกตาม รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย อาจมอบหมายใหทบวงการเมองอนเปนผดแลรกษาหรอใชทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนหรอทเปนทรพยสนของแผนดนดงกลาวกได เชน มอบหมายใหกองทพบก มอำานาจหนาทดแลรกษาทดนตามกฎหมายไวในพระราชกฤษฎกาหวงหามทดนอำาเภอเมองลพบร เปนตน

คำาพพากษาศาลฎกาท ๑๗๑/๒๕๐๖ เทศบาลทไดรบมอบอำานาจหนาทตามกฎหมายใหดแลรกษาดำาเนนการคมครองปองกนทดน ซงเปนทสาธารณสมบตของแผนดนอยในเขตเทศบาลนน ยอมหมายรวมถงใหมอำานาจฟองรองคดผทบกรกทดนนนดวย

คำาพพากษาศาลฎกาท ๑๓๑๓/๒๕๑๐ อำานาจทจะดแลรกษาทสาธารณสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกนหรอนยหนงทสาธารณประโยชน เปนอำานาจหนาทของนายอำาเภอตามพระราชบญญตระเบยบ บรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๔๙๕ มาตรา ๔๐ วรรคสาม อำานาจฟองคดจงตกอยแกนายอำาเภอ ความในประมวลกฎหมายทดน มาตรา ๘ หมายถง ทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนหรอทรพยสนของแผนดนโดยทว ๆ ไป ซงถาไมมกฎหมายกำาหนดไวเปนอยางอนใหเปนอำานาจของอธบดทจะดรกษา และดำาเนนการคมครองปองกน และใหรฐมนตร

มอำานาจมอบหมายใหทบวงการเมองใดเปนผใชอำานาจดงกลาวนนได แตในเรองทสาธารณประโยชนอนเปนของกลางสำาหรบพลเมองใชรวมกน เชน ทชายตลง ซงราษฎรทวไปใชจอดเรอขนสถนน ไดมพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. ๒๔๕๗ มาตรา ๑๒๒ บญญตไวเปนอยางอนแลว คอ ใหเปนหนาทของกรมการอำาเภอ และตอมาไดโอนมาเปนอำานาจหนาทของนายอำาเภอตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๔๙๕ มาตรา ๔๐ วรรคสาม จงเหนไดวาประมวลกฎหมายทดนมไดยกเลกเพกถอนอำานาจหนาทของนายอำาเภอซงมอยตาม

มาตรา ๑๒๒ แหงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. ๒๔๕๗ ประกาศของรฐมนตรวาการกระทรวงหมาดไทยทมอบหมายใหเทศบาลมอำานาจหนาทดแลรกษาและดำาเนนการคมครองปองกนทดนทงหลาย อนเปนสาธารณสมบตของแผนดน หรอทรพยสนของแผนดน ภายในเขตเทศบาล จงหาไดเคลอบคลมไปถงทสาธารณสมบตของแผนดนประเภทพลเมองใชรวมกนตามทเปนอำานาจหนาทดแลจดการของนายอำาเภออยแลวไม

คำาพพากษาศาลฎกาท ๒๐๙๕/๒๕๑๙ ทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนนน รฐมนตร วาการกระทรวงมหาดไทยมอำานาจมอบหมายใหทบวงการเมองทดแลรกษาและดำาเนนการคมครองปองกนไดตามมาตรา ๘ ประมวลกฎหมายทดน เมอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยไดมอบหมายใหกองทพบกมอำานาจหนาทดแลรกษาทดนตามกฎหมายไวในพระราชกฤษฎกาหวงหามทดนอำาเภอเมองลพบร อำาเภอบานเซาฯ พ.ศ. ๒๔๗๙ อำานาจดแลรกษาทดนซงอยในเขตตามพระราชกฤษฎกาจงตกเปนของกองทพบก

*************************

- ๘ -

บทท ๒ความผดตามกฎหมายเกยวกบการบกรกทดนของรฐ

การดำาเนนคดเกยวของกบการบกรกทดนของรฐ มกฎหมายทเกยวของหลายฉบบ การทจะดำาเนนคดกบบคคลใด เมอไดทำาการตรวจสอบขอเทจจรงมาแลว ตองนำาขอเทจจรงนนมาวเคราะหวาการกระทำานน เขาองคประกอบความผดตามกฎหมายใด หรอใชกฎหมายใดบงคบกบผกระทำาความผด ดงนน การดำาเนนคดกบ ผบกรกทดนในความครอบครองของ ทบ. จงควรจะศกษาเพอใหทราบวา ทดนของ ทบ. ประเภทสาธารณสมบต ของแผนดน (ทดนหวงหามของ ทบ.) และทราชพสด ถอไดวาเปนทราชพสด ตามนยมาตรา ๔ แหงพระราชบญญต ทราชพสด พ.ศ. ๒๕๑๘ การดำาเนนการตอผบกรกแยกไดเปน ๒ กรณ คอ

การดำาเนนการในทางแพง โดยททราชพสดกระทรวงการคลง เปนผถอกรรมสทธ ตามนยมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตทราชพสด พ.ศ. ๒๕๑๘ และศาลฎกาไดเคยวนจฉยวางหลกไวตามนยคำาพพากษาศาลฎกาท ๒๗๐๕/๒๕๒๓ ระหวาง นายอำาเภอพล โจทก กระทรวงการคลง โจทกรวม นางทองด ชำานาญไพร จำาเลยวา ทราชพสดกระทรวงการคลงเปนผถอกรรมสทธ โจทก ใน“ฐานะผครอบครองดแลใชประโยชนไมมอำานาจฟอง เมอฟองโจทกไมมผลมาแตตน กระทรวงการคลงจะรองสอดเขามาในคด เพอใหฟองโจทกสมบรณไมได ใหยกฟองโจทก กรมธนารกษจงไดกำาหนดแนวทางปฏบตในการดำาเนนคด“เกยวกบทราชพสดไว ตามหนงสอ ท กค ๐๔๐๖/ว.๖๕ ลง ๗ ก.ค. ๒๔ วาถาสวนราชการใดทครอบครองดแลใชประโยชนทราชพสด จำาเปนตองดำาเนนคดทางแพงกรณทมผโตแยงกรรมสทธในทราชพสด ขอใหแจงกรมธนารกษ เพอดำาเนนการใหกระทรวงการคลงมอบอำานาจใหดำาเนนคดเสยกอน ฉะนน ในกรณมผบกรก

ทดนประเภทดงกลาว จงเปนหนาทของหนวยปกครองทดนและหนวยใชประโยชนในทดน ทจะตองรวบรวมพยานหลกฐานตาง ๆ ทเกยวของรายงาน ทบ. เพอขอรบมอบอำานาจจากกระทรวงการคลง โดยกรมธนารกษ ในการดำาเนนคดทางแพง ซงเมอกระทรวงการคลงโดยกรมธนารกษไมมอบอำานาจให ทบ. ดำาเนนคดแพงกบผบกรกแลว ทบ. โดย สบ.ทบ. (กธน.สบ.ทบ.) จะดำาเนนคดสงเรองใหพนกงานอยการทมเขตอำานาจพจารณาฟองคดแพงตอผบกรกตอไป

การดำาเนนการในทางอาญาเกยวกบทราชพสด โดยทกรมธนารกษไดกำาหนดแนวทางปฏบตไววา กรณจะเปนการบกรกหรอโตแยงกรรมสทธ ถาการกระทำาดงกลาวเปนการกระทำาทมความผดทางอาญารวมอยดวย ขอใหสวนราชการทถกบกรกโตแยงดำาเนนคดรองทกขกลาวโทษผกระทำาตอพนกงานสอบสวนเจาของทองทโดยทนทแลวแจงใหกรมธนารกษทราบ และในสวนของ”ราชการทหาร ระเบยบกองทพไทย วาดวยการจดหาและปกครอง ดแลรกษาทดนในราชการทหาร พ.ศ. ๒๕๕๕ ขอ ๑๕ กำาหนดวา ใหหนวยปกครองทดนดแล“และบำารงรกษาทดน ในปกครอง หรอใชประโยชนเสมอวญญชนพงสงวนทรพยสนของตนเอง หากปรากฏวามบคคลภายนอกละเมดสทธ ในทดนทปกครองดแลรกษา กใหหนวยปกครองทดนประสานหนวยงานรบผดชอบทดนนน เพอดำาเนนการ ตามมาตรการทางกฎหมายทนท”, คำาชแจง ทบ. เรอง การพทกษทดนในความรบผดชอบของกองทพบก ลง ๓๑ ก.ค. ๑๘ ขอ ๒ กำาหนดวา ผมหนาทดแลรกษาทดนโดยตรง เมอทราบการบกรกใหหามปรามขดขวางการ“บกรกตามควรแกเหต ถาไมเปนผลใหดำาเนนการตามกฎหมาย คอแจงความ ณ สถานตำารวจเจาของทองทเพอจบกมผบกรกโดยทนท

ถาเจาหนาทตำารวจเจาของทองทไมดำาเนนการกใหประสานกบหนวยตำารวจเหนอกวานน และใหประสานกนขนมาตามลำาดบชน จนถง นขต.ทบ. ประสานกบ

นขต.กรมตำารวจ (ปจจบนสำานกงานตำารวจแหงชาต) ถาไมเปนผล จงรายงาน ทบ. เพอดำาเนนการตอไป ทงน ถาการบกรกนน ๆ เปนการละเมดกฎหมายเกยวกบปาไม เหมองแร ฯลฯ กใหประสานกบเจาหนาทฝายบานเมองทรบผดชอบในเรองนน ๆ ดวย การดำาเนนการตาง ๆ ทงหมดทกลาวในขอน ตองทำาเปนเอกสารใหเปนหลกฐานสามารถใชเปนพยานในชนศาลไดดวย ทงน ผทจะ”ถอวาเปนผเสยหายในความผดฐานบกรกทางอาญา ไดแก หวหนาหนวยตาง ๆ ท ทบ. ไดสงใหเขาใชประโยชนในทดน และหนวยทมหนาทดแลรกษาและคมครองปองกน โดยมอำานาจรองทกขตอพนกงานสอบสวนในความผดฐานบกรก ทงน ตามนยคำาพพากษาของ ศาลฎกาท ๑๒๘๔/๒๕๑๔ ซงวนจฉยไววา ผเสยหาย“ในความผดฐานบกรก ทำาใหเสยทรพยและลกทรพย ไมจำาเปน ตองเปนเจาของกรรมสทธในทรพยนน ผครอบครองดแลรกษาทรพยนนกเปนผเสยหาย และมอำานาจฟองคดได ทงน ในสวนของ ทบ” . ไดมคำาสง ทบ. ท ๒๑๙/๓๔ ลง ๑๘ ก.พ. ๓๔ เรอง การรองทกขตอพนกงานสอบสวนในคดอาญา กรณบกรกทดน มอบอำานาจให ผบ.หนวยระดบกองรอยขนไป ทครอบครองดแลใชประโยชนในทดน มอำานาจดำาเนนการ รองทกขตอพนกงานสอบสวนในคดอาญา กรณการบกรกทดนในนาม ทบ. ได และสามารถมอบใหนายทหารสญญาบตรในหนวยไปดำาเนนการในเรองนแทนไดอกชนหนงดวย ฉะนน เมอมผบกรกทดนของ ทบ. โดยเฉพาะอยางยงในกรณทมความจำาเปนเรงดวน เชน ผบกรกไดทำาใหเสยทรพยหรอลกทรพย หวหนาหนวยตาง ๆ ท ทบ. ไดสงใหเขาใชประโยชนในทดน และหนวยทมหนาทดแลรกษาและคมครองปองกน จงสามารถมอบอำานาจให ผบ.หนวยระดบกองรอย หรอนายทหารสญญาบตรเปนผไปแจงความรองทกขกลาวโทษตอพนกงานสอบสวนแหงทองททเกดเหต เพอสอบสวนดำาเนนคดอาญากบผบกรกไดทนท โดยไมตองรายงาน ทบ. กอนดำาเนนการ แตเมอดำาเนนการแลวใหรายงาน ทบ. (สบ.ทบ.) เพอแจงกรมธนารกษ

อนง สำาหรบการดำาเนนคดอาญาแกผบกรกทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนนน ควรแจงตอพนกงานสอบสวนใหดำาเนนคดตามประมวล

- ๙

กฎหมายทดน มาตรา ๙ และมาตรา ๑๐๘ หรอมาตรา ๑๐๘ ทว มใชดำาเนนคดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๖๒ ซงเปนกรณทราษฎรบกรกเขาไปในทดนของราษฎรดวยกนเอง ทงน ตามนยอนมต ผบ.ทบ. ลง ๒๑ ม.ค. ๑๗ ทายหนงสอ กบ.ทบ. ท กห ๐๓๑๘/๔๘๒/๑๖ ลง ๑๖ ม.ค. ๑๗ เรอง ราษฎรบกรกทดนหวงหามของทางราชการ

การดำาเนนการตอผบกรกทดนในความครอบครองของ ทบ. ประเภททดนทสวนราชการหรอรฐวสาหกจอนให ทบ. ใชประโยชน หรอทดนท ทบ. เชาจากสวนราชการ, รฐวสาหกจ หรอเอกชนนน สำาหรบ ในทางแพง ทบ. เปนแตผครอบครองใชประโยชน มใชเจาของกรรมสทธ ดงนน เมอ ทบ. มความจำาเปนจะตองดำาเนนคดแพงตอผบกรกทดนประเภทน จะตองไดรบมอบอำานาจจากเจาของกรรมสทธกอน ซงในทางปฏบตควรทหนวยใชประโยชนในทดนนนจะไดรวบรวมขอเทจจรง ตลอดจนพยานหลกฐานรายงานผานหนวยปกครองทดนจนถง ทบ. เพอดำาเนนการขอรบมอบอำานาจจากเจาของกรรมสทธตอไป สำาหรบในทางอาญานนหนวยใชประโยชนหรอ หนวยปกครองทดนสามารถดำาเนนการไดดวยตนเอง เมอไดดำาเนนการไปแลวควรรายงานตามลำาดบชนจนถง ทบ. เพอแจงเจาของกรรมสทธทราบตอไป

กลาวโดยสรปขนตอนการดำาเนนการตอผบกรกทดนในความครอบครองของ ทบ. สามารถแยกไดดงน.-

๑. ในทางอาญาไมวาจะเปนทดนประเภทใด หวหนาหนวยตาง ๆ ท ทบ. ไดสงใหเขาใชประโยชน และหนวยทมหนาทดแลรกษาและคมครองปองกน สามารถมอบอำานาจให ผบ.หนวยระดบกองรอย หรอ นายทหารสญญาบตรเปนผไปแจงความรองทกขกลาวโทษตอพนกงานสอบสวนแหงทองททเกดเหต เพอสอบสวนดำาเนนคดอาญาตอผบกรกไดทนท โดยไมตอง

- ๑๐

รายงาน ทบ. กอนดำาเนนการ แตเมอดำาเนนการแลวใหรายงาน ทบ. (สบ.ทบ.) เพอดำาเนนการในสวนทเกยวของตอไป แตสำาหรบทดนประเภททสวนราชการหรอรฐวสาหกจอนให ทบ. ใชประโยชน หรอทดน ทบ. เชาจากสวนราชการ, รฐวสาหกจ หรอเอกชนนน เมอไดดำาเนนการไปแลวควรรายงานตามลำาดบชนจนถง ทบ. เพอแจงเจาของกรรมสทธทราบตอไป

๒. ในทางแพงไมวาจะเปนทดนประเภทใด หนวยใชประโยชนในทดน หรอหนวยทมหนาทดแลรกษาและคมครองปองกน จะตองรวบรวมเอกสารหลกฐานทเกยวของ รายงาน ทบ. (สธน.ทบ.) เพอดำาเนนการขอรบมอบอำานาจจากกระทรวงการคลงโดยกรมธนารกษ หรอเจาของกรรมสทธ เพอดำาเนนคดแพงตอผบกรกตอไป

*************************

- ๑๑ -

บทท ๓แนวทางและวธดำาเนนการตรวจสอบการบกรกทดนของ ทบ.

ปญหาการบกรกของราษฎรในทราชพสดในความปกครองของกองทพบก

ทดนราชพสดในความปกครองของ ทบ. ทราษฎรบกรกมกจะไดแกทดนตามพระราชกฤษฎกากำาหนด เขตหวงหาม เพอประโยชนในราชการทหารในจงหวดตาง ๆ ซงสวนมากมกจะไมมหนงสอสำาคญสำาหรบทหลวงและไมมการปกหลกเขตทแนนอน เพราะมอาณาเขตกวางขวางมาก คงมแตเฉพาะแผนททายพระราชกฤษฎกาเทานนททำาใหรวา เปนเขตหวงหาม ในราชการทหารมอาณาเขตเพยงใด เพราะเหตทมอาณาเขตกวางขวางทำาใหมปญหาในการบกรกของราษฎร โดยอาจจะบกรกเขามาโดยตรง หรออางเอกสารแสดงกรรมสทธวาทดนเปนของตน กอนทจะมพระราชกฤษฎกากำาหนด เขตหวงหามในทองทตาง ๆ ใชบงคบ ซงในเรองการอางเอกสารแสดงกรรมสทธน กรมธนารกษเคยมหนงสอ ดวนมาก ท กค ๐๔๐๗/๕๓๘๖ ลง ๒๗ ก.ค. ๒๖ เรยน ปล.กห. พจารณาวา การทราษฎรทจะกลาว“อางไดวาไดครอบครองทดน มากอนการประกาศหวงหาม จะตองมหลกฐานพสจนไดวา ไดครอบครองทดนมากอนโดยชอบดวยกฎหมาย โดยมหลกฐานแสดงวามกรรมสทธหรอสทธครอบครองในทดนดงกลาว เชน ม ส.ค.๑ ใบจอง ใบไตสวน ใบนำา หนงสอรบรอง การทำาประโยชน เปนตน”

ดงนน ในเรองการบกรกของราษฎรน อาจแยกไดเปน ๒ กรณ คอ๑. การบกรกเขามาโดยตรง ซงถอวาเปนเรองการบกรกในทางอาญา

ตามประมวลกฎหมายทดนความผดฐานบกรกน ในเรองทเกยวกบทดนแลว มกมเรองโตเถยงเกยวกบเขตทดน กรณจงพาดพงเกยวกบเรองละเมดในทางแพงอยมาก ทง ๆ ทเปนเรองบกรกเขาไปในทดนนน แตไมเปนความผดทางอาญา กลบเปนกรณโตแยง แยงกรรมสทธ หรอสทธครอบครองในทางแพงไป ดงนน

การทจะพจารณาวาจะถอวากระทำาผดฐานบกรกในทางอาญาหรอไมนน จะตองมการเขาไปในอสงหารมทรพย โดยรวาเปนของผอนโดยเจตนาเพอครอบครองเอาเปนของตนทงหมด หรอบางสวน หรอเพอรบกวนการครอบครองของเขาโดยปกตสข และไมมสทธ หรออำานาจทจะเขาไปในอสงหารมทรพยของผอนนนโดยชอบดวยกฎหมาย

ฎกา ท ๑๒๖/๒๔๖๙โจทกฟองขอใหลงโทษจำาเลยฐานบกรกเขาแยงทำานา โดยรวาเปนของ

โจทกมกรรมสทธ จำาเลยตอสเพยงกรรมสทธวาทพพาทไดรบการยกให และครอบครองมา ๒๐ ป และตางฝายตางนำาสบโตเถยงกนวา หมายสแดงในแผนทพพาทเปนของจำาเลย ดงนน โจทกจำาเลยตางเถยงกรรมสทธกน จำาเลยเขาทำานาโดยเขาใจวาเปนของจำาเลยเชนน จงไมเปนความผดฐานบกรก

๒. การอางเอกสารสทธขนโตแยงวามกรรมสทธ หรอสทธครอบครองมากอนทพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตหวงหามทดนในทองทตาง ๆ จะมผลบงคบใช หรอทดนทอยในความครอบครองของ ทบ. ซงเปนปญหาในทางแพง

การบกรก๑. ระเบยบกองทพไทย วาดวยการจดหา และปกครองดแลรกษาทดน

ในราชการทหาร พ.ศ. ๒๕๕๕ ขอ ๑๕ กำาหนดวา ใหหนวยปกครองทดนดและและ“บำารงรกษาทดนในปกครอง หรอใชประโยชนเสมอ วญญชน พงสงวนทรพยสนของตนเอง หากปรากฏวามบคคลภายนอกละเมดสทธในทดนทปกครองดแลรกษา กให หนวยปกครองทดนนนดำาเนนการตามมาตรการทางกฎหมายทนท”

- ๑๒ -

๒. คำาชแจงกองทพบก เรอง การพทกษทดนในความรบผดชอบของกองทพบก ลง ๓๑ ก.ค. ๑๘ ขอ ๒ ชแจงวา ผมหนาทดแลรกษาทดนโดยตรง “เมอทราบการบกรกใหหามปรามขดขวางการบกรกตามควรแกเหต ถาไมเปนผลใหดำาเนนการตามกฎหมาย คอ แจงความ ณ สถานตำารวจเจาของทองท เพอจบกมผ

บกรกโดยทนท ถาเจาหนาทตำารวจของทองทไมดำาเนนการ กใหประสานกบหนวยตำารวจเหนอกวานน และใหประสานกนขนมาตามลำาดบชน จนถง นขต.ทบ. ประสานกบ นขต.กรมตำารวจ ถาเปนผลจงรายงานกองทพบกเพอดำาเนนการตอไป ทงน ถาการบกรกนน ๆ เปนการละเมดกฎหมายเกยวกบปาไม เมองแร ฯลฯ กใหประสานกบเจาหนาทฝายบานเมองทรบผดชอบในเรองนน ๆ ดวยการดำาเนนการตาง ๆ ทงหมดทกลาวในขอนตองทำาเปนเอกสารใหเปนหลกฐาน สามารถใชเปนพยานในชนศาลไดดวย”

๓. ผบ.ทบ. ไดสงการเมอ ๒๑ ม.ค. ๑๗ ทายบนทกขอความ กบ.ทบ. ท กห ๐๓๑๘/๔๘๕/๑๖ เรอง ราษฎรบกรกทดนหวงหามของทางราชการ ลง ๑๖ ม.ค. ๑๗ ให นขต.ทบ. ปฏบตเกยวกบการบกรกของราษฎร สรปไดวา

๓.๑ การดำาเนนคดอาญาแกผบกรกทดนอนเปนสาธารณสมบตของแผนดนน ใหฟองตามประมวลกฎหมายทดน มาตรา ๙ และมาตรา ๑๐๘ หรอมาตรา ๑๐๘ ทว ไมใชฟองตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๖๖ ซงเปนกรณทราษฎรบกรกเขาไปในทดนของราษฎรดวยกน

๓.๒ สำาหรบผทจะถอวาเปนผเสยหายในความผดฐานบกรกทางอาญา ไดแก หวหนาหนวยตาง ๆ ท ทบ. ไดสงใหเขาไปใชประโยชนในทดนและหนวยทมหนาทดแลรกษา และคมครองปองกน ตามคำาสง ทบ. ท ๔๔๕/๒๕๐๗ เรอง การดแลรกษาและคมครองปองกนทดนหวงหามเพอประโยชนในราชการทหาร ลง ๑๑ ธ.ค. ๐๗ และมอำานาจ รองทกขตอพนกงานสอบสวนในความผดฐานบกรก

ตามนยคำาพพากษาฎกาท ๑๒๘๔/๒๕๑๔ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ผเสยหาย“ ”ประมวลกฎหมายอาญา บกรก“ , ทำาใหเสยทรพย, ลกทรพย”ผเสยหายในความผดฐานบกรก ทำาใหเสยทรพย และลกทรพยไมจำาเปนตองเปนเจาของกรรมสทธในทรพยนน ผครอบครองดแล

รกษาทรพยนน กเปนผเสยหายและ มอำานาจฟองคดได

ดงนน หากปรากฏวามราษฎรบกรกเขามาในทดนหวงหามของทางราชการทหารในเขตพนทใด กเปนหนาทของหวหนาหนวยทไดรบมอบใหดแลรกษาและคมครองปองกนทดนเขตหวงหามเพอประโยชนในราชการทหาร ตามคำาสง ทบ. ท ๔๔๕/๒๕๐๗ ลง ๑๑ ธ.ค. ๐๗ จะตองดำาเนนการตามกฎหมายทนท ตามระเบยบกองบญชาการทหารสงสด และคำาชแจงกองทพบกทนท ซงเปนการสอดคลองกบความเหนของกรมธนารกษทไดมหนงสอ ท กค ๐๔๐๖/ว.๖๕ ลง ๗ ก.ค. ๒๔ เรอง การดำาเนนคดเกยวกบทราชพสด ถงผวาราชการจงหวดตาง ๆ วา ถามราษฎรบกรกหรอโตแยงกรรมสทธ ในทราชพสดนน มการกระทำาทมความผดทางอาญารวมอยดวย ขอใหสวนราชการทถกบกรกโตแยงดำาเนนการรองทกขกลาวโทษผกระทำาตอพนกงานสอบสวนเจาของทองทโดยทนท แลวแจงใหกรมธนารกษทราบ

พนททราษฎรหรอผบกรกการอางเอกสารสทธขนโตแยงหนวยงานผใชประโยชนในทดนของ ทบ.

ในกรณนจำาเปนตองพจารณาวาเอกสารสทธใดบางทถอไดวาราษฎรมกรรมสทธหรอสทธครอบครองมากอนพระราชกฤษฎกากำาหนดเขตหวงหามทดนเพอประโยชนในราชการทหารในทองทตาง ๆ ใชบงคบ หรอทดนทอยในความครอบครองของกองทพบก

- ๑๓ -

1.หนงสอสำาคญแสดงกรรมสทธทดนตามประมวลกฎหมายทดน มาตรา ๑ บญญตวา โฉนดทดน “ ”

หมายความวา หนงสอสำาคญแสดงกรรมสทธทดนและใหหมายความรวมถงโฉนด แผนท โฉนดตราจอง และตราจองทตราวา ไดทำาประโยชนแลว ดงนน “ ” หนงสอสำาคญแสดงกรรมสทธทดน ยอมไดแก โฉนดทดน โฉนด แผนท โฉนดตราจอง และตราจองทตราวา ไดทำาประโยชนแลว“ ”

๑.๑ โฉนดทดน เปนหนงสอแสดงกรรมสทธทดนของเจาของทดน และจะตองมโฉนดไวในความครอบครองหรอทางการไดแจกโฉนดทดนแลว แมพนกงานเจาหนาทจะไดทำาโฉนดเสรจเรยบรอยพรอมทจะแจกอยแลว แตตราบใดทผถอทดนยงไมไดมาซงโฉนดทดน หรอยงไมไดรบโฉนดไปจากพนกงานเจาหนาท ผนนจะถอวาตน มกรรมสทธในทดนในฐานะเจาของทดนมโฉนดไมได (ฎกา ท ๑๓๓๑/๒๕๐๘)

๑.๒ โฉนดแผนท คอ โฉนดทออกมาโดยพระราชบญญตออกโฉนดทดน ร.ศ.๑๒๗

๑.๓ โฉนดตราจอง คอ โฉนดทออกโดยพระราชบญญตออกโฉนดตราจอง ร.ศ.๑๒๔ ซงพระราชบญญตฉบบนใชเฉพาะในมณฑลพษณโลกเทานน (มณฑลพษณโลกขณะนน ไดแก พษณโลก, สโขทย, อตรดตถ และพจตร) พระราชบญญตโฉนดตามจอง ร.ศ.๑๒๔ น ออกมาเพอเปลยนนามพระราชบญญตออกตราจองทดนชวคราว ร.ศ.๑๒๑ ซงไดใชในมณฑลนครไชยศร มณฑลทหารบกกรงเทพฯ และมณฑลปราจนบร ตามพระราชบญญตฉบบน ผทถอตราจองชวคราว ถอวามกรรมสทธในทดนจนกวาจะออกโฉนดเปลยนใหใหม

๑.๔ ตราจองทตราวา ไดทำาประโยชนแลว “ ” คอ ตราจองทออกโดยพระราชบญญตออกโฉนดทดน (ฉบบท ๖) พทธศกราช ๒๔๗๙ กำาหนดใหผรบจองทดนซงเจาหนาทออก ตราจอง ใหแลวมาขอคำารบรองการทำาประโยชนตอ“ ”พนกงานเจาหนาทได เมอพนกงานเจาหนาทเหนวา ไดทำาประโยชนในทดนครอบถวนตามหลกเกณฑกจะหมายเหตไว ในตราจองวา ไดทำาประโยชนแลว ไวเปนหลก“ ”ฐาน กลาวคอ ผไดรบตราจองจะตองทำาประโยชนในทดนนนใหแลวเสรจภายใน ๓ ป นบแตวนไดรบตราจอง มฉะนนหมาดสทธในทดน สวนทยงไมทำาประโยชน (ตราจองออกโดยเจาพนกงาน ทดนจงหวดซงทดนนนตงอย) เมอผจบจองทดนไดทำาประโยชนในทดนแลวกมสทธขอรบตราจองทตราวา ไดทำา ประโยชนแลว หรอ“ ”ขอรบโฉนดแผนทจากทางราชการไดตามมาตรา ๑๑ แหงพระราชบญญตออกโฉนดทดน (ฉบบท ๖) สวนผทยงไมไดขอคำารบรองวาไดทำาประโยชนแลวตอเจาหนาท พระ

ราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดน มาตรา ๗ ยอมใหผนนขอคำารบรองการทำาประโยชนไดอกครงหนงภายใน ๑๘๐ วน นบแตวนสนสดระยะเวลา ๒ ป หรอ ๓ ป ตามอายของใบเหยยบยำาหรอตราจองแลวแตกรณ

๒. สทธครอบครองราษฎรทยดถอครอบครองทดนอยถาไมมเอกสารแสดงกรรมสทธ

ทดน ผนนกมเพยงสทธครอบครองทดนเทานน และผมสทธครอบครองในทดนอาจจะไมมหลกฐานอะไรเลยกได หรออาจจะมเพยงใบจอง ใบไตสวน หนงสอแจงการครอบครองทดน (ส.ค.๑) หรอหนงสอรบรองการทำาประโยชน (น.ส.๓) กได สวนผทเสยภาษบำารงทองทและ ทางราชการออก ภ.บ.ท.๕ ใหนน ผทมชอในใบเสรจเสยเงนบำารงทองทเปนเพยงหลกฐานแสดงวาผนนเปนผเสยภาษเทานน มใชหลกฐานแสดงวาผนนมสทธครอบครอง (คำาพพากษาฎกา ๖๗๖/๒๕๐๙)

- ๑๔ -

คำาวา สทธครอบครอง น หมายถงสทธครอบครองในฐานะเจาของ“ ”เทานน การทผเชาทดนผอาศยทดนของผอนหรอผดแลทดนแทนผอน มสทธครอบครองทดนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนน ไมใชสทธครอบครองตามความหมายในประมวลกฎหมายทดน

๒.๑ ใบจอง (น.ส.๒) หมายความวา หนงสอแสดงการยอมใหเขาครอบครองทดนชวคราว โดยผมประสงคจะไดทดนของรฐเปนสทธแกตนเสนอความตองการตอพนกงานเจาหนาท เมอพนกงานเจาหนาทเหนสมควรกจะอนญาตใหเขาครอบครองทดน และออกใบจองไวเปนหลกฐานแสดงวาทางการไดอนญาตใหบคคลนนไดรบใบจอง ถาผนนไมทำาประโยชนใน ๖ เดอน อธบดกรมทดนอาจสงใหผนนออจากทดนและหมดสทธในทดนนนได สำาหรบการออกใบจองน มได ๒ กรณ คอ อธบดกรมทดนจดทดนของรฐใหแกประชาชน การจดทดนผนใหญ “ ”เมอบคคลนนไดเขาครอบครอง ทดนแลว พนกงานเจาหนาทจะออกใบจองไวให

เปนหลกฐาน ตามมาตรา ๒๗ และมาตรา ๓๐ และอกกรณหนงคอ ราษฎร ขอจบจองทดนซงเปนทดนแปลงเลกแปลงนอย หรอเรยกวา หวไรปลายนา ตาม“ ”มาตรา ๓๓ เมอพนกงานเจาหนาทอนญาตแลวกจะออกใบจองไวใหเปนหลกฐานเชนเดยวกน

๒.๒ ใบไตสวน (น.ส.๕) หมายความวา หนงสอแสดงการสอบสวนเพอออกโฉนดทดน และใหหมายความรวมถงใบนำาดวย

ใบนำา เปนหนงสอสำาคญทออกใหแกผทครอบครองทดน ซงนำาพนกงานเจาหนาทรงวดทดน ของตนเพอออกโฉนดทดน ตามพระราชบญญตออกโฉนดทดน รตนโกสนทรศก ๑๒๗ มาตรา ๙ ดงนน ใบนำานจงมฐานะเหมอนใบไตสวน และเมอผนนจะขอรบโฉนดทดน กจะตองนำาใบนำาไปแสดงตอพนกงานเจาหนาท ใบนำาจงใชเปน เอกสารสทธในทดนเรอยมาจนถงวนทประมวลกฎหมายทดนใชบงคบ พระราชบญญตดงกลาวถกยกเลกโดย มาตรา ๔ (๒) แหงพระราชบญญต ใหใชประมวลกฎหมายทดน ดงนน จงจำาเปนตองมกฎหมายบญญตใหใบนำามผลบงคบใชตอไป

ทดนทไมมใบไตสวน หรอใบนำา ถอวาเปนทดนททำาประโยชนแลว สามารถทำานตกรรมไดไมจำาตอง ขอคำารบรองการทำาประโยชนจากทางราชการอก

๒.๓ หนงสอแจงการครอบครองทดน (ส.ค.๑) คอ หนงสอทผทไดครอบครอง และทำาประโยชน ในทดน กอนวนท ๑ ธนวาคม ๒๔๙๗ อนเปนวนทประมวลกฎหมายทดนใชบงคบ โดยยงไมมหนงสอแสดงกรรมสทธทดน ไดแจงการครอบครองทดนตอนายอำาเภอทองท ตามพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดน มาตรา ๔ และตามมาตรา ๕ วรรคสอง กไดบญญตวา การแจงการครอบครองตามความในมาตราน ไมกอใหเกดสทธขนใหมแกผแจงแตประการใด ซงม คำาพพากษาฎกาสนบสนนเปนอนมาก เชน ฎกา ท ๐๑๐๗๖ - ๑๐๗๕/๒๕๑๐ ผทไมมสทธในทดนแมจะไดไปแจง การครอบครอง และไดรบหนงสอรบรองการทำาประโยชน (น.ส.๓) กไมเกดสทธครอบครองในทดนนน

ในขณะนไดมราษฎรจำานวนมาก ซงบกรกเขามาในเขตหวงหามของทางราชการทหาร ในเขตทองทตาง ๆ โดยอาง ส.ค.๑ ขนโตแยงในทราชพสด ซงเปนการไดมาตามประมวลกฎหมายทดน และหลงจากท พระราชกฤษฎกากำาหนดเขตทดนหวงหามเพอประโยชนในราชการทหารใชบงคบแลว ซงคำาพพากษาฎกา ท ๑๐๗๖ - ๑๐๗๙/๒๕๑๐ ไดวนจฉนไวเปนบรรทดฐานแลววา ไมกอใหเกดสทธครอบครองในทดนนน และคำาพพากษาฎกา ท ๖๗๖/๒๕๐๙ วนจฉยไววา ส.ค.๑ เปนหลกฐานอยางหนงซงแสดงวาในขณะแจง ส.ค.๑ นน ผแจงอางวาทดนเปนของผแจง เทานน ความจรงผใดจะมสทธครอบครองนน จะตองพจารณาพยานหลกฐานอกชนหนง

- ๑๕ -

๒.๔ หนงสอรบรองการทำาประโยชน (น.ส.๓) คอ หนงสอคำารบรองจากพนกงานเจาหนาท วาได ทำาประโยชนในทดนแลว ผทม น.ส.๓ ยอมมสทธขอใหออกโฉนดทดนได หากทดนนนอยในเขตทองทซงรฐมนตร วาการกระทรวงหมาดไทย ประกาศในราชกจจานเบกษา ใหเปนเขตทองททจะทำาการสำารวจรงวดทำาแผนทเพอ ออกโฉนดทดนตามประมวลกฎหมายทดน มาตรา ๔๘ และไมเปนทดนราษฎรใชประโยชนรวมกน เชน ทางนำา ทางหลวง ทะเลสาบ ทชายตลง หรอไมเปนทเขา ทภเขา ทสงวนหวงหาม หรอทดนซงทางราชการเหนวาควรสงวนไวเพอทรพยากรธรรมชาต ทงน ดงทบญญตไวในกฎกระทรวงมหาดไทย ฉบบท ๕ (พ.ศ. ๒๔๙๗) ออกตามความในพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. ๒๔๙๗ ขอ ๘

หนงสอรบรองการทำาประโยชนนเปนหนงสอทพนกงานเจาหนาทออกใหแกผซงทำาประโยชนในทดน จนครบตามหลกเกณฑทางราชการ เปนหนงสอสำาคญแสดงสทธในทดนทมคณคากวาใบจอง หรอ ส.ค.๑ เพราะการออกหนงสอรบรองการทำาประโยชน มการรงวดสอบสวนเนอทใหแนนอนยงขน มการปกหลกทำาเครองหมายเขตทดน ผดกบการออก ส.ค.๑ ซงผครอบครองนำา

ความมาแจงตอพนกงานเจาหนาท ๆ กออก ส.ค.๑ ใหโดยพนกงานเจาหนาทไมไดออกไปตรวจดทดนเลย

น.ส.๓ น ออกมา โดยอาศยกฎกระทรวง ฉบบท ๕ (พ.ศ. ๒๔๙๗) ปจจบนม น.ส.๓ ก. ซงออกมาโดยอาศยอาศยกฎกระทรวง ฉบบท ๑๘ (พ.ศ. ๒๕๑๕) ซงออกใหเฉพาะทดน ซงออกหนงสอรบรองการทำาประโยชนโดยวธถายรปทางอากาศ กลาวคอ กำาหนดตำาแหนงทดน ในระวางรปถายทางอากาศ

คำาพพากษาฎกา ท ๑๕๙/๒๕๖๐ หนงสอรบรองการทำาประโยชนของจำาเลยออกทบทพพาท ซงเปนกรรมสทธของโจทกอยกอนแลว และทพพาทอยในเขตจงหวดพจตร ฉะนน เจาพนกงานทดนจงหวดเพชรบรณ จงไมมอำานาจออกหนงสอรบรองการทำาประโยชน จงไมชอบดวยกฎหมาย

เอกสารแสดงกรรมสทธ หรอสทธครอบครองดงกลาวในขอ ๑ และขอ ๒ น หากราษฎร อางขนมาโตแยงวามกรรมสทธ หรอสทธครอบครองมากอนพระราชกฤษฎกากำาหนดหวงหามทดนเพอประโยชน ในราชการทหารในทองทตาง ๆ ใชบงคบ แมกองทพบกจะพจารณาแลวเหนวา เปนเอกสารทมมากอนจรง นำาขอโตแยงดงกลาวเขาสกระบวนการพสจนสทธในทดนของรฐตามมาตรการของคณะกรรมการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ (กบร.) ตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ พ.ศ. ๒๕๓๕ ในฐานะเจาของกรรมสทธในทราชพสด ทงน เพอปองกนปญหาทจะเกดขนในภายหลง เชน กองทพบกพจารณาวาทดนเปนของราษฎรแลวราษฎรนำาทดนนนไปกอสรางลงทนไปหลายลานบาท หากกระทรวงการคลงพจารณาในภายหลงวาทดนแปลงนนเปนทราชพสด ราษฎรไมมสทธในทแปลงนน ใหราษฎรรอถอนสงปลกสรางตาง ๆ ออกไป ความรบผดชอบกจะตกอย แกกองทพบก ทยนยอมใหราษฎรปลกสรางและจะตองชดใชคายเสยหายตาง ๆ ทราษฎรไดลงทนไปในทดนแปลงนน เทยบเคยงไดตามคำาพพากษาฎกา ดงน.-

คำาพพากษาฎกาท ๒๖๗๐/๒๕๒๒สาธารณสมบตของแผนดน

เมอขอเทจจรงฟงไดวา ทพพาทเปนสาธารณสมบตของแผนดน กรณจงตกอยในบงคบ ป.พ.พ. ม.๑๓๐๕ และ ม.๑๓๐๖ ดงนน หนงสอสำาคญของทางราชการทรบรองวาทพพาทเปนของบคคลภายนอก ดงท จำาเลยอาง จงไมมผลผกพนทางราชการ

- ๑๖ -

คำาพพากษาฎกาท ๑๐๘๙/๒๕๑๕สาธารณสมบตของแผนดนจำาเลยสรางโรงเรยนอยในทดนราชพสด อนเปนสาธารณสมบตของ

แผนดน โดยไมมสทธ ถงหาก จะเปนการปลกสรางโดยสจรต กจะนำามาตรา ๑๓๑๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาใชบงคบหาไดไม

คำาพพากษาฎกาท ๑๙๓๓/๒๕๑๗สาธารณสมบตของแผนดนทพพาทเปนสวนหนงของปาชา ซงสาธารณชนใชเผาและฝงศพมา

หลายสบป จงเปนสาธารณสมบตของแผนดนทราษฎรใชประโยชนรวมกน แมตอมาทางราชการจะไมใหเผาและฝงศพอก ไดมการลางปาชา และสรางสำานกงานราชการแลว แตไมปรากฏวาไดมการออกพระราชกฤษฎกาไดถอนสภาพทดนจากปาชาสาธารณสมบตของแผนดนอยตามความในมาตรา ๘ วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายทดน ทพพาทจงยงคงเปนสาธารณสมบตของแผนดนอยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๑๐๓๕ ทางราชการจะออกโฉนด หรอหนงสอรบรองการทำาประโยชนใหแกเอกชนหาไดไม

คำาพพากษาฎกาท ๒๐๓๑/๒๕๑๔สาธารณสมบตของแผนดน(นางระเบยบ แสงขำา โจทก กรมทดน โดย นายศกด ไทยวฒน อธบดท

๑ นายสมบรณ โสมะเกษตรตรน ท ๒, นายวชย วทยากล ท ๓, นายศกล อนสรนตสาร ท ๔ จำาเลย)

แพง ละเมด ความรบผดชอบของนตบคคลมผปลอมตวเปนเจาของทดนนำาซากโฉนดทดนซงถกไฟไหมบางสวน

ไปยนคำาขอใบแทนโฉนดตอสำานกงานทดน ซงถาหากเจาหนาทสำานกงานทดนมไดละเลยในการตรวจสอบ หรอไดทำาการตรวจสอบโดยไมไดประมาทเลนเลอ กจะพบไดโดยงาย และโดยไมตองใชความร หรอความชำานาญพเศษอยางใดวา ซากโฉนดนนเปนซากโฉนดปลอม เพราะมความผดกนกบขอความทมอยในโฉนดฉบบสำานกงานทดนหลายแหง แตเจาหนาทสำานกงานทดน กไดออกใบแทนโฉนดใหไปโดยไมไดตรวจสอบซากโฉนด หรอตรวจสอบโดยไมไดใชความพนจพเคราะหเทาทควรอนเปนการกระทำาโดยประมาทเลนเลอ เจาหนาทสำานกงานทดนทมสวนในการออกใบแทนโฉนด จงตองรบผดตอโจทกในความเสยหายทเกดขนกบโจทกเนองจากไดรบจำานอง และรบโอนทดนตามใบแทนโฉนดทดนสำานกงานทดนออกใหนน

เจาหนาทสำานกงานทดนซงเปนขาราชการในสงกดกรมทดน ปฏบตราชการในหนาท และความรบผดชอบของกรมทดน ทำาใหเกดความเสยหายแกโจทก กรมทดนตองรวมรบผดชอบดวย

ในกรณทคณะกรรมการ (กบร.) มมตวาเอกสารแสดงกรรมสทธหรอสทธครอบครองของราษฎร เชน ออกมาโดยไมชอบหรอคลาดเคลอนตอบทกฎหมายหรอเปนเอกสารทมมาภายหลงพระราชกฤษฎกากำาหนด เขตหวงหามทดน ใชบงคบ หรอไดมาภายหลงการครอบครองทางราชการ แลวแตกรณ กองทพบกกจะตองแจงใหราษฎรออกจากพนทนน ถาหากราษฎรไมยอมออกไป กองทพบกกจะตองฟองขบไลราษฎรเหลานนเปนคดแพงตอไป โดยรายงานใหกรมธนารกษทราบ

- ๑๗ -

การดำาเนนการตอผบกรกนนในทางแพง โดยททราชพสดกระทรวงการคลงเปนผถอกรรมสทธตามนยมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตทราชพสด พ.ศ. ๒๕๑๘ และศาลฎกาไดเคยวนจฉยวางหลกไดตามนยคำาพพากษา- ศาลฎกาท ๒๗๐๕/๒๕๒๓ ระหวาง นายอำาเภอพล โจทก กระทรวงการคลง โจทกรวม นางทองด ชำานาญไพร จำาเลยวา ทราชพสดกระทรวงการคลงเปนผถอกรรมสทธ “โจทก ในฐานะผครอบครองดแลใชประโยชนไมมอำานาจฟอง เมอฟองโจทกไมมผลมาแตตน กระทรวงการคลงจะรองสอดเขามาในคด เพอใหฟองโจทกสมบรณไมได ใหยกฟองโจทก กรมธนารกษจงไดกำาหนดแนวทางปฏบตในการ”ดำาเนนคดเกยวกบทราชพสดไว ตามหนงสอ ท กค ๐๔๐๖/ว.๖๕ ลง ๗ ก.ค. ๒๔ วาถาสวนราชการใดทครอบครองและใชประโยชนทราชพสด จำาเปนตองดำาเนนคดทางแพงกรณทมผโตแยงกรรมสทธในทราชพสด ขอใหแจงกรมธนารกษเพอดำาเนนการใหกระทรวงการคลงมอบอำานาจใหดำาเนนคดเสยกอน ฉะนน ในกรณมผบกรกทดนประเภทดงกลาว จงเปนหนาทของหนวยปกครองทดน และหนวยใชประโยชนในทดนตามระเบยบ ทบ. วาดวยการปกครองและวธการจดการทดน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๒๗ ทจะตองรวบรวมพยานหลกฐานตาง ๆ ทเกยวของรายงาน ทบ. เพอขอรบมอบอำานาจจากกระทรวงการคลง โดยกรมธนารกษ ในการดำาเนนคดทางแพง ซงเมอกระทรวงการคลง โดยกรมธนารกษไดมอบอำานาจให ทบ. ดำาเนนคดแพงกบผบกรกแลว ทบ. โดย สธน.ทบ. จะดำาเนนการสงเรองให พนกงานอยการทมเขตอำานาจพจารณาฟองคดแพงตอผบกรกตอไป

*************************

- ๑๘ -

บทท ๔การรวบรวมพยานหลกฐานเพอดำาเนนคดกบผบกรกทดนของ ทบ.

เมอเจาหนาทผมหนาทดแลรกษาทดนของหนวย พบผบกรกในพนทครอบครองและใชประโยชนควรดำาเนนการตามขนตอนดงตอไปน.-

ขนตอนแรก การตรวจสอบเบองตนเพอใหทราบวาผบกรกเปนใครตรวจสอบขอมลประวตสวนบคคล สำาเนาทะเบยนบาน บตรประจำาตวประชาชน ขอสำาเนาและใหเซนชอรบรองสำาเนาไว บนทกภาพไวเปนหลกฐาน

๑. หากพบผบกรกในพนทบกรก ใหสอบถามโดยละมนละมอมวาเขามาอยางไร พรอมบนทกภาพถายวนเวลาสถานทบกรก โดยมภาพผบกรกปรากฏอยในพนทบกรก หากอางการครอบครองทดนมเอกสารสทธหรอไม อยางไรเชน มโฉนดทดน, น.ส.๓ ก, น.ส.๓, ส.ด.๑ หรอใบ ภ.บ.ท.๕ (ใบเสรจเสยภาษทดน) ผบกรกมกกลาวอางหรอเขาใจวาเปนเอกสารแสดงสทธในทดนเสมอ ฉะนนขอเนนยำาใหหนวยเขาใจวาใบ ภ.บ.ท.๕ ไมใชเอกสารแสดงสทธในทดน เปนเพยงใบเสยภาษบำารงทองทเทานน ผครอบครองทำากนกไมมสทธในทดนนนแตอยางใด

๒. หากไมพบผบกรก หรอพบเพยงลกจางคนงานของผบกรก ใหถายภาพสำาเนาบตรประชาชนผนนไว และบนทกปากคำาเบองตนพรอมลงลายมอชอ

บคคลเหลานนไววาเปนใคร เขามาทำาอะไร อยางไร โดยการจางวานของใคร บนทกภาพลกจางคนงานใหปรากฏภาพในพนทบกรกนนดวย หากพบเครองมอการกระทำาความผด เชน รถไถ รถแทรกเตอร หากจะดำาเนนคดอาญาตองยดเครองมอทใชในการรบกวนการครอบครองทดนนนไวเปนหลกฐาน การยดไวนนเพอเปนพยานหลกฐานตามองคประกอบความผดฐานบกรกตามประมวลกฏหมายอาญามาตรา ๓๖๒, ประมวลกฎหมายทดน มาตรา ๙, มาตรา ๑๐๘ ทว วรรคสอง การยด หากเปนเครองมอ เครองจกรขนาดใหญ ไมสามารถเคลอนยายไปยงสถานตำารวจฯ ได ใหดำาเนนการโดยใชเทปกาวกระดาษลอกขดเลขทะเบยน แซสซรถ เลขเครองยนต หรอยดคมอจดทะเบยนรถ (หากม) เพอใหทราบถงความเปนเจาของเครองมอ เครองจกรดงกลาว พรอมถายรปไวเปนหลกฐานนำาสงพนกงานสอบสวนเพอแจงความดำาเนนการคด โดยประสงคทจะใหลงโทษผกระทำาความผด มใชเปนการแจงความไวเพอเปนหลกฐานเทานน

๓. กรณไมพบผบกรก รวมถงบรวารในพนท เชน ผบกรกมการสรางรวแสดงแนวเขตลอมรวลวดหนามและการกระทำาอน ๆ เพอแสดงเขตการครอบครองมประตเปด - ปด เปนตน

หมายเหต หามทำาลายสงกดกนหรอเขาไปในพนทของเขาโดยเดดขาด ทานอาจมความผดฐานบกรกแทนไดเชนกน โดยใหหนวยดำาเนนการ ดงน.-

๓.๑ ดำาเนนการทำาปายปดประกาศ โดยมขอความเพอใหผบกรกทราบวา พนท ๆ ผบกรกลอมรวไวนนเปนพนทราชพสด ฯลฯ มหนวยใดเปนผครอบครองและใชประโยชนในพนท ยกตวอยางเชนเปนพนทสงวนไว เพอใชเปนพนทฝก เปนตน จงขอใหผบกรกออกจากพนทและรอถอนสงปลกสรางออกไปภายใน ๓๐ วนนบแตวนท.....พ.ศ. ..... หากพนกำาหนดแลวไมดำาเนนการใด ๆ หนวยจะดำาเนนการตามกฎหมายตอไป หากมขอสงสยขอใหตดตอกบหนวยโดยมชอพรอมเบอรโทรศพทในเวลาราชการ

๓.๒ ดำาเนนการถายภาพการปดประกาศไวเปนหลกฐาน และไปทำาการลงบนทกประจำาวน ณ สถานตำารวจในทองถนนนเพอเปนหลกฐาน สำาเนาใบประกาศใหกบผใหญบานหมนนพรอมเซนรบไวเปนหลกฐาน

- ๑๙ -

๓.๓ ดำาเนนการกำาหนดจดพกดรอบแปลงทบกรกอยางนอย ๔ จด ลงในแผนทระวาง L7018 WGS84

๔. ขนตอนตรวจสอบเอกสารของผบกรกกรณผบกรกกลาวอางวามเอกสารครอบครองทดน ซงหนวยยนยนวาอยในพนทของหนวย โดยใหหนวยดำาเนนการดงน.-

๔.๑มหนงสอถงธนารกษพนทวาทดนทหนวยกำาหนดจดพกดตามขอ ๓.๓ หรอเอกสารครอบครองทดน อยในทราชพสดแปลงใด เปนพนทราชพสดหรอไม

๔.๒ หากเอกสารสทธเปนโฉนดทดน, น.ส.๓. ก., น.ส.๓ ใหมหนงสอถอสำานกงานทดนทตงอยนนเพอขอรายละเอยดสารระบบทดนของแปลงทมเอกสารสทธเพอตรวจสอบวา เอกสารสทธนนมความเปนมาอยางไร พนทมระวางทดนหรอไม เนองจากออกเอกสารสทธทบซอนในทราชพสด หรอแปลงพระราชกฤษฎกา

๔.๓ หากเปนพนทปาไมท ทบ. ขอใชประโยชนใหมหนงสอถงปาไมเขต เพอตรวจสอบยนยนพนทวาเปนพนทปาไมหรอไม เนองจากกฎหมายทจะใชดำาเนนคดกบผบกรกเปนกฎหมายคนละฉบบกน

๕. ขนตอนตรวจสอบพนทบกรกโดยใชระบบภมสารสนเทศ โดยใชภาพถายทางอากาศเพอให ทราบวา ราษฎรมาอยตงแตเมอใด ภาพถายทางอากาศจะทำาใหทราบวามการบกรกตงแตเมอใด มรองรอย การทำาประโยชนหรอไม เพอพสจนทราบ ในเบองตนวาผบกรกหรอ ทบ. ใครอยมากอนใคร ภาพถาย ทางอากาศจะเปนหลกฐานสำาคญ สามารถพสจนไดทาง

วทยาศาสตร โดยสามารถลบลางคำากลาวอาง ของผบกรกไดวาอยมาตงแตรนป, ยา, ตา, ยาย ซงภาพถายทางอากาศจะเปนตวบงชวาจะดำาเนนคดกบผบกรกไดหรอไม อยางไร

ผลของการตรวจสอบภาพถายทางอากาศแลวหาไดทไหน อยางไร- กรมแผนททหาร, ตงแต พ.ศ. ๒๔๙๕ เปนภาพถายทางอากาศ

เปนภาพแรกในบางพนท บางพนทอาจมภาพแรกในป พ.ศ. ๒๕๑๐- สำานกงานพฒนาเทคโนโลยและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน.

GISTDA)- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม- กลเกลแมป Google MAP เปนภาพถายทางอากาศคอนขางจะ

เปนปจจบน๖. กรณไมมเอกสารสทธใด ๆ ในพนทบกรกผลของการตรวจสอบ

ภาพถายทางอากาศแลว ไมพบรองรอยการทำาประโยชนใด ๆ ตองดำาเนนคดกบผบกรกทนทเมอรวบรวมเอกสารหลกฐานพรอม ซงจะกลาวตอไป ในความผดฐานบกรก (ตามประมวลกฎหมายอาญา) และกฎหมายอน ฯลฯ

๗.กรณมเอกสารสทธททางราชการออกให เชน โฉนดทดน, น.ส.๓ ก., น.ส.๓, ส.ค.๑ หรอผบกรกอางวา มใบเสยภาษบำารงทองท ภ.บ.ท.๕ ในเบองตน ถอวาเปนเอกสารสทธทออกโดยชอบดวยกฎหมายจนกวาจะมการเพกถอน กรณดงกลาวนถอเปนการโตแยงกรรมสทธในทราชพสด การดำาเนนการทางกฎหมายและระเบยบตาง ๆ ทเกยวของตองใชระยะเวลานานโดยนำาเขาสกระบวนการพสจนสทธ (กบร.) ตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๕ และหนวยควรดำาเนนการปรกษาพนกงานอยการทปรกษาหรอนายทหารพระธรรมนญของหนวยวาจะตองดำาเนนคด หรอฟองขอเพกถอนการออกเอกสารสทธของผบกรกดงกลาว และรายงานตามสายงานบงคบบญชาผานหนวยปกครองทดน โดยสำาเนารายงานให กบ.ทบ. ทราบอกทางหนงดวย

- ๒๐ -

บทท ๕ขนตอนการดำาเนนคดกบผบกรกทดนของ ทบ.

กรณผบกรกไมมเอกสารสทธในทดน เจาหนาทผดำาเนนการตอง๑. รวบรวมพยานเอกสารหลกฐานของหนวยใชประโยชนในทดนถก

บกรกประวตทดน, ขอบเขต การบกรกลงพกดในแบบท L7018 รอบพนทการบกรก ภาพถายผบกรก รายละเอยดผบกรก ชอ ทอย ถาเปนบรษท ขอคดหนงสอบรคณฑสนธของบรษท ลกษณะการบกรกการเขาครอบครองพนท เปนการกระทำาโดยเจตนาแผวถางพนท

๒. แจงเตอนใหออกจากพนทบกรก แสดงสทธการเปนเจาของพนทใหเวลาแกผบกรกใหรอถอนขนยายทรพยสนออกจากพนทบกรกภายใน ๓๐ วน แบงการแจงออกเปนสองครง ทำาเปนหนงสอจดหมายลงทะเบยนตอบรบ ถงผบกรกทดนตามภมลำาเนาในบตรประชาชนและปดการประกาศจดหมายนนไวในพนทบกรกใหชดเจนดงทกลาวมา ในบทท ๔

๒.๑ ขนตอนการรองทกขกลาวโทษ การแจงความรองทกขตองเปนในลกษณะแจงความเพอประสงคจะดำาเนนคดไมใชการแจงความไวเพอเปนหลกฐานการดำาเนนคดจะไมเกดขน

๒.๒ การจดทำาคำาใหการ หนงสอมอบอำานาจจาก ทบ. ใหดแลรบผดชอบและดำาเนนคดกบ ผบกรกทดนของ ทบ. รายงาน ทบ. ตามสายงานทดนและสำาเนาให ทบ. ทราบอกทางหนง

๒.๓ ตวอยางการรวบรวมพยานเอกสารหลกฐาน พยานวตถ พยานบคคล ในการดำาเนนคดกบ ผบกรกทดนของ ทบ. ซงเปนคดทเกดขนจรง เรมตงแตตนจนกระทงถงศาลมคำาพพากษาลงโทษผกระทำาความผด

หมายเหต คำาเตอน เอกสารทเปนตวอยางคดนใชเพอการศกษา เพอใชในการดำาเนนคดกบผกระทำาความผดเทานน ผศกษาหรอเจาหนาทผเกยวของหามคดลอก ทำาซำา หรอเผยแพรโดยเดดขาด ผเผยแพรโดยมไดรบอนญาตจะมความผดทางอาญาและทางแพง มโทษจำาคกและปรบ

*************************

- ๒๑ -

แผนภมดแลรกษาทดนของกองทพบกเมอทานพบผบกรกทดนทานจะเรมอยางไร

1.ขนตอนการตรวจสอบ

ในพนท ๆ รบผดชอบในการดแลรกษาและใชประโยชน

แสวงหาหลกฐานทงของ ทบ. (หนวย) และผบกรก

หลกฐานของหนวย (ทบ.) ประวตทดน พ.ร.ฎ., น.ส.ล.

หนงสออนญาตใหใชทดน ฯลฯ

ตรวจสอบ

พบผ

หลกฐานของผบกรกมเอกสารสทธหรอมโฉนดทดน, น.ส.๓ ก., น.ส.๓,

ส.ค.๑, ใบ ภบท.๕ ทผบกรกกลาวอางวาเปนหนงสอแสดงสทธ

ทบ. หนวยทำาผงแปลงของหนวยทไดรบอนญาตใหใชประโยชน

ตาม พ.ร.ฎ. ลงในแผนท L7018ผบกรก กำาหนดจดพกดรอบแปลงทบกรก ๔ จด

เหมอนกระดาษ A4 (ยกตวอยาง) ลงในแผนท

L7018 ของหนวยใชประโยชนเมอตรวจเอกสารแลวพบวาเปนการบกรกใน

ทดนของ ทบ. ครอบครองดแลและใชประโยชน ทำาหนงสอถง

ธนารกษ เพอตรวจสอบวาพนทบกรกนนอยในทราชพสด

หรอไมทำาหนงสอถง สนง . ทดน กรณผบกรกมเอกสาร

สทธ เชน สค.๑, น.ส.๓, น.ส.๓ ก., โฉนดทดน เพอหาสารบบ

ทดนวาออกเอกสารสทธตงแตเมอใด กอนหรอหลงความเปนเจาของ

กรรมสทธของหนวย(ทบ. ใชประโยชน) ตาม พ.ร.ฎ. และอน ๆ ฯลฯทำาหนงสอถงปาไมเขต กรณ ทบ. ขอใชพนทจาก

ปาไมวาพกดจด

ทำาผง

ตรวจสอบกบหนวยงาน

ปาไมสนธนารกษ

ตรวจสอบภาพถายทางอากาศ

ผบกรกอยในพนทปาไม อนญาตให ทบ. ใชประโยชนใหใช (กม.

ทดำาเนนคดกบผบกรก คนละฉบบ) เมอทราบแนชดแลววาอยใน

พนท พ.ร.ฎ, มเอกสารสทธตาง ๆ ทออกใหโดยทางราชการหรอ

อยในพนทปาไม ฯลฯ เพอพสจนทราบในเบองตนวาผบกรกหรอ

ทบ. ใครอยมากอนใคร ภาพถายทางอากาศจะเปนหลกฐานสำาคญ

สามารถพสจนไดทางวทยาศาสตร โดยสามารถลบลางคำากลาวอาง

ของผบกรกไดวาอยมาตงแตเมอใด ซงภาพถายทางอากาศจะเปนตว

บงชวาจะดำาเนนคดกบผบกรกไดหรอไม อยางไร

- ๒๒ -

ผลของการตรวจสอบภาพถายทางอากาศจะหาไดทไหน อยางไร- กรมแผนททหาร ตงแต พ.ศ. ๒๔๙๕ โดยเชคระวางตามทกำาหนด

จดพกดของผบกรกไว โดยขอซอภาพถายยอนหลงไปเพอหารองรอยการทำาประโยชน

- สำานกงานพฒนาเทคโนโลยและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน GISTDA)

- กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

- กลเกลแมป Google MAP เปนภาพถายทางอากาศคอนขางจะเปนปจจบน

๒.ขนตอนการดำาเนนการและการดำาเนนคดกบผบกรกทดนของ ทบ.

๒.๑ กรณผบกรกมเอกสารสทธททางราชการออกให เชน โฉนดทดน, นส.๓ ก., น.ส.๓, สค.๑ หรอผบกรกอางวามใบเสยภาษบำารงทองท ภบท.๕ ในเบองตน ตองถอวาเปนเอกสารสทธทออกโดยชอบดวยกฎหมายจนกวาจะมการเพกถอน กรณดงกลาวน ถอเปนการโตแยงกรรมสทธในทราชพสดการดำาเนนการทางกฎหมายและระเบยบตาง ๆ ทเกยวของตองใชระยะเวลานาน โดยนำาเขาสกระบวนการพสจนสทธ (กบร.) ตามระเบยบ สำานกนายกรฐมนตรวาดวยการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ พ.ศ. ๒๕๔๕

๒.๒.๑ การดำาเนนการ หนวยทพบวาผบกรกมเอกสารสทธดงกลาวตองทำารปแปลง ทเปนเอกสารสทธลงพกดภมศาสตรในระบบ UTM รอบแปลงพนทบกรก ลงบนแผนท L7018 หรอแผนท WGS84 ทำาหนงสอถง กบร.จงหวด เพอพสจนสทธการเปนทดนของรฐ ซงถอวาเปนการโตแยงสทธของผครอบครอง รอผล การพสจนสทธจาก กบร.จงหวด หรอ กบร.สวนกลาง เมอไดผลการพสจนสทธแลววามรองรอยการทำาประโยชนหรอไมมรองรอย หากไมมรองรอยตองมหนงสอแจงอธบดกรมทดนขอใหเพกถอนการออกโฉนดทดนรายน หากดำาเนนการแลวไมเปนผลตองนำาเรยน ทบ. เพอขอใหฟองศาลเพอใหศาลมคำาพพากษาเพกถอนการออกโฉนดของทดนรายน และหนวย ควรดำาเนนการปรกษาพนกงานอยการ, ทปรกษาหรอนายทหารพระธรรมนญของหนวยวาจะตองดำาเนนคด หรอ ฟองขอเพกถอนการออกเอกสารสทธของผบกรกดงกลาวอยางไร

๒.๒ กรณผบกรกไมมเอกสารสทธใด ๆ ในพนทบกรก ใหลงพกดในระบบ UTM หรอพกดภมศาสตรในแผนท L7018 หรอ WGS84 รอบแปลงพนท และนำามาอานแปลภาพถายทางอากาศในปแรกทมภาพถายทางอากาศ

หากตรวจสอบภาพถายทางอากาศแลว ไมพบรองรอยการทำาประโยชนใด ๆ ตองดำาเนนคดกบผบกรกทนท เมอรวบรวมเอกสารหลกฐานพรอมซงจะกลาวตอไป ในเรองการดำาเนนคดตามความผดฐานบกรกตามประมวลกฎหมายอาญา และกฎหมายอน ฯลฯ

- ๒๓ -

แสดงสทธการเปนเจาของพนทใหเวลาแกผบกรกใหรอถอนขนยาย

ทรพยสนออกจากพนทบกรกภายใน ๓๐ วน แบงการแจงออกเปน

สองครง โดยทำาเปนหนงสอจดหมายลงทะเบยนตอบรบถงผบกรก ทดนตามภมลำาเนาในบตรประชาชนและปดประกาศจดหมายนนไว ในพนทบกรกใหชดเจน และถายภาพเปนหลกฐานไว

การแจงความรองทกขตองเปนลกษณะแจงความเพอประสงค

จะดำาเนนคดไมใชการแจงความไวเพอเปนหลกฐานการดำาเนนคด

การดำาเนนการกรณผบกรกไมม๑. เจาหนาทผดำาเนนการตองรวบรวมพยานเอกสารหลกฐาน๒. รวมพยานหลกฐานทกชนดถงพยานบคคล, พยานวตถ เชน เครอง

สวนมากผบกรกจะอางวามใบ ภบท.๕

ของหนวยใชประโยชนในทดนถกบกรก เชน ประวตทดน, ขอบเขตการบกรกพกดในแบบท L7018 รอบพนทการบกรกภาพถายผบกรก รายละเอยดผบกรก ชอ ทอย ถาเปนบรษทขอคด

๓. มหนงสอแจงเตอนใหออกจากพนทบกรก

๑. ขนตอนการ

จะไมเกดขนหนงสอมอบอำานาจจาก ทบ. ใหดแลรบผด

ชอบและดำาเนนคดกบผบกรกทดนของ ทบ. รายงาน ทบ. ตามสาย

งานทดนสำาเนาใหกบ.ทบ. ทราบอกทางหนงดวย ขอรบคำา

ปรกษากบพนกงานอยการถงการดำาเนนคดกบผบกรกผทเกยวของกบคดทตองเปนพยานขนใหการ

ตอศาลเพอยนยนความผดของผบกรกนายทหารทดน (พยาน)นายทหารพระธรรมนญ (ผแทนคด)เจาหนาทชดทพบเหนการกระทำาความผดและ

แจงความรองทกขกบพนกงานสอบสวน เปนพยานขนใหการตอศาล

ในฐานะ (ประจกษพยาน)ผรองทกขกลาวโทษตอผกระทำาความผด

แสดงการกระทำาความผดใหปรากฏ หากคดถงทสดหนวยตองรายงาน

เพอฟองผบกรกในทางแพงเรยกคาเสยหายตอผบกรกตอไป

๒. การจดทำาใหการผกลาวหา คอผทรเหนการกระทำาความ

ขนตอนเมอคดถงพนกงานอยการ

เหนควรฟองผตองหาสศาล เพอพจารณาพพากษาลงโทษตาม

ศาลชนตนมคำา

ลงโทษหรอยกฟองผ

โจทก หรอจำาเลย

- ๒๔ -

๓. ขนตอนหลงจากการไดทดนคนมาจากการบกรกเพอปองกนปญหาการบกรกทจะมขนตอไปในอนาคตเมอไดทดนคน

มา หนวยตองทำาประโยชน ในทดนแปลงนน เชน ปลกพชพลงงานทดแทน ปลกปา โครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร เปนตน

- ปกปายประชาสมพนธแสดงแนวเขตแปลงพนทบกรก- มถอยคำาแสดงการประชาสมพนธวา เปนพนทบกรก และศาลมคำา

พพากษาลงโทษผกระทำาผดแลว เปนตน- ทำารวแสดงแนวเขตใหชดเจน หรอปลกแนวรวตนไมแสดงแนวเขต

*************************

ฎก

คดถงทสดขนตอน