Եզ դի նե րով բնա կեց ված Սին ջա րը կամ, ինչ պես ըն -դո ւն ված է ա սել Շան գա լը, պատ մա կան կար ևո րա գույննշա նա կու թյո ւն ու նի եզ դի նե րի հա մար: Այս տեղ ենգտն վո ւմ տաս նյա կի հաս նող եզ դի ա կան սր բա վայ րերև այլ պատ մա կան հոգ ևոր ու մշա կու թային ար ժեք ներ:Միջ նա դա րյան խա լի ֆայու թյո ւն հաս տա տե լու ճա նա -պար հին «Իս լա մա կան պե տու թյո ւն» ա հա բեկ չա կանխմ բա վո րու մը եզ դի նե րի հայ րե նիք հա մար վող Շան գա -լո ւմ ի րա կա նաց րել է եզ դի նե րի ցե ղաս պա նու թյո ւն: Հա -զա րա վոր ան մեղ եզ դի նե րի թրա տել են, գն դա կա հա րելև սո վա մահ ա րել: Ժո ղո վր դի մի մա սին ֆի զի կա պես ենոչն չաց րել, ե րե խա նե րին ու ծե րե րի ն՝ տե ղա հան ա րել ուբնա ջն ջել սա րե րո ւմ, իսկ կա նա նց ստր կաց րել են: Գե -րե վար ված ե րե խա նե րին պա հել են մե կու սի վայ րե րո ւմ,ստի պել, որ դա վա նա փոխ լի նեն ու իս լամ ըն դու նեն:Օգոս տո սի 3-ից սկ սա ծ՝ ցե ղաս պա նու թյան մղ ձա վան ջըստի պո ւմ է Շան գա լի եզ դի նե րին բռ նել ան հայ տու թյանճա նա պար հը՝ ա հա բե կիչ նե րի ճի րան նե րից փրկ վե լուհա մար: Ա վե լի քան 450.000 եզ դի դար ձել են փա խս -տա կան, 200.000-ից ա վե լին մի քա նի օր շա րու նակթա քն վել են Սին ջա րի լեռ նե րո ւմ՝ մնա լով ա ռա նց սնն դիև ջրի: Շո գի, քաղ ցի ու ծա րա վի պայ ման նե րո ւմ շատերե խա ներ չդի մա ցան և ի րե նց մահ կա նա ցո ւն կն քե ցինլեռ նե րո ւմ՝ ի րե նց ծնող նե րի աչ քի ա ռաջ: Մայ րե րըստիպ ված ի րե նց ե րակ նե րն է ին կտ րո ւմ, որ գո նե ի րենց

ա րյու նով հա գեց նեն ե րե խա նե րի ծա րա վը: Զար մա նա -լին այն է, որ այս ա մե նը կա տար վել է այ սօ ր՝ 21-րդ դա -րո ւմ, քա ղա քա կի րթ աշ խար հի աչ քի առջև, ո րը, բա ցիդա տա պար տե լո ւց, որ ևէ այլ քայ լի չի դի մո ւմ, այ նի նչվճռա կան լի նե լու դեպ քո ւմ հա զա րա վոր ե րե խա նե րիկա րե լի էր փր կել մահ վան ճի րան նե րից: Այս տա րի լրա -ցավ եզ դի ժո ղո վր դի ցե ղաս պա նու թյան 3-րդ տա րե -լիցը: Այդ օ րը Եր ևան քա ղա քի կե նտ րո նո ւմ,Ազա տու թյան հրապարակում Եզդի ների ազ գային մի ու -թյունը՝ Եզ դի նե րի ազ գային կո մի տեի, Ռու սաս տա նիԴաշ նու թյան Սվե րդ լո վս կի շր ջա նի «Ուրա լի Եզ դի ներ»եզ դի ա կան կազ մա կեր պու թյո ւն նե րի հետ հա մա գոր -ծակ ցու թյա մբ կազ մա կեր պել էր մո մա վա ռու թյո ւն ի հի -շա տակ 2014 թվա կա նի օ գոս տո սի 3-ին Ի րա քիհյու սի սային մա սի Շան գալ եզ դի աբ նակ շր ջա նո ւմ դա -ժա նա բար ցե ղաս պան ված եզ դի ժո ղո վր դի ան մեղ զո -հե րի: Ներ կա նե րի շար քո ւմ էր նաև Ռու սաս տա նիցժա մա նած եզ դի ա կան հա մայն քի հա սա րա կա կան գոր -ծիչ, Վլա դի մի րի մար զի եզ դի նե րի « Մե սո պո տա մի ա»կազ մա կեր պու թյան ղե կա վա ր՝ Սամ վել Մս տոյա նը, ովիր խոս քո ւմ նշեց, որ յու րա քան չյո ւրս պար տա վոր ենքհի շե լու և դա տա պար տե լու այս ո ճի րը, որն ի րա գո րծ վելէ եզ դի ժո ղո վր դի դեմ ու պե տք է ամ բո ղջ աշ խար հը ըն -դու նի ու ան հա պաղ քայ լեր ձեռ նարկի եզ դի ժո ղո վր դինպա շտ պա նե լու, աշ խար հի հնա գույն ազ գե րից մե կին

ոչն չա ցու մից փր կե լու հա մար։Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյան փոխ նա խա գահ` Խդր

Հա ջոյա նի խոս քով, այս պա հին բո ղո քի ակ ցի ա ներ ենտե ղի ու նե նո ւմ մի շա րք եվ րո պա կան երկր նե րո ւմ, ուրեզ դի ա կան ակ տիվ հա մայնք ներ են գոր ծո ւմ, բա ցի այդնաև Ռու սաս տա նի քա ղաք նե րո ւմ՝ ի դե մս Ու րա լի եզ դի -նե րի, ո րո նց հետ հա մա տեղ ենք ի րա կա նց նո ւմ, նույնժա մին և նույն բո վան դա կու թյա մբ. «2014 թվա կա նինԻս լա մա կան պե տու թյո ւն ա հա բեկ չա կան խմ բա վո րու մըմո ւտք գոր ծեց Ի րա քի հյու սի սային մա սո ւմ գտն վողեզդի ա կան Շան գալ տա րա ծա շր ջան և ցե ղաս պա նու -թյան են թար կեց տե ղի եզ դի նե րին»:

Ը ստ Խդր Հա ջոյա նի, 600 հա զար եզ դի դար ձանփա խս տա կան:

Եզ դի նե րի ազ գային կո մի տե ի փոխ նա խա գահ Սա -շիկ Սո ւլ թա նյա նի խոս քով կա տար վա ծը, մի ան շա նակ,ցե ղաս պա նու թյո ւն է. « Հայաս տա նը պե տք է դի տելերկու աս պեկ տո վ՝ հա մաշ խար հային հան րու թյան ան -դամ և եր կիր, որ տեղ ապ րո ւմ են եզ դի հա մայն քի ներ -կայա ցու ցիչ ներ: Հայաս տա նն այն ա ռա ջին երկր նե րիցէ, որը եզ դի նե րի ցե ղաս պա նու թյան վե րա բե րյալ ար ձա -գա նք հայտ նեց, ՀՀ նա խա գա հը ՄԱԿ-ի ամ բի ո նից դա -տա պար տեց եզ դի նե րի ցե ղաս պա նու թյու նը: Այսա ռու մով շատ կա րևոր է Հայաս տա նի կող մից կա տար -ված քայ լե րը, մյո ւս կող մից մե նք կա րող ենք ա նել ա վե -լին»:

Մո մա վա ռու թյա նը ներ կա է ին և ի րե նց բո ղո քի ձայննէ ին բա րձ րաց նո ւմ Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյան ան -դամ, բժի շկ-օր դի նա տոր Ռո ւս տամ Շա մոյա նը, եզ դիակ տի վի ստ Մրազ Ա զի զին, ժո ղո վր դա կան եր գի չ՝ Հա -միկ Թա մոյա նը և այ լո ք։

Պետք է նշել նաև, որ ներ կա է ին գտն վո ւմ ոչ մի այնեզ դի նե րը, այլ նաև հայ ազ գի ներ կայա ցու ցիչ ներ,որոնք պատ րաս տա կա մո րեն կա նգ նած է ին եզ դի նե րիկող քին:

Էլեն Խաչատուրովա«Էզդիխանա» թերթ

թերթը լույս է տեսնուՄ 1990թ. նոյեՄբերԻց

ՄոՄավառություն Ի ՀԻՇատակ եզդԻ ժողովրդԻ ցեղասպանությաներրորդ տարելԻցԻ

2017Օգոստոս¹ 7 (155)

2014 թվա կա նի օ գոս տոս ա մի սը եզ դի ժո ղո վր դի մի քա նի հա զա րա մյա պատ մու թյան սևէ ջե րից է: Օ գոս տո սի 3-ից սկ սած Ի րա քի Հան րա պե տու թյան Շան գալ եզդի աբ նակ մար զո ւմ«Իս լա մա կան պե տու թյո ւն» կոչ վող ա հա բեկ չա կան խմ բա վոր ման կող մից տե ղի է ու նե ցելեզդի ժո ղո վր դի ցե ղաս պա նու թյո ւն՝ այդպիսով հայրենազրկելով 600 հազարից ավելիեզդիների, 7000-ից ավելի եզդի կանանց ու աղջիկներին ստրկության մատնելով, կոտորելովտասնյակ հազարավոր եզդիների։

Օ գոս տո սի 4-ին Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյան նա -խա գահ Ա զիզ Թա մոյա նը ըն դու նեց Գեր մա նի այի Հես -սեն նա հան գից Հայաս տան ժա մա նած 40 հո գո ւցբաղ կա ցած պատ վի րա կու թյա նը ։

Հան դի պու մը սկս վեց մեկ րո պե լռու թյա մբ՝ ի հի շա -տակ Ի րա քի հյու սի սային մա սո ւմ գտն վող Շան գալ տա -րա ծա շր ջա նո ւմ 2014 թվա կա նի օ գոս տո սի 3-ին « Դաեշ»ա հա բեկ չա կան խմ բա վոր ման կող մից ի րա գո րծ վածեզդի նե րի ցե ղաս պա նու թյան զո հե րի։ Եզ դի նե րի ազ -գային մի ու թյան նա խա գա հի կող մից նախ ներ կա նե րըլսե ցին շնոր հա կա լա կան խոս քեր ինչ պես ի րե նց հե տա -քրք րու թյա նը եզ դի ժո ղո վր դի կրո նի, ազ գային ա վան -դույթ նե րի և այլ նի նկատ մա մբ, այն պես էլ Գեր մա նի այիպե տա կա նու թյա ն՝ Շան գա լի ոճ րա գոր ծու թյու նից մա -զա պո ւրծ ե ղած շո ւրջ 100 հա զար եզ դի փա խս տա կան -նե րին ա պաս տան տա լու կա պակ ցու թյա մբ։ Եզ դի նե րիազ գային մի ու թյան նա խա գահ Ա զիզ Թա մոյա նի և«Էզդի խա նա» թեր թի խմ բա գիր Խդր Հա ջոյա նի կող միցպատ վի րա կու թյա նը ներ կայաց վեց Եզ դի՝ որ պես ազ -գու թյան կրո նը, մշա կու թային ա ռա նձ նա հատ կու թյո ւն -նե րը, լե զո ւն և դրա պահ պա նո ւմն ու զար գա ցու մըՀայաս տա նի պե տա կան ա ջակ ցու թյան շնոր հիվ, ինչ -պես նաև եզ դի ժո ղո վր դի ներ կայիս վատ թա րա գույնիրա վի ճա կը ի րե նց իսկ պատ մա կան հայ րե նի քո ւմ՝Իրա քի հյու սի սային մա սո ւմ։

Հան դիպ ման վեր ջո ւմ Գեր մա նա կան պատ վի րա կու -թյան ղե կա վար պա րոն Բե ռնդ Ա պե լը նշեց, որ ի րե նքշատ ջե րմ հա րա բե րու թյո ւն ներ ու նեն ի րե նց մոտ գտն -վող եզ դի ա կան հա մայն քի հետ, ո րո նք գոր ծու նե ու թյունեն ծա վա լո ւմ Գեր մա նի այո ւմ, և իր խո րին ե րախ տա գի -տու թյու նը հայտ նեց Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյա նը՝ իդե մս նա խա գահ պա րոն Ա. Թա մոյա նի, նման ջե րմ ըն -դու նե լու թյան ու բո վան դա կա լից եզ դի նե րի մա սին ներ -կայաց նե լու հա մա ր։

Խդր Հաջոյան

եզդԻներԻ ազգայԻն ՄԻության նախագաՀ ա. թաՄոյանը ընդունեցգերՄանԻայԻց ժաՄանած պատվԻրակությանը

Եզ դի նե րի ցե ղաս պա նու թյու նից փրկ ված 12 տա րե -կան Ի մադ Թա մոն օ րե րս կա րո ղա ցել է գտ նել իր մո րը,ո րը ե րեք տա րի ա ռաջ նույն պես փրկ վել և իր վեց ե րե -խա նե րից չոր սի հետ մեկ նել է Կա նա դա:

12-ա մյա եզ դի տղան գե րի էր ըն կել 2014-ին, երբ զի -նյալ նե րը ներ խու ժել է ին Հյու սի սային Ի րա քի Սին ջարշր ջա նը և ի րա կա նաց նել եզ դի նե րի կո տո րած: Սին ջա -րը ի րա քյան եզ դի նե րի ա մե նա խո շոր բնա կա վայրն է:Զի նյալ նե րը, գե րի վե րց նե լով հա զա րա վոր եզ դի ե րե -խա նե րի, մտա դիր է ին նրա նց դա րձ նել իս լա մի ստ ներ:

Ե րեք տա րի գե րի մնա լո վ՝ Ի մադ Թա մոն ա զատ վելէ Մո սո ւլ քա ղա քո ւմ ի րա քյան բա նա կի մղած վեր ջին ճա -կա տա մար տից հե տո: BBC-ն հայտ նո ւմ է, որ տղանայժմ գտն վո ւմ է Հյու սի սային Ի րա քո ւմ իր մի ակ հա րա -զա տի՝ հո րեղ բոր մոտ: Ի մա դը ցան կու թյո ւն է հայտ նելմի ա նալ մո րն ու ըն տա նի քի մյո ւս ան դամ նե րին ու մեկ -նել Կա նա դա: Փա խս տա կան նե րի հար ցե րով զբաղ վողկազ մա կեր պու թյո ւն նե րը խոս տա ցել են տղային Կա նա -դա տա նել: Նրա նք կապ են հաս տա տել մոր և որ դումիջև, և չնայած Ի մա դը ծա նր վի ճա կո ւմ գտն վե լու պատ -

ճա ռով շատ էր փոխ վել, մայ րը ճա նա չել է որ դո ւն: Ըն -տա նի քի հոր և մյո ւս ե րե խայի ճա կա տա գի րը մնո ւմ էան հայտ:

Լ րատ վա մի ջոց նե րը հրա պա րա կել են Ի մա դի լու -սան կար նե րը, նշե լով, որ նա այժմ բո ւժ վո ւմ է վեր քե րիցև վե րա կա նգն վո ւմ է թե րս նու մից: Տղան նաև հրա զե -նային վնաս վա ծք ու նի ս տա մոք սի շր ջա նո ւմ և գտն վումէ փա խս տա կան նե րի ճամ բա րի բժի շկ նե րի հս կո ղու -թյան տակ:

2014 թվա կա նի օ գոս տո սին Ի րա քի եզ դի նե րի կո տո -րա ծի ար դյո ւն քո ւմ հա զա րա վոր մար դիկ են սպան վել,տաս նյակ հա զա րա վոր ե րի տա սա րդ ներ դա վա նա փոխեն ե ղել, մոտ ի նը հա զար կա նայք և աղ ջիկ ներառևանգ վել ու վա ճառ վել են:

Ի րա քո ւՄ կո տո րա ծԻց փրկ ված տղան ե րեք տա րԻՀե տո գտել է Մո րը, նրա նք Շու տով կՄԻ ա նա ն

ՀյուրերՖրանսԻայԻց

Հու լի սի 18-ին Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյան փոխ -նա խա գա հ՝ Խդր Հա ջոյա նը ըն դու նեց Ֆրան սի ա կանպատ վի րա կու թյա նը ։

Խ. Հա ջոյա նի կող մից ներ կա նե րը լսե ցին շնոր հա -կա լա կան խոս քեր ինչ պես ի րե նց հե տա քրք րու թյա նըեզ դի ժո ղո վր դի կրո նի, ազ գային ա վան դույթ նե րի ևայլնի նկատ մա մբ, այն պես էլ Ֆրան սի ային Սե նա տի ն՝2014 թվա կա նի օ գոս տո սի 3-ին « Դաեշ» ա հա բեկ չա կանխմ բա վոր ման կող մից եզ դի նե րի դեմ ի րա կա նաց վածոճ րա գոր ծու թյու նը ո րա կե լու որ պես ցե ղաս պա նու թյո ւն,ինչ պես նաև Ֆրան սի այի պե տա կան իշ խա նու թյա նըՇան գա լի ոճ րա գոր ծու թյու նից մա զա պո ւրծ ե ղած եզ դիփա խս տա կան նե րին ա պաս տան տա լու կա պակ ցու -թյամբ։ Խ. Հա ջոյա նի կող մից պատ վի րա կու թյա նը ներ -կայաց վեց Եզ դի՝ որ պես ազ գու թյան կրո նը,մշա կու թային ա ռա նձ նա հատ կու թյո ւն նե րը, լե զո ւն ևդրա պահ պա նո ւմն ու զար գա ցու մը Հայաս տա նի պե -տա կան ա ջակ ցու թյան շնոր հիվ, ինչ պես նաև եզ դի ժո -ղո վր դի ներ կայիս վատ ու ա նո րոշ ի րադ րու թյու նըի րենց իսկ պատ մա կան հայ րե նի քո ւմ՝ Ի րա քի հյու սի -սային մա սում։

Ի մա դի մայ րը՝ Նո ֆա Միհ լո Զաղ լան փո քր որ դու հետ

Կարենը նշում է, որ նախքան ապրիլյանպատերազմը ծնողների մի մասն ամեն ինչ անում էին,որպեսզի իրենց տղաներին ազատեին բանակից, բայցքառօրյա պատերազմից հետո, հերոս տղաների շնորհիվշատերի մոտ մտածելակերպ է փոխվել: Հիմա արդենհետ չեն պահում իրենց տղաներին: Ինքը մի քանիսինճանաչում է, որ սիրով են բանակ ճանապարհել:

Արդեն նախկին զինվորն ասում է, որպատերազմական իրավիճակներում դեր են խաղումմարդկային որակները, և կապ չունի, թե ինչ ազգիներկայացուցիչ ես, հարուստ ես, թե աղքատ: Բայց ասումէ, որ Քյարամի սխրագործությունից հետո եզդիներիպատիվը ավելի բարձրացավ:

«Ես հիմա ավելի հպարտ եմ, եթե մի տեղհավաքվենք, կարող է ընկերներիս խնդրեմ, որ ինձորպես եզդի ներկայացնեն: Հիմա որ ասում եմ եզդի եմ,ասում են՝ հա, Քյարամն էլ էր եզդի: Դա արդեն ինձհերիք է»,-ասում է Կարենը և հավելում, որ եթե նմանիրավիճակներ նորից կրկնվեն, իրենք պատրաստ ենպաշտպանել հայրենիքի սահմանները: Նա պատմեց, որ1990-ականներին իր հայրը ևս մասնակցել է Արցախիազատագրմանը, կռվել է Օմարի սարերում:

Քառօրյա պատերազմի ժամանակ զոհված տղաներըմիշտ Կարենի հետ են։ Ասում է` երազում անընդհատտղաներին է տեսնում, որտեղ բոլորը ողջ են։ «Երանի իմայդ երազներին, որ բոլորը ողջ են, ժպիտը դեմքներին»,-ասում է Կարենը:

Ամեն առավոտ, երբ աչքերը բացում է, թվում է, թեդիրքերում է, իր հերթափոխի ժամն է: Կարենը նշում է,որ ապրիլյան քառօրյան իր մեջ էլ է շատ բան փոխել:Ասում է, որ ամեն ինչ հիմա կապում է կռվի,պատերազմի հետ: Նույնիսկ հարսանիքի ժամանակ,երբ հրավառության ձայն է լսում, իրեն թվում է, թեկրակում են, ու շուտով հնչելու է «Տագնապ» հրամանը:

«Չեն կարող այդ հիշողությունները չմնալ,մանավանդ` այդքան ընկերներ եմ կորցրել: Տեսեք, դուքիրենց չճանաչելով եք հուզվում, խեղդվում, իսկ ես ի՞նչասեմ, որ ճանաչել եմ: Եթե դուք չեք մոռանում, եսհաստատ չեմ մոռանա»,- ավելացնում է ԿարենԹորոսյանը:

Պատմում է, որ ապրիլի 1-ը սովորական օր էր։Արթնացել են, զբաղվել իրենց առօրյայով։ Այդ օրըԱրմենակ Ուրֆանյանը դիրքերով շրջայց կատարելիսիրեն և մյուսներին հրահանգել է փորել որոշակիհատվածներ, որպեսզի պատրաստ լինեն հարձակման:Կարենը հիշում է, որ այդ օրը Ուրֆանյանի մտքով անցելէ, որ հնարավոր է հարձակում լինի:

«Ասացի` պարոն կապիտան, ես չփորեմ, էլի, դեմբել

տղա եմ, 2 ամսից զորացրվելու եմ: Ասաց՝ չէ, հենց դուպիտի փորես, որ երկու տարվա ծառայությունդ ջուրըչընկնի: Դա էլ արեցինք որոշ չափով, ու այդ օրըերեկոյան, երբ իմ հանգստի ժամն էր, ականանետեր,ծանր զենքեր, տագնապ ու այդ ամեն ինչը սկսվեց»,-հիշում է Կարենը:

Նա ասում է, որ Արմենակ Ուրֆանյանը գիտեր, որզոհվելու է, այդ վախը կար. «Անգիտակից մարդը չիվախենում»: Արմենակն իր զինվորներին հրամայել է,որպեսզի կռվի ժամանակ հետ գնան: 3 զինվորփամփուշտներ են մատակարարել տղաներին, բայցնրանցից Քյարամը հետ չի գնացել, Ուրֆանյանին ասելէ, որ եթե մեռնի, ուրեմն նրա հետ է մեռնելու:

«Հիշում եմ, Ուրֆանյանի հետ կապով կապվում էինք,բարկանում էր, ասում էր` մի խանգարեք: Բայց դա մեզդուխ էր տալիս, արդեն գիտեինք, որ հերոսի հետ ենքկռվում»,- ասում է Կարենը: Սկզբում նրանց չեն ասել, որԱրմենակ Ուրֆանյանը զոհվել է, զինվորներին ասել են`վիրավոր է: Հետո, երբ տեղեկացրել են զոհվելու մասին,արդեն չեն վախեցել։

«Ոչ թե կռվում էինք կռվելու համար, այլ մուռը հանելուհամար: Այդպես էլ արել ենք։ Ճիշտ է, ցավալի է, որկորցրել եմ նրանց, բայց մյուս կողմից էլ հպարտությունեմ զգում, որ իրենց գիտեմ, ճանաչել եմ: Ուրֆանյանի,Քյարամի հետ պոստեր եմ պահել»,- նշում է ԿարենԹորոսյանը:

Կարենը շատ մտերիմ է եղել Քյարամ Սլոյանի հետ.նրա հետ նույն օրը, նույն մեքենայով են եկել զորամաս:Լավ ծառայության համար միասին երեք անգամարձակուրդ են գնացել, ունեցել են բանակիգերազանցիկի կրծքանշան, իսկ Քյարամը «Մարտականխաչ» մեդալ է ստացել:

«Պոստեր բարձրանալուց Քյարամն ասում էր՝Կարեն, որ դիվերսիա սկսվի, կասես՝ մի րոպե սպասեքհեսա Քյարամին քնից հանեմ, թող գա կռվի: Շատկատակասեր, մաքրասեր տղա էր: Զորամասում կողք-կողքի էինք քնում, ինձ հարազատ մարդ էր դարձել»,-ասում է Կարենը:

Քյարամին բոլոր են սիրել իր նվիրվածությանհամար, իսկ գումարտակի հրամանատարը Քյարամինդիմել է՝ Քյարամոս և անվանել ոսկի ձեռքեր ունեցող:Կարենը պատմում է, որ Քյարամը պոստը սարքում էրգեղեցիկ մի վայր, ամրացնում էր, կառուցում,շինարարության վարպետ էր:

Հիշում է, որ Քյարամը ճագար շատ է սիրել: Ասել է,որ զորացրվելուց հետո ճագարներ է պահելու ուբազմացնելու, իսկ երբ ամուսնանա, հարսանիքիհիշարժան պահերը լուսանկարելու է Կարենը:

Կարենն անմիջապես անցում է կատարում Արցախիհերոս Ռոբերտ Աբաջյանին: Ասում է, որ նրան ևս մի

քանի ամիս էր մնացել զորացրվելու: Հիշում է, որՌոբերտը բարի նախանձով էր նայում զորացրվողներին,իսկ ում զորացրվելու ժամկետը մոտ էր, խորհուրդ էրտալիս լավ ծառայել և պատվով զորացրվել:

«Նա իր տեղը լավ գիտեր՝ մեծի հետ մեծ էր, փոքրիհետ` փոքր: Բարի ժպիտ ուներ, շատ լավ տղա էր, լավծառայող էր մեր Կյաժը»,- ասում է Կարեն Թորոսյանը:

Նույնը պատմում է նաև արարատցի ԱնդրանիկԶոհրաբյանի մասին: Նա ֆուտբոլի սիրահար է եղել,Հենրիխ Մխիթարյանի երկրպագուներից: «Ասում էր`պիտի լավ ֆուտբոլիստ դառնամ, դու էլ գաս ինձ բալետանես: Ես էլ ներվերն ուտում էի, ասում էի` դեմքիս վրալրիվ քո անունն եմ գրելու, Հայաստանի դրոշը կպցնելուեմ, գամ քեզ բալետ անեմ»,- ասում է Կարեն Թորոսյանը:

Կարենը չի մոռացել նաև 5-րդ վաշտի դասակիհրամանատար, լեյտենանտ Տիգրան Պողոսյանին, ովզոհվել է 2016թ. ապրիլի 25-ին՝ 82մմ ականանետից:Տիգրանն արթիկցի էր, նախկինում եղել է Կարենիդասակի հրամանատարը:

«Շատ հասարակ տղա էր, որ առաջին անգամ նրանտեսա, մտածեցի` զինվոր է: Հարցրեցի՝ ախպերս, ստեղաֆիցերները ոնց են ծառայում: Ծիծաղեց: Իմանալով, որիր վաշտի մասին եմ հետաքրքրվում, ասաց՝ ապ ջան, դեհենա, կարգին աֆիցեր է քեզ ընկել: Ձեռքը երկարացրեցու ասաց` ես եմ քո դասակի հրամանատարը ուհրավիրեց սուրճ խմելու: Տիգրանը սև ու քաղցր սուրճիսիրահար էր, տոննաներով սուրճ էր խմում»,- պատմումէ Կարեն Թորոսյանը։

Գրիշա Բալասանյան

կարեն թորոսյան. «ՀԻՄա, որ ասուՄ եՄ եզդԻ եՄ, ասուՄ են՝ Հա, քյարաՄն էլ էր եզդԻ, դա արդեն Ինձ ՀերԻք է»

Եզդիների ազգային միությունը՝ ի դեմս նախագահ Ազիզ Թամոյանի, դիմել էր ԿԳ նախարարին ուսումնաօժանդակ պաստառներ տպագրելու համար և ահա ՀՀ ԿԳնախարար Լ.Մկրտչյանի 04.05.2017 թիվ 478-Ա/2 հրամանով սույն պաստառները երաշխավորվեց որպես օժանդակ նյութ։ Եզդիների ազգային միությունը իր խորիներախտագիտությունն է հայտնում ՀՀ ԿԳ նախարարությանը՝ ի դեմս նախարար Լ. Մկրտչյանի։

Սկիզբը նախորդ համարում

TAWIS

Gele cara, xazma cahilê me û zar', Tawisêû navê Tawisî Melek hevr'a þaþdikin.H'erke Tawis nîþaneke e'bûbetkirina meÿzdîaye, dêmek Tawisî Melek xwe ber di-vêje, wekî navê melekê mêra, melekê çerxar'ast, îmana meye. Lê niha em derheqa Tawisê,diha r'ast tawisada xeverdin, k'îjan çawahate gotinê, nîþanê e'bûbetkirina mene.Çawa t'arîx, isajî ayîna dînê meda tê got-inê, Tawis, wekî nîþana teyrê Enqere, ijmêtalekî r'eng hatîye e'frandinê. Angorîqirarê me ÿzdîa, h'evt Tawis hebûne û niha jîhene. Her tawisek çawa berê, isa jî niha-seva neh'îkê, li k'ö ÿzdî diman û dimînin,têr'adîtîye.

Awa navê wan her h'evt tawisa:1. Tawisa E'nzel (seva ÿzdîê neh'îa Þêxa

/Þêxan/)2. Tawisa Þingarê (seva ÿzdîê neh'îa Þen-

galê)3. Tawisa H'elebê (seva ÿzdîê neh'îa

H'elebê û Þamê)4. Tawisa Xalitîa (seva ÿzdîê neh'îa

xalitîa)5. Tawisa Zozana (seva ÿzdîê neh'îa

H'ekarê)

6. Tawisa Misqofa (seva ÿzdîê Ûrisêtê, Er-menîstanê û Görciste ê)7. Tawisa T'ewrêzê (seva ÿzdîê neh'îa

T'ewrêzê û Örmîê).

Ayîna dînê Þerfedînda Tawisar'a isajî divêjin sincaq, wekî ser navê mêrane.Ew sincaq, wekî ser navê mêr û melekane,fe'mdarîye, isa jî bona neh'îê k'ivþin.

Tê gotin, wekî ev sincaq hene:1. Þerfedîn - Sincar (Þengal)2. Þems - T'ewrêz û Moskva3. Sicadîn - Wan4. Nasirdîn - Þêxan5. Ferxedîn - H'eleb û Merdîn6. Þêxûbek'ir - Dîyarbek'ir

Qebûlkirîye, wekî salê lap kêm dö caratawisa li van neh'îê jorgotî biger'înin.Hilbet, dest sînor û t'ixûba, niha tawisanikarin bivin neh'îê jorgotî giþta, li k'öÿzdî diman yan dimînin. Angorî qirarê,qewal tawisa diger'înin, ê kö isa jî wek'îlêmîrê ÿzdane. Ew bi def û þivêva nêzîkî cîû warê ÿzdîaye jîyînê divin, cime't, çawadengê def û þivêva dibihê, eþq û þa, bi

k'ilam û r'eqasê pêþîa qewalada diçe. Tawi -sa maleke nav-nîþanda siyardikin, her ÿzdîkber tawisa siyarkirî tiadive, xêr-xêratê xwedide, döa'ê xwe distîne û p'êxas, berê wêTawi sêda, ij mal dertê. Gere bê gotinê, wekîTawisek vê gavê Ermenîstanêdaye, lê k'a ewçawa li vira dîharbûye, gilî-gotinê baþqe-baþqe hene… Angorî salixê ij LaliþaNûranî, wexta ger'a Tawisê "Beyt'a sivê","Beyt'a ÿvarê", mishabet, sema (govend) têne-gotin û girtin. Lazime bê gotinê, wekî Tawisberê e'wil ne kö bona berevkirina xêr ûxêratane, lê bona qewînkirina dîn û îmanê,isa jî qewînkirina t'ifaqa t'emamîa ÿzdîx-anê.

Ij k'itêva E'debyet û zimanê ÿzdîkîdersxana 7-a

P'êþezanava zûva e'yane, wekî ÿzdî ijwan cime'tê dinîaêye degmene, wekî h'erfêwane gendî miletîê hebûne, k'îjan carekedinê erêdikin, wekî ne kö t'enê bi t'arîxaxweye qedîm, bi ayîna dînê miletîê, lê isajî bi h'erfê xweye gendî miletîê ÿzdî ijgele û gele cime'tê der û cînar cödabûne ûh'emû tiþt kirine, wekî pêþda her'in,miqatî ziman û qirarê xwevin, lê, h'eyf,wekî dest gele þert û me'nîê t'arîxêcime'ta me ne kö t'enê h'erfê xwe bîrkirin,wekî malê wê xwexane, wekî þe'detîazanebûn û aqilbendîa wêne, lê isa jîxwendin û nivîsarane kö t'enê xwe, lê isa jît'emamîa k'itêv û deft'erê xelqê qedex ekirin,wekî qirarê xelqê qebûlneke, wekî her t'enêmiqatî qirarê xweve… Evê yekê, fe'mdarîye, we'dekî k'ar da

cime'ta me, wekî em bivne pêþewitîê qirarêxwe, lê pêr'a jî em dinîa dereke hatnebir'înê, k'ûvî bûn, dibûrî bûn…Lê niha derheqa h'erfê ÿzdîkîda, wekî

p'êþezan baþ haþ wan hene. Sala 1956-a bizimanê ermenî k'itêva Ç. Loûkotkayê profê-sorê çêxî meþûre bi navê "Pêþdaçûyînah'erfê" derk'et, k'îjanêda t'ev bawerbiket'emamîa h'erf û nivîsarê dinyalikê, isa jîderheqa h'erfê ÿzdîkîda salix hene, wekî

balk'êþin. Awa mesele, Ç.Loûkotkadinivîse: "Bi îzbatî, em derheqa ayîna dînêÿzdîada ze'f hindik zanin, çimkî dest zêran-dina… xazma, sörmanaye dayîm ew ze'f þik-berbûne û ze'f çetin derheqa dîn û diyanetaxweda xelqê xerîvr'a gilîdikin". Virae'frandarê k'itêvê tiþtekî wa serdazêdedike: "H'etanî van axrîa ç'evkanîazanebûnê meye derheqa ÿzdîadaye t'ek t'enêew bergirtina bi zimanê firansizîîbû,k'î-jan ij k'itêva Nûrî p'aþaye bi zimanêt'irkîye degme hate derxistinê, k'îjanêMûsilêda bawer bike sala 1900-î bi 50 meselar'onayî dît. Meh'medîê ber'k t'emamîak'itêvê mayîn, t'ev neþirxanê, þewtandin,hima Mûsilêda be's belabû, wekî derheqaÿzdîada k'itêv dertê…".Lê paþê Ç. Loûkotka dinivîse: "A lema jî

e'cêvbû, k'itvê wane pîroz bivînin ûneþirkin, nösxê k'îjana k'eþîþekîqat'olîkî e'silê xweda e'reb destxistin. Ewk'itêv dödine… wekî t'emam e'cêvmayîhiþtin… wekî paþwextîê Bîttnêre'yankirin. 33 h'erfê e'lîfba ÿzdîkî hene.H'etanî niha her t'enê ew t'emesûk mevae'yane, qedîmîa k'îjanê Bîttnêrsafînekirîye". K'itêva "Pêþdaçûyînah'erfê"-da isa jî þikilê belgê k'itêva

ÿzdîaye pîrozî pêþin, h'erfê ÿzdîkî ûme'lûmetîê dine derheqa wanda jî hene. Ewyek jî gere bê gotinê, wekî pêþê me bi wanh'erfa ij milê r'astê berva milê ç'epênivîsîne. Bi wan h'erfa, fe'mdarîye, gelek'itêv û deft'erê ÿzdîkî hatne nivîsarê, lêr'ûê der û cînarê xêrnexazda ew k'itêv ûdeft'er, wekî þe'dê t'arîx, ziman, r'ê û r'zmêmebûn, hatine þewtandinê, t'önekirinê ûdizînê. Ev jî bû me'nîkê, wekî em ij h'erfêxwe k'ûvîvin,wana bîrkin… Gere h'emû tiþtbê kirinê, wekî em, çawa divên, r'öh' berh'erfê xweye miletîê, ÿzdîkîda bînin, kö himbiwan bixûnin û binivîsin, him jî mîrat'akal û bavêxweye giranbiha bivne xwey.

H'ERFÊ ŸZDÎKÎ

h'erfê ÿzdîkî