farmacja praktyczna

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW WWW.FARMACJAPRAKTYCZNA.PL

POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 10 (36) Październik 2010 Cena: 6,70 zł

Saperzyza pierwszym stołem

PRAWO

TEMAT MIESIĄCA

ceńmy cenęw taniej aptece nie wszystkie leki muszą być tanie

luteina poprawia widzenie

badania dowodzą jej wpływu

na zdrowie oka

prościej i taniej

w grupie

pozwy zbiorowe ułatwiają dochodzenie praw w sądzie

technik w aptece

jego status wymaga

prawnego uregulowania

Spis treści

www.farmacjapraktyczna.pl 3

Aktualności

5 Informacje

8 Ciekawostki

10 Raport: Saperzyza pierwszym stołem

Co łączy farmaceutę i sapera? Wielka odpowiedzialność i to, że obaj mylą się tylko raz, bo od tej pomyłki zależy ludzkie zdrowie i życie.

12 Sonda: Propozycje resortubudzą mieszane uczucia

Pytamy farmaceutów, co są-dzą na temat projektu ustawy refundacyjnej.

Prawo

14 Rola technika wymaga doprecyzowania

Rozmowa z mgr farm. Micha-łem Pietrzykowskim, Prezesem Gdańskiej Okręgowej Izby Aptekarskiej, członkiem Prezydium Naczelnej Izby Aptekarskiej.

16 W grupie raźniej i taniej Ustawa o pozwach zbioro-

wych ułatwi farmaceutom do-chodzenie ich praw w sądach.

Opieka farmaceutyczna

18 Kwasy omega-3 i rozwój

układu nerwowego dzieci Badania dowodzą, że nie-

zbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) wpływają na pamięć, poprawiają umie-jętność mówienia, czytania i pisania, zmniejszają pobudli-wość, impulsywność, a nawet agresję u dzieci.

20 Wpływ luteinyna zdrowie oka Badania potwierdzają jej rolę i dobroczynne działanie w procesie widzenia. Blisko 82 proc. okulistów zauważa u swoich pacjentów pozytyw-ny wpływ suplementów z luteiną, polegający na popra-wie ostrości widzenia.

23 Rozmówki angielskie i nie-mieckie dla farmaceutów

Prowadzenie apteki 26 Ceńmy cenę!

Czy wizerunek taniej placówki warto budować poprzez usta-nawianie najniższych cen na jak największej liczbie preparatów?

Nauka

28 PPI w leczeniu chorób przewodu pokarmowego Inhibitory pompy protonowej to leki bezpieczne, a ich krót-kotrwałe stosowanie nie wiąże się z występowaniem istotnych objawów niepożądanych.

31 Antybiotykoterapia– fakty i mity Jej skuteczność jest tym więk-sza, im większe zdyscyplinowa-nie pacjenta.

Życie jest piękne

34 Metamorfozy

36 Kaszub z Nowej ZelandiiW gościnnych progach pensjonatu „Kania”.

37 Kuchnia farmaceutycznaGdy zima za pasem..., czyli pyszne zupy z dyni.

38 Szybka SzwecjaPromem przez Bałtyk.

40 Recenzje książek, filmów i płyt

42 Krzyżówka

10 18 20

Nr 10(36) październik 2010

Farmacja Praktyczna®Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Michał Borysiuk, Piotr Jakóbczyk, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska, Robert Pawlikowski, Bożenna Płatos, Magdalena Ujma.

Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Wojciech Jastrzębski

zdjęcia: istockphoto/stocxpert/dreamstime/123RF/pixmac/shutterstock

Raport

Farmacja Praktyczna 10 / 201010

SStatystyki są nieubłagane – nawet gdyby założyć, że nieomylność jednego farmaceuty kształtuje się na po-ziomie 99,99 proc. przypadków, to realizując dziennie tylko 30 recept, w ciągu roku pomyli się on aż 7 razy! Nie dziwi więc, że codzienną praktykę farmaceutyczną musi charakteryzować ponadprzeciętna precyzja. Rzecz w tym, że niechlujnie wypełniane recepty tę praktykę farmaceutom poważnie utrudniają. A to właśnie z ich powodu najczęściej – co podkreślają statystyki – farma-ceutom zdarzają się błędy, które nigdy nie powinny się im przytrafić.

Aptekarz winny, lekarz – świadkiemTaka właśnie sytuacja miała miejsce w Werbkowicach, w województwie lubelskim. Pacjentka przedstawiła re-ceptę na lek uspokajający dla swojego niespełna mie-sięcznego synka. Niestety, farmaceutka źle odczytała niestarannie wypisaną receptę i wydała jej lek o więk-

Co łączy farmaceutę i sapera? Wielka odpowiedzialność i to, że obaj mylą się tylko raz, bo od tej pomyłki zależy ludzkie zdrowie i życie. Bywa jednak, że farmaceuta musi odpowiadać za błędy, których nie popełnił, jak w przypadku nieprawidłowo bądź nieczytelnie wypełnionych recept.

Saperzy za pierwszym stołem

W Olsztynie nieczytelnych recept nie realizujemy – jak lekarz kilka razy musi wypisać tę samą receptę, to od razu poprawia mu się charakter pisma

autor: Maksymilian Wysomirskidziennikarz śledczy

szej dawce niż zalecono. Na szczęście swoją pomyłkę szybko zauważyła i starała się naprawić. Zadzwoniła do lekarza, który wypisał receptę. W ten sposób zdobyła telefon do pacjentki, do której niezwłocznie zatelefono-wała. Niestety, nikt nie odbierał, dlatego skontaktowała się z policją. Jak się jednak okazało, lek został już poda-ny. Szczęśliwie, dzięki szybkiej reakcji, życie noworodka udało się uratować. Mimo to, za narażenie życia dziecka farmaceutce grozi kara więzienia. Lekarz, który niewy-raźnie wypisał receptę, jest w sprawie tylko świadkiem. Podobna sprawa rozegrała się w przypadku 7-letniego Tomka, któremu lekarz rodzinny przepisał lek stosowany w chorobach układu moczowego. Niestety, farmaceuta realizując receptę wydał specyfik obniżający ciśnienie, stosowany w chorobie wieńcowej u osób starszych, któ-rego podawanie zabronione jest dzieciom. Kiedy chło-piec, po podaniu leku, zaczął tracić przytomność i wy-miotować, ojciec zawiózł go do szpitala, gdzie odkryto pomyłkę. Farmaceuta w sądzie przyznał się do pomyłki, do narażenia tym samym zdrowia i życia chłopca i do-browolnie poddał się karze. Sąd ogłosił wyrok: 6 mie-sięcy więzienia w zawieszeniu na 2 lata, 600 zł grzywny i 500 zł odszkodowania dla poszkodowanego.Równie głośnym echem odbił się incydent w Kamieniu Pomorskim. Prokuratura oskarżyła tam dwie farmaceut-ki, które wydały matce 6-letniej dziewczynki zły preparat. Dziecko przez tydzień przyjmowało ten środek, aż mat-ka zaalarmowana sinymi plamami na skórze dziewczynki zgłosiła się z nią do szpitala. Tam pomyłka wyszła na jaw. Aby uratować dziecko lekarze musieli przetoczyć mu krew. Kilka tygodni temu sąd skazał obie farmaceutki na 10 miesięcy więzienia w zawieszeniu na 2 lata oraz 14 tys. zł odszkodowania.

Raport


Błędy na telefonFora internetowe dla farmaceutów grzmią. Znajdziemy na nich setki wpisów, w których farmaceuci skarżą się na nie-staranne wypisywanie recept przez lekarzy. Takie niechluj-stwo naraża ich bowiem nie tylko na straty finansowe, bo NFZ nie chce zwracać pieniędzy za leki refundowane wy-dane na nieczytelne recepty, ale również na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej w przypadku, gdy zdecydu-ją się jednak nieczytelną receptę zrealizować.„U nas w Pile jest lekarz, którego recept nawet nie próbuję od-czytać. Po prostu, jak widzę, że to on ją wypisał, od razu do niego dzwonię. Jeśli nie odbiera, odsyłam pacjenta. Podob-nie robią inni koledzy. Zastanawiam się jednak, co będzie, kiedy podczas takiej telefonicznej rozmowy lekarz popełni jakiś błąd? Z takiej sytuacji nie wybronię się przecież przed żadnym sądem!” – skarży się farmaceuta podpisujący się nikiem „Farma111”.„W Olsztynie nieczytelnych recept nie realizujemy. Jak lekarz kilka razy musi wypisać tę samą receptę, to od razu charakter pisma mu się poprawia” – pisze z kolei internautka „Mar-ta8”.

Niedopuszczalne praktykiResort zdrowia piętnuje jednak podobne praktyki i uważa za niedopuszczalne.– Pacjent nie może odejść od okienka bez zrealizowanej recepty! Takich sytuacji nie ma prawa być – stwierdza ka-tegorycznie Wojciech Giermaziak z Departamentu Polity-ki Lekowej i Farmacji w Ministerstwie Zdrowia. – Na takim postępowaniu tracą wszyscy, zarówno pacjent, bo jeszcze raz musi iść do lekarza, jak i farmaceuta, bo nie zarobi na sprzedaży leków – dodaje.Tymczasem Naczelna Izba Aptekarska wylicza, że o wiele więcej farmaceuci tracą na zrealizowaniu źle wypisanych recept.– Straty farmaceutów idą w miliony złotych. To jednak nie jest największy problem. W końcu to tylko pieniądze. O wiele bardziej niebezpieczne jest to, że niestarannie wypisana recepta może doprowadzić do błędu przy jej realizacji, a wtedy konsekwencje ponosi przede wszyst-kim pacjent i farmaceuta. Dlatego nakłanianie do reali-zacji wszystkich recept, bez względu na ich jakość wypi-sania, uważamy za co najmniej lekkomyślne – przyznaje Eugeniusz Jarosik, doradca ds. komunikacji społecznej Naczelnej Izby Aptekarskiej.Przedstawiciele resortu są jednak nieugięci i trwają przy swoim stanowisku, jakby nie widzieli zagrożenia.– Doświadczony farmaceuta bez problemu powinien roz-szyfrować nazwę leku wypisanego na recepcie. Sam jestem farmaceutą od 20 lat i wiem, jak się w takich sytuacjach zachować. Najprościej jest skontaktować się z lekarzem i dopytać go o szczegóły. Można też przeprowadzić wy-wiad z pacjentem i dowiedzieć się, na jaką dolegliwość cierpi i na tej podstawie ustalić odpowiedni lek. Trzeba jednak być doświadczonym farmaceutą, a nie technikiem farmacji z małym stażem – podkreśla Wojciech Giermaziak.

Podyskutuj o tym na forum!www.farmacjapraktyczna.pl

Pacjent nie może odejść od okienka bez zrealizowanej recepty! Na takim postępowaniu tracą wszyscy – pacjent, bo jeszcze raz musi iść do lekarza i farmaceuta, bo nie zarobi na sprzedaży leków

e-Recepta wszystko zmieniProblem nieczytelnych i źle wypisanych recept ma roz-wiązać tzw. recepta elektroniczna, czyli komputerowy system, dzięki któremu to, co lekarz przepisał pacjentowi, farmaceuta będzie mógł odczytać na monitorze swojego komputera. Na tego typu rozwiązanie właściciele aptek czekają od dawna. Zaawansowane prace nad wdroże-niem systemu trwają w Polsce już od kilku lat i wszystko wskazuje na to, że wreszcie mają się ku końcowi.– Prototyp e-Recepty ma być wykonany do końca bie-żącego roku, a później stopniowo wdrażany przez wyko-nawcę – zapewnia Piotr Olechno, rzecznik prasowy Mini-sterstwa Zdrowia. Jednak ostateczna data startu systemu w całym kraju nie jest jeszcze znana. Nieoficjalnie mówi się o 2012 r. Do tego czasu farmaceuci muszą polegać na swoim doświadczeniu i zdrowym rozsądku. ■



W

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) są konieczne do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Ich niedobór skutkuje chorobami skóry, słabą odpornością i problemami sercowo- -naczyniowymi. U dzieci może objawiać się zmniejszoną koncentracją, nadpobudliwością i problemami z nauką.

Kwasy omega-3i rozwój układu nerwowego dzieci

Wyróżniamy dwie grupy NNKT – kwasy nienasycone z szeregu n-3, takie jak kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas deoksyheksaenowy (DHA) oraz z szeregu n-6, jak np. kwas linolowy (LA), kwas arachidonowy (AA) czy kwas gamma-linolenowy (GLA). Organizm ludzki nie potrafi zsyntetyzować tych związków, a więc muszą być one dostarczone z pożywieniem. Głównym źró-dłem nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 są ryby, a dokładnie olej rybi. Natomiast kwasy nienasyco-ne z szeregu n-6 znajdują się w olejach roślinnych, np. w oleju z nasion wiesiołka, oleju z nasion ogórecznika (jedyne zawierające kwas gamma-linolenowy - GLA), a także w bardziej pospolitych olejach, tj. słoneczniko-wym, sojowym, rzepakowym czy w oliwie z oliwek. Ty-powa dieta Polaków nie pokrywa zapotrzebowania na NNKT, zwłaszcza na kwasy omega-3. Zalecana dawka dzienna to 800 mg EPA i 500 mg DHA. Wciąż dostarcza-my do organizmu większe ilości tłuszczów zwierzęcych niż roślinnych i spożywamy za mało ryb. Tyczy się to również dzieci, u których nienasycone kwasy tłuszczo-we odgrywają szczególną rolę. Poza tym żywność, którą podajemy dzieciom często jest przetworzona, przez co nie zawsze w pełni wartościowa.

Działanie NNKTPreparaty zawierające oleje z ryb polecane są głównie jako preparaty wzmagające odporność oraz środki sto-sowane w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Wynika to z działań farmakologicznych, jakie wykazują zawarte w tranie nienasycone kwasy tłuszczowe. Przede wszystkim zmniejszają one stężenie LDL i trójglicery-dów we krwi, dzięki czemu przeciwdziałają miażdży-cy. Poza tym zmniejszają krzepliwość krwi i obniżają

ciśnienie. Wykazują także działanie przeciwzapalne, wpływają na prawidłowy stan skóry oraz chronią ją przed promieniowaniem. U ludzi starszych trany stosowane są w osteoporozie, w dermatologii natomiast stosuje się je w leczeniu oparzeń, odmrożeń i przy trudno gojących się ranach. W pediatrii trany wykorzystuje się w leczeniu krzywicy, w celu poprawy wzroku, przyspieszenia wzro-stu, a przede wszystkim jako środek uodparniający.

Kwasy omega-3 wpływają na pamięć, poprawiają umiejętność mówienia, czytania i pisania,a także zmniejszają pobudliwość, impulsywność, a nawet agresję u dzieci

autor: Małgorzata Derwińskamgr farmacji

Polecane przez psychologów i logopedówOstatnio, coraz częściej olej rybi jest polecany dla dzieci, nie tylko ze względu na wspomaganie odporności, ale ze względu na znakomity wpływ na prawidłowe funkcjono-wanie mózgu i układu nerwowego. Nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 stanowią składnik budulcowy błon komórkowych kory mózgowej i siatkówki oka (w korze mózgowej człowieka DHA stanowi on 30 proc., a w fos-folipidach receptorów siatkówki 20-25 proc.). Stwierdzo-no, że suplementacja kwasami z szeregu n-3 przynosi bardzo dobre rezultaty w zaburzeniach koncentracji, nadpobudliwości oraz w problemach z nauką. Kwasy omega-3 wpływają na pamięć, poprawiają umiejętności w mówieniu, czytaniu i pisaniu. Poza tym zmniejszają po-budliwość, impulsywność, a nawet agresję u dzieci. Pre-paraty zawierające NNKT są polecane przez logopedów, pedagogów-terapeutów oraz psychologów dla dzieci nadpobudliwych, mających problemy z nauką (często obok psychoterapii). Są również polecane przez lekarzy jako środki wspomagające w leczeniu ADHD, dysleksji, dyspraksji, a nawet autyzmu, obok np. takich leków, jak piracetam. Oczywiście preparaty zawierające oleje z ryb są suplementami diety, nie lekami, więc nie mogą stano-wić dla nich alternatywy. Jeśli więc zachodzi konieczność farmakoterapii, to należy jej się poddać.

Wyłącznie naturalne składnikiDlaczego suplementacja nienasyconymi kwasami tłusz-czowymi odnosi rezultaty u osób z zaburzeniami pracy mózgu? Okazuje się, że dysleksja, ADHD czy autyzm są związane z niedoborem kwasu DHA (z szeregu n-3) i kwa-su AA (z szeregu n-6) w błonach komórkowych mózgu. Samo podawanie DHA nie przynosiło tak dobrych efektów, jak podawanie zespołu NNKT, w tym kwasu eikozapenta-enowego, który może być przekształcany w naszym orga-nizmie w DHA. Preparaty tego typu mogą być stosowane już od 3 r.ż. Istotne jest, że są to zazwyczaj preparaty w łatwych do połknięcia kapsułkach, dzięki czemu unikamy nieprzyjemnego smaku oleju rybiego. Obecnie produkty z kwasami omega-3, które są polecane dla dzieci nie za-wierają aromatów, barwników ani substancji słodzących, natomiast czasami są wzbogacane w witaminy, zwłaszcza w witaminę E, która jest naturalnym przeciwutleniaczem. Nie mają praktycznie żadnych działań ubocznych, przy czym należy pamiętać, że w trakcie ich podawania nie po-winno się stosować preparatów wielowitaminowych, aby uniknąć nałożenia się dawek niektórych witamin. Na po-czątku kuracji preparatami zawierającymi kwasy omega-3 należy stosować większe dawki w celu wysycenia organi-zmu (przez ok. 3 miesiące), a następnie należy zmniejszyć dawkę do tzw. porcji podtrzymującej efekt wysycenia. W jakim celu należy wysycać organizm kwasami ome-ga-3? Otóż w skład błon komórkowych wchodzą zarówno kwasy omega-3, jak i omega-6, a podaż kwasów omega-3 podczas stosowania przeciętnej diety jest dużo mniejsza niż kwasów z szeregu n-6. Powoduje to, że struktura błon

będzie zachwiana, gdyż będzie zbudowana w znacznym procencie z kwasów omega-6, a to wpłynie negatywnie na jej stan. Doprowadzenie do optymalnych proporcji po-między tymi kwasami wymaga zatem wysycenia organi-zmu kwasami z szeregu n-3.

Niezbędne jesienią i wiosnąTrany i wszelkiego innego rodzaju preparaty zawierające niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe można poda-wać w każdej porze roku, ale największe na nie zapotrze-bowanie jest w okresach przejściowych, czyli na jesieni i wczesną wiosną. Wtedy bowiem organizm jest najbar-dziej osłabiony. Podając dzieciom tego typu preparaty nie tylko zadbamy o ich odporność, ale również o ich stan psychiczny. Jest to istotne zwłaszcza, gdy dziecko zaczy-na szkołę lub idzie do przedszkola, kiedy to narażone jest na nieco większy stres. ■


Dysleksja, ADHD czy autyzm są związane z niedoborem kwasu DHA (z szeregu n-3) i kwasu AA (z szeregu n-6) w błonach komórkowych mózgu




Nauka

w dawce 40 mg dziennie) po 8 tygodniach ich stosowania wywołuje objawy związane z nadmiernym wydzielaniem kwasu – zgaga, kwaśna regurgitacja lub dyspepsja [3]. Podob-ne wyniki uzyskano po odstawieniu pantoprazolu stosowane-go przez 4 tygodnie, w dawce 40 mg dziennie [4]. W oparciu o te obserwacje można sformułować następujące zalecenia:l PPI należy stosować z rozwagą,l w teście z PPI nie powinno się stosować leku dłużej niż 1-2

tygodnie,l terapia z PPI „step down” (dążenie do jak najmniejszej sku-

tecznej dawki) może zmniejszyć ryzyko wystąpienia efektu odbicia HCl,

l należy informować pacjentów o „efekcie odbicia”.

Od kilku lat w literaturze pojawiają się doniesienia na temat niekorzystnych efektów długotrwałego (przez 12 mies. i dłu-żej) stosowania PPI [5]. Wystąpienie tych efektów jest zróżni-cowane osobniczo i zależy, między innymi, od genetycznie uwarunkowanych różnic w metabolizmie tych leków w wą-trobie, związanych z polimorfizmem cytochromu P450 (CYP). W oparciu o analizę dostępnych informacji można stwierdzić, że długotrwałe stosowanie PPI:l Znacznie zwiększa częstość występowania polipów

sklepienia żołądka. Na szczęście tylko 1 proc. tych polipów wykazuje cechy dysplazji i to małego stopnia.

l Nie zwiększa ryzyka występowania innych nowotworów.l Zwiększa ryzyko zachorowania na pozaszpitalne zapalenie

płuc.l U chorych hospitalizowanych zwiększa ryzyko biegunki

związanej z Clostridium difficile.l U osób starszych prowadzi do niedoboru witaminy B12

i wapnia.l Prowadzi do niedoboru magnezu, poprzez upośledzenie

jego wchłaniania w jelicie cienkim.

Interakcja PPI z klopidogrelemKlopidogrel – powszechnie dzisiaj stosowany lek przeciwpłyt-kowy, aby stał się aktywny, musi zostać przekształcony przez wątrobowe enzymy z grupy cytochromu P450 (CYP2C19, CYP3A4, CYP3A5). Te same enzymy, a szczególnie CYP2C19 metabolizują PPI. Równoczesne stosowanie PPI i klopidogrelu może więc utrudniać aktywację tego leku i osłabiać jego efekt hamujący funkcję płytek. Hipotezę tą potwierdza większość badań „in vitro” funkcji płytek krwi uzyskanych od chorych przyjmujących jednocześnie PPI i klopidogrel [6]. Natomiast, sprzeczne informacje napływają na temat interakcji tych le-ków „in vivo” [7]. Część spośród opublikowanych badań wy-kazuje, że jednoczesne stosowanie PPI i klopidogrelu o 5-15 proc. zwiększa ryzyko kolejnego zawału serca lub innego in-cydentu naczyniowo-sercowego, podczas gdy inne badania takiej zależności nie wykazują. W niektórych badaniach su-geruje się, że w przypadku stosowania pantoprazolu ryzyko szkodliwej interakcji z klopidogrelem jest mniejsze [8], lecz inne badania tego nie potwierdzają [9]. Wydaje się, że w wielu badaniach poświęconych interakcji PPI z klopidogrelem, su-gestie dotyczące szkodliwości tej interakcji wynikają z niewła-

ściwej selekcji chorych do badanych grup. Inaczej mówiąc, to nie interakcja może szkodzić, lecz PPI włączane są u chorych obarczonych większym ryzykiem choroby i zgonu z powodu cięższego przebiegu schorzeń układu sercowo-naczyniowe-go lub większej liczby chorób towarzyszących. Nadal aktualne pozostaje więc pytanie, czy interakcja PPI z klopidogrelem jest istotna klinicznie? Niemal wszystkie meta-analizy badań po-święconych tej interakcji kończą się wnioskiem, że w celu osta-tecznego rozstrzygnięcia tego problemu potrzeba dalszych, dobrze zaplanowanych badań klinicznych. Odpowiednie badania powinny rozstrzygnąć czy rozwiązaniem problemu może być rozdzielenie dawek obu leków, tzn. przyjmowanie klopidogrelu rano, a PPI wieczorem. Zanim problem zostanie ostatecznie rozstrzygnięty, FDA zaleca:l Lekarze powinni nadal przepisywać chorym klopidogrel,

a pacjenci powinni przyjmować klopidogrel wg zaleceń. Wykazano bowiem, że klopidogrel zapobiega powstawa-niu skrzepliny, która może spowodować zawał serca lub udar mózgu.

l Lekarze powinni zweryfikować potrzebę rozpoczęcia lub kontynuowania leczenia PPI u chorych leczonych klopido-grelem (komentarz poniżej).

l Pacjenci przyjmujący klopidogrel powinni skonsultować się z lekarzem, gdy aktualnie przyjmują lub zamierzają przyjmować PPI.

Należy podkreślić, że nie wszyscy chorzy leczeni klopidogre-lem muszą jednocześnie otrzymać PPI. Istnieje natomiast określona grupa chorych, u których włączenie PPI zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu krwawienia z górnego odcin-ka przewodu pokarmowego [10]. Ewidentne wskazania do zastosowania PPI u chorych przyjmujących leki przeciwpłyt-kowe, to:l stosowanie podwójnej terapii przeciwpłytkowej (klopido-

grel + kwas acetylosalicylowy),l wywiad choroby wrzodowej lub krwawienia z przewodu

pokarmowego,l jednoczesne stosowanie leków przeciwkrzepliwych (ace-

nokumarol, warfaryna, heparyna i jej pochodne)orazl współistnienie przynajmniej dwóch spośród wymienionych

w nawiasie czynników ryzyka (wiek >60 lat; stosowanie glukokortykosteroidów; dyspepsja lub objawy GERD). ■


Piśmiennictwo:1. Ntaios G i wsp. Eur J Internal Med. 2009; 20: 171-173.2. Shi S i Klotz U. Eur J Clin Pharmacol 2008; 64: 935-951.3. Reimer C i wsp. Gastroenterology 2009; 137: 80-87. 4. Niklasson A I wsp. Am J Gastroenterol 2010; 105: 1531-1537.5. Thomson ABR I wsp. World J Gastroenterol 2010; 16: 2323-2330. 6. O’Donoghue ML i wsp. Lancet 2009; 374: 989-997. 7. Kwok CS i Loke YK. Aliment Pharmacol Ther 2010; 31: 810-823.8. Juurlink DN i wsp. CMAJ 2009; 180: 713-718.9. Stockl KM i wsp. Arch Intern Med 2010; 170: 704-710.10. Bhatt DL i wsp. J Am Coll Cardiol 2008; 52:1502-1517.


Nauka

A

Skuteczność antybiotykoterapii jest tym większa, im większe zdyscyplinowanie pacjenta. W gestii farmaceuty leży więc przekazanie pacjentowi wyczerpującej informacji na temat przebiegu leczenia z zastosowaniem antybiotyków. Szczególnie dziś, gdy wokół tej grupy preparatów krąży tak wiele mitów i półprawd.

Aż trudno uwierzyć, że odkrycie antybiotyku przypada dopie-ro na XX wiek. To Aleksander Fleming w 1928 r. w trakcie prac z kulturami Staphylococcus odkrył, że rosnąca na pożywce pleśń działała hamująco na rozwój kolonii. Skromnie twierdził potem: „To natura wyprodukowała penicylinę, ja ją tylko odkry-łem”. Z kolei prekursory cefalosporyn po raz pierwszy zostały wyizolowane z hodowli grzyba Cephalosporium acremonium dopiero w 1948 r. przez włoskiego naukowca Giuseppe Brot-zu. Interesował go brak zachorowań na dur brzuszny, wystę-pujący endemicznie na Sardynii, mimo wrzucania miejskich ścieków do zatoki. W lipcu 1945 r. badając właściwości kolonii wyhodowanych z pobranych lokalnie próbek zauważył, że to wyciągi z Cephalosporium acremonium są aktywne wobec bakterii wywołujących m.in. salmonellozy, dżumę czy cholerę.

Zasada działaniaMechanizmy działania antybiotyków opierają się m.in. na za-hamowaniu budowy ściany komórkowej, poprzez wpływ na syntezę muraminy. Bakteriobójcze działanie wykazują anty-biotyki ß-laktamowe, np. cefalosporyny. Makrolidy natomiast hamują biosyntezę białek wskutek łączenia się z podjednostką 50S rybosomu. Jest to grupa wykazująca działanie bakterio-statyczne.Podstawą terapii antybiotykami jest zasada selektywnej tok-syczności Ehrliha, zgodnie z którą, antybiotykiem jest substan-cja, która w organizmie, w stężeniu nie wykazującym większej toksyczności dla ludzi i zwierząt wyższych, powoduje uszko-dzenie lub śmierć drobnoustrojów. Możliwe jest to m.in. przez oddziaływanie na inne struktury niż obecne u makroorgani-zmów.Antybiotyki różnicuje się nie tylko ze względu na mechanizm, ale też siłę, zakres i typ działania. Różnorodność wskazuje, że

Antybiotykoterapia– fakty i mity

autor: Agnieszka Magrytamgr farmacji

Jednym z najczęściej powtarzających się błędów terapeutycznych jest przyjęcie jednolitej zasady, że wszystkie antybiotyki należy przyjmować przed posiłkiem

Mój nowy styl,z nutą gorzkiej czekoladyByło nam niezmiernie miło móc gościć w naszej październikowej sesji Panią mgr farm. Jadwigę Midro z apteki „Dbam o Zdrowie” na stołecznej Woli.

ZACZYNAM!Do udziału w sesji namówiła mnie koleżanka, która uczestniczyła już w waszej meta-morfozie. Była zachwycona efek-tem końcowym. Mam nadzieję, że wasi specjaliści również dla mnie znajdą nowy cie-kawy styl. Jestem otwarta na wszel-kie propozycje.

Metamorfozy

34 Farmacja Praktyczna 10 / 2010

Pierwsze przymiarki do zmiany koloru

włosów – na razie jeszcze na sucho.

Czy platynowy blond będzie odpowiedni

dla naszej modelki?

Na początek analiza kolorystyczna. Stylistka Kamila Bukowska doradza naszej modelce garderobę w odpowiednich barwach.

Partnerem Metamorfozy jest

Fryzjer Adam Skórski przekonuje Panią Jadwigę do zupełnie nowego kształtu fryzury.

Nowy odcień nałożony. Teraz strzyżenie – zmieni dotychczasowe proporcje fryzury.

Metamorfozy

Całości dopełnia bardzo kobieca i modna w tym sezonie, czerwona szminka.

Makijaż: Lena Grikurova. Stylizacja włosów: Adam Skórski (tel. 507-358-428). Foto: Michał Gałęzowski.

Już trzydzieści trzyCzytelniczki „Farmacji Praktycznej” wzięły udział w naszych metamor-fozach. Promienny uśmiech, który pojawia się na ich twarzach tuż po zakończeniu sesji, świadczy o tym, że nasi specjaliści od urody stanęli na wysokości zadania. Również i Wy, drogie Panie, możecie powiedzieć sobie „czas na zmiany”! Nasi styliści są do Waszej dyspozycji. Aby wziąć udział w kolejnej edycji naszych sesji, wystarczy wejść na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl i za jej pośrednictwem wysłać do nas mejla, koniecznie z załączonym swoim zdjęciem.

porada stylistki

Na początek

dobry podkład,

cienie, rzęsy

i linia brwi.

MAGDA STĘPIEŃMakeupownia Pracownia Wizerunku www.makeupownia.pltel. (22) 825 09 42, ul. Marszałkowska 3/5 p.III

Ciemniejszy, wzbogacony odrobiną gorzkiej czekolady i bakłażana kolor włosów odmienił naszą modelkę. Kolorystka określiła typ urody – zima. Pasujące barwy powinny być chłodne, czyste i nasycone. Jeżeli beż, to najlepiej zimny odcień – nieco szary, jak tunika z najnowszych trendów. Fryzura wzmocniła kontur twarzy, teraz kolej na makijaż! Odpowiednia pielęgnacja przede wszystkim – krem Pharmaceris N VITA-CAPILARIL do cery naczynkowej posłużył jako baza. Naczynka wymagają specjalnego kamuflażu, dlatego fluid Pharmaceris F sprawdził się jako korektor. W miejscach tego wymagają-cych trzeba nałożyć podwójną warstwę kosmetyku – w pozostałych pojedynczą. Dzięki zastoso-waniu tego triku odpada zmartwienie z dopasowaniem koloru podkładu i korektora. Wizażystka dopełniła całość modnym w tym sezonie, bardzo kobiecym kolorem czerwonej szminki.

3535

FINISZ!Krem Pharmaceris N VITA-CAPILARIL oraz fluid

Pharmaceris F zapewnią odpowiednią pielęgnację

i doskonały makijaż.

Odpowiednia pielęgnacja Pharmaceris N wzmocni naczynka i posłuży jako baza pod makijaż.

Dobra baza to podstawa

profesjonalnego makijażu.

Na początek podkreślenie oczu.

Fluid Pharmaceris F też

wzmocni rozszerzone

naczynka, a skóra zyska

dzięki niemu jednolity kolor.


JJako dziennikarz przez ćwierć wieku pisywał m.in. dla Reutera, „The Economist” czy „The Guardian”. Zawsze z najbardziej zapal-nych miejsc na świecie. – Wojna w Bejrucie, upadek komuni-zmu w Europie Środkowej, krwawe zajścia w Rwandzie, Etiopia, gdzie po raz pierwszy spotkałem Ryszarda Kapuścińskiego... Zawsze byłem tam, gdzie coś się działo – wspomina w jednym z wywiadów John Borrell. To właśnie dzięki autorowi „Hebanu” usłyszał o Polsce. Podczas jednej z podróży do Nigerii spotkał Annę Rospond‚ przyszłą żonę, malarkę. Jak mówi, to wtedy przyszedł moment‚ gdy poczuł, że jest wyczerpany nieustan-ną podróżą. Kaszuby znał już dobrze, chętnie odpoczywał tam w letnim domu teściów. Któregoś dnia powiedział do żony: „Może kupimy tu kawał ziemi, a ja zrobię pensjonat?” I tak po-wstała „Kania Lodge”.

Trunki dla wymagającychPomysł otwarcia eleganckiego pensjonatu z wykwintną mię-dzynarodową kuchnią był na początku lat 90. wyczynem od-ważnym. – Byliśmy zupełnymi pionierami. Z początku Polacy w ogóle do nas nie zaglądali – wspomina Borrell. Zrazu klien-telę pensjonatu stanowili prawie wyłącznie zagraniczni przyja-ciele Borrela. Z czasem w przybytku regularnie zaczęli bywać także mieszkańcy kraju nad Wisłą, ceniący lokalny kaszubski koloryt, doskonałą kuchnię z towarzyszącym jej doskonałym wyborem trunków.

Borrell przyznaje, że lubi gotować. Hoduje też owce, by mieć własną jagnięcinę. Zawsze też uwielbiał wino i żywo się nim interesował. W połowie lat 90. kupno dobrego wina w rozsąd-nej cenie było w Polsce prawie niewykonalne. Chciał jednak zapewnić trunki dla swoich wymagających gości. Zaczynał od skromnych ilościowo zamówień z Londynu‚ tylko na potrzeby pensjonatu. Wkrótce założył „Wine Express”‚ pierwszą w Polsce firmę zajmującą się importem wina wprost od producentów. Sam zresztą też produkuje. Z jego pasji powstała pierwsza win-nica na Kaszubach. – Jest niewielka, ma tylko pół hektara. To raczej zabawa i eksperyment – przyznaje skromnie.

Wyprawy szlakiem winDziś winiarskie przedsięwzięcie Borrella nabrało rozpędu i całkiem nieźle prosperuje. Na stronie internetowej jego firmy (www.wine-express.pl) można obecnie zamówić najprzed-niejsze trunki z Argentyny, Australii, Chile, Francji, Hiszpanii, Ka-lifornii, Niemiec czy jego rodzinnej Nowej Zelandii. W ofercie są również doskonałe wina musujące, koniaki, whisky, niebiań-sko wręcz delikatna wódka produkowana z młodych ziemnia-ków oraz wyborna oliwa z oliwek. Firma organizuje ponadto wycieczki szlakami najzacniejszych win świata.– Nie ma lepszej metody uczenia się o winach, niż wyjazdy do krajów, regionów, gdzie jest ono produkowane – wyjaśnia Borrell. – Wśród wielu sławnych miejsc, które odwiedziliśmy, były m.in. winnice Chateau Margaux w Bordeaux, Carpineto w Toskanii czy Kumeu River w Nowej Zelandii. ■

Kuchnia farmaceutyczna

Kaszub z Nowej ZelandiiCo takiego mają w sobie Kaszuby, że potrafią ujarzmić krewkiego korespondenta wojennego? Odpowiedź czai się w Sytnej Górze, nieopodal Kartuz. W gościnnych progach pensjonatu „Kania” Johna Borrella raj znajdą miłośnicy wspaniałej kuchni i najzacniejszych trunków.

John Borrell dogląda szczepów w założonej przez siebie, pierwszej na Kaszubach winnicy

Kuchnia farmaceutyczna

W październiku na dobre żegnam się z latem (we wrze-śniu łudzę się, że jeszcze wró-ci...) i zaczynam „zbierać sadło na zimę”. Jedzenie staje się dla mnie jeszcze ważniejsze niż w pozostałych miesiącach roku, co czasami, niestety, przedłuża się na całą zimę... Zaczynam więc celebrować jedzenie i gotowanie, zupełnie nie bacząc na kalorie. Ponie-waż większość z nas przeżywa jesienią podobne kryzysy, mogę bez wyrzutów sumienia polecić zypy z dyni – są nie tyl-ko pożywne, ale i nieziemsko smaczne.

Przepisy: Barbara Misiewicz-Jagielak

Gdy zima za pasem

Aksamitna zupa z dyni, z nutą orientuSkładniki: duża dynia, 2 duże owoce mango, 0,5 l białego wina, 2 cebule, masło do usmażenia cebuli, 2 kubki słodkiej śmietanki, 1 op. mleczka kokosowego, cytryna, przyprawy, płatki z migdałów.

Przygotowanie: Dynię kroję na duże kawałki razem ze skórą, usuwam pestki i niejadalne wnętrze, a następnie piekę do miękkości w piekarniku. Miąższ przekładam do dużego garnka, duszę cebulę na maśle do miękkości (nie może się zarumienić!) dodaję do dyni, dolewam białe wino, mleczko kokosowe, słodką śmietankę i doprowadzam na niewielkim ogniu do wrzenia. Dodaję mango, miksuję i doprawiam solą, brązowym cukrem, odrobiną cynamonu i cytryną. Na końcu miksuję, przelewam do kokilek posypuję uprażonymi na patelni płatkami z migdałów.

Zupa czarownicSkładniki: 2 cebule, 1 ząbek czosnku, 30 g masła, 1 kg miąższu dyni, 1 l bulionu warzywnego, 1 świeża papryczka chili, 50 g świeżego imbiru, 250 g śmietany, sól, pieprz, 200 g kremówki, 6 oliwek nadziewanych papryką, cynamon.

Przygotowanie: Cebule obrać i grubo pokroić, czosnek obrać i rozgnieść. Masło rozgrzać w garnku, wrzucić cebulę i czosnek, poddusić. Dynię pokroić w kostkę (można wcześniej upiec) i wsypać do garnka. Zalać bulionem i dodać papryczkę chili w całości. Imbir obrać, zetrzeć na tarce, połowę wrzucić do garnka. Gotować na bardzo małym ogniu przez 30-40 min. Gdy dynia będzie miękka, usunąć strąk papryki i zmiksować zupę. Dodać śmietanę i jeszcze raz doprowadzić zupę do wrzenia. Doprawić do smaku solą, pieprzem i cynamonem, dodać resztę imbiru. Nabierać łyżką porcje kremówki i układać na zupie, każdą dekorować połówką oliwki.

farmacja praktyczna

Documents