R. D. D. RUPERTIABBATIS TUITIENSIS DE TRINITATEET OPERIBUS EJUSLIBRI XLII IN DEUTERONOMIUM LIBER PRIMUS (DEUT. CAP. I-XXV) CAPUT PRIMUM. De Deuteronomio, et cantico Deuteronomii, et quod quasi secundus et tertius testes sint. IsteliberDeuteronomium,idestsecundalex, inscribitur.Brevissimeautem,incantico ejusdem Deuteronomii cuncta ab exitu Israel de Aegyptonumeranturetponderantur.Curhoc? Videlicet quia judicium Domino praeparatur, et eisquiantetribunalejusstaturietperlegem judicandisunt,eis,inquam,imocontraeosqui perlegemarguentemnonaudiunt,testimonia sufficientiaprovidendasunt.Dicitautemipsa lex:Nonstabittestisunuscontraaliquem, quidquidilludpeccatiautfacinorissit;sedin oreduorumauttriumtestiumstabitomne verbum(Deut.XIX).Etneputesinhoc nequaquamdictorumiterationemexigi,sive factorum,sedtantummodonumerum personarum,Paulusapostoluscumdixisset: Eccetertiohocvenioadvos(IICor.XIII), statimsubjunxit:Inoreduorumveltrium testiumstabitomneverbum(ibid.).Igitur praevaricatoresomnesaccusaturusMoyses, verbumomne,nonuniustantum,sedduorum, imo et trium constituit in ore testium, dum post legemscriptamscribitetDeuteronomium,ac deindeDeuteronomiicanticum.Duotestes legendo,tertiusvos,opraevaricatoresJudaei, convincitcauendo,utexcusationemnon habeatisdepeccatovestro.Hoc Deuteronomium sic incipit.CAPUTII.Quodininitiolibrihujusdecem tentationes obscurius numerentur. (CAPUTI.)Haecsuntverbaquaelocutusest MoysesadomnemIsraeltransJordanem,in solitudine campestri, contra mare Rubrum inter Pharan et Tophel et Laban, et Azeroth, ubi auri estplurimum,undecimdiebusdeOrebper viammontisSeir,usqueadCadesBarne. Tanquam diceret: Haec sunt verba quae locutus estMoysesadomnemIsrael,intransitu Jordanisinsolitudinecampestri,contramare RubruminterPharanetTophel,etLaban,et Azeroth,etauriabundantia,undecimdierum iterdeOrebadmontemSeirusqueadChades Barne.Haecsuntverba,quibuscorripuit MoysesfiliosIsrael,prodecemtentationibus, quibusDominumtentaverunt.UndeDominus inlibroNumerorumdicit:Attamenomnes hominesquivideruntmajestatemmeam,et signaquaefeciinAegyptoetinsolitudine,et tentaveruntmejamperdecemvices,nec obedierunt voci meae, non videbunt terram, pro quajuravipatribuseorum(Num.XIV).Quas tentationeshicbreviteretobscureMoyses enumeratdicens,insolitudine,inqua demonstrateos,proaquaepenuria,duabus vicibustentasseDominum.Sanequodait,in solitudinecampestri,contramareRubrum, interPharanetThophel,etLaban,etAzeroth, etubiauriestplurimum,sicintelligendum:In campestricontramareRubrummurmurasse dicunturfiliiIsraelcontraDominum,quia Moysidicentisibi,deverboDominiperemptos fuisseAegyptios,noncrediderunt,sedpotius eossesubsequitimuerunt.Undediciturin Psalmo:PatresnostriinAegyptonon intellexeruntmirabiliatua,nonfuerunt memoresmultitudinismisericordiaetuae,et irritaverunt ascendentes in mare Rubrum (Psal. CV).PorroPharaninterpretaturonager; Tophel,stultitia;Laban,album.Quodita intelligitur,quiasimilesonagrofactifiliiIsrael, stulteegerunt;tentantesDominumduabus vicibussuperalbo,idestsupermanna.Manna veroalbumdicitur,sicutetilludinExodo: AppellavitqueilluddomusIsraelnomenejus Man,quoderatquasisemencoriandrialbum (Exod.XVI).Detentationibuseisdemnumero decem jam in Exodo dictum est.CAPUT III. Quod ipse modus elocutionis, in hoc libro,studiosaintentioneauditoremprovocet ad dilectionem. CoepitqueMoysesexplanarelegem,etdicere: Dominus Deus noster locutus est nobis in Oreb, dicens:Sufficitvobis,quodinhocmonte mansistis,etc.Haeclegisexplanatiobreviset lucidapenecunctorumquaesparsimdictavel gestasuntrecollectioest,magnammultamque sollicitamvirimitissimisuperomneshomines quimorabanturinterradilectionemubique spirans,scilicetadhoctendentisutauditorum suorumsursumadDominumerigat benevolentiam.Naminterexplanandummultis etmagnisjamcommemoratisbeneficiis:Et nunc,Israel,inquit,audipraeceptaetjudicia quaeegodoceote,utfacienseavivas,et ingredienspossideasterram,quamDominus Deuspatrumvestrorumdaturusestvobis (Deut.IV).Acdeinceps:Audi,Israel,Dominus Deusnoster,Deusunusest:DiligesDominum Deumtuumextotocordetuo,etextotaanima tua,etextotafortitudinetua(Deut.VI). Itemquepostaliqua:Etnunc,Israel,quid DominusDeustuuspetitate,nisiuttimeas DominumDeumtuum,etambulesinviisejus, etdiligaseum,acserviasDominoDeotuoin totocordetuo,etintotaanimatua, custodiasquemandataDomini,etcaeremonias ejusquasegohodiepraecipio,utbenesittibi? EnDominiDeituicoelumest,etcoelumcoeli, terraetomniaquaeineissunt,ettamen patribustuisconglutinatusestDominus,et amaviteos,elegitquesemeneorumposteos,id estvosdecunctisgentibus,sicuthodie comprobatur.Circumciditeigiturpraeputium cordis vestri (Deut. X), etc. Ita explanando tanta tamquediligentiperomniasuavitatisarte utitur,uthocmaximevolumen,deillisesse areolis non dubites, de qualibus in laude sponsi dictumest:Genoeilliussicutareolae aromatum,quaeconsilaesuntapigmentariis (Cant.V).TotamquippeScripturaehujus areolampigmentariuseruditusconserensineo estutlectoremvisuetodoretrahendodelectet, utpulchritudinebeneficiorumDeiad dilectionemipsiuscunctorumconscientias invitet.Etnuncquidem.quamvismultasint quaeexistisutiliterdicantur,etmultoplura sivealtioraquamcomprehenderevelattingere queamus,tamen,quoniamsuislocissingula tetigimus,nunccapitaliadelibrohocpauca caeterisomissispercurramus,videlicetin quibusChristiFiliiDeipromissioestvel adventus ejus.CAPUTIV.Deeoquodait:Prophetamde gentetua,etc.Etquidsecundumhunclocum Dominus Deus de semetipso locutus sit. (CAP.XVIII.)Prophetamdegentetua,etde fratribustuissicutmesuscitabittibiDominus Deustuus,ipsumaudies,utpetistiaDomino Deo tuo in Oreb, quando concio congregata est, atquedixisti:UltranonaudiamvocemDomini Deimei,etignemhuncmaximumampliusnon videbo,nemoriar.Prophetaistemagnusnulli dubiumestquinipsesitChristusDeiFilius, idem Propheta, et prophetarum Dominus, idem enimhomoetDeus.Quemquomodopetierit Israel,inmonteOreb,aperteScripturanon dicit,nisiquod,cumvidissentvoceset lampades,etsonitumbuccinae,montemque fumantem,perterritiacpavoreconcussi, steteruntprocul,dicentesMoysi:Loqueretu nobis,etaudiemus.Nonloquaturnobis Dominus,nefortemoriamur(Exod.XX).Ergo Deusnonsermonemillorum,sednecessitatem respiciens,eumdemsermonempropetitione habuit,quiavidelicetsicloquiMediatorem peterefuit.Proindecumdixisset:Nunc prophetamdegentetuaetdefratribustuis, sicutme,suscitabittibiDominusDeustuus, continuo subjunxit, ipsum audies, sicut petisti a Domino.DeoinOreb,idestipsumaudire poterissicutaudibilemtibiatquetolerabilem fieriloquelamDeipetisti;illeenimnubecarnis contectamhabensigneamdivinitatis majestatem,loqueturtibi.Porro,utinadventu ejusdemprophetaemaximeinexcusabiles forent,quieumnonsusciperentJudaei, Judaeorumque principes aut legisperiti, tale eis signumvelexperimentumproponit.Quodsi tacitacogitationeresponderis:Quomodo possum intelligere verbum quod non est locutus Dominus?hochabebissignum:Quodin nomine Domini propheta ille praedixerit, et non evenerit,hocDominusnonestlocutus,sedper tumoremanimisuiprophetaconfinxit,et idcirconontimebiseum(ibid.).Hocde semetipsoscriptumessesciensistepropheta dicitinEvangeliosuocontracalumniatores Judaeos:OperaenimquaededitmihiPater,ut perficiamea,ipsaoperaquaeegofacio, testimoniumperhibentdeme,quiaPaterme misit (Joan. V). Et alibi: Verba quae ego loquor vobis,amemetipsononloquor.Paterautemin memanens,ipsefacitopera(Joan.XIV). Tanquamdiceret:Operasubsequentiaopera Patrismei,quaenemoaliusfecit,testimonium perhibentverbismeisquodnoneadecorde proprio confinxerim, quemadmodum prophetae mendaces,quoscavendosesseScriptura praemonuit.Dicitautemlexvestrahocvobis foresignumprophetaemagni,quemsecundum legemeamdemperomniavosaudiredebetis: QuodinnomineDominiprophetaille praedixerit,etnonevenerit,hocDominus locutusnonest,sedpertumoremanimisui prophetaconfinxit,etidcirconontimebiseum. Illumautemcujusinoreegoponoverbamea, quiaudirenoluerit,inquit,egoultorexistam (Exod.XX).Igiturcumpraesentibusoperum testimoniisclarumsit,quodegoprophetaille sumquisuscitanduseratexpromissioneDei, quianonestinmesignumprophetae,per tumoremanimisuiverbaconfingentis,ipse ultor existet, quia vos audire non vultis.CAPUTV.Deseparationeurbiumfugitivorum, et quid spiritualiter sit mors sacerdotis. (CAP.XIX.)CumdisperdideritDominusDeus tuusgentes,quarumtibitraditurusestterram, etpossederiseam,habitaverisqueinurbibus ejus,etinaedibus;trescivitatesseparabisin medioterrae,quamDominusDeustuusdabit tibiinpossessionem,sternensdiligenterviam, etintresaequaliterpartestotamterraetuae provinciamdivides,uthabeatinvicinoqui propterhomicidiumprofugusestquopossit evadere.Perspicuehicdaturintelligi,cujus usqueadsacerdotismortem,inurbibus fugitivorumremoraridebeatquinolens sanguinemfuderit,reversurusinterramsuam postquamilleobierit.Hoc,inquam,daturhic intelligi,quodisteprophetamaguusille sacerdos sit. Quid autem est in urbe fugitivorum commanereusqueadmortemmagnihujus sacerdotis,magniProphetaenostri,nisi poenitentiamagereinfidepassionishujus ChristiFiliiDei?Namsiextrafinesurbium, quaeexsulibusdeputataesunt,fueritinventus, occidetur ab eo qui ultor est sanguinis; debuerat enimprofugusinurberesidereusquead mortempontificis(NumXXXV),idestsinon baptizatusinnomineChristiJesu,praesenti vitaexcesserit,condemnabitur,sicutille praedixit;debuerateniminsolamorteejus terminosponerequaerendaesalutis.Quae igitursunttresistaecivitates,aequaliinterse spatio distantes, nisi fides, spes et charitas, tres virtutesprincipales?Etquidemcumtriasint, majorhorumcharitasest(ICor.XIII),verum tumaequaliintersespatiodistant,quianihil horumadsalutemmagisautminus necessariumest.Sedcontinuosubjunctumest: Haeceritlexhomicidaefugientis,cujusvita servandaest,quipercusseritproximumsuum nesciens,etquiherietnudiustertiusnullum contraeumhabuissecomprobaturodium,sed simpliciterabiissecumeoinsilvamadligna caedenda,etinsuccessionelignorumsecuris fugeritmanum,ferrumquelapsumde manubrio, amicum ejus percusserit et occiderit. Adsilvamcumamicoimus,quotiescum quolibetproximoadintuendadelictanostra convertimur.Etsimpliciterlignasuccidimus, cumdelinquentiumvitiapiaintentione resecamus.Sedsecurismanumfugit,cumsese increpatio plus quam necesse est in asperitatem protrahit. Ferrumque de manubrio prosilit, cum decorreptionesermoduriorexcidit,etamicum percutiens,occidit,quiaauditoremsuum prolatacontumeliaabspiritudilectionis interficit.Correctinamquemensrepentead odiumproruit,sihancimmoderataincrepatio, plusquamdebuit,addicit.Sedisquiincaute lignum percutit, et proximum exstinguit, ad tres necesseesturbesfugiat,utinunaearum defensusvivat,quiasiadpoenitentiaelamenta conversus in unitate sacramenti, sub fide, spe et charitateabsconditur,reusperpetratihomicidii non tenetur, eumque exstincti proximus, et cum invenerit,nonoccidit,quiacumdistrictus Judexvenerit,quisesenobispernaturae nostraeconsortiumjunxitabeoproculdubio vindictamdeculpaereatunonexpetit,quem sub ejus venia, spes, fides et charitas abscondit. Citiusergoculpadimittitur,quaenequaquam studiomalitiaeperpetratur.Quidigitur?Num illa tantum peccata Christi morte delentur, quae nolentesvelnescientescommisimus?Sed profectonolensoccidit,quihocipsumnonvult quodoccidit,nonvult,inquam,etnescitqui occidit, cui hoc ipsum displicet quod occidit, cui displicetquodfecit.Caeterumcuinondisplicet quod fecit vel quod fuit, qui non veram ex corde poenitentiam agit, nihil illi proficit mors Christi sacerdotismagni,quamvisadpraedictas civitatesconfugiat,idestquamvisinChristum crederesedicat,quamvissperarepraesumat, quamvis confiteatur quod Dominum diligat.CAPUTVI.Desepeliendocorporeejusqui appensusfueritpatibulo,etquodait: Maledictus a Deo est qui pendet in ligno. (CAP.XXI.)Quandopeccaverithomoquod morteplectendumest,etadjudicatusmorti appensusfueritinpatibulo,nonpermanebit cadaverejusinligno,sedineademdie sepelietur, quia maledictus a Deo est qui pendet inligno,etnequaquamcontaminabisterram tuam,quamDominusDeustuusdederittibiin possessionem. Hoc plane legem dixisse scientes amici legis, imo corruptores legis, et inimici Dei callidepraedictumprophetammagnum, sacerdotemmagnumcuicantatumfuerat: Benedictus qui venit in nomine Domini (Matth. XXI),appenderunt,inpatibulo,ut consequenterconstareteummaledictumessea Deo,etproindecertumessethunchominem, juxtasententiamvelaccusationemipsorum, nonfuisseaDeo.Sed,oJudaei,malitiacaeci, fueritquidem,quoniamethocApostolusait: fuerit,inquam,Dominusnostermaledictum legis,utnosamaledictoredimeret(Gal.III). Verumtamen,nunquidsecundumverbalegis pendereinlignopraecedenscausaest maledicti?Uttaceamquodnondixit,quando homoadjudicatusmorti,appensusfueritin patibulo,seditapraemisit,quandopeccaverit homoquodmorteplectendumsit,ettunc demumsubintulit,etadjudicatusmorti, suspensusfuitinpatibulo,ut,inquam,hoc taceam,quodmanifesteamaledictoexpurgat Dominum nostrum, qui appensus quidem est in ligno, sed non peccavit quod morte plectendum esset:nunquidait,maledictusestaDeo,qui pendetinligno?Nunquid,aitimprecando, maledictussit,velabsolutemaledictus,ut subaudiri possit imprecantis verbum, sit, et non potiusenuntiandodixit,maledictusaDeoest, nonquiapendet,sedquipendetinligno?Non enimsicsehabetlitteraHebraicaeveritatis, quomodoLXXtranstulerunt,quippequinon sensumDeiperfectehabebant,necenimvates, sed interpretes erant. Unde et hoc, sicut caetera multa,nonsatisintegretranstulerunt, maledictusomnisquipendetinligno,cumsic habeaturinHebraico:MaledictusaDeoestqui pendet in ligno. Nempe tribus modis discordat a verohaectranslatio.CumeniminHebraico habeatur, maledictus est, transtulerunt absolute maledictus,etsitsubaudiripotest.Itemin HebraicoadditumestaDeo,quodinLXX deest,etecontrarioinSeptuagintaadditumest omnis,quodinHebraicononhabetur.Quare ergo,inquis,Apostolustranslationeillorumin hacsententiaususest?Sicenimait:Christus nos redemit de maledicto legis, factus pro nobis maledictum,quiascriptumest:maledictus omnisquipendetinligno(Gal.III).Quarehoc exemplosicususest?Videlicetquiaapud Graecos,quibusscribebat,vulgatafuerata temporePtolomaeiPhiladelphiseptuaginta Interpretumeditio,etnimisimportunumerat ut cum Christo testimonium perhibere assereret Scripturas,utvixaudiretur,ipsasquoque Scripturasmaleinterpretatasesseostendere conaretur,cumapudillosLXXInterpretum auctoritashabereturceleberrima.Maluitergo sententiamcumsensuquiaedificaret commemorare,quamcorrigendoScripturam veteranoslectoresoffendere.Praetereavidere meliuscujusintentionissithaeceadem enuntiatiomaledicti,praesertimquiaproeo quodmaledictusaDeoestjubetillumsepelire. Nonnemortuisparsbenedictionisestsepeliri, etecontrariomaledictionissepulturacarere moreasini?Sicutdequodamregeterribiliter dictumest,prouteratmeritus:sepulturaasini, idest,nullasepultura,sepelietur(Jer.XXII). Nonnesanctietmagniviripatressive patriarchaedesepeliendis,veletiam transferendiscorporibussuis,diligenter mandaverunt, et pro magno illis fuit sepeliri, et non tantum ubicunque, sed in sepulcris patrum suorum? O igitur mirabile et antiquum Crucifixi hujus consilium, qui tanto antequam veniret, ita de sepeliendo corpore suo dedit praeceptum, ut profueritomnibuscrucifixis,scriptumprose uno legis mandatum. Cum enim decollatos, sive lapidatos, aut alia vi peremptos licuerit impune insepultoscanibusprojici,soliscrucifixis propteristumcrucifigendumlexprophetica,ut potedigitoDeiconscripta,sepulturamnegari prohibuerit.Nonneergopropheticusipsius Christicrucifigendispiritusgemitibus inenarrabilibusrugiebatincordeMoysitalem legem scribentis, ut dum crucifixi omnes ex lege sepeliuntur,sepulturanoncareathicunuspro salutemundiCrucifixus,aDeomaledictus? Notandumquippe,utjamdictumest,quianon aitimprecando,maledictussit,sedcausam reddens,cureademdiedebeatsepeliri, enuntiandodixit,quiamaledictusest,addens etiamaDeo,quodnusquamfecitincunctis maledictionibuslegis.Verbigratia,cumdicit: Maledictuserisincivitate,maledictusinagro, maledictusingrediens,maledictusegrediens (Deut.XXVIII),etsimiliterincaeteris, nusquamdixitaDeo,nisitantuminhocloco. Curhoc,nisiquiaveresolusesthicaDeo maledictus,ineovidelicet,quod,sicutait propheta;Iniquitatesomniumnostruminillo posuitDeus?(Isa.LIII.)Idcircosepeliatur, inquit, qui pendet in ligno, quia futurus est talis pendensinligno,quieritMaledictusaDeo,a Deo,inquam,transponentemaledictiones humanigenerisinillo.Quodsiquisobjiciat saepemaledictionesprolatasesseaDeo,verbi gratia, cum dicit ad Cain: Nunc ergo maledictus essuperterram,quaeaperuitossuum,et suscepitsanguinemfratristuidemanutua (Gen.IV);nosecontrariodicimusnonesse maledictieffusionem,sedmaledictijam existentisenuntiationem,praesertimcumnon dicat, maledictus sis, sed maledictus es, et non a me, sed a peccatis tuis. Nec enim maledictus est CainaDeo,sedavocesanguinisfratrissui, clamantisdeterra,etimpietatesejus annuntiantisipsiDeo.Igiturhicsolus maledictusfuitaDeo,etnonasuopeccato:a Deo,inquam,quiomniumnostrum maledictum, quod erat super nos, id est omnem iniquitatemnostramposuitineo.Quodnon addidit lex, et nequaquam contaminabis terram, quamDominusDeustuusdaturusesttibiin possessionem, mira Spiritus sancti arte dixit, et scripsit,cumpotiusexeacontaminataterra posset videri, si in se reciperet corpus maledicti. Quidenim?Quidetiamhoclocoscriptorlegis intendit?Hocutique,quiaterra,quamdedit DeusveroIsraeliinpossessionem,corpusest hujussingulariteretpronobismaledicti,quam sibidatamtuncIsraelnoncontaminavit,idest contaminarinonpermisit,quandoilludJoseph etNicodemuseodemdiesepelieruntpro communilegeomniuminlignopendentium, videlicet ne indigne insepultum abjiceretur, et a canibusillis,quivivumcircumdederantadhuc exanime conspueretur. Porro illi putabant in eo noncontaminariterramsuam,sicujusquam taliteroccisicorpusnequaquamviventium oculisingereretur.Quodsiquisquaeratadhuc cur pro hoc tantopere legislator fuerit sollicitus, cumpossetetiaminsepultumcoelituscustodiri sacrosanctumcorpus,sicutcustoditasunt,nea canibusvelavibuslaederentur,etiammulta corporamartyrum,interrogemuseumcur, morienteeodemDominoetterratremente, monumentasanctorumapertasunt(Matth. XXVII).Videlicetautnihilidoneum,authoc respondebitursolum,quiacorporibus mortuorumhocexpediebat,utconjungeretur cumeisinsepulcriscorpushujusmortui,quod afferebatresurrectionemmortuorum,etidcirco adsuscipiendumilludcertatimetavidesese dilataverunt.NamsicutanimamDominiJesu adanimasapudinferosdescendereexpediebat, utindeillaseduceret,sicetadcorporacorpus ejus pervenire oportebat ut illa resuscitaret.CAPUTVII.Quidsitinvenirihominiscadaver interra,cujuscaedisreusignoratur,etquidsit vicinioremcivitatemperspicere,etilliccervices vitulae caedere, et manus lavare. Quandoinventumfueritinterra,quam DominusDeustuusdaturusesttibi,hominis cadaveroccisi,etignoraturcaedisreus, egredienturmajoresnatuetjudicestui,et metienturalococadaverissingularumper circuitumspatiacivitatum,etquamviciniorem caeteris esse perspexerint, seniores civitatis ejus tollentvitulamdearmento,quaenontraxit jugum, nec terram scidit vomere, et ducent eam advallemasperamatquesaxosam,quae nunquamarataest,necsementemrecepit,et caedentineacervicesvitulae,etc.Praesentis locimysteriummajoresnostri,judicesnostri, scilicetapostolisancti,hocmodoimpleverunt. InterraquamDominusDeusipsorumdedit illis,idestinsanctarumplenitudine Scripturarum,quasutintelligerent,Dominus Jesussensumaperuitillis(LucXXIV),cadaver hominisoccisiinvenerunt,idestsacrilegium eorumquiocciderunt,etejusquioccisusest ChristiFiliiDeiveritatematqueinnocentiam, causamquoqueintellexerunt.Sed quodammodoigonorabaturcaedisreus,tum quiaJudaeinonipsimanibussuisocciderunt, sedgentilibusoccidendumtradiderunt,tum quianonseChristumregemsuum,sedmagum atquemaleficumhominemoccidissepertinaci concertationedefendunt.Quidigitur?Exierunt etalococadaverismensisuntsingularumper circuitum spatia civitatum. Locus cadaveris sive locuscaedisinillaterra,quamDominusDeus dedit,inillaScripturasancta,cujus intelligentiamChristustribuit,locus,inquam, caedisilleestScripturaelocusquicunque manifestepassionemexprimitRedemptoris. Verbigratia:Sicutovisadoccisionemducetur, etquasiagnuscoramtondenteseobmutescet, etnonaperietossuum(IsaiLIII).Item:Post hebdomadassexagintaduasoccideturChristus (Dan.IX).Hoctalilocoanimadverso, vicinioremgratiaevelsalutiesseperspexerint civitatem,siveEcclesiamgentium,quam populum Judaeorum. Cum enim dixisset Isaias, quodjampraedictumest:Sicutovisad occisionem ducetur etc., qui locus caedis Christi est, confestim e vicino subjunxit: Lauda, sterilis, quaenonparis,decantalaudem,ethinni,quae nonpariebas,quoniammultifiliidesertae magisquamejusquaehabetvirum,dicit Dominus(Isa.LIV).ItemcumdixissetDaniel: OccideturChristus,utantejamdictum,qui itidemlocuscaedisChristiest,continuo subjunxit:Etnoneritejuspopulus,quieum negaturusest(Dan.IX).Igitursecundum positionemterrae,secundumsacratissimum textum Scripturae divinae, vicinior civitas haec, quam illa loco cadaveris est, propinquior gratiae ChristigentilisquamJudaicuspopulusest. Quidproindefacientsenioreshujuscivitatis? Tollent,inquit,vitulamdearmento,quaenon traxitjugum,necterramsciditvomere,et ducenteamadvallemasperamatquesaxosam, quae nunquam arata est, nec sementem recepit, etcaedentineacervicesvitulae.Vitulalasciva, vitulamalelibera,nulloquedivinicultusjugo assueta,caroeratnostra,brutaetvitiosa.Ut ergononimputareturnobissanguishominis occisi,oportebatcaederecerviceshujusvitulae, idestsuperbiamcarnis,membravelopera carnismortificareinvalleasperaatquesaxosa, idestinhumilitateaclaboriosapoenitentia,et siclavaremanus,idestbaptizariinmorte ChristiJesu.Undeetprotinussubditur:Et venientmajoresnatucivitatisilliusad interfectum,etlavabuntmanussuassuper vitulam,etdicent:Manusnostraenon effuderunt hunc sanguinem, nec oculi viderunt. Sednunquidhocillisquoquecongruitdictum, quisceleriJudaeoruminterfuerunt,qui crucifigendumhominemillumacclamaverunt, et postea manus suas laverunt? Nunquid et ipsi dicerepossunt:Manusnostraenoneffuderunt huncsanguinem,necoculividerunt?Planehoc etipsiveraciterdicerepotuerunt,quialavando manus suas alterati sunt. Omnes, qui in Christo Jesu,omnesquiinmorteChristiJesubaptizati sunt,sicinnovatisunt,imosicalteratisunt,ut jamnonsintipsiquifueruntaDeo,utdicat Apostolus:Consepultisumuscumilloper baptismuminmortem,utquomodosurrexit Christus a mortuis per gloriam Patris, ita et nos innovitatevitaeambulemus(Rom.VI).Item: Christo confixus sum cruci; vivo autem non jam ego,vivitveroinmeChristus(Gal.II).Igitur ipsiquisanguinemChristifuderunt,etpostea poenitentiam egerunt, baptizati in nomine ejus, postquamsiclaverint,etsiclavandoalterati fuerint, recte et veraciter dicant: Manus nostrae noneffuderunthuncsanguinem,necoculi viderunt; propitius esto populo tuo Israel quem redemisti,Domine,etnonreputessanguinem innocenteminmediopopulituiIsrael. Nihilominusanobis,quieramuslonge,sed supradictomodosecundummensoris funiculumfactisumusprope,auferturreatus sanguinis,etalienisumusabinnocentiscruore quifususest,cumfecerimusquodpraecepit Dominus.Caeterumnonfaciendohoc,etnon credendoineumquioccisusest,eisqui occideruntconsentiremus,atqueidcirco sanguis ejus juste a nobis exigeretur.CAPUTVIII.Quidsitspiritualiter,obsessa civitate non arbores fructiferas succidere, sed de lignisagrestibusmachinasinstruere,etquidsit obsessae civitati primum pacem offerre. (CAP.XX.)Quandoobsederiscivitatemmulto tempore,etmunitionibuscircumdederis,ut expugneseam,nonsuccidesarboresdequibus vescipotest,necsecuribuspercircuitumdebes vastareregionem,quoniamlignumest,etnon homo,necpotestbellantiumcontrateaugere numerum.Siquaautemlignanonsunt pomifera,sedagrestia,sedetcaeterisapta usibus,succide,etinstruemachinas,donec capias civitatem quae contra te dimicat. Summa praesentiscapitulihaecest,utlignafructifera conserventur,quaeautemfructumnonfaciunt, succidantur.ErgonedeligniscuraestDeo?Si juxtaApostolum,debobuscuraillinonest(I Cor.IX),quantomagisdelignisinsensibilibus curaillinonest.Igiturlignaistavelarbores istaehominessunt,etsecundumhanc similitudinemilludaccipimusinEvangelio veraciterdictum:Fructusergofacitodignos poenitentiae.Jamenimsecurisadradicem arborispositaest.Omnisarbor,quaenonfacit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur (Matth. III.) Nempe qui obsidet civitatem multo tempore,etmunitionibuscircumdat,ut expugneteam,ipseestquifortiarmato custodientiatriumsuumfortiorsupervenitet civitatemejuscivitatiDeiviventisJerusalem coelestiinimicam,usqueadfinemsaeculi expugnarenondesinit(Luc.XI).Unde,quia primusejusadventusinpaceexstitit,et remissionempeccatorumomnibusobtulit, secundus autem in terrore erit, et eos qui pacem ejusreciperenoluerunt,durusdebellatorin infernumpraecipitabit.Insuperioricapitulo (quodpraefestinationepraetereamus)eidem alumnosuoChristoFilioDeifamiliariter dixerathaeceademsanctaetspiritualislex:Si quandoaccesserisadexpugnandamcivitatem, offereseiprimumpacem.Sireceperitet aperuerittibiportas,cunctuspopulusquiinea est,salvabitur,etserviettibisubtributo.Si autemfaedusinirenoluerint,etcoeperint contratebellum,oppugnabiseam,etc. Accedensnamqueadexpugnandamcivitatem primumeipacemobtulit,quiingrediensin huncmundumadexpugnandumdiaboli regnum,primumpoenitentiametremissionem peccatorumomnibusgentibuspraedicavit (Matth. IV). Quem recipere et portas illi aperire, estcordeapertocredereadjustitiam,etore patenticonfessionemfacereadsalutem(Rom. X).Quihocmodofoeduscumilloinierint, salvabuntur.Quiautemrecipereillum noluerint,oppugnatietvictitandemgladio judiciiferientur.Igitur,nonsuccides,inquit, arboresquibusvescipotest,idestnonjudicabis peccatoresdignosfructuspoenitentiae facientes.Quare?Quoniamlignum,inquit,est, etnonhomo,necpotestbellantiumcontrate angerenumerum.Ergonelignumnon pomiferum,idest,peccator,nonpatiens poenitentiaefructus,homoest,etpotestcontra pugnatoremistumaugerehostiumnumerum? Planehomo,idest,sapiensetrationalisadeo sibividetur,utstultitiamarbitreturidquod praedicamusJesumChristum,ideocrucifixum (ICor.I)utperipsamcrucemsuamobsideret velimpugnaretdiabolum,etadeosibividetur augerepossehostiumChristinumerum,ut dissertandononnunquamcurrentiverboDei moramfaciatvelimpedimentum.Econtrario, quijudicatsenihilscireinterejusmodi homines,nisiChristumJesum,ethunc crucifixum(ICor.II),hicsuometjudicionon homo est, sed lignum de coelo expectans rorem, undereflorescatetdignumfaciendofructum, primaeoriginisrecuperetstatum,quemin Adamperdiditpropterconcupiscentiaelignum, ethictaliscontraDeumethominemChristum necpotest,necvulthostiumaugerenumerum. Servabitur ergo hic, ille autem tanquam lignum inutilesuccidetur,juxtaquodscriptumest: Perdamsapientiamsapientium,etprudentiam prudentiumreprobabo(Isai.XXIX;ICor.I). Sanesiquainillovelexilloproceduntutilia, quaeexadversoejusdemcivitatismunitionibus efficaciterintorquerivaleant,haecnos,imoqui innobisloquiturChristus,raperenon dedignabitur,utmalecompositisbeneutatur. UndeprovidacumdixissetScriptura,succide illa,continuosubjunxit,etinstruemachinas, doneccapiascivitatemquaecontratedimicat. HocipsumprimumApostolumfecisselegimus, ubicumdixisset:Inipsoenimvivimus,et movemur,etsumus,continuosubjunxit:Sicut et quidam vestrorum poetarum dixerunt: Ipsius enimetgenussumus(Act.XVII).Item:Dixit autem quidam illorum proprius ipsorum poeta: Cretensessempermendaces,malaebestiae, ventrespigri(Tit.I).Itemquenonsolumnon reprehensibile,verumetiamlaudabileest quotiesvirecclesiasticusdelignisagrestibus quaesuccisasuntidestdesapientibusmundi quidamnatisunt,commodadictorumconvehit exemplaveltestimonia,utsuometrobore debelleturcivitas,quaeadversusChristum dimicat.CAPUT IX. De muliere pulchra in bello capta et adamata,qualitereamducereuxoremliceat,et quid mystice significet. (CAP.XXI.)Siegressusfuerisadpugnandum contrainimicostuos,ettradideriteosDominus Deustuusinmanutua,captivosqueduxeriset viderisinnumerocaptivorummulierem pulchram,etadamaveriseam,voluerisque habereuxorem,introducesindomumtuam. Quae radet caesariem, et circumcidet ungues, et deponetvesteminquacaptaest,etsedensin domotua,flebitpatremetmatremsuamuno mense.Etposteaintrabisadeam,dormiesque cumea,eterituxortua.Juxtalitteramhoc fecisseDavidtraduntHebraeideMaachafilia TholomairegisGessur(IIReg.III),videlicet quodinpraeliocaptam,caesarieetunguibus praecisis,secundumhanclegemuxoremsibi sociaverit,exquagenuitThamaretAbsalon. Porrojuxtasensummysticumhocitafacere debetecclesiasticusvir.Mulierpulchrain numerocaptivorumsiveinimicorum,sancta Scripturaest,intractatibushaereticorum.Nam etpleriquehaereticisivehaeresiarchaein cathedraMoysi,imoetinapostolicoculmine sederunt,etquanquamdedivinitatemale sentientes,demoribustamenetallegorica subtilitateutilitermultadixerunt.Siergo egressusfueris,inquit,adpugnandumcontra inimicos tuos, id est si sanctum habueris zelum contrafideiChristianaehosteshaereticos,et tradideriteosDominusDeustuusinmanutua, utpalmamveritatisobtineaspotentifideet sanadoctrina,nontibiillalegisimponitur necessitas,utnullamquamlibetpulchram mulieremapudillosinventamadamarenon audeas,idestutnullamquamlibetutilem Scripturarum expositionem ab illis conscriptam legerevelaudirenondebeas,sedomnibus probatis,quodbonumesttenere,etasola speciemalatibiabstinerelicebit(IThess.V). Namhocestquodnuncdicitur:Quaeradet caesuriem,etcircumcidetungues,etdeponet vesteminquacaptaest.Etposteaintrabisad eam,dormiesquecumilla,eterituxortua. Caesariemnamqueradere,ungues circumcidere,vestemquepulchraemulieris mutare,estomnequodpravum,omnequod superfluumestsacraelectioniamputare, omnemdeniquespeciemmalam, id est sensum haereticum,cauteetdiligenterauferre,ut uxoremhabeasidoneam,juxtaillud:Dixi sapientiae:Sorormeaes.etprudentiamvocavi amicam meam (Prov. VII). Si autem postea non sederitanimotuo,dimitteseamliberam,nec venderepoterispecunia,necopprimereper potentiam, quia humiliastis eam. Juxta litteram manifestaestaequitas,juxtaanagogenvero, judiciilectoruminhibeturmutabilitas,videlicet qualeinTheophilo,Alexandrinaecivitatis episcopo,ecclesiasticareprehenditrelatio.Qui cumJoannisConstantinopolitani,qui Chrysostomusappellatur,essetinimicus, lectionemOrigenis,cuilibenterincumbebat, zeloejusdemJoannisdamnavit,tandemque damnatoJoanne,quiasealectioneOrigenis noncohibuit,rursusipselectioniOrigenis ejusdemincubuit.Quidumabaliquofuisset interrogatus,quomodoeaquaeabdicaverat, rursus amplecteretur, ita respondit: Origenis libri similes sunt prato floribus pleno, quidquidergobonumineisinvenero,decerpo; siquidmihispinosumoccurrerit,hocquasisi pungat, omitto. Igitursipostea,inquit,nonsederitanimotuo, dimittesliberam,idestsiquamlibet circumcisamdamnaveris,proexperimentotuo lectionemcaptivam,noneamdemrursus, mutatasententia,adtuamretrahesscholam, quiahumiliasti,idestdamnastieam,nenon tamperrationemdamnassevidearisquamper invidentiam.CAPUTX.Dehomineduasuxoreshabente, quodnonpossitfiliumdilectaeprimogenitum facere,qualiterChristus,Synagogam,etde gentibushabensEcclesiam,hocdebeat adimplere. Sihabuerithomouxoresduas,unamdilectam, etalteramodiosam,genueritqueexealiberos, etfueritfiliusodiosaeprimogenitus, volueritquesubstantiaminterfiliossuos dividere,nonpoteritfiliumdilectaefacere primogenitum,etpraeferrefilioodiosae,sed filiumodiosaeagnoscetprimogenitum, dabitqueeidehisquaehabueritcuncta duplicia.Isteestenimprincipiumliberorum ejus,ethuicdebenturprimogenita,etc.Non poterit,inquit,filiumdilectaefacere primogenitum,subauditur,nisifiliusodiosae propriovitiohonoremperdiderit primogenitorum.Namquiaminusdilectae primogenitusRubencubilepatrisascendit,et maculavitstratumejus(Gen.XXXV),idcirco potuitJacobplusdilectaeRachelisfilium Joseph, facere primogenitum, sicut scriptum est in Paralipomenon: Ruben qui fuit primogenitus Israel sed cum violasset thorum patris sui, data sunt primogenita ejus filiis Joseph, filii Israel, et nonestillereputatusinprimogenitum.Porro Judas, qui erat fortissimus inter fratres suos, de stirpeejusprincipesgerminatisunt, primogenita autem reputata sunt Joseph (I Par. V).Caeterumspiritualiterethancpartemlegis MediatorDeiethominum,homoChristus Jesus,adimplevit.Namhicillehomoest,qui duasuxoresbabuit,unamdilectam,scilicet Synagogam,propterpatrescharissimam, alteramodiosam,scilicetgentilitatem,cui loquiturperIsaiam:Quiautmulierem derelictametmaerentemspirituvocavitte Dominus,etuxoremabadolescentiaabjectam (Isa.LIV).Verumhaecabjecta,haecodiosa priorpeperitprimumenimsponsisuiFiliiDei adventumrecepit.Illaautemnuncsterilis permanens, secundum ejus adventum receptura est. Cum enim plenitudo gentium subintraverit, tuncomnisIsraelsalvuserit(Rom.XI).Igitur filiusodiosaeprimogenitusest,etexlegenon potesthomofiliumdilectaefacere primogenitum,etpraeferrepopuloChristiano filiohujusodiosae,quemadmodumdicit:Non possumegoameipsofacerequidquam.Sicut audiojudico,etjudiciummeumverumest (Joan.V).Quidenimhomoistefactusex muliere, factus sub lege (Gal. IV), quid, inquam, cumhaecdiceret,audiebathomoiste,nisi legem justitiae, auditor et factor legis sanctae, et justaeetbonae?Quamvisillamdiligeret, quamvissuperillamdilectamflerequoquepro carnisaffectupotuisset(Luc.XIX),nontamen sicinjustusessepotuitutnonfiliumodiosae cognosceretprimogenitum,magisdivinitatis rationemquamcarnissequensaffectum.Dedit ergohuicprimogenitodehisquaehabuerat cunctaduplicia.Namapudillamquondam dilectam,solaremanentelittera,filiushujus nonjamodiosae,scilicetpopulusChristianus sicsanctampossidetScripturam,utcum historicaspiritualiaquoqueobtineatmysteria. Isteenimestprincipiumliberorumejus,quia primuscrediditinadventuejus,ethuic debenturprimogenita.Undeetinpsalmo gratulaturidemprimogenitorumpossessor,et dicit:Elegitnobishaereditatemsuam,speciem Jacobquamdilexit(Psal.XLVI).Speciem Jacob,inquit,quiavidelicetquemadmodum Jacobillesecundumnomensuum,fratrem suumEsausupplantavit,sicistefiliusodiosae illifiliodilectaesupernaebenedictionis primogenita praeripuit.CAPUTXI.Defiliocontumaciinjudicium producendo,quodnonfecitHeli,quomodo patres spirituales in Ecclesia id agere debeant. Sigenuerithomofiliumcontumacemet protervum,quinonaudiatpatrisacmatris imperium,etcoercitusobedirecontempserit, apprehendenteum,etducentadseniores civitatis illius et ad portam judicii, dicentque ad eos:Filiusistenosterprotervusetcontumax est,monitanostraaudirecontemnit, comessationibusvocat,atqueluxuriaeet conviviis.Lapidibuseumobruetpopulus civitatis,etmorietur,etauferetismalumde mediovestri,utuniversusIsraelpertimescat. Gravis et matura sententia sanctae legis teneros falsaepietatisaffectusacordibuspatrumerga filios, ne habeantur, excludit. Nam in causa Dei, necfiliumpatersapiensagnoscit.Quamlegis auctoritatem,quiasenexHelineglexit,idcirco pavendumvitaepericulumincidit.Nunquid enimtammolliterdixissecontentusesse debuit:Quarefacitisresejusmodiquasego audiorespessimasinomnipopulo?nolite,filii mei(IReg.II).Nonnearmaturamzeli,qualis velquantasuperfiliosinobedientesesse debuerit,sacerdoslongaevusexistalegis lectionescirepotuit?Recteigitur,quamvis dixisset: Nolite, filii mei, recte, inquam, arguitur noncorripuissefiliossuospaterHeli,Domino dicente: Et magis honorasti filios tuos quam me (ibid.). Itemque de illo, eo quod noverat indigne agerefiliossuos,etnoncorripuiteos:neque enimcorripuit,quinonlegitimecorripuit. Meminerithujusomnispaterspiritualisqui benedicitpraeessedomuiDei.Sifortegenuit hic homo filium protervum et contumacem, qui nonaudiat,quiobedirecontemnat,sciredebet quiaprimagenerisnostriquamluimusculpa estinobedientia,etquiacontumacibuset protervisnullamjustitiaDeireposuitveniam, sedsicutscriptumest:Deussuperbisresistit, humilibusautemdatgratiam(Jac.IV). Cogitandumtamenilliestquiadeomnibus judiciissuisDeoredditurusestrationem,ne forteinvidiae,autzeliflammauratanimam. Idcircosuamnonpraecipitabitsententiam,sed sapientesadhibebitintestimonium.Hocbene incurafiliorumsanctietorthodoxiPatres sanxerunt,secundumpraeeuntishujus auctoritatisimperium.Dicitenimpraesenslex: Apprehendenteumetducentadseniores civitatisillius,etadportamjudicii,etc.Igitur caetera quidem peccata toleranda sunt in domo Dei,contumacesautemetprotervosfilios saeveritasPatrumsapientumobruit,utauferat malumdemediosui,cumpraesentiauctoritate legisDomini,imoproprioexemploDei,qui inobedientesfiliosprimos,hominesscilicet,de paradiso expulit.CAPUTXII.Quidsitspiritualiter,bovemaut ovemvelasinumfratris,etiamsipropinquus nonsit,reducere,autsublevare,velqualiter Christus hoc perficiat. (CAP.XXI.)Nonvidebisbovemfratristui,aut ovemerrantem,etpraeteribis,sedreduces fratrituo,etiamsinonestpropinquusfrater tuus,necnostieum:ducesindomumtuam,et erunt apud te, quandiu quaerat ea frater tuus, et recipiat. Similiter facies de asino, etc. Magnifice ethocimperiumejusDominusnosterJesus Christusperomnialegisubditus,seadimplere perdocuit,quandovilissimumomnium jumentorumasinumascenditveniensin civitatem Jerusalem passurus pro salute mundi, juxtaprophetiamZachariae,dicentiseidem sanctaecivitati,imosupernaeJerusalem,cujus illatypusvelumbrafuit:Eccerextuusveniet tibi justus et salvator, ipse pauper, et ascendens superpullumfiliumasinae(Zach.IX).Quid enimmysticeasinusillecuiinsidetDominus, nisistultusgentiliumpopulusintelligitur?Et simpliciorquidemHebraeorumpopulus,qui Dominumsequebatur,Pharisaeisdicentibus: Sed turba haec quae non novit legem, maledicti sunt(Joan.VII),asinusquidem,sedpropinqui asinusfuit.Dicitautemhaecsanctaet spiritualislex:Etiamsinonestpropinquus frater tuus, nec nosti eum, duces in domum, etc. Igituruttotamlegemimpleret,etiamnon propinquisuiasinumisteSalvatornoster ascendit,eumqueindomumsuamduxit, quandogentilempopulumassumpsit,stulta mundieligens,utcoafunderetsapientes(ICor. I),sedensquedorsoobedientis,atquedicentis: Viastuas,Domine,demonstramihi,etsemitas tuasdoceme(Psal.XXIV),duxitindomum suamcoelestemperviamprudentiae,pueris occurrentibus,etcumlaudeDeisublevantibus ramos victoriae (Matth. XXI). Per quos videlicet pueros sancti intelliguntur angeli, gaudentes de felicitateredemptionisnostrae.Hocidemrecte intelligiturdeoveerrante,quodmaxime comprobaturexparabolacentumoviumet uniusperditae(Luc.XV).Notandadiligenter totapraesentiscapitulitextura.Siquidemtam inprincipioquaminfineejussublevatio praecipiturJudaicipopuli,quiDomino secundum carnem propinquus exstitit, in medio autem sublevatio populi gentilis qui a carne ejus alienuseratetatestamentaDei.Namin principiodicit:Nonvidebisbovemfratristui, autovemerrantemetpraeteribis,sedreduces fratri tuo. In finem autem sic: Si videris asinum fratristui,autbovemerrantemcecidisseinvia, nondespicies,sedsublevabiscumeo.Porroin mediodicit:Etiamsinonestpropinquusfrater tuus,necnostieum,ducesindomumtuam, videlicet bovem ejus vel asinum. Frater namque hominishujusquisoluslegemtotamimplere potuit,ipseestJudaicuspopulus,secundum carnemAbrahaefratervelpropinquusDomini, quemetpriuserrantemprimoadventusuo Salvatorrequisivit,etaliquosexeisadviam salutisreduxit,etnuncsubonerepeccati jacentemnonomninodespiciet,sedinfine sublevabit.Interimquinoneratnuncejus propinquus aut frater, ut jam dictum est, asinus quiperieratreducitur,quiadegentibusad carnem Abrahae non pertinentibus, simplices et abjecti per gratiam colliguntur.CAPUTXIII.Quidsitspiritualiter,mulierem virili,autvirummuliebrivesteinduinon debere. Nonindueturmuliervestevirili,necvirutetur vestefeminea;abominabilisestenimapud Deumquifacithaec.Hocutrumqueadeo spontenaturaperhorrescitutdeeo,quod minusest,Apostolusdicerenondubitaverit: Vosipsijudicate.Decetmulieremnonvelatam orareDeum?Necipsanaturadocetnos.Vir quidem,sicomamnutriat,ignominiaestilli(I Cor.XI),etc.Porrospiritualitermulierveste viriliinduitur,quandoisquivitaesuaenescit moderaminatenere,judexfierivitaeaudet alienae,etpraeessepraesumit,quinondum subessedidicit.Econtrario,virutiturveste femineaquandoisquijamspiritualiapercepit charismata,scilicetprophetiam,autsapientiae sermonem,autgeneralinguarum(ICor.XII), autquidpiamhorumpropterquodvirjuredici poterat,ettanquamvirpraeestindomoDei quaeestEcclesia,fluxatamensequiturvitia,et procontemptibilivitameretur,utsiquaest praedicatioejus,ipsaquoquerectedespiciatur. Uterque,inquit,abominabilisestapudDeum quifacithaec,quodutiqueassertionenostra non indigetCAPUTXIV.QualiterChristusambulansper viamhujusvitae,inarbore,velinterranidum avisinvenerit,etpullostenuerit,etmatrem abire permiserit. Siambulansperviaminarbore,velinterra nidum avis inveneris, etmatrem pullis, velovis incubantemdesuper,nontenebiseamcum filiis,sedabirepatieris,captostenensfilios,ut benesittibi,etlongovivastempore.Parvis nominibusrespergrandessignificantur,etut magnificentiusdictumsit,hicquoqueinfacie Moysiparvovelaminegrandissplendor operitur.Namcujus,autqualisaviculaenidum hic aut ova oportet intelligi, consultus Jeremias prophetasicexprimit:Perdixfovitquaenon peperit,fecitdivitiasetnoninjudicio.In dimidiodierumsuorumderelinqueteas,etin novissimosuoeritinsipiens(Jer.XVII).Perdix aviculafovit,inquit,quaenonpeperit.Solet enimfurarietfovereovacomparissui.Nati autempulliaudiuntclamoremejusquaeova peperit, et continuo relicta illa quae furata est et ovafurtiuafovit,utdivitiasfaceretetnidum suum ditaret, et non in judicio, id est, de rapina, recurruntadeamquaematerest,quaepeperit prima.Proptereadicit,indimidiodierum suorum derelinquet eas, et in novissimo suo erit insipiens.Inspienterenimdumdeluderecupit, delusaest,etarsejusanaturavictaest.Perdix istediabolusest,quiastutiasuamassam generishumani,inprimisparentibusCreatori subripuit,etextuncfovitquaenonpeperit,id estinvitiishujusmundimaleblanditusesteis, etinpeccato,nascifeciteosquosnoncreavit. UndeinIsaiasubnomineAssurgloriabundus dicit:Etdetraxiquasipotensinsublimi resistentes,etinvenitquasinidum,manusmea fortitudinempopulorum(Isai.X).Itaquequasi ova de nido sublimi, de nido alieno subripuit, de quibus pulli erant nascituri, quando de paradiso fraudeeduxithomines,dequibusnascituri erantomnesfiliiDeijampraedestinati,dicente Domino:Cresciteetmultiplicamini(Gen.I). Fecitquedivitias,etnoninjudicio,quia videlicetprincepsmundihujusfactusestetab hominibusintemplisidolorum,proDeocultus estordineperverso.Sedindimidiodierum suorum,inquit,derelinqueteas,quodjam factumest,etinnovissimosuoeritinsipiens, quodfuturumest.Universitasnamquedierum ejususqueadultimumjudiciumprotenditur. Verum ante illum judicium qui judicaturus erat venitjudicandus,etsinejudicioraptas,cum judicioraptoriperpassionemsuamsustulit divitiasquemadmodumdicit:Nuncjudicium est mundi, nunc princeps hujus mundi ejicietur foras.Etegosiexaltatusfueroaterra,omnia trahamadmeipsum(Joan.XII).Tandemin novissimosuoeritinsipiens,idestinsipientiae coarguetur,tuncvidelicet,quandovidentibus cunctis praecipitabitur (Job. XL). Igitur pulchre etvenerabilitertibi,osingularisauditoret factorlegis,ChristeJesu,dicithaecsanctalex: Siambulansperviaminarborevelinterra nidumavisinveneris,etmatrempullisvelovis incubantemdesuper,etc.Nidusavisinarbore, populus fuit Israel sub praedicto quidem mundi principe,sedinlegisaltitudinenaturaquidem filiusirae,sicutetcaeteri,sedinaltafide Abrahae.Nidusavisinterrafuituniversa gentilitas,subpennisdiabolimalefota,etin omniterrenacupiditate,Deiquoque ignorantiamhabens,omninodepressa.Porro FiliusDeiperviamambulansutrobiquenidum invenit,quiapraesentisvitaemutabilitatem ingressus, utramque partem gratia sua respexit, absquedistinctioneJudaeietGraeci.Non, inquit, tenebis eam cum filiis, sed abire patieris, captastenensfilios.Matremadulterinamquae, ut supra dictum est, fovit quae non peperit, non tenebis.Necenimgratialiberatorisdiabolum requisivit,sedtantumfiliossibigratia regenerandosrequisivit.Idcircocaptitenentur filiiutsalventur,idcircomatertalisabire permittitur, ut in novissimo suo perdatur.CAPUTXV.Mysticedeeademre,qualiter Christusfecerit,velqualiternosfaciemus, tenendomysticossensus,dimittendolitteram legis. Nontenebis,inquit,matremcumfiliis,sed abirepatieris,captostenensfilios,utbenesit tibi,etlongovivastempore.Materpullisvel ovisdesuperincubans,litteraSynagogaeest, litteralegisquaeoccidit;ovaautemipsavel pullimysteriasuntspirituslegis,spiritus vivificantis.Sedillammatrem,illamlitteram Christusnontenuit,quemadmoduminpsalmo dicit:Quoniamnoncognovilitteraturam introibo in potentias Domini (Psal. LXX). Filios tantumcaptostenuit,spiritualiterenimlegem implerivultasuisdiscipulis,Nontenebis,ait, sed abire patieris. Ad quid? Ut bene sit tibi, ait, etlongovivastempore.Dicamusaliudquod commodiuspraesentemlocumqueatillustrare. Ipseinpsalmodicit:Deusostenditmihisuper inimicosmeos,neoccidaseos,nequando obliviscanturpopulimei(Psal.LVIII).Sed quid?Dispergeillosinvirtutetua(ibid,)Ecce hodievidemusmatremsolamavolassesine filiis,etscimusubisit,quiatotoorbedispersa estSynagogainimicaChristi,solamhabens litteramlegis,ethocipsumChristoproficit,ut longovivattempore,idestutnunquamejus obliviscaturpopuli.Igitur,etnosvelquique nostrum per viam imus, quia praesentem vitam pergimus,etnidosavisinterraetinarbore invenimus,quandoverbahistoriae,autin contemplativa,autinactivavitatenenda legimus.Nampraeceptaactivaevitae,nidus avisinterraest,praeceptacontemplativae, nidusinarbore.Materveropullisvelovis incubat,quandoipsahistoriaintellectum spiritualem fovet. Non teneamus eam cum filiis, sedadirepatiamur,captostenentesfilios,quia videlicet in quibusdam locis praetermittenda est historia,utsolimatrishujuspulli,idest spiritualisintelligentiaesensusnobisinesum veniant, nec nos mater, sed pulli reficiant. Cum enimlegimusaurumetargentumAegyptiorum abIsraeliticopopulopetitionisdeceptione subreptum(Exod.II),etrursumcumlegimus carnaliasacrificiaDeoexhibita,quidinhoc verborumnido,nisimaterdimittendaest,et filiitenendi?Nosenimcumaquibusque saecularibus vigilantiam ingenii in defensionem veritatistrahimus,etcumeorumeloquiumin usumrectitudinisvertimus,quidaliudquam aurumetargentumabAegyptiistollimus,utex eoetnosdiviteseffecti,etillipauperesvaleant ostendi,sicutscriptumest:Incaptivitatem redigentesomnemintellectuminobsequium Christi(IICor.X).Etcumnostracorporaper abstinentiamdomamus,quidaliudquam spiritualiasacrificiaomnipotentiDeo exhibemus, sicut rursum per Paulum dicitur: Ut exhibeatiscorporavestrahostiamviventem (Rom.XII).Matremitaquedimittentes,pullos comedimus, cum historiae exempla dimittimus, sedexeaallegoriarumsensusinmente retinemus.Underecteadditur,utbenesittibi, etlongovivastempore,quialongotemporeille vivit,quiperspiritualemintelligentiam aeternitatis annos apprehendit.CAPUTXVI.Quidsitmystice,novamdomum aedificare, et murum per tecti circuitum facere. Cumaedificaverisdomumnovam,facies murumtectipercircuitum,neeffundatur sanguisindomotua,etsisreusaliolabente,et inpraecepsruente.Talisdomorumstructura, secundummoremPalaestinaeestprovinciae, ubisolentintectisresidere.UndeDominusin Evangelio:Quoniamquaeintenebris,inquit, dixistis,inluminedicentur,etquodinaure locutiestisincubiculis,praedicabiturintectis (Luc. XII). Ergo quia solebant in tectis residere, facies,inquit,tectimurumpercircuitum,ne effundatursanguisindomotua,etsisreus labentealio,etinpraecepsruente.Etintempli constructionelegimus:Texitquoquedomum laquearibuscedrinis,etaedificavittabulatum superomnemdomumquinquecubitis altitudinis(IIIReg.VI).Nonenimtectanostro more culminibus sublimata, sed plano schemate faciebantaequalia.Porrospiritualiterdomum aedificat,quidomusDeicuramhabens, subditorummentesproofficiosuodoctrinae verboinformat.Undeilludest:NisiDominus aedificaveritdomum,invanumlaboraverunt quiaedificanteam(Psal.CXXVI).Quodest dicere:NisiDominuscordapraeparaverit auditorum,invanumquamlibetsapientes architecti, verborum impensas effundunt. Igitur cum aedificaveris, inquit, domum novam, id est subjectorummentibusdoctrinamposueris inchoativam,faciesmurumtectipercircuitum, idestquaecunquedixeris,sufficientibus communiesrationibus,sivetestimoniis Scripturarum,nefiasreuslabentealio,etin praecepsruente,quodvidelicetfit,quoties incautadictioperversaedatauditoribus occasionem intelligentiae. Si ergo communitum quidquiddixeris,utinsermonetuonemo labatur,nisiquivolensetcontentiosusse excusserit.CAPUTXVII.Quidsitspiritualitervineamnon serialterosemine,etquidsitsecundum litteram,velsecundumspiritum,sementemet quae nascuntur ex vinea pariter sanctificari. Nonseresvineamtuamalterosemine,neet sementisquamsevisti,etquaenascunturex vineaparitersanctificentur.Hocrusticorum quoquesiveagricolarumnovitindustria,quia vineaterramsibiliberamposcit,utnonsolum nullasubjiciatursementis,verumetiamsponte proferenteherbasinutiles,sarculocertatim exstirpareopussit.Alioquinterraepinguedo, cujusabundantiamvineaposcit,invanum disperit, quia dum in multa dividitur, in singulis valetminus.Itaqueetsementisetquae nascunturexvineaparitersanctificantur,idest adsterilitatemrediguntur,atqueingrato cultoribussuisotioferiantur,juxtailludquod commonendoDominuscumpopulomerenti dixisset: Eritque terra vestra deserta, et civitates dirutae,continuosubjunxit(Lev.XXVI):Tunc placebuntterraeSabbatasuacunctisdiebus solitudinissuae(ibid.).Itaquenepariter sanctificentur,idestnepariteradsterilitatis Sabbatumredigantur.Porrospiritualitercum universaEcclesiavineaDominisit,ethaecsi haereticosemineseratur,autJudaicis caeremoniis,inquibusdivitemseputatille populus,nihilbonorumfructuuminde colligatur,tumveromaximeillivineaDomini sunt,quorumineademEcclesiaordosacratior, etspiritualepropositum.Dequalibusad prophetamloquiturDominus:Filihominis, quid fiet ligno vitis ex omnibus lignis nemorum, quaesuntinterlignasilvarum?Nunquid tolleturdeealignumutfiatopus,aut fabricabiturdeeapaxillus,utdependeatexea quodcunquevas?(Ezech.XV.)Nempehi quorumeratspiritualeexercitium,siad saecularedevolvanturnegotium,etquod fuerantdeperit,etquodaggrediunturinterdum nonproficit.UndeinActibusApostolorum dicuntipsiapostoli:Nonestaequum derelinquereverbumDei,etministraremensis (Act.VI).EtApostolusloquiturCorinthiis: Saeculariaigiturjudiciasihabueritis, contemptibiles,quisuntinEcclesia,illos constituiteadjudicandum(ICor.VI).Igitur nonseres,inquit,vineamtuamalterosemine, ne et sementis quam sevistis, et quae nascuntur exvineaparitersanctificentur,idestinsignes quisuntinEcclesia,coelestisdoctrinaefertiles, contemptibiliumnegotiorumnoninjuriaberis occupatione,neduminutramquepartem dividuntur, in neutram utiles inveniantur, et ita quasisanctificatoSabbatonihilregnoDei fructuosumoperentur.Hincestenimquod auctoritascanonicasacrosaltarisministros saecularibusnegotiisimplicarivetat.Nemo militansDeoinquitApostolus,implicatse negotiis saecularibus (II Tim. II).CAPUT XVIII. Quid sit non arare in bove simul etasino,etquidnonvestirivestimentoexlino et lana, et quid sit facere funiculos in fimbriis. Nonarabisinbovesimuletasino,nonindues vestimentum,quodexlanalinoquecontextum est.Hocdecavendadoctoribusimperitorum societatedictumintelligipotest.Nonarabisin bovesimuletasino,idemestacsiaperte diceret:Nonsociabisinpraedicationem sapientesetfatuos,nevidelicetpereumqui implerenonvalet,etilliobsistasquipraevalet. Quidveroperhancvestemnisihypocritarum personasignatur,quibenignitatemerga proximosostendunt,etdolosuaeiniquitatis, quaeloquunturoperiunt?Vestisenim,quaeex lana linoque fit, lanam semper in faciem reddit, et linum subter abscondit. Quid ergo per lanam nisisimplicitassonat?Quidperlinumnisi subtilitasdesignatur?Etsaepehomosubtiliset acutusexteriussimplicitatemmansuetudinis ostendit,etinteriussubtilitatemmalitiae contegit.Isteergovesteseactionissuaequasi exlanaetlinoinduit,quandoabeoet simplicitasmonstraturinsuperficie,et subtilitasmalitiaeservaturinmente.Undeet continuosubjungitur.Funiculosinfimbriis facies,perquatuorangulospalliitui,quo operieris.Vestisnamquejamdictaecumqua sapiensincedat,custodiensillamnenudus ambulet,cumexcunctisvirtutibustexturaejus constet, angulos, id est principales sunt quatuor virtutes,quasetethnicipropriisappellare nominibusnoverunt,temperantiam,justitiam, fortitudinem,prudentiam.Hisenimcum propterDeumsapiensornatusincedat,nonut videaturipseabhominibus,sedutglorificetur Paterincoelis(Matth.VI),etcumhac dilectioneDeietproximi,bonafaciensopera, perseveratusqueinfinem,utsalvussit, profectofuniculosfecitinfimbriisperquatuor angulospalliisui.Caeteruminsupradictis hypocritisindecentesfimbriasDominusnoster acriinvectionecoarguens,dicit:Dilatant phylacteria sua, et magnificant fimbrias (Matth. XXIII).Multumenimseaccusant,cumdere significatanoncurantes,significativasinoculis hominum fimbrias magnificant.CAPUTXIX.Deviro,quiuxoremacceptam odiohabens,dicit:Noninvenieumvirginem, etparentibussignavirginitatisafferentibus vapulat, eamque habere compellitur, qualiter in Christo factum intelligatur. Siauxeritviruxorem,etposteaeamodio habuerit,quaesieritqueoccasionesquibus dimittateam,etobjicienseinomenpessimum, etdixerit:Uxoremhancaccepi,etingressusad eamnoninvenivirginem,tolienteampateret materejus,etdeferentsecumsignavirginitatis ejus ad seniores urbis ejus, qui in porta sunt. Et dicetpater:Filiammeamdedihuicuxorem. Quamquiaodit,imponiteinomenpessimum, etdicit:Noninvenifiliamtuamvirginem.Et eccehaecsuntsignavirginitatisfiliaemeae. Expandentvestimentumcoramsenioribus civitatis.Apprehendentquesenesurbisillius virum,etverberabunteum,condemnantes supercentumsiclisargenti,quosdabitpatri puellae,quoniamdiffamavitnomenpessimum supervirginemIsrael,habebitqueeamuxorem, etnonpoteritdimittereomnitemporivitae suae.HaecjustitiaevelsapientiaeDeilittera pudicissensibusobscurissimaest.Quisenim pudicusanimussaltemcogitarepatienter valeat,qualiterruptaevirginitatiscruentain pannoserventurvestigia.Sedconsoleturnosin istoquoquelocoeademDeiSapientia,clamans deejusmodioccidentelittera:Spiritusenim meus super mel dulcis, et haereditas mea super mel et favum (Eccli. XXIV). Ac deinceps: Et qui elucidantme,vitamaeternamhabebunt(ibid.). Igiturdeobscuralitteraehujusspelunca lucidumevolvamusspiritusmysterium, talemqueethancsapiamuslegem,cui subjextumfuissenondeceatvirumsanctae EcclesiaeChristum.Siduxerit,inquit,vir uxorem,etposteaeamodiohabuerit,etc. Spiritualiterhocitafactumest.Viruxorem duxit,quandonaturamassumpsithumanam FiliusDei.Undeest:Insoleposuit tabernaculumsuum,etipsetanquamsponsus procedensdethalamosuo(Psa..XVIII). Spiritualibusejusdemsponsifiliis,velamicis mysteriumhocnotumest.Undeetgratulantes dicunt:Quihabetsponsam,sponsusest(Joan. III).ItemquecumApostolo:Eteruntduoin carneuna.Sacramentumhocmagnumestin Christo,etinEcclesia(Ephes.V).Inilla, inquam,carnisassumptione,viristecognovit uxoremsuam,scilicetuniversamJudaeorum atquegentiumEcclesiam,protemporum quidemvellocurumdiversitatenumerosam, sedjuxtafideisacramentumunam.Verumsic acceptamposteaquodammodoodiohabuit eam,quaesivitqueoccasionesquibusdimitteret eam, dixit enim discipulis suis: In viam gentium neabieritis,etincivitatesSamaritanorumne intraveritis(Matth.X).Item:Nonsummissus nisiadovesquaeperieruntdomusIsrael (Matth.XV).Acdeinceps:Nonestbonum panemsumerefiliorum,etmitterecanibusad mandxcandum (ibid.). Voces namque ejusmodi, voces erant odii, non juxta rationem divinitatis, sedsecundumsensumcarnis,priorinon consonantespropositoejus,velScripturarum veritati.Nampriusquamincarnaretur,amorem Ecclesiaegentiumprofessusfueratinomnibus prophetis.Itatanquammutatoconsilio objiciebat illi nomen pessimum dicens: Uxorem hancaccepi,etingressusadeam,noninveni virginem. Non inveni, inquit, eam virginem, sed multorum deorum, tanquam multorum virorum millibusprostitutam.Verumidfrustrafuit. Namincopulapraedicta,inillaincarnatione FiliiDeisacrosanctavestigiavirginitatis spectandarepositasunt.Egitenimilla quondamprostituta,egit,inquam, poenitentiam,mortificavitcarnemsuam, insuperetsubgladiispersecutorum,propter illum, virum suum fudit sanguinem suum. Quid igitur?Tollent,inquam,eampateretmater ejus, et deferent secum signa virginitatis ejus ad senioresurbisillius,quiinportasunt,et expandentvestimentumcoramsenioribus civitatis,etapprehendentvirumetverberabunt eum,etc.,utsupra.Nempemiromodo,miro charitatisordine,propteripsumcrimen,unde Ecclesiamdegentibusredarguit,homofactus Dei Filius, ipse verberatus et cruci affixus est, et inportacivitatiscoramsenioribusurbis,idest inconsistoriocoeli,inconspectuPatriset sanctorumangelorumejus,virgoessejudicata est,quaeinconjunctioneejusposuitvestigia sanguinissui,quaeinpraedicationeejus poenitentiam egit, quae pro fide ejus sanguinem fudit.Nempeetsianteprostitutafuerat, postquam tamen sic illi conjuncta est, jam virgo mereturdici,etest.Quisveropater,velquae mater est ejus, nisi ordo apostolicus, et Ecclesia primitiva,quorumtestimonioincoeloetin terradefenditur?Verberabunt,inquit,illum, condemnantesinsupercentumsiclisargenti, quosdabitpatripuellae,quoniamdiffamavit nomenpessimumsupervirginemIsrael. DeniquequiadepeccatoarguebatEcclesiam siveSynagogam,quamvirginemessevolebat, idcircoviristeverberatur,insuperetcrucifixus est, imo ut peccatum prostitutionis ejus deleret, idcircoverberarietcrucifigidignatusest, deditquecentumsiclosargenti,idest plenitudinem donorum Spiritus sancti. Habebit ergo,inquit,eamuxorem,etnonpoterit dimittereomnitemporevitaesuae,videlicet impletaprophetia,quaedicit:Habitabitenim juvenis cum virgine, et habitabunt in te filii tui, et gaudebit sponsus super sponsam, et gaudebit superteDeustuus(Isai.LXII).Sequitur:Quod siverumestquodobjicit,etnonestinpuella inventavirginitas,ejicienteamextrafores domuspatrissui,etlapidibusobruentviri civitatisillius,etmorietur,quoniamfecitnefas inIsrael,utfornicareturindomopatrissui,et auferesmalumdemediotui.Hocinterim sciendumestquiacumgratiaDeiinpotestate mulierisest,utrumcrimen,quodabhocviro objectumestverumsit,annon.Etenimquae poenitentiamegit,utsupradictumest,etita virginemcastamseexhibuit,inillanomen pessimum periit; quae autem poenitentiam non egit,magisqueBarabbamquamDeiFilium, magis amat Antichristum quam Christum, haec diffamataest,quiaverefecitnefasinIsrael,et peccatumejusmanet;igiturejicienteam, inquit,videlicetSynagogam,extrafores quondamPatrissuiDei,etlapidibusobruent eamviricivitatisejus,scilicetomnesjudices, quisedebuntsuperthronosjudicantes duodecimtribusIsrael(Matth.XIX),et morietur,quiafornicataestindomoPatrissui, idestcondemnabitur,quiadiaboloadhaesit, cum haberet legem et prophetas Dei sui.CAPUT XX. Si dormierit vir cum uxore alterius, utriquemorientur;etquaesitdistantiaejusin agro, et ejus quae in civitate reperta est; et quod adulter diabolus, puelta vero quam oppressit in agro, Synagoga fuerit in Aegypto. Sidormieritvircumuxorealterius,utrique moriantur,idestadulteretadultera,etauferes malumdeIsrael.Haecdeadulteriogeneralis sententia est. Sed differt, utrum per vim, an per consensumadulteriumperpetratumsit. Sequitur ergo: Si puellam virginem desponderit vir,etinveneriteamaliquisincivitate,et concubueritcumilla,educesutrumquead portamcivitatis,etlapidibusobruentur:puella quia non clamavit cum esset in civitate, vir quia humiliavituxoremuroximisui:etauferes malum de medio tui. Si autem in agro repererit virpuellamquaedesponsataest,et apprehenderit,etconcubueritcumea,ipse morietur solus, puella nihil patietur, nec est rea mortis,quoniamsicutlatroconsurgitcontra fratrem suum et occidit animam ejus, ita puella perpessaest.Solaeratinagro,clamavit,et nullusadfuitquiliberareteam.Inmanifesta discretaereijustitiajustumnihilominus adulteriispiritualisjudiciumest.Namquicum uxorealteriusdormivit,virimpurusdiabolus est, qui creaturam rationalem, scilicet hominem corrumpereaususest,ethicquideminagro puellamvirginemDeodesponsataminvenit,et cumillaconcubuit,quandoantelegemdatam peregrinanteminAegyptogentemHaebraeam sibisubjugavit;serviebatenimillicdiisalienis, quaminAbraham,IsaacetJacobdesponderat sibiDeuslegitimusvir.Clamavitpuella,et nullus adfuit qui liberaret eam, nullus, inquam, noneratenimlex,nonveneratpropheta,quia cultudeorumAegyptiorumrevocaretgentem illam,nisiquodclamorejusvenitadJesum,et hic solus descendit, ut liberaret populum suum. Itaquesicutlatroconsurgitcontrafratrem suum, et occidit animam ejus, ita puella illa, ita gens novella illa perpessa est, et intus diabolum corrumpentem,etforisPharaonemservituti subjicientem.Solaeratinagroillo,inAegypto sola, longe remota a civitate Dei et regno. Igitur virille,inquit,morietursolus,puellanihil patietur,necestreamortis.Talisnempe adulteriipoenamsolusportabitdiabolus, quemadmodumintypumejussolusperiit Pharaocumcurribussuisetequitibus,gens autemillanihilpassamaretransivit,glorificata miraculis,defensacoelestibuspraesidiis(Exod. XIV).Athicidemadultertotiespuellam desponsatamincivitateinvenit,ettotiescum illaconcubuit,quotiesgenseademjam Scripturissanctisetangelorummunita praesidiis,idololatriaeseseprostituit,initiando Beelphegor,colendoBaal,serviendoAstaroth. Amplius autem tunc diabolus corruptor cum illa incivitateconcubuit,quandoaeternum sponsumetamatoremanimarumJesum ChristumFiliumDeicrucifigi,virumque homicidamsibidonaripetit(Act.III).Igitur, educes,inquit,utrumqueadportamcivitatis illius,etlapidibusobruentur.Palamestomni mundo quia jam adultera illa ducta est, jam non solumspiritualiter,sedcorporaliterquoqueet visibiliterdecivitateDeiprotractaest, multisquecalamitatibustanquamlapidibus obrutaest,amissisjamangelorumpraesidiis, nullumjamhabensvigilem,idestprophetam, dequalibusipseDeus:Supermurostuos, inquit, Jerusalem, constitui custodes, tota die et tota nocte non tacebunt laudare nomen Domini (Isa.LXII).Ipsaquoquecivitasterrena Jerusalemdesertaestfacta,ettemplum exustumest,etquiRomanorumgladio superfuerunt,inomnesgentescaptividucti sunt.CAPUTXXI.Deeoquodait:Utrique moriantur,subaudiendumesse,sicum consensu mulieris dormierit cum ea vir. Igitursidormierit,inquit,vircumuxore alteriusuterquemoriantur,subauditur,sicum consensumulierisdormivitcumeavir.Namsi invitaviolataest,sivimperpessaest,ita quemadmodumlatroconsurgitadversus fratremsuum,etocciditanimamejus,adulter soluseritvir,illanihilpatietur,necestrea mortis.Quare?Videlicetquiasolacaroviolata est,animusautem,ubisedetfidesconjugii, incorruptus.Solafidesviolataincrimineest, solafideiperditioadulteriumest.Namubi nulliusdesponsionissigillataestfides,si corruptor accesserit, jam quidem vitium, sed in neutroadulteriumest.Namsequitur:Si inveneritvirpuellamvirginem,quaenonhabet sponsumetapprehendensconcubueritcumea, etresadjudiciumvenerit,dabitquidormivit cumeapatripuellaequinquagintasiclos argenti, et habebit eam uxorem, quia humiliavit illam. Non poterit dimittere eam cunctis diebus vitaesuae.Igitursanctioconjugiinontamin conjunctione,velcommistionecarnis,quamin sacramentodesponsionisest.Quapropter legitimeacrationaliterdevirginenunquam cognoscendacarnalitervelcognita,loquitur angelusadJoseph:Joseph,filiDavid,noli timereaccipereMariamconjugemtuam;quod enimineanatumest,deSpiritusanctoest (Matth.I).Legitime,inquam,idestsecundum legempraesentemvocatillaminEvangelio conjugemproptersolamdesponsionisfidem. Porrodespiritualiadulterioidemsentiendum est,videlicetquodinvitam,velabadulterovim passam,nullamanimampropriusvirDeus quasiadulteramjudicet.Quodoptimesciens martyrinvicta,eademquevirgopudicadicit primum de carnali adulterio sic: Nunquaminquinaturcorpus,nisideconsensu mentis.Namsiinvitammefecerisviolari, castitas mihi duplicabitur ad coronam. Sumptumquoquedepraesentilegisloco testimonium sic inserit, dicens: NamsicpatiturDeusviolatoremcastitatis, sicutserpentem,sicutlatronem,sicut barbarum. Porro de spirituali adulterio itidem dicit: Nametsiinmanumeathuraponas,etper manummeamjaciassacrificia,Deushaec attendit et ridet. Et de utroque communem reddens sententiam: Desensibusenimetdevoluntatibus,inquit, judicat.CAPUTXXII.Deeoquodeunuchusnon intrabitEcclesiamDomini;quotsint eunuchorumspecies,etqualiseunuchusnon ingrediatur in Ecclesiam Domini. (CAP. XXIII.) Non intrabit eunuchus attritis vel amputatistesticulisetabscissoveretroin ecetesiamDomini.InIsaialegimus:Etnon dicatEunuchus:Ecceegolignumaridum,quia haecdicitDominuseunuchis:Sicustodierint sabbatamea,etegerintquaevolui,ettenuerint foedusmeum,daboeisindomomea,etin murismeislocumetnomenmelius,afiliiset filiabus nomen sempiternum dabo eis quod non peribit (Isa. LVI). Ergone sic sibi contraria sunt lexetprophetae,utdicatlex,nonintrabit eunuchusinecclesiamDomini,dicatecontra Dominusinpropheta:Daboeunuchislocumin domomea,etinmurismeis?Quaeestenim domus,autquimuriDomini,nisiecclesia Domini?Sedprofectointellectuseunuchinon idemhicestetillic.Illiceniminlittera,hic auteminspiritueunuchusintelligendusest, quiaspiritualisest.Quapropterjamipsas eunuchorum enumeremus species. In Evangelio Dominusdicit:Sunteunuchiquisicnatisunt; etsunteunuchiquiabhominibusfactisunt;et sunteunuchiquisecastraveruntpropter regnumcoelorum(Matth.XIX).Haectertia eunuchizatio,sivecastratio,quianonferro abscissionis,sedpropositofitcastitatis,magis quidemspiritualisest,verumtamemnon omnino, quia manifestus in carne caelibatus est. Ethiproculdubiolaudabilessunteunuchi, quibus,juxtaprophetampraedictum,dat Dominuslocumindomosua,etinmurissuis nomenquemeliusafiliisetfiliabus.Horum omniumgenerumdenulloveraciterdicas,quia noningrediturecclesiamDomini,nisiquod sacrostantumaltarisbonoresauctoritas canonicatruncatisvelabscissisinterdicit. Quapropter quaerendum adhuc est qualis sit ille eunuchus,quinoningrediaturecclesiam Domini.Quaerentibushocillisquoqueillud seseoffertquodalibidictumest:Maledictus omnisquinonfecitsemeninIsrael.Neutrum quippesinealterorecteintelligipotest,quia videlicetverbaquidemdiversa,sensustamen idemest.Igitureunuchusquinoningrediatur inecclesiamDomini,etnonfacienssemenin Israel,quietidcircomaledictusessedebeat, quiasemennonfeceritinIsrael,illeest,qui cumpossitverboaedificareproximum,mutus incedit,velcumbonaetutilianoverit,otiosa magis et vana diligit. Hic illi oppositus est qui se castravitpropterregnumcoelorum,quia videlicetquantumillelaudabilisest,eoquod facultatemhabensnaturalemseminandifilios, carniscontinensestpropterregnumcoelorum, scilicet[ut]vacarepossitorationi,etjuxta apostolicumconsiliumtantumsollicitussit quaesuntDomini:tantumhicdetestabilisest, eoquodcommissumhabenstalentumverbi Dei,quoadaedificationemmultorumbene possitoperarietutiliternegotiari,vacatotio,et acceptam indigne gratiam negligit.CAPUTXXIII.Sifueritintervoshomoqui nocturnopollutussitsomnio,qualicunque discretione observandum sit. Sifueritintervoshomoquinocturnopollutus sitsomnio,egrediaturextracastraetnon reverteturpriusquamadvesperam.Lavetur aqua,etpostsolisoccasumregredieturin castra.Hicjamrectequaeriturutrumpost illusionemquaepersomniumsoletaccidere, quilibetcorpusDominivaleataccipere,velsi sacerdospossitsacramysteriacelebrare,quia ecce lex non nisi lotum aqua, nec ante vesperam conceditinecclesiamvelcastraintrare.Et quidemspiritualiterintelligitur,quiaquasiper somniumilluditur,quitentatusimmunditia, verisimaginibusincogitationeinquinatur.Et hiclavandusestaqua,utculpascogitationis lacrymisabluat,etnisipriusignistentationis recesserit,reumsequasiusqueadvesperam cognoscat.Sedutsimplicemnuncteneamus litteram,estineademsomniiillusionevalde necessariadiscretio,quasubtiliterpensari debeat,exquarementidormientisaccidat. Aliquandoenimexcrapula,aliquandoex naturae superfluitate, vel infirmitate, aliquando excogitationecontingit.Etquidemcumex crapula contingit, habet exinde animus aliquem reatum,nontamenusqueadprohibitionem percipiendisanctimysterii,velmissarum solemniacelebrandi,cumfortasseautdies festusexigit,autexhiberimysteriumproeo quodsacerdosaliusinlocodeest,ipsa necessitascompellit.Cumveroexnaturae superfluitate,velinfirmitateinvenerit, omnimodohaecillusiotimendanonest,quia hancanimuspertulissemagisquamfecisse dolendusest.Siveroexturpicogitatione vigilantisoriturillusiodormientis,patetanimo suus reatus. Tribus enim modis omne peccatum cogitationisimpletur,videlicetsuggestione, delectatione,consensu.Videatergoquaex radiceinquinatioillaprocesserit:scilicetutrum suggestione an delectatione, vel, quod majus est peccati,consensuacciderit,quodetcogitavit sciens,etpertulitnesciens.Suaeigitur conscientiaejudiciorelinquitur,quinocturno fueritsomniopollutus,utpromodopollutionis dignelacrymissuis,velpoenitentiae satisfactionelavetur,priusquamincastraDei regrediatur,idestpriusquamsacrismysteriis Christi participetur?CAPUT XXIV. Quo sensu mystice intelligendum sitquodait:Fodiespercircuitumetegesta humo operies. Habebislocumextracastraadquemegrediaris adrequisitanaturae,gerenspaxilluminbalteo. Cumquesederis,fodiespercircuitum,etegesta humooperies,quorelevatuses.Dominusenim Deus tuus ambulat in medio castrorum, ut eruat te, et tradat inimicos tuos tibi, ut sint castra tua sancta,etnihilineisappareatfoeditatis,ne derelinquatte.Fodies,inquit,percircuitum,et egestahumooperiesquorelevatuses.Naturae corruptibllisponderegravati,amentisnostrae uteroquaedamsuperfluacogitationumquasi mentisgravamenerumpunt.Sedportaresub balteopaxillumdebemus,utvidelicetad reprehendendosnosmetipsossemperaccincti, acutumcircanosstimuumcompunctionis habeamus,quiincessanterterrammentis nostraepoenitentiaedoloreconfodiat,ethoc quodanobisfetidumerumpit,abscondat. Ventris quippe egestio fossa humo per paxillum tegitur,cummentisnostraesuperfluitassubtili redargutionediscussa,anteDeioculosper compunctionissuaestimulumcelatur.Huic sensui legis illud quoque de Evangelio congruit: Qui amat animam suam perdet eam. Et qui odit animam suam in hoc mundo, in vitam aeternam custodit eam (Joan. XII). Amat quippe animam suam,quiquantumindeliciis,tantuminvitiis fovetpraesentemvitamsuam,quisibi blanditur,quietiammalamdefenditvitam suam,quidicitcumistostultodivite:Anima, habesmultarepositainannosplurimos(Luc. XII).Isteergoperdeteam,nocteenim,idest, temporevelhoraquamignoratrepetenteam (ibid.).Econtraoditanimamsuam,qui abhorret,qualemfuissememinitpraeteritam vitamsuam;quiconversusingemiscit,et seipsumpunitperpoenitentiam,numerans singulosactussuos,etprosingulissemetipsum accusans,etpropriocondemnansjudicio.Nam hoc quoque quasi sedens fodit per circuitum, et egestahumooperit,quorelevatusest,juxta prophetam,dicentem:Etmeditatussumnocte cumcordemeo,etexercitabaretscopebam spiritummeum(Psal.LXXVI).Hocagitpro reverentia Domini Dei sui, ambulantis in medio castrorum,nequidfoeditatisappareatcoram illo,etoffensusderelinquatlocumcordis fetidum.Isteergoinvitamaeternamcustodit eam.CAPUTXXV.QuomodoChristusfaciathoc quodait:Netradasservumdomino,quiadte confugerit,idesteumquiadseconversus fueritnonrelinquatdiabolo,etquomodohoc observare debeat Ecclesia. Nontradasservumdominosuo,quiadte confugerit.Habitabittecuminlocoquiei placuerit,etinunaurbiumtuarumrequiescet, neccontristeseum.Utinterimsensum spiritualemcontinuemus,huiccapituloillud Evangeliidictumconsentit:Omnequoddat mihiPater,admeveniet,eteumquivenitad menonejiciamforas.(Joan.VI).Eum,inquit, qui venit ad me, sive servum sive liberum, id est sivegentilem,siveJudaeum,nonejiciamforas. Namservustotdominorum,quotcultor daemoniorum,gentiliseratpopulus,liber autemJudaicussibividebatur.Sedetsinguli hominum,quotvitiorumvelpeccatorumtot suntservidominorum,quiaomnisquifacit peccatumservusestpeccati(Joan.VIII), propterquodetnonmanetindomoin aeternum (ibid.). At ille liberator, eum qui venit adse,nonejicitforas,utjamdictumest,idest convertentiumseaberrorevitaesuaenulluma sua repellit gratia, sive ille Judaeus, sive gentilis sit,sivemasculus,sivefemina,sivebarbarus, sivescytha(Gal.III);igiturethocmodolegem adimplet, non tradendo servum domino, qui ad seconversusfuerit,nonrelinquendodiabolo, cui hactenus servivit. Quod postulans Psalmista dicit:Nontradasme,Domine,adesideriomeo peccatori(Psal.CXXX).Tuergo,quicunquees, consecretalis ejus qui legem dedit, quicunque in domoejus,quaeestsanctaEcclesia,sanctae libertatisofficiasuscepisti,nontradasservum domino suo, qui ad te confugerit, id est peccata suaconfitentem,etearelinquerevolentem,ne indesperationemabigas,qualecunquecrimen velquantumcunqueadmiserit:Neccontristes eam,imoconsolarejuxtaApostolum,ne abundantioritristitiaabsorbeatur.(IICor.II). Habitabittecuminlocoquieiplacuerit,etin unaurbiumtuarumrequiescet,idestin quocunque proposito vel ordine devoverit suam usqueadfinempoenitentiamaget.Caeterum juxta sensum litteralem, hoc praeceptum sancta ChristiEcclesiasicobservatut,secundum canonicamauctoritatem,Judaeorumsive paganorummancipia,semeladipsamfugientia nunquamquibuslibetsuasionibusreddere debeat. Sancitum quippe est lege canonica, ut si quilibetJudaeorumautpaganorumservusad venerabilialocafideicausaconfugerit, nullatanuseumpatiamurpraejudicium sustinere.SedsiveolimChristianus,sivenunc fueritbaptizandus,sineulloChristianorum pauperumdamno,religiosoEcclesiasticae pietatis patrocinio in libertatem omnibus modis defendatur.CAPUTXXVI.Quidsitspiritualiteringresso vineamproximiuvasintuscomedere,foris autem non efferre. Ingressusvineamproximituicomedeuvas, quantumtibiplacuerit,forasautemneefferas tecum.ProximustuusmediatorDeiet hominum,homoChristusJesusest,qui vulneratumhominemubiabHierichoin Jerusalem descenderat, misericorditer suscepit, etindeproximusejusdicituretest,quiacum illomisericordiamfecit(Luc.X).Undeei loquiturperProphetam:Quasiproximum, quasi fratrem nostrum, sic complacebam. (Psal. XXXIV).PorrovineaejusEcclesiaejusest, quemadmoduminprophetadicitspiritus: Cantabodilectomeocanticumpatruelismei, vineae suae, vinea facta est dilecto meo in cornu filioolei(Isa.V).Acdeinceps:Vineaenim Dominiexcercituum,domusIsraelest,etvir Judagermendelectabileejus(ibid.).Vineam hancingressuses,quandoadfidemChtisti tanquamoperariusapatrefamiliasvocatuses (Matth.XX).Comedeergo,inquit,uvas, quantumtibiplacuerit,forasautemneefferas tecum,idestoperabonaquantacunquepotes cordebonoetanimovolenti,nihilautemquasi adoculoshominum.Quienimlucemsuam lucerefacitcoramhominibus,utvideantopera ejus bona, et glorificent Patrem qui est in coelis (Matth.V),illeprofectointusuvascomedit,et proximosuonequaquamdamnosus,imo charitatiejusgratiosusexistit.Quiaautemfecit justitiamsuamcoramhominibus,utvideatur ab eis, uvas procul dubio foras extulit, et in hoc amicigratiamlaesit.Dicitenimdehujusmodi: Amendicovobis,receperuntmercedemsuam (Joan.VI).Receperunt,inquam,necaeterna familiaritateadeamdemproximiingredientur vineam.CAPUTXXVII.Quidsitdesegetespicas frangere,etmanuconterere,falceautemnon metere. Siintraverissegetemamicitui,frangesspicas, etmanuconteres,falceautemnonmetes. Ejusdemamicivelproximisegessancta Scripturaest,quaedepatrumejussecundum carnemdictisvelfactiscontextaest.Franges ergo,inquit,spicammanu,utadlatentiagrana pervenias,idestdiscutiesoccidentemlitteram, ut de reposito intrinsecus spirituali sensu vivas; falce autem non metes, id est non condennabis, qualecunqueilludsitquodabantiquispatribus fitautactumest.Verbigratia:Abrahamduos filios habuit, unum de ancilla, et unum de libera (Gal.IV),haecethissimiliasitanquam adulteriareprehendas,autjudices,rationem nondiscernenstemporum,quodvidelicetante legemalialicentiafuerit,aliasublege,atque aliainpulchritudinesit,Evangelii;si,inquam, haec reprehendas, vel condemnes in hominibus sanctispatribusnostraefidei,quorumde seminesalusnobisChristusadvenit,nimirum segetemamicifalceindiscretamessuisti.Manu igitur tantum horrentem spicam conteres, id est per allegoriam dicta esse haec intelliges.CAPUTXXVIII.Quodhomosiacceperit uxorem,eteamoderit,permittitureidare libellumrepudii,qualiteretsingulisnostrum debeatintelligi,etqualiterChristusSynagogae id fecerit. (CAP.XXIV.)Siacceperithomouxorem,et habueriteam,etnoninveneritgratiamante oculos ejus, propter aliquam faeditatem, scribet libellumrepudii,etdabitinmanuillius,et dimitteteamdedomosuo.Cumqueegressa alterummaritumduxerit,etillequoqueoderit eam,dederitqueillilibellumrepudii,et dimiseriteamdedomosua,velcertefuerit mortuus,nonpoteritpriormaritusrecipere eam in uxorem, quia polluta est, et abominabilis factaestcoramDomino,nepeccarefacias terramtuamquamDominusDeustuustibi tradideritpossidendam.Patetprofectoquiavis praeceptirationejuxtalitteramcaret.Quodet VeritasinEvangeliotestatur,dumPharisaeis objicientibusquodMoysesmandavitdare libellumrepudii,etuxoremdimittere, respondens dixit: Quoniam Moyses ad duritiam cordisvestri,mandavitvobisdimittereuxores vestras.Abinitioautemnonfuitsic,etc. (Matth.XIX).Ethicergolitteraespicam conteramus,atqueindespiritualissensus granumcapiamus.Homouxoremaccipit,cum actionisterrenaesuscipitcuram,cujussi foeditatemcognoverit,datlibellumrepudii,et dimittiteamdedomosua,quiasaepeipsa terrena actio quae priusquam haberetur fortiter amabatur, cum habita fuerit, cujus sit foeditatis agnoscitur,cumessepollutaperpeccata videtur.Dimittatergoeamvirdedomosua,ut amoremejusrejiciatamentesua,quaeegressa virum alterum accipiat quia terrenam actionem, quamtudeseris,aliusconcupiscit.Sedfortasse et ipsa in odium quandoque ventura est, ut eam utiliterdimittat.Beneautemdicitur,dimiserit eam, vel certe mortuus fuerit, quia unusquisque terrenamcuramautdimittitautmoritur,idest aut non ei ex animo succumbit, aut propter eam funditusinanimaevitasuccumbit.Siveergo sequenseammaritusdimiserit,sivemortuus fuerit, maritus prior non poterit eam in uxorem accipere,quiapollutaest,utvidelicetis,qui semelcuramterrenamatquevitaepraesentis intentionem reliquerit, ad eam ultra nullo modo redeat,quamipsejamsuojudiciopolluit,quia eampriusideodeseruit,quiapollutamesse cognovit.Caeterumetjuxtaallegoriamsensus altiorest,ineovidelicetquodsicutper prophetamtestatusestmatrivestrae Synagogae,oJudaei,libellumdeditrepudii. Verumtamenlitteramejusdempraecepti, partimpermisericordiampraeteritidemDeus judicii,cumitideminprophetadicit:Vulgo dicitur:Sidimiseritviruxoremsuamet recedensabeoduxeritalterumvirum,nunquid reverteturadeamultra?Nunquidnonpolluta, etcontaminataeritmulierilla?Tuautem fornicataescumamatoribusmultis,tamen revertereadme,dicitDominus,etego suscipiamte(Jer.III).Igiturnuncquidem Synagogalibellumaccepitrepudii,quia quomodo si contemnat mulier amatorem suum, sicillaChristumcontempsit,alterumque maritumdiabolumduxit,verumtamenad prioremmaritumreversuraest,etille revertentemsuscipiet,quiacumplenitudo gentiumsubintraverit,tuncomnisIsraelsalvus erit (Rom. II).CAPUT XXIX. Quid sit loco pignoris inferiorem et superiorem molam non debere accipi. Nonaccipieslocopignorisinferioremet superioremmolam,quiaanimamsuam apposuittibi.Acciperedicimusaliquando auferre.UndeetPaulusapostolusdicit: Sustinetisenim,siquisvosdevorat,siquis accipit(IICor.XI),acsidiceret,siquisrapit. Pignus vero debitoris est confessio peccatoris. A debitore enim pignus accipitur, cum a peccatore jampeccaticonfessiotenetur.Superiorautem etinferiormolaest,spesettimor.Spesquippe adaltasubvehit,timorautemcorinferius premit.Sedmolasuperioretinferioritasibi necessariojunguntur,utunasinealtera inutiliterhabeatur.Inpeccatorisnamque pectoredebetspesetformidoconjungi,quia incassummisericordiamsperat,sinonetiam justitiamtimeat.Incassumjustitiammetuit,si nonetiamdemisericordiaconfidit.Locoigitur pignorismolasuperiorautinferiortolli prohibetur,quiaquipeccatoripraedicattanta dispensatione componere debet praedicationem utnecderelictaspetimoremsubtrahat,nec subtractaspeinsoloeumtimorederelinquat. Molaenimsuperiorautinferiortollitur,siper praedicantis linguam, in peccatoris pectore, aut timor aut spes a timore dividatur.CAPUTXXX.Quidsibivelitquodpraemissa sententiaineumquifratremsuumvendiderit, plagam leprae cavendam esse, mox subjunxit, et quodillequoquefratremsuumvendat,qui venalehabetEvangeliumChristi,acproinde leprosus sit, ut Giezi. Sideprehensusfuerithomosollicitansfratrem suumdefiliisIsrael,etvenditoeoacceperit pretium,interficietur,etauferesmalumde mediotui.Manifestejuxtalitteraequoque sensum grande in venditione fratris sacrilegium est,cujusreosseconstitueruntfiliiJacob, quandoabillisinservumvenundatusest Joseph(Gen.XXXVII).Sedcontinuosequitur: Observa diligenter ne incurras in plagam leprae, sedfacies,quodcunquedocuerinttesacerdotes Leviticigeneris,juxtaidquodpraecepieis,et implesollicite.Etprotinus:Mementoquae fecerit Dominus Deus vester Mariae in via, cum egredereminideAegypto.Quidnamhocsibi vult,quodpraeceptotalipraemissalepram tantopere cavendam esse decernit? aut nunquid observare potest, aut in arbitrio ejus est plagam lepraenonincurrere?Ergoetinhocaltius quidpiamrequirendumest.Deprehensus quippeesthomo,quodvenditofratresuo pretiumacceperit,quandopopulusJudaicus, autsanguinemChristi,secundumcarnem fratrissuifunderet,pretiumdeditetaccipit; traditorquippeJudaspretiumsanguinis trigintaargenteosretulit(Matth.XXVII).Hoc factototaSynagogaleprammaledictionis incurrit,cujusintypumMariam,utsuoloco jam dictum est, per totum corpus lepra candens operuit(Num.XII).IgiturquicunqueChristum exlegeetprophetisventurumessedidicisti, ejusquevenditioneminEvangeliolegerevel audirepotuisti,observadiligenter,neincurras inplagamleprae,idestneconsentiendo sacrilegiisJudaeorum,maledictioneoperiaris, etsempiternaconfusioneinduaris,etcumillo coetumalignantiumprojectus,habitesextra castraproficiscentisincoelumEcclesiae.Hoc inquam,observadiligenter,etfacquodcunque docuerinttesacerdotesLeviticigeneris,idest praedicatoresevangelicaeveritatis.Ipsienim doceretepossuntqualiterlepracareas ejusmodi. Praeterea fratrem suum et ille rendit, quivenalehabetEvangeliumChristi.Frater enimvesterilleest,quemadmodumin Evangelio dicit: Vade ad fratres meos, et dic eis: AscendoadPatremmeumetPatremvestrum (Joan.XX).Etalibicumdixisset:Quaeest matermea,etquisuntfratresmei?(Matth. XII.)extendensmanumindiscipulossuos, dixit:Eccematermeaetfratresmei.Quiergo venalehabetChristiEvangelium,maximevero sivenalefaciatqualecunqueChristi sacramentum,profectohicvenditfratrem suum.Hicautemadeolepramincurritut haereticus judicetur, quemadmodum in Actibus apostolorum Magus ille Simon (Act. VIII), a quo usquehodievenditoresvelemptoresgratiarum Christi,Simoniacidicuntur.Igiturquicunque legistis vel audistis, Gratis accepistis, gratis date (Matth.X),observa,inquit,diligenterne incurrasplagamleprae,subauditurprotali fratrisvenditione,ethocpatiarisinanima, quodGiezipertulitincorpore.Nam quemadmodumlepraMariaeclademillorum spiritualem significat, qui per superbiam mentis infoveamincidunthaereticaedoctrinaesic lepraGiezimorbumillorumexprimit(IVReg. V)quiproptervenalitatemcujuslibet evangelicaegratiae,tanquamleprosi projiciuntur de sinu matris Ecclesiae.CAPUTXXXI.Eumquirepetitremaliquama proximo, non debere domum ejus ingredi, id est neminem debere curiosum vel suspiciosum esse erga conscientiam peccatoris. Cumquerepetesaproximotuoremaliquam quam debet tibi, non ingredieris domum ejus ut pignusauferas,sedstabisforis,etilletibi proferetquodhabuerit.Sinautempauperest, nonpernoctabitapudtepignus,sedstatim reddeseiantesolisoccasum,utdormiensin vestimento suo benedicat tibi. In ipsa superficie sua,pulchraetamabilisestistaclementiaelex. Porroidquodintrinsecuslatet,pulchriusest. Spiritualiternamqueremaliquamaproximo repetimus,quotiesproximumproaliquo peccatocorripimus,juxtailludEvangelicum:Si peccaverit in te frater tuus, vade et corripe eum interte,etipsumsolum(Matth.XVIII).Non ingredieris,inquit,domumejusutpignus auferas.Domumproximiilleingrediturut pignusauferatquicuriosusetnimium suspiciosusvitamejusperscrutatur,ut accusationem adversus illum inveniat. Non ergo ingredieris,inquit,domum,idestnoncuriose ages, ut publice arguere vel reprehendere possis quaefortesecretocommissasunt.Sedquid? Forisstabis,etilletibiproferetquodhabuerit. Foris,inquam,stabis,forispulsabis,foris sermonemfacies,itautnonuni,sedomnibus nondeuno,seddecunctisloqueris, annuntiandoquodnihilopertumquodnon reveletur,nihiloccultumquodnonsaltemin futuro judicio sciatur (Matth. X), quatenus dum omnessollicitosreddis,unussecurusnonsit. Tuncilletibiproferetquodhabuerit,idest sponte sua confitebitur quod fecit, et tu pro illo orabis,juxtapraeceptumApostolidicentis: Confiteminialterutrumpeccatavestra,etorate proinvicem,utsalvemini(Jac.V).Tuitaque sponteconfitenti,statimdimittesei.Namhoc estquodsequitur:Nonpernoctabitapudte pignus,sipauperest,sedstatimreddeseiante solisoccasum,etc.Haecintediscretioesse debetutsipauperspirituest,sihumiliter confitetur,sipropeccatosuocompungitur, statimdimittaseiantesolisoccasum,idest antequam incidat in desperationis periculum, ut dormiensinvestimentosuo,idestrequiescens inspesalutissuaebenedicattibi,quiatu animamejuslucrifecisti,uthabeasjustitiam coramDominoDeotuo,videlicetquam subaudiretevoluitdicendo:Siteaudierit, lucratus eris fratrem tuum (Matth. XVIII).CAPUTXXXII.Quodillanonvideantur contraria,quoddictumest,nonoccidentur patresprofiliis,etquireddisiniquitatem patrum in filiis ac nepotibus. Nonoccidenturpatresprofiliis,necfiliipro patribus,sedunusquisqueinpeccatosuo morietur.Alibidictumest:Quireddis iniquitatempatruminfiliisacnepotibus,in tertiametquartamgenerationem(Exod. XXXIV).Nechaecsibicontrariavideanturcum dicit,necfiliioccidenturpropatribus, subaudiendumest,quipeccatapatrumnon sequuntur.Namubidictumest:Quireddis iniquitatem patrum in filiis ac nepotibus itidem subaudirioportet,quipatresiniquosimitantur. In qua distinctione cum ratio justitiae manifeste seofferat,desolisparvulismagnaetantiqua questioest,curcumnullumhabeantactuale peccatum, pro sola iniquitate patrum, id est pro originalipeccatoapudinferosdetineantur.De quibuscumrectissimeDeodicas:Judiciatua abyssusmulta(Psal.XXXV)etidbeatiJobsub taliumpersona:Etmultiplicabisvulneramea etiamsinecausa(JobIX);illudtamende omnibusmortipraedestinatissciendumest quiagenerationisvelsuperfluaeoriginiseorum causapeccatumest.Postpeccatumnamque Evae dictum est: Multiplicabo aerumnas tuas, et conceptustuos(Gen.III).Namecontra generationisveloriginiseorum,quiadvitam praedestinatisunt,causaefficiensbenedictio Deiest,dicentisantepeccatum:Cresciteet multiplicaminietrepleteterram,subjiciteeam (Gen.I).etc.Profectoparvuli,quiante perceptamChristigratiamexhacluce subtrahuntur,eoipsoquodsicsubtractisunt, palamfaciunt,quianonexpraemissa benedictione,sedexsubsequentispeccati superfluitateortisunt.Quaergojustitia dicentis:Multiplicaboaerumnastuaset conceptustuos,superfluihominesnatisunt, eadem et moriuntur. Proinde diligentiori adhuc determinatione sententia supplenda est, nec filii propatribusmorientur,subauditur,sipatres alios,scilicetsanctaeEcclesiaesacerdotes,imo patremalium,idestnovumAdamChristum habere mereantur.CAPUTXXXIII.Nonesserecolligendaeaquae inmessepostterguntrelictasunt,idestnon sempervelomniadebereabscondibonaopera ab oculis hominum. Quandomessuerissegeteminagrotuo,et manipulumoblitusreliqueris,nonreverterisut tollas eum, sed advenam et pupillum et viduam patieris auferre, ut benedicat tibi Dominus Deus tuus,inomnioperemanuumtuarum.Sifruges colligesolivarum,quidquidremanseritin arboribus,nonreverterisutcolligas,sed relinques advenae, pupillo, ac viduae. Memento quodettuservierisinAegypto.Ethaeclitterae superficiesplana,mentesnostrasvaldead humanitatemvelpietatemaedificat,necoccidit haec litterae pars; imo non minus quam spiritus vivificat.Ipsumjamspiritumdelitteranon tanquamvitamdeoccidente,sedtanquam thesaurumdethesauro,tanquammeldecera producerepromptumest.Spiritualiternamque messessegetum,frugesolivarum,racemi vinearumnostrarum,operajustitiaenostrae sunt. Et segetem utique nostram, olivas nostras, racemosquoquenostros,absqueulloresiduo colligimus,quandoitacavemusjustitiam nostramfacerecoramhominibus,utanullo videamur.Verumsitantoperesemper timeamusspectatorem,nunquamhabebimus imitatorem.Ergononreverteris,inquit,ut tollaseumquemoblitusreliquistimanipulum, nonutcolligasquidquidinarboribus remanseritolivarum,autvineaquidquid residuumfueritracemorum,sedadvenamet pupillumetviduampatierisauferre,sed relinquespupillo,acadvenae,acviduae,sed cedentinususadvenaepupilli,acviduae, Advena,pupillus,acvidua,quianon seminaverunt,quiaolivasetvineasnon plantaverunt,pauperessuntEcclesiae,qui fidemhabentquidem,sednondumfidei congruaoperajustitiaefecerunt.Pluraergo operumnostrorumpropterpericulummiserae vanitatisintraconscientiaesecretumquidem reponamus,aliquatamenhujusmodipupillis veladvenisacviduisrelinquamus,utnostris provocenturexemplis,utsicutaitDominus noster, videant opera nostra bona, et glorificent Patrem nostrum, qui in coelis est (Matth. V).CAPUTXXXIV.Quareincorripiendohomine quantitasplagarumquadragenariumnon debeat excedere numerum, et de quadragenario jejunio Domini. (CAP.XXV.)Sifueritcausainteraliquos,et interpellaverintjudices,quemjustumesse perspexerint,illijustitiaepalmamdabunt. Quemimpium,condemnabuntimpietatis.Sin autem eum qui peccavit, dignum viderint plagis, prosternent,etcoramsefacientverberari.Pro mensurapeccatierit,etplagarummodus:ita duntaxat,utquadragenariumnumerumnon excedat,nefaedelaceratusanteoculostuos abeatfratertuus.Plagarumvirgarum medicamentumscimusesseculparum,quae nonadmortemsunt,quoscilicetetpraeterita culpadiluatur,etdefuturopeccandicupiditas metupoenaeexpertaereprimatur.Namet idcircoinEcclesiasticadisciplinaimproboset durosacsuperbosvelinobedientes,verberum velcorporiscastigationeinipsoinitiopeccati coerceredebemus,scientesscriptum:Stultus verbisnoncorrigitur(Prov.XXIII).Etiterum: Percutefiliumtuumvirga,etliberabisanimam ejusamorte(ibid.).Sedquaresecundumhanc legem quantitas plagarum quadragenarium non debetexcederenumerum?Quareprostrato hominesubtotictibusplagarumfoedumesse debuitpupilloilli,nonsatiarinumerotot plagarum?Videlicet,quiasimulomnesipsi peccaveruntinscelerevituli,quemfecitAaron, etprostratusMoysesquadragintadiebuset quadragintanoctibussubplagisjejuniorum satisfecitDominoproreatuipsorum:sicenim dicit:EtjacuicoramDominoquadraginta diebusetnoctibus(Deut.IX),siveetprocidi anteDominum,sicutpriusquadragintadiebus etnoctibus,panemnoncomedens,etaquam non bibens, propter omnia peccata vestra, quae fecistiscontraDominum,etexaudivitme Dominusetiamhacvice.Beneergoinipso fervorejudicii,lexsanctamiserationis memoriamfacit,miradiligentianon immemoresessepermittensdelictiuniversalis subomnipoenasingulariscujuslibethominis, dumejustenenturlegenumeri,quoipsialio vapulante,misericordiamconsecutisunt.Haec pietaslegisPauloquoqueapostolomodice subvenit.Aitenim:AJudaeisquinquies quadragenasunaminusaccepi(IICor.XI). Judicesiniquiinjustejudicatum,impie prostratum,nevoluptatecaedis,vel delectationecrudelitatistotoviderentur permissouti,parcequinquiesverberaverunt, dumdequadragenarionumero,quem transgredinonaudebant,plagamunamjam laceratocorporidenudaverunt.Porroqui spiritualitertotamlegemadimplevit,novus homo Jesus Christus, huic quoque parti legis in semetipsosicobtemperavitutprogulaprimi hominis,jejuniorumplagassustinens, quadragenariumnonexcederetdierum numerum;namconsummatisillis,ecce accesseruntangelietministrabantei(Matth. IV).Ubiusquehodiesolemneesttampublicis quamprivatissatisfactionibushuncdierum indicerenumerum,etitaspontesuaprostratos acpoenitenteslegitimeplagisabstinentiae coram Domino verberari.CAPUTXXXV.Nonalligabisosbovis triturantis. Nonalligabisosbovisterentisinareafruges tuas.Notajamdudumetcelebrisauctoritas bovemhicsimplicitervetatintelligi.Paulus namqueapostoluscumdixissetNunquidnon habemuspotestatemmanducandietbibendi(I Cor.IX),subsecutusadjunxit:Nunquid