isigaba sesiseko iishedyuli · pdf filelo gama sihlala sikukhumbula ... nokufumana...
TRANSCRIPT
ISig
aba
seSi
seko
IiS
hedy
uli z
oMse
benz
i
IBakala
2
ULwazi ngeZakhono
zoBomi
INGABULA-ZIGCAWU Ukuphumeza umgaqo-nkqubo asinto ilula ukuyenza. Yinkqubo yokutolika izinto nokusebenzisana nabanye okuthi kuthathe ithuba elithile. Sithi sifunde kule nkqubo size sizame ukuhlenga-hlengisa iindlela zokungenelela ngoncedo ukwenzela ukuba zifaneleke yaye zilungele iimeko ezahluka-hlukeneyo. Into esiyifundileyo kule minyaka ilishumi nangaphezulu edlulileyo kukuba sonke kufuneka sithethe, simamele size sifumane izisombululo kwimingeni esijongene nayo. Ezi shedyuli zomsebenzi zisisiphumo somgaqo-nkqubo nenkqubo yokufunda elolu hlobo. ULwazi lokuFunda nokuBhala kunye noLwazi lokuBala nezinye iinkalo zomsebenzi kwiSigaba seSiseko neSigaba esiPhakathi zizinto ezibalulekileyo elijolise kuzo iSebe leMfundo eNtshona Koloni. Sifuna ukomeleza izikolo zaseprayimari size sidale amathuba esiseko esomeleleyo ukwenzela ukuba sibe nokuphucula amathuba abanawo abafundi kwimisebenzi yabo yokufunda. Sikholelwa ukuba esi siseko sinako ukuphucula iziphumo zolwazi lokufunda nokubhala nolwazi lokubala, izinga lokupasa kwabafundi ngokubanzi nezinga labafundi abagqibayo ukufunda. UMzantsi Afrika lilizwe elisakhulayo yaye sivile ukuba, kweli xesha loqhagamshelwano lwehlabathi jikelele, amazwe asazama ukuleqa umgangatho kumele avelise izakhono eziyimfuneko. Ngako oko ke amazwe afana neli lethu anawo amandla okwazi ukukhuphisana namanye kunye nokuzinza. Into ebaluleke kakhulu kukuba nabafundi abakwaziyo ukufunda, ukubhala nabakuvuyelayo ukuya esikolweni. Ukuxabiseka kwesikolo kwezentlalo kungaphuculwa ukuba kwenziwa iinzame mpela zokufunda. Iishedyuli zomsebenzi ziza kuthathwa njengenxalenye yomqulu ophathelele kwiPhulo leZiseko zokuFunda. Lo mqulu uthathwa njengesixhobo sokuxhasa nokunika intsingiselo kweli phulo. Ngenxa yoluvo lokuba amaphulo aba yintetho nje yomlomo engenaziphumo, iishedyuli zomsebenzi ziza kusebenza njengentsika yokuxhasa ukwakhiwa kweziseko zolwazi lokufunda nokubhala kunye nokubala. Lilinge lokubonelela ootitshala ngezikhokelo zokufundisa usuku ngalunye lwesikolo. Ezi shedyuli zomsebenzi ziza kuthunyelwa ezikolweni ngenjongo yokufumana ingxelo ngokuqhubekayo (feedback). Ziza kuvavanywa kwakhona kwizikolo ezithile ezikhethiweyo. La maxwebhu aza kusasazwa njengezikhokelo ngoJanuwari 2009 kuze kucelwe izimvo ngoJulayi 2009. Ziya kuphindwa zivavanywa kwakhona ezi shedyuli zomsebenzi ngoJulayi 2009. Zonke izimvo ezifunyenweyo ziya kusetyenziswa ekuphuculeni ngakumbi iishedyuli zomsebenzi. ISebe leMfundo eNtshona Koloni liziko elithanda ukufunda izinto yaye lizama ukuqonda iimeko elisebenza phantsi kwazo ngamaxesha onke. Le nkqubo yokufunda yinkqubo ehlala iqhubeka okokoko, njengoko sineemeko ezingahlali zimi ndawonye neziguquka ngokukhawuleza. Lo gama sihlala sikukhumbula oku, ukucelwa kwezimvo novavanyo lilinge lokwamkela ingcamango yeziko elithanda ukufunda izinto ngokuvelisa iingcinga ezisekelwe kwiimbono zootitshala, kwakunye nezo zabo bakwiimeko ezahlukeneyo kwiphondo lethu. Siyazi ukuba ukunyanzelisa indlela enye yokwenza izinto kwiimeko ezahlukeneyo asiyondlela esa empumelelweni. Siyazi kwakhona ukuba kufuneka simamele, sithethe size sifumane iimpendulo zokukhawulelana nemingeni ephambi kwethu. Ukwenza uvavanyo nokucela iikhomenti kuza kusinika ithuba lokuthetha, lokumamela nokufumana izisombululo njengoko siqhubela phambili nenkqubo yemfundo es emgangathweni elungiselelwe bonke abafundi bethu.
uGqr. S. Naicker, uMlawuli oyiNtloko woPhuhliso lweKharityhulam
IZAKHONO ZOBOMI ZESHEDYULI YOMSEBENZI
IBAKALA 1
INTSHAYELELO
Ishedyuli yomsebenzi yeZakhono zoBomi sisikhokelo esinokusetyenziswa ukunceda ootitshala ekulungiseni abafundi ukuba bakwazi ukukhawulelana nobomi ndawonye nezinto zabo ezinokuthi zenzeke. Kungoko ke iqulathe imiba yezentlalo, yobuqu, yengqondo, yovakalelo neyomzimba, emelwe kukwaziwa ngabafundi ukuze bakwazi ukuyenza ekupheleni kweziGaba zabaQalayo.
Kucingwa ukuba izihloko ezibandakanyiweyo kwishedyuli yomsebenzi ziya kubenza abafundi babe nakho ukwenza izigqibo ezizizo, ezibonisa uxanduva lokuziphatha ngokusesikweni nezibonisa ukwazi ukuyimela into abayithethayo nabayenzayo malunga nempilo yabo kunye nemeko-bume ebangqongileyo. Ikwagxile ekubeni abafundi bakhuthazwe ekuzuzeni nasekuziqheliseni ngezakhono zobomi eziya kubanceda ukuphendula kwimingeni, baze badlale indima ebonakalayo nebonisa uxanduva kwezoqoqosho naseluntwini. (NCS -AmaBakala R-3 (2002).
Ishedyuli yomsebenzi yahlulwe ngokwentsuku ezi- 5, kwaye iqhubeka yonke imihla.
o Usuku 1: Ukuphuculwa kwezempilo
o Usuku 2: Ukuziphuhlisa buqu
o Usuku 3: Uphuhliso lwentlalo
o Usuku 4: Ukukhula ngokwasemzimbeni
Usuku 5: Lwazisa ngeNkalo yesiFundo nesiphumo/ neziphumo ezitsha ukuqhelanisa utitshala nomfundi malunga nemiba yekharityhulam engasoloko ifumana ingqwalasela yexesha elabelwe yona ngesizathu sayo sokudala ukusilela kwingqiqo esisiseko senkalo yesifundo esithile xa umfundi engena kwisiGaba esiPhakathi.
Ixesha elabelwe izakhono zoBomi leli lilandelayo:
o IBakala 1 nele- 2: 1 iyure 10 imizuzu
o IBakala 3: 1 iyure 15 imizuzu
Kulindeleke ukuba utitshala alandele iprogram yemihla ngemihla/ yeveki nganye njengoko kuzekelisiwe ukuze umfundi ekugqibeleni anike umfanekiso wokwazi ukujongana nobomi obuzinzileyo.
- 1 -
IZAKHONO ZOBOMI ZESHEDYULI YOMSEBENZI
IBAKALA 2
IKOTA 1
IVEKI IZPHUMO ZESIFUNDO IMIGANGATHO YOVAVANYO NOKUFUNDISA OKUNGUNDOQO
ISIKHOKELO SIKA-
TITSHALA
1 LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
UVAVANYO OLWANDLALELAYO
• Malugqitywe ngeeveki zokuqala ezimbini zeeveki zesikolo ngokungqamene nokufundisa kule phiriyodi
Usuku 1
Impilo yobuqu bakho o Xoxa ngokubaluleka kokugcina
umzimba ucocekile yonke imihla o Chonga indlela yokuthintela
amavumba amabi omzimba Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Xoxa ngelungelo’ lokuthandwa’ o Chonga uxanduva olumalunga
nokunika uthando
Usuku 3 Iinkcukacha zobuqu bakho
o Hlaziya idilesi neenombolo zefowuni
Usuku 4 Intshukumo yokusetyenziswa
kwamalungu omzimba nentshukumo yemithambo-luvo o Ubuchule bokuhambahamba o Ukuhambelana kwesandla neliso
o Ukuzifudumeza: Umdlalo: “USimon uthi “ • Sebenzisa izixhobo zebala
lokudlalela: hamba, baleka, khasa, khwela
o Umsebenzi ongundoqo:
Ikhosi emalunga nezithintelo • Bandakanya nemingeni
evumela abafundi ukuba bajiwuzise, baxhathise, bajule baze bagange
o Umdlalo wokuziphozisa
• Yenza isangqa • Ukwetyisa ingcingane
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 2 -
Ukwazisa ngenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: ubuGcisa obuBonwayo LO 1, 2, 3, 4
Usuku 5
Phanda, yenza uze wetyise ingcingane o Yenza ivili lemibala elilula,
usebenzisa imibala ethile evela kwivili lemibala
o Yila umfanekiso (image) o Bonisa uze uthethe / bhala
malunga nobugcisa bakho
Inkalo
yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko
2
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa komzimba o Imithambo-luvo (senses): chonga
imithambo-luvo emi-5 o Xoxa ngomthambo-luvo “wokujoja’
Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Xoxa ngelungelo lokuba negama /
ifani kunye nesazisi. o Uxanduva olulolwakho
ukulondoloza igama nokuziqonda
Usuku 3 Umfanekiso wobuqu bakho
o Hlola “Konke ngam” : Isini o Chonga isini sakho o Chonga iiyantlukwana phakathi
kwamakhwenkwe / kwamantombazana
Usuku 4
Imidlalo yemveli o Uguni (hopscotch) o Ukuzifudumeza o Dlala imidlalo yemveli elula efana
no’Yi: ma:-abafundi bayahamba kodwa babuye barhwaqele kwakubizwa ilungu lokugqibela u-‘ma’
o Umsebenzi ongundoqo: o Zoba iipatheni ezilula zeempawu
ze’ hopscotch’ emgangathweni. Ngokwamaqela abafundi bafumana ithuba lokutsiba i’ hopscotch’
o Yazisa ngeerhayimu ezisetyenziswa xa kutsitywa ‘i-scotch’
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 3 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo yeTekhnoloji LO 1
o Umdlalo wokuziphozisa o Ukudlalwa ngokukhululekileyo
‘Kukaguni’ (hopscotch) o Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Iprojekthi: Imodeli yendlu eyakhiwe ngebhokisi njengeprojekthi yeqela o Phanda: Xoxa ngeentlobo
ezahlukeneyo zokuyilwa kwendlu o Uyilo: Cwangcisa izinto
ezifunekayo kunye noyilo lwendlu o Yenza: Makuqhutyekekwe.
Inkalo yesifundo
yeTekhnoloji
3
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa komzimba o Imithambo-luvo (senses): Xoxa
ngomthambo-luvo wokungcamla Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Xoxa ngelungelo lokuba ube
lilungu losapho okanye njengemeko yosapho, icawe, iqela lezentlalo / lezenkcubeko
Usuku 3 Umfanekiso wobuqu bakho
o Hlola “Konke ngam: Izinto endizithandayo
Usuku 4
Intshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba o Intshukumo yokuhamba uye
phambili nangasemva o Ulwazi lokusebenzisa isithuba
o Ukuzifudumeza • Abafundi bafudumeza
iintlobo ngeentlobo zamalungu omzimba-ukuqalela entanyeni, umzimba ongasentla, umzimba ongasezantsi, imilenze neenyawo
o Umsebenzi ongundoqo:
Umdlalo wokujongana nezithintelo • Bandakanya le misebenzi
ilandelayo: ukukhasa, ukuxhuma, ukuhamba
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 4 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiTekhnoloji LO 1
gosogoso, ukubaleka, ukujika nokuxhathisa kwiqonga elinyusiweyo (elevated platform)
o Umdlalo wokuziphozisa
• Yenzani imikrozo. Hlalani phantsi nize netyise ingcingane lo gama niziphozisayo
Usuku 5
Iprojekthi: Imodeli yendlu eyakhiwe ngebhokisi, njengeprojekthi yeqela o Yakha uze uhombise indlu o Phonononga: Bonisa uze
uvavanye iintlobo zokuyilwa kwendlu njengoko iqela lijikelezayo.
o Nikezela ingxelo
Inkalo
yesifundo kwiTekhnoloji
4
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa komzimba o Imithambo-luvo: Chonga
imithambo-luvo emi-5 o Xoxa ngomthambo-luvo ‘
wokubona’ Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Xoxa ngelungelo lokuhamba
isikolo nokufunda o Chonga uxanduva lokuba
sesikolweni nokufunda. Usuku 3
Umfanekiso wobuqu bakho o Hlola “Konke ngam: ‘Izinto
endingazithandiyo.. ‘ Usuku 4
Intshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba o Intshukumo yokuhamba uye
phambili nangasemva
o Ukuzifudumeza • Tsibela ngaphambili,
ngaphakathi nangaphandle kwehupula yakho
• Yenza ihula-hupula
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 5 -
Ukwazisa ngenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: UmDaniso LO 1, 2, 3, 4
o Umsebenzi ongundoqo:
• Ukucela umngeni ngokusebenzisa ihupula: Tsibela nagphandle kwehupula yakho uze utsibele kude lee kuyo, kangangoko unakho
• Ugqatso lwehupula: Abafundi basebenzisa ihupula njengentambo yokutsibatsiba, ukuze babaleke olu gqatso
o Umdlalo wokuziphozisa
• Ngena ngaphakathi, uze uphumele ngaphandle kwehupula, wakugqiba uhlale phantsi.
• Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Umsebenzi weqela o Ukuphendula kwimiyalelo o Ukuzifumanela isithuba
esisesakho o Ukuhamba ngokukhululekileyo
nomlingane wakho
Inkalo yesifundo
kwezobuGcisa nezeNkcubeko
5
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa komzimba o Imithambo-luvo: Chonga
imithambo-luvo ibe mi-5: Umthambo-luvo wokuva
Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Xoxa ngelungelo lokukhuseleka
ekonzakaleni nasengozini o Chonga uxanduva ojongene nalo
ekuzikhuseleni wena buqu Usuku 3
Umfanekiso wobuqu bakho o Hlola “Konke ngam: “Izinto
endiqaqambe ngazo / ezincomekayo
o Chonga izinto oqaqambe ngazo Usuku 4
Intshukumo evakalisayo o Isingqi
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 6 -
Ukwazisa ngenkalo yesifundo KwiiSayensi zoQoqosho nezoLawulo LO 1
o Ukuzifudumeza
o Yahlula kubini isithuba sobuqu bakho
o Abafundi batsibatsiba ngokwesingqi / umculo ngaphandle kokungqubana
o Umsebenzi ongundoqo:
Iipatheni zesingqi o Abafundi benza iintshukumo
ezifanayo ngeenyawo neengalo zabo, belandela umculo
o Tshintsha iintshukumo xa kutshintsha umculo….ngcileza ngonyawo olunye…ngqisha ngeenyawo…baleka ngeenzwane, njl njl
o Umdlalo wokuziphozisa
o Lala kwisithuba sobuqu bakho uze umamele umculo
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Indlu nomthengi o Chaza ‘indlu’ ‘ nomthengi’ o Chonga izinto zasekhaya ezidla
ngokuthengwa rhoqo o Thelekisa izintlu uze unike ingxelo
malunga neemveliso zeentengo ezenzeka rhoqo ekhayeni.
Inkalo yesifundo
KwiSayensi zoQoqosho nezoLawuloi
6
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU
Usuku 1
Ukukhathalelwa komzimba o Chonga uphahla lomzimba
namalungu omzimba, umz; intloko, intamo, inengalo (torso), njl njl
Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Xoxa ngelungelo lokuba
‘…ngumntwana’ umz; ukungabinaxanduva lomntu omdala, ukudlala, ukukhathalelwa, njl njl.
o Chonga uxanduva lokuba ngumntwana
Usuku 3
Umfanekiso wobuqu bakho o Hlola “Konke ngam” :
Xandikhulayo
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 7 -
LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwazisa ngenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: UmCulo LO 1, 2, 3, 4
o Chaza umsebenzi onqwenela
ukuwenza /umsebenzi ngokwasengqeshweni, njl njl
Usuku 4
Intshukumo yokuvakalisa o Ulwazi lokusebenzisa isithuba o Imilo neepatheni
o Ukuzifudumeza o Ngokomyalelo, abafundi
bayahamba / babaleka ngokwephatheni (run in patterns) umz; babaleka benze unobumba ongu “S’’, “O “, njl njl
o Umsebenzi ongundoqo:
Yenza iimilo ngokwamaqela o Hamba wedwa emgceni, emva
koko esangqeni, nakusingasangqa, njl njl
o Emva koko hambani niliqela
o Umdlalo wokuziphozisa o Kwisithuba sobuqu bakho-lala
phantsi uze uzobe iimilo emoyeni
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Ukucula nokwenza umculo o Qhwaba /shukuma ulandele
iibhithi (beats) ezahlukeneyo nezingqi zomculo
o Yongezelela ngesihlokomisi somzimba (body percussion) njengento ekhapha umculo
Inkalo yesifundo
kwezobuGcisa nezeNkcubeko
7
LO 1 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO
Usuku 1
Ukukhathalelwa komzimba o Chonga uphahla lomzimba
namalungu omzimba; intloko, iingalo, iminwe, isibhukubhuku somzimba esingena ntloko, iingalo nemilenze, imilenze, njl njl
o Chaza umsebenzi nentshukumo yamalungu omzimba.
Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Xoxa ngelungelo lokuveza imbono
eyeyakho neembono zabanye
Isahluko 1
Isahluko 2
- 8 -
LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI IUkwazisa ngenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: IDrama LO 1, 2, 3, 4
o Uxanduva lokuvakalisa iimbono
ngenkathalo nokuhlonipha iimbono zabanye.
Usuku 3
Iimvakalelo o Chonga iimvakalelo ezahlukeneyo,
umz; ukuba lusizi, ukonwaba, ukuba neentloni, ukuba nomsindo, njl njl.
Usuku 4
Intshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso • Ukuzifudumeza o Imidlalo yeliso neminwe o Ganga uze ujule ibhola • Umsebenzi ongundoqo:
Amaqela ogqatso-imidlalo yebhola o Jula uze ugange o Dlulisela ibhola o Qakathisa ibhola o Qengqa ibhola o Baleka nebhola ngokuyikhaba
njalo kancinci (dribble) • Umdlalo wokuziphozisa o Yenza isangqa esikhulu, biza
igama uze ujule ibhola kuloo mntu o Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Umdlalo-kulinganisa o Buka iphowusta / umfanekiso
obonisa uluhlu lwabantu nemisebenzi, umz; umboniso wezentengiso (market scene)
o Xoxa ngomboniso o Dlala umboniso, umana udlala
iindawo zabantu ngabantu o Thelekisa iinkcazo ezahlukeneyo
Isahluko 3
Inkalo yesifundo
kwezobuGcisa nezeNkcubeko
8
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO
Usuku 1
Ukulondolozwa komzimba o Chaza iindlela zokukhusela
umzimba kwiimeko ezahlukeneyo zemozulu: ubushushu nelanga
Usuku 2
Amalungelo noXanduva o Chaza ikhonsepthi ethi, “
Amalungelo oluntu”
Isahluko 1
Isahluko 2
- 9 -
LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwazisa ngenkalo yesifundo KwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo: EzeMbali LO 1, 2, 3
o Chaza uMhla wamaLungelo
oLuntu-21Matshi Usuku 3
Iimvakalelo o Xoxa ngovakalelo lobukhwele
/lomona o Bonisa imeko-yokuba nobukhwele
/nomona o Chonga iindlela zokumelana
nobukhwele /nomona kwiimeko ezahlukeneyo
Usuku 4
Intshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso
kunye nonyawo neliso • Ukuzifudumeza o Ngamaqela ama-4 ukuya kwama-
6. Umfundi omnye ujiwuzisa ibhola esekawusini macala onke lo gama abanye betsiba ngaphaya kwayo
• Umsebenzi ongundoqo: Ukujula
nokuganga o Ngababini , abafundi bajiwuzisa
ibhola esekawusini baze bayijulele umlingane oza kuyiganga
o Umlingane uyayijiwuzisa ayijule ibuyele apho ibivela khona
o Makuphindwe kwakhona • Umdlalo wokuziphozisa o Fumana isithuba-jiwuzisa iingalo
macal’onke, umzimba uze ke ngoku ucothise ukuze ume, umphumle
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Ugqaliso lolwazi: Amava malunga nezentlalo mandulo o Umbuzo: Ayehleli njani
amakhoboka kwiKapa langaphambili?
o Fumana inkcazelo kwimithombo yolwazi, umz; imifanekiso, iincwadi okanye izinto
o Tolika inkcazelo, umz; thelekisa izinto ezifanayo nezahlukileyo kubomi beli xesha sikulo.
Isahluko 3
Inkalo yesifundo
KwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo (EzeMbali)
- 10 -
9 LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa komzimba o Xoxa ngokukhuselwa komzimba
kwiimeko zemozulu: Ingqele nobumanzi
Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Xoxa ngamalungelo /ngenkululeko
kwezenkolo’ kunye noxanduva lokuhlonipha iinkolo zabanye kunye neendlela abaqhuba ngazo
Usuku 3 Iimvakalelo
o Chaza uvakalelo ‘lokunxunguphala’
o Xoxa ngeemeko ezibangela ‘unxunguphalo’
o Chonga iindlela zokumelana nonxunguphalo kwiimeko ezahlukeneyo
Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba • Intshukumo yokuhamba uye
phambili nangasemva • Ukuzifudumeza o Yenza amaqela abafundi ama-4
ukuya kwama-5 uze uvikele ibhola ingayi kubachasi babo
• Umsebenzi ongundoqo: Ugqatso
lokubaleka kunikezelwana (relay running)
o Abafundi aba-6 ukuya kwaba-8 mabenze iqela
o Sebenzisa ibhola okanye ibhola esekawusini eza kumana idluliswa njengoko amalungu ngamanye ebaleka, ejikeleza indawo emakishelwe iqela ngalinye ngutitshala
• Umdlalo wokuziphozisa o Yizani nonke esangqeni o Ukwetyisa ingcingane
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 11 -
Ukwazisa ngenkalo yesifundo KwiiSayensi ezimalunga neNdalo LO 1
Usuku 5
Umxholo: Ihlabathi nangaPhaya Kwalo Umz; Phanda ‘ngomoya’ (atmosphere) nemozulu o Cwangcisa: Khetha amaqondo
ahlukeneyo emozulu ngeentsuku ezahlukeneyo ukuwageyija (gauge).
o Yenza: Sebenzisa isilinganiso semozulu (weather gauge) uze uqhubeke ngophando ngokwesicwangciso.
o Phengulula: Phonononga uze uthelekise izinto othe wazifumanisa.
Inkalo
yesifundo KwiiSayensi ezimalunga
nendalo
10
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa komzimba o Xoxa ngokukhuselwa komzimba
kwiimeko zemozulu o Umoya: amehlo, iindlela, ulusu
Usuku 2
Bethelela: AmaLungelo noXanduva Usuku 3
Iimvakalelo o Xoxa ngovakalelo ‘lomsindo’ o Bonisa oonobangela bokuba
‘nomsindo’ o Chonga iindlela zokumelana
nomsindo kwiimeko ezahlukeneyo Usuku 4
Intshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba, imithambo-luvo o Intshukumo yokuhamba
uyephambili nangasemva o Ukuhambelana kwesandla neliso
kunye nonyawo neliso
• Ukuzifudumeza o Ukusebenzisa iibhola ezikhtywayo,
ukubaleka nokukhabelana ibhola • Umsebenzi ongundoqo o Umdlalo okhululekileyo
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 12 -
Ukwazisa ngenkalo yesifundo KwiiSayensi malunga nezeNtlalo: iJografi LO 1, 2, 3
• Umdlalo wokuziphozisa o Iintshukumo zesangqa-
ukujikelezela ngasekunene nangasekhohlo
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Ugqaliso lolwazi: Imephu yemifanekiso eneempawu ezingundoqo
• Phanda: Umthombo-imephu uMzantsi Afrika
• Phonononga inkcazelo: Chonga uze uxoxe ngeendawo ezikwimephu.
• Cacisa uluvo: Xoxa ngezinto ozifumanisileyo
Inkalo
yesifundo KwiiSayensi
malunga nezeNtlalo (iJografi)
- 13 -
IZAKHONO ZOBOMI ZESHEDYULI YOMSEBENZI
IBAKALA 2
IKOTA 2
IVEKI IZIPHUMO ZESIFUNDO IMIGANGATHO YOVAVANYO NOKUFUNDISA OKUNGUNDOQO
ISIKHOKELO SIKA-
TITSHALA
1 LO 1 – 4
Iintsuku 1 ukuya ku-3
Uhlaziyo lweekhonsepti ezinzima zeKota 1 o AmaLungelo noXanduva o Amalungelo ezeNkolo o Imigqaliselo yezokhuseleko o Xoxa ngokhuseleko ezindleleni xa
usiya esikolweni o Chaza imithetho yokupatrola
kwabafundi Usuku 4
Umdlalo nentshukumo enesingqi o Isingqi nokuxhathisa • Ukuzifudumeza o Umfundi ngamnye unentambo:
Ukudlala ngokukhululekileyo nokutsibatsiba ngentambo
• Umdlalo ongundoqo:
Ukutsibatsiba ngentambo o Tsiba ngaphaya kwentambo
ejiwuziswayo: Ngokwamaqela ezithathu Ababini mabajiwuzise
intambo,owesithathu atsibe intambo ejiwuziswayo
Nikanani amathuba-tshintshanani kwakwenziwa umqondiso
• Umdlalo wokuziphozisa o Yakha isangqa ngentambo
eyeyakho suka kwesakho isangqa uye kwesinye ngokomyalelo.. Phinda kwakhona ude ube ubuyele kwesakho isangqa-hlala phantsi uze uphumle
o Ukwetyisa ingcamango
Isahluko 1 Isahluko 2 Isahluko 3
- 14 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: ubuGcisa obuBonwayo LO 1, 2, 3, 4
Usuku 5
Ukucinga nokuthetha ngemifanekiso-ngqondweni (images) • Khangela uze uchaze imibala,
imigca, iimilo neethektsha (textures), imilinganiselo (proportions) kwimisebenzi yobugcisa eyeyakho neyabanye
Inkalo
yesifundo kwezobuGcisa
nezeNkcu-beko
(ubuGcisa obuBonwayo)
2
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukhuseleko ezindleleni o Chonga uze uxoxe ngentsingiselo
yemiqondiso yendlela, umz; imiqondiso inika ingcaciso, imiqondiso elumkileyo
Usuku 2
Ubudlelwane o Usapho lwam: Chonga iintlobo
ezahlukeneyo zeentsapho, umz; Usapho olunomzali omnye, usapho olungunozala wezinye iintsapho (nucleus family) usapho olunabileyo (extended family)
Usuku 3
Iimvakalelo o Xoxa ngovakalelo ‘lokoyika’ o Bonisa oonobangela boloyiko o Chonga iindlela zokumelana
noloyiko kwiimeko ezahlukeneyo, umz; Xa kukho utshintsho, ungquzulwano, uxhatshazo
Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba
o Intshukumo yokuhamba uye phambili nangasemva
o Ulwazi lokusebenzisa isithuba
o Ukuzifudumeza • Landela ubhontsi: Ukubaleka
ngokukhululekileyo. Kwakwenziwa umqondiso, tshintsha icala okulo ngokuthi ulandele icala eliboniswa ngubhontsi katitshala
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 15 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo KwezobuGcisa nezeNkcubeko: Umculo LO 1, 2, 3, 4
o Umsebenzi ongundoqo: Umdlalo
• Ikati nempuku: Abafundi benza isangqa esikhulu bebambene ngezandla (yenza izangqa ezikhulu ezibini kwiiklasi ezinkulu)
• Abafundi ababini bayakhethwa, omnye kubo yikati, aze omnye abe yimpuku
• Kwakwenziwa umqondiso, ikati izama ukubamba impuku emayibaleke ngokungena iphuma esangqeni; abafundi bemben ngezandla njalo bathintela ikati ukuba ingayibambi impuku
o Umdlalo wokuziphozisa
• Hamba phakathi esangqeni usenza imidlalo yokuphefumla
• Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Ucalulo lwezandi eziviwayo o Luchonga iindidi (genres)
ezahlukeneyo zomculo, umz; ezokuthuthuzela iintsana (lullabies), ezokumatsha
o Luphendula kumculo owahlukeneyo
Inkalo yesifundo Kwezobu-
Gcisa nezeNkcu-
beko
3
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UPHUHLISO BUQU
Usuku 1
Imigqaliselo yezokhuseleko o Chonga imiqondiso yendlela
kubantu abahamba ngeenyawo o Chaza intsingiselo yayo kunye
nenjongo Usuku 2
Ubudlelwane o Usapho lwam: Xoxa ngosapho
Usuku 3
Iimvakalelo o Xoxa ngovakalelo ‘
lokungaqiniseki’ o Xoxa ngeemeko ezidala
ukungaqiniseki o Chonga iindlela zokumelana
novakalelo lokungaqiniseki kwiimeko ezahlukeneyo
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 16 -
LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 4
Intshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba o Intshukumo yokuhamba
uyephambili nangasemva o Ukuxhathisa
o Ukuzifudumeza
• Linganisa abasebenzibesebenza..bebal-eka, becholachola ama-apile..bepeta igadi…besarha iplanga…besebenzisa ihamile…njl njl.
o Umdlalo ongundoqo: Umdlalo
• Kopa iintshukumo / Landela inkokheli
• Abafundi baziqhelisa ezi ndlela zobume (positions) zilandelayo, besebenzisa amalungu abo omzimba::
• Hamba uze ume…uhambe uye kuma ngeenzwane
• hamba uze ume, iingalo zime ngokuthe tyaba…phakamisa umlenze wasekhohlo uye phambili, phezulu ngaphandle kokugoba idolo-umlenze wasekhohlo mawutshintshane nowasekunene
• hamba uze ume, iingalo zime ngokuthe tyaba; phakamisela umlenze wasekhohlo / wasekunene emacaleni
• Ukuhamba ujikeleze…hamba ngeenzwane…hamba ngomphakathi weenyawo..hamba ngomphandle weenyawo.
• Ukuhamba…jiwuzisa iingalo ziye phambili..emacaleni..phezulu naphantsi
o Umdlalo wokuziphozisa
• Imidlalo yokuzolula…qala ngemilenze…umzimba ongezantsi…umzimba ongentla…iingalo…intamo
• Ukwetyisa ingcingane
- 17 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: UmDaniso LO 1, 2, 3, 4
Usuku 5
Isigama esimalunga nentshukumo o Hlola amnyatheloomdaniso
asisiseko/ ngokulandelelana kwawo/ iintshukumo ezinesingqi
Inkalo
yezobuGcisa nezeNkcu-
beko: UmDaniso
4
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Imigqaliselo yezokhuseleko o Chonga imiqondiso yendlela
yabahambi bendlela (kuyaqhutyekekwa)
o ngokungqonge isikolo o Okwikhaya lakho/ ebumelwaneni
Usuku 2
Ubudlelwane o Usapho lwam: Xoxa ‘ngosapho
olunabileyo’ umz; abazala, oodadobawo, omalume
Usuku 3
Iimvakalelo o Xoxa ngovakalelo: usizi o Chonga izinto / iziganeko
ezibangela usizi o Chonga iindlela zokumelana
nosizi.
Usuku 4 Intshukumo yokuvakalisa
o Ipatheni enesingqi • Ukuzifudumeza
o Ngokusebenzisa umculo, bavumele abafundi bashukume ngokwesingqi somculo kwiintshukumo ezikhululekileyo
o Sebenzisa iintlobo ngeentlobo zokwenziwa komdaniso, bonisa abafundi iindlela zokusebenzisa imizimba yabo ngokwesingqi
• Umsebenzi ongundoqo:
‘Tshayela indlu’ o Iintshukumo zokutshayelela
ngaphambili, emacaleni, entla kwentloko, njl.njl. Fakela umculo.
o Yila umdaniso apho abafundi banokuzivakalisa khona.
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 18 -
Ukwazisa ngenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo: IJografi LO 1, 2, 3
• Umdlalo wokuziphozisa
o Intshukumo ecothayo: iintshukumo ezenzekayo xa utshayela
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Ugqaliso lolwazi: Uthungelwano lonxibelelwano o Phanda: Iindlela ezahlukeneyo
zokuya esikolweni o Phonononga inkcazelo: Vavanya
izinto othe wazifumanisa o Chaza ngokucacileyo uluvo:
Vakalisa uluvo olulolwakho malunga neyona ndlela imfutshana yokuya esikolweni
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo:
iJografi
5
LO 1 UKPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa kemeko-bume yokungqonge isikolo o Chaza imeko-bume yokungqonge
isikolo, umz. Ucoceko, intsulungeko, uhlaza- umthunzi, iintyatyambo, imifuno, amanzi, iindawo ezinebala lokudlala, iindawo zokuhlambela (ablutions), amagumbi okufundela
Usuku 2
Ubudlelwane noXanduva o Hlola ”Abahlobo bam” o Chonga uze udwelise iimpawu
zomhlobo olungileyo o Nika izizathu zenketho
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Usapho lwam: Chaza uMama
okanye uTata ‘omnye’ nabantwana Usuku 4
Intshukumo yokuvakalisa o Ipatheni enesingqi o Ukuzifudumeza
• Nyenyisa: shukumisa amalungu ngamalungu omzimba ngokwesingqi somculo… intloko…iingalo…inyonga ..imilenze…iinyawo
Isahluko1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 19 -
Ukwazisa ngenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: IDrama LO 1, 2, 3, 4
o Umsebenzi ongundoqo:
• Yenza ushwankathelo malunga neentshukumo zokutshayela nokusetyenziswa kwesithuba
• Qhubeka ”Tshayela indlu” • Ngokwemigca,
nangokwezangqa, njl njl.
o Umsebenzi wokuziphozisa • Hlala esangqeni-jikajika
amaqatha, jikelezisa iinyawo • Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Ukudlalwa komdlalo weqela o Amaqela amancinci akhetha ibali
eliqhelekileyo o Adlala ibali, ethatha iindawo zawo o Ayila isiphelo esahlukileyo
Inkalo
yesifundo kwezobuGcisa
nezeNkcu-beko (IDrama)
6
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa kwemeko-bume yokungqonge izikolo o Cebisa uze uphande iindlela
zokwenza isikolo sibe, yimeko-bume yokusingqongileyo, enempilo
Usuku 2 Ukuzingca ngelizwe lakho
o Iintsuku zemiBhiyozo; o Xoxa ngosuku loLutsha: 16 Juni
kunye nezizathu zokwenziwa kwalo mbhiyozo
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Xoxa ngokubaluleka kokwazi
okulungileyo nokungalunganga o Chonga uze uxoxe ngezinto /
iimeko ezilungileyo nezingalunganga.
Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yokuvakalisa o Ipatheni enesingqi o Ukuzifudumeza
Umdlalo wesangqa: I-‘Mexican Wave’
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 20 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNdalo LO 1
o Umsebenzi ongundoqo: “Vula
iringi” (open the ring) • Isangqa siya ngasekhohlo
nangasekunene • Yiya ngaphakathi /ngaphambili
nangaphandle /ngasemva • Thubeleza ungene uphuma
o Umdlalo wokuziphozisa
• Yolula umzimba ngokwesingqi somculo… intloko….iingalo…iinyonga…
imilenze….iinyawo njl njl • Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Umxholo: IMatha neeMathiriyeli Umz; Phanda ngeempawu zeemathiriyeli- ithekstsha, ukomelela, ubunzima, njl njl o Cwangcisa: Khetha iimathiriyeli
ezahlukeneyo ezi-yi-2, umz; (umthi, intsimbi), uze ucwangcise ukuze uphande iimpawu zento nganye.
o Yenza: Qhuba uphando, umz; Ingaba iyadada /iyatshoa, ingaba iyagoba, ingaba iyophuka, njl njl
o Phonononga: Makuqhutyekekwe
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi ezimalunga nezeNdalo
7
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU
Usuku 1
Ukulondolozwa kwemeko-bume yokungqonge isikolo o Cebisa uze uphande iindlela
zokwenza isikolo ukuba sibe nemeko-bume enempilo (iyaqhubeka)
Usuku 2 AmaLungelo noXanduva
o Chaza uze uxoxe ngelungelo ‘ lokuvota’ ukufikelela kwesona sisombululo okanye isigqibo ngokwesininzi nangokwemvumelwano
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Xoxa ngexabiso ‘lentlonipho’
kubantu abadala. o Chonga iindlela zokubonisa
intlonipho, umz; ukubulisa, ukusukela umntu omdala esitulweni sebhasi, ukumphathisa
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 21 -
LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwaziswa ngenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNdalo LO 1
iimpahla, ukumvulela angene phambi kwakho emgceni (queue), njl njl . Usuku 4
Intshukumo yomthambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso • Ukuzifudumeza
o Umdlalo: Ngababini…basebenzisa ibhola yentenetya bayivikele ukuze ingafunyanwa liqela lababini abangabachasi
• Umsebenzi ongundoqo:
Imtenetya o Ukusebenzisa iibhola
zentenetya: Ngababini, abafundi bajula baze bagange ibhola
o Ngababini , abafundi badlala intenetya yesandla….usebenzisa isandla ukuze abethe ibhola iye kumchasi
o Ngababini , basebenzisa intshukumo, yokubetha ngephini kumdlalo weqakamba ukujulelana ngebhola
• Umdlalo wokuziphozisa
o Ukolula imisipha o Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Umxholo: IMatha neeMathiriyeli Umz; Phanda ngeempawu zeemathiriyeli-ithekstsha, ukomelela, ubunzima, njl njl o Cwangcisa: Khetha iimathiriyeli
ezi-2 ezahlukeneyo, umz; (iglasi,iplastiki) uze ucwangcisele ukuphanda ngeempawu zento nganye.
o Yenza: Qhuba uphando, umz, ingaba iyadada/ iyatshona, ingaba iyagoba, ingaba iyophuka, njl njl
o Phonononga: Vavanya izinto oziozifumanisileyo uze urekhode.
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi ezimalunga
nendalo
- 22 -
8
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa kwemeko-bume yokungqonge isikolo o Cebisa uze uphande ngeendlela
zokwenza isikolo ukuze sibe nemeko-bume esempilweni
Usuku 2
AmaLungelo noXanduva o Chaza uze uxoxe ngelungelo
‘lokuvota’ o Chaza ngeendlela zokuvota
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Chaza uze uze uxoxe
ngentlonipho ‘kwisiphatha-mandla’ umz; utitshala, inqununu, ugqirha, umzali, umfundisi, urhulumente, njl njl
o Chonga iindlela zokubonisa intlonipho ‘kwisiphathamandla’
Usuku 4 Umdlalo
o Umsebenzi weqela o Ukuhambelana konyawo neliso
• Ukuzifudumeza
o “Rhwaqela”: Ukubaleka ngokukhululekileyo…kwakubethwa impempe, abafundi bayarhwaqela kubume babo bentshukumo
o Umfundi othe washukuma, uyakhutshwa
• Umsebenzi ongundoqo: Ugqatso
lokubaleka nebhola ngokukhaba kancinci njalo (dribble relay) o Ngokwamaqela anamalungu
ama-6 ukuya kwisi-8 yenzani imikrozo
o Amaqela kulindeleke ukuba agqibe ukwenza intshukumo yokubaleka nebhola ekhatywayo, ngendlela egosogoso
o Iqela eligqibe kuqala, lilo eliphumelelayo
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
Isahluko 4
- 23 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo: EzeMbali LO 1, 2, 3
• Umdlalo wokuziphozisa
o Abafundi benza imidlalo elula yokuzolula lo gama bephefumla ngokukhululekileyo
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Ugqaliso lolwazi: URhulumente o Umbuzo: Ngubani urhulumente
woMzantsi Afrika, noMongameli nabaphathiswa abaziintloko, abafana nomphathiswa wezemfundo, wezempilo, wezophuhliso loluntu, wezemali, wezokhuseleko?
o Fumana inkcazelo evela kwimithombo yolwazi, umz. Imifanekiso, iincwadi okanye izinto.
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo
9
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa kwemeko-bume yokusingqongileyo o Cebisa uze uphande ngeendlela
zokwenza isikolo ukuba sibe nemeko-bume enempilo (iyaqhubeka)
Usuku 2 Amalungelo noXanduva
o Yenza umdlalo-kulinganisa wokuvotela ‘umphathi weklasi’ wekota elandelayo
o Qaphela: Musa ukubala okanye ufunde okuthe kwafunyaniswa
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Chaza uze uxoxe ngentlonipho:
“kwabo basisebenzelayo/ abasincedayo, umz. Umntu oncedisayo ekhaya (domestic worker) umntu osebenza egadini (gardener)
o Chonga iindlela zokubonisa intlonipho
Usuku 4
Umdlalo o Ixesha lokuhlomla (reaction time)
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
Isahluko 4
- 24 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiTekhnoloji LO 1
o Ukuzifudumeza
• Ukunkcunkca kwindawo okuyo, ujikeleze ibala
o Umsebenzi ongundoqo:
‘Reaction drills’ Ngokwabalingane….. nisebenzisa irula…. Umfundi omnye uphakamisela phezu kwentloko yakhe irula iwe, omnye umfundi azame ukuyiganga phambi kokuba ibetheke emgangathweni • Indlela yokuguqa nibambelele
emadolweni…. Abafundi ababini bayajongana…. Phakathi kwabo kukho ibhola yentenetya. Utishala uyakwenza umqondiso, abafundi bazama ukoxutha ibhola, omnye komnye.
• Abalingane bayajongana, Baphakamisa iingalo nezandla, bayazolula; bazama ukubethana ngezandla, bayazolula; bazamathana ngezandla logama baphephanayo ukuze omnye angabethwa ngomnye
• Ukungqubana ngamadolo: Ngokwabalingane, bazama ukungqubana ngamadolo lo gama baphephanayo ukuze omnye angangqutywa ngomnye.
o Umdlalo wokuziphozisa
• Abafundi bahamba bathi saa ngokukhululekileyo, bejiwuzisa iingalo lo gama bephefumla ngokukhululekileyo
• Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Iprojekthi: Umz; Ukwenza ibhotolo o Phanda: Indlela eyenziwa ngayo
ibhotolo o Cwangcisa uze uyile:
Ngokwamaqela, cwangcisa izithako (ingredients) nezinye iimathiriyeli /izinto /izixhobo ezifunekayo
o Yenza: Dibanisa izithako uze uziqhuqhe
Inkalo yesifundo
kwiTekhnoloji
- 25 -
o Phonononga: Yiba neseshoni
yokungcamla ukuvavanya uhlobo (quality) lwebhotolo oyenzileyo.
10 LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukulondolozwa kwemeko-bume yokusingqongileyo
o Bonisa iindlela zokwenza imeko-bume yesikolo ukuba ibe nempilo (iyaqhubekeka)
Usuku 2 AmaLungelo noXanduva
o Bala uze wazise ngezinto othe wazifumanisa kumdlalo wokuvota obubanjwe kwiVeki 9
o Xoxa ngenkqubo yovoto uze unike ingxelo malunga neendlela zokuphucula le nkqubo, umz; ubulungisa, imfihlo, ukugaya ivoti, njl njl.
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko
o Chaza uze uxoxe ngentlonipho ‘kwabo basisebenzelayo / abasincedayo, umz; abasincedayo ekhaya, abasebenzayo ekhaya abasebenza egadini,
o Chonga iindlela zokubonisa intlonipho
Usuku 4
Intshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso o Ukuzifudumeza
• Dlala umdlalo wokuphepha ibhola
o Umsebenzi ongundoqo: ‘Eye-
Ball games’ • Ngababini, omnye makeme
ngaphambili, omnye ngasemva. Ongaphambili umlingane, ujula ibhola ngasemva, phezu kwentloko yakhe ukuze omnye umlingane ayigange….bayatshintshana
• Ngababini, bayajongana baze bangxabalaze. Omnye uzama ukujula ibhola yentenetya ukuze ingene phakathi kwemilenze yomnye
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
Isahluko 4
- 26 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi zoQoqosho nezoLawulo LO 1
• Ngababini…. Omnye udlala
indawo yomgcini-gowuli kwibhola ekhatywayo aze omnye-azame ukukhaba ibhola iye ezipalini
o Umdlalo wokuziphozisa
• Gqithisa ibhola ngaphandle kokusebenzisa izandla
• Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Iimfuneko neemfuno o Chaza iikhonsepthi “zeemfuneko
neemfuno” uze unike imizekelo. o Chonga iimfuno neemfuneko
ezizezakho
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi zoQoqosho nezoLawulo
- 27 -
IZAKHONO ZOBOMI ZESHEDYULE YOMSEBENZI
IBAKALA 2
IKOTA 3
IVEKI IZIPHUMO ZESIFUNDO IMIGANGATHO YOVAVANYO UKUFUNDISA OKUNGUNDOQO
ISIKHOKELO SIKA-
TITSHALA
1 LO 1 – 3 LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: ubuGcisa obubonwayo LO 1, 2, 3, 4
Usuku 1 ukuya kusuku 3
Uhlaziyo malunga neekhonsepthi ezinzima zeKota 2 o Ukuziphatha ngokusesikweni
neemfundiso ezisisiseko o Amalungelo noxanduva o Iimvakalelo
Usuku 4
Intshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba nentshukumo yemithambo – luvo (Perceptual Motor) o Ukubethelela o Ukuzifudumeza
• Ukuqala ngokunkcunkca zolileyo, uze uye ukhawuleza.
o Umsebenzi ongundoqo: Umdlalo
wokujongana nezithintelo • Gqiba umdlalo wokujongana
nezithintelo, obandakanya imisebenzi yokujula nokuganga nokukhaba, ekuhambeni kwenkqubo.
o Umdlalo wokuziphozisa
• Beka ingxowa yeembotyi kumalungu omzimba, ingawi.
• Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Umsebenzi weqela o Yila ikholaji yeqela eyenziwa
phantsi kweliso likatitshala, esekelwe kumxholo / kwisihloko esinikiweyo.
Isahluko 1 Isahluko 2 Isahluko 3
Inkalo yesifundo sobuGcisa
neNkcubeko (UbuGcisa
obubonwayo)
2
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO
Usuku 1
Ukutya okunempilo o Xoxa ngamaqela okutya
angundoqo ama-4 umz. iprotini, iikhabohadrethi, iziqhamo nemifuno, iimveliso zomzi wobisi, uze unike imizekelo.
Isahluko 1
- 28 -
LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 2
Ukhuseleko o Phanda ngokhuseleko esikolweni o Chonga iingozi umz. iingozi
zokubhulisha, zokugibisela izinto, zezikere, zokubaleka, zokulwa, njalo njalo.
o Chaza ukuziphatha ngendlela efanekileyo (ekhuselekileyo).
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Chaza uze uxoxe ngokubaluleka
kwe‘ntlonipho’ no‘nyamezelo’ kwabo bangenathamsanqa njengathi, umz. amahlwempu, abalambileyo, ababuthathaka, abangenamakhaya, njalo njalo.
o Chonga iindlela zokubonisa intlonipho nonyamezelo.
Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba o Ulwazi lokusebenzisa isithuba o Intshukumo yokuhamba uye
phambili nangasemva
• Ukuzifudumeza o Umdlalo “krweca uze uhambe”
• Umsebenzi ongundoqo: Iingcuka
neegusha. o Yahlula abafundi babe
ngamaqela amabini- elinye iqela liza kuba ziingcuka elinye libe ziigusha.
o Misa umda ngezangqa ezikhulu eziza kuba ziishedi zokufaka iigusha xa zibanjiwe.
o Ngokomqondiso katitshala iingcuka zizama ukubamba iigusha ze zizifake ezishedini (sheds).
o Iigusha ezingabanjwanga zizama “ukukhulula” ezo zibanjiweyo ngokukrweca izandla zazo.
o Xa iigusha ezibanjiweyo zikrweciwe ziyakhuleka kwakhona.
Isahluko 2
Isahluko 3
- 29 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi zoQoqosho nezoLawulo LO 2
• Umdlalo wokuziphozisa
o Ukulola imisipha…gobela ngaphambili uze ukrwece umhlaba, intloko edolweni, njalo njalo. Ukwetyisa Ingcingane
Usuku 5
Iindlela zokufumana imali o Xoxa ngeendlela zokufumana
imali umzekelo. ngokuphangela okanye ngokuziqesha.
o Yandlala awakho amava okufumana imali.
o Chaza iimbono onazo ngekamva malunga nokufumana imali (umz. Xa ndikhulile)
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi zoQoqosho nezoLawulo
3
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukutya okunempilo o Xoxa ngeqela lokutya: ‘iProtini’
uze unike imizekelo . Usuku 2
Ubudlelwane o Abahlobo:
• Chonga ukuba ngubani umhlobo umz. Iimpawu zomhlobo.
• Ngamaqela dwelisa uze uxoxe ngabahlobo bakho uchaze nokuba kutheni bengabahlobo.
Usuku 3 Ukuziphatha ngokusesikweni
neemfundiso ezisisiseko o Chaza uze uxoxe ngexabiso
le‘ntlonipho’ no‘nyamezelo’ kubantu beenkcubeko ezahlukeneyo.
o Chonga iindlela zokubonisa intlonipho nonyamezelo kubantu beenkcubeko ezahlukeneyo.
Usuku 4
Intshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso o Ukuzifudumeza
• Abafundi babaleka besakha isangqa…ngokomqondiso owenziwayo batshintsha ukubaleka besiya
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 30 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: Umculo LO 1, 2, 3, 4
ngasekunene… ngasekhohlo, njalo njalo.
o Umsebenzi ongundoqo: Ipatheni
yesangqa • Abafundi bakha isangqa
esikhulu. Besebenzisa ibhola yentenetya baze bajule ibhola ngepatheni ethile. Baphinda ipatheni.
• Yazisa ngebhola yesibini… eyesithathu neyesine.
o Umdlalo wokuziphozisa
o Gqithisa iibhola ngokwengqikelelo, zijikeleze isangqa Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Umsebenzi weqela o Cula uze usebenzise izixhobo
zezihlokomiso ukuhambelana nengoma
Inkalo yesifundo sobuGcisa
neNkcubeko (uMculo)
4
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukutya okunempilo o Xoxa ngeqela lokutya : ideri
Usuku 2
Inkcubeko nezenkolo o Chonga iinkcubeko neenkolo
ezahlukeneyo kuMzantsi Afrika o Chonga inkcubeko nenkolo yakho.
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Cacisa uze uxoxe ngexabiso
le‘ntlonipho’ no‘nyamezelo’ lwabantu abakhubazeke ngokomzimba nangengqondo.
o Chonga iindlela zokubonisa intlonipho nonyamezelo kubantu abakhubazeke ngokomzimba nangengqondo.
Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba o Ulwazi lokusebenzisa isithuba o Intshukumo yokuhamba uye
phambili nangasemva
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 31 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiTekhnoloji LO 1
• Ukuzifudumeza
o Ihashe nenqwelana…omnye umfundi uzenza ihashe omnye umkhweli
o Besebenzisa intambo ebekwa phezu kwe “hashe” iqabele entanyeni, iye ngaphantsi kwamakhwapha, uze ugcine incam yentambo yokubhexesha “ihashe”.
o Phalani nijikeleze nize nitshintshe izikhundla xa kesenziwa umqondiso.
• Umdlalo ongundoqo :
Oonomyayi nezilenge (cranes) o Yohlula iklasi ibe ngamaqela
amabini. Elinye iqela liza kuba ngoonomyayi lize elinye libe zizilenge (cranes).
o Amaqela ema enze isikweri kumgca omnye osembindini ze kuthi xa kusenziwa umyalelo othi “Oonomyayi” abafundi abangoonomyayi babelekele emgceni wokhuseleko ophawulwe malunga nama – 20m ukusuka kwibala ebebemi kulo.
o Phinda ngokuyalela “Izilenge”, zibaleke ukuze zikhuseleke, njalo njalo.
• Umdlalo wokuziphozisa
o Ngababini: Iintshukumo ezibonisa umfanekiso oyinyani. Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Iprojekthi: Ukwenza imaski • Phanda: Iintlobo zeemaski • Yila: Cwangcisa uze uyile imaski
eyeyakho • Yenza: Makuqhutyekekwe
Inkalo yesifundo
kwiTekhnoloji
5
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO
Usuku 1
Ukutya okunempilo o Xoxa ngeqela lokutya:
‘Iikhobhohadreti’ uze unike imizekelo
Usuku 2
Inkcubeko o Chonga iinkcubeko ezahlukeneyo
eklasini / esikolweni / ekuhlaleni
Isahluko 1
Isahluko 2
- 32 -
LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEZIMBENI
o Umsebenzi weqela – khetha
inkcubeko ozakwenza uphando ngayo uze ugqalise koku kulandelayo: Iimfundiso ezisisiseko /
inkqubo yenkolo izinxibo ukutya imibhiyozo
o Yenza umboniso kwiiveki ezintathu
Usuku 3 Ukuziphatha ngokusesikweni
neemfundiso ezisisiseko o Chaza uze uxoxe ngexabiso
le‘ntlonipho’ kwizilwanyana. o Chonga iindlela zokubonisa
intlonipho kwizilwanyana. Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yokusetyinziswa kwamalungu omzimba o Ulwazi lokusebenzisa isithuba o Intshukumo yokuhamba uye
phambili nangasemva
o Ukuzifudumeza • Ngokusebenzisa iihupula
ezisasazwe kwindawo yokudlala, abafundi bahamba gosogoso bagqithe kuzo ngaphandle kokungqubeka omnye komnye.
• Xa kunikwa umyalelo abafundi bayaleqana ukutsibela embindini wehupula.
• Phinda kwakhona umyalelo ukhwaza amanani ..1.2..3 no - 4 ukubonisa ukuba bangaphi abafundi abanokuma kwihupula.
• Abangaphezulu kwenani elifunekayo bema ngaphandle.
• Susa iihupula njengoko abafundi besima ngaphandle.
o Umsebenzi ongundoqo: Hoop
worm • Abafundi benza umkrozo
omnye bebambe iihupula ngasekunene emgangathweni
• Ongasemva uyakhasa ephumela kwiihupula,
Isahluko 3
- 33 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo KwiTekhnoloji LO 1
elandelwa ngolandelayo njalo njalo.
• Iihupula ngoku zidluliselwa phambili ade wonke umfundi afumane ithuba lokukhasa aphumele kwitonela.
o Umdlalo wokuziphozisa
• Imidlalo yokuzolula ngaphakathi kwehupula - ukufikelela kwisithuba esingaphandle
• Ukwetyisa Ingcingane Usuku 5
Iprojekthi: Ukwenza imaski o Yenza: Yenza imaski uze
uyihombise. o Phonononga: Bonisa iimaski uze
uvavanye imveliso yokugqibela o Nika ingxelo
Inkalo yesifundo
kwiTekhnoloji
6
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukutya okunempilo o Xoxa ngeqela lokutya: ‘Iziqhamo
nemifuno’ uze unike imizekelo.
Usuku 2 Inkcubeko
o Phanda ngenkcubeko – Iimfundiso ezisisiseko nenkqubo yezenkolo, izinto ezenziwayo, imibhiyozo, ukutya, isinxibo njalo njalo. (Umboniso kwiiveki ezimbini)
Usuku 3 Ukuziphatha ngokusesikweni
neemfundiso ezisisiseko o Chaza uze uxoxe ngexabiso
le‘ntlonipho’ yepropati o Chonga iindlela zokubonisa
intlonipho yepropati. Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso • Ukuzifudumeza
o Umdlalo wokunikezela iithegi eqeleni • Amaqela abadlali amabini.
Nikezela ngemixwayo ukuchonga amaqela. Thosa / Phosa into
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 34 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: iDrama LO 1, 2, 3, 4
enamacala amabini ahlukeneyo ukubona ukuba leliphi na iqela eliza kuthegishwa kuqala. Qalisa. Xa kusenziwa umqondiso, yima.
• Iqela elihlaselayo lakha amaqela anamalungu amabini, bebambene ngezandla bezama ukufaka ithegi kubavikeli. Iqela elihlaselayo lakha amaqela anamalungu ama-4…5…6…7…8…10 bebambene ngezandla bezama ukufaka ithegi kwiqela labavikeli
• Umdlalo ongundoqo: “Iitoti ezintathu”/ Betha uze uBaleke o Abafundi bohlulwa babe
ngamaqela okudlala amabini. Besebenzisa iitoti ezintathu enye ibekwe phezu kwenye, iqela eligibiselayo ligibisela iitoti zithi saa ze libaleke liyokubeka iitoti, enye ngaphezu kwenye kwakhona, ngeli xesha iqela elivikelayo lifaka ithegi kwaba balungisa iitoti ukuze libafake entolongweni.
o Tshintsha iqela eligibiselayo uze uqale kwakhona umdlalo ekuqaleni.
o Iqela eligibiselayo linikwa amathuba okugibisela amathathu ukuba liwise iitoti. Ukuba abaphumeleli, bayakhutshwa.
• Umdlalo wokuziphozisa o Ukwetyisa Ingcingane: Yiba
nengxoxo yeqela ngeendlela zokuphumelela kwixesha elizayo.
Usuku 5
Umdlalo wephaphethi o Chonga ingxaki yobume bemeko
yendawo / umba o Sebezisa iphaphethi ukubonisa
ingxaki leyo
Inkalo yesifundo
kwezobuGcisa nezeNkcubeko
(iDrama)
- 35 -
7 LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukutya okunempilo o Xoxa ngeqela lokutya: ‘iimveliso
zederi’ uze unike imizekelo. Usuku 2
Inkcubeko o Qhubeka ngophando
olungenkcubeko – imfundiso ezisisiseko / inkqubo yenkolo, okwenziwayo ngesiqhelo, isinxibo njalo njalo. (umboniso kwiveki enye)
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko
o Chaza uxoxe ngexabiso le‘ntlonipho’ kwimeko-bume yokusingqongileyo umz. Sukulahla inkunkuma naphi na, sukophula imithi, sukutshisa, sukuqhuba ezibhitshini, njalo njalo.
o Chonga iindlela zokubonisa intlonipho kwimeko-bume yokusingqongileyo.
Usuku 4
Intshukumo yemithambo-luvo o Ubuchule bokwahlula amacala o Ukuhambelana konyawo kunye
neliso
• Ukuzifudumeza o Yazisa uludwe lweentshukumo
ezilinganiswayo ezenziwa ngecala lomzimba lasekunene nelasekhohlo. Umzekelo: Ukuthi “qhwa” komnwe wesandla sasekunene…ukuthi “qhwa” komnwe wesandla sasekhohlo… ukukhaba konyawo lwasekunene…ukukhaba konyawo lwasekhohlo. Yenza isangqa ngengalo yasekhohlo / yasekunene, njalo njalo .
• Umsebenzi ongundoqo: Baleka
nebhola uyikhaba kancinane uze usuke uyikhabe kakhulu. o Ngamnye ngamnye baleka
nebhola uyikhaba kancinane (njengesoka) usebenzisa
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 36 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: uMdaniso LO 1, 2, 3, 4
ngokulinganayo iinyawo zombini; baleka nebhola uyikhaba kancinane ujikeleze ihupula…ujikeleze ngasekunene uphinde ujikeleze ngasekhohlo njengewotshi; baleka nebhola uyikhaba kancinane usebenzisa unyawo lwasekhohlo / lwasekunene kwiindawo eziphawulweyo.
o Ngokwamaqela ezine: Bemile bakhe isangqa, abafundi bakhabela ibhola komnye nomnye besebenzisa unyawo olongamela elinye ngamandla kuqala, baze balandelise ngelo lingasetyenziswa njalo.
o Fakela ezizezakho inguqunguquko.
• Umdlalo wokuziphozisa
o Hlalani ngabathathu – gqithisani ibhola omnye komnye kusetyenziswa iinyawo zombini.
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Ukucinga nokuthetha ngomdaniso • Thetha ngawo uze uthelekise
imidaniso eqhelekileyo umz. ihip-hop, isipantsula, ikhrampingi, ibhaleyi, umdaniso obonwa kumabonakude, njalo njalo.
Inkalo yesifundo
kwezobuGcisa nezeNkcubeko
(uMdaniso)
8
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU
Usuku 1
Ukutya okunempilo o Yila uludwe lwezipheko
olubandakanya amaqela okutya angundoqo ama-4.
Usuku 2
Inkcubeko o Yazisa uphando malunga
neenkcubeko.
Usuku 3 Ukuziphatha ngokusesikweni
neemfundiso ezisisiseko o Chaza uze uxoxe ngexabiso
lokuzihlonipha buqu o Chonga iindlela zokubonisa
ukuzihlonipa.
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 37 -
LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo: iJografi LO 1, 2, 3
Usuku 4
Iintshukumo zokuvakalisa o Iipatheni ezinesingqi • Ukuzifudumeza
o Yazisa ingoma nomsebenzi womdaniso, umz. “There comes the Alibama”
o Umsebenzi ongundoqo: Umdaniso wesintu
o Abafundi benza amanyathelo ahlukahlukeneyo belinganisa umdaniso wamakhoboka ase ‘Cape Malay’ xa ebhiyozela ukuza kwenqanawa ize kuwakhulula.
• Umdlalo wokuziphozisa
o Cula ingoma o Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Ugqaliso lolwazi: Iindawo ezibalulekileyo kubume basekuhlaleni. • Phanda: Indawo ezibalulekiyo
kubume basekuhlaleni umz. Umgodi wegolide, intaba yetafile, umgodi waseKimberly, imuziyam yezobuGcisa, indlu yenkonzo yama-Islam, itempile, icawe njalo njalo.
• Phonononga inkcazelo: Cacisa ngeenkcukacha zokubaluleka
• Cacisa uluvo: Cazulula izinto ozifumanisileyo uze ucacise uluvo
• Nika ingxelo.
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo (iJografi)
9
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU
Usuku 1
Ukutya okunempilo o Chaza ukubaluleka kwamanzi
njengenxenye yedayethi enempilo umz. Sela iiglasi ezi - 8 zamanzi yonke imihla.
Usuku 2
Inkcubeko o Unikezelo malunga neenkcubeko.
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Chaza uxoxe ngexabiso
‘lokuzihlonipha’.
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 38 -
LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNdalo LO 1
o Chonga iindlela zokubonisa
ukuzihlonipha buqu. Usuku 4
Intshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso
nonyawo neliso • Ukuzifudumeza: “Jonga ntsho-o
ebholeni” o Abafundi banebhola enye
ekufuneka beyijulile ibanjwe nangubani na.
o Umfundi ogange ibhola uyijulela omnye umfundi kwangoko, njalo.
• Umsebenzi ongundoqo:
Izakhono zokudlala ibhola o Yohlula iklasi ngokwamaqela
ama – 5 ohlobo lunye o Amaqela aziqhelisa ezi
zakhono zilandelayo kwizitishi zokuqhelisa ze babolekisane emva kwemizuzu esi – 7 ukuya kwi – 10 Isitishi 1 Ukukhaba
ngomphakathi wonyawo Isitishi 2 Ukubamba
ibhola eqengqelekayo Isitishi 3 Misa ngxi ibhola
ngenyawo Isitishi 4 Ukudlulisa ibhola
emva kokuyimisa ngxi
• Umdlalo wokuziphozisa o Ukuhamba ngokucotha ngexa
kusoluleka iqela lemisipha engundoqo, umz. imilenze nomqolo.
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Umxholo: Ubomi nokuPhila Umz. Abantu nezilwanyane – Phanda iimfuneko ezingqinelanayo noxhomekeko o Cwangcisa: Ketha isilwanyana
esiqhelekileyo ekuza kufundiswa ngaso.
o Yenza: Qhuba uphando umz. • Fuminisa ukuba sifuna ntoni
ukuze sibe siyaphila. • Thelekisa kwiimfuneko zomntu
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi zeNdalo
- 39 -
• Chonga ukuxhomekeka
emntwini okanye kwesinye isilwanyana
o Phengulula: Chaza uphengululo lwakho nokufumanisileyo
10 LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Ukutya okunempilo Chaza ukubaluleka kweeVithamini
njenge nxenye yedayethi enempilo.
Usuku 2
Ukuzingca ngelizwe lakho o Usuku lokubhiyozela ubutyebi
bemveli - 24 Septemba Xoxa ngokubaluleka kobutyebi
bemveli Chonga uxanduva lokugcina
ubutyebi bemveli o Cula umhobe wesizwe
Usuku 3
Ukuziphatha ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko o Xoxa ukuba bekunokwenzeka
ntoni xa bekungekho ukuziphata ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko
o Chonga imfuneko yokuziphata ngokusesikweni neemfundiso ezisisiseko eziyakuba sisikhokhelo kwindlela yokuziphata.
Usuku 4
Imidlalo, Intshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba nentshukumo yemithambo-luvo o Konke • Ukuzifudumeza
o Umdlalo wesithethe: umz. Ama-orenji neelamuni / oonomyayi nezilenge / ithegi
• Umsebenzi ongundoqo:
o Izitishi zokudlala ezikhululekileyo:- Uguni Iibhola ezifakwe ezikawusini Iihupula Iintabo
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 40 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo: ezeMbali LO 1, 2, 3
• Umdlalo wokuziphozisa
Ukujikelezisa amalungu omzimba Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
Ugqaliso lolwazi: Ubomi babantu baseMzantsi Afrika mandulo • Umbuzo: Yintoni obakho ubutyebi
bemveli? • Fumana inkcazelo kwimithombo
yolwazi umz. Imifanekiso okanye izinto eziphathekayo o Tolika inkcazelo umz. Chaza
uze uthelekise nezinye izinto ezifanayo nezinto ezahlukileyo
o Rekhoda inkcazelo.
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo (ezeMbali)
- 41 -
IZAKHONO ZOBOMI ZESHEDYULE YOMSEBENZI
IBAKALA 2
IKOTA 4
IVEKI IZIPHUMO ZESIFUNDO IMIGANGATHO YOVAVANYO
NOKUFUNDISA OKUNGUNDOQO UMSEBENZI WOVAVANYO OSESIKWENI
ISIKHOKELO SIKA-
TITSHALA
1 LO 1 – 3 LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo: iJografi LO 1, 2, 3
Iintsuku 1 ukuya ku-3
Uhlaziyo lweekhonsepthi ezinzima zeKota yesi - 3
Umsebenzi weqela
o Bonisa ubuchule obahlukileyo womsebenzi weqela
Usuku 4 Intshukumo yokusetyenziswa
kwamalungu omzimba nentshukumo yemithambo-luvu o Uhlaziyo o Ukuzifudumeza
• Ukuzolula • Tsiba umtsi wesele neqabane
o Umdlalo ongundoqo: Umdlalo
wokujongana nezithintelo • Amaqela abadlali agqibezela
umdlalo wokujongana nezithintelo obandakanya imisebenzi yokujula nokuganga ekuhambeni kwenkqubo.
o Umdlalo wokuziphozisa
• Beka ingxowa yeembotyi kumalungu omzimba, ingawi.
• Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5 Ugqaliso lolwazi: Indawo
yokuhlala nemeko bume yokusingqungileyo o Phanda: Iintlobo zendawo
yokuhlala ekuhlaleni. o Phonononga inkcazelo:
Chonga ukuncedakala nokungancedakali kwabantu abahlala apho.
o Cacisa uluvo: Chaza imiceli-mingeni, cebisa ngokunye okunokwenziwa, njalo njalo.
Isahluko 1 Isahluko 2 Isahluko 3
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo (iJografi)
- 42 -
2
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHU- HLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Izifo ezosulelayo o Chonga ‘izifo ezosulelayo’
ezahlukeneyo umz. imaleriya, umkhuhlane, iTB, iHIV / Aids, ikholera
o Xoxa ngeempawu zesifo ngasinye esosulelayo
Usuku 2
Ukuzingca ngelizwe lakho o Kubonisa iisimboli zesizwe o Umhobe o Iflegi o Imbasa yesizwe
Usuku 3
Ukuxhatshazwa o Chonga iindlela ezahlukileyo
zokuxhatshazwa, umz. ngentetho, ngemvakalelo, ngokwasemzimbeni nangokwesondo.
Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla-neliso o Ukuzifudumeza
• Landela inkokheli – utitshala ukhetha umfundi ukuba abe yinkokheli.
o Umdlalo ongundoqo: Umdlalo
weqakamba omncinane. • Gqalisela kwimithetho
yomdlalo • Amaqela amabini omdlalo,
esebenzisa ibhola yokuziqhelisa ethambileyo neziphunzi, belungisa indawo ekhethelwe ukudlala iqakamba.
• Iibhola ezijulwayo ziyancitshiswa ukuvumela abo bazama ukubetha ibhola, nabayigibiselayo bafumane ithuba lokuthatha inxaxheba kangangobuninzi babo.
o Umdlalo wokuziphozisa
• Zolule uze wenze imisipha ithambe
• Ukwetyisa ingcingane
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 43 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: Umculo LO 1, 2, 3, 4
Usuku 5
Ukunxibelelana nokuvakalisa ngomculo • Sebenzisa ilizwi ukulinganisa
izandi kokusingqongileyo umz. izithuthi, isaqhwithi, ingxangxasi, ukuthontsiza kwempompo yamanzi, njalo njalo.
• Yila i‘sounds cape’ njengakulo mzekelo ungasentla
Inkalo
yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko
Umculo
3
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Izifo ezosulelayo o Chonga ‘izifo ezosulelayo’
ezahlukeneyo umz. imaleriya, umkhuhlane, iTB, iHIV / Aids, ikholera
o Xoxa ngeempawu ‘zesifo ngasinye esosulelayo’
o Chonga ukuba zisasazeka njani izifo
Usuku 2
Ukuzingca ngelizwe lakho o Kwalatha iisimboli zesizwe o Intyatyambo o Umthi
Usuku 3
Ukuxhatshazwa o Chonga ukuxhatshazwa
ngokusemzimbeni o Xoxa ngeempendulo
ezifanelekileyo kuxhaphazo lwasemzimbeni
Usuku 4 Umdlalo nentshukumo
yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla-neliso • Ukuzifudumeza
o Umdlalo: u-Eggie embindini
• Umsebenzi ongundoqo: Umdlalo weqakamba omncinane. o Qhubekeka ngomsebenzi
weveki engaphambili
• Umdlalo wokuziphozisa o Zolule uze wenze imisipha
ithambe o Ukwetyisa ingcingane
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 44 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: iDrama LO 1, 2, 3, 4
Usuku 5
Yenza umdlaloxeliso o Ngamaqela amancinane. o Umntu omnye ulinganisa igama
okanye ibinzana engakhange athethe
o Abanye kufuneka baqashele
Inkalo
yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko
(iDrama)
4
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZE-NTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Izifo ezosulelayo o Chonga izifo ezosulelayo
eziqhelekileyo umz. iflu, imasisi, injinana (German measles), irhashalala, uqwilikane.
o Chonga iindlela eziqhelekileyo ezisasazeka ngayo izifo ezosulelayo.
o Chaza iindlela zokukhusela ukusasazeka kwesifo esosulelayo.
Usuku 2
Ukuzingca ngelizwe lakho o Kubonisa iisimboli zesizwe o Intlanzi o Intaka o Isilwanyana
Usuku 3
Ukuxhatshazwa o Chonga ukuxhatshazwa
ngokovakalelo o Xoxa ngeempendulo
ezifanelekileyo kuxhaphazo lovakalelo
Usuku 4
Intshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba o Intshukumo yokuhamba uye
phambili nangasemva. • Ukuzifudumeza
o Dlala indawo kwimidlalo ye-athiletiki: Linganisa imbaleki; umjuli wejavelina; umtsibi owenza umtsi omde; umtsibeli phezulu
• Umsebenzi ongundoqo:
Ukugqotsa o Misa umgama – 50 ukuya
kuma-60 eemitha o Beka abafundi aba-4 ukuya
kwa-6 kwiqela elinye (abakheke ngokufanayo)
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 45 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo: ezeMbali LO 1, 2, 3
o Abafundi kwiqela ngalinye
bayabaleka beshiyiselana omnye nomnye ukuyokuphuma esiphelweni.
o Ziqhelise imithetho nolandelwano: “On your mark” ; “Get Set”; “Go”
o Ziqhelise ukubaleka ngokuthe ngqo kumzila ophawulweyo uze ubaleke kwipali yesiphelo.
• Umdlalo wokuziphozisa
o Amaqela adlala umdlalo, othi landela inkokheli
o Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Ugqaliso lolwazi: Ubomi kwixesha lamandulo Umz. impilo neyeza o Umbuzo: Phanda ngoogqirha /
oonesi / oogqirha bamazinyo ngexesha lamandulo
o Fumana inkcazelo kwimithombo yolwazi umz. imifanekiso, iincwadi okanye izinto
o Tolika inkcazelo umz. thelekisa ukufana nomahluko kwixesha langoku, xoxa ngoncedo nokungabikho koncedo.
o Rekhoda / yenza Umdlalo ngexesha lamandulo nelangoku.
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi ezimalunga nezeNtlalo (ezeMbali)
5
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU
Usuku 1
Izifo ezosulelayo o Chonga izifo ezosulelayo
neziqhelekileyo, umz. isitshanguba, ibhula.
Usuku 2 Ukuzingca ngelizwe lakho
o Kubonisa iisimboli zesizwe ze kuculwe umhobe wesizwe
o Xoxa ngeendlela zokubonisa imbeko yeflegi nomhobe wesizwe
Usuku 3
Ukuxhatshazwa o Chonga ukuxhatshazwa
ngokwesondo o Chonga ukuphatha / ukuphathwa
ngendlela engalunganga nendlela elungileyo
o Xoxa ngeempedulo ezifanelekiyo kuxhatshazo ngokwesondo
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 46 -
LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: uMdaniso LO 1, 2, 3, 4
Usuku 4
Intshukumo yokusetyenziswa kwamalungu omzimba o Intshukumo yokuhamba uye
phambili nangasemva o Ukuzifudumeza
• Nkcunkca endaweni enye; ujikeleze
o Umsebenzi ongundoqo:
Ukutsiba • Umtsi omde: Krwela imigca
apho abafundi baza kusuka khona betsiba ukubheka phambili kangangoko banako.
• Umtsi ophezulu: Abafundi batsiba iintambo ezikumphakamo osezantsi ukuqinisekisa ngokususa umlenze betsibela phezulu
o Umdlalo wokuziphozisa
Izibini: Umdlalo – ukuqhwaba izandla ngesingqi
Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Danisa ukuvakalisa nokunxibelelana o Hlola iintshukumo ezahlukileyo
umz. izilwanyana, iintaka, imithi, njalo njalo nxamnye nesigama nemifanekiso ngqondweni
Inkalo yesifundo
kwezobuGcisa nezeNkcubeko
(uMdaniso)
6
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU
Usuku 1
Izifo ezosulelayo o Chonga indlela ezisasazeka ngayo
izifo ezosulelayo o Chaza iindlela zokuthintela
ukusasazeka kwesifo esosulelayo
Usuku 2 Ukuzingca ngelizwe lakho
o Kubonisa imali yesizwe neesimboli ezibonakala emalini umz. inkozo zemali nemali engamaphepha
Usuku 3
Ukuxhatshazwa o Xoxa ngokubaluleka kwelungelo
lokuthi HAYI o Cacisa iindlela zokwenza njalo
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 47 -
LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi zoQoqosho nezoLawulo LO 1, 2
Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso o Ukuzifudumeza
• Qakathisa ibhola (encinane okanye enkulu) ngexa uhambayo
o Umsebenzi ongundoqo: Qakathisa ibhola • Yima ngxi uze uqakathise
ibhola ujikeleza, umzimba usebenzisa isandla sasekhohlo nesasekunene
• Uguqe ngamadolo …qakathisa ibhola ubonise ulawulo
• Yima uze ujule ibhola emoyeni …qhwaba izandla ngaphambi kokuba uyigange
• Yima uze ujule ibhola emoyeni…jikeleza kumacala onke ngaphambi kokuba uyigange
• Ngabini jula ibhola nomnye komnye ngokuphakama okwahlukileyo…ezantsi…phakathi… phezulu
• Ngamaqela ezi – 5 ukuya kwi – 8 yenza isangqa kube nomntu omnye embindini wesangqa. Abanye babaleka be sakha isangqangexesha lo usembindini edlulisela ibhola nokuba kubani na.
o Umdlalo wokuziphozisa
• Vuthela ibhola eqikelelwayo • Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5
• Usuku lweklasi iyokuthenga: umz. izinto ezenziweyo okanye ezithengiweyo.
• Thenga uze uthengise ngetshintshi engadluliyo kwi – R2
• Yanananiselelana nitshintshiselane
Inkalo yesifundo
kwiiSayensi zoQoqosho nezoLawulo
UMSEBENZI WOKUVAVANYA OSESIKWENI
- 48 -
7 LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
Usuku 1
Izifo ezosulelayo o Yahlula phakathi kweemeko
ezikhuselekileyo. o Chaza uze ubonise amanyathelo
okuzikhusela uze ukhusele nabanye
Usuku 2
Iinkcubeko neenkolo o Chonga iintsuku ezibalulekileyo
kwiinkolo ezahlukileyo o Imibhiyozo yokholo: Eid (Muslim),
Ikrismes (amakrestu), Hanukkah (amaJuda), Divali (amaHindu)
Usuku 3
Ukuxhatshazwa o Xoxa ngokubaluleka kokufumana
umntu onokumxelela othembekileyo
o Chonga abantu abafanelekileyo Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla-neliso • Ukuzifudumeza
o Ukujiwuzisa iingalo njenge phiko lamanzi
• Umsebenzi ongundoqo: Iseti
yentenetya Qhaphela: Lo msebenzi
unokwenziwa ngaphandle kwamaphini okubetha ibhola yeseti yentenetya – sebenzisa isandla ubethe ibhola. o Amaqela anabafundi aba - 6
ukuya kwaba - 8 basebenza ezitishini: Isitishi 1: Ngephini
lokubetha iseti yentenetya – bhampisa / qakathisa ibhola ngexa umile.
Isitishi 2: Ngababini babethela ibhola omnye komnye besebenzisa intende yesandla qha.
Isitishi 3: Betha ibhola idlule ngaphaya kwenethi (Yehlisa intambo ethe tyaba ibesezantsi)
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 49 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwezobuGcisa nezeNkcubeko: ubuGcisa obubonwayo LO 1, 2, 3, 4
Isitishi 4: Betha ibhola
usebenzisa umva wesandla
Isitishi 5: Bethela ibhola kulowo udlala naye kwisithuba esisezantsi sentambo.
• Umdlalo wokuziphozisa
o Dlala ngokuqakathisa ibhola uzimele ngokukhululekileyo: Ngababini abafundi babetha ibhola omnye komnye besebenzisa nokuba liphini leseti yentenetya okanye isandla.
o Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5 Ukunxibelelana nokuvakalisa
usebenzisa ubugcisa • Zibandakanye nezinto ezenziweyo
ngumntu okanye imisebenzi yobugcisa ebonakalisa ubomi benene umz. ijuwelari, imifanekiso, iifoto.
• Xoxa ngendlela igcisa elizisebenzise ngayo izinto ezifunekayo ukunika umdla kumsebenzi wobugcisa umz. imigca, umbala, imilo njalo njalo
Inkalo yesifundo
kwezobuGcisa nezeNkcubeko
: (ubuGcisa obubonwayo)
8
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU
Usuku 1
Izifo ezosulelayo o Xoxa ngekonsepthi yokuchacha o Chaza ngokubaluleka kokubuyela
kwakhona kwimpilo yakho ngokupheleleyo
Usuku 2
Iinkcubeko neenkolo o (Ziyaqhubeka) Chonga iintsuku
ezibalulekileyo kwiinkolo ezahlukeneyo
o Xoxa ngemibhiyozo yokholo – Eid (amaMuslim), iKrismesi (amaKristu), Hanukkah (amaJuda), Divali (amaHindu)
Usuku 3
Ikhonsepthi yobuqu o Chonga iindlela zokuphatha
umzimba wakho usempilweni ukutya okusempilweni,
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 50 -
LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI
ukuzihlonipha, ukhuseleko, ezempilo, uthambo, ukuzithemba Usuku 4
Umdlalo nentshukumo yemithambo-luvo o Ukuhambelana kwesandla neliso • Ukuzifudumeza
o Ukujiwuzisa iingalo njengephiko lamanzi
• Umsebenzi ongundoqo: Iseti
yentenetya Qhaphela: Lo msebenzi
unokwenziwa ngaphandle kwamaphini okubetha ibhola yeseti yentenetya – sebenzisa isandla ubethe ibhola. o Amaqela anabafundi aba - 6
ukuya kwaba - 8 basebenza ezitishini: Isitishi 1: Ngephini
lokubetha iseti yentenetya – bhampisa / qakathisa ibhola ngexa umile.
Isitishi 2: Ngababini babethela ibhola omnye komnye besebenzisa intende yesandla qha.
Isitishi 3: Betha ibhola idlule ngaphaya kwenethi (Yehlisa intambo ethe tyaba ibesezantsi)
Isitishi 4: Betha ibhola usebenzisa umva wesandla
Isitishi 5: Bethela ibhola kulowo udlala naye kwisithuba esisezantsi sentambo.
• Umdlalo wokuziphozisa
o Dlala ngokuqakathisa ibhola uzimele ngokukhululekileyo: Ngababini abafundi babetha ibhola omnye komnye besebenzisa nokuba liphini leseti yentenetya okanye isandla.
o Ukwetyisa ingcingane
- 51 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiiSayensi zeNdalo LO 1
Usuku 5
Umxholo: Amandla noTshintsho Umz. Phanda “Amandla apheleleyo” = ukulungela ukwenza • Cwangcisa: Khetha ithanda-mdlalo
eliyindoda okanye inkosikazi ukuba benze udliwano – ndlebe umz. i-athlethi, indadi, umntu owenza umthambo wemisipha ngentsimbi, imbethi - manqindi umkhweli webhayisekile njalo njalo.
• Yenza: Phanda ngodliwano – ndlebe kokuphi ukutya okufunekayo ukuze uphile qete ubenamandla.
• Phengulula: Cacisa olwakho uphando nokufumanisileyo
Inkalo
yesifundo kwiiSayensi
zeNdalo
9
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASE- MZIMBENI
Usuku 1
Imigqaliselo yezokhuseleko o Xoxa ngokhuseleko lobuqu bakho
ekhaya ngexesha leeholide ezizayo, into ozakuyenza, indawo oza kudlala kuyo.
Usuku 2
Iinkcubeko neenkolo o (Ziyaqhubeka) Chonga iintsuku
ezibalulekileyo kwiinkolo ezahlukileyo
o Xoxa ngemibhiyozo yokholo – Eid (amaMuslim), iKrismesi (amaKristu), Hanukkah (amaJuda), Divali amaHindu
Usuku 3
Umsebenzi weqela o Chonga uluvo lokuzithemba
nokunga zithembi Malunga nomsebenzi weqela
o Chaza umsebenzi weqela owukhethayo uze uchaze ukuba kutheni.
Usuku 4
Imidlalo elungiselelweyo o Eyasemanzini o Ukuzifudumeza
Abafundi bayazifudumeza ngokulinganisa iintshukumo zokuqubha ezinjenge freestyle,ukulinganisa
Isahluko 1
Isahluko 2
Isahluko 3
- 52 -
Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiTekhnoloji LO 1
ibhabhathane, iintshukumo zokubetha uqampu emanzini
o Umsebenzi ongundoqo: Ukuzithemba emanzini • Umsebenzi wasemanzini:
imidlalo yokuzithemba usebenzisa ii-emela zamanzi / uthathe abafundi uye nabo kwidama lokuqubha. Umsebenzi 1: Jula amanzi
ebusweni Umsebenzi 2: Vuthela
amaqamza emanzini Umsebenzi 3. Vula amehlo
emanzini ubone amanzi ngaphantsi
Umsebenzi 4: Phefumlela ngaphakathi uze uvuthele usemanzini
Umsebenzi 5 : Beka indlebe enye emanzini / tshintsha wenze ngenye.
• Ukuba usebenzisa idami lokudada, qwalasela zonke izinto ekufuneka zilunyukelwe.
o Umdlalo wokuziphozisa
• Lala ngomqolo ucinge ngokudada ephulini (ungashukumi kodwa ungazinzi ubengathi ulele phezulu kwawo amanzi) [float].
• Ukwetyisa ingcingane
Usuku 5 Iprojekthi: Ukuphela konyaka / Isipho
seKrismesi / ikhadi o Phanda: Sesiphi isipho / ikhadi
endizakulenza o Yila: Lungiselela indlela yokwenza o Yenza: Kuyaqhutyekwa kwiVEKI
ELANDELAYO
Inkalo yesifundo
kwiTekhnoloji
10
LO 1 UKUPHUCULWA KWEZEMPILO
Usuku 1
Imigqaliselo yezokhuseleko o Cebisa ngeendlela zokhuseleko
ngexesha leeholide o Qonda ukubaluleka kokwazi
iinombolo zefowuni ezibalulekileyo o Bethelela entloko inombolo
ezibalulekileyo
Isahluko 1
- 53 -
LO 2 UPHUHLISO LWEZENTLALO LO 3 UKUZIPHUHLISA BUQU LO 4 UKUKHULA NGOKWASEMZIMBENI Ukwaziswa kwenkalo yesifundo kwiTekhnoloji LO 1
o Ngethuba lokuxakeka iinombolo
ezikhawulezileyo – inqwelo yezigulana, Amapolisa, Izicima - mlilo, 10111,
o Abazali abasemsebenzini o Isizalwane / omnye umntu
onokuqhagamishelana naye. Usuku 2
Iinkcubeko neenkolo o (Ziyaqhubeka) Chonga iintsuku
ezibalulekileyo kwiinkolo ezahlukileyo
o Umsebenzi weqela: Badlale indawo bebonisa imibhiyozo yeenkolo ezahlukileyo - Eid (amaMuslim), iKrismesi (amaKristu), Hanukkah (amaJuda), Divali (amaHindu)
Usuku 3
Umsebenzi weqela • Bonisa ubugcisa bomsebenzi
weqela obahlukileyo Usuku 4
Imidlalo • Imidlalo yee-athiletiki • Umsebenzi weqela lomdlalo
o Ukuzifudumeza
• Ngcuka, lithini ixesha
o Umsebenzi ongundoqo: • Isitishi 1: Umdlalo weqkamba
omncinane • Isitishi 2: Iseti yentenetya • Isitishi 3: Ibhola ekhatywayo
encinane • Isitishi 4: Ukutsibela phezulu • Isitishi 5: Umtsi omde • Isitishi 6: Ukugqotsa
o Umdlalo wokuziphozisa
• Isangqa: Yima uze ujiwuzise ngokuzolileyo
• Ukwetyisa ingcingane Usuku 5
Iprojekthi : Yenza isipho / ikhadi • Yenza: Yenza isipho / ikhadi uze
ulihombise • Phonononga: Zivavanye uze
urekhode phantsi
Isahluko 2
Isahluko 3
Inkalo yesifundo
kwiTekhnoloji