/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

مرور روشها و توسعه سيستم مديريت دانش بر پايه :برداشت دانش پروژه ها وب

سعيد زرآبادي پور

محقق مركز تحقيقات و توسعه مديريت پروژه شركت مديريت توسعه صنايع پتروشيميs_zarabadipour@yahoo.com

حميد زرگرپور مديرعامل مپنا بين الملل

zargarpour@mapna.com حمتكشحسينعلي ز

مديرعامل شركت پتروشيمي اميركبيرzahmatkesh@npc-akpc.com

هاي كليدي واژه

ITمديريت پروژه، مديريت دانش، درسهاي گرفته شده،

چكيدهها كه شامل تجربيات حاصل از اجراي پروژه ها، آگاهي از چگونگي ها، علل ديركرد، حل موجود در پروژه1دانش ضمني

مي باشد، تنها در ذهن افراد درگير در اجراي پروژه قرار دارد و ممكن است با رفتن اين افراد هيچ گاه مورد . ..مشكالت، نوآوري و در صورتي كه اگر اين دانش و تجربيات مستند شده، به اشتراك گذاشته شود و مورد . استفاده مجدد در سازمان پروژه قرار نگيردد اجراي پروژه ها، كاهش زمان و هزينه آنها شده و همچنين مي تواند از بروز مشكالت استفاده مجدد قرار گيرد موجب بهبود فراين

براي تحقق اين امر نياز به توسعه مديريت . مشابه جلوگيري كند و در صورت بروز مشكل با زمان و هزينه كمتر، مشكل حل شود . در پروژه ها مي باشد2دانش

سپس .گيردو مديريت دانش مورد توجه قرار مي 3ي آن به دو بخش ضمني و صريحدسته بنددر اين مقاله ابتدا مفهوم دانش، و با متمايز كردن بين روشهاي جمع آوري و روشهاي مستندسازي شدهبه مرور روشهاي برداشت دانش ضمني در پروژه ها پرداخته

.گردد طول پروژه و بر پايه وب ارائه مي در ادامه نيز، سيستمي جهت مديريت دانش ضمني در. پرداخته مي شودبه بررسي آنها

1. Tacit knowledge 2. Knowledge management (KM) 3. Explicit knowledge

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

مقدمههمه ما نيك آگاهيم كه اجراي پروژه ها در كشور با مشكالت زيادي مواجه است و در نتيجه آن مبالغ هنگفتي از سرمايه هاي

پروژه ها و دربطوري كه تاخير. اين مشكالت باعث بروز تاخيرات و افزايش هزينه هاي پروژه ها مي گردد. ملي به هدر مي رود اغلب همراه با سعي و خطا بوده و كمتر ي مامتأسفانه اجراي پروژه ها. استدرآمدهسر ريز شدن هزينه ها به صورت امري روزمره

به همين دليل كسب تجربه، حفظ و استفاده از آنها . سعي شده است از تجربيات و دانش هايي كه تاكنون كسب شده، استفاده شود و پرداختن به اين امر را مي توان به عنوان راه حلي جهت بهبود اجرا، ]1[ي بعدي از اهميت بسياري برخوردار مي باشددر پروژه ها

.جلوگيري از دوباره كاري ها و كاهش زمان و هزينه اجراي پروژه ها مطرح نمود مي كنند كه اين دانسته ها و تجربيات افراد درگير در آن تجارب بسيار گرانبهايي كسب،هنگاهي كه پروژه اي انجام مي شود

لزوم مستندسازي و نگهداري اين دانش با ذكر . بايد مستند شده و مورد استفاده مجدد در همان پروژه و يا پروژه هاي آتي قرار گيرد و دانش شان را را ترك كنندپروژه اين نكته روشن تر مي شود كه مهندسان و خبرگان پس از اتمام كار پروژه، ممكن است سازمان

از منظر مديريت دانش، دانستن چگونگي ها و تجربيات بسيار ارزشمند است، زيرا جمع آوري آنها نه تنها به منابع . با خود ببرنداستفاده مجدد از اطالعات و دانش به صورت . انساني وابسته است، بلكه مستلزم صرف زمان و هزينه زيادي نيز مي باشد

: اياي عمده زير مي باشد داراي مزسيستماتيك . نياز براي ارجاع مستقيم به پروژه هاي گذشته را حداقل مي كند .احتمال تكرار مشكالت را كاهش مي دهد . هزينه حل مشكالت مي گرددزمان و موجب كاهش

مستندسازي دانش معموالً شركتهاي مديريت پروژه سعي در مستندسازي دانش صريح و يا مستند سازي تحت ايزو دارند و كمتراز دست دادن . اين موضوع ممكن است يك ضرر بزرگ براي شركتها به حساب آيد. ضمني را در دستور كار خود قرار مي دهند

. تجارب، چگونگي ها، راه حل مشكالت و نوآوري ها از اشكاالت مهم پروژه ها به ويژه در اجراي آنها بشمار مي رود

مديريت دانش . كه مفهوم دانش و دسته بندي آن روشن شوداستيف مديريت دانش ابتدا نياز براي درك و تعر

مفهوم دانش

هر چند كه به هر دو مربوط بوده ولي تفاوت آنها لزوماً ماهوي نيست و صرفاً از نظر مراتب با . دانش، نه داده است و نه اطالعات : مي باشد دانش بشرح زيردر موردبرخي تعاريف ارائه شده . هم متفاوتند

دانش، آميزه اي سيال از تجربيات، ارزش ها، اطالعات موجود و نگرش هاي كارشناسي نظام يافته است كه چارچوبي براي ]2[.ارزشيابي و بهره گيري از تجربيات و اطالعات جديد را به دست مي دهد

]3[.در طول زمان بدست مي آيد ه و آگاهي يا شناختي است كه در خالل مطالعه، تحقيق، مشاهده يا تجرب، درك،دانش از اين . دانش، مجموعه اي از نگرش ها، تجربيات و مراحلي است كه به صورت درست و صحيح در كنار هم قرار گرفته اند

]4[.رو، راهنماي مناسبي براي افكار، رفتارها و ارتباطات مي باشد

دسته بندي دانش مشهورترين دسته بندي در اين زمينه، تقسيم دانش به دو هاي مختلفي انجام شده كه بايد گفت در رابطه با دانش، دسته بندي

اين دانش . مورد توجه و تاكيد قرار داد1948 در سال 4اهميت دانش ضمني را اولين بار پليني. بخش دانش ضمني و صريح استردار نيست و ممكن است از طريق گويش اساساً از طريق تجربه و يادگيري عملي كسب مي گردد و از حالت كدگذاري برخو

نيز از قابليت برقراري ارتباط برخوردار نباشد و يا اينكه به سختي امكان پذير باشد؛ بعبارت ديگر اين دانش، دانش نانوشته ) تدريس( . سازمان است كه بيانگر ميزان تجربه و مهارت كاركنان است

4. Polanyi

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

كدگذاري ممكن . كه داراي قابليت كدگذاري و بيان از طريق گويش استدر نقطه مقابل دانش ضمني، دانش صريح وجود دارداست در قالب كلمات، اعداد و يا نمادها باشد مانند نمادهاي استفاده شده در دستگاه نت نويسي موسيقي و علوم دانشگاهي كه از

تعريف ي است كه به روشني تدوين ودانش صريح، دانش: در حقيقت مي توان گفت كه]5[.مثال هاي بارز اين نوع دانش هستندمي توان از قراردادها، در پروژه ها . در پايگاه اطالعاتي كدگذاري و ذخيره شود بدون ابهام بيان گردد و شود و به سادگي و

.دنام بربعنوان دانش صريح . ..مستندات، گزارش ها، الگوها، راهنما ها و : دانش سازمان به صورت صريح باشد كه برخي از آنها عبارتند ازانگيزه هاي زيادي وجود دارد براي اينكه عمده

.سازمان به خاطر دانش، موقعي كه كاركنان سازمان را ترك كنند و دانش فردي شان را با خودشان ببرند،آسيب نمي بيند تشر شده و بكار گرفته دانشي كه سازمان دارد مي تواند براي تعداد زيادي از كاركنان، كه حتي در مسافتهاي دور هستند من

.شودتئوري مي تواند فرموله شود كه با اين كار مي توان شبيه سازي نمود و نمايش صحيح كارها را وقتي كه اشتباه انجام مي

.شود، اداره كرد .دانش ممكن است به منظور اين كه تصميم گيري را متمركز كنيم جمع آوري شده باشد

با از رفتن كاركناني كه دانش خود را هم مي برند ايمن باشد، ممكن است بخاطر روابط سادهبا وجود موارد فوق وقتي سازماني ]11[.رقبا كه مي توانند دانش صريح را شناسايي و كپي نمايند آسيب پذير باشد

مديريت دانش

ابتدايي . ان مي باشدمديريت دانش يك پديده جديد، يك مدل تجاري ميان رشته اي با همة منظرهاي دانش در قالب سازم يافتن راهي جهت خلق، شناسايي، كشف، توزيع و انتقال دانش سازماني به افراد : ترين تعريف براي مديريت دانش عبارت است از

: تعاريف ديگر براي مديريت دانش به شرح زير مي باشد]6[.نيازمند آن ]7[.دانش فردي و سازماني استمديريت دانش فرايند ايجاد، جذب، بكارگيري و به بكارگيري مجدد ".فرايند ايجاد، تأييد، ارائه، توزيع و كاربرد دانش مي داند" مديريت دانش را5بات حرفه اي كه هدف آن مهار و بكارگيري دانش و اطالعات و ايجاد " :د كن اين گونه تعريف مي را مديريت دانش6سوكومار

بهتر انجام با اين هدف كه آنها كارشان را،است ر يك سازمانكم و كاست به آن براي همه كاركنان د دسترسي بي ".دهند

هر چيزي به هر حال يك مشكل عمده در تعريف مديريت دانش اين است كه تعريف دانش به اندازه اي وسيع است كه تقريباً .مي توان مديريت دانش ناميدكه اجازه درك مفاهيمي را بدهد كه فرد براي كاركرد اثر بخش در اين جهان بدان نياز دارد،

7جاستين هوبـارد . از كاربردهاي مديريت دانش مي توان به ايجاد و حفظ مزيت رقابتي و همچنين حل مشكالت سازمان اشاره كرد يكي از معروف ترين افرادي كه در اين زمينه كار كرده است، درباره حل مـشكل توسـط مـديريت دانـش خـاطر نـشان مـي سـازد

ي كه مديريت دانش براي حل آن طراحي شده است، دانشي است كه از طريق تجربه كسب مـي شـود و بـه علـت مشكل سازمان " ]8[".اينكه به طور رسمي مورد شراكت قرار نگرفته مورد استفاده مجدد قرار نمي گيرد

برداشت دانش پروژه ها

اين تقسيم بندي در پروژه را 1شكل .يم مي كنندانطور كه در ابتدا آمد، دانش را به دو دسته، دانش صريح و ضمني تقسمه . نمايش مي دهد

5. Bath 6. Sukmar 7. Justin Hubbard

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

است كه در طول اجراي پروژه ها بدست 8در اين تحقيق هدف از دانش، دانش ضمني، بويژه تجارب و درسهاي گرفته شده ايخوردار مي باشد كه عبارتند به دو دليل عمده برداشت دانش در پروژه ها نسبت به سازمانها از اهميت و ضرورت بيشتري بر.مي آيد

:ازماهيت سازمانها طوري است كه براي زمانهاي طوالني طراحي شده است، در حاليكه ماهيت يك پروژه فقط براي تكميل يك -1

.دوره خاص مي باشد . پروژه ها داراي ضعف حافظه بوده و دچار فراموشي مي شوند -2

شدن درسهاي گرفته شده از پروژه ها در ارتباط با چهار عامل زمان، داليل ضعف حافظه پروژه ها، استخراج نشدن و مستند ن .انگيزه، نظم و مهارت، بشرح زير مي باشد

]12[، منبع انواع دانش موجود در پروژه ها- 1شكل

.فشار زماني باال براي اتمام پروژه .دگيري از اشتباهات شخصي افرادنبود ميل براي يا .اجباري نبودن انجام آن و عدم وجود رويه هاي مشخص در راهنماي پروژه .از دست دادن يكپارچگي تجربيات در فرايندهاي پروژه . پروژهاعضاي تيمغير ملموس بودن نتايج كدگذاري تجربيات براي

ها روشهاي برداشت دانش پروژه

:ها را به دو دسته تقسيم نمود در پروژه)ضمني (شهاي برداشت دانشتوان رو در حالت كلي مي . هاروشهاي مبتني بر فرايند جمع آوري درسهاي گرفته شده از پروژه -1 .از پروژه ها مستند سازي درسهاي گرفته شده فرايندروشهاي مبتني بر -2

8. Lesson Learned

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

لي آنها در پروژه تاكيد دارد، در حاليكه روشهاي روشهاي مبتني بر فرايند جمع آوري، بر روي گامهاي مناسب جمع آوري و توا اين روشها برخي ازدر ادامه به بررسي .مبتني بر مستندسازي از منظر نمايش محتوي تجربيات و ذخيره آن در سازمان تمركز دارد

.پرداخته مي شود

روشهاي مبتني بر فرايند جمع آوريكه هدف اصلي شان ثبت جمع آوري به عنوان روشهاي 10 بازنگري بعد از اجراروش و 9پروژه ارزيابي در پايان ، روشدر اينجا

.تجربيات و پرورش يادگيري از پروژه است، شرح داده مي شوند

روش ارزيابي در پايان پروژه )الفاز بازنگري اين روش نوع خاصي .ارائه شده است 11گاليور. فرانك آام روشي است كه توسط ن"PPA"ارزيابي در پايان پروژه

معدني -روش ارزيابي در پايان پروژه توسط شركت نفتي .پروژه مي باشد كه ذخيره عوامل مؤثر در اجراي پروژه را در بر مي گيرديك .نام دارد انجام مي شود "PPA" اجراي فرايند جمع آوري توسط سازمان خاصي كه واحد .بريتيش پتروليوم اجرا شده است

جهت اجراي اين روش و نائل شدن به . يت گسترده براي يادگيري از اشتباهات و تكرار موفقيت ها مي باشدهدف اين ارزيابي، حماتيمي كه اعضاي آن افراد مستقل بوده و هيچ گونه تعصبي نداشته و نتايج ارزيابي . باشد به يك تيم خارجي نياز مي،هدف نهايي آن

. رسيده را آناليز و ارزيابي مي كندياناپتمام دوره پروژه به "PPA" روش .روي عالقه مندي آنها هيچ تأثيري نداشته باشدكار با استفاده از نظرات افراد باال براي ارزيابي زمان پروژه به منظور اين كه عوامل ديركرد و )سال بعد از اتمام پروژه 2معموالً تا (

، مصاحبه شفاهي با "PPA" مستندات پروژه توسط واحدبعد از بررسي .نقاط مثبت و منفي و نتايج مشخص شود شروع مي شودگزارشها، قبل نتايج .ماه نياز دارد 6اين فرايند ارزيابي به زماني تقريبي معادل .شود انجام مي تعدادي از اعضاي تيمهاي اداره كننده

گزارشهاي .ري به هيئت مديره مي رود منتشر شود براي باز بيني به اعضاي تيم ارائه مي شود و سپس براي بازنگاز اين كه رسماً گزارشها را با اضافه كردن جمع آوري شده به صورت متمركز بعد از انتشار در اختيار هيئت مديره قرار مي گيرد و آنها به طور منظم

.ع مي كنندگزارشهاي درسهاي گرفته شده جديد و يا اصالح كردن همان گزارشهاي قبلي بهنگام و از طريق مقاله هاي دستي توزي . را به دنبال داشت اي منتشر شد كه در شركت هواپيمايي بوئينگ نتايج قابل توجه 12گاروينروشي مشابه روش فوق توسط

روش بازنگري بعد از اجرا )ب

در .بازنگري بعد از اجرا نام روشي است كه توسط ارتش انگلستان ارائه شد و در شركت بريتيش پتروليوم هم استفاده شده استبازنگري بعد از اجرا به .شد شدند، تشكيل مي قع بحراني دچار اشتباهاتي ميااين روش يك جلسه ارزيابي براي سربازاني كه در مو

يك روش برگزاري نشست، .يادگيري سريع از اشتباهات و موفقيت ها كمك مي كند و روشهاي مختلفي براي انجام آن وجود دارد :سئوال مطرح مي شود 4در اين نشست .عد از مأموريت مي باشدساعت ب 2دقيقه تا 20از چه چيزي تصور مي شد انجام شود؟ -1 واقعاً چه اتفاق افتاده است؟ -2 چرا آن تفاوت ها وجود دارد؟ -3 چه چيزي از اين تجربيات ياد مي گيريم؟ -4

سئوال توسط هيئت 4 . دارد ويژه براي خودش صورت داده و تاكيد بر اجراي سريع آننسخهشركت بريتيش پتروليوم يك .عالوه بر اين آنچه در توسعه آينده پروژه ها ممكن است موجب بروز مشكل شود هم بيان مي گردد .دنمديره پاسخ داده مي شو

9. Post-Project Appraisal(PPA) 10. After Action Review(AAR) 11. Frank A.Gulliver 12. Garvin

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

روشهاي مبتني بر مستند سازي درسهاي گرفته شده مربوط به احجام و محاسبات فني، مستند سازي پروژه ها اغلب شامل مسائلي از قبيل امكان سنجي، اعداد و كميتهاي

گزارشهاي مالي، گزارشهاي پيشرفت پروژه و ساير موارد مشابه مي باشد؛ كه غالباً اين حداقل مستندسازي است و گاهي هم به آن بررسي مشكالت و عوامل تاخيرزا، ثبت داليل شكستها، چگونگي راه حلهاي آن يا چگونگي بوجود آمدن .بي توجهي مي شود

هادر اينجا سه روشي را كه براي آماده سازي و ساختاربندي محتوي درسهاي پروژه . چيزي است كه اغلب از قلم مي افتد،جنتاياين سه روش . مي باشد)كه جمع آوري شده است(روش بر روي مضمون تجربيات 3تاكيد .گيرد مورد توجه قرار مي،رود بكار مي :عبارتند از

13مقاله هاي كوچك) الف 14يادگيري به صورت تاريخچه اي) ب 15فراخواني) ج

مقاله هاي كوچك ) الففرايند ثبت .اين روش را براي ثبت تجربيات پس از اجراي پروژه پيشنهاد كرد 16يك جامعه شناس به نام هلموت وايلك

اين مقاله ها معموالً در حدود .ردتجربيات به مانند مسائل علمي يا ژورناليستي از طريق نوشتن مقاله هاي كوچك صورت مي گيحتي مي تواند به صورت نقل قول و به شكل معتبر و سرگرم .نيم تا يك صفحه هستند و به صورت غير رسمي نوشته مي شوند

ها است، چون حجم مقاله ها محدود است و درس استفاده از اين قبيل مقاله ها انتقال محتوي دريك عنصر مهم .كننده هم باشد .خواننده ممكن است درگير در كارهاي پروژه نباشد، بنابراين انتقال محتوي كار دشواري مي باشدشخص

همچنين مي .چارچوب اين مقاالت مي تواند شامل عنوان، يك مقدمه كوتاه از شرح محتوي و قسمت واژگان كليدي باشد وايلك براي .هتر شدن فرايند يادگيري پيشنهاد شده استدر ضمن استفاده از توضيحات نيز براي ب .تواند ضميمه هم داشته باشد

در .انتشار اين مقاله ها پيشنهاد كرد كه آنها در يك بانك اطالعاتي ذخيره شوند و از طريق اينترانت در اختيار افراد قرار گيرندالت مي تواند در انتها به صورت همچنين مقا .ضمن او پيشنهاد كرد به جاي نوشتن مي توان از ميكرو فيلم و كليپ استفاده شود

.مجالتي منتشر شود يادگيري به صورت تاريخچه اي )ب

يادگيري سازماني با هدفگسترش ابزاري براي ثبت تجربيات منظور به17ماساچوستسسه تكنولوژي ؤماين روش توسط مانند است كه شامل حوادث اصلي پروژه به يك نوشته داستان "ييادگيري تاريخچه ا"نتايج تحقيقات آنها با عنوان .ارائه شد

صفحه و به صورت داستان مانند و حاوي تجربيات با 100 تا 20مستند سازي حوادث مي تواند بين .باشد ترتيب وقوع آنها مياي با شرح تجربيات از منظر افراد و از طريق نقل قول واقعي سعي مي شود ضعف هاي بالقوه روشه .شكلي جذاب و غني باشد

.چيدمان صفحه هاي يادگيري تاريخچه اي معموالً شامل دو ستون مي باشد .كدبندي كه در دانش ضمني وجود دارد برطرف شودده توسط نويسنده مي مصاحبه شركت كننده در ستون سمت راست نقل مي شود و ستون سمت چپ شامل توضيحات تدوين ش

بين .را مي آورد )مثالً پيوند اظهارات يا شرح گمان در صورت مصاحبه(باشد كه مفاهيم مهم، تذكرات و توجه به عناصر ضمني همچنين از باكس هاي بين بلوكهاي متن براي جمع بندي اطالعات .آيد ستونها نيز توضيحات عمومي مرتبط با جزئيات پروژه مي

اين كار پذيرفتن اشتباه را آسان مي ( .مصاحبه همكاران به طور مستقيم نقل شده و تا حد امكان كامل مي آيد .وداستفاده مي شتوزيع يادگيري تاريخچه ) مدير پروژه،براي مثال( .اين مصاحبه ها از طريق برچسب وظيفه براي خواننده شناسايي مي شوند )كند

]13[ .اي آموزشي انجام گرددتواند از طريق ضميمه هاي كارگاه ه اي مي

13. Micro Article 14. Learning History 15. Recall 16. Helmmut wilke 17. Massachusetts Institute Technology (MIT)

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

فراخواني )جشود كه در برنامه درسهاي گرفته در اين روش از پايگاه داده براي جمع آوري درسهاي گرفته شده از ابتدا تا انتها استفاده مي

ق شبكه اينترنت آن را كاربران اين سيستم مي توانند با ارائه درسهاي گرفته شده خود از طري .شود استفاده مي ]14[ 18ناساشده در .عقيده اصلي بر اين است كه بازيابي و كسب درسهاي گرفته شده آسانتر و اتوماتيك شود .تكامل بخشند

سيستم مديريت دانش در طول اجراي پروژه

دانش جهت ثبت، حفظ و بكارگيري مجدد دانش ضمني در پروژه ها به طور مستقل از افراد دارنده آن، نياز به توسعه مديريت و نه در مقاطع خاص و (كه اين امر به داليل زير مي بايست از ابتداي پروژه .) را مالحظه نمائيد2شكل (در پروژه ها مي باشد

. صورت پذيرد) انتهاي آنگاهي به علت طوالني بودن عمر پروژه، خطر فراموشي درسهاي گرفته شده وجود دارد كه با كار پيوسته اين مشكل برطرف -1

.دمي شو .گردآوري تيم پروژه به صورت يكپارچه در طي دوره اجراي آن آسانتر از موقعي است كه پروژه به پايان رسيده است -2

مدلي مناسب با محيط پروژه و مرتبط با دانش ،در اين تحقيق پس از بررسي و مطالعه مدلهاي مختلف ارائه شده در كتب و مقاالتاين سطح شامل چهار فاز . سطح باالي مدل مديريت دانش به نمايش درآمده است1ودار در نم) 1جدول . (19ضمني ارائه شده است

جمع آوري دانش، شكل دهي و ذخيره دانش، انتشار و به اشتراك گذاشتن و بهنگام كردن دانش مي باشد كه هر فاز داراي سطح . پايين تري مي باشد

مدلهاي مديريت دانش برخي از -1جدول

در . ، تيم دانش و همچنين كاربران جمع آوري مي شود20ل تجارب و درسهاي موجود در پروژه توسط مدير ارشد دانشدر فاز اودر فاز سوم درسهاي شكل دهي شده از طريق . فاز دوم مطالب جمع آوري شده در قالب مطلوب شكل دهي و ذخيره مي شوند

از چهارم درسها با گرفتن نظرات و درسهاي گرفته شده جديد بهنگام مي اينترنت و يا اينترانت انتشار مي يابد و در نهايت در ف مفهوم مديريت دانش ضمني 3شكل. از مزيت هاي اين سيستم بهنگام بودن دانش و همچنين آساني استفاده از آن مي باشد. شوند

. در طول اجراي پروژه را نشان مي دهد 18. NASA

9رجوع شود به منبع .1920. Chief knowledge officer(CKO)

سال عنوان مدل 1995 نوناكا و تاكوچي

1997 راگلس 1998 آنگوس

1999 جكسون 2000 ونسلي

2000 تيندال پيتر 2000 برنت گالوپ

2002 پروبست، روب و رمهارت 2002 تايمو كوزا

2003 الياس اواد و حسن خزيري 2004 تسرينگ يو چنگ لينن و پينگ

2005 ناسا

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

مدير ارشد دانش در سازمان متولي امر . و تيم دانش مي باشد)CKO(جهت اجراي مديريت دانش نياز به مدير ارشد دانشگردد كه مسئول شناسايي منابع و مكانهاي دانش، پي گيري اين عنوان به شخصي در سازمان اتالق مي. باشد مديريت دانش مي

تيم دانش نيز . باشد انش ميجهت جمع آوري دانش، ثبت و شكل دهي، انتشار، بهنگام كردن، استفاده دانش و نتايج مديريت دمتشكل از مدير پروژه و مدير ارشد دانش به همراه برخي افراد خبره شاغل در تمام سطوح پروژه مي باشد كه مسئوليت بررسي،

مديريت دانش و مدلدر ادامه به شرح سطوح پايين تر هر يك از فازهاي . ويرايش و تصويب درسهاي گرفته شده را بعهده دارند .اي مورد نياز آن مي پردازيمرويه ه

]15[ مديريت دانش پروژه، منبع-2شكل

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

] 12[ مفهوم مديريت دانش در اجراي پروژه، منبع - 3شكل

سطح باالي فرايند مديريت دانش-1نمودار

جمع آوري دانش

شكل دهي و ذخيره

انتشار و به اشتراك گذاشتن

بهنگام كردن

شگران دان و CKO خبرگان و مهندسان دانشگران و CKO خبرگان

دانش ضمني

رويه هاي انجام

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

ش شرح سطح باالي فرايند مديريت دان-2جدول فاز شرح

.... جمع آوري دانش ضمني جمع آوري تجارب، چگونگي ها، راه حل مشكالت، علل تاخيرات، نوآوري ها و .شكل دهي و ذخيره دانش شكل دهي در قالب مطلوب و ذخيره آن به طور متمركز و ايمن در پايگاه دانش

.و به اشتراك گذاشتن انتشار و به اشتراك گذاشتن دانش با استفاده از اينترنت و اينترانتانتشار .بهنگام كردن دانش بهنگام كردن دانش با استفاده از درسهاي جديد و وارد كردن بازخورها به سيستم

جمع آوري دانش

در اين فاز دانش ضمني موجود در پروژه شامل مشكل و حل مشكل، تجربيات، . دهد سطح پايين اين فاز را نشان مي 2نمودار .جمع آوري مي شود... دانستن چگونگي، دانستن چه چيزي، نوآوري و

رويه هاي فاز جمع آوري

.مدير ارشد دانش مسئول جمع آوري درسهاي تحويلي و همچنين بررسي مشكالت موجود و راه حلهاي آن مي باشد در اين جلسه درسها . طع زماني مشخص، جلسه اي با تيم دانش براي ارائه مطالب جمع آوري شده برگزار مي شوددر مق

همچنين نظرات افراد براي ادامه كار و يافتن مسيرهاي جديد مورد توجه . ويرايش شده و به تصويب نهايي مي رسند .قرار مي گيرد

.تا پايان پروژه اين جلسات ادامه دارند .ديجيتالي در مي آيند به صورت21درسهاي تصويب شده توسط دانشگران

سطح پائين مرحله جمع آوري دانش-2نمودار

شكل دهي و ذخيره دانش

اده شرح د3ساختار اين مقاله ها در جدول. جهت شكل دهي درسهاي گرفته شده از قالب مقالهاي كوچك استفاده مي شود سطح پائين شكل دهي و ذخيره دانش را 3در نمودار . (جهت ذخيره دانش نيز از يك پايگاه دانش استفاده مي شود. شده است

21. Knowledge Worker

يافتن دانش

يش كردنويرا

تصويب نمودن

ديجيتالي كردن

CKO و دانشگران CKO دانشگران تيم دانش و تيم دانش

دانش ضمني

رويه هاي انجام

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

.)مشاهده نمائيد

رويه هاي فاز شكل دهي و ذخيره دانش .مطالب ديجيتالي شده در قالب مطلوب شكل دهي مي شوند .دشده به دانشگران تحويل مي شو دانش شكل دهي .كنند دانشگران آن را در محل مناسب در سيستم وارد كرده و ذخيره مي .يك نسخه پشتيباني از آن تهيه مي گردد و در محل مناسبي قرار مي گيرد .دانش از طريق وب سايت منتشر مي شود

ساختار مقاله هاي كوچك– 3جدول موارد شرح

عنوان مقاله مرتبط با درس گرفته شدهعنوان واژگان كليدي نزديكترين كلمات به موضوع درس

چكيده شرح مختصري از كل موضوع، داليل و محركهاي به وجود آورنده گرفته شده مطالبي كه حاصل شده استدرسهاي

پيشنهادات پيشنهادات براي انجام هر چه بهتر و بهبود اجراي پروژه در آينده ...ي وقسمت موضوع به كدام بخش پروژه مربوط مي شود مثالً مالي، طراح/بخش

متخصص نام فرد يا افراد متخصص در زمينه مورد نظر

سطح پائين مرحله شكل دهي و ذخيره دانش-3نمودار

انتشار و به اشتراك گذاشتن دانش

بديهي است كه در . د فناوري دانش، بخشي از مديريت دانش استمديريت دانش بسيار فراتر از فناوري است، اما بي تردي با ]10[.دسترس قرار گرفتن چند فناوري جديد مثل شبكه وب و اينترنت باعث تسهيل و تسريع نهضت مديريت دانش مي شود

ه از پايگاه دانش تحت توجه به مطالب فوق و همچنين گسترش روز افزون استفاده از اينترنت، بهترين شيوه انتشار دانش، استفادبه اين ترتيب، افراد وقتي در اجراي پروژه به مشكلي بر مي خورند و احتمال مي دهند كه اين مشكل قبالً وجود . وب مي باشد

شكل دهي كردن

ذخيره نمودن

پشتيباني گرفتن

انتشار دادن

CKO دانشگران و دانشگران

رويه هاي انجام

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

داشته، از طريق اينترنت و با توجه به سطح دسترسي خود وارد پايگاه دانش مي شوند و با كلمات كليدي، مطلب مورد نظر خود را ) سطح پايين اين فاز را نشان مي دهد4نمودار . (ي كنندجستجو م

رويه هاي فاز انتشار

.كاربري كه به دانشي نياز دارد مي تواند در پايگاه دانش با واژگان كليدي به جستجو بپردازد .كند كاربر، دانش و فرد متخصص مربوطه در اين زمينه را پيدا مي .كرده و بكار مي بردبا توجه به مورد خود، دانش را اصالح .راه حل جديد و بازخوري را به سيستم منتقل كند

سطح پائين مرحله انتشار و به اشتراك گذاشتن دانش-4نمودار

بهنگام كردن دانش

دن مطالب موجود بدست مي به مرور زمان و در حين اجراي پروژه افراد تجارب جديد خود و همچنين بازخوري را كه با خواناين مطالب به همراه مطالبي كه تيم دانش فراهم مي كنند، توسط تيم دانش ويرايش شده و به . آورند به سيستم تحويل مي دهند

و در صفحه . سپس يك پيغام بهنگام شدن براي تمامي كاربران ارسال مي شود. تصويب مي رسد و در پايگاه دانش قرار مي گيرد )5نمودار . (، آخرين زمان بهنگام شدن ثبت مي شوداصلي سايت

رويه هاي فاز بهنگام كردن دانش

.راه حلهاي جديد و بازخورهاي كاربران توسط مدير ارشد دانش جمع آوري و بررسي مي شود .آنها در جلسه تيم دانش مطرح شده و به تصويب مي رسد .دانش مجدداً انتشار مي يابد .هنگام شدن ارسال مي گرددبراي كاربران پيغام ب

جستجو كردن

ارجاع دادن

اصالح نمودن

بكار بردن

خبرگان و مهندسان

رويه هاي انجام

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

سطح پائين مرحله بهنگام كردن دانش-5نمودار

مطالعه موردي

به همين منظور از يك پايگاه . در حال راه اندازي مي باشد22سيستم پيشنهادي فوق هم اكنون در شركت پتروشيمي اميركبير اليه جداگانه 4در اين پايگاه، سرور سيستم، . نمايش داده شده، استفاده شده است4دانش تحت وب كه معماري آن در شكل

اليه واسط كاربر به . هر اليه يكسري وظايف را بعهده دارد. كند واسط كاربر، دسترسي، كاربردها و پايگاه دانش را پشتيباني ميبه 25و نت اسكيپ 24 وب مانند مايكروسافت اكسپلورر23هايتوانند از طريق بروزر كاربران مي. شود عنوان اليه اجرايي تعريف مي

اليه كاربرد، . كند را فراهم مي26اليه دسترسي، ايمني سيستم، محدوديت دسترسي و سرويس فايروال. دانش دسترسي پيدا كننداليه . مي باشد... واين كاربردها شامل جستجو، مديريت درسها. گيرد كاربردهاي مختلف جمع آوري و مديريت دانش را در بر مي

. از پايگاه مي باشد28 و يك پشتيباني27پايگاه داده شامل پايگاه داده اس كيو ال سرورافراد شاغل در پروژه با توجه به سطح دسترسي . شود دانش موجود در پروژه به طور متمركز در پايگاه سيستم جمع آوري مي

آنها همچنين دانش و تجربيات خود را از همين طريق به سيستم . ترسي دارندخود به همه يا قسمتي از دانش از طريق اينترنت دسدر فضاي كاربران . باشد پرتال شرح داده شده شامل دو فضاي مجزا، يعني فضاي كاربران و فضاي مدير دانش مي. منتقل مي كنندانند وارد فضاي مديران شوند، جايي كه آنها به تو تنها مديران دانش مي. توانند از سرويس هاي موجود استفاده كنند آنها تنها مي

.كنند درسهاي جديد و تصويب شده را وارد پايگاه نموده و آن را بهنگام مي. تمام دانش در باالترين سطح دسترسي دارند . نمايش داده شده است6 و 5در ضمن برخي صفحات طراحي شده براي وب سايت اين پايگاه در شكلهاي

.مجتمع پتروشيمي اميركبير در منطقه ويژه اقتصادي پتروشيمي بندر امام قرار دارد .22

23. Browser 24. Microsoft Explorer 25. Netscape Nvigation 26. Firewall 27. SQL Server 28. Backup

جمع آوري دانش جديد و بازخورها

ويرايش كردن

تصويب كردن

انتشار مجدد

CKO و دانشگران CKO دانشگران تيم دانش و تيم دانش

ه هاي انجامروي

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

اري سيستم معم-4شكل

واسط كاربر جستجوي دانش و درسهاي گرفته شده در پايگاه دانش– 5شكل

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

و ارائه دانش افراد به پايگاه دانش) بازخور( واسط كاربر ارائه نظرات – 6شكل

جمع بندي و نتيجه گيري. يك توسعه معنادار با توجه به فرايندهاي مديريت دانش و با استفاده از درسهاي گرفته شده نياز دارددانش مديريت پروژه به

استفاده مؤثر از . در اين مقاله تالش شد كه سيستمي جهت مديريت دانش ضمني با استفاده از پرتال و بر پايه وب ارائه شود كمك شاياني به حفظ، انتشار و استفاده از دانش نمايد، كه اين امر مي تكنولوژي اطالعات و وب در طي اجراي پروژه مي تواند

دانش ضمني موجود در پروژه ارائه شده،در سيستم . تواند همسويي، همكاري و تبادل اطالعات و دانش را در پروژه بهبود بخشدند مديريت دانش شامل جمع آوري، شكل در يك فراي... تجارب، چگونگي ها، راه حل مشكالت، علل تاخيرات، نوآوري ها و: شامل

با استفاده مجدد از تجارب و بكارگيري مديريت دانش در اين جهت از . دهي و ذخيره سازي، انتشار و بهنگام كردن قرار گرفت . دوباره كاريها جلوگيري شده و زمان و هزينه اجراي پروژه ها كاهش مي يابد

گروهي از جمله مسائل فرهنگي براي تحويل تجارب خود به سيستم، عدم اعتقاد به كارترس از روشدن اشتباهات، عدم تمايل افراد بنابراين انديشيدن تمهيداتي از قبيل حمايت مديريت سطح باال و اعمال روش هاي . استفاده از مديريت دانش در سازمان مي باشند

.تنبيه ضروري مي باشد تشويق و

منابع و مراجع، 4 و3 مطالعه موردي سدهاي كارون –ادي پور، سعيد و نجف زاده، جليل، بررسي علل تاخيرات پروژه هاي ملي زرگرپور، حميد و زرآب .1

.1384چهارمين همايش مشاورين سرمايه گذاري سيستم مالي و بانكي كشور، ارديبهشت . 25امانتي، فلورا، مديريت دانش، پيام ارتباطات، شماره .2 .1382ريت دانش در سازمان ها، فصلنامه كتاب، دوره چهاردهم، شماره اول بهار يمين فيروز، موسي، دانش و مدي .3 .1384، چاپ اول، دانشگاه اميركبير، )سازي مفاهيم، مدلها، اندازه گيري و پياده(افرازه، عباس، مديريت دانش .4 .1382سال ،16مشبكي، اصغر و زارعي، عظيم، مديريت دانش با محوريت نوآوري، مديريت و توسعه، شماره .5

/ March 5 - 6 2006 1384 اسفند ماه14-15

www.iipmc.com

.1382، پاييز 3در سازمان ، ترجمه و تدوين، فصلنامه مديريت تحقيقات دفاعي، سال اول، شماره افقهي، بابك، مديريت دانش .6 .22 شماره سلطاني، منوچهر، اهميت مديريت دانش در سازمانهاي پويا، ترجمه، انديشه گستر سايپا، .7 .1383تشارات سمت، سال آلن رادينگ، مديريت دانش، لطيفي، محمد حسين، ان .8 زرآبادي پور، سعيد، استفاده از مديريت دانش در بررسي علل تاخيرات پروژه هاي ملي، پايان نامه كارشناسي ارشد دانشگاه امام .9

.1384، آبان )ع(حسين .1379داونپورت و الرنس پروساك، مديريت دانش، رحمان سرشت، حسين، چاپ اول، نشر ساپكو، سال . تامس اچ .10

11. Richard Hall, Pierpaolo Andriani,"Managing Knowledge for Innovation", Long Range Planning 35 (2002) 29-48.

12. H. Ping Tserng, Yu-Cheng Lin "Developing an activity-based knowledge management system for contractors", Automation in Construction 13 (2004) 781– 802.

13. Martin Schindler, Martin J. Eppler "Harvesting project knowledge: a review of project learning methods and success factors" International Journal of Project Management 21 (2003) 219–228.

14. http://llis.nasa.gov/llis/plls/index.html. 15. Kasvi, J.J.J. " Management of multi-actor projects", Helsinki University of Technology,

http://www.interactive.hut.fi/projects/itss/, 2005.