jeto gjelber - mars2016

8/19/2019 Jeto gjelber - Mars2016

1/8

MARS 20161

A JETOHE

FAQE4-5-6

Gazetë Periodike, Mars 2016 www.fkpkk-shqiperi.org

S h p ë

r n d a h

e t

F A L A

S

“Gruaja,e natyrëssi dobi”

Femrat aktive nëpyje e drejtim!

FAQE 7

FAQE 6

Angazhimi i grave fermere në sektorët që premtojnëzhvillim ekonomik dhe rritje të të ardhurave familjare

FAQE 5

LEUTRIME KRASNIQI

Shoqata “Pashtriku” Gjakovë

MSc. DORINA HOXHA Njësia Administrative Vaqarr

A L B A N A L L E S H A J

Krye ta re Federa ta

Ra jona l e e Py j eve dhe

K u l l o t a v e L e z h ë

8 Marsi, kjo ditëe bekuar …

M A R I J E B E Z H A N I

G j i n a r - E l b a s a n

Gratë e zonaverurale

dhe mundësitë për përmirësim dhe

integrim

S Y Z A N A K R A S N I Q I

Shoqata “Gjeravica”

Junik, Kosovë

A L B O R A K A C A N I

Federata Kombëtare e Pyjeve dhe Kullotave Komunale

A R D I T A D I N A J

CNVP Pe jë , Kosovë

F u q i z i m i i g r u a s ë s h t ë n j ë

proces i vazhdueshëm përmes

së c i l i t CNVP implementon

a k t i v i t e t e m e q ë l l i m q ë g r a v e

t ’ u m u n d ë s o h e t q a s j e d h e

k o n t r o l l n ë r e s u r s e t p y j o r e .

K r i j i m i i s e k t o r ë v e t ë g r a v e

brenda shoqatave ekzi stuese ka

bërë që të zgjerohet përf shi r ja

e grave dhe t’u njihet më shumë

k o n t r i b u t i d h e r o l i i t y r e n ë

f a m i l j e d h e s h o q ë r i e d h e n ë

zhv i l l im in ekonomik .

Përfshirja dhe kontributi i gruas

në ak t i v i te te py jo re v l erësohet

s h u m ë p ë r p a r i m t a r e k u

përmes trajnimeve dhe vizi tave

t ë n d r y s h m e g r a t ë k a n ë

mundësi të rrisin vetëdi jen për

një qas je më gj i thëpërf shi rëse

në sek to r in . . .

FRESKIA E GJAKOVËS Fuqizimi i grupeveprodhuese dhe rritja epërfaqësimit të grave

AIDA ANASTASI

Federata Rajonale e Pyjeve dhe

Kullotave Komunale Korçë

FAQE 7

Të drejta përdorimitë sigurta për Pyjet, Kullotatdhe Tokën ngafamiljet rurale

ROVENTA SHANI SERA

Federata Rajonale

e Pyjeve dhe

Kullotave, Fier

FAQE 6

Dhe tradita vazhdon…Për të katërtin vit radhazi gazeta jonë Jeto

Gjelbër i dedikon një numë r të veçantë bot-

imi grave dhe va jzave që e kanë të l idhur

punën dhe je tën e tyre me py l l t a r inë dhe

zhvil l imin rural .


2/8

2 MARS 2016

Gratë dhe vajzat në

pylltari dhe zhvillim ruralANI PLAKU

Q e n d r a p ë r S t ud i m e

t ë A v a n cua r a

në bash-

këpunim me Q e n d r ë n

zhvilluan me datë2 9

, një takim me

grupin e grave dhe vajzaveaktiviste në Federatat dhe

Shoqatat e Pyjeve dhe

Kullotave, Bashkitë dhe

Njësitë Administrative nga

qarqet e Elbasanit, Dibrës,

Kukësit, Fierit, Korçës,

Lezhës dhe Tiranës. Gratë

dhe vajzat pjesëmarrëse janë

gjithashtu nismëtare dhe

mbështetëse të fushatës

ndërgjegjësuese“ E d h e

e cila syn-

on rritjen e numrit të tyre

në proçeset vendim-mar-

rrëse. Fushata zhvillohet

nga Federata Kombëtare ePyjeve në kuadër të

Strategjisë Kombëtare të

Angazhimit, lehtësuar nga

Koalicioni Ndërkombëtar i

Tokës.

Objektivi kryesor i takimit

ishte informimi i grupit kyç

të grave dhe vajzave mbi

Zbatimin e Planit të Vep-

rimit Gjinor, i cili do të

mundësojë përfshirje e tyre

në Projektin e mbështetur

nga Banka Botërore për

Shërbimet Mjedisore. Ob-

jektiv tjetër ishte ndërgjeg jë-

simi i pjesëmarrësve mbirritjen e numrit të grave dhe

vajzave në aktivitetet e Sho-

qatave të Përdoruesve të

Pyjeve dhe Kullotave dhe

proçeset vendim-marrëse.

Hapja e takimit u bë nga

përfaqësuesja e Federatës

Kombëtare të Pyjeve dhe

Kullotave,A l b o r a K a c a n i

e cila falenderoi të pranish-

mit për pjesëmarrjen si dhe

prezantoi objektivat e

takimit.

Më pas sipas pro-

gramit të takimit, fjalën emori drejtoresha ekzekutive

e Qendrës për Studime te

Avancuar a,A n i P l a k u

e

cila bëri një prezantim rreth

mundësive të përfshirjes së

grave në Planin e Veprimit

Gjinor. Ajo theksoi se ky

plan përfshin ndërgjegjë-

simin e grave dhe burrave

në lidhje me barazinë gji-

nore, trajnimin e grave për

hartimin e projekteve për të

kërkuar fonde dhe rritjen e

bashkëpunimit me pushte-

tin vendor për të arritur re-

zultate sa më të mira.Më pas

A l b o r a K a c a n i

bëri një prezantim rreth përf-

shirjes së grave në proçeset

vendim-marrëse dhe aktivite-

tet e Shoqatave të Per-

doruesve të Pyjeve dhe

Kullotave. Ajo trajtoi çësh-

tje të barazisë gjinore lidhur

me pyjet dhe njohjen e kon-

tributin të grave tyre në ak-

tivitetet pyjore.

Ajo përmendi disa nga fak-

torët që ndikojnë në mosn-

johjen e kontributin të gravenë pyje: si perceptimi sho-

qëror që aktivitetet në pyje

janë të lidhura vetëm me

burrat, niveli i ulët i

edukimit të grave rurale,

mungesa e aksesit për kre-

di, informacion i pakët që

kanë gratë në lidhje me tre-

gun, pjesëmarrja dhe për-

faqësimi i tyre i ulet në or-

ganizatat me bazë komuni-

teti (SHPPKK).

Duke marre shkas edhe nga

prezantimi i znj. Ani, ajo

ftoi gratë pjesëmarrëse tëbëhen pjesë e zbatimin të

projekteve dhe programeve

të ndryshme të zhvillimi të

lidhura me pyjet, siç është

projekti ri i Bankës Botërore

për Sherbimet Mjedisore i

cili pritet të fillojë së shpejti.

Përfaqësimi i tyre në bordet

e Shoqatave të Pyjeve dhe

aplikimi për projekte nga gru-

pet e grave do të krijojë

mundësi me të mëdha për tu

dëgjuar zëri i tyre to por

edhe mund të gjenerojnë të

ardhura për familjet e tyre.Megjithatë, ajo tha se vitet e

fundit ka një numër në rritje

të grave dhe vajzave në aktiv-

itetet dhe bordet e Federat-

ave Rajonale të Pyjeve dhe

Shoqatave të Përdoruesve të

Pyjeve dhe Kullotave siç janë

rastet e Elbasanit, Lezhës,

Dibrës, Korçës etj.

Në fund të prezantimeve

gratë pjesemarrëse bënë disa

pyetje dhe diskutuan mbi

problematikat që hasin në

zonat e tyre.

Albana Lleshaj kryetarja e

Federatës Rajonale të PyjeveLezhë pyeti se mbi ç’kritere

do të përzgjidhen gratë që do

të trajnohen në kuadër të

Planit e Veprimit Gjinor.

Ajo tregoi gjithashtu se në

bordin drejtues të Federatës

së Lezhës janë 3 gra dhe 2

burra, tregues ky shumë pozi-

tiv. Rasti i Albanës si drej-

tuese e një prej Federatave

Rajonale të Pyjeve është një

rast që duhet përhapur dhe

promovuar si shembull edhe

për gratë dhe vajzat e tjera.

Diskutimi më pas u shtri mbi

përmirësimin e statuteve tëShoqatave të Pyjeve të cilat

duhet të përfshijnë një akt të

veçantë ku të cilësohet që

bordi të ketë në përbërjen e

tij jo më pak se 30% gra, si

kusht favorizues në përfiti-

min e fondeve në projektin

e Bankës Botërore.

Pë këtë, Aida Marko koor-

dinatore e Federatës Rajonale

Korçë, u shpreh se ndryshi-

mi i statutit të shoqatave në

gjykatë me 30% gra dhe 70%

burra si kriter për përftimin

e fondeve shoqërohet me

kosto të lartë financiare.Prandaj sipas saj mbështetja

finaciare për Shoqatat në

këtë aspekt është tepër e

rëndësishme.

Përfaqësuesja e Federates

Rajonale të Pyjeve të Elbasa-

nin, Lir ie Bezhani tha se

aktualisht ashtu si Federata

e Lezhës, 30% e bordit të

Federatës janë gra dhe se ky

model duhet ndjekur edhe

nga Federatat e t jera.

Megjithatë, ajo tha se ka

ende shumë për të bërë që

këto gra të përcjellin sa më

mirë zërin e tyre në struk-turat vendimmarrëse të

Federatave, Shoqatave,

këshillave bashkiak etj.

V j o l l c a M i z a

përfaqe-

suese e Shoqatës së Për-

doruesve të Pyjeve, Ulzës

tha se në zonën e saj falë

mbështetjes së fondacion-

it “Bashkojmë Vlerat e

Natyrës me Njerezit” –

CNVP, kanë zhv i l luar

vi te t e fu ndit di sa ak ti v-

itete me gratë dhe vajzat.

Ato kanë patur mundësinë

gjithashtu të marrin pjesë

në panaire lokale dhe ko-mbëtare ku kanë paraqi-

tur prodhimet e tyre.

Aj o tha se pavarësisht

vësh tirësive, me ka limin e

kohës ka patur progres në

përfshirjen e grave në të

tilla aktivitete.

Në mbyllje të takimit, për-

faqësuesi i Federatës Rajo-

nale të Pyjeve Kukës,

Xhe la l Shu t i tha se gratë

duhet të ngrenë zërin e

tyre më shumë dhe të ak-

tivizohen në aktivitete të

ndryshme që zhvillohen

për çësh tjet gjinore në pyjedhe promovimin e produk-

teve pyjore dhe jo pyjore ku

ato kanë një kontribut të

lartë.

Objektivi kryesor i takimit ishte informimi i

grupit kyç të grave dhe vajzave mbi Zbatimin

e Planit të Veprimit Gjinor, i cili do të mundë-

sojë përfshirje e tyre në Projektin e mbështe-

tur nga Banka Botërore për Shërbimet Mjed-

isore. Objektiv tjetër ishte ndërgjegjësimi i

pjesëmarrësve mbi rritjen e numrit të gravedhe vajzave në aktivitetet e Shoqatave të Për-

doruesve të Pyjeve dhe Kullotave dhe proçeset

vendim-marrëse.

“

“


3/8

MARS 20163

ARDITA DINAJ

CNVP Pe jë , Kosovë

Fuqizimi i gruas është një proces i

vazhd ueshëm pë rmes së ci li t

CNVP implementon aktivitete me

qëllim që grave t’u mundësohet qasje dhe kontroll në resurset py-

jore. Krijimi i sektorëve të grave

brenda shoqatave ekzistuese ka

bërë që të zgjerohet përfshirja e

grave dhe të ju njihet më shumë

kontributi dhe roli i tyre në familje

dhe shoqëri edhe në zhvillimin

ekonomik. Përfshirja dhe kontribu-

ti i gruas në aktivitete pyjore vlerë-

sohet shumë përparimtare ku

përmes trajnimeve dhe vizitave të

ndryshme gratë kanë mundësi të

rrisin vetëdijen për një qasje më

gjithëpërfshirëse në sektorin e pyll-

tarisë.

Procesit të krijimit të sektorëve tëgrave në disa shoqata i është bash-

kuar edhe krijimi i grupeve

prodhuese ku deri më tani me

mbështetjen e CNVP janë krijuar

grupet prodhuese në Gjakovë, No-

vobërd, Junik etj, ku punën e kanë

filluar me kultivimin e frutave të

imëta pyjore (dredhëz, mjedër)

gjithashtu puna vazhdon edhe me

trajnimin e grave për zinxhirin e

vlerave të këtyre produkteve pyjore.

Një ndër aktivitetet e zhvilluara nga këto grupe prodhuese dhe seksio-

net e grave është edhe takimi i ko-

mbinuar me vizite terreni tek famil-

ja e cila njihet si një ndër më të

suksesshmet në rajon e që

udhëhiqet nga gruaja në fshatin

Babaj të Bokës.

Dita Ndërkombëtare e Gruas ishte

festa e cila bashkoi gratë dhe vajzat

nga fshatra të ndryshme të Kosovës

anëtare të shoqatave me qëllim që

të bashkëbisedojnë për fuqizimin

e gruas në sektorin e pyjeve dhe

mundësitë ekonomike.

Takimi është organizuar nga CNVP

në bashkëpunim me AsociacioninKombëtar të pronarëve të pyjeve

private të Kosovës në kuadër të

projektit SSPDF në Kosovë. Si ko-

mponent e projektit që është "fu-

qizimi i gruas në pylltari dhe

mundësitë ekonomike", ashtu

edhe u trajtua tematika e këtij taki-

mi që u mbajt në fshatin Babaj të

Bokës në Komunën e Gjakovës.

Fillimisht pjesëmarrëset falënderu-

an nikoqiren e këtij takimi znj. Sh-kurte Rrustemi për pritjen dhe

mundësin që ofroi për të diskutu-

ar, shkëmbyer përvoja të ndryshme

dhe për të parë praktikat e punës

që ajo vazhdimisht zhvillon së bash-

ku me familjen e saj.

Pasi shpjegoi në detaje procesin e

punës që nga fillimi ajo u ndal me

theks t ë veçantë tek sfidat nëpër të

cilat ka kaluar vetëm e vetëm pse ajo

i takonte gjinisë femërorë. Nga dita

kur kemi filluar të merremi me këtë

lloj biznesi shton ajo, jam ballafaquar

me pengesa të shumta si në familje

ashtu edhe në shoqëri. Mirëpo vull-

neti im thotë ajo dhe motivimi që k-isha nga bashkëshorti me bëri që të

forcohem dhe të vazhdoj me tutje.

Kështu ajo me punën që bëri rezul-

toi suksese duke arritur të përcjell

mesazhe edhe tek gratë dhe vajzat e

tjera të fshatit e me gjerë. Kjo bëri

që znj. Shkurte të depërtojë nga thy-

erja e tabuve, pjesëmarrja në takime,

në panaire, në media e deri tek viz-

itat e shumta që zhvillon në vend dhe

jasht ë vendit.

Gjat ë bashkëbisedimeve pjesëmar-

rëset ndan problematikat që kanë si-

domos ato në zonat rurale duke sh-

truar kështu edhe pyetje të shumta

në drejtim të çështjës së pronësisë,përfshirjes së grave në sektorë te

pyjeve, angazhimi i tyre në panaire

t ë ndryshme brenda dhe jashtë ven-

dit si dhe për tërë zinxhirin e vlerave

te produkteve pyjore jodrusore duke

filluar nga kultivimi e deri tek për-

punimi. Po ashtu u potencua edhe

përkrahja nga Institucionet vendore

dhe ndërkombëtare e cila nuk mun-

gon dhe që cdo vit e më shumë puno-

het në fuqizim të grave në sektorë të

pyjeve si dhe inkurajim për aplikime

me projekte të ndryshme. Pra nga

këtu shihet se Fuqizimi i gruas në ven-

det rurale të Kosovës është hap i cili

përkrahet edhe nga Institucionet Kosovare edhe nga Organizata të

ndryshme ku qëllimi është që sa më

shumë të vihet në pah puna e gruas e

cila deri me tani ka qëndruar si në hije.

Pas takimit u vazhdua me vizitën tek

sipërfaqet e mbjella me shume lloje

t ë frutave pyjore të cilat punohen nga

Znj. Shkurte dhe familja e saj. Llojet

e mbjella ishin: mjedra, manaferra,

aronia, dredhëza, grojberi, lajthia,

rrushi i serezit etj.

Në fund të takimit pjesëmarrëset u

inkurajuan nga gruaja fermere që do

t ë përkrahen në kultivim, marketing,

përpunim dhe shitje të produkteve

jodrusore duke filluar nga trajnimet ederi tek lidhja e marrëveshjeve me

tregtar të ndryshëm.

Ky takim u përmbyll me një dreke

solemne të shtruar për gjithë pjesë-

marrëset

Dhe tradita

vazhdon…

A L B O R A K A C A N I

Federata Kombetare e Pyjeve

dhe Kul lo tave Komuna le

Për të katërtin vit radhazi gazeta jonë

"Jeto Gjelbër" i dedikon një numër

të veçantë botimi grave dhe vajzave

që e kanë të lidhur punën dhe jetën

e tyre me pylltarinë dhe zhvillimin

rural. Kjo, në nder dhe respekt të

atyre që çdo ditë punojnë tokën,

mbledhin produkte të ndryshme në

pyll, grumbullojnë bimë mjekësore,

përkujdesen për familjet e tyre, të

vegjëlit dhe të moshuarit. Ato kon-

tribuojnë çdo ditë në sigurimin dhe

përgatitjen e ushqimit, si dhe rritjen

e mirëqenies së familjeve të tyre.

Gjithashtu, ky numër gazete i dedi-

kohet atyre grave dhe vajzave, të cilat prej vitesh janë bërë pjesë aktive e

organizatave joqeveritare në pyje, si

Shoqatat e Përdoruesve të Pyjeve

dhe Kullotave Komunale dhe Fed-

eratave Rajonale të Pyjeve. Nuk

mund të lë pa përmendur këtu edhe

ato gra e vajza që punojnë denjë-

sisht në institucionet shtetërore dhe

organizmat e ndryshme kombëtare

e ndërkombëtare në shërbim të zh-

villimit të qëndrueshëm të pyjeve.

Përzgjedhja e numrit të muajit Mars

nuk u bë rastësisht, por për vetë

faktin që ky muaj në disa vende të

botës si Australi, Britani e Madhe

dhe ShBA konsiderohet si muajindërkombëtar i grave. Gjatë këtij

muaji vihet në pah kontributi i grave

në ngjarje të ndryshme historike

dhe bashkëkohore. Ky muaj korre-

spondon edhe me dy data të tjera

Të drejta të barabarta dhemundësi për fuqizimine femrave në pylltari

(VEPRIMTARI NE DITËN NDËRKOMBËTARE

TË GRAVE NË KOSOVË )

të rëndësishme. Në shumë vende

të botës 8 Marsi shënon ditën

ndërkombëtare të grave, ku që prej vitit 1908 kur një grup grash e vajza-

sh punëtore në një fabrikë veshjesh

në New York protestuan kundër

kushteve të këqija të punës, pagës së

ulët dhe tëpër të drejtën e votës. Që

prej asaj kohe, kjo datë u shpall si dita

e grave edhe në shumë vende Euro-

piane. Sot kjo datë shërben për të kuj-

tuar gratë dhe vajzat për arritjet e tyre,

por edhe për të kërkuar më shumë të

drejta dhe barazi gjinore në fushat so-

ciale, ekonomike dhe politike.

Që prej Nëntorit të vitit 2012 nga re-

zoluta e Asamblesë së Përgjithshme

të Kombeve të Bashkuara, data 21

Mars është shënuar si Dita Ndërko-

mbetare e Pyjeve. Gjatë kësaj dite or-ganizohen aktivitete të ndryshme për

të rritur ndërgjegjësimin rreth rëndë-

sisë që kanë pyjet për brezat e sotëm

dhe të ardhshëm.

Prandaj, për të shenjuar këtë muaj dhe

këto data të rëndësishme që lidhen

me gratë dhe pyjet, redaksia e gazetës

"Jeto Gjelbër" dëshiron të ndajë me

ju në këtë numër shkrime,vetëm nga

gra e vajza. Duke qenë se kjo është

kthyer tashmë në një traditë për

gazetën tonë, duhet thënë që num-

ri i shkrimeve është rritur ndjeshëm

dhe cilësia e tyre ka ardhur duke u

përmirësuar.

Për më tepër, gazeta përmban sh-krime nga gra e vajza nga Shqipëria

dhe Kosova.

Për të katërtin vit radhazi gazeta jonë Jeto Gjelbër i dedi-

kon një numër të veçantë botimi grave dhe vajzave që e

kanë të lidhur punën dhe jetën e tyre me pylltarinë dhe

zhvillimin rural. Kjo, në nder dhe respekt të atyre qëçdo

ditë punojnë tokën, mbledhin produkte të ndryshme në

pyll, grumbullojnë bimë mjekësore, përkujdesen për famil-

jet e tyre, të vegjëlit dhe të moshuarit.

(vijon në faqe 4)


4/8

4 MARS 2016

ALBANA LLESHAJ

Kryetare Federata

Rajonale e Pyjeve dhe

Kullotave Lezhë

Qeverisja e pyjeve komunalekarakterizohet nga ndërthur-

ja e interesave të shumë ak-torëve vendorë dhe ko-mbëtar. Në këtë qeverisjepërfshihen, në nivele të ndry-shme vendimmarrjeje apondikimi si organet e qever-isjes vendore (Bashkitë,Njësitë Administrative), për-doruesit tradicionalë të orga-nizuar në Shoqata të Për-doruesve të Pyjeve dhe

Kullotave Komunale, struk-turat e Shërbimit Pyjor, or-ganizata të ndryshme vendoreetj.Ligji nr. 9385, datë 4.5.2005,i ndryshuar, “Për pyjet dheShërbimin Pyjor” sanksion-on në nenet 27/6 dhe 27/7detyrimin e organeve tëqeverisjes vendore të përf-shirjes së komunitetit nëproçesin e qeverisjes së pyjevee kullotave në varësi të tyre.Neni 27/7 përcakton se SHP-PKK-të duhet të përfshihet në vendimmarrjen në lidhje

me hartimin, miratimin dhezbatimin e: a) strategjive, tëplaneve të veprimit dhe tëprogrameve të zhvillimit tëpyjeve;b) planeve tëmbarështimit e të pro-

Femrat aktive në

pyje e drejtim!grameve të monitorimit tëpyjeve; c) projekt-akteve nor-mative për pyjet.Bazuar në Ligjin e Pyjeve dheligjin për OJF-të, Federata Rajonale e Pyjeve dhe Kullo-tave Komunale Lezhë ështëkrijuar në vitin 2007, si për-faqësuese e 21 Shoqatave tëPërdoruesve të Pyjeve dheKullotave Komunale. Bordidrejtues është i përbërë nga 7

anëtarë, ku 3 prej tyre janëfemra. Aktiviteti dhe funksionimi iFederatës së Lezhës është ilidhur ngushtë edhe me funk-sionimin e rregullave tëdemokracisë së brendshmeku përmendim zhvillimin pe-riodik të zgjedhjeve dhe rota-cionin e drejtuesve. Federata Rajonale e Pyjeve Lezhë ka zbatuar me rigorizitet statutine saj duke zhvilluar takime tëshpeshta me anëtarët e bor-dit dhe organizimin ezgjedhjeve sipas kërkesave të

anëtarëve. Këtë shembullFederata synon ta shtrijë nëkohë edhe për Shoqatat ePërdoruesve të Pyjeve dheKullotave dhe anëtarët e tyrenë mënyrë që ato të njohindhe zbatojnë sa më mirë stat-utet dhe të bëhen një aktor irëndësishëm në menaxhimine qendrueshëm të pyjeve dhekullotave në qark.

Aktivitetet e Federatës tonë janë mbështetur edhe nga Fondacioni “Bashkojmë Vler-at e Natyrës me Njerëzit” –CNVP ku në kuadër të pro-

jektit “Pyjet për ZhvilliminEkonomik Lokal” - FLED,

janë zhvilluar takime të shum-ta me pjesëmarrjen e perfaqë-suesve të komunitetit, Sho-qatave të Përdoruesve të

Pyjeve dhe Kullotave, Drej-torisë së Shërbimit Pyjor, Një-sive Administrative, special-istëve të pyjeve etj. Këtotakime kanë patur si qëllimrritjen e pjesëmarrjes së ak-torëve vendorë në menax-himin e pyjeve dhe kullotavesi dhe nxitjen e zhvillimit ekonomik. Po ashtu, është

ngritur në nivel qarku njëgrup kyç ekspertësh i cili syn-on rritjen e aftësive profesio-nale, ofrimin e asistencësteknike dhe informacionit përaktorët vendorë për përmirë-simin e qeverisjes së Pyjeve e

Kullotave.Mbështetja që po jep Fonda-cioni CNVP për përmirë-simin e qeverisjes së pyjevedhe kullotave janë efektivedhe të dukshme në Qarkune Lezhës për të cilën gjej ras-tin t’i falenderoj.Është për t’u veçuar fakti segjatë kësaj periudhe në Njes-inë Administrative Zejmenështë krijuar edhe GrupiProdhues i Grave, me kry-etare znj. Dila Kola. Çfarëthotë Dila Kola në lidhje mekëtë?

“Unë disponoj një sipërfaqetë konsiderueshme toke, kukam kultivuar lloje të ndry-shme drurësh pyjorë e fru-torë si lajthi, bajame, dardhëe egër dhe shega e egër.

Këto lloje gjenden aty edhenë në formë natyrale. Unënë fakt jam ekonomiste meprofesion por jam edheshumë e apasionuar ndajpyjeve dhe mjedisit në tëre-si. Disa pemë të dardhave tëegra i kam shartuar medardhë të butë dhe kanëdhënë një rezultat shumë të

mirë. Me shegën e egër unëprodhoj shurup të cilin kamarritur ta tregtoj por edhe ta prezantoj në panaire tëndryshëm, së fundi nëpanairin që u zhvillua nëTiranë nga Fondacioni

CNVP. Shurupi i shegës sëegër ka veti mjaft të mira ush-qyese dhe veti shëruese përsëmundje të ndryshme.

Ai është një antioksidant shumë i fuqishëm.Por, ajo çka është më erëndësishme për tu përmen-dur është se unë e prodhojatë në formë shumë natyrale,duke eliminuar zierjen e këtijfruti për të mos humbur vler-at ushqyese.”Kjo është një dëshmi që tre-gon se kontributi dhe pjesë-marrja e grave dhe vajzave në

aktivitetet pyjore dhe të zhvil-limit rural është i lartë dhese ka shumë për të bërë nëdrejtim të njohjes së këtijkontributi dhe rritjen e zërit të tyre.

Me këtë rast dua të për-mend disa nga arritjet dhesfidat në lidhje me çësht-

jet gjinore në pyje dhe zh-

villimin rural. Së pari, vi-het re që këto 5 vitet e fun-dit pjesëmarrja dhe përf-shirja e femrave në aktiv-itete të ndryshme sitakime, trajnime, panaireështë shtuar ndjeshëm.Po ashtu, numri i tyre nëbordet e Shoqatave dheFederatave të Pyjeve dheKullotave ka patur një ten-dencë në rritje. Kjo falëedhe mbështetjes që or-ganizma të ndryshëmkombëtare dhe ndërko-mbëtare kanë dhënë.Përmendim këtu

Agjencinë Suedeze përZhvillim Ndërkombëtar-SIDA, BankënBotërore dhe Fondacio-nin "Bashkojmë Vlerat eNatyrës me Njerëzit"-CNVP.Një tjetër mbështetje ka qenë edhe ajo në kuadërtë Strategjisë Kombëtaretë Angazhimit, lehtësuarnga Koalicioni Ndërko-mbëtar i Tokës për fus-hatën ndërgjegjësueseme moton "Edhe Unë

Vendos". Fushata ka përqëllim ndërgjegjësimine grave dhe vajzave,kryesisht atyre nga zonat rurale për më shumë tëdrejta mbi tokën dhepyllin, por edhe rritjene numrit të tyre në pro-ceset vendim-marrëse.Deri tani fushata ështështrirë në Kukës, Fier,Korçë, Elbasan dhe Ti-ranë, ku kanë marrëpjesë rreth 120 gra e vaj-za. Fushata vazhdon dhepritet të shtrihet edhe nëdisa qarqe të tjerë të ven-

dit. Ajo i shërben edheprojekteve që po zba-tohen aktualisht nga Fondacioni CNVP dhe

projekti i Bankës Botërorepër Shërbimet Mjedisore.Pavarësisht arritjeve të për-mendura, ka ende shumëpër të bërë në drejtim tëmobilizimit dhe aktivizim-

it të grave në aktivitetet e or-ganizatave të pyjeve dhe për-faqësimit më të mirë të tyre.Numri i tyre nëKëshillat Bashkiake dhe institucionet

vendim-marrëse është endei ulët. Gjithashtu, gratë dhe

vajzat kanë tepër nevojë përmbështetje në drejtim të fu-qizimit ekonomik, si përshembull: krijimin e lehtë-sirave në marrjen e kredive,nxitjen e tyre për ngritjen egrupeve prodhuese apo ko-operativave, asistencë përaplikime për projekte apo

grante të ndryshme. Tëgjitha këto janë sigurisht tëlidhura me sigurimin e tëdrejtës së përdorimit apopronësisë, si për burrat ash-tu edhe për gratë. Në tënjëjtën kohë, ligjet dhepolit ikat aktuale duhenpërmirësuar në favortëçështjeve gjinore. Ligji isapo miratuar i pushtetit

vendor ka pësuar d isa ndry-shime në këtë aspekt në kra-hasim me atë të mëparsh-min. Ende duhet parë se sa ai do të vihet në zbatim.

Fatkeqësisht ligji i pyjevedhe kullotave është endelarg në këtë drejtim.Duke iu uruar lexim tëkëndshëm të këtij numri,do të dëshiroja të falëndero-

ja të gjitha ato gra e vajza, tëcilat u bënë pjesë e këtijnumri gazete, por edhe aty-re që kanë dhënë kontribut të vazhdueshëm me shk-rimet e tyre përgjatë viteve.Shpresoj që kjo traditë të

vazhdo jë edhe në vite t në vijim dhe të gjitha së bashkutë kontribuojmë në njohjen

e meritave dhe të drejtave tëgrave dhe vajzave që e kanëlidhur punën dhe jetën etyre me pyjet dhe tokën.

(vijon nga faqja 3)


5/8

MARS 20165

MSc. DORINA HOXHA Njësia Administrative Vaqarr

Dikush është përcaktuar t’i japë

një kuptim më metafizik sipër-

faqeve të gjelbërta në zonat per-

iferike apo të largëta malore.

Mendimi i vetëm që të lind kur

shikon bollëk mjedisor, sipërfaqe

të gjelbërta, kodra dhe pemë të

larta, është ideja që njëkohësisht

nuk do të mundësh të manifes-

tosh natyrën njerëzore nëpërm-

jet komunikimit dhe ndërvepri-mi kulturorë. Kjo sigurisht nuk

është domosdoshmëri por në

raport më të tjerët ambjentet

publike dhe gjallëruese të ndih-

mojnë të përmisosh vetveten dhe

taktikat komunikuese. Zakonisht

natyra e njerëzve në këto zona

ishte e ngjashme me natyrën,

herë rrezatonte pafajësinë dhe

brishtësinë e natyrës e herë bëhej

heshtje e kobshme vetmie ose

padituri e zhurshme… një ndër

këshillat më të vyera të shkencës

mjekësore ndër shekuj, është

kontakti fizik me natyrën. Në

sytë e një gruaje nënë 43 vjeçare

kuptimet metafizike në këtokushte bjerren me lodhjen aq

sa karakteri i saj merr tiparet e

natyrës për nga dobitë dhe për-

shtatja.

“Dorezat e verdha kishin rënë

në një cep afër lavatriçes,

ndërkohë dëgjoheshin vetëm

britmat e fëmijëve teksa thërris-

nin për gjërat e fuindit. Dera u

mbyll, dorezat e verdha gjetën

njëra-tjetrën dhe u përplasën në

një gjysëm thesi liri ku nga zbrazë-

tia që kish bënë një zhurmë fërki-

mi aq sa Azra të hidhte vësht-

rimin nga ora e murit, akrepat e

së cilës tregonin për një vonesë

në rutinën e saj të punës. Azra,

një grua me arsim të mesëm

kishte dy fëmijë dhe përvec

dobive që një nënë ka në shtëpi

ishte e angazhuar në punët që

periferia i ofronte asaj. Ajo e

njihte shumë mirë këtë zonë

pasi ishte lindur dhe rritur aty,

kishte njohuri për cdo pëllëmb

tokë e kodër të saj, për cdo grykë

e për cdo pemë që thahej e

mbinte. E mësuar prej nënës

dhe gjysheve, Azra kishte men-

duar si të vetmen arsye të

dobishme(aftësi njohëse) të

mblidhte bimë medicinale. Ruti-

na e saj niste çdo ditë në të njëjtën

vend në të njëjtën zonë. Kodra

përbri shtëpisë së Azrës ishte

pothuaj e eksploruar, cfarë bar-

ishtesh ishin të dobishme e cfarë

ishin të dëmshme për organizmin

e njeriut, kohën kur kultivoheshin

etj. Një grua është forca lëvizëse

“Gruaja, e

natyrës si dobi”e një shoqërie të ashpër dhe

maskiliste. Shoqërisë shqiptare i

është dashur një kohë shumë e

gjatë për të kapërcyer etapat kul-

turore, kjo për faktin që ka qënë

nën thundrat e vëndeve më të

pushtetshme të cilat kanë tentu-

ar me të gjitha mjetet për ti ndry-

shuar identitetin e asaj që ishte.

Shoqëria si një familje e madhe

kalon nëpër etapa tranzicioni, pa-

sojë e së cilës është sërisht njësia

më e vogël matëse e saj, familja.

Nëse në Evropë Hobsi hedhthemelet e konceptit të së drejtës,

në Shqipëri shekuj më vonë ky

koncept ishte në zanafillë të tij.

Një ndryshim social të tillë e risjell

me veprën e tij edhe Migjeni:

“Novelat e Qytetit të Veriut”, ‘stu-

denti’ - realitet i shkëputur nga

periferitë e Shqipërisë duke iu

dhënë personazheve nga pak, kul-

turë shqiptare, traditë dhe thirje

ndërgjegjësuese. Në shekullin e

XXI nuk vlen më kush përfitoi

nga kjo, por kush ishim ne më

parë?! Cfarë roli luante gruaja në

shoqërinë shqiptare në vitet e pa-

varsisë? Cfarë roli luante ajo në

kohën e komunizmit dhe cfarëroli ka sot në kohën e kapital-

izmit? Azra, kishte pamje të

vrazhdë, duart e plasaritura nga i

ftohti, e shëndoshë, e zhveshur

nga çdo tipar feminil, as që

kujdesej nëse kishte hedhur par-

fum apo trupi lëshënte erëra të

pakëndshme nga djersitja e sh-

tresëzuar. Kur ajo fliste në të

mëshiroheshin që të gjitha rolet e

gruas në historinë e Shqipërisë,

aq sa Azra herë ngjante me një

grua e mësuar me punën në ko-

perativat buqësore, ku plotëson-

te normën e punës po aq sa bash-

këshorti i saj, herë ishte mëshirim

i imazhit të gruas në “Novelat e

Qytetit të Veriut”, e nënshtruar,

fati i së cilës ishte zgjedhur nga të

tjerët dhe që siç e donte zakoni

duhet të mos kundërshtonte dhe

të pranonte në mënyrë legjitime

vendimet që të tjerët merrnin për

jetën e saj. Azra dikur kishte qënë

e turpshme, aq sa mollzat e

faqeve i kishte ende të kuqe por

tashmë jo nga turpi por nga cek-

tësia e mendimit mbi jetën.

Teksa shkëpuste fijet e

rozmarinës, ajo fshiu me dorën

e djathtë sytë, për të kthjelluar

vështrimin e veshur nga kujtime

të pakëndshme. G ruaja që

kërkonte nëpër pyll barishte

të dobishme për shëndetin enjeriut mbi të gjitha kishte

një rol që i kapërcente të gjithë

kufinjtë historikë, atë të qënu-

rit qënie njerëzore. Duke qënë

se mardhëniet njerëzore janë

shkak-pasojë ato janë të lidhu-

ra zinxhirë me njëra tjetrën dhe

analizmi i kësaj gjëndje kërkon-

te shumë prespektiva këndvësh-

trimesh. Faji duket sikur mbe-

tet jetim po aq sa liria që të falë

natyra e gjelbërt. Rolet gjinore

ndër vite kanë mirëpërcaktuar

edhe detyrat morale që duhet

të ndjeki një grua gjatë procesit

të saj të jetës po ashtu edhe

detyrat që duhet të ndjekin

meshkujt. Nëse një grua në

metropol e shikon natyrën siburim kënaqësie dhe hobi për

tu kujdesur për disa vazo lulesh

apo kopshtesh moderne të plan-

ifikuara, kjo tablo jete duket se

merr një pamje tjetër në sytë e

një gruaje si Azra, rolet e së cilës

shkojnë përtej brishtësisë së fiz-

ikut të saj. Të përballesh me

natyrën drejt për së drejti nuk

është e njëjta prespektivë me

përballjen e natyrës duke e kun-

druar. Nuk është e rastësishme

që prej një itinerari të shkurtër

të shikosh se si fatet njerëzore

bëjnë diferencën me secilin nga

ne, se si ndryshojnë dhe matur-

ohen përpjekjet për mbijetesëdhe sesi vetë reflektimi merr jetë.

Gratë shqiptare gjenden përballë

sfidave të shumta. Këto sfida

janë pengesë për ecurinë dhe

zhvillimin e tyre. Faktorët e jas-

htëm dhe sidomos ato të

brendshëm janë pengesa më e

madhe në ecurinë zhvilluese të

jetës së një gruaje. Përjashtimi i

gëzimit të të drejtave thjesht

thellon hendekun e krijon një

realitet të padepërtueshëm për

gratë, sidomos për ato që bëjnë

një jetë të thjesht ashtu si Azra,

larg politikbërjes dhe që sipas

forcës së zakonit i nënshtrohet

moralisht një kulture që është

po aq e brishtë dhe e manipu-

lueshme sa vetë natyra. Për të

luftuar pabarazitë gjinore kërko-

het një integrim gjinorë, ky i fun-

dit i pasqyruar tek kërkesat që

ka njeriu për identitet. Çdo ditë

është jo vetëm një përballje për

të superuar sfidat e jetës që

njëkohësisht janë edhe një

sprovë për të superuar vetvet-

en. Pavarësisht se mundësitë

janë të limituara, dëshirat janë

të shumta dhe ky hendek që

krijohet në mes është e vetmja

hapësirë që njeriu mundohet ta

identifikojë vetveten. Nëse një

grua e identifikon vetveten tek

aftësitë e saj njohëse për bimët apo kujdesin e tyre pse jo ky

identitet mos të marrë formën

e rëndomtë të një nevoje so-

cial-ekonomike port ë një pre-

spektive të integrimit gjinorë.

FITORE AVDIJAJ

SHFPPP “Rudina “ Istog

Kompania “AgroProduct

shpk” është pasardhëse e

ndërmarrjes AgroProdukt-

Syne me pronar z. Halit Avdi-

jaj dhe është themeluar në

vitin 2002. Si aktivitet të vetin

themelor kjo kompani ka

mbledhjen e bimëve mjekë-

sore e aromatike dhe frutave

pyjore, nga mbledhja spon-

tane në natyrë, si dhe kultiv-

imin e këtyre bimëve në

mënyrë intensive. Kompania

ka një infrastrukturë të mirë

për të zhvilluar këtë aktivitet,ka të ndërtuar objektin me

sipërfaqe prej 1200 m‚ , dis-

ponon tharëse moderne hor-

izontale 100 m‚ , për tharjen e

këtyre bimëve. Kompania

“AgroProduct shpk” (APS) ka

të punësuar 15 punëtorë të

përhershëm, gjatë sezonit

punëson deri në 300 punë-

torë, ku 30% prej tyre janë

femra. APS mbështet fem-

rat që merren me këtë aktiv-

itet duke bashkëpunuar vazh-

dimisht, si dhe duke zhvillu-

ar trajnime të vazhdueshme

për avancimin e tyre në këtëfushë.

Kompania APS posedon 40

qendra grumbulluese, ku vlen

të theksohet se të gjitha këto

qendra janë të pajisura me

tharëse dhe makineri për-

Kompania “AgroProductshpk” në fshatin Sinë tëKomunës Istog, Kosovë

katëse për përpunimin e kë-

tyre bimëve, shumica e tëcilave janë pjesë e financimit nga vetë kompania. Të gjitha këto qendra grumbullimi janëtë kontraktuara me kontrata afatgjata nga kompania dhepërgjegjësit e këtyre qendravenë vazhdimësi trajnohen nga stafi i kompanisë për kohën e

vjeljes, mënyrën e vjeljes, për-qindjen e vjeljes, mënyrën etharjes, mënyrën e ruajtjes, sidhe për ruajtjen e raritetit tëbimësisë.Kompania ka të zhvilluar (in-staluar) një program (software),

përmes të cilit evidentohet në përpikëri sistemi i gjur-mimit dhe nëpërmjet këtijsistemi janë të evidentuar3235 mbledhës të kompanisë“AgroProdukt” në tërë terri-torin e Kosovës. Paralel megrumbullimin e bimëvemjekësore e aromatike, APSzhvillon edhe kultivimin ekëtyre bimëve ku aktualisht kultivohen 18 lloje të bimëvemjekësore aromatike me njësipërfaqe prej 150 ha vetëmnë komunën e Istogut. Kul-tivimi zhvillohet edhe me

kontrata afatgjata me fermerët në të gjithë Kosovën. Vlen tëtheksohet që fermerët e kon-traktuar marrin trajnimet enevojshme për kultivim nga stafi i kompanisë, si dhembështeten nga ana e ko-mpanisë për furnizimin mematerial fidanor, si dhe shër-bime me makineri. Gjithash-tu, kultivimi përcillet përmesprogramit të instaluar pranëkompanisë dhe përmes këtijsistemi të evidentimit realizo-het edhe kostoja e kultivimit të këtyre bimëve, duke evi-

dentuar me numrin identi- fikues çdo ngastër (parcelë)

dhe përmes këtij evidentimi

regjistrohen punët e kryera në

çdo ngastër dhe kështu nxir-

ret kostoja e kultivimit të çdo

bime në çdo ngastër, përf-

shirë edhe fermerët e kon-traktuar. Kompania “Agro-

Produkt” është kompani lid-

er dhe e vetmja kompani e

liçensuar për kultivim dhe

grumbullim të bimëve

mjekësore e aromatike nga

ana e Ministrisë së Bujqësisë

[* File contains invalid data

| In-line.JPG *]Pylltarisë dheZhvillimit Rural të Repub-likës së Kosovës. Kompania po ashtu është e çertifikuarpër prodhimtari organike filli-misht nga Trupa ÇertifikueseZvicerane (Bio Inspecta) dhe

që nga viti 2012 edhe nga Trupa Çertifikuese Shqiptare(Albinspekt), ku i ka të çerti-fikuara të gjitha zonat (5) tëKosovës për bimët nga mbledhja spontane, si dhe ka të çertifikuar të gjithë sistem-in e kultivimit të bimëvemjekësore, i cili bëhet nëmënyrë organike. Kompania

Agroprodukt është e çerti-fikuar edhe me standardinHACCP nga Trupa Çerti-fikuese Gjermane TUV NORD. Gjithashtu është lid-er në eksportimin e këtyre

bimëve në tregun Evropian,e cila ka të siguruara kontrata afatgjata për furnizim me ko-mpani përpunuese me re-nome ndërkombëtare tëGjermanisë, Austrisë, Zvicrësetj.Kompania “AgroProdukt”gjithnjë zhvillon aktivitete mepjesëmarrjen e të rinjve dhegrave, te cilët angazhohenedhe në panaire të ndry-shme, si ne vend ashtu edhenë vende të ndryshme tëEvropës. Vlen të theksohet sekëtë kompani vazhdimisht e

kanë vizituar përfaqësues tëndryshëm nga institucionet vendore dhe ndë rko -mbëtare, si dhe përfaqësuestë shoqatave të ndryshme nga

vendi dhe të huaja.


6/8

6 MARS 2016

Angazhimi i grave fermere në sektorët që

premtojnë zhvillim ekonomik dhe rritje të tëardhurave familjare/Freskia e Gjakovës

LEUTRIME KRASNIQI

S h o q a t a “ P a s h t r i k u ”

G j a k o v ë

Femrat po tregohen të suk-

sesshme në fusha të ndry-

shme si atë te bujqësisë e

pylltarisë, madje ka raste

kur gratë fermere kanë arri-tur të jenë edhe më të suk-

sesshme se sa meshkujt në

bujqësi. Ky përmirësimi i

gruas në sektorin e bujqë-

sisë dhe pylltarisë po ndodh

edhe për shkak të

përkrahjes, e cila po u ofro-

het nga Institucionet

vendëse dhe organizat at e

ndryshme ndërkombëtare e

vendore, të cila t merren me

zhvillimin e bujqësisë në

vend .

Shkurte Rrustemi nga fshati

Babaj i Bokës ne Komu-

nëne Gjakovës, është njëra nga gratë fermere, e cila ësh-

të treguar mjaf t e suk-

sesshme në këtë sektor, e

cila që nga viti 2002 merret

me kultivimin dhe përpun-

imin e pemëve të imta. Ajo

përveç këtyre merret edhe

me kultivimin e shumë kul-

turave tjera bujqësore, nga të

cilat veprimtari thotë se ësh-

të mjaft e kënaqur. Rrustemi

thotë se pozita e gruas ferm-

ere po shkon nga viti në vit

duke u përmirësuar. Ajo

merret kryesisht me kultiv-

imin dhepërpunimin epemëve të imta siç janë,

dredhëza, mjedra, manafer-

ra e po ashtu edhe gështen-

jën . Sipas saj është rri tur

edhe interesi i konsuma-torëve për të kultivuar pemëtë imta dhe se cdo dit e mëshume vërehet një interesimpër pemët e imta sidomospër manaferrën cila mëshum shitet e freskët.Kjo fermere tregon se nga 10hektarë tokë që kanë mefamilje, kanë arritur që nëkëtë sipërfaqe të kultivojnëshumë kultura e po ashtu tëkontribuojnë edhe në uljene papunësisë. "Përveç kul-tivimit të kulturave të imta ne merremi me kultivimine misrit në disa hektarë,rreth një hektarë me rrushtë serezit, po ashtu edhedisa hektarë me kulturat eimta të cilat i përmenda mëlartë", thotë fermerja, Sh-kurte Rrustemi. Ajo thotë

se ia vlen të merret me sek-torin e pylltarisë dhe atë tëbujqësisë pasi që sipas sajme punë po arrijnë të sig-urojnë të ardhura për famil-

jen. Gjatë sezonit të vjeljes

së kulturave të imta ata an-gazhojnë deri në 15 punë-torë.

Ajo duke e parë leverdinënga bujqësia thotë se në tëardhmen kanë synime që tërrisin sipërfaqet, por sipassaj nevojitet përkrahje si nëfillim të kësaj veprimtarieqë ishte përkrahur nga Or-ganizata Inter Corporation.Me angazhim dhe përkush-tim te madh ajo bashkë mefamiljen kane arritur tëthemelojnë Ndërmarrjentregtare prodhuese që ësh-të "Freskia" e cila ështëthemeluar në vitin 2002 mendihmën e një shoqatezvicerane "I ntercoopera-tion". Nga viti 2002 e derinë vitin 2010 "Freskia" ka pasur rritje të sipërfaqes për

prodhimin e dredhëzës,mjedrës, manaferrës etj. Nga vi ti 20 05 de ri më so t "Freskia" ka filluar edhe meprodhimin e materialit fi-danor të dredhëzës dhemanaferrës si ndërmarrje e

vetme e licencuar nga Min-istria e Bujqësisë. Freskia bën importimin e materialit fidanor ame prej instituteveme renome sic janë: Institu-ti i Anglisë, Zvicrës dhe Ital-isë prej nga ne nxjerrim fi-danin e gjeneratës së parë qëi ofrojmë konsumatorit dhe

është nën mbikëqyrjen e vazhdueshme të Insti tuti t bujqësor në Pejë. Si objekt i "Freskisë" ka qenë përmirë-simi i prodhimit, përpunim-it dhe marketingu i pemëve

dhe perimëve natyroreekologjike dhe të freskëta nga rajoni. Qëllimi kryesori N.T.P "Freskisë" është pro-

dhimi, përpunimi dhe komer-cializimi në sektorin e bujqësisë,ngritja e kualitetit të pemëve dheperimeve mbi baza ekologjikedhe ekonomike gjithnjë nësynim plasmanin e suksesshëm

ne tregun e jashtëm dhe tëbrendshëm.Kjo bëhet për të siguruar vendepune dhe të ardhura përekonomi familjare. Sipërfaqe tëmbjella janë: manaferra 0.8 ha,mjedër 1 ha, aronia 0.3 ha,gojberi 0.2 ha. E gjithë kjo punëudhëhiqet nga një grua ferm-ere e cila punoi me përkush-

tim shumë të madh ku me tëardhurat dhe shërbimet përkëto kultura i rriti dhe shkol-loi 6 fëmijët gjithashtu dhe mepërkrahjen e bashkëshortit.

Të drejtapërdorimi të

sigurta për Pyjet, Kullotatdhe Tokën ngafamiljet rurale

R O V E N T A

S H A N I S E R A

Federata Rajonale e

Py jeve dhe Kul lo tave ,

F i e r

Me rastin e muajit Mars, cilë-

suar si muaji i grave dhe Ditës

Ndërkombëtare të Pyjeve (21

Mars) vendosa edhe unë të

bëhem pjesë e këtij numri të

veçantë të gazetës “Jeto Gjel-

bër”. Përzgjodha të ndaj me

ju takimin e zhvilluar më datë

19 Shkurt 2016 në qytetin e

Fierit me temë”Të drejta për-

dorimi të sigurta për Pyjet,

Kullotat dhe Tokën nga

familjet rurale”.

Takimi u organizua nga Fed-

erata Kombëtare e Pyjeve dhe

Kullotave Komunale në bash-

këpunim me Federatën Ra-

jonale të Pyjeve, Fier.

Ky takim kishte pjesëmarrje të

gjerë me përfaqësues tëBash-

kive të qarkut Fier, Njësive

Administrative, Shoqatave të

Përdoruesve të Pyjeve, Fed-

eratës së Qarkut Fier dhe për-

faqësues të Federatës Ko-

mbëtare të Pyjeve dhe Kullo-tave.

Si qëllim kryesor ky takim

kishte forcimin e rolit të për-

doruesve të pyjeve dhe hapat

që duhet të ndiqen për reali-

zimin e procesit të har-

tografimit dhe përcaktimin e

kufijve tradicionalë. Prezan-

tuesit e këtij takimi sollën si

shembull hartografimin e

bërë në një nga komunat e

rrethit Fier, atë të ish komu-

nës Seman. Në këtë ish ko-

munë – tashmë njësi admin-

istrative – procesi i har-

tografimit dhe grumbullimit tëtë dhënave të grumbujve py-

jorë është realizuar me pjesë-

marrjen e gjerë të komunitetit,

të përfaqësuar nga burra dhe

gra. Gjithashtu ky proces vazh-


7/8

MARS 20167

MARIJE BEZHANI

Gj inar -Elbasan

Tetë marsi dita më e dashur përmbarë gratë kudo në botë, e cila çdo vit ju kuj ton forcën ebrendshme dhe shpërthyese tëgrave për të protestuar për tëdrejtat e tyre në të gjitha fushat ejetës.Gruaja që në vitet e hershme tëjetës së saj ka njohur pabarazinëgjinore, prandaj me forcën e sëdrejtës që i takon ka kërkuar: liri,

barazi, vllazërim, të drejta të bara-barta, zvogëlim të orarit të punës,përmirësim të kushteve të punëstë drejtën e votës, ndalimin eshfrytëzimit të punës së fëmijëvee deri në përfaqësimin e saj nëpolitikë, drejtim e vendimmarrje.Këto kërkesa të grave të cilat për-cilleshin në forma nga më tëndryshmet në shoqëri, shiko-heshin me skepticizëm nga pjesa fyese e shoqërisë por e diktuarnga e pakthyeshmja dhe e drejta e kërkesave filluan hapat e para të mbështetjes për kërkesat egrave. Kështu, me dashje e pa

dashje shumë kërkesa të grave fil-luan të futen në rrugën e duhur.Edhe pse jemi ende larg së prit-shmes mund të themi se e drejta e gruas sot po ze vend në shumëfusha të jetës, ku gruaja po mbësh-tetet në legjislacionin për të qenëfituese e zbatuse e ligjit në çdofushë.Sot kontributi i grave është i pal-logaritshëm në të gjitha fushat ejetës duke filluar nga kontibut i isaj në familje, si nënë në bujqë-si, në pylltari, në arsim, shkencë,art, kulturë e deri në politikë,qeverisje e në stukturat vendima-

rrëse. Të gjitha këto falë për-pjekëve të tyre arsimore, intelele-ktuale dhe vlerave shpirtërore qëajo përcjell, por me gjithë kon-tributin që ato japin në këto sho-qëri të trazuar përsëri varfëriminënshtr imi dhe dhuna mbanemrin grua. Po pse ndodh kesh-

(“Gji thçka që i t akon v jehr r i ttim, i takon edhe bashkëshort-

it tim, ne jetojmë së bashku dhe

pasuria është e jona”)

S Y Z A N A K R A S N I Q I

Shoqata “Gjeravica”

Junik, Kosovë

Një përqindje e madhe e grave të

zonave rurale në Kosove nuk kanë

ndjekur aspak ose kanë ndjekur

vetëm pak nga shkollimi fillor. Njëko-

hësisht, niveli i mos angazhimit të tyre

është i lartë (78%). Në anën tjetër,

vetëm 5% e grave të zonave rurale

kanë përfunduar arsimin e mesëm

apo universitar. Megjithatë, edhe pse

diploma universitare e zvogëlon për-

qindjen e mos angazhimit tek gratë e

zonave rurale deri në pikën më të

ulët (12%), përqindja e papunësisë

tek ky grup mbetet shumë e lartë

(40%), që do të thotë se mundësitëpër punësim të grave të shkolluara

nga zonat rurale janë të rralla dhe nuk

përbëjnë nxitje që ato të qëndrojnë

dhe të jetojnë atje. Bujqësia dhe pyll-

taria shikohen si punë për burra.

Tradicionalisht, prona familjare

zotërohet nga burrat, gjë që grave u

8 Marsi, kjo

ditë e bekuar!

Gratë e zonave ruraledhe mundësitë për përmirësim dhe integrim

lë shumë pak hapësire të dëshmojnë

të kundërtën dhe kufizon ato në

shfrytëzimin e mundësive.

Gjithçka që i takon vjehrrit tim, i

takon edhe bashkëshortit tim, ne

jetojmë së bashku dhe pasuria ësh-

të e jona, kështu shprehen ato.

Nuk ka pasur nevojë që pronësia të kalojë tek gratë. Nëse një grua

shkon në pikën e blerjes, do të

qeshnin me të. Madje edhe nëse

gruaja di më tepër se burri, atë

mund ta thotë në shtëpi, jo në pub-

lik.

Një numër i konsiderueshëm i In-

stitucioneve dhe politikave publike

ekzistuese në Kosovë i janë qasur

kërkimeve për të analizuar mjedi-

sin dhe për të gjetur mundësitë për

procese reformuese për përmirë-

simin e standardit të jetës së grave

rurale. Këto reforma, përfshijnë fus-

hat në vijim: reforma për përforcimin

e barazisë gjinore (Ligji për Mundësi

të Barabarta, etj.) reforma që kanë për

qëllim rritjen e numrit të punësuarve( Strategjia për Punësim, etj.), dhe re-

forma për përmirësim të zhvillimit

rural (Strategjia për Bujqësi dhe Zh-

villim Rural, Programi Kombëtar për

Bujqësi dhe Zhvillim Rural, pro-

grami IPARD, etj.). Megjithatë, nga

gjithë këto korniza, dy prej tyre përm-

bajnë masa dhe objektiva specifike që

kanë për synim gratë e zonave rurale:

politika për zhvillim rural dhe plani

kombëtar për barazi gjinore. Politikat

e tjera njohin problemet e grave të

zonave rurale, por janë neutrale në

lidhje me sigurimin e masave që do

të ofronin zgjidhje të problemeve.

Ajo që inkurajon më tepër në poli-tikën për zhvillim rural është ajo që

përfshin dy masa të ndjeshme ndaj

çështjeve gjinore. Përmes tyre, nxiten

gratë të aplikojnë për mbështetje in-

stitucionale me qëllim që të stimulo-

het angazhimi ekonomik i grave në

bujqësi dhe në turizmin rural.

Fuqizimi i gruas është një proces i

vazhdueshëm përmes së cilit Institu-

cionet dhe organizatat e ndryshme

vendore dhe ndërkombëtare vazh-

dimisht zhvillojnë projekte me qel-

lim qëgrave t' u mundësohet qasje

dhe kontrolli në resurset natyrore.

Përfshirja dhe kontributi i gruas në

aktivitete të ndryshme bujqësoredhe pyjore vlerësohet shumë për-

parimtare ku përmes trajnimeve dhe

vizitave të ndryshme gratë kanë

mundësi të rrisin vetëdijen për një

qasje me gjithëpërfshirëse.

Fuqizimi i gruas në vendet rurale të-

Kosovës është hap i cili përkrahet

edhe nga Institucionet Kosovare edhe

nga Organizata të ndryshme ku qëlli-

mi është që sa më shumë të vihet në

pah puna e gruas e cila deri më tani ka

qëndruar në hije.

tu?! Ku qëndron problemi?!

Mendoj se ligjet e marra për të

drejtat e grave ende janë të hesh-

tura duke lënë vend fenomenëve

negativë në mos mbrojtjen e gru-

as. Gratë ende ndëshkohen nga

mentaliteti e bashkëshortë sido-

mos në zonat rurale. Ato dhuno-

hen që nga shefi në shoqëri, nga

politika duke i përdorur gratë në

vendimarrje ve tëm si numra e j o

si vlera kur faktet kanë treguar se

edhe në polit ikën shqiptare

pjesëmarrja e gruas e ka ekulib-

ruar atë.Problem i gruas nuk zgjidhet as

me emisione as me trajnime të

shumta, por gjithsesi ndërgjegjë-

simi është i nevojshëm sepse të

lehtëson sadopak jetën e dhim-

bjen që vjen në rradhë të parë

nga nënshtrimi e nenvlerësimi që

ngre krye herë pas here, dhe gratë

heshtin. Jo mos hesht! Mos e pra-

no heshtjen, se heshtja vret, dhe

vdekja e n je gruaje është e rëndë

sepse humb një jetë brenda një

jete.

Tetë Marsi kjo ditë e bekuar ësh-

të e vetmja ditë e përvitshme që

gratë respektohen, nderohen ,ledhatohen organizohen takime,

festime, dhurohen tufa me lule,

thuren fjalime e lavdërime për

to. Të nesërmen, jeta vazhdon si

më parë me ëndrrën për një jetë

sa më të mirë që përcjell dashu-

ri, shpresë, forcë. Prandaj të

dashura gra, kudo që jeni, kudo

që punoni, bëhuni bashkë,

mbështetni njëra-tjetrën duke lar-

guar smirën e egoizmin që herë-

herë shfaqet midis nesh duke e

dëmtuar qëllimin tonë. Të

ngremë zërin ndaj çdo nënshtri-

mi dhe me punë të justifikojmë

kërkesat tona të ligjshme.Së fundmi, në këtë tetë Mars me

besim tek forca e gruas, tek për-

pjekjet e saj për të fituar atë që

se ka fituar deri më sot.

Në emër të grave të zonës së

Shpatit, ju uroj me gjithë zemër

gëzuar 8 Marsin.

doi me përcaktimin e kufijve tradi-cionalë dhe u përmbyll me një an-këtim të bërë në këtë komunitet.Në të gjithë ankëtimet që u bënë uvu re se komuniteti pjesën më tëmadhe të jetesës së tyre e mbështes-

nin në bujqësi dhe blegtori.Nga analiza e pyetësorëve, rezultoiqë komuniteti kishte informacionrreth pyllit dhe përdorimit të tij, ko-muniteti është i vetëdijshëm që sasia më e madhe e druve të zjarrit siguro-

het nga pylli i fshatit dhe prodhimet e dyta(boçe pishe, etj.) po ashtu, porpyetur nëse do të ishin të gatshëmpër të investuar në krijimin e “pyllit të familjes” me lloje me rritje të shpe-

jtë, ata në pjesën më të madhe hezi-

tonin dhe kjo kryesisht për arsyeekonomike dhe si zgjidhje të parë,do preferonin kulturat bujqësore.Ndoshta ekonomia e dobët, nive-li i ulët i të ardhurave bëjnë qëpylli të jetë në disavantazh me kul-

turat bujqësore, por një gjë ështëe sigurt që shteti nëpërmjet poli-tikave të tij, Organizata dhe Sho-qatat jo Fitimprurëse nëpërmjet projekteve dhe programeve të tyreduhet të fuqizojnë pozitat dhe të

mbështesin të gjithe ata, të cilët investojnë në fushën e pyjeve dhepse jo të promovojnë punën e tyre.Në përfundim të takimit ishteplanifikuar dhe diskutime mbi pre-zantimin e bërëdhendër disku-

timet e bëra nga disa specialist tëfushës, një ndër problemet krye-sore ishte procesi i inventarizimit të pyjeve dhe problem kryesortjetër ishte procedura e identi-fikimit të përdoruesve tradiciona-

lë nëse komuniteti ishte dakordapo jo.Nga ky takim i organizuar në qyte-tin e Fierit u dha shumë informa-cion dhe u ngritën shumë prob-lematika, por ajo që qëndron në

thelb të kësaj çështje është fakti sene duhet të punojmë akoma mëshumë për të fituar një betejë, tëcilën vetëm me pak mbështetje nga aktorët e interesuar (subjektet pri-

vate, shoqata e ndryshme, etj.) dhe

nga politikat subvencionuese të sh-tetit mund ta çojmë drejt arritjessë synimit madhor, atë të sigurim-it dhe ngritjes së “pyllit të famil-

jes” nga e cili do të përfitojë i gjithëkomuniteti.


8/8

8 MARS 2016

“Këshilli Botues: R. Ndreu, N. Çollaku, V. Tabaku, J. Male, B. Gashi, I. Zeka, B. Hoxha, A.KacaniKryeredaktor: Prof.Dr Vezir Muharremi Zv.kryeredaktorë: Nijazi Idrizi, Ferdin LiçajRedaksia: H.Kola, A.Lila, M.Shehi, Prof. Sherif Lushaj

Adresa: Bulevardi “Zogu I”, Godina e ZP, kati II, Tiranë

Mobile: 0355 68 20 77 157; e-mail: [email protected]

FUQIZIMI I GRUPEVE PRODHUESE DHE

RRITJA E PËRFAQËSIMIT TË GRAVEAIDA ANASTASI

Federata Rajonale e Pyjeve dhe

Kullotave Komunale Korçë

Krijimi i mjedisit të përshtatshëm për

përfshirjen e grave në menaxhimin e

qëndrueshëm të pyjeve dhe kullotave

komunale, nënkupton përfshirjen e

tyre në vendim-marrje në komisio-

net e fshatrave dhe bordet e Shoqat-

ave të Përdoruesve të Pyjeve dhe

Kullotave Komunale, si dhe përfshir-

jen në zbatimin e programeve dheprojekteve për përmirësimin e pyjeve

dhe kullotave.

Pjesëmarrja e grave në menaxhimin

e pyjeve dhe kullotave komunale, ka

filluar të rritet vitet e fundit në

Qarkun e Korçës, por ende nuk ësh-

të në nivelin e duhur, për të përfaqë-

suar atë pjesë të komunitetit, e cila

është shumë aktive në aktivitetet e

pyllit.

Një punë e vazhdueshme është bërë

për promovimin e përfshirjes së grave

nga të gjithë aktorët, duke qenë një

nga përpjekjet me të suksesshme në

çështjet gjinore dhe ato të vendim-

marrjes, si edhe në ndarjen e për-fitimit.

Gratë nga zona të ndryshme rurale

kanë një problem të përbashkët: që

përfshirja dhe marrja e mendimit të

tyre në çështjet e komunitetit, asn-

jëherë nuk është konsideruar si pri-

oritet nga burrat. Këtij konstatimi, i

bashkangjiten edhe arsye të tjera, si

ato të niveleve të ndryshme të aftë-

sive individuale dhe të njohurive,

ngarkesës së punës, situata e vështirë

ekonomike dhe social-kulturore,

vlerat dhe normat, karakteristikat e

veçanta të secilës zonë.

Lobimi dhe ndërgjegjësimi i komu-

nitetit për pjesëmarrjen aktive dheinteraktive të grave luan një rol të

rëndësishëm në sigurimin e të

drejtave të tyre për të kontrolluar dhe

për të mundësuar përdorimin e buri-

meve pyjore. Kjo ndërhyrje do të

ofrojë shumë mundësi për t’u bërë

pjesë e menaxhimit të pyjeve dhe

kullotave komunale.

Për t’u fuqizuar më tej nga ana

ekonomike dhe për t’a patur më të

lehte futjen në tregun ekonomik,

gratë e rajonit të Prespës u organi-

zuan në një strukturë të mirëfilltë mar-

ketingu, e cila u quajt Organizata e Mar-

ketingut “Prespa”. Për këtë qëllim nga

Fondacioni “Bashkojmë Vlerat e

Natyrës me Njerëzit” CNVP në bash-këpunim me Parkun Kombëtar Pre-

spë janë organizuar një sërë takimesh

me përfaqësues të grupit të

prodhuesve mbi modele të ndry-

shme për përmirësimin e marketingut

dhe menaxhimin e qëndrueshëm të

prodhimit në këtë rajon.

Qëllimet kryesore të kësaj organizate

janë: identifikimi i tregut, roli ndërm-

jetës midis prodhuesve dhe tregtarëve

dhe negocimi në emër të prodhuesve.

Pra, Organizata e Marketingut luan një

rol lehtësues, ndërsa prodhuesit i shesin

prodhimet vetë.

Organizata e Marketingut në rajonin e

Prespës u themelua si një OJF në Qer-shor të vtit 2014. Bordi përbëhet nga 2

ose 3 përfaqësuës të secilit prej grupeve

të ndryshme (11 në total) dhe një person

nga administrata e Parkut Kombëtar

Prespa. Drejtori ekzekutiv dhe një sekre-

tar ndjekin punën e organizatës. Puna e

tyre filloi me një analizë paraprake të

tregut. Fermerët kanë rënë dakord të

bëhen anëtarë të Organizatës së Mar-

ketingut dhe të paguajnë një kuotë vje-

tore anëtarësimi për të mbështetur finan-

ciarisht organizatën.

Në zonën e Parkut Kombëtar Prespa

janë aktive katër grupe prodhuesish.

Secili prej këtyre grupeve është i

fokusuar në një produkt të veçantë:

një grup është i përfshirë në prodhimindhe tregtimin e mjaltit, një grup tjetër

është i angazhuar në bimët mjekësore/

çaj mali dhe grupi i tretë përbëhet nga

mbledhësit e kërpudhave dhe ka më

shumë se 100 mbledhës (me shumë

se 50% e tyre janë gra). Grupi i katërt

përbëhet nga peshkatarët.

Organizata e Marketingut ka patur ar-

ritje të suksesshme që në 6 muajt e

parë të punës së saj. Përmes negociat-

ave me tregtarët, çmimi i shitjes së ça-

jit të malit u rrit me 30% në krahasim

me vitin e kaluar. Janë bërë përpjekje

për të përmirësuar marketingun e

mjaltit me rritjen e cilësisë së produk-

teve të mjaltit, paketimin dhe etiketat

(me mbështetjen e projekteve dhe or-

ganizatave të ndryshme).

Për më tepër, stafi i Organizatës së

Marketingut negocion me tregtarë

shqiptarë për t’i inkurajuar ata të ble- jnë kërpudhat e tyre.

Aktualisht mbledhësit e kërpudhave

duhet të kalojnë nëpër mal për të shi-

tur kërpudhat e tyre në Maqedoni,

gjë e cila është shumë e papërshtat-

shme për prodhuesit. Organizata e

Marketingut do të punojë në përmirë-

simin e zinxhirit të furnizimit, duke

përfshirë rritjen e prodhimit përmes

menaxhimit të qëndrueshëm, kujdes-

it pas vjeljes dhe përpunimit, etiketave,

paketimit dhe rritjes së informacionit të

prodhuesve për kërkesat e tregut.

Organizata e Marketingut është e re

dhe ka nje sërë sfidash për të cilat do

të vazhdojë të punojë në menax-himin e produkteve, marketingun e

tyre (duke përfshirë identifikimin e

tregjeve potenciale dhe kërkesat e tyre),

mbledhjen e fondeve për përmirë-

simin e infrastrukturës dhe objekteve

të tilla, si magazinimi, përpunimi dhe

standartizimi i produkteve etj.

Duke marrë si shembull shumë të

suksesshëm modelin e funksionimit

të Organizatës së Marketingut

“Prespa” mendohet së fuqizimi i grave

mund të arrihet midis të drejtave të

barabarta dhe mundësive ekonomike

që ato kanë. Synohet që të rritet forca

reale e grave mbi vendimet

ekonomike që ndikojnë në jetën e

tyre. Kjo do të përqëndrohet nëmundësinë e përdorimit dhe kontrol-

lin mbi burimet kritike ekonomike.

Kështu do të synohet të rritet

ndërgjegjesimi, të stimulohet interesi,

të stimulohet nevoja për t’u shprehur,

përfaqësimi për barazi, për të siguru-

ar se ka barazi të mundësive, veçanër-

isht mundësi ekonomike në tregje.

Gratë nga zona të ndry-

shme rurale kanë një prob-

lem të përbashkët: që përf-

shirja dhe marrja e men-

dimit të tyre në çështjet e

komunitetit, asnjëherë nuk

është konsideruar si prior-

itet nga burrat. Këtij kon-

statimi, i bashkangjitenedhe arsye të tjera, si ato të

niveleve të ndryshme të af-

tësive individuale dhe të

njohurive...

“

“

jeto gjelber - mars2016

Documents