liber mesuesi gjuha 12

8/10/2019 Liber Mesuesi Gjuha 12

1/176

Liljana JahollariNikolin Grmenji

Udhrrfyes prmsimdhniene gjuhs shqipe dhe letrsis


2/176

Teksti u prgatit:Nikolin GrmenjiLiljana JahollariRedaktoi:Nikolin Grmenji

Konsulenca psikologjike:Msc. Anjeza Vila

Shtypur n shtypshkronjn MORAVA

arathnie! n"eruar kole#$li%ri & po ju para&esim nuk sht nj li%r msuesi$

ashtu si' pr"oret zakonisht n #juhn pro(esionale. N)


3/176

kohn e sotme kur konkurenca e tre#ut ka n*iturshtpit %otuese t he"hin n tre# s %ashku metekstin msimor pr n*nsit e"he tekstin prmsuesin$ nuk sht e +shtir t #jesh meto"ika "heli%ra u"hzues #jithan"ej.

Me t "rejt msuesi i n"o"hur n nj ,+rshim- t tillt in(ormacionit mun" t #jen"et i hutuar. yetjes secila prej ktyre meto"ika+e sht m e prshtatshme$ai nuk mun" ti pr#ji#jet leht.

!eksti msimor & keni n "uar "he sho&ruesi i tij$,/"hrr(yesi i msim"hnies- nuk synojn t japin t#jitha pr#ji#jet pr pyetjet "he pro%lemet & "alin n

orn e msimit.Msim"hnia sht nj proces sa "inamik$ a& e"he ipaparashikuar$ sa i n#jashm$ a& e"he n"rlikuar$ prkt arsye ne nuk mun" ta &uajm nj ,li%r msuesi-.Ai sht +etm nj u"hrr(yes i hartuar n#a kole#ttuaj$ & me punn e tyre "isa+je'are n msim"hniene letrsis "he #juhs sh&ipe$ kan arritur t

#rum%ullojn nj pr+oj t ciln "shirojm ta n"ajms %ashku. Askush nuk mun" t mtoj se zotron "ijene mja(tueshme apo ka pr+ojn e ne+ojshme pr tu"hn t tjer+e ,msime- apo se si t %jn nj ormsimi. As &llimi yn nuk sht ky. Li"hur me kt "ot prmen"ja kt thnie t 0arl Ro*hers1 ,/n nuk%esoj & "ikush "o ti ket msuar n"onjher "i'ka

"ikujt tjetr. 2yshoj n +lern e msim"hnies. 3+etmja #j & "i$ sht se kush "o t msoj$ mson.Nj msues i mir$ t shumtn$ mun" t jet "ikush &ti %n m t lehta #jrat$ sht ai & e m%ushta+olinn "he u pro+on t tjer+e se sht trhe&se$n*itse$ e mrekullueshme4 "he i (ton t han.-2uke u nisur n#a kjo 5lozo5$ kemi men"uar t n"ajm

s %ashku pr+ojn e nj msueseje t letrsis me m%i6


4/176

67 +jet pr+oj n kt ln" "he t n*nsit t saj &n*itur n#a ort e ma#jishme t msimit n ln"n eletrsis$ parapl&eu t z#je"h kt (ush pr t"hn n"ihmesn e +et n (ushn e e"ukimit.Li%ri prm%an nj shtjellim t thjeshtzuar t 5lozo5s

s re t kurrikuls s #jimnazit4 nj shpje#im tpro#ramit t #juhs sh&ipe "he letris4 "isa njohuri pro%jekti+at "he planin msimor$ mo"elin e nj plani+jetor t ln"s n"rtuar m%i %azn e u"hzime+e "hetrajnime+e t zh+illuara n#a MAS8$ si "he "isa mo"elemsimore "he ushtrime & "o tu +ijn n n"ihmmsues+e t rinj & e kan nisur punn e %ukur t

msim"hnies "uke z#je"hur nj ln" & pr%n njprej shtylla+e (ormuese t %rezit t ri.Msuesit me pr+oj "o t #jejn n kt li%r njn"rthurje t tra"icionales me %ashkkohoren nmsim"hnie4 nj shkrirje t pr+oja+e m t mira tkrijuara n#a tra"ita jon msimore me pr+ojat e+en"e+e t n"ryshme. 2o t #jejn "i'ka n#a puna e

tyre$ pr+ojat e tyre t materializuara n nj li%r.Jemi prpjekur prmes ktij u"hrr(yesi & tutre#ojm se rru#t pr arritjen e nj &llimi jan tshumta$ kurse &llimi sht nj "he i +etm.9rezat e s ar"hmes "uhen e"ukuar me n"jenjn e"ashuris pr t msuarit$ ata "uhet t ken interesa t#jithanshme "he t ken "shir t ush&ejn men"jen e

tyre #jat #jith jets. latoni e ka thn nj #j t tilln mnyr t shkl&yer1 ,Qllimi i edukimit sht tabj individin t doj t bj at q ai duhet tbj.Shpresojm se s %ashku "o t arrijm &llimin i cilishprehet n ato (a&e t tekstit t n*nsit "he shtpjes e strate#jis s arsimit n +en"in ton.

Ju (alemin"erit pr %ashkpunimin:;


5/176

Me respekt autort1Nikolin Grmenji < Liljana JahollariMaj$ )7==

>


6/176

rm%ajtja1=. 8yrje). 0urrikula e re e #jimnazit "he parimet e n"rtimit t saj6. ro#rami i ln"s s #juhs sh&ipe "he letrsis "he z%rthimi itij;. lani msimor "he strukturimi i tij>. O%jekti+at msimore "he hartimi i tyre?. Si t plani5kojm nj or msimore@. Mo"ele msim"hnieje. Mo"ele t "etyra+e me shkrim "he ushtrime #juhsoreB. 0uptimi pr +lersimin=7. 9i%lio#ra5a

?


7/176

Hyrje

Kurrikula e re e gjimnazit solli natyrshm ndryshimim e programeve lndore dukeprfshir ktu edhe programin e gjuhs shqipe dhe letrsis. Ky ndryshim nuk shtthjesht nj konceptim n prmbajtje, por m tepr n form. Reformat e ndrmarra ngaM!" si# M!" $Matura !htetrore%, lterteksti, hartimi i standardeve dhe s fundmi

kurrikula e re, kan br t nevojshme ndrgjegjsimin e msuesve pr risit e sjella dhezbatimin e tyre konkret n orn e msimit.!i duhet t&i kuptojm parimet e prgjithshme t zhvillimit t kurrikuls'!i reflektohen ato n programet lndore'!i gjejn pasqyrimin n tekstet msimore dhe m tej si duhen zbatuar n orn e msimit(jan disa prej pyetjeve q mendoj se shqetsojn t gjith msuesit q japin lndn egjuhs shqipe dhe t letrsis.) kt metodik do t gjeni gjithashtu t pasqyruara modele msimi, zbrthime tobjektivave( shembuj dhe tekste ndihmse t cilat mund t&ju nevojiten gjat puns suaj t

prditshme.) kt libr, t nderuar koleg do t gjeni prgjigje pr shum *shtje q ju shqetsojngjat msimdhnies s prditshme, t cilat lidhen me probleme q kan t bjn mezbrthimin e koncepteve, shprehive gjuhsore, me zhvillimin e punve me shkrim, eseve,me metodat, strategjit dhe teknikat q mund t prdoren, me problemin e integrimit mesgjuhs dhe letrsis si dhe integrimin ndrlndor.+ibri do t shrbej si nj udhrrfyes qdo t ndihmoj msuesit t kuptoj dhe zbrthejn programin msimor, pr takonkretizuar m tej n nj plan msimor.jith*ka q do t trajtohet ktu nuk mund t jet ve*se nj prvoj mes shum t tjerave,

pasi zhvillimi i msimit n ditt e sotme sht aq i larmishm dhe pson ndryshime tvazhdueshme, saq nuk mund t prshkruhet apo prmblidhet n nj libr.) ditt e sotme, teknologjia e informacionit dhe zhvillimi ekonomiko-shoqror,komunikimi global dhe teorit e reja e bjn shum m t larmishm dhe kompleks edheprocesin e msimdhnies. rndsishme sht q metodat, teknikat dhe strategjit tonamsimore t&i shrbejn qllimit dhe objektivave t vendosura.) kto kushte krkohet nj konceptim i ri i msimdhnies dhe mbi t gjitha i lnds sgjuhs dhe letrsis n gjimnaz./uke shpresuar se libri do t trheq vmendjen e msuesve t gjuhs shqipe dhe

letrsis n prmirsimin e msimdhnies prmes modelimit didaktik, dshiroj tfalenderoj t gjith kolegt e mi me shpresn se tek ky libr do t gjejn informacione,modele, shpjegime dhe shtjellime q do t&i ndihmojn n punn e tyre.

Kurrikula e re e gjimnazit dhe parimet e ndrtimit t saj

Ne mendojm shum m pak sesa dim. Dim shum m pak sesaduam. Dhe, kshtu jemi m pak nga ajo q mund t ishim.

Kurrikula e re e gjimnazit pasqyron n mnyr koherente synimet dhe objektivat eprmbajtjes dhe procesit t arsimimit. Kjo kurrikul sht nj ndryshim rrnjsor n

@


8/176

konceptimin dhe organizimin e procesit msimor duke u mbshtetur n disa parime tprgjithshme t cilat duhen kuptuar drejt dhe duhen pasur parasysh n *do or msimi.M plqen t karakterizoj kt kurrikul dhe ndryshimin q sjell ajo nprmjet nj prrallet njohur, e titulluar 0Shkolla e kafshve

Nj lepur, nj zog, nj peshk, nj ketr, nj ros dhe kafsh t tjera,

endosn t hapnin nj shkoll dhe u m!lodhn pr t hartuarprogramin.Lepuri donte q n program t zinte end themelor rapimi, zogu"uturimin, ketri kr#imin e kshtu me rradh. Duke u futur n programt gjitha llojet e disiplinae, arritn n ga!imin fatal q t gjithakafsht t msonin n t gjitha llojet t disiplinae.Lepuri ishte i mrekullueshm n rapim, askush nuk dinte t rapontesi ai, por kafsht m!shtetnin iden se lepuri duhet t msonte edhe"uturimin, si nj disiplin q t ngrinte lart intelektin dhe ullnetin.

$randaj km!ngulnin q t msonte edhe lepuri t "uturonte, duke en m!i nj deg t lart e duke i thn% &'luturo, lepur(), dhe ai imjer u hodh e theu km!n ddhe kafkn. $ati dmtime n tru dhenuk mund t raponte ssi m par.*shtu n end q t merrte + n rapim, mori - dhe n "uturim,

pr gu/imin e madh q tregoi.0 njjta gj ndodhi me zogun q theukraht n rapim. 1ezultatet m t mira n klas i mori ngjala pashum tru, sepse ia doli t ushtrohej me m pak dmtime n t gjithadisiplinat. 2u3 u largua i zemruar4 dhe tashm oton kundr 5dolloj

programi t ri.

dim t gjith tashm se kjo mnyr konceptimi e procesit msimor dhe m tej eprogramit msimor sht e gabuar.Mund t jesh gjeni, mund t bhesh nj nga shkrimtart m t mdhenj t bots, por nukmund t hysh n universitet nse nuk kalon provimin e maturs n letrsi apomatematik.Prse?r ti "hn pr#ji#je ksaj pyetjeje "o t "oja t trajtoja "isa prej

parime+e ku m%shtetet kurrikula e re$ t cilat "uket se japin njpr#ji#je pr pro%lemet.arimi %az i kurrikuls s re t #jimnazit sht konceptimi i #jer & pr(shinprm%ajtjen$ meto"at$ %urimet e t n*nit$ praktikat e +lersimit "he mnyrat eshumta t %ashk+eprimit n"rmjet n*ns+e$ msues+e "he komunitetit.0y parim n"rthuret me #jithpr(shirjen e cila ka t %j merespektimin e ne+oja+e$ pr+oja+e "he interesa+e msimore tn*ns+e. 0urrikula ka Ceksi%ilitet kohor "he hapsinor pr tmun"suar prshtatjen e saj n prputhje me ne+ojat e +e'anta t

in"i+i"+e$ sht koherente "he m%shtetet n inte#rimin real t(usha+e t "ijes.


9/176

! #jitha kto prparsi i shr%ejn rolit themelor & "uhet t ket njsistem arsimor1 prgatitjes s nxnsve pr nj bot qndrshon shpejt dhe n mnr t va!hdueshme" a#tsimit pr

jetn dhe t nxnit gjat gjith jets.0jo "o t thot & '"o n*ns t #jej tek pro#ramet shkolloremun"sin pr t kuptuar m pas a(tsit e tij "he mun"sit e tij.

0jo kurrikul krkon t a(tsoj n*nsit n "rejtim t komunikimit$ n"hnien "he marrjen e in(omacionit$ t i"e+e "he imazhe+e$ si e"he ttransmetimit t n"jenja+e.o a nuk kemi pasur kto &llime e"he n kurrikulat "he pro#ramet emparshmeDA nuk ka shr%yer sistemi arsimor n a(tsimin e n*ns+e n "hniene in(ormacionitDSi#urisht & kto &llime kan &en prparsi i t #jitha sisteme+earsimore "he pro#rame+e shkollore$ si"omos ato t #juhs "he

letrsis.or tashm kemi nj kurrikul e cila nuk e m%shtet kt parim +etmtek nj ln"$ pra nuk e sheh t shkputur. 0emi t %jm me njkurrikul & n*it t men"uarit e cila krkon prej n*ns+e tre$ektojn jo pr at q din% por pr at q din t bjn.Nse n themel t kurrikuls s mparshme ishte prm%ajtja$ prej scils %uronin o%jekti+at$ prshtateshin meto"olo#jit "he kryhej+lersimi$ tashm n &en"r t kurrikuls s re jan objektivat$ prrealizimin e t cila+e pr"oret nj prm%ajtje e larmishme$

rekoman"ohen meto"olo#ji t shumta "he sisteme +lersimi tn"ryshme. 0onceptimi i kurrikuls sht shum i "ecentralizuar "uke e%r at nj kurrikul kreati+e.Re(ormimi i pr#jithshm i konceptimit t kurrikuls "o t krkoj e"henj konceptim n"ryshe t ors s msimit. N kt kuptim roli imsuesit sht shum i rn"sishm.Ne nuk mun" t "etyrojm n*nsit t msojn$ por si#urisht & mun""he "uhet tu o(rojm atyre mun"sin t sh(a&in +et+eten$ tu japimmun"sin t tentojn "he t arrijn ti njohin "he ti kuptojn #jrat$

me nj (jal ti "rejtojm. ! jemi e"ukatort e tyre.Vet (jala ,edukator), +jen n#a latinishtja &edu#erre)$ & "o t thot&t udhheqsh4 t drejtosh).ikrisht kt "uhet "uhet t %jm ne1 t drejtojm n/nsit tanduke qen n/its, drejt kuptimit dhe njohjes s etetes dhe duken gjith !agazhin e dijee prpara tyre.

Programi i gjuhs shqipe dhe letrsis dhe zbrthimi i tij

6esazhet q i pr5ojn fmijs mos!esimin te etja, e shtyjn at t

mohoj ato q ndien dhe t dyshoj te lerat e eta.

B


10/176

1rogrami msimor i lnds s gjuhs shqipe dhe letrsis 23 sht pasqyrim i parimevembi t cilat sht ndrtuar kurrikula e re e gjimnazit. 1arimi kryesor mbi t cilin shtndrtuar ky program sht integrimi i gjuhs shqipe me letrsin dhe i rimarrjes snjohurive duke i zgjeruar dhe thelluar ato.) kt program jan pasqyruar disa prej aspekteve t kurrikuls s re si* jan#a) Kurrikul njohse4 e cila krkon prvetsimin e njohurive dhe rregullave jo n

mnyr mekanike apo riprodhuese t njohurive. Kjo kurrikul krkon t reflektohennga n5nsit qndrime dhe vlera rreth atyre pr t cilat i mson dhe punon. Krkon qn5nsit t prezantohen prmes produkteve t tilla t puns s tyre q reflektojn jovetm nj t n5n real, por dhe aftsin krijuese dhe t mendimit kritik. 1ra, jo atq ata din, por at q ata din t bjn.

b) Kurrikul emocionale 4 kjo lloj kurrikul krkon q n5nsit t jen t prfshirtrsisht n prmbajtjen e saj. )5nsit duhet t reflektojn at *far ata ndiejn dheprjetojn rreth atyre q msojn dhe t mos jen pjesmarrs indiferent n punimete tyre apo edhe t shokve. Kjo lloj kurrikule synon q n5nsit t shfaqin me ndjenj

dhe emocion idet dhe opinionet e tyre.c) Kurrikul krijuese4 e cila synon q prparimi i n5nsve nga njri vit n tjetrin tvij duke u rritur n aspektin linear duke u mbshtetur n parimin koncentrik tnjohurive, d.m.th., rimarrjes dhe zgjerimit t tyre.

0urrikula e sotme lejon "i(erencimin e n*ns+e n t n*n. Jo t#jith n*nsit mun" ti pr#ji#jen me t njjta sjellje apo arritjetema+e t n"ryshme n kt kurrikul. Sipas mun"si+e "he (ormimit ttyre in"i+i"ual ata "o t para&esin (ormime t "i(erencuara "he +lerat n"ryshme. N kt kontekst "uhet & e"he "etyrat pr t n*nt n

(ormimin e n*ns+e t n"ryshm t jen t "i(erencuara "he me sam shum alternati+a pr ti rritur ata si n*ns.Nisur n#a kto +e'ori t kurrikuls s re$ sht n"rtuar pro#rami iln"s Gjuha sh&ipe "he letrsia =).Ln"a e #juhs sh&ipe "he letrsis "o t prcjell tek n*nsit njsistem "ijesh koherente$ t pr#jithsuara "he %ashkkohore$ t cilatmun"sojn njohjen$ pr"orimin "he m%ajtjen e &n"rime+e n"ajpasuris s #juhs sh&ipe "he shprehjes s saj n tekste "he +epran#a m pr(a&sueset n kulturn sh&iptare "he m #jer.

N strukturn e pro#ramit %ie n sy n"rtimi i tij "uke pasur parasyshsi synim1E t le*uarit "he t shkruarit e lo#jikshm "he kritik pr ti pr#atitur

ata pr t n"rmarr s5"a "he pr#je#jsi #jat jets n t #jithakontekstetF

E respektin "he +lersimin pr pr"orimin e #juhs s shkruar "he t(olur n mnyr t sakt "he t prshtatshmeF

E +et"ijen pr +lerat e tekste+e letrare "he joletrare pr t pasuruarperceptimet$ pr t rritur sensin e i"entitetit kulturor "he pr t

krijuar pr+oja pr kna&si estetike.

=7


11/176

0to synime jan shprehje e z%atimit t kurrikuls konjiti+e$emocionale "he krijuese. 0to synime materializohen me o%jekti+at epr#jithshme t cilat "uhet t na orientojn ne si msues pr pro"uktin5nal & "uhet t arrijn n*nsit n (un" t #jimnazit.

OBJEK!"# E P$%&J!'('$

) prfundim t gjimnazit, n lndn e gjuhs shqipe dhe letrsis, n5nsit duhet#E t prforcojn njohurit e tyre pr gjuhn, letrsin dhe komunikimin, duke prdorur

koncepte t prshtatshme(E t zhvillojn mendimin kritik nprmjet mundsive t prditshme pr t le5uar, pr t

shkruar, pr t folur, pr t vshtruar dhe pr t dgjuar tekste t formave t ndryshmeletrare, joletrare e mediatike(

E t respektojn natyrn rekursive $prsritse% t artit, t prdorimit t gjuhs n jetn eprditshme, pr qllime dhe audienca t larmishme(

E t familjarizohen me konceptet kryesore t letrsis, pr t vlersuar domethnien eteksteve duke u nisur nga kultura e tyre, me qllim ndrtimin e identitetit dhe tkulturs individuale(

E t njihen me vepra t shkrimtarve prfaqsues t periudhave t ndryshme t letrsisshqiptare dhe t huaj(

E zhvillojn t menduarit kritik, duke zgjeruar njohurit e prgjithshme n letrsi, si dhemprehtsin artistike e imagjinative pr t ndrtuar imazhin e tyre pr botn(

E t prvetsojn aftsi analitike pr t analizuar, pr t interpretuar, pr t vlersuar dhepr t prodhuar tekstet e tyre pr nj larmi funksionesh(

E t zbatojn njohurit dhe strategjit e procesit t t le5uarit pr t&u br le5ues tpavarur e t rrjedhshm, si dhe pr t kuptuar tekste dhe materiale t llojeve tndryshme(

E t shkruajn me nj prqendrim t qart, organizim koherent, me t dhna dhe hollsit mjaftueshme pr nj sr audiencash, qllimesh dhe kontekstesh(

E t pasurojn shprehit folse, shkruese, le5uese n prshtatje me objektin e ligjrimit(E t flasin n mnyre efektive pr audienca, qllime, situata dhe kontekste t ndryshme(E t jen dgjues aktiv n grupe formale dhe joformale, pr t marr informacion nga

nj shumllojshmri burimesh n situata t ndryshme(

E t vshtrojn, t vlersojn dhe t reagojn ndaj teksteve dhe burimeve t shkruara, jot shkruara dhe elektronike t interpretojn informacione t ndryshme pr botn nprgjithsi.

6 gjitha kto objektiva realizohen prmes integrimit dhe bashkveprimit t 7 linjave mbit cilat ndrtohet programi# 6 le5uarit 6 shkruarit 6 folurit 6 dgjuarit 6 vshtruarit

==


12/176

) rast se themi se prmes t le5uarit i krkohet n5nsit t le5oj pr t marrinformacion, atij i duhet t krkoj informacionin, t cilin mund ta gjej duke pyetur, pra,duke folur dhe duke dgjuar( mund ta krkoj prmes nj pune krkimore n bibliotekapo internet, kshtu shtohet edhe nj krkes pr materiale t shkruara. 1or kjo gj nukmjafton. ) kt veprimtari marrin pjes edhe shqisat e tjera, veprimtari q lidhen me tvshtruarin.

) ndihm t puns msimore dhe pr realizimin e objektivave t msiprme nga 8K6jan hartuar standardet e *do linje dhe objektivat e arritjes t cilat shrbejn pr t pasurt qart at q duhet t arrihet gjat *do ore msimi.!i* e prmenda edhe m lart, konceptimi i kurrikuls s re bazohet mbi objektivat. 1rrealizimin e tyre msuesit duhet t shfrytzojn tekstet e przgjedhura, mjete dheinformacione nga burime t tjera# literatur, bibliotek, internet etj. jithashtu prrealizimin e objektivave sht e nevojshme edhe prdorimi i filmave, disqeve me pamjeapo muzik ose edhe materiale t tjera ilustruese dhe audiovizuale.

standardet dhe o!jektiat sipas linjae! le*uaritT gjith nxnsit zbatojn njohurit pr tingujt, shkronjat dhe fjalte gjuhs s shkruar, pr t lexuar n mnyr t pavarur e trrjedhshme, si dhe pr t kuptuar tekste dhe materiale t llojeve tdryshme.Linja1 N"r#je#jsim (onetikStan"ar"i i linjs E T gjith nxnsit prdorin njohurit#onologjike pr t lexuar sakt #jalt.

O%jekti+at1N*nsi$ ja1H t respektoj strukturn (onetike t (jalsFH t artikuloj (jalt e tekstit t "hn n prputhje me njohurit e(onetiks pr strukturn (onetike t (jalsFH t z%uloj se t #jitha ant tin#ullore t sh&ipes$ si p.sh.1sh&iptimiletrar$ theksi$ intonacioni$ or#anizimet tin#ullore$ imitimet "hesim%olizmi tin#ullor mun" t pr"oren pr shprehsi.

Linja1 Njohurit m%i (jalnStan"ar"i i linjs E T gjith nxnsit !brthejn #jalt e nj tekstinprmjet anali!s strukturore.O%jekti+at1N*nsi$ ja1H t z%uloj ori#jinn e (jal+e si nj mjet pr t kuptuar "omethnien etekstitFH t z%uloj kuptimin e (jals nprmjet analizs (jal(ormueseFH t "alloj (jalt me prejar"hje t huajF

H t "alloj parashtesat "he prapashtesat me ori#jin t huajFH t "alloj pr"orimet e (jal+e t huaja si %urime shprehsieF

=)


13/176

H t interpretoj kuptimet e "yta t (jal+e si pasuri #juhsore e sh&ipes%ren"a kontekstitFH t interpretoj kuptimet e 5#urshme t (jal+e si pasuri #juhsore esh&ipes %ren"a kontekstitFH t +lersoj kuptimet e 5#urshme t (jal+e si pasuri e shprehjesartistike n nje tekst.

Linja1 Rrje"hshmriaStan"ar"i i linjs E T gjith nxnsit demonstrojn a#tsit enevojshme pr t br nj lexim t rrjedhshm dhe tlogjikshm.O%jekti+at1N*nsi$ ja1H t le*oj rrje"hshm Ime shpejtsi$ saktsi$ shprehsi$ kuptimsi "heme sh&iptimin e "uhur tekste t n"ryshmeFH t realizoj le*imin shprehs n prshtatje me llojin e tekstit.

Linja1 Strate#jit e t le*uaritStan"ar"i i linjs1 E T gjith nxnsit prdorin strategjit e tlexuarit pr t kuptuar dhe pr t marr in#ormacionin e duhur.O%jekti+at:N*nsi$ ja1H t z%uloj +lerat artistike t nj +epre prmes le*imit t thelluar t+eprs s plotFH t +lersoj t +e'antn e nj teksti letrar F

H t i"enti5koj karakteristika t kompozicionit It jashtm "he t%ren"shm t tekste+e t n"ryshmeH t i"enti5koj karakteristika prm%ajtsore t tekste+e t n"ryshmeFH t z%atoj strate#ji t t le*uarit & jan e(ekti+e pr t kuptuartekste t n"ryshmeFH t pr"or ta%ela$ "ia#rame$ harta etj.$ pr t memorizuarin(ormacionin "he pr t monitoruar procesin e t kuptuaritFH t pr"or njohurit e mparshme$ prm%ajtjen "he +e'oritor#anizati+e e #ra5ke t tekste+e t n"ryshme pr t %r

parashikime$ pr ti rishikuar "he pr ti +eri5kuar ato$ #jat "he pasle*imitFH t %j pyetje analizuese$ sintetizuese$ +lersuese prpara$ #jat "hepas le*imit t tekstitFH tu pr#ji#jet pyetje+e analizuese$ sintetizuese e +lersuese nmnyr lo#jike prpara$ #jat "he pas le*imit t tekstitFH t pr"or in(ormacionin e tekstit pr t z%uluar nntekstin "he pr tn*jerr pr(un"imeFH t z%uloj tipare t pr%ashkta "he "alluese n"rmjet tekste+e t

n"ryshme n li"hje me1 personazhet$ temn$ pro%lemz#ji"hjen$ li"hjene n"rmjetme "he relacione t tjeraF=6


14/176

H t pr"or para(razimin "he a(tsit or#anizuese pr t prm%le"hurin(ormacionin e marr Ip.sh.1 i"et$ n#jarjet kryesore$ "etajet ern"sishme etj. n#a tekste t lloje+e t n"ryshme$ n nj linj tlo#jikshme "uke ruajtur &llimin e autoritF

Linja1 asurimi i (jalorit

Stan"ar"i i linjs E T gjith nxnsit pasurojn #jalorinnprmjet leximit t teksteve t ndrshme letrare dhejoletrare.O%jekti+at1N*nsi$ ja1H t pr"or njohurit e ori#jins s (jal+e si "he t "hnat e kontekstithistorik e letrar$ pr t prcaktuar kuptimin e (jal+e t (usha+e tcaktuara t "ijesFH t prcaktoj kuptimin e (jals s re nprmjet kuptimit t (jals s

ori#jinsFH t pr"or materiale u"hzuese Ip.sh.1 (jalor$ enciklope"i$ internet$atlase etj.$ & jan t prshtatshme pr t pasuruar (jalorin n (ushat n"ryshmeFH t +lersoj 5#urshmrin e pr"orur n tekste t n"ryshme$ prmes%urime+e #juhsore t shprehsisI(onetike$ mor(olo#jike$ sintaksore$ leksikolo#jikeFH t analizoj pr"orimin e #juhs s 5#urshme n tekste t n"ryshme"he +epra letrareF

H t "alloj kuptimin e "rejtpr"rejt n#a i nnkuptuari pr tinterpretuar (orcn e (jalsFH t hulumtoj (jalt e shkrime+e letrare "he joletrare pr t pasuruar(jalorinFH t n"r#je#jsohet pr pasurin shprehse t #juhs sh&ipenprmjet "ukuri+e t tilla #juhsore$ si1 polisemia$ homonimia$onomatopet$ shprehjet (razeolo#jike$ sinonimia "he antonimia.

Linja1 A(tsit e t kuptuarit t tekstit "he reCektimi n"aj tij

Stan"ar"i i linjs E T gjith nxnsit !otrojn njohurit dhea#tsit e domosdoshme pr t kuptuar tekstin dhe pr tre$ektuar ndaj tij.O%jekti+at1N*nsi$ ja1H t analizoj tekstin si (orm e li#jrimit1 poetik$ tre#imtar$ "ramatik$eseistikFH t analizoj sesi teksti i nj periu"he kohore t caktuar reCektonkushtet "he n#jarjet historikoEsho&rore

t kohsF

=;


15/176

H t z%uloj tipare t pr%ashkta "he "alluese mi"is nj teksti ttra"its letrare "he nj shkrimi %ashkkohor$ "uke i +en"osur nmarr"hnie krahasueseFH t i"enti5koj metrin Illojin e +ar#ut$ rrokjet$ skemn ritmike$ stro(n$rimn n tekste poetikeFH t interpretoj thel%in e #juhs s 5#urshme$ & n"ikon tek

emocionet "he perceptimi i mesazhit autorial n tekste t #jini+e tn"ryshmeFH t analizoj #juhn e 5#urshme %ren"a nj tekstiFH t z%uloj (unksionin artistik t #juhs s 5#urshme$ t pr"orur%ren"a nj tekstiFH t z%uloj sesi pr"orimi i (jal+e t autorit krijon tonin "heatmos(ern e pr#jithshme t +eprsFH t analizoj sesi z#je"hja e (jal+e n"ikon n zh+illimin e tems ose&llimit t sajF

H t analizoj konCikte t natyra+e t n"ryshme n tekste t n"ryshmeFH t interpretoj nj +epr n "rejtim t arritjes artistike #juhsore$5lozo5ke$ sho&rore e psikolo#jikeFH t "alloj in(ormacionin thel%sor n#a ai jothel%sorF

Linja1 0rkimiStan"ar"i i linjs E T gjith nxnsit !otrojn a#tsit edomosdoshme pr t pr!gjedhur dhe prdorur e#ektivishtin#ormacionin e marr nga tekste t ndrshme.

O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t prz#je"h %urime t n"ryshme in(ormacioni$ t prshtatshme prkrkimeFH t +lersoj cilsin e in(ormacionit t prz#je"hur n#a autori i tekstitFH t krijoj materiale pr nj porto(ol I"osje & tre#on nj "rejtim tcaktuar karriereFH t pr"or in(ormacionin e marr n#a %urime t n"ryshme pr nj'shtje t caktuar$ pr t n"rtuar nj ar#ument$ pr t n*jerrpr(un"ime ose pr t m%ajtur nj &n"rimF

H t +lersoj lo#jikn "he +le(shmrin e ar#umente+e n "okumentepu%likeFH t +lersoj mnyrn si para&iten "he shtojn interesin kto"okumente$ n au"ienca t n"ryshmeFH t +lersoj shkalln n t ciln kto "okumente para&esin &n"rimete le*ues+eFH t para&es pun me shkrim "he me #oj$ t cilat prm%le"hinmateriale t n"ryshmeFH t n*jerr pr(un"ime me shkrim "he me #oj$ "uke u %azuar n t

"hnat e marra n#a tekste t n"ryshmeF

=>


16/176

H t krahasoj "y +epra$ & jan t s njjts #jini$ & kan t njjtn(orm li#jrimi "he trajtojn t njjtat tema$ pr t tre#uar sesi autortn*jerrin pr(un"ime t njjta ose t n"ryshme.

! shkruaritT gjith nxnsit shkruajn me nj prqendrim t qart, organizim

koherent, me t dhna dhe detaje t mjaftueshme pr nj sraudiencash, qllimesh dhe kontekstesh.Linja1 Shkrimi si procesStan"ar"i i linjs < T gjith nxnsit !batojn hapat edomosdoshm pr reali!imin e nj shkrimi.O%jekti+at1N*nsi$ ja1H t pr(shihet n t #jitha hapat e procesit t t shkruarit$ "ukeshkruar pr"it e pr nj koh t #jatF

H t prcaktoj temn pr t ciln shkruanFH t pr"or strate#ji t larmishme pr t plani5kuar shkrimin e tijsajFH t re"aktoj shkrimin "uke prmirsuar stilin$ kn"+shtrimin$or#anizimin$ koherencn "he &artsin e men"imitFH t pr"or nj sistem +lersimi pr shkrimin e tije saj "he shkrimin et tjer+eFH t pr"or It sh(rytzoj men"imet "he su#jerimet e t tjer+e prt re"aktuar prm%ajtjen "he or#anizimin e pjess s shkruarFH t m%le"h in(ormacione n#a %urime t n"ryshme pr &llime t

caktuaraFH t +lersoj cilsin e nj in(ormacioni pr ta pr"orur m pas nshkrimin e tije sajFH t reCektoj n"aj shkrimit t tijt saj "uke +en"osur o%jekti+a prprmirsim.

Linja1 Shkrimi si pro"uktStan"ar"i i linjs E T gjith nxnsit prdorin njohurit dheelementet e domosdoshme pr t reali!uar nj shkrim

pr#undimtar si nj produkt cilsor% q lexohet nga njaudienc e gjer.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t analizoj karakteristikat$ strukturat$ tonin "he +e'orit e #juhs stekste+e t n"ryshme pr ti z%atuar kto njohuri n shkrimet e +etaFH t +lersoj tekste t pu%likuara pr ori#jinalitetin "he %esueshmrine tyreFH t skicoj nj i"e kryesore "uke e m%rojtur at me nni"e "heor#anizim cilsorF

H t shkruaj pjes komplekse me "isa para#ra( "uke zh+illuar nj i"ekryesoreF=?


17/176

H t shkruaj tekste t tilla$ si1 prshkruese$ %in"se Iar#umentuese$in(ormati+e$ shpje#uese$ tre#imtare$poetike "he "ramatikeFH t shkruaj tekste +lersuese IkritikeFH t shkruaj nj stu"im krkimor & sintentizon "he citon t "hna$"uke pr"orur in(ormacione t marra pr t m%shtetur shkrimin e

tijsajFH t pr"or %urimet e para "he t dyta pr t para&itur t "hna$justi5kime ose &n"rime "uke cituar %urimet n#a li%rat$ perio"ikt$%urimet elektronike etj.FH t parashikoj ne+ojat "he &n"rimin e le*uesit prmes strate#ji+e ttilla$ si1 #juha e prshtatshme$ "etaje speci5ke$ prshkrime$ shem%uj$anek"ota$ analo#ji$ humor etj.FH t shkruaj hyrje "he m%yllje trhe&se e koherenteFH t pr"or #ra5k t prshtatshm pr t m%shtetur i"en kryesoreF

H t z#je"h pjes t shkruara n#a "osja in"i+i"uale pr t prezantuararritjet e tije saj n zhanre t n"ryshmeFH t shkruaj (jali t thjeshta "he t pr%ra pr t shprehur men"imet caktuaraFH t pr"or #juh t sakt$ "etaje speci5ke$ prshkrime$ prku5zime$shem%uj$ analo#jiFH ta shkruaj pjesn n mnyr t till & t %in" le*ues t n"ryshmFH t pr"or pjes t n"ryshme t li#jrats$ t cilat krijojn imazhe t#jalla n men"jen e le*uesitF

H t pr"or rrall$ por n mnyre e(ekti+e$ klishet "he zhar#onetFH t pr"or "rejt li"hzat "he (jalt li"hse pr t li"hur (jalit "hepara#ra(t n"rmjet tyre.

Linja1 Kormat e shkrimit$ au"ienca "he &llimetStan"ar"i i linjs & T gjith nxnsit kan a#tsit edomosdoshme pr t shkruar n #orma t ndrshme% pr njshumllojshmri audiencash dhe qllimesh.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1

H t pr"or strate#ji "he lloje t n"ryshme shkrimi pr &llime "heau"ienca t n"ryshmeFH t shkruaj tekste t lloje+e t n"ryshme$ t cilat1 zh+illojn nj i"e$kan nj or#anizim strukturor t prshatshm me &llimin$ au"iencn"he kontekstin$ pr(shijn in(ormacionin e rn"sishm "ukeprjashtuar in(ormacionet m pak t rn"sishme$ %jn prm%le"hjeme nj rrje"h lo#jike$ m%shtesin #jykimet me t "hna tprshtatshme e thel%sore si "he me "etaje t prz#je"hura$para&esin pr(un"ime koherenteF

H t +lersoj si n"ikojn m%i au"iencn elemente t tilla$ si1 stili$mjetet letrare$ prz#je"hja e (jal+e$ toni$ prm%ajta e kn"+shtrimiF=@


18/176

H t interpretoj e(ektin e pr#jithshm t +eprs tek le*uesiFH t pr"or struktura t tilla$ si1 li"hzat e (jalt li"hse$ kronolo#jia$sekuenca$ titujt$ nntitujt etj.$ t cilat n"ihmojn le*uesin pr#jatshkrimitFH t shkruaj pr ne+oja +etjake shkrime t tilla$ si1 aplikime pr pun$krkesa t n"ryshme$ letra %iznesi$ aplikime pr shkoll$

projektpropozime etj.FH t pr"or e(ekti+isht stilin +etjak pr t m%shtetur &llimin "he prt pr(shir au"iencn e nj shkrimi t caktuarFH t analizoj ar#umente "e"ukti+e "he ar#umente in"ukti+e.

Linja1 2rejtshkrimi "he piksimiStan"ar"i i linjs E T gjith nxnsit !batojn rregullat edrejtshkrimit t gjuhs standarde pr t reali!uar shkrimin enj teksti.

O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t pr"or rre#ullat "rejtshkrimore t #juhs stan"ar"e n t #jithashkrimet e tijsajFH t pr"or rre#ullat e piksimit t #juhs stan"ar"e n t #jithashkrimet e tijsajFH t pr"or li"hzat "he (jalt li"hse pr t pr(orcuar zh+illimin lo#jikt i"e+eFH t pr"or njohuri t #juhs stan"ar"e pr t re"aktuar li#jrimin+etjak "he t t tjer+eF

H t pr"or nj shumllojshmri materialesh %urimore t tilla$ si1 (jalor$li%r #ramatike$ internet etj.$ pr t &ortuar punt me shkrim.

! (oluritT gjith nxnsit flasin n mnyre efektive pr audienca, qllime,situata dhe kontekste t ndryshme

Linja1 2iskutimiStan"ar"i i linjsE T gjith nxnsit !otrojn a#tsit e duhura

pr t marr role t ndrshme n nj diskutim.O%jekti+at: N*nsi$ ja1H t m%aj nj &n"rim t caktuar n"aj nj "iskutimi n #rupFH t luaj role t n"ryshme n nj "iskutim1 rolin e mo"eratorit$ rolin e"rejtuesit$ rolin e "#juesit etj.FH t m%shtes nj pozicion n "iskutime & realizohen n #rupe t+o#la ose t m"haFH t mo"i5koj nj pozicion n "iskutime & realizohen n #rupe t+o#la ose t m"haF

H t kun"rshtoj nj pozicion n "iskutime n #rupe t +o#la ose tm"haF=


19/176

H t marr role "rejtuese n "iskutime$ projekte "he (orumeFH t prm%le"h pr(un"imet e nj "iskutimiFH t +lersoj pr(un"imet e nj "iskutimiFH t pr"or prm%ajtje t prshtatshme pr &llime$ au"ienca$ situata"he kontekste t n"ryshmeFH t sh(rytzoj pasurin leksikore e semantike t sh&ipes$ pr t

shprehur sakt men"imet e tijsaj n "iskutime n #rupe t +o#la e tm"ha.Linja1 8etimi "he kontri%utiStan"ar"i i linjs & T gjith nxnsit !otrojn a#tsit pr thetuar in#ormacionin dhe pr t kontribuar n diskutime qbhen n grupe t vogla dhe t mdha.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t %j pyetjet e "uhura$ kur "iskutohen tema t n"ryshmeFH t z#jeroj "iskutimet "uke i pasuruar "he "uke i ilustruar me

men"ime +etjakeFH t analizoj punn n #rupFH t mo"i5koj punn n #rupFH t +lersoj punn n #rupFH t z#je"h pjes letrare pr t z%uluar tema t n"ryshmeFH t z#je"h pjes letrare pr t trajtuar tema t n"ryshmeFH t para(razoj komente t prezantuara me #oj n#a t tjert$ pr ts&aruar kn"+shtrimin e tyreFH t jap u"hzime pr t kryer "etyra speci5ke$ pr tiu pr#ji#jur

pyetje+e ose pr t z#ji"hur pro%lemeFH t z%atoj u"hzime me #oj pr t kryer "etyra speci5ke$ pr tiupr#ji#jur pyetje+e ose pr t z#ji"hur pro%lemeFH t marr parasysh (aktort & n"ikojn n pr%rjen e mesazhit t tijt sajFH t zotroj a(tsit pr t prezantuar mesazhinFH t pr"or elementet e #juhs s #jeste+e$ t "omos"oshme pr tprezantuar mesazhinFH t marr parasysh rolin e +lersimit n komunikimin #ojor.

Linja1 #je"hja e (jal+eStan"ar"i i linjs < T gjith nxnsit !otrojn a#tsit epr!gjedhjes s #jalve n nj komunikim gojor.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t z#je"h (jalt e "uhura pr t ruajtur tonin e prshtatshm n"iskutimet e prezantimet me #ojFH t z#je"h (jalt e "uhura pr t shprehur i"et n "iskutimet eprezantimet me #ojF

H t prmirsoj z#je"hjen e (jal+e "uke pr"orur mjetet retorike.

=B


20/176

Linja1 rezantimi me #ojStan"ar"i i linjs < T gjith nxnsit !otrojn a#tsit edomosdoshme pr t reali!uar nj pre!antim gojor.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t prezantoj pr nj shumllojshmri &llimeshFH t pr"or nj shumllojshmri strate#jish or#anizati+e$ t

"omos"oshme pr nj prezantimFH t "emonstroj strate#ji e(ekti+e t prcjelljes s mesazhit #ojorFH t respektoj (aktorin koh n prezantime me #ojFH t re"aktoj "ra(te 6 t (jalime+e n mnyr t pa+arur "he n #rupeFH t prpunoj prezantimin #ojor pr t orientuar "rejt au"iencnFH t +lersoj prezantimin e tije saj #ojor pr ta prmirsuar at.

! "#juaritT gjith nxnsit jan dgjues aktiv n grupe formale dhe

joformale, pr t marrinformacion nga nj shumllojshmri burimesh n situata tndryshme

Linja1 ! "#juarit e &llimshmStan"ar"i i linjs < T gjith nxnsit !otrojn teknikat edomosdoshme pr t reali!uar procesin e t dgjuarit tqllimshm.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1

H t pr&en"roj +men"jen n mnyr t pr#je#jshme m%i (olsin osemesazhinFH t "iskutoj me #oj i"et e "#juaraFH t z#jeroj me #oj i"et e "#juaraFH t %j "allimin n"rmjet retorika+e #ojore %in"se "he emoti+eFH t m%aj shnime t tilla$ & "emonstrojn t "#juarit e &llimshmFH t tre#oj mnyrn sesi z#je"hja e (jal+e "he e #jeste+e z%ulojn&llimin e (olsit.

Linja1 ! "#juarit pr t reCektuarStan"ar"i i linjs < T gjith nxnsit !otrojn a#tsit pr tre$ektuar ndaj in#ormacionit t dgjuar.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t +lersoj prm%ajtjen "he mnyrn e prezantimit #ojorFH t +lersoj %esueshmrin e (olsitFH t prcaktoj rastet kur pr"oret propa#an"a ose ar#ument nkomunikimin #ojorFH t para(razoj in(ormacionin e prezantuar me #oj n#a t tjertF

H t prm%le"h in(ormacionin e prezantuar me #oj n#a t tjertF

)7


21/176

H t analizoj mnyrn n t ciln stili "he struktura e nj (jalie oseli#jrate m%shtet a kun"rshton "omethnien ose &llimin e saj.

! +shtruaritT gjith nxnsit vshtrojn, vlersojn dhe reagojn ndaj tekstevedhe burimeve t

shkruara, jo t shkruara dhe elektronike.

Linja1 N"rtimi i "omethnieskuptimit n#a (orma t n"ryshmeme"iatikeStan"ar"i i linjs < T gjith nxnsit kan a#tsi t !batojnteknikat e duhura% pr t ndrtuar domethnien'kuptimin ngamedia t ndrshme t shkruara jo t shkruara dhe elektronike.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t z#je"h (ormat me"iatike t prshatshme pr &llimin e le*uesitF

H t z%uloj +e'ori t pr%ashkta "he "alluese n"rmjet mesazhe+epamore e t shtypuraFH t shpje#oj mnyrn sesi (jalt$ tin#ujt "he imazhet prcjellin njmesazhFH t shpje#oj si nj pro"ukt me"iatik shpreh +lern e kulturs & epro"honFH t +lersoj si nj pro"ukt me"iatik shpreh +lern e kulturs & epro"honFH t +lersoj se mesazhet me"iatike jan pr(a&sime t realitete+e

sociale & n"ryshojn n periu"ha "he +en"e t n"ryshmeFH t analizoj aspektet e tekstit t shtypur "he elektronik &m%shtesin kn"+shtrimin$ &n"rimin ose opinionin e autoritFH t shpje#oj pr"orimin e (jal+e$ tin#uj+e "he imazhe+e statike "het l+izshme$ n mesazhe t n"ryshme me"iatike$ pr &llime tn"ryshmeFH t z%uloj an t pr%ashkta "he "alluese pr mnyrn si (orma tn"ryshme me"iatike shtjellojn tema t njjta.

Linja1 Mesazhet pamore "he +er%aleStan"ar"i i linjs < T gjith nxnsit kan a#tsit e nevojshmepr t vlersuar mesa!het pamore dhe gojore.O%jekti+at1 N*nsi$ ja1H t analizoj me"ia t n"ryshme pr stereotipe #jinore$ etnike etj.FH t +lersoj e(ekti+itetin e teknika+e pamore n nj mesazh me"iatik$t pr"orura pr nj au"ienc t caktuarFH t z%uloj t pr%ashkta "he t +e'anta t tri ose m shum%urime+e me"iatike & n"ikojn tek mesazhiF

H t analizoj prparsit "he man#sit e reklamimit pamor "he #ojorF

)=


22/176

H t +lersoj %esueshmrin e prm%ajtjes s mesazhe+e t n"ryshmeme"iatikeFH t krijoj ru%rika +lersimi pr t #jykuar e(ekti+itetin e mesazhe+e#ojore "he pamoreFH t z%uloj nnkuptime & (shihen pas imazhe+e statike I(oto#ra5$piktur$ skulptur etj.F

H t #jej +e'ori t pr%ashkta "he "alluese mi"is (orma+e tn"ryshme me"iatike$ p.sh.1 5lmi "he +ersioni i tij n li%r.

Linja1 n(ormimi n#a me"iat e n"ryshmeStan"ar"i i linjs


23/176

Msuesi q ka n dor nj program, q ka kuptuar dhe zbrthyer at sipas linjave dhennlinjave, e ka m t leht t bj zgjedhjen e tekstit msimor i cili i plotson m s miriobjektivat e programit dhe lehtson punn e msuesit n klas. jithsesi ajo q sht m erndsishme pr t&u mbajtur parasysh sht q jo t gjitha objektivat gjejn pasqyrimin ntekst.1rogrami i gjuhs shqipe dhe letrsis orienton n5nsit drejt prvetsimit aktiv t

informacionit, procesit kritik dhe interpretimit t informacionit nprmjet#a% Koncepte*e dhe procesit, si aftsi pr t menduar, pr t arsyetuar dhe pr tvlersuar n nj shumllojshmri t konteksteve gjuhsore, personale, sociale,profesionale dhe kulturore.

b% +johuri*e dhe prmbajtjes, si njohuri rreth natyrs dhe prdorimit t gjuhs.c% #tsi*e, t interpretuarit dhe t ndrtuarit t ve*ant t tekstit.d) -ndrime*e eekti*e.

+nda e gjuhs shqipe dhe e letrsis sht ndrtuar n mnyr t till q t zhvilloj#

a% kuptuarit 4 ku n5nsit duhet t analizojn, t n5jerrin prfundime, tsintetizojn dhe t vlersojn tekstet e shkruara dhe ato vizuale.b% krijuarit4 n5nsit i duhet t krkoj, t planifikoj, t skicoj, t riskicoj,t redaktoj duke trajtuar t gjitha format e produkteve gjuhsore si#2. 6ekste t gjuhs s folur 3. 6ekste t gjuhs s shkruar 9. 6ekste t gjuhs vizualeKriteret e programit

)se do t le5ojm me kujdes dhe me vmendje programin, do t vm re se ai ureferohet t gjitha dokumenteve zyrtare si* jan# korniza kurrikulare, standardeve tfushs dhe synimeve t prgjithshme kurrikuls s gjimnazit t klass s dhjet.1rogrami u referohet qysh n fillim ktyre dokumenteve duke cilsuar si shum trndsishme q t jith duhet t/u jepet mundsia q t n0n 1ka prshkruhe tekobjekti*at.Kriteri tjetr mbi t cilin ndrtohen edhe tekstet msimore sht ai q prcakton llojet endryshme t teksteve letrare dhe jo letrare. !i* e dim tekstet jan# teksti tregimtar,poetik, dramatik, prshkrues, argumentues-binds, shpjegues, eseistik dhe informues.

1jest e zgjedhura duhet t jen t prshtatshme pr moshn dhe t prfshijn vepra tshquara t letrsis shqipe dhe saj botrore, por duke ruajtur raportin 7:; pr letrsinshqipe dhe 7:; pr letrsin botrore. Kriteret e przgjedhjes s tyre jan nj detyrim prhartuesit e teksteve, por edhe pr msuesit t cilve do t&u duhet qq mbi bazn e tyre thartojn planet msimore. Kto kritere duhen mbajtur parasysh n przgjedhjen eteksteve msimore nga secili msues.

/uke pasur si model tekstin msimor 0juha shqipe dhe +etrsia 23< vlen t prmendetse kto kritere jan marr parasysh dhe jan zbatuar nga hartuesit e tij. 1jest e zgjedhurat t gjitha llojeve t teksteve prfaqsojn kulme t letrsis shqipe dhe asaj botrore,kurse prsa i prket fragmenteve nga tekstet jo letrare, ato jan modele t shkrimit

)6


24/176

eseistik, t cilat mendoj se mund t&u shrbejn n5nsve shum mir pr t realizuarsynimet dhe objektivat e linjs s t shkruarit. ) mnyr t prmbledhur n tabeln emposhtme do t paraqiten fragmentet e przgjedhura, autort dhe veprat nga jan marr.6eksti 0juha shqipe dhe +etrsia 23< sht hartuar mbshtetur n programin msimorpr kurrikuln brtham t gjimnazit miratuar nga M!" n korrik 3:2:. /uke qenvazhdim logjik dhe integral i programeve t klass s dhjet dhe t njmbdhjet, ai sht

mbshtetur n integrimin e gjuhs shqipe dhe letrsis dhe n rimarrjen dhe zgjerimin enjohurive.6eksti sht ndrtuar mbi bazn e ndrthurjes s fragmenteve dhe pjesve t ndryshmeletrare dhe joletrare me informacionin njohs rreth autorit, me analizat e veprave dhevlersimeve pr veprn si dhe me informacione shtes si# intervista, citime, thnie,kujtime t cilat i japin mundsi maturantit t ket nj panoram m t plot t veprs,autorit dhe kohs.6eksti ka respektuar llojet e pjesve letrare dhe joletrare q krkon programi dhe mbibazn e tyre sht ndrtuar n tet kapituj#

2. 6eksti poetik3. 6eksti prshkrues9. 6eksti tregimtar=. 6eksti argumentues7. 6eksti shpjegues>. 6eksti dramatik?. 6eksti eseistik@. 6eksti informativ

6eksti kulturologjik sht prfshir brenda teksteve letrare duke u harmonizuar me veprne trajtuar dhe autorin. 6eksti kulturologjik studimor sht trajtuar tek teksti poetik mefragmentin e gim Aincs pr modernitetin e Bodlerit( tek teksti tregimtar sht trajtuarshkrimi filozofik me fragmentin e !artrit rreth ekzistencializmit, kurse n tekstindramatik ai sht trajtuar me introduktn e )olit pr tragjedin 0Makbeth< t !hekspirit.Kjo ndrthurje i shrben perceptimit te teksteve letrare dhe joletrare si nj trsiorganizimesh q edhe pse dallohen nga shum ve*ori, kan t prbashkt qllimshmrine prdorimit t gjuhs n funksion t ideve dhe mendimeve q krkohen t prcillenprmes tyre.

1r hartimin e planit msimor sht shum e rndsishme t dihet se *do fragment idhn n tekstin msimor duhet punuar t paktn 9 or msimore dhe duhen analizuar tpaktn 9 vepra t plota, t cilat jan przgjedhur nga veprat m prfaqsuese t letrsisshqipe si* sht vllimi poetik 0Aallja e Cjeve< e +asgush 1oradecit( kryevepra e letrsisbotrore 08 "uaji< i Kamys dhe drama e "a5hiademit 0beli


25/176

me goj ose me shkrim, krkesa kto t programit t ri pr t aftsuar n5nsit mesynimin e prezantimit dhe vetprezantimit n nj auditor t caktuar.1as ksaj analize t gjat t strukturs s tekstit dhe kritereve t programit, pas njohjes shollsishme t informacionit dhe mundsive q t krijon teksti msimor me materialet etij, gjithmon duke pasur si orientim programin dhe objektivat e tij msuesi mund thartoj nj skem t prgjithshme t planit vjetor e cila e orienton at pr ta plotsuar me

temat prkatse q do t zhvillohen *do or msimi.+e t&u rikthehemi edhe njher kritereve dhe krkesave t programit pr t par se simund t hartohet skeleti i planit msimor vjetor.Kriteri i parmbi t cilin duhet t orientohet plani msimor sht respektimi i peshsspecifike sipas llojit t tekstit. 1avarsisht nga teksti msimor i zgjedhur ky kriter edhense n tekstet msimore t przgjedhura prej secilit msues mund t mos jet respektuarplotsisht, sht detyrimi yn ta respektojm duke e orientuar planin msimor sipastabels s mposhtme q krkon programi.1oetik 2D or

1rshkrues 23 or6regimtar 2D orrgumentues 23 or!hpjegues 22 or/ramatik 3: orseistik 2: orKulturologjik 22 or8nformativ> or1rgatitje pr M!" 2> or

) pikn 7 t programit ku trajtohen krkesat pr zbatimin e programit tek *shtja 0Ertmsimore< thuhet se sasia e orve msimore pr seciln linj sht rekomanduese, porprdoruesit e programit, pra n rastin ton msuesit duhet t respektojn sasin e orvevjetore t lnds duke qen t lir t ndryshojn me 2:; $shtes ose paksim% ort erekomanduara. 1o n kt pik thuhet shprehimisht# programin e lnds s gjuhssh!ipe dhe t letrsis afrsisht 75% e orve msimore totale jan pr shtjellimin enjohurive t reja dhe 25% pr prpunimin e njohurive "gjat vitit dhe n fund t vititshkollor#.

Kto kritere jan themelore pr t prcaktuar ndarjen e par tematike. Kjo do t thot senga 29> or msimore t programit 2> or jan prcaktuar pr prgatitjen pr Maturn!htetrore, kurse 23: ort e tjera do t ken @:; tema t reja, pra rreth 2:: or msimoreduhet t trajtojn njohuri t reja, kurse 3: or msimore do t shrbejn pr prpunimin enjohurive.1rpunimi i njohurive prmban#E 1rsritjen e njohurive bazE 6estimin e njohurive bazE 8ntegrimin e njohurive baz

E8ntegrimin e njohurive t reja me njohurit e lndve t tjera

E 1rsritjen vjetore

)>


26/176

E 6estimin vjetor $jo i detyruar%1as ktij sqarimi mund t hartohet nj tabel si m posht#

)?


27/176

Tabela e planit sintetik

!eksti Nr.ior+e

)johuri treja

*rpunim i njohurive *rojekte

+,, or +- or or

=6? or Letrsi rsritje

2etyra nte#rim 2etyra kontrollime shkrim

rezantimeIrojekte

Sh&ipe

9otrore

Njohuri+e

Meshkrim

Njohuri+e

Ln"or

Njohuri+e

Vjetore n"i+i"uale

N #rup

oetik =Bor

=> ) = =

rshkrues =)or

? 6 = = =

!re#imtar =Bor

) => = =

Ar#umentues

=)or

6 ? = )

Shpje#ues ==or

B 7 = =

2ramatik )7or

? == = = =

3seistik =7or

? 6 =

0ulturolo#jik

==or

? 6 )

n(ormati+ ? or ) ) = =r#atitjepr MS8

=?or


28/176

+/or

00or

-0or

0 or / or 1 or +or

1 or + or / or / or

6abela prmbledh n vetvete kriteret e programit duke orientuar n kt mnyr msuesin se si dhe ku do t vendos temat e reja,prsritjet, integrimet lndore dhe t njohurive, por duke shtuar edhe or t ve*anta pr prezantimet individuale t cilat mund tshkrihen n ort e temave t reja, por po kshtu mund t zhvillohen n or t ve*anta duke shfrytzuar 2:; e liris q jep programi.1ra msuesi mund t zhvendos 3-9 or nga njra linj tek tjetra ose deri n 2: or msimore vjetore nga njra linj tek tjetra.!ecili msues, kuptohet planifikon vet ort msimore, testimet, prsritjet dhe ort e prpunimit t njohurive n baz t klass,nivelit t n5nsve, mundsive konkrete t realizimit t tyre etj.

!htrimi i planit tashm sht m i leht. 1r hartimin e tij mund t prdoren dy mnyra. para t detajohet *do or msimi sipastabels s msiprme( dhe e dyta t detajohen temat msimore t njohurive t reja dhe n fund t vendosen ort pr prpunim t cilatme nj shnim t posa*m t prdoren pr ato linja q jan planifikuar, por athere kur msuesi ta shoh t arsyeshme. jithmon pakaluar sasin totale t orve vjetore t nj linje. )se n mnyrn e par duket se gjith*ka sht detajuar dhe planifikuar sakt, n tdytn krijohen mundsit q n rastet e klasave paralele planifikimi t jet m fleksibl dhe m pran nevojave t n5nsve. ) ktmnyr msuesi ndihet m i lir dhe m pran nevojave t klass duke realizuar objektivat e krkuara nga programi.!i* duket edhe nga ky parashtrim q bra, msuesi vrtet sht i lir, por prej tij tani krkohet jo vetm profesionalizm, por edhenjohuri shum t mira t n5nsve dhe mjedisit ku do t zhvilloj msimin. Kshtu planet msimore nuk mund t jen kopje t nj

programi apo t nj plani t dikujt, por krijimtari e secilit msues.1r t konkretizuar kto shpjegime po prdorim planin msimor ose m mir le t themi nj modelim t planit msimor mbshteturn tekstin msimor q analizuam.

lani msimor analitik

Nr. Teksti

emat pr 1do or msimi 2hnime)johuri t reja *rpunimi i

njohurive=.

Teksti

Sim%olizmi < inte#rim ln"or nte#rim ln"or). !eksti kulturolo#jik < 2odler dhe moderniteti

)


29/176

poetik1,or3/or

tekstikulturologjik6. !eksti kulturolo#jik < $ylli i sim!olee

;. !eksti kulturolo#jik < 0seja interpretuese9komentiletrar

>. 4. *oradeci: Analiz < !iparet e liriks sora"ecit < *nga pleqrishte

?. 4. *oradeci: Lirika e natyrs < $orade#i@. 4. *oradeci: Stu"im teksti < 6!arim jeshte. 4. *oradeci: Stu"im teksti < DimrB. 4. *oradeci: Lirika 5lozo5ke < :dekja e Nositit

=7. 4. *oradeci: Lirika erotike < ;i po jen q prej slargu

==. 4. *oradeci:r(un"im=). *rojekt lndor & Lasgush Poradeci Zogu i

qiejerojekt =

=6. 5etr m shkrim + rpunim injohuri+e =

=;. 6artin 7amaj & oetika e Martin amajt=>. 6arin 7amaj & Stu"im teksti krahasues tudim teksti =!estamenti6;. *rsritje e njohurive rpunim i nohuri+e

)6>. 5etr kontrolli me shkrim + rpunim i

njohuri+e 6

6?.

Teskti

tregimtar1,

9ntegrim i njohurive < 0#uria letrare e shekullitAA rpunim injohuri+e ;6@. ;. 5ostojevski =


31/176

or3/o

rtekstikulturologjik

6B. ;. 5ostojevski & Stu"im teksti . *rojekt lndor & Zra $emror t %mimit&'()L

rojekt 6

>B.

Teksti 2te#an 7vajg & Stu"im teksti < Duke peshkuar me

grep !rigjee t >ens?7. 2te#an 7vajg & Njohuri #juhsore < Gjymtyrt

6=


32/176

argumentues+1or

kryesore t fjalis?=. 2te#an 7vajg & rocesi i t shkruarit?). Tajar =avalani & Stu"im teksti < *ultura?6. Tajar =avalani & Njohuri #juhsore < Gjymtyrt e

dyta t fjalis?;. Tajar =avalani & Njohuri #juhsore < Gjymtyrt e

dyta t fjalis?>. *rojekt lndor & #lerat e trashgimis

kulturore t qytete*muzerojekt ;

??. >mberto . 8li 8liu Njohuri #juhsore < Gjymtyrt e dyta t

6)


33/176

fjalis@?. 8li 8liu & 0oherenca "he kohezioni i nj teksti@@. 2abri @amiti & Stu"im teksti < 2ioletra@. 2abri @amiti < Njohuri n#a teoria e letrsis . 2hekspir & Analiz e tra#je"is ,M%reti Lir-

;. >. 2hekspir < Stu"im teksti . >. 2hekspir < Stu"im teksti . 2heksip & ersonazhet e Shekspirit. "et "he

rn"sia e tij.@. ;. )oli & Teksti kulturologjik & ntro"ukta

IMak%ethi. ;. )oli & arimet e "rejtshkrimit t #juhs sh&ipeB. ;. )oli & 2rejtshkrimi i zanores

66


34/176

B). . *. 6arko & Stu"im teksti < Bnterist me eteten=7?. *. 6arko & Njohuri #juhsore < Njohuri t

prgjithshme pr fjalin +=7@. *. 6arko & Njohuri #juhsore < Ushtrime=7. 4. ?uskalia & Stu"im teksti < 6 lini t jem etja

6;


35/176

ime=7B. 4. ?uskalia & Veprimtari praktike < E: dhe Letra e

motiimit==7. 4. ?uskalia Njohuri #juhsore < Njohuri t

prgjithshme pr fjalin F===. 8t. =. *llumi & Stu"im teksti < Dit t 5menduris==). 8t. =. *llumi Njohuri #juhsore < Njohuri t

prgjithshme pr fjalin ==6. 8t. =. *llumi Njohuri #juhsore < Ushtrime

==;. *rsritje e njohurive rpunim injohuri+e =)==>.

Tekstiin#ormativ.

or

9n#ormacioni dhe ga!etaria==?. Alerat thememore t ga!etaris==@. 4lojet e shkrimeve in#ormative==. 2i t shkruajm nj artikull==B. *rsritje e njohurive rpunim i

njohuri+e =6=)7. 5etr kontrolli me shkrim BvjetoreC rpunim i

njohuri+e =;=)=.

*rgatit

jepr

6aturn

*rgatitje pr 62@

=)). *rgatitje pr 62@=)6. *rgatitje pr 62@=);. *rgatitje pr 62@=)>. *rgatitje pr 62@=)?. *rgatitje pr 62@

6>


36/176

2htetro

re+.or

=)@. *rgatitje pr 62@=). *rgatitje pr 62@=)B. *rgatitje pr 62@=67. *rgatitje pr 62@=6=. *rgatitje pr 62@=6). *rgatitje pr 62@=66. *rgatitje pr 62@=6;. *rgatitje pr 62@=6>. *rgatitje pr 62@=6?. *rgatitje pr 62@

4iteratura e rekomanduar pr tDu lexuar nga nxnsit:=. 2harl ?odler & Lulet e s keqes). 4asgush *oradeci & Lirika, :allja e yjee, Hlli i zemrs6. 6artin 7amaj & :epra letrare;. 8li *odrimja & $oezi>. 9smail Kadare & Ea pika shiu ran m!i qelq,?. ;aik Konica &>hqipria kopsht shkm!or i 0rops Juglindore@. 6itrush Kuteli & :epra I

. ;. 5ostojevski & *rim e ndshkimB. ;ranc Ka#ka & $ro#esi, 6etamorfoza=7. 8. Kam & B ?uaji==.


37/176

=;.

6@


38/176

Objektivat msimore dhe hartimi i tyre.; msosh dik do t thot ta ndihmosh njeriun t kuptoj mundsit eeta.) punn ton t prditshme gjithmon i bjm pyetjen vetes se cila sht detyra jon. 6shpjegojm tekstin apo t msojm n5nsit'

Ksaj pyetjeje nuk sht e leht t&i prgjigjesh. 6radita msimdhnse ka krijuar nj tipmsuesi i cili i cili duke pasur prpara nj tekst bn t pamundurn pr t&ua prcjell atn5nsve. F ktej vjen dhe qndrimi gati unik kur duam t shpjegojm shkakun eprapambetjes s n5nsve. 6esktin e shpjeguam shum mir. 6ani nuk kemi *&bjm m.Gaji sht i n5nsve q nuk msojn.there, si duhet vepruar n kushtet e nj programi i cili nuk ka tekstin n qendr tmsimdhnies'1rgjigja sht e thjesht. ) qendr t msimdhnies jan objektivat, rrjedhimishtn5nsit.

)donse sht folur shum dhe flitet ende pr t msuarit me n qendr n5nsin, mundt themi se nuk sht arritur t kuptohet plotsisht thelbi i ktij lloj t msuari. Kurrikuladhe programi i ri i lnds gjuh shqipe dhe letrsi, mundsojn realizimin e ktij tmsuari, pasi si* e tham edhe m lart, n qendr t programit jan EBHK68A6 dhe joprmbajtja.+ind pyetja# Ifar sht nj objektiv')j objektiv sht nj qllim, nj detyr, nj veprimtari me ann e s cils krkohet tarrihet nj ndyshim, rrjedhimisht msohet di*ka e re.Kriteri m i rndsishm pr punn e prditshme t *do msuesi ka t bj me at qnjihet si kriteri !MR6.Jili sht kuptimi i ktij kriteri'(4 specifik " d.m.th., i shkurtr, prmbledhs, i !art dhe i thjesht pr t$u shkruar dhekujtuar.#4 i matshm " d.m.th., t ket t dhna t !arta t cilat t tregojn ndryshimin ! duhett matet si rezultat i arritjes s ktij objektivi.##4 t arritshm "d.m.th., t planifikohen objektiva t tilla ! jan t mundshm pr t$uarritur duke marr parasysh kushtet dhe mundsit tona.#%4 t realizueshm " d.m.th., t mos jen jasht mundsive dhe aftsive t n%nsve sidhe nivelit t tyre.#4 time " koha & pra realizimi i tyre n nj afat t caktuar#.!i prfundim, mund t themi se nj objektiv i shkruar drejt do t ishte nj fjali dftore ecila prgjithsisht prbhet nga = pjes#E dresaE /etyraE MnyraE Kushti6e adresa tregojm pr ciln pjes t lnds po bjm fjal, p.sh., tema, linja, kapitulli etj.


39/176

/etyra sht shum e rndsishme. ty shkruhet *far duhet t jet n gjendje t bjn5nsi, pra veprimtaria q do t kryhet.1.sh., ' zbuloj origjinn e fjalve t prdorura nga autori(' shkruaj nj paragraf vlersues(

' parafrazoj me goj komentet e bra nga t tjert(' diskutoj me goj idet e dgjuara(' zbuloj ve)ori t prbashkta dhe dalluese mes mesazheve pamore dhe t shtypura.1jesa e tret e objektivit sht mn2ra, e cila shpjegon se si do t zhvillohet veprimtaria.+e ta konkretizojm me disa shembuj#' dalloj informacionin thelbsor nga ai jothelbsor duke nnvizuar at n tekstin edhn(' shpjegoj me shkrim ose me goj mnyrn sesi fjalt prcjellin nj mesazh(' analizoj tekstin e dhn duke prdorur tabelnpr t monitoruar t kuptuarit(

*' pr!endroj vmendjen n mnyr t prgjegjshme mbi folsin ose mesazhin(' le%oj rrjedhshm "me shpejtsi, saktsi dhe shprehsi# dhe me sh!iptimin e duhurtekstin e dhn.1jesa e katrt e objektivit, kushti, nuk sht gjithmon e detyrueshme. Kushti saktsonveprimtarin ose prcakton afatet kohore.p.sh.# - t skicoj nj ide kryesore me shkrim duke e mbrojtur at me t paktn + nnide.- t prmbledh prfundimet e diskutimit me goj duke vn n dukje + prej mendimevem t rndsishme t trajtuara.- t zbuloj an t prbashkta dhe dalluese pr mnyrn si forma t ndryshme mediatike

shtjellojn t njjtn tem duke vn n dukje prej ktyre anve.!igurisht q hartimi i objektivave do t shihet i realizuar n modelet dhe ort msimore tshtjelluara nprmjet t cilave do t shiheh edhe veprimtarit konkrete me ann e t cilavekrkohet prmbushja e nj objektivi.

Si t planifikojm nj or msimore.

6 trego di5ka dhe kam pr ta harruar, m shpjego di5ka dhe kam prta kujtuar, m prfshi n di5ka dhe kam pr ta msuar.Gjala e par q t vjen n mendje kur bhet fjal pr orn e msimit sht 0plani msimor

ditor, i njohur n gjuhn e prditshme si ditari.!a her q bhet fjal pr ditarinapo planin msimor ditor, *do msues e lidh atme detyrimin q ka pr ta paraqitur n rast kontrolli apo pr t qen n rregull medetyrimin ligjor. ) fakt, plani ditor duhet konsideruar si nj mjet ndihms pr msuesin.F plani msimor ditor t mos mbetet n kufijt e formales dhe t mos bhet rutin ebezdisshme pr msuesin, por t kthehet n nj mjet ndihms n punn dhe mbarvajtjene procesit msimor, ne si msues duhet t krijojm hapsira dhe t planifikojmveprimtari sa m trheqse dhe frytdhnse.1lani msimor ditor duhet t hartohet me qllimin q prmes tij t komunikojm

veprimtari msimore t lnds, t prcaktojm objektivat, procedurat e puns, materialetdhe mjetet e nevojshme dhe nj prshkrim se si do t bjm vlersimin.

6B


40/176

)j msues me prvoj i redukton kto plane msimore n nj hart apo skic t shkurtr,ndrsa pr nj msues t ri sht e domosdoshme nj plan i detajuar dhe i plot. jitha planet msimore illojn ose duhet t illojn me nj objekti*.1lani msimor ditor dhe hartimi i tij sht aftsi, si t gjitha aftsit dhe e tjera dhe fitohetme prvoj.jat puns s prditshme, jo gjithmon arrijm t hartojm plane ditore t detajuara dhe

t sakta. !hpesh palnifikimi i ors s msimit mund t paraqes gabime apo pasaktsi.Jilat jan disa nga gabimet tipike q bjm n planin msimor ditor'a) Objekti*at4 zakonisht, gabimi tipik i t gjitha planeve msimore sht caktimi

sakt dhe shkrimi i drejt i objektivave. /uhet br e qart se nj objektiv nuk shtnj qllim i tems msimore apo nj krkes e informacionit t ri. )j objektiv shtprshkrimi i asaj q duhet t bj n5nsi, pra nj objektiv sht nj veprimtarinprmjet s cils n5nsi do t arrij t prvetsoj nj aftsi, shkathtsi aponjohuri.

b) "lersimi 3 nj element i ors s msimit shum i rndsishm sht vlersimi i

arritjeve. Ky element sht m i nnvlersuari apo m i paparashikuari n planettona msimore ditore. 1r t mos ia ln vlersimin subjektivitetit, fiktivitetit dherastsis, sht e nevojshme q vlersimi t mos shihet i ve*uar nga objektivat.Alersimi n nj plan msimor sht nj prshkrim i realizimit ose jo t objektivaveq kemi vendosur dhe q paraqitet i mishruar n objektiv.

c) etodat e t msuarit 3 shpesh prcaktimi i metodave nuk prshtatet me nivelin en5nsve. Kjo ka t bj me faktin nse mund t bsh m shum me t njjtnenergji ose t arrish t njjtin rezultat me m pak prpjekje. gjedhja e metodavelidhet ngusht me prvojn dhe aftsit e msuesit, por sht mir t tregohemi sa

m elastik dhe t gu5imshm pr t prdorur metoda t reja dhe t jemi n krkimt metodave sa m efikase. dhe nse nj metod nuk na jep at q dshirojm, nukka pse t quajm planifikimin e dshtuar. rndsishme sht t tentojm, tgu5ojm dhe mbi t gjitha t n5jerrim konkluzione rreth puns son.

d) "eprimtarit 3 nse do t na krkohej t planifikonim nj or msimore model,shqetsimi yn kryesor do t ishte se *far do t bnim konkretisht n kt or. "arrojmse ora e msimit ka nj qllim kryesor# far do t bjn n%nsit gjat ors s msimitKjo sht arsyeja q n planet tona ditore detajohet *do veprim apo edhe pyetje e jona,duke anashkaluar n5nsit. Ido veprimtari e ors s msimit duhet t&i shrbej realizimit

t objektivave msimore. Lsht mir q t mos zhvillojm veprimtari vetm sa pr t znme pun n5nsit.!i prfundim, mund t thuhet se qllimi i hartimit t nj plani msimor ditor sht tkomunikoj. i duhet t&u prgjigjet tri pyetjeve t thjeshta#KH6'IGRL'!8'Ifar duhet t prmbaj nj plan msimor ditor'1r t&iu prgjigjur ksaj pyetjeje do t doja t parqisja nj format model t nj planimsimor ditor.

GERM6 8 1+)86 ML!8MER /86ER2. 4ataNNNNNNNNNNNNNNNNNN

;7


41/176

3. 5nda6NNNNNNNNNNNNNNNN7. Klasa688888888888888888=. ema msimore6NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN7. Objekti*at e ors s msimit6"prcaktohen )far do t msohet( )far duhet tbj nj n%ns dhe jo nj grup n%nsish#NNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNNN>. Procedura e ors s msimit6 " prshkrimi i asaj ! do t bjm pr t

shpjeguar msimin duke prfshir edhe nj prshkrim t asaj se si do t para!esimmsimin, )far teknikash msimore do t prdorim dhe si do t prfundojm msimin./akonisht kjo pjes e planit msimor mund t para!itet me nj tabel skematike si mposht.#

+r. "eprimtarit etodat Koha

9. "yrje 7 min:. 1un e udhhequr 1un me grupe 27 min7. 8nformacioni i ri Bashkbisedim 7 min

;. 1un e pavarur se 27 min


42/176

EK(! POE!K 3=9< O%$$(!!O4E5)

O4E5$(!O%3 9

E#6Simbolizmi & 2ntegrim lndorOBJEK!"#6 fund t ors s msimit n%nsi duhet36 le5uarit# - t prdor informacionin e marr rreth simbolizmit pr t n5jerrprfundime rreth ktij drejtimiletrar(6 shkruarit# - t shkruaj nj paragraf n mnyr q t bind le5ues t ndryshm pr*shtjen e dhn(6 folurit# - t mbaj nj qndrim t caktuar ndaj diskutimit n grup(

6 dgjuarit# - t shpjegoj me goj idet e dgjuara gja ors s msimit(

;)

5ata:EEEEEEEEEEEEE4nda:EEEEEEEEEEEEKlasa:EEEEEEEEEEEEETema: EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE(bjektivat: EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE*rocedura msimore:+r."eprimtaritetodatKoha9."yrje7 min:.1un e udhhequr1un me grupe27

min7.8nformacioni i riBashkbisedim7 min;.1un e pavarurse27 min


43/176

Sim%olizmi

Romantizmi

Rilin"ja

0lasicizmi

Realizmi

2rejtime

Letra

re

8y#o

ushkini

2ante

9alzaku

Klo%eri

Autor

0ate"raljaris

it

3u#jen

Onje#ini

0ome"ia8yjnore

3+#jeniGran"e

onja9o+ari

Vepra

6 vshtruarit# - t shpjegoj mnyrn se si fjalt, tingujt dhe imazhet prcjellin njmesazh t caktuar n krijimet simbolike.

>'"!55!!!$(!!6a) '2rja44ara!itja e )shtjeve t ors s msimit


9. "yrje 7 min:. 1un e drejtuar 1un me grupe-5rainstorming

4i 4 4ua t di 4 soj27 min

7. 8nformacioni i ri !imbolizmi 7 min

;. 1un e pavarur /itari dy pjessh 4 Shkrimi i lir 27 min


44/176

ntikiteti 4 Mesjeta 4 Rilindja 4 Klasicizmi 4 Romantizmi 4 Realizmi 4 !imbolizmi etj.b3 4 ) pjesn e dyt t msimit, prmes tekniks **6 "*i & *ua t di & 6soj#,punohet materiali i tekstit faqe 22- 23 !imbolizmi. Ky prbn edhe informacionin e ri.Msuesi nuk sht e nevojshme t jap njohurit shteruese rreth tij, pasi n ort nvazhdim do t plotsohen njohurit me analiza, studime teksti dhe diskutime t pjesvedhe fragmenteve konkrete.

rndsishme sht t shihet shkalla e njohurive t n5nsve dhe n5itja e tyre pr tmarr nj informacion t plot t cilin do e prdorin n fazn tjetr t ors s msimit.Msuesi duhet t punoj n mnyr t till q t orientoj n5nsit rreth problematiks qdo t ket teksti poetik n vazhdimsi, duke prmendur edhe veprat, autort dhefragmentet prkatse me t cilat do t punohet.Brenda mundsive dhe kohs mund t punohet materiali pr Bodlerin dhe analiza 0+ulete s keqes< ose kjo mund t jepet si detyr e pavarur n shtpi.

c) "eprimtari e pa*arur6

1rmes tekniks *itari dy pjessh, krkohet nga n5nsit t punojn n mnyr tpavarur pr t analizuar poezin 0anore


45/176

6 shkruarit# - t analizoj karakteristikat, strukturn, dhe ve*orit e gjuhs s tekstit tdhn pr t&i zbatuar kto njohuri n shkrimet e veta(6 folurit# - t luaj role t ndryshme n nj diskutim# rolin e moderatorit, rolin edrejtuesit, rolin e dgjuesit etj(6 dgjuarit# - parafrazoj informacionin e prezantuar me goj nga t tjert(6 vshtruarit# - t shpjegoj mnyrn se si fjalt, tingujt dhe imazhet prcjellin nj

mesazh t caktuar n krijimet simbolike.


+r. "eprimtarit etodat Koha9. "yrje 7 min:. 1un e drejtuar Bashkbisedim

+e5im dhepyetje27 min

7. 8nformacioni i ri Moderniteti i Bodlerit

;. 1un e pavarur /iskutim 44o & 9o 3: min


46/176

kngs s zogut%, t cilit i kundrvinte punn e vetdijshme dhe kmbngulse krijuese.8nspirata sht motr e puns s prditshme thekson Bodleri n0shilla letrarve trinj, duke shtuar se *do gj e bukur e fisnike sht rezultat i arsyes dhe i llogaris .!ikurse estett parnasist, edhe ai mbronte tezn mbi autonomin e artit dhe lartsonterolin e s bukurs, t simbolit dhe t muziks n poezi. rti nuk sht idealizim i jets,kurse natyra hyn n art e metaforizuar prmes simbolit si mjet qndror poetik. F t

mund t identifikohet me realitetin, shkrimtari duhet t dij t distancohet prej tij,domethn t mbaj qndrim kritik. Kt, sipas Bodlerit, e arrin me an t ironis.

@jalia tem e pararait.

:. Ashtpr Bodlerin r2mimi artistik? Ku qndron ndr2shimi mes simboli"mitdhe romanti"mit sipas tij?/uke punua n *ift, n5nsit shkruajn ndryshimet mes simbolizmit dhe romantizmit.8det e tyre paraqiten n tabel dhe m pas, msuesi bn vlersimin e tyre s bashku me

n5nsit e tjer duke n5itur diskutimin dhe duke ndihmuar pr t saktsuar dhe plotsuarkto njohuri.1r realizimin e detyrs n5nsve u trhiqet vmendja t analizojn paragraft e tekstitpr t kuptuar mendimin e autorit t shkrimit duke identifikuar argumentet dhe shembujtq prdor ai pr t prcjell mendimin.6helbi i ushtrimit qndron tek fjalia#7rti nuk sht ideali"im i jets, kurse natyra hyn n art Koncepti romantike metaforizuar prmes simbolit si mjet #ndror poetikKonceptimi simbolist

7. ili sht koncepti i Bodlerit pr artin?) tekstin e gim Aincs, n5nsit mund t n5jerrin me shnime ose t diskutojn teza ttilla si#E Bodler kishte qndrim kritik ndaj konceptit romantik t frymzimit(E utonomia dhe glorifikimi i rolit t s bukurs(E 1oezia sht n konflikt t prhershm me realitetin(E bukura ngrthen n vetvete nj doz pr*udnimi(E 1oeti duke kaluar prmes 0pyllit t simbolevet zbuloj lidhjet dhe analogjitme an t t cilave shprehet thelbi i jets(

E )atyra sht plot me simbole, t cilat prmes aromave, ngjyrave dhe tingujve embushin shpirtin e njeriut me gzim(

b9 4 ) pjesn e tret t msimit, si informacion i ri, n5nsve u jepet koncepti i0modernitetit t Bodlerit. Msuesi mund t plotsoj kto njohuri q kan dal ngapunimi i ushtrimeve dhe t shtoj informacione t reja ose rreth analizs s veprs 0+ulete s keqes


47/176

) pjesn e fundit t ors s msimit prmes tekniks *itari i t n%nit, krkohet ngan5nsit t punojn n mnyr t pavarur pr t parashtruar n nj paragraf mendimin etyre rreth diskutimit#E # ka *lera nj art pa mesahe t mdha? +se jo, pr 1/ars2eC nse po kuqndrojn *lerat e tij.Aeprimtaria mund t zhvillohet duke krijuar dy grupe n klas q mbshtetin diskutimin

dhe nj grup t tret vlersues i cili t jap mendimet dhe gjykimin rreth argumenteve tsjella nga n5nsit n diskutim.

d) initesti6Simbolistt i kushtojn rndsi3a# mesazhitb# realitetit c# forms d# analogjivee) Prundime. Konkluione.) fund t ors s msimit bhen konkluzionet e objektivave, arritjet dhe mosarritjet sidhe vlersimi.

4et2r shtpie61unohet ushtrimi 3 faqe 33.8nterpretoni prmes nj komenti letrar me shkrim poezin e Bodlerit jeriu dhe deti.- Aini re analogjin mes pafundsis s detit dhe mendimit pa kufi t njeriut t lir.

O4E5$(!O%3 7

ema6'eksti kulturologjik & 4ylli i simboleve "7gim 8inca#

Objekti*at6 fund t ors s msimit n%nsi duhet36 le5uarit# - t zbatoj strategji t t le5uarit q jan efektive pr t kuptuar tekste tndryshme(6 shkruarit# - t analizoj karakteristikat, strukturn, dhe ve*orit e gjuhs s tekstit tdhn pr t&i zbatuar kto njohuri n shkrimet e veta(6 folurit# - t zgjedh pjes letrare pr t zbuluar tema t ndryshme(6 dgjuarit# - parafrazoj informacionin e prezantuar me goj nga t tjert(6 vshtruarit# - t shpjegoj mnyrn se si fjalt, tingujt dhe imazhet prcjellin njmesazh t caktuar n krijimet simbolike.

>h*illimi i msimit6a) '2rja44ara!itja e )shtjeve t ors s msimit


+e5im dhe pyetje!tudim teksti

7 min7 min2: min

7. 8nformacioni i ri 1ylli i simboleve 7 min

;. 1un e pavarur /itari i t n5nit 4 Shkrimi i lir 2: min

;@


48/176


49/176

dot si nj tip bukurie ku t mos ket 'rishtim.. M tutje, ai plotson# 6isteri, brenga,jan gjithashtu karaktere t s 5ukurs.Realiteti i s bukurs zbulohet m mir, sa mtepr q e shmtuara dhe vdekja ushtrojn presion mbi ne.) parathnien e vllimit Bulet e s ke!es, poeti do t shkruaj#4rej kohsh poet menam kan ndar mes tyre lndinat m t lulzuara t fushs poetike. 6ua m$u duk m ekna!shme, madje mse e kna!shme, prderisa edhe detyra ime ishte m e vshtir, ta

n%irrja bukurin nga e 0e!ja..;. (hpjeoni krahasimin q autori bn mes dashuris dhe vers.D (i lind &pylli i simboleve* n kt analoji?) vllimin e tij 0+ulet e s keqes


50/176

6 shkruarit# - t shkruaj nj( tekst vlersues $kritik% rreth nj poezie simboliste tBodlerit(6 folurit# - t parafrazoj komente t prezantuara me goj, pr t sqaruar kndvshtrimine tij(6 dgjuarit# - t prmbledh informacionin e prezantuar me goj nga t tjert(6 vshtruarit# - t gjej ve*ori t prbashkta dhe dalluese midis formave t ndryshme

artistike, p.sh.# poezis dhe pikturs.



Kontrolli dhe vlersimi i detyravet shtpis 4 6eknika#0undrshti

akademike

7 min2: min

7. 8nformacioni i ri seja interpretuese 7 min

;. 1un e pavarur Rrjeti i diskutimit1un n *ift - Shkrimi i lir

2: min2: min

7


51/176

c2- ) pjesn e dyt t ors s msimit kalohet tek informacioni i ri pleen.

SL33N0ur &ielli i rn" e i ult peshon si nj sa'M%i trurin mrzima"h t mposhtur n#a ln#ata$3 kur n#a kupa e tij e sheshuar e %r rra(sh

9uron nj "it e zez m e zymt m se nata4

0ur toka sht &eli prplot me la#shtir$0u Shpresa$ si lakuri& nate$ prplitet2uke rrahur muret me krah krejt t mpir3 pr ta+ane tr myk koka i s5litet4

0ur shiu$ "uke he"hur litar t str#jat$8ekurat e nj %ur#u t paan imiton$

3 kur nj lukuni meriman#ash prnat3n" rrjeta t ko%shme n palc t trurit ton$>=


52/176

0am%anat "elikate %e(as i kap tmerri2he lshojn n &iell nj piskam lemeriSi shpirtra en"acak arratisur n#a (erriP ia marrin kujs me kryene'si...

2he kor%a pen"sterr$ pa tamEtam as muzik$arakalojn przishm n shpirtin #jith mrzi43 mun"ur$ Shpresa &an$ "he Ankthi tiranikM%i kokn e ulur n#ul Camurin e zi.

!e Lulet e s keqes$ n"arja m e rn"sishme m%an nntitullin >pleendhe Bdeal ka katr poezi & titullohen >pleen. N a#lisht (jala spleentre#on nj #jen"je mrzie e trishtimi t +azh"ueshm$ & me kalimin e

kohs l #jurmn e saj n karakterin e njeriut4 kush +uan n#a spleenkazakonisht karaakter t zymt$ t sert$ nopran$ si' n"o"h me 9o"lerin$& n"ihet i %raktisur n nj %ot$ e cila i "uket prher e m e huaj. !e9o"leri$ mlle5 n"aj atyre & e &kafshruan) "o t sho&rohet mekna&sin pr t &z!ritur n grad)$ pr tu kafshruar$ pr tiu"orzuar epshit$ "ehjes$ "ro#s. 0y "ualizm z%ulohet sim%olikisht#jithkun"$ n sen"et$ n "ukurit$ n n"jesit "he emocionet$ e ma"jen +et %ukurin$ & ka (ytyr n#jlli "he "jalli$ & e lartson njeriun$por e"he e +ret.

d) initesti60omenti letrar "eseja interpretuese# sht nj tekst eseistik ! ka pr !llim3a# t kritikoj nga pikpamje letrare nj tekst t mparshmb# t prshkruaj prjetimin e le%uesit kur le%on nj tekst letrarc# t thot at ! ka ln pa thn nj tekst i mparshmd# t argumentoj cili sht kuptimi m i sakt dhe i gabuar rreth nj teksti letrar

e) Prundime. Konkluione.

) fund t ors s msimit bhen konkluzionet e objektivave, arritjet dhe osarritjet si dhevlersimi.4et2r shtpie61unohet ushtrimi 3 faqe 33.8nterpretoni prmes nj komenti letrar me shkrim poezin e Bodlerit jeriu dhe deti.- Aini re analogjin mes pafundsis s detit dhe mendimit pa kufi t njeriut t lir.

O4E5$(!O%3 )


53/176

Shek. +.=)E6B

Ebjektivat# ) fund t ors s msimit n5nsi t jet i aft t#6 le5uarit#- t shpjegoj elementt modern n krijimtarin e +asgushit(6 shkruarit#- t prcaktoj skematikisht formn piramidale t kngs pleqrishte(6 folurit# - t krahasoj ndrtimin e veprave pr t motivuar strukturn ciklike t tyre(6 dgjuarit#- t identifikoj elementet e kngs popullore t jugut tek poezia(6 vshtruarit# - t argumentoj harmonizimin e fjalve, tingujve, strukturs dhe shenjave

t piksimit pr realizimin e domethnieve.

>h*illimi i msimit6a% "yrja 4 1araqitja e *shtjeve t ors s msimit

)r. Aeprimtarit Metodat Koha2. "yrje 7 min3. 1un e drejtuar Kllaster /iskutim, tabel

krahasuese2: min

9. 8nformacioni i ri Knga pleqrishte

+e5im i imagjinuar

27 min

=. 1un e pavarur rafiku piramidal, argumentim 2: min7. Alersimi Minitest 7 min

b% Aeprimtari e drejtuar#b2- 1r t zhvilluar kt or msimi integrues msuesi duhet t n5it n5nsit t sjellin nmendje njohurit e tyre t mparshme rreth shkollave letrare, autorve me vepratprkatse t tyre.Kllasteri i n5it t sjellin ide, mendime dhe njohuri rreth ktyre shkollave dhe veprave

prmes pyetjeve t tilla si p.sh.#E Jilat jan disa prej rrymave letrare t letrsis shqiptare t gjysms s par teshekullit t OO'E Ifar autor t letrsis njihni ju'E 1rmendni vepra t tyre dhe sillni ve*ori t forms dhe t prmbajtjes.)5nsit plotsojn duke dhn autort, veprat dhe ve*ori t llojit letrar dhe stilit.

) tabel paraqet informacioni dhe bhet lidhjames veprave, autorve dhe shkolls letrare. )ga msuesi

krkohet q t renditen tiparet letrare te secilit autor nprmbajtje dhe n form, duke i n5itur n5nsit t kujtojnveprat dhe autort, q kan studiuar n vitet paraardhsepr t kaluar te +. 1oradeci. )prmjet diskutimeveplotsojm njohurit rreth ktij autori, duke theksuarelementt modern t krijimtaris s tij.

Krahasojm grafikisht strukturat e dy vllimeve poetike#

>6


54/176

0Aallja e yjeve< t prbashktat 0Clli i zemrs;


55/176

6 shkruarit#- t shpjegoj karakteristikat, strukturn, dhe ve*orit e gjuhs s tekstit tdhn pr t&i zbatuar kto njohuri n shkrimet e veta(6 folurit#- t prcaktoj t gjitha mjetet morfologjike t shprehsis, q realizojn paqendh qetsin(6 dgjuarit#- t prgjithsoj domethniet e thella filozofike dhe etnike q prcjell kjolirik filozofike(

6 vshtruarit# - t argumentoj nuancat ndjesore dhe kuptimore, q realizohet me fjalt,tingujt dhe imazhet e ksaj poezie.



+e5im dhe pyetje2: min

7. 8nformacioni i ri +irika e natyrs, 1oradeci 2: min;. 1un e pavarur !hkrim argumentues,

diskutim2: min7 min

>


56/176

mrat#Mbiemrat#Goljet#)dajfoljet#1rse shrbejn kto mjete ' Jilat mjete t tjera prforcojn akoma m shum qetsindhe paqen '

Me *Qmjete realizohet kufiri midis dits dhe nats 'Gormuloni nj tekst t shkurtr ku t argumentoni nuancat kuptimore dhe ndjesit, q naprcjell +asgushi. 1rqndrohuni tek dhimbja e madhe njerzore e poetike pr ndarjendhe pr bashkimin e dheut $ t lasht% t shqiptarve.

d) initesti6Erol luan prdorimi i vizs "zgjeron hapsir#e) Prundime. Konkluione.) fund t ors s msimit bhen konkluzionet pr arritjen e objektivave dhe bhet

vlersimi.4et2r shtpie62- Realizoni n piktur nj peizazh afrsisht t till.3- Msoni vjershn prmendsh dhe praktikohuni pr interpretim t saj.

O4E5$(!O%3 G

ema6B.4oradeci3 Studim teksti & 6barim vjeshte

Objekti*at6 fund t ors s msimit n%nsi t jet i aft36 le5uarit#- t identifikoj dhimbjen e madhe njerzore t largimit nga nj jet q poshuhet.6 shkruarit# - t analizoj karakteristikat, strukturn, dhe ve*orit e gjuhs s ksaj lirikepr t&i zbatuar kto njohuri n shkrimet e veta(6 folurit# - t argumentoj pse ikja ose mrgimi, pr poetin, sht dyfish pikllim dhedhimbje(6 dgjuarit# - t shpjegoj rolin e befasis si mjet shprehs te +asgushi(6 vshtruarit# - t krahasoj mnyrn se si fjalt, tingujt dhe imazhet prcjellin nj

mesazh t caktuar n krijimet e ktij poeti.>h*illimi i msimit6a) '2rja44ara!itja e )shtjeve t ors s msimit


+e5im dhe pyetje7 min7 min

7. 8nformacioni i ri !tudim teksti 2: min

;. 1un epavarur /itari i t n5nit 2: min

>?


57/176

4 Shkrimi krahasues 7 min@


58/176

o N"rtoni nj hart (jalsh & kan li"hje kuptimore$ emocionale "heshprehseme (jaln &shtrgu).o Qpr(ytyrim ju krijon 5#ura e &shtrgut) pr%all ma"hshtis "hee#rsis snatyrsD

O4E5$(!O%3 Hema6+. 1oradeci#Studim teksti & *imr.Objekti*at6 fund t ors s msimit n%nsi t jet i aft36 le5uarit#- t identifikoj elementt e ardhjes s dimrit gjat t le5uarit(6 shkruarit# - t krahasoj tri poezit e natyrs pr t provuar shkalln e dhimbjes dhe ttrazimeve shpirtrore t poetit(6 folurit# - t rendit detajet me t cilat prshkruhet natyra dhe shpirti i poetit(

6 dgjuarit# - t argumentoj prballjen e njeriut me natyrn, t largimit nga kjo jet dhesfidn ndaj vdekjes(6 vshtruarit# - t prshkruaj n mnyr subjektive nj peizazh dimror.


+r. "eprimtarit etodat Koha9. "yrje *iskutim 7 min:. 1un e drejtuar +e5im dhe pyetje

!tudim teksti

7 min

7 min7. 8nformacioni i ri !tudim i krahasuar 2: min

;. 1un e pavarur /itari i t n5nit 4Shkrimi i lir

7 min2: min


59/176

hapur nj port t re n poezin shqiptare. Me t lind e rritet n lmin e kngs shqiptarenj stil i ri pr nga origjinaliteti, me nj frym emancipimi t papar, n t cilin,prdorimi i fjals shqipe, i tingullit dhe i shenjave t piksimit, marrin vlera dhe kuptimenga m t ndryshmet, n funksion t qllimit q ka autori. )5nsve u krkohet q tkrahasojn tri poezit e natyrs pr t provuar shkalln e dhimbjes dhe t trazimeveshpirtrore, duke u prqndruar te vlera e prdorimit t fjals 0shpirt


60/176


+r. "eprimtarit etodat Koha9. "yrje 5ashkbisedim 7 min:. 1un e drejtuar +e5im dhe pyetje

!tudim teksti

7 min

2: min7. 8nformacioni i ri Komente 27 min

;. 1un e pavarur /itari i t n5nit 4 Shkrimi i lir

7 min


61/176

!hohim me vmendje poezin dhe prqndrohemi tek shenjat e piksimit, pasthirrma,rima, asonancat, etj dhe shohimse t gjith kta element prdoren me qllim nga autoridke krijojn nj harmoni t prsosur estetikisht. !hpjegoj si ndihmon rima fundore perrealizimin e jehonave, q plotsojn kuptimisht llojet e dhimbjeve t poetit.c))daluni n strofn e parafundit dhe zhvilloni me shkrim si harmonizohen rimat fundoreme goditjen e fuqishme t tallazit t liqenit.

d) initesti6Jili sht motivi i ksaj lirike' $ motivi i vetflijimit%e) Prundime. Konkluione.) fund t ors s msimit bhen konkluzionet pr arritjen e objektivave si dhe vlersimi.

4et2r shtpie!hkruani nj ese t shkurtr me tem# 0/himbja e fisnikron njeriun h*illimi i msimit6a) '2rja44ara!itja e )shtjeve t ors s msimit

+r. "eprimtarit etodat Koha9. "yrje 5ashkbisedim 7 min:. 1un e drejtuar me

grupe+e5im dhe intrpretim!tudim teksti

7 min2: min

7. 8nformacioni i ri Krahasim 27 min;. 1un e pavarur /itari i t n5nit 4 Shkrimi i lir 7 min


62/176

vropiane sht n shumformsin e prcjelljes s tekstit, n teknikat e shprbrjes stradits dhe t ribrjes pr ta afruar me modernitetin. Fndrojm tek poezit, nga t cilat,shtat prej tyre, e kan nga nj korb, q mund t emrohen shtat cilsime metaforiko-simbolike.1un e drejtuar me grupe/o t ndalemi tek tri vjersha t titulluara# *ashnort e malit, 07ndrra e korbitdhe

0j dit e ka edhe korbi


63/176

O4E5$(!O%3 99

ema6M.Jamaj#Studim teksti krahasues & *ashnort e malit, 7ndrra e korbit, j dit eka edhe korbi

Objekti*at6 fund t ors s msimit n%nsi t jet i aft36 le5uarit#- t krijoj prjetim estetik gjat t le5uarit t ktij teksteve(6 shkruarit#- t shpjegoj lidhjen logjike t tri krijimeve# sfida, ndrra, tjetrsimi(6 folurit#- t krahasoj imazhet e krijuara duke dalluar mjetet e shprehsis me t cilatrealizohen(6 dgjuarit#- t prgjithsoj domethniet e thella filozofike q prcjellin lirikat(6 vshtruarit# - t argumentoj nuancat ndjesore dhe kuptimore, q realizojnbotndjerjen e autorit dhe origjinalitetin e tij.

>'"!55!!!$(!!6a) '2rja44ara!itja e )shtjeve t ors s msimit+r. "eprimtarit etodat Koha9. "yrje 7 min:. 1un e drejtuar /iskutim

Koment krahasues7 min2: min

7. 8nformacioni i ri 1oetika e korbit 27 min

;. 1un epavarur !hkrim argumentues, diskutim 7 min


64/176

shtjellojn raportin njeri-korbdhe prcjellin mesazhin se, njeriu, n udhn e vet, e ka njkorb brenda vetes.Krahasojm tri poezit dhe shohim se# korbi, q rri 0kacavarr ndr rratht e shkambit< eshtyn njeriun t *oj dorn pr t&i trembur si mendimet e kqija, pra n mendjen e njeriutpaska korba, q e sulmojn n ngjitjen e vet drejt majs. Kshtu# njeriu sulmon majn,korbi sulmon njeriun, por sht njeriu q e kap majn dhe q e detyron korbin t krkoj

nj maj tjetr. Krijohet imazhi i nj kapaku arkivoli, q i rri mbi krye njeriut. 1or, tanipr tani, e ka larguar, pra e ka sfidur korbin te poezia 0/ashnort e malit


65/176

ema6li 1odrimja#Studim teksti & '"!55!!!$(!!6

a) '2rja44ara!itja e )shtjeve t ors s msimit+r. "eprimtarit etodat Koha9. "yrje 7 min:. 1un e drejtuar Bashkbisedim

+e5im dhe pyetje

2: min

7. 8nformacioni i ri Kredoja poetike !tudim teksti 2: min

;. 1un e pavarur !hkrim argumentues, diskutim 2: min7 min


66/176

brtheni kuptimin edhe t detajeve t tjera te krijimit. djeshmja, ushtrimi 3.c))daluni te shprehja 0Mallkim, joS


67/176

ngarkuar stilistikisht, prsritjet, q theksojn vlern e fjalve q autori dshiron t bartinnj pesh t ve*ant kuptimore, si# ) mes dy kohve dhe n do t dua, etj.

Bjm komentin krahasues duke i pran*n d2 poeit.!hohim se t dy poezit kan n thelb dashurin, si ndjenj t fuqishme# pr prindrit, npoezin 0) mes dy kohve< dhe pr vendin n poezin 0n do t dua


68/176

Ifar i bashkon tri poezit e 1odrimjes' $dashuria%e) Prundime. Konkluione.) fund t ors s msimit bhen konkluzionet pr arritjen e objektivave si dhe vlersimi.4et2r shtpieshtrimi 3 i rubriks 06 shkruarith*illimi i msimit6a) '2rja44ara!itja e )shtjeve t ors s msimit


9. "yrje 5ashkbisedim 7 min:. 1un e drejtuar +e5im dhe pyetje!tudim teksti

7 min2: min

7. 8nformacioni i ri +e5im imagjinar Komente 2: min

;. 1un epavarur /itari i t n5nit 4 Shkrimi i lir 2: min


69/176

arsyes. !hpjegoni pse poezia titullohet 0Kristal


70/176



+e5im dhe pyetje7 min7 min

7. 8nformacioni i ri !tudim teksti 2: min

;. 1un e pavarur /itari i t n5nit4 Shkrimi krahasues

2: min7 min


71/176

0se*


72/176

b2- )johurit pr tekstin prshkrues n5nsi i ka marr edhe n klasat e mparshme dhetashm krkohet q prej tij t merret mendimi rreth njohurive q i kan mbetur nmendje. 1r kt arsye mund t prdoret bashkbisedimi si teknik e prshtatshme ose'abela e koncepteve.

6K!68 1LR!"KR!

Ku prdoret? -llimi) tekstin rrfimtar 6 shpreh emocione dhe gjendjen shpirtrore t atij q i

shkruan) tekstin informues 6 bj t njohur objektin n trsi ose pjes t tij

) tekstin argumentues 6 paraqes objektin n mnyr subjektive dhe t njanshme

)j tabel e till mund t plotsohet nga n5nsit dhe t shnohet n drrasn e zez $osemund t punohet edhe me mjete t tjera audiovizuale%.6ekstet prshkruese rrallher jan tekste t mvetsishme. akonisht prshkrimetprfshihen n tekste t llojeve t ndryshme dhe, n varsi t tekstit ku prdoren,ndryshojn qllimi dhe karakteristikat e vet prshkrimeve.)5nsve u krkohet t sjellin n mendje njohurit e viteve t mparshme rreth pyetjevet tilla si#- 0u prdoren tekstet prshkruese- far !llimi kan autort kur shkruajn nj tekst prshkrues- 4rmendni disa nga karakteristikat ! mbani mend pr tekstin prshkrues.jat ksaj veprimtarie mund t prdoren skeda me fragmente tekstesh prshkruese tshkputura nga vepra t ndryshme letrare ose jo letrare.

b34 ) pjesn e dyt t msimit, kalohet tek informacioni i ri1rshkrimi 4 gjedhja edetajeve. Era e msimit zhvillohet duke i ln n5nsit t punojn sipas tekniks Be%%im idrejtuar. )5nsit punojn n heshtje duke le5uar informacionin e ri dhe duke plotsuardy prej ushtrimeve t prfshira n t. $prshkrimi i gjelit t detit dhe prshkrimi i knets%+n*ioni me nj *ij detajet thelbsore, m t rndsishme dhe me d2 *ija detajetm pak t rndsishme t ktij prshkrimi.

Nj nga e5orit e ktij shpendi t madh jan gjendrat e zhilluaraposht qafs. N kohn e riprodhimit ngjyra e tyre kalon nga roza nt kuqe t ndezur4 gjithashtu, ai ngre pendt, fryhet dhe duket sikur edy3shon llimin e trupit. $as fekondimit, n 3llim t prillit, pula e detit

pjell rreth +I ez t mdha me njolla gri, nj n 5do dit. $astaj ingroh gjat F dite. 0dhe pr rritjen e t egjle kujdeset pula edetit. Gjat +I dite t para ata fshihen shpesh n kraht e nns.rigjinn ky shpend e ka nga gjeli i detit t egr i pllajae t larta t6eksiks.


73/176

1asi kan punuar individualisht dhe n heshtje n5nsit paraqesin mendimet e tyreprmes diskutimit dhe mbrojn mendimet e tyre duke dhn argumentet dhe duke umbshtetur n informacionin e marr. Kjo veprimtari zhvillohet edhe pr prshkrimin eknets. ) varsi t shkalls s vshtirsis apo nivelit t klass, ushtrimet mund tpunohet edhe me ndihmn e msuesit.c) "eprimtari e pa*arur6

1as ksaj veprimtarie n5nsit do t punojn t pavarur ose n *ift $pun n dyshe% sipasbangave ushtrimet 2 dhe 9 faqe @9 4 @=.

+. 8nali!oni tekstet e mposhtme prshkruese duke prcaktuarllojin e prshkrimit% objektin e prshkrimit dhe detajet qdallojn shkrimin objektiv nga ai subjektiv.

!eksti i par1Lloji1 Su%jekti+

O%jekti i prshkrimit1 Malet e Sh&iprisShprehet n"jenja e pr#jithshme e shkruesit2etajet1 Epamje t larmishme4 me pisha e !redha sikur t ket rn d!or4 male kreshnike rrnqethesh nga madhshtia etj.

!eksti ka su%jekti+itet I+ihet re pr"orimi i epitete+e "he krahasime+earimi "rejtues sht ndjenja e prgjithshme e shkruesit

6eksti i dyt#+loji# GbjektivEbjekti i prshkrimit#Felievi malor i Sh!ipris!hkrim shkencor gjeografik/etajet# -fakte3 ?HH me mbi nivelin e detit( Frall kalojn =HHHm "vetm ;I e territorit sht mbi =HHHm# 6ali m i lart sht 0orabi me =A;m etj.6eksti sht objektiv( jep hollsi t rndsishme pr relievin malor.

/. ?ni anali!n #jal#ormuese t #jalve t nnvi!uara. *remrat e nnvi!uar prcaktonikategorit gramatikore% si: gjinia- numri- rasa- trajta- konkretapo abstrakt.- gjersis0gjersi & emr, gjinia femrore, rasa dhanore, numri njjs, " iprejardhur#- shkrettirave0 shkrettir& emr, gjinia femrore, rasa gjinore, numri shums, "iprejardhur#

@6


74/176

- prgjithsi & emr, gjinia mashkullore, rasa kallzore, trajta e pash!uar, numrinjjs " i prejardhur#- lul"imi& emr, gjinia mashkullore, rasa emrore, trajta e sh!uar, numri njjs" i prejardhur#- bishtajoreve0bishtajore & emr, gjinia femrore, rasa gjinore, trajta e sh!uar,numri shums " i prejardhur#

d) initesti6>ila prej karakteristikave t mposhtme D0 sht ve)ori e prshkrimita# zgjedhja konkrete e hollsive ! do t prshkruhenb# prdorimi i argumenteve dhe kundrargumentevec# organizimi i elementve konkret dhe t detajeved# prdorimi i fjalorit t duhur sipas !llimit

e) Prundime. Konkluione.

) fund t ors s msimit bhen konkluzionet e objektivave, arritjet dhe mosarritjet sidhe vlersimi.4et2r shtpie61unohet ushtrimi > faqe @>.4exoni tekstin e mposhtm dhe prcaktoni llojin e tij:

prshkrim objekti apo subjekti .*rcaktoni F#ar procesi prshkruhet n kt tekst.7ilat jan hapat e ktij procesiG0y ushtrim ka pr &llim & n*nsit t parapr#atiten pr orn n

+azh"im ku "o t trajtohet pro%lemi i llojit t prshkrimit Io%jekti+ aposu%jekti+.

O4E5$(!O%3:

E#64rshkrimi subjekt

liber mesuesi gjuha 12

Documents