liber mesuesi historia 9

5/20/2018 Liber Mesuesi Historia 9

1/84

LIBR PR MSUESIN

HISTORIA 9

Etleva Nita

BOTIME


2/84

BOTIME

T gjitha t drejtat jan t rezervuara Pegi 2012

T gjitha t drejtat lidhur me kt botim jan ekskluzivisht t zotruara nga shtpia botuese

Pegi sh.p.k. Ndalohet do riprodhim, fotokopjim, prshtatje, shfrytzim ose do form tjetr

qarkullimi tregtar pjesrisht ose trsisht pa miratimin paraprak nga botuesi.

Shtpia botuese: Tel: 042 374 947 cel: 069 40 075 02 [email protected]

Sektori i shprndarjes: Tel/Fax: 048 810 177 Cel: 069 20 267 73

Shtypshkronja:Tel: 048 810 179 Cel: 069 40 075 01 [email protected]


3/84

PRMAJTJE

Objektivat kryesor t prmbajtjes s lnds 4

Plani i detajuar msimor i historis 6

KREU I: Paraardhsit e Ilirve 17

KREU II: Shtetet Ilire 22

KREU III: Shqipria nn Perandorin Bizantine 26

KREU IV: Epoka e Gjergj Kastriotit Sknderbeut 38

KREU V: Shqipria nn pushtimin e Perandoris Osmane 41

KREU VI: Rilindja Kombtare vitet 30 Shek. Xix-1908 44

KREU IX: Shqipria gjat regjimit t Ahmet Zogut 55

KREU XI: Pushtimi nazifashist dhe lua e popullit shqiptarkundr t 63

KREU XIII: Shqiptart nn Jugosllavi e n bot pas lus s dytbotrore 79

KREU XIV:Rnia e regjimit komunist dhe torja e sistemitdemokratik 81


4/84

4

OBJEKTI I STUDIMIT T LNDS

Histori e popullit shqiptar klasa IX, sht zhvillimi i njeriut dhe i shoqrisnjerzore shqiptare t shekullit XXI, i par n t tr dimensionet si ato civile,ekonomike, sociale, polike dhe fetare.

2. SYNIMI I LNDS N prfundim t studimit t ksaj lnde nxnsit duhet tjen t a:

KronologjiT rendisin ngjarjet, faktet, gurat dhe zhvillimet m t rndsishme historike,ekonomike, sociale e polike t studiuara brenda kujve kronologjik t prf-shir n studim.

T prdorin me prpikmri terminologjin e ngjarjeve dhe fenomeneve histor-ike, t zhvillimeve historike n periudha t ndryshme t prfshira n studim si: Lid-hja e Kombeve, epok e bukur, diktatur, totalitarizm, fashizm, komunizm etj.

Gjersia dhe thellsia e njohurive historikeT prshkruajn dhe t shpjegojn, prmbajtjen e koncepteve kryesore his-torike t prfshira n studim si: qytetrim perndimor, demokraci, ndrvartsibotrore, shtet totalitar, liberalizm etj.

T prdorin alorin e duhur n prputhje me prmbajtjen e lnds.

T prshkruajn dhe t analizojn, paret m karakteriske t zhvillimit tshoqris njerzore shqiptare.

T shpjegojn shkaqet dhe pasojat e ngjarjeve historike, situatave dhe ndryshi-meve, t ndodhura n vendin ton.

T vlersojn ndryshimet m t rndsishme, q karakterizuan zhvillimin eko-nomik, shoqror e polik t shoqris shqiptare, si dhe rolin e gurave t ndry-shme historike, n kt drejm.

T prshkruajn disa nga arritjet m t rndsishme shkencore, t art, kul-turs dhe teknologjis, pr periudhat e prfshira n studim.


5/84

5

Interpretimi historikT tregojn se pr ngjarje, procese, e gura t ndryshme historike, ka interpre-me t ndryshme.

T diskutojn n mnyr t argumentuar ndaj pikpamjeve t ndryshme, mbi

zhvillimin historik t shoqris njerzore shqiptare, duke dalluar faktet nga opin-ionet.

T analizojn dhe t vlersojn n mnyr krike interpremet, pr ngjarje apofenomene t ndryshme historike, duke arritur n kompromise mbi probleme tcaktuara.

T interpretojn tablo, foto, harta historike, etj., pr ngjarje, fakte ose dukurihistorike t prfshira n studim.

T argumentojn pikpamjet e tyre, duke nxjerr konkluzionet prkatse mbi

gurat, ngjarjet, faktet apo dukurit historike t studiuara.

Krkimi historikT prdorin n mnyr t pavarur burime t ndryshme informacioni si: doku-mente historike, harta historike, foto, tablo, pr shtje t ndryshme historike.

T bjn pyetje n funksion t grumbullimit t informacionit t duhur, prshtje t ndryshme historike t prfshira n studim.

T hulumtojn pr t grumbulluar informacione t rndsishme, nga burime tndryshme historike t dors s par dhe t dyt, (harta, materiale t shkruara,ilustrime t ndryshme etj.) n funksion t shtjeve t prfshira n studim.

Organizimi dhe komunikimiT przgjedhin dhe t rendisin n mnyr logjike, t dhnat dhe konceptet m trndsishme historike, pr vendet dhe periudhat e studiuara.

T komunikojn njohurit dhe t kuptuarit e periudhave historike t studiuara,duke prdorur pr kt qllim teknika t ndryshme si prshkrimin, shpjegimin etj.

T marrin pjes n debate, ku nprmjet njohurive dhe asive t tuara, tkontribuojn n arritjen e kompromiseve pr probleme t caktuara.


6/84

6

PLANIMSIMOR

LNDA

:HISTORI

Kla

sa:IX

Progra

misintetik

35

javx2

or/

jav

=

70

or

Njohuritreja

57

or

Prsritje

4o

r

Kurikula

el

ir

9o

r

Gjithsej

70or


7/84

7

1

I. Paraardhsite

shqiptarve

(2o

r)

Nxnsitduhettjentaft:

tregojnsekurkanfilluartbanohentrojet

shqiptare

prshkrua

jnmnyrnejetessttparvetan

tregojnq

endratebanuaraprehistoriketvendit

ton

prcaktojnvendodhjeneilirvenGadishulline

Ballkanit

flasinpr

disangavirtyteteilirve

1.1Banortehershmtvenditton

B

otimet

n

dryshme

m

biIlirin

n

gaNeritan

C

ekadhe

studiuest

tjervendas

e

thuaj;

Harta,

atlas,

materiale

pamoret

shtjeve

ndiskutim

2

1.2Ilirt

3

II. Shtetetilire

(3o

r)


prshkrua

jngjendjenekonomikeeshoqrore

t

fiseveilireparakrijimittshtetit.

prcaktojndinastitkryesoretmbretriveiliredhe

kohnesund

imitttyre.

prshkrua

jndisangaveoritprgjendjene

zhvillimittilirvenndrejtiminedinastiss

aulantvedhetArdianve.

nxjerrin

npahshkaqetefillimittluftss

romakvekundrardianvedhekuruzhvilluankto

luftra.

prcakto

jnkufijteshtetittEpiritdherolinefisit

tmolosvenhistori.

prshkrua

jnmnyrneqeverisjesnEpirdhe

rolin

ePirrosnktshtet.

prcaktojnsekushtrihejMbretriaDardanedhet

dallojnemratedisafiseveembretrivedardane.

prshkrua

jnmarrdhnieteMbretrisDardaneme

ardiant,maqedonasitdheromakt.

prshkrua

jnkarakteristikateartitparahistorik

dhe

ndryshiminqpsoiainperiudhnqytetareilire

.

rendisindisatdhnaprkulturnilire,gjuhndhe

paganizmin.

flasinpr

pushtiminromakdhetrendisinpasojat

etijprIlirin

flasinpr

rndsinekryengritjeve6-9nIliri.

prshkrua

jndisangandryshimetejetsqytetaren

Iliripaspush

timitromak.

2.1Mbretriteparailire

B

otimet

n

dryshme

m

biIlirin

n

gaNeritan

C

ekadhe

studiuest

tjervendas

e

thuaj;

m

ateriale

n

gainterneti

Harta,

fletore

pune,

atlas,

materiale

pamoret

shtjeve

ndiskutim

4

2.2ShtetiiEpiritdheMb

retriaDardane

5

2.3IliriannPerandorin

Romake

Or

Kreu

ObjektivateKreut

Temamsimoreprdoormsimi

Materiali

burimor

Mjetet

msimore


8/84


9/84


10/84


11/84


12/84


13/84


14/84

14

60

XIV

.

Rn

iaeregjimit

kom

unistdhe

fitorjaesistemit

dem

okratik

(2o

r)


analizojn

disangatiparetekrizsekomomike,kryesisht

nbujqsidhenindustri.

analizojn

disangamasatqmoriqeveriakomuniste

gjatkohsq

ishtenfuqi.

prshkruajndisangamomentetkryesoretshprehjess

paknaqsispopullorekundrdiktaturskomuniste.

shpjegojn

rrethanatekrijimittPartisDemokratike

dheprograminesaj.

prshkruajnshprthimineLvizjesDemokratike

n

tgjithvend

inqoinzgjedhjete22marsit1992e

fitoreneforcavedemokratike

14.1Krizaeregjimitkom

unist

M

aterialet

n

dryshme

h

istorike

d

he

b

urimore

p

rrnien

e

regjimit

k

omunist

sidhe

studimepr

vendosjene

d

emokracis

n

vendin

ton;

m

ateriale

interneti

Materiale

pamore,

revista,

gazeta,

harta,

fotografi

dhepamje

filmikeq

tregojn

ngjarjet

rnd

sishmepr

ktperiudh

thistoris

shqiptare

61

14.2Shqiprianvitet19

92-2000

62

Or

elir2/3

Dre

jtoriaeshkolls

(2o

r)

V

lersimiin

johurivetnxnsve

1.Testimnjohurishseme

striI-r

63

V

lersimiin

johurivetnxnsve

1.Testimnjohurishseme

striII-t

64

Or

tlira2/3

Moduledheprojekte

(7o

r)

Orelir

Mbretritdhembretritilir

65

Orelir

AliPashepelena

66

Orelir

100-vjetoriiPavarsis

67

Orelir

100-vjetoriiPavarsis

68

Orelir

Luftandajpushtimitfashistdhenazist

69

Orelir

PopullsianKosovdheamri

70

Orelir

Regjimikomunistnshqipri

Or

Kreu

ObjektivateKreut

Temamsimoreprdoormsimi

Materiali

burimor

Mjetet

msimore


15/84

15

LIBR PR MSUESIN

OBJEKTIVAT MSIMORE SIPAS TAKSONOMIS S BLUMIT:

NJOHJAPrkujmi i asaj q sht msuar m hert(nga fakte t ndara deri n teori t plota)

KUPTIMIKupmi i domethnies s materialit(shpjegim i ideve dhe koncepteve)

ZBATIMIShfrytzimi i t msuars n situata t reja konkrete

ANALIZAZbrthimi i t gjitha pjesve prbrse dhe prcakmii marrdhnieve t ndrsjella

SINTEZABashkimi i pjesve pr t krijuar nj trsi t re dhe

pr t nxjerr konkluzione logjikeVLERSIMIVlersimi ose arsyemi i vendimit ose veprimit n baz t kritereveFoljet qprdoren pr ndrmin e objekvave msimore sipas niveleve:

Te njohurit T kuptuarit Zbami Analiza Sinteza Vlersimi

Prshkruaj

Prcakto

Idenko

EketoRendit

Prkuzo

Bashko

Emrto

Prmblidh

Dallo

Transformo

Shquaj

IlustroSpjego

Zgjero

Prgjithso

Prcakto

Rendit

Perifrazo

Prmblidh

Llogarit

Demonstro

Zhvillo

PrgatProvo

Vepro

Organizo

Lidh

Ndrto

Prdor

Copto

Nxirrprfundime

Bj grakun.Bj dallimin

Ndaj

Shquaj

Ilustro

Kombino

Prvijo

Kategorizo

Kategorizo

Prpilo

Kompozo

VeoKrijo

Harto

Sajo

Prgjithso

Formulo

Parashiko

Prodho

Vlerso

Krahaso

Bj dallimin

PrcaktoKriko

Mbro

Gjyko

Zgjidh

Jusko

Mbshtet

mo

Argumento

ESEJA N HISTORI

KUPTIMI MBI ESE-nEse-ja sht nj shkrim i shkurtr q ka pr baz fakn mbi t cilin nxnsi shprehopinionin e j. Ese-ja mund t jet:

Prshkruese,kur nxnsi prshkruan me detaje nj ngjarje apo faktet. Shpjeguese, kur nxnsi shpjegon dhe arsyeton mbi opinionin e shprehur. Argumentuese, kur nxnsi bn krkime dhe sjell argumente mbi nj ngjarje,

fakt, zhvillim, etj. Vlersuese, kur nxnsi vlerson, mban qndrim krik dhe shpreh reekmin e

j mbi nj dukuri, fakt, zhvillim, etj.


16/84

16

HISTORIA 9

STRUKTURA EESE-sEse-ja prbhet nga:

paraqitja e fakt ose e dukuris mbi t ciln nxnsi do t jap opinionin e j. paraqitja e fakteve dhe argumenteve n paragraf t organizuar sipas nj

rrjedhe logjike dhe vazhdimsie.

nxnsi nxjerr konkluzione dhe shpreh reekmin e j mbi fakn, dukurin etj.

I. Ese prshkruese

Struktura e ese-s prshkruese mbi fakte, dukuri apo opinione, mund t zhvillohet dukelluar me paraqitjen e nj informacioni. Mbas parashtrimit t informacionit kalohet teknj kndvshtrim ose opinion i caktuar mbi kt informacion t dhn. Nj mnyrinteresante q mund t prdorej nga nxnsi n parashtrimin e qndrimeve dheopinioneve t veta do t ishte nj kndvshtrim individual. Kjo mnyr e t arsyetuarit dota ndihmonte nxnsin m shum pr t kaluar tek sugjerimet ose propozimet(mbyllja eeses), sepse kjo pjes do t vinte natyrshm dhe nuk do t ngllonte si retorik.

II. Eseshpjeguese

Hyrja e nj eseje shpjeguese mund t ishte parashtrimi i nj prvoje apo prjemipersonal i nxnsit n lidhje me fakn, dukurin, apo opinionin e paraqitur n temnmsimore. Nj mnyr e zhvillimit t prmbajtjes s eses mund t ishte krahasimidhe kontras. Bazuar n prvojn apo prjemin personal, duke prdorur krahasiminapo kontrasmin, nxnsit mund t krijojn m pas ambienn e duhur pr zbamin emetodave interakve gjat procesit t msimnxnies (kmbim idesh midis tyre). Mbylljae eses do t realizohej me an t arsyemit mbi shtjet e diskutuara. Nxjerrja eshkaqeve dhe pasojave do t rriste gamn e argumenteve t sjella, si dhe do t eliminonte

rrezikun e nj shpjegimi t njtrajtshm dhe monoton.

III. Ese argumentuese

Hyrja e nj ese-je argumentuese zakonisht prezanton nj propozim ose qndrim tcaktuar t nxnsit mbi faktet, dukurit, opinionet ose shtysat q lidhen me shtjen qdo t trajtohet. Zhvillimi i prmbajtjes s ese-s sjell argumentet. Mnyra tradicionaleesjelljes apo paraqitjes s argumenteve sht renditja e tyre. Nj tjetr metod e zhvillimitt ese-s mund t ishte heqja e paraleleve (vnia prball e fakteve apo opinionevet ndryshme) ndrmjet fakteve, dukurive, fenomeneve, etj., t njohura e t provuaragjersisht. Gjithashtu edhe paraqitja e argumenteve q rrjedhin prej krkimit nga

vet nxnsi, sht nj zhvillim i drejt i prmbajtjes s ksaj eseje. Mbyllja do t ishtekonkluzioni q del nga prballja e argumenteve t parashtruar.

IV. Ese vlersuese

Ese-t vlersuese i vijn n ndihm msuesit pr t realizuar sintezn e njohurive tdhna mbi tema t caktuara, si dhe jan nj instrument pr t zhvilluar t menduaritkrijues e krik tek nxnsit.Hyrja e ksaj ese-je paraqet vlersimin apo qndrimin kriktnxnsit ndaj fakteve, dukurive apo shtjeve t trajtuara n temn msimore. N mnyrq t nxitet personaliteti krijues i nxnsit zhvillimi i prmbajtjes s ksaj ese-je mund tjet paraqitja e nj propozimi, projek, apo plaormet vet nxnsit n lidhje me faktet,

dukurit apo shtjet e shtruara pr t trajtuar. Ese-ja mund t mbyllet me nj reekmpersonal t nxnsit. Duke qen se reekmi sht individual kjo ese krijon kushte q tmundsohet trheqja e mendimit t gjithsecilit.


17/84

17

LIBR PR MSUESIN

Or msimi me metodn PNP

Kreu I: PARAARDHSIT E ILIRVE

1.Lnda: HistoriKlasa: IX

Tema: Banort e hershm tvendit ton

Objekvat pedagogjik: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/eaft:

Niveli baz: t tregoj se kur kan lluar t banohen trojet shqiptare; t prshkruajmnyrn e jetess s t parve tan.

Niveli mesatar: t tregoj qendrat e banuara prehistorike t vendit ton; t prcaktojvendndodhjen e ilirve n Gadishullin e Ballkanit.

Niveli i lart: t krahasoj mnyrn e tjetuarit nga neoli nbronz dhe n hekur

Metoda PNP

Fjalt kye:parahistori, histori, paleolit, neolit, protoilirt, parailirt

Mjetet e puns:harta me vendet arkeologjike, libri historia IX

Struktura e Ors s Msimit

Fazat estrukturs

Strategjitmsimore

Veprimtarite nxnsve

Organizimii nxnsve

Parashikimi(prgatitja pr t nxnt)

Ndrtimi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)

Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)

Diskutim pr njohu-rit paraprakePrvijim i t men-duarit

Diskutim i informa-cionit

Diskutim i ideveNdrtimi ishprehivestudimore

Diskutim

Pun n grupPun individuale/ ngrupPun n grup

Parashikimi:Diskum pr njohurit paraprake(diskum i ideve)Nllim t ors s msimit msuesi paraqet ntabel parahistorindhe epokat e saj.Cilat jan epokat e parahistoris?

Parahistoria, epokat e saj

1. epoka epaleolit(gurit t vjetr),

2. mezolit(gurit t mesm),

3. neolit(gurit t ri)

4. epoka e bakrit


18/84

18

HISTORIA 9

5. epoka e bronzit

6. epoka e hekurit

Nxnsve u krkohet tu prgjigjen pyetjeve duke shfrytzuar njohurit e tyre paraprake1. far sht Historia, dhe farstudion ajo?

2. Nga ndryshon parahistoria nga historia?3. Cili sht objek i studimit t parahistoris?4. Kur prkojn gjurmt m t hershme t njeriut n vendin ton?

Ndrmi i njohurive(prpunim i prmbajtjes): Prvijim i t menduaritNxnsit ndahen n grupe (grupet mund t jen me 4-5 nxns). Grupeve t krijuarau krkohet t lexojn pr pak minuta pjesn e msimit Banort e hershm t venditton.Pasi grupet kan prezantuar punn e tyre n pyetjen e par, u krkohet tu prgjigjenpyetjeve t ndryshme. Nga nj pyetje e ndryshme do grupi.

Grupi I- T prcaktoj n hart gjurmt m t hershme t njeriut n vendin ton. Cilatishin paret e njeriut q jetoi hert n vendin ton n gurin e mesm (paleolin emesm)?

Grupi II-T prshkruaj jetn e njeriut q jetoi n periudhn e gurit tmesm.

Grupi III- T prcaktoj n hartvendbanimet e protoilirve t cilt jetuan nneolit. Tprshkruajn veprimtarin e protoilirve.

Grupi III-Pse Epoka e bronzit sht konsideruar si nj epok e rndsishme pr ilirt?

ekonomike

Transformime t mdha

shoqrore

- Prcakto n hartn e vendbanimeve arkeologjike vendbanimet n bronz.

Grupi IV Epoka e hekurit dhe karakteristikat e saj/

Epoka e hekurit 1100-500p.e.s

Transformoi mnyrn e prodhimit t

Epoka e bronzit

3000-1100 .e.s

ve lave

tiparetArmve

Fiseve ilire

Formsoi

shtrirjen

dallo n bashkohen

Ndrgjegja e

prbashkt kulturore

Elemente t

ndryshme t kulturs

materiale


19/84

19

LIBR PR MSUESIN

Prforcim;Diskum i informacionitNga ndryshojn protoilirt nga parailirt?Pr t prforcuar shprehit e tuara gjat ksaj or msimor, nxnsve u krkohet targumentojn.

Argumento prse shqiptart jan pasardhsit e ilirve.Detyr:1. Prgatja e nj albumi me foto t gjetjeve arkeologjike n Shkodr, Lezh, Apoloni,Bylis, Butrint.2. Krko informacione mbi zonat arkeologjike n qyten ose fshan tnd dhe nxirrprfundime mbi arritjet e krkimeve arkeologjike aty.

Vlersimi i nxnsve: Prdorimi i metods Prvijimi i t menduarit dhe Harta emendjesbjn t mundur angazhimin aktiv t nxnsve n prpunimin e materialitt ri.

Kriteret Diskumet gjat puns me grupe Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn


Tema:Ilirt

Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i a:

Niveli baz: t prcaktoj dukurit e zhvillimit dhe t evolucionit t periudhs seneolit.

Niveli mesatar:t analizoj ato elemente t zhvillimit material- kulturor- shpirtror qsolln kthesa t mdha n jetn e shoqris njerzore n territorin e trevave shqiptare.

Niveli i lart: t vlersoj me fakte dhe argumente se kulturat dhe qytetrimet ehershme n trevat shqiptare u zhvilluan si pjes e qytetrimeve bashkkohore.

Metoda PNP

Mjetet:harta arkeologjike e Shqipris

Fjalt kye:bashksia ilire, kultura ilire, kolonit helene


20/84

20

HISTORIA 9


Fazat e strukturs Strategjitmsimore

Veprimtarit enxnsve

Organizimi i nxnsve

Parashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)

Parashikimi metermat paraprakVeprimtaria e lex-imit t drejtuarHarta e koncept

Nxitja e diskumitLexim/ tmenduarit krikOrganizim gark iinformacionit

Pun n grupPun individuale/ ngrupPun n grup

Parashikimi: Parashikimi me terma paraprakDuke lluar nga mesi i mijvjearit t katrt p.e.s., komunitetet parahistorike t Ballkanitdhe ato t territorit shqiptar, lluan t shfrytzoninmetalet dhe format e hershme tmetalurgjis.Metali i par i prdorur ishte bakri, i cili ishte m i leht pr tu gjetur dhe

pr tu transformuar. Bakri dhe m von bronzi dhe hekuri e transformuan thellsishtshoqrin njerzore, duke nxitur ndarjen shoqrore t puns, diferencimin shoqror,intensikimin e komunikimeve dhe kmbimeve kulturore etj. Kto zhvillime krijuanbaza pr lindjen e qytetrimeve.N msimin paraprak nxnsit jan njohur me epokat e periudhs parahistorike t gurit:Paleolit (3 000 000 - 10 000 vjet p.e.s.)Mezolit (10 000 - 6 000 p.e.s.)Neolit (6 000 3 500 p.e.s.) Nxnsit t prcaktojn dukurit e zhvillimit dhe t evolucionit t periudhs

parahistorike t gurit. T prcaktojn n hart vendbanimet m t hershme t gjetura n trevat shqiptare. T prcaktojn n hart vendbanimet e periudhs s paleolit dhe neolit.

Ndrmi i njohurive: /Veprimtaria e leximit t drejtuarNxnsve u krkohet t lexojn n tekst :Formimi i bashksis IlireM pas grupeve t puns u jepen pyetjet si m posht:

Grupi i par: - Si u formua bashksia ilire?- Prcakto n hart ku shtriheshin ilirt. Prcakto n hart disa nga set m trndsishme ilire.

Grupi i dyt: T gjej n hart disa nga set ilire. T prshkruaj veprimtarine tyre.

Grupi i tret: Pse epoka e neolit, bronzit dhe hekurit jan prcaktuar si periudhat rndsishme pr kulturn ilire?

Cilat jandisa nga paret e kulturs ilire?

Grupi i katrt:T prcaktojkupmin e termit koloni helene. T prcaktojarsyet e formimit tkolonive helene. T tregoj n hart disa nga kolonithelene.Prforcimi: Organizues grak Nxnsit reektojn mbi njohurit q ata morn pr

Ilirt . Grupet e nxnsve punojn pr t hartuar hartn e mendjes.far jan Ilirt?- Ku jetojn ata? Trego kohn e formimit t tyre. - Listo set ilire.


21/84

21

LIBR PR MSUESIN

Detyra: Zhvilloni krkime n internet ose n burimet e shkruara lidhur me hipotezatmbi etnogjenezn dhe truallin ilir dhe organizoni me kt argument nj debat midisgrupeve n klas.2.Prgatisni postera, et-palosje, biogra mbi perandor romak me origjin ilire.

Vlersimi: Prdorimi i metods Veprimtaria e leximit t drejtuar dhe Harta e Mendjesbjn t mundur angazhimin aktiv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri dhezbulimin e lidhjeve shkak-pasoj. Vlersohen nxnsit duke patur parasysh objekvatminimal, mesatar dhe maksimal. Vlerson me not pozive edhe nxnsit q skicuandhe punuan me hartn gjat msimit.

thesprott

kaont

taulantt

ardiant

mesapt

albant etj.

Ilirt

Popullsi autoktone n

BallkaninPerndimor

Kan unitet

N mnyrn e

jetess

zakonet Organizimin

shoqror

mijvjeari i

II p.e.s

Sava e DravaV, gjiri i

AmbrakisJ, PAdriatiku

dhe Joni, LMorava Vardar.


22/84

22

HISTORIA 9

Kreu II: SHTETET ILIRE

4.Lnda: Histori

Klasa IX

Tema: SHTETI I EPIRIT DHE MBRETRIA DARDANE

Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i a:

Niveli baz: t tregoj kushtet historike t lindjes s shtet t Epirit.T tregoj kushtet historike t lindjes sMbretris Dardan dhe t prcaktoj shtrirjene saj.

Niveli mesatar: t listoj etapat n t cilat kaloi zhvillimi i shtet t Epirit dheMbretria Dardane.

Niveli i lart:t arsyetoj mbi formn e qeverisjes s shtet t Epirit n 4 fazat ezhvillimit t j; t analizoj duke argumentuar periudhn m kulmore njetn shtetrore n Epir dhe MbretrinDardane.

Metoda PNP

Mjetet:foto, harta, Libri Historia IX

Fjalt kye: Epir, Mbretria Molose, Lidhja Molose, Aleanca Epirote, Lidhja Epirote,Mbretria Dardane.


Fazate strukturs

Strategjitmsimore

Veprimtarite nxnsve

Organizimii nxnsve

Parashikimi

(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)

Prvijim i t mendu-

aritT nxnit n kmbimOrganizim grak

Diskum i ideve

Lexim/ t menduaritkrikOrganizim gark iinformacionit

Pun me t

gjithPun n dyshe/n grupPun me trklasn

Parashikimi:Prvijim i t menduaritNxnsve u bhen disa pyetje, n mnyr q t rikujtojn mnyrn e formimit tpopullsis ilire n Gadishullin e Ballkanit n pjesn perndimore t saj.

-Cilat jan disa nga set ilire q banonin n pjesn jugore?

- Cilat jan disa nga shtjet e debatuara, n historin e ilirve dhe pse lindi ky


23/84

23

LIBR PR MSUESIN

debat?- Si i konsideronin grekt epirott?- N aspekn kulturor, si i konsideronin grekt, epirott?- A bnin pjes epirott brenda kurit t territorit ilir?

Prvijim i t menduarit pr Epirin

Ndrmi i Njohurive:T nxnit n kmbimKlasa sht ndar n katr grupe me nga 4-5 nxns secili. Grupeve u drejtohen pyetjete mposhtme. Pasi t ken lexuar me kujdes shtjetLidhja Molose,Epiri n kohn esundimit t Pirros, Lidhja Epirote:

Grupi I:Cilat ishin etapat n t cilat kaloi zhvillimi i shtet t Epirit?T idenkoj n hart qytetet m t rndsishme t Epirit.

Grupi II:Arsyetoni mbi faktort q ndikuan n zhvillimin polik- ekonomik ushtarakt shtet t Epirit gjat qeverisjes s Tharyps, Alkets dhe Aleksandrit t molosve.

Grupi III:Argumento pse koha e qeverisjes s Pirros ishte e suksesshme?

Grupi IV:Cilat ishin etapat n tcilat kaloi zhvillimi i shtet dardan.

Prforcimi:Organizimi grak i informacionit.

thesprott

kaont

molost

Gitoma

Foinike

Himara

Teqeja e Melanit

Epirishtrihej

J

Gj.Ambrakis

PJon

V

Vjosw

14 fise

M.

Pindit Epiri

shek. 5p.e.s

Qytetet mw t

rndsishme

tregti zejtari blegtori


24/84

24

HISTORIA 9

Detyra: Mblidhni fakte, kuriozitetet, foto, mbi jetn e Piros s Epirit dhe krijoni biografine tij si monark i fuqishm.

Vlersimi: Prdorimi i metods Prvijimi i t menduarit dhe Harta e Mendjes bjn tmundur angazhimin aktiv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri.

Kriteret: diskumet gjat puns me grup Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn

5Lnda: Histori

Klasa: IXTema: Iliria nn Perandorin romake. Ar dhe kultura

Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:

Niveli baz: t prshkruajsi u realizua pushmi romak i Iliris.T prshkruaj disa nga ndryshimet e jets qytetare n Iliri pas pushmit romak.

Niveli mesatar: t rendit pasojat qpa pushmi romak pr Ilirin.

Niveli i lart:targumentoj rndsin e kryengritjes s viteve 6-9 n Iliri.Tanalizoj pasojat e sundimit romak n Iliri.

Metoda PNP

Mbretria Molose Tharypa

Lidhja Molose Alketa

Aleanca Epirote (shtet federatv)

Aleksandri

Lidhja Epirote( pas vdekjes s Pirros ) Pirro

Ref.ekonomike

Ref. Ushtarake lidhje diplomatke Epiri fuqi mesdhetare

Ref. Politke forcoi pushtetn mbretror

Epir

etapat

shek. 5 p.es- 167p.e.s

Pirro I Epirit

vizionar

i vendosur

i sukseshm

297-272 p.e.s


25/84

25

LIBR PR MSUESIN

Mjetet:foto, ilustrime t jets qytetare n Iliri, Libri Historia IXFjalt kye:lua iliro-romake, asimilim


Fazat

e strukturs

Strategjit

msimore

Veprimtarit

e nxnsve

Organizimi i nx-

nsveParashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)

Stuhi mendimeshLexim, pyetje, puname hartnOrganizues grak

Nxitja e diskumitLexim/ t menduaritkrikOrganizim grak iinformacionit

Pun n dyshePun n dyshe/n grupPun me trklasn

Parashikimi: Stuhi mendimi / harta e konceptNxnsve u drejtohen pyetjet;

-Cilat ishin arsyet q uan n lun iliro-romake?

- Kur lloi lua iliro-romake?

- Si prfundoi lua iliro-romake

- Cilat ishin qytetet m t rndsishme ilire?

- Cilat ishin disa nga qytetet m t rndsishme n trevat ilire?

- N cilat territore u ndrtuan kryesisht qytetet?

- Si ishte e organizuar jeta n qytetet ilire?

Ndrmi i njohurive: T nxnit me kmbime

Ndahen nxnsit n katr grupe me 4-5 nxns, udhzohen t lexojn pjest eprcaktuara dhe m pas t argumentojm idet e tyre.Pyetjet pr secilin grup

Grupi I:Evidento masat e marra nga Perandoria Romake pr t vendosur sundimin eplot t saj n Iliri?Si reaguan ilirt ndaj polikave romanizuese?

Grupi II:T prshkruaj disa nga ndryshimet e jets qytetare n Iliri paspushmit romak.

Grupi III:Trego pasojat e sundimit romak n Iliri.

Grupi IV: Evidento masat e marra nga Perandoria Romake pr t arritur asimilimin epopullsisilire. Argumento pse ilirt nuk u asimiluan.

Prforcimi :Organizues grak Nxnsit plotsojn modelin q sht prgatur m par pr ta.

Para dhe pas pushmit romak

Qytetet Ilire

Qytetet Ilire

Organizimi dhe jeta e nj qyteti Ilir

Qendraartizanale

Qendra kmbimi

Qendra tregtare

Zhvillimi i arteve

Kulturs

Besimet

Qendra ekonomike Qendra kulturore


26/84

26

HISTORIA 9

Detyra:1. Gjeni emra ilir q jan n prdorim edhe n ditt tona.2. Arsyeto cili sht niveli ekonomiko-kulturor i qyteteve dhe jets ilire n raport meato fqinje?

Vlersimi:Nxnsit vlersohen pr prvetsimin e njohurive, mnyrn e t menduaritkrik dhe punn n grup.

Kreu III: SHQIPRIA NNPERANDORIN BIZANTINE


Tema: Shqipria nshekujt e partmesjets


Niveli baz: t shpjegoj pse arbrit jan pasardhsit e ilirve.

Niveli mesatar: t evidentoj pasojat e dyndjes s madhe t popullsis sllave.T prcaktoj masat q mori Perandoria Bizanne pr t forcuar pushten e saj npopujt e Perandoris.

Niveli i lart: t argumentoj pse popullsia n Ilirin e Jugut, n Prevali, Dardani, Epirii Ri, Epiri i vjetr i bn ball asimilimit

Metoda PNP

Mjetet:Libri Historia IX

Fjalt kye:Bizant, arbr, dyndje sllave, them.


Fazat estrukturs

Strategjitmsimore

Veprimtarite nxnsve

Organizimi inxnsve

Parashikimi (prgatja pr tnxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)

DiDua t di (Prvijim it menduarit)Msova(Ditari i t nxnit)

Nxitja e diskumitDiskum i ideveNdrmi ishprehivestudimore

Pun n grupePun n dyshe/n grupPun n dyshe


27/84

27

LIBR PR MSUESIN

Parashikimi: DiN fazn e par t msimit prezantohettema e msimit Mesjeta e hershme

Arbrore. M pas u krkohet nxnsve t tregojn informacionet q njohin prperandorin Bizanne, kohn e formimit t saj dhe shtrirjen. Prgjigjet e nxnsveshnohen n kolonn e par t tabels (di - dua t di- msova).

Mesjeta e hershme Arbrore

Di Dua t di Msova

N vin 395, PerandoriaRomake u nda n P dhe L,Si rezultat i ksajndarjeje, Iliria u prfshinn Bizann.Bizan arri kulmin e j

me perandorin Jusnian.Gjat sundimit bizannIliria hyri n mesjet.Perandoria Bizanneprfshihet nga dyndjetsllave.

Cila ishte ndarja administrave?

U ruajtn qytetet eIliris?

Si njihej popullsia q jetonte nIliri?

Pse nuk u asimiluan ilirt?Kujte Iliris qndruan t pa

prekura nga dyndjet sllave?Pse popullsia ilire u quajt arbr?Si u forcuan pozitat e Perandoris

Bizanne?

N 4 provinca- Prevali,Dardani, Epiri i Ri, Epirii Vjetr

Durrsi, Shkodra, Lezha,Vlora, Bylisi Bera,

Amana, Butrin, Adri-anopoja

ArbrKujt u rrudhosn

Ndrmi i njohurive: Dua t di Prvijim i t menduarit.N kt faz pasi sht plotsuar tabela D-D-M nxnsve u krkohet t argumentojn:

- Pse popullsia e jugut i bri ball asimilimit sllav? Argumento arsyet.

-Si shprehet dobsimi i pushtet qendror bizann dhe forcimi i pushtet lokal nArbri? Si e vlersoni kt dukuri pr Shqiprin?

Prforcimi: Msova- Argumento mnyrn e organizimit t perandoris Bizanne pr t forcuar push-

ten n territorin e saj.- Arsyetoni mbi vazhdimsin iliro- shqiptareDetyra.Bni njkrkim mbi burime q tregojn vazhdimsin pellazgo-ilire-arbroredhe nxirrni prfundime.Burim. Edwin Jacques, Shqiptart vll. I, f. 46-54; internet etj.Vlersimi. Prdorimi i metods D-D-M dhe Harta e Mendjes bjn t mundurangazhimin akv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri dhe zbulimin lidhjeve

-Cilat ishin pasojat e dyndjeve sllave krijuan shtetet sllave n Ballkan

u asimilua popullsia e pjess veriore t

Iliris.

- Cilat territore i bn ball asimilimit sllav: Prevali

Epiri Vjetr

Epiri Ri

Dardani


28/84

28

HISTORIA 9

shkak-pasoj. Vlersohen nxnsit duke patur parasysh objekvat minimal, mesatardhe maksimal. Vlerson me not pozive edhe nxnsit q skicuan dhe vizatuan gjatmsimit.

7Lnda: HistoriKlasa: IX

Tema: Principatat shqiptare gjatshek. XIV


Niveli baz: t shpjegoj termin principat. t prshkruajsi u formua principata e Arbrit.

Niveli mesatar: t shpjegoj arsyet e krijimit t Principats sArbrit. t prcaktojarsyet e formimit t principatave nshek. XIV-XV. t tregojparet e principats sArbrit.Niveli i lart:t argumentojpse Principata e Arbrit ishte shtet.

Metoda PNP


Fjalt kye:principat, vasal, aparat administrav


Fazat e strukturs Strategjit msimore Veprimtarit e nx-nsve

Organizimi inxnsve


Pyetja sjell pyetjenPrvijim i tmenduaritHarta e koncept

Ndrm i shprehivestudimoreDiskum i ideveParaqitja grake einformacionit

Pun n grupePun n grupPun n grup

Parashikimi. Pyetja sjell pyetjen Prcakto vendin q zinin trojet shqiptare n Perandorin Bizanne. Prshkruaj ndryshimet kryesore q solli zhvillimi i marrdhnieve feudale. Arsyeto pasojat e dyndjes s popujve barbar. Shpjego mbi baza u krijuan dy grupet shoqrore n trojet arbrore.

Ndrmi i njohurive: Prvijim i tmenduaritN fazn e dyt t ors s msimit, nxnsit udhzohen q t prdorin informacionin e

tekst. Klasa ndahet n grupe. Brenda grupit caktohen nxns, t cilt mund t skicojnqytete arbrore t periudhs bizanne.


29/84

29

LIBR PR MSUESIN

Grupi i pare: Pse perandoriabizanne u njohu krahinave t tra arbrore autonomin.Prcakto kupmin e termit autonomi nkuadrin e krahinave arbrore me perandorinbizanne.

Grupi i dyt: Prcakto paret e Principats sArbrit (grupi duhet t ndrtoj hartn ekoncept)

Grupi i tret: Evidento arsyet e lindjes s principatave t tjera nshek. XIV-XV.Prcakto kujt e principats sTopiajve.

Grupi i katrt: Prcakto kujt e principats sBalshajve.Evidento paret e principats sBalshajve.

Prforcimi:Harta e konceptN fazn e prforcimit, nxnsi ka kuptuar ndryshimet q ndodhn n shek. IX n qytetetarbrore. Nxnsi di t prcaktoj faktort q ndikuan n formsimin e principatave nshek. XII dhe principatave nshek. XIV-XV dhe jo vetm kt, por ka prcaktuar qartdhe paret e tyre. Ndrtohet harta e koncepts bashku me nxnsit n tabel.Detyr:Ndrto hartn e Principats sArbrit.

Vlersimi i nxnsve:

Prdorimi i metods Pyetja sjell pyetjen dhe Harta e Mendjes bjn t mundurangazhimin akv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri dhe zbulimin e lidhjeveshkak-pasoj. Vlersohen nxnsit, duke patur parasysh objekvat minimal, mesatardhe maksimal. Vlerson me not pozive edhe nxnsit q skicuan dhe vizatuan gjatmsimit.

Formacioni i par shtetror

Principata e Arbri

Shek XII

Shtrihej:-------------------

------------------------------

------------------------------

Politikat e ndrmarra

------------------------------

------------------------------

Drejtohej:------------------

-------------------------------

-------------------------------


30/84

30

HISTORIA 9

8Lnda: HistoriKlasa: IX

Tema: Kultura, ar dhe shoqria shqiptare n mesjet


Niveli baz: t tregoj mnyrn e organizimit shoqror n fshan arbror n shek. IX.

Niveli mesatar: t prshkruaj qytete n Arbri si qendra tregtare dhe zejtare.

Niveli i lart: t analizoj siqytetet arbrore mesjetare morn paret e qytetevebashkkohore europiane.

Metoda PNP

Mjetet:Libri Historia IXFjalt kye:patric, dinat, qytete, komuna.


Fazate strukturs

Strategjitmsimore

Veprimtarite nxnsve

Organizimii nxnsve

Parashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive

(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)

Diskum pr njo-hurit paraprake

Pyetja sjell pyetjenHarta e koncept

Diskum i ideveNdrm ishprehive

studimoreParaqitja grake einformacionit

Pun n grupe

Pun n grup

Pun n grup

Parashikimi. Diskum pr njohurit paraprake

Msuesi/ja ekspozon nj pun t paraprgatiturm par me ilustrime dhe pamje tart dhe arkitekturs s qyteteve t mesjets evropiane dhe qyteteve n PerandorinBizanne (hp/www.wikipedia.com).

Pasi nxnsit kan par materialin e paraprgatur, iu drejtohen pyetjet.- A dallojm ndryshime n mnyrn e ndrtimeve arkitekturore t qyteteve

mesjetare perndimore me qytete n Perandorin Bizanne?- Prmend ndryshimet q evidentuat midis qyteteve perndimore dhe qyteteve

n Perandorin Bizanne.


31/84

31

LIBR PR MSUESIN

N tokat shqiptare, gjat sundimit bizann, u ndeshn kto kategori t pronave:

Ndrmi i njohurive: Pyetja sjell pyetjen

N fazn e dyt t ors s msimit, nxnsit udhzohen q t prdorin informacionine tekst.Klasa ndahet n grupe. Brenda grupit caktohen nxns, t cilt mund t skicojn qytetearbrore t periudhs bizanne.Grupi i par

1. T prcaktoj karakteriskat e qyteteve mesjetare n Arbri.- Origjinn e tyre.

-Ndrmin dhe formn arkitekturore.

2. T listoj qytetet m t rndsishme t kohs.

Fshati Arbror

Bashksi

fshatare

Karakter

bujqsor n

zonat fushore

shek. IX

Karakter

blegtoral n

zonat malore

Fillon diferencimi

ekonomik

dinat parikt

Tipet eronave

Stratiotik- pron

toksore shtetwrore

kushtzuar me

detyrim ushtarak

Pronia- pron

toksore shtetrore

kushtzuar me

detyrim ushtarak

Bashtina - pron

toksore private

Teritoria - pron

toksore private

jasht qytetit

Tokat e institucioneve

fetare

pron toksore private


32/84

32

HISTORIA 9

Grupi i dyt1. T prshkruaj qytetet si qendrat rndsishme zejtare.2. T evidentoj disa nga qytetet m t rndsishme t ksaj periudhe.

Grupi i tret1. T prshkruaj qytete si qendrat rndsishme tregtare.2. T evidentoj qytetet m t rndsishme tregtare. far produktesh shkmbe-

nin ato?

Grupi i katrt1. Mbi kritere ndahej popullsia n qytet-komunat?2. T evidentoj faktort q ndikuan n zhvillimin e qyteteve mesjetare arbrore.3. Argumento se si qytetet arbrore mesjetare po merrnin paret e qyteteve

bashkkohore evropiane (przgjidh fakte edhe nga pjest e leximit).

Prforcimi:Harta e koncept

N fazn e prforcimit, nxnsika kuptuar ndryshimet q ndodhn n shek IX n qytetearbrore. Nxnsi di t prcaktoj faktort q ndikuan n formsimin e pareve tfshat arbror dhe qyteteve arbrore dhe jo vetm kt, por ka prcaktuar qart dheparet e ngjashme me qytetet evropiane. Ndrtohet harta e koncepts bashkumenxnsit n tabel.

Detyr:Prgatit nj album me pamje, fotografi, ilustrime t ndryshme nga ShqipriaMesjetare.

Vlersimi i nxnsve:Prdorimi i metods Pyetja sjell pyetjen dhe Harta e Mendjes bjn t mundurangazhimin akv t nxnsve n prpunimin e materialit t ri dhe zbulimin e lidhjeve

shkak-pasoj. Vlersohen nxnsit, duke patur parasysh objekvat minimal, mesatardhe maksimal. Vlersohen me not pozive edhe nxnsit q skicuan dhe vizatuangjat msimit.

Tregtare zejtare

Qytetet Arbroreqytetart

Me t drejta

Pa t drejta

Detyrimeve

Pasuris

Fisnik - popullor

qeverisej

Kshilli Fisnikve

Kontin e

qytetit

Durrsi

Shkodra

Drisht

Tivar

Lezh etj.


33/84

33

LIBR PR MSUESIN

PRSRITJE 1

1. Shpjego kupmin e termave dhe koncepteve tmsuara gjat 3 krerve t par.Paleolit ______________________________________Neolit _______________________________________

Neandertali __________________________________Pellazg ______________________________________Parailir ______________________________________Protoilir _____________________________________Palat ______________________________________Mbretrit Ilire _______________________________Shte i Epirit _________________________________

2. Idenko gurat historike, Bardhyli ________________, Glauk _______________,Pirro ___________________, Teuta _________________, Agroni __________________,

Dhimitr Fari ____________________, Gen ____________________________.

3. Prshkruaj- Mnyrn e jetess s t parve tan.- Disa nga virtytet e ilirve.- Mnyrn e qeverisjes n Epir dhe rolin e Pirros n kt shtet.- Karakteriskat e art parahistorik.- Disa nga ndryshimet e jets qytetare n Iliri pas pushmit romak.- Marrdhniet e Mbretris Dardane me ardiant, maqedonasit dhe romakt.- Gjendjen ekonomike e shoqrore t seve ilire para krijimit t shtet.

- Ndryshimet kryesore q solli zhvillimi i marrdhnieve feudale.- Vendin dhe rolin e Principats s Arbrit.- Tiparet m t rndsishme t zhvillimit t marrdhnieve feudale n qytete dhe fshatra.- Disa nga aspektet e zhvillimit t arsimit, letrsis dhe fes n mesjet.

4. T tregojn se:- Kur kan lluar t banohen trojet shqiptare?- Ku shtrihej Mbretria Dardane dhe t dallojn emrat e disa seve t Mbretris Dardane.-Disa nga veorit e zhvillimit ilir, nn drejmin e dinass s Taulantve dhe Adrianve.

5.-T prcaktojn dhe t rendisin- Qendrat e banuara prehistorike t vendit ton.- Vendndodhjen e ilirve n Gadishullin e Ballkanit.- Dinast kryesore t mbretrive ilire dhe kohn e sundimit t tyre.- Kujt e shtet t Epirit dhe rolin e sit t molosve n histori.- Disa t dhna mbi kulturn ilire, gjuhn dhe paganizmin.- Shkaqet e pushmit romak, duke analizuar pasojat e kj pushmi pr Ilirin.- Vendin q zinin trojet shqiptare n Perandorin Bizanne.

- Prmasat e ngulimeve shqiptare n Greqi n at koh.- Disa nga elementet kryesore t vetqeverisjes s qyteteve.


34/84

34

HISTORIA 9

6. T analizojn dhe argumentojn- Rndsin e kryengritjeve t viteve 6-9 n Iliri.- Shkaqet e llimit t lus s romakve kundr ardianve, duke prcaktuarperiudhn kur u zhvilluan kto lura.- Pasojat e dyndjeve sllave n trojet e banuara nga shqiptart.

- Vazhdimsin iliro-shqiptare.

TESTIMI 1/Historia IX

Klasa: ______Grupi: AEmri Mbiemri _______________________________1. Prshkruaj mnyrn e jetess s t parve tan:

(3 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Listo emrat e seve Ilire q jetonin n pjesn Jugore dhe juglindore t territorit tIliris. (3 pik)

__________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________ __________________________________________________________

__________________________________________________________

3. Trego disa nga veorit e zhvillimit ilir, nn drejmin e dinass s Adrianve?

(3 pik)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Qarko prgjigjen e sakt. (4 pik)1. Ilirishtja sht gjuh 2. lidhja Molose u krijua na. Lane a. mbretrin dardaneb. Indoeuropiane b. shten e Epiritc. Trake c. shten ilir t ardianved. Greke d. asnjrn nga kto


35/84

35

LIBR PR MSUESIN

3. Orikumi sht 4. Parik shta. qytet ilire a. fshatarb. koloni ilire b. mbretc. qytete helene c. qytetd. koloni helene d. qytet shtet

5. Analizo Epirin n kohn e sundimit t Pirros si nj fuqi mesdhetare.(5 pik)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Argumento pse shte Ilir si nj shtet i fuqishm pr kohn e humbi lun me Romn?(5 pik)____________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Fjalor: (secila 1 pik) paleolit; ________________________________________________________

gilde ___________________________________________________________ Aleanca Epirote __________________________________________________ vasal ___________________________________________________________ alban___________________________________________________________

8. Idenko gurat historike: (secila 1 pik)Dhimitr Fari___________________________________________________________ Pirro___________________________________________________________ Tharypa________________________________________________________ Agroni_________________________________________________________


36/84

36

HISTORIA 9

Notat 4 5 6 7 8 9 10

Pikt Deri 6 7-11 12-15 16-20 21-25 26-29 30-32

TESTIMI 1 /Historia IXKlasa: ______

Grupi: B

Emri Mbiemri_______________________________

1. Prshkruaj vendin dhe rolin e Principats s Arbrit. (3 pik)____________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Evidento shkaqet e pushtimit romak. (3 pik)______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Listo disa nga set ilire q jetonin n pjesn perndimore dhe veri perndimore tIliris. (3 pik)1. _______________________________________________________________2. _______________________________________________________________3. _______________________________________________________________

4. Qarko prgjigjen e sakt. (4 pik)1.Parahistoria llon me shfaqjen e: 2.Protoilirt prmenden si nj popullsi e periudhse. shkrimit a. hekuritf. njeriut dhe veglave t puns b. paleolit t hershmg. burimeve t shkruara c. neo-eneolikeh. vet njeriut d. paleolit t von

3. Durrahu sht: 4. Dinatt jan:e. koloni helene a. fshatarf. koloni italike b. mbretg. qytet grek c. njerz t pasurh. qytet ilir d. qytet shtet


37/84

37

LIBR PR MSUESIN

5. Arsyeto mbi faktort q ndikuan n zhvillimin polik, ekonomik e ushtarak t Darda-nis. (5 pik)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Argumento vazhdimsin iliro-shqiptare. (5 pik)______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Fjalor: (secila 1 pik) koloni_____________________________________________________________ Ilir _______________________________________________________________ Neolit _____________________________________________________________ Lidhja Epirote _______________________________________________________ principat__________________________________________________________8. Idenko gurat historike: (secila 1 pik)

Teuta ______________________________________________________________ Gen ______________________________________________________________ Bardhyli ___________________________________________________________ Glauki _____________________________________________________________

Notat 4 5 6 7 8 9 10

Pikt Deri 6 7-11 12-15 16-20 21-25 26-29 30-32


38/84

38

HISTORIA 9

Kreu IV: EPOKA E GJERGJKASTRIOTIT SKNDERBEUT

9

Lnda: HistoriKlasa: IXTema: BESLIDHJA SHQIPTARE. FORMIMI I SHTETIT DHE INSTITUCIONET E TIJ


Niveli baz: t prcaktoj faktort q uan n krijimin e Kuvendit t Lezhs.t prcaktoj arsyet q uan n daljen e Sknderbeut n krye t Lidhjes.

Niveli mesatar:t shpjegoj arsyete kalimit nga lidhja n shtet t prqendruar.t listoj kompetencat e Sknderbeut sipas pushteteve q ai zotronte.

Niveli i lart: t argumentoj nse shteti i Sknderbeut kishte tiparet e nj shteti tmirllt dhe monarkik.

Metoda PNP

Mjetet:Libri Historia IX, foto, ilustrime, harta

Fjalt kye: Kuvendi i Lezhs, beslidhje, Monarki feudale


Fazat e strukturs Strategjitmsimore

Veprimtarit e nx-nsve

Organizimi inxnsve

Parashikimi(prgatja pr tnxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmba-jtjes)

Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)

Prvijim i t menduaritShnime mbi shnimeDiagrama Piramidale

Paraqitja grake einformacionitNdrmi i shprehivestudimoreT lexuaritndrveprues

Pun me gjithklasnPun n dyshe/n grupPun me tgjith klasn

Parashikim: Prvijim i t menduaritN kt faz klasa ndahet n grupe pune prej 4-5 nxnsish. Tri grupe do tu prgjigjenpyetjeve:

o Cilat ishin kushtet historike q uan n krijimin e Kuvendit t Lezhs?o Si mundi t realizohej kuvendi i Lezhs?o Kush mori pjes n Kuvendin e Lezhs?o

Cilat ishin vendimet e Kuvendit?o Cilat ishin arsyet q prcaktuan daljen e Sknderbeut n krye t Lidhjes?

Pasi grupet e puns u jan prgjigjur pyetjeve, ndrtojn hartn e koncept?


39/84

39

LIBR PR MSUESIN

Ndrmi i Njohurive: Shnime mbi shnimeTri grupeve t tjera u jepen pyetjet q kan pr qllimt sqarojn:

Kalimin nga Lidhja n nj Shtet t prqendruaro Pse lidhja ishte nj aleanc e brisht?o far rrugsh ndoqi Sknderbeu pr t formuar nj shtet t prqendruar?o Prcakto n hart kujt e Shtet t prqendruar t Sknderbeut?o Si u organizua shte i Sknderbeut?

o far funksionesh kryente Sknderbeu?o Cilat ishin organet konsultave t Sknderbeut?o Cilat ishin simbolet e Shtet?

Nxnsit brenda grupeve t puns prcaktojn vet detyrat. Nxns t caktuarbrenda grupit merren me skicimin e harts dhe me skicimet e simboleve t shtet tSknderbeut.

Kuvendi i Lezhs

Arsyet Pjesmarrja

2 mars 1444

vendimet

BESLIDHJA E LEZHS

USHTRIA E LIDHJES

ARKA E LIDHJES

Lufta kundr

Osmanve

Kaprcimin e

kontraditave

midis bujarve

Sknderbeu Gjergj

Arianiti, Andrea Topia me

dy djemt, Gjergj Stres

Balsha, Nikoll e Pal

Dukagjini, Lek Zaharia

Kaloi nga Lidhja n shtet

me an t

Shteti i prqndruar i

Skndrbeut

Kruja

Monarkifeudale

Monark

Skndrbeu

lidhjeve martesore

vullnetarizmit

forcs

Nxirrte dekrete pr caktimin e taksave

T drejtn t shprndante zotrime

toksore

Kishte n varsi aparatin administrativ,

Funksione gjyqsore.

Kryekomandant i ushtris


40/84

40

HISTORIA 9

Prforcimi:Diagrama PiramidaleGrupet e puns pasi kan lexuar dhe u jan prgjigjur pyetjeve, duhet t plotsojnhartn e koncept.Grupet e puns duhet t ken kujdes n prezanmin jo vetm t argumenteve t tyre,por edhe n prcakmet n hart dhe skicimet e tyre.

Arsyeto nse kalimi nga Lidhja e Lezhs n shtet shpreh synimet e Sknderbeut prforcim t pushtet pr interesa vetjake?

Prfundime;

Shte i Sknderbeut kishte t gjitha karakteriskat e shtet t asaj kohe. Me shtene Sknderbeut tradita shtetrore u ngrit n nj shkall m t lart. Krijimi i shtet t

pavarur ishte vepra e dyt e madhe historike e Sknderbeut, pas lirimit t vendit.

Detyra:Ese Sknderbeu heroi yn kombtar

Prfundime;

organe konsultative:

-Kuvendi i Princave

- Kshilli i Lart

- Kshilli i Lufts

Kishtearkn,

ushtrin, aparatin

administrativsimbolet e tij, si:

flamurin, stemn,

vuln zyrtare

Funksionet e

Monarkut

Nxirrte dekrete

shprndante

zotrime toksore

n varsi aparatin

administrativ

Shteti i Sknderbeut


41/84

41

LIBR PR MSUESIN

Kreu V: SHQIPRIA NEN PUSHTIMIN EPERANDORIS OSMANE

Lnda: HistoriKlasa: IX

Tema: PASHALLQET E MDHA SHQIPTARE DHE RNDSIA E TYRE


Niveli baz: t prcaktoj kupmin e koncept pashallk.

Niveli mesatar: t evidentoj rolin q patn kuvendet shqiptare dhe ballkanike nqndresn kundr pushmit osman.

Niveli i lart: t analizoj duke argumentuar prpjekjet dhe arritjet e Ali pash Tepelenspr t krijuar nj shtet n kushtet e sundimit osman.

Metoda PNP

Mjetet:Libri Historia IX, foto, ilustrime, Harta e pashallqeve shqiptare.

Fjalt kye:Konfederat Ilirike, pashallk


Fazat e strukturs

Strategjit

msimore

Veprimtarit e

nxnsve Organizimi i nxnsve


Diskum pr njo-hurit paraprakeDitari i t nxnitOrganizues grak

Diskum i ideve

Ndrmi ishprehivestudimoreNxitja e diskumit

Pun me gjith klasnPun individuale/ ngrupPun n gup

Parashikimi:Diskum pr njohurit paraprakeN kt faz t ors s msimit msuesi bn pyetje t cilat kan pr qllim t nxisin

diskumin n klas.

o Listoni disa etapa dhe format rndsishme t qndress anosmane nga vi1371- shek XVI-XVII.

o Cilat ishin disa nga prirjet e qndress Shqiptare n shek XVI-XVII?

Ngjitjes s shkalls

hierarkike

Qndress me arm

kundr pushtimit


42/84

42

HISTORIA 9

far nevojash parashtruan kuvendet shqiptare dhe ballkanike t shek XVI-XVII?

Ndrmi i njohurive: Veprimtari e leximit t drejtuar

Nxnsve u jepet pr lexim pjesa Pashallku i Shkodrs. N t bhen nnvizime dhe atopjes t cilat kan nevoj pr komente dhe sqarim:

o Prcakto kupmin e termit pashallk.o Pashallqet si njsi territoriale polike q qeveriseshin n mnyr autonome,

brenda shtet osman dhe t njohura prej j.o Trego arsyet q uan n formimin e pashallkut.o Gjat shek. XVIII pronart e mdhenj t iigjeve n Shqipri, duke prtuar

nga dobsimi i Perandoris dhe fuqizimi i tyre ekonomik, synonin t dobsonin

deri n shkputje, varsin e tyre nga shteti osman dhe t ktheheshin nsundimtar t pavarur prej tij.

o Trego cilat ishin pashallqet m t mdha n Shqipri.o Pashallqet m t rndsishme ishin: pashallku i Shkodrs dhe pashallku

i Janins. Pashallqe u krijuan edhe n Myzeqe nga Ahmet Kurt Pasha, nKosov, pashallku i Pejs etj.

o Kur u krijua pashallku i Shkodrs?

Pashallku i Shkodrsu krijua n vin 1771 nga Mehmet pash Bushatlliu. Porta e Larte njohu at me tullin pashdhe i dha pr t qeverisur sanxhakt e Shkodrs, t

Dukagjinit, t Ohrit dhe t Elbasanit.

Kuvendet

Shqiptare

Blinisht

Zadrims

1599

3

kuvende

Mat 7 nntor

1594Dukagjin t

Matit

1601 1602

shtruan nevojn e nj

kryengritjeje t

or anizuar


43/84

43

LIBR PR MSUESIN

o Kur e arri pashallku I Shkodrs shkalln m t lart t organizimit?Shkalln m t lart t zhvillimit, pashallku e arri nn qeverisjen e Mahmut pash Bush-

atlliut, djalit t dyt t Mehmet. Mahmut pasha forcoi ekonomin, rendin dhe ush-trin.

o Prcakto n hart shtrirjen e pashallkut t Shkodrs.o Prcaktokupmin e termit Konfederat Ilirike.o Cilat ishin arsyet e krijimit t Konfederats Ilirike?

Pr t organizuar qndresn anosmane

Prforcimi: Organizues grakCilat ishin disa nga reformat q ndrmori Ali pash Tepelena pr krijimin e nj shte tprqendruar n duarte j?Argumento pse Ali pash Tepelena sht konsideruarsi mbret.

Detyra:Ese ...Rndsia e Pashallkut t Janins

Vlersimi Kriteret e diskumet gjat puns me grupe

Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn

erdhi n pushtet Reformat q ndrmori

Pashallku i Janins

Ali pashTepelens

1787-1822

Ambicieve personale

prkrahjes s borgjezis

likuidimit t familjeve t

vjetra feudale;

mbshtetjes s feudalve

t rinj,.

vshtirsive t P.Osmane

Ali pash Tepelena nxiti

zhvillimin e ekonomis, qyteteve,

tregtis, zejtaris,

N Janin kishte punishte gzofi,

lkursh, argjendarie etj. dhe

kishte rreth 2 000 dyqane.

Ndrtoi rrug, ura, ujsjells,

vepra fortifikuese, etj.

Zhvilloi tregtin e jashtme

Administratn civile t prbr nga divani,

organ konsultativ.

nj aparat t tr gjyqsor, kryetar i t cilit

ishte vet Ali pasha

Ushtri t strvitur.Krijoi armn e policies ,

Krijoi prfaqsi t huaja

Shtet brenda shtetit

osman Ali pash

Tepelena mbret.


44/84

44

HISTORIA 9

Kreu VI: RILINDJA KOMBTAREVITET 30 shek. XIX-1908

Lnda: HistoriKlasa: IX

Tema: Rilindja Kombtare Shqiptare


Niveli baz: t shpjegojkoncepn Rilindje Kombtare.

Niveli mesatar: t listoj detyrat kryesore t prcaktuara nga Rilindja Kombtare.t prcaktojfazat e Rilindjes Kombtare dhe synimet e saj.

Niveli i lart: t analizoj arsyet qnxitn shqiptart nRilindjen Kombtare.

Metoda PNP

Mjetet:Libri Historia IX, foto, ilustrime, harta

Fjalt kye: Rilindje


Fazat e strukturs Strategjit msi-

more

Veprimtarit e nx-

nsve

Organizimi i nx-

nsveParashikimi(prgatja pr t nxnt)Ndrmi i njohurive(prpunimi i prmbajtjes)Prforcimi(konsolidimi i t nxnit)

Prvijim i t men-duaritShnime mbishnimeOrganizues grak

Paraqitja grake einformacionitNdrmi i shprehivestudimoreT lexuaritndrveprues

Pun me gjithklasnPun n dyshe/ ngrupPun me t gjithklasn

Parashikim: Prvijim i t menduaritN kt faz, klasa ndahet n grupe pune prej 4-5 nxnsish. Tri grupe do ti prgjigjen

pyetjeve:o Cilat ishin kushtet historike q uan n lindjen e Rilindjes Kombtare?o Si mundi t realizohej Rilindja Kombtare?o Cila ishte ajo shtres, e cila prfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-, e cila prfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-e cila prfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-rfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-rfaqsoi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-soi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip-soi m s miri Rilindjen Kombtare Shqip- s miri Rilindjen Kombtare Shqip-s miri Rilindjen Kombtare Shqip- miri Rilindjen Kombtare Shqip-miri Rilindjen Kombtare Shqip-tare Shqip-tare Shqip-

tare dhe pse?o Cilat ishin detyrat e Rilindjes Kombtare?o Cilat ishin arsyet q prcaktuan daljen e borgjezis n krye t Rilindjes Kom- n krye t Rilindjes Kom-n krye t Rilindjes Kom- krye t Rilindjes Kom-krye t Rilindjes Kom- Rilindjes Kom-Rilindjes Kom-

btare?

Pasi grupet e puns u jan prgjigjur pyetjeve, ndrtojn hartn e koncept mbiRilindjen Kombtare.


45/84

45

LIBR PR MSUESIN

Ndrmi i njohurive: Shnime mbi shnimeGrupeve tpuns u jepet si detyr:Grupi I: Etapa e par e Rilindjes u zhvillua nga ---------------------------------- deri m------ Prcakto prfaqsuesit m t rndsishm t ksaj etape.Grupi II:Etapa e dyt e Rilindjes u zhvillua nga ----------------------------------- deri m ------ Prcakto prfaqsuesit m t rndsishm t ksaj etape.Grupi III:Etapa e tret e Rilindjes u zhvillua nga ---------------------------------deri m ------- Prcakto prfaqsuesit m t rndsishm t ksaj etape.Grupi IV:Etapa e katrt e Rilindjes u zhvillua nga ------------------------------- deri m--------

Prcakto prfaqsuesit m t rndsishm t ksaj etape.

Prforcimi:Organizues grakPasi kan prpunuar dhe diskutuar mbi msimin, nxnsit plotsojn tabeln emposhtme:

Prfaqsuesit Prmbajtja Veprimtaria Rndsia

Detyr. Arsyeto pse Rilindasitprdorn moton Feja e Shqiptarit sht shqiptaria.

Vlersimi: Kriteret diskumet gjat puns me grup Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn.

Arsyet

Rilindja Kombtare

Vitet 30-1912

detyrat

---------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------


46/84

46

HISTORIA 9

PRSRITJE 2

1. Shpjego kupmin e termave dhe koncepteve t msuara gjat 3 linjave t para.

Rilindje _____________________________________Tanzimat ____________________________________Iluminizm __________________________________Megaloidea __________________________________Naertania ___________________________________Plane shoviniste _______________________________Lidhja e Prizrenit ______________________________Beslidhje ____________________________________Rezistenc ___________________________________

2. Idenko gurat historike:Gjergj Kastrio -------------------, Nikoll Dukagjini ----------------------, Gjon Buzuku -----------------, Jeronim de Rada -----------------, Kostandin Kristoforidhi, ---------------------------,Elena Gjika ---------------------, Zef Jubani -----------------------.

3.Prshkruaj:-Gjendjen e Shqipris dhe Ballkanit n prag t pushmit osman.- Zhvillimin e lus s shqiptarve kundr Venedikut.- Fitoret e para t Lidhjes Shqiptare t Lezhs, duke shpjeguar rndsin q ato patn.- Situatn e Shqipris pas vdekjes s Sknderbeut dhe betejat kryesore.

- Rrjedhojat e pushmit osman, duke nxjerr n pah rndsin e epoks s Sknder-beut.- Rolin e shkollave katolike n shek. VIII n prhapjen e arsimit shqip.- Karakteriskat e ndrmeve, si dhe t tregojn paret kryesore t veprs s Onufrit.- Aspektet kryesore t reforms s Tanzimat n perandorin osmane dhe qllimin e saj.- Rrethanat e eljes s Msonjtores shqipe t Kors, duke nxjerr n pah rolin q ajo pa.- Se si u prgat kryengritja e vit 1911.

4. T tregojn:

- Rndsin e veprave t shkrimtarve shqiptar n shek. VI-VII, duke prshkruar dhetiparet e epiks legjendare.- Rrethanat n t cilat u krijua iigu, duke evidentuar paret e j.- Ecurin e pushmeve osmane n Ballkan dhe Shqipri, duke evidentuar pasojat e tyre.- Pr kthimin n Shqipri t Sknderbeut t Ri dhe rimkmbjen e Principats s Kas-r kthimin n Shqipri t Sknderbeut t Ri dhe rimkmbjen e Principats s Kas-Sknderbeut t Ri dhe rimkmbjen e Principats s Kas-t Ri dhe rimkmbjen e Principats s Kas-Kas-triotve.- Shkaqet e kryengritjeve anosmane n Shqipri.- Rndsin q pati kryengritja e vitit 1537 dhe cili qe qllimi kryesor i kuvendeveshqiptare dhe atyre ballkanike.

- Rndsin e veprave t shkrimtarve shqiptar n shek. VI-VII, duke prshkruar dhetiparet e epiks legjendare.


47/84

47

LIBR PR MSUESIN

- Qndrimin q mbajtn shqiptart, mbi krkesat e Lidhjes pr autonomin e Shqipris.- Arsyet e mbledhjes s kuvendeve t Gjirokastrs dhe Dibrs, duke nxjerr n pahrndsin e tyre.- Pse u formua qeveria e prkohshme e Prizrenit, masat q mori ajo, duke analizuarrndsin historike t saj?

- Se n `rrethana u parashtruan krkesat e reja pr autonomi, pas rnies s Lidhjes sPrizrenit. T argumentojn rndsin q pa Lidhja e Pejs.- Shkaqet e paknaqsis s shqiptarve n llim t shek. XX.- Programet dhe veprimtarin e komiteteve t fshehta dhe etave patrioke n vitet1901-1908.

5. T prcaktojn dhe t rendisin:

- shtjet kryesore t platforms s Lidhjes s Prizrenit pr pavarsi dhe t shpjegojn

acarimin e marrdhnieve me Stambollin.- Sistemin e ri t marit dhe pasojat e j.- Shtrirjen e principats s Kastriotve dhe t asin pr rinin dhe karriern e Sknder-beut.- Se kush ishin betejat e mdha t Sknderbeut kundr osmanve dhe si prfunduanato.- Synimet dhe projektet polike t shteteve fqinje, ndaj Shqipris.- Vendimet e Kongresit t Berlinit, duke prshkruar ndikimin e ktyre vendimeve nShqipri.

- Shoqrit kryesore n diasporn shqiptare, duke evidentuar rolin e tyre n lvizjenkombtare.- Pikat e Memorandumit t Grecs.- Arsyet pse u mbajt Kongresi i Manasrit dhe ai i Elbasanit, duke renditur vendimetkryesore t ktyre kongreseve.- Synimet q kishin turqit e rinj, duke shpjeguar ndikimin e revolucionit xhonturk nLvizjen Kombtare Shqiptare.- Si u kalua nga plaorma autonomiste n at t pavarsis, duke treguar rndsin qpa pr Shqiprin dhe shqiptart shpallja e Pavarsis.

- Shkaqet e shprthimit t kryengritjes s vit 1910 dhe 1911 dhe rndsin e tyre.

6. T analizojn dhe argumentojn:

- Domosdoshmrin e mbajtjes s Kuvendit t Lezhs, duke prshkruar vendimet q umorn n kt kuvend.- Pse kryengritja e vit 1911 mori karakter kombtar.- Rndsin e Kongresit t Dibrs.- Pse ishte e nevojshme thirrja e nj kuvendi t prgjithshm shqiptar, duke evidentuarqndrimin q mbaj Porta e Lart.

- Mbi ndikimin q pa Lidhja e Prizrenit n lvizjen kulturore, veanrisht pr arsimin kombtar.


48/84

48

HISTORIA 9

TESTIMI 2 /Historia IX

Klasa:______Grupi: A

Emri Mbiemri_______________________________1. Prkufizo se `kupton me Rilindje Kombtare Shqiptare duke prmendur disa ngarilindasit e par. (3 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Shpjego cilat ishin detyrat q dilnin para shqiptarve n kushtet e pushmit osmandhe me planet e copmit t tokave shqiptare. (3 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Listo vendimet e mara nga Kuvendi i Lezhs. (3 pik)

________________________________________5. _________________________________________6. ___________________________________________7. _____________________________________________8. ______________________________________________

4. Qarko prgjigjen e sakt. (4 pik)1. Qndresa e organizuar kundrosmane pr shqiptart llon me: 2. Lidhja e Lezhs prfaqson:a. Fitoren e Gjergj Arianit; a. shtet autonom;

b lirimin e Krujs nga Sknderbeu; b. aleanc;c. Beslidhjen e vit 1444; c. shtet t prqendruar

3. sht pron toksore privatenn sundimin osman:a. hasi; c. iigu;b. prona; d. asnjra.

4. Lidhja e Prizrenit u krijua:a. pr t siguruar pavarsin e Shqipris;

b. vetm pr sigurimin e autonomis s Shqipris;c. vetm pr t siguruar Shqiprin etnike;d. pr t siguruar vilajen autonom shqiptar t pacoptuar.


49/84

49

LIBR PR MSUESIN

5.T prshkruajn zhvillimin ekonomik t qyteteve shqiptare n shek. XVII-XVIII. (5 pik)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Argumento nse shte i Sknderbeut kishte paret e nj shte t mirllt dhemonarkik. (5 pik)______________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Fjalor:(secila 1 pik)

Sanxhak _________________________________________________________kadi _____________________________________________________________Rilindje __________________________________________________________Nizam ___________________________________________________________Megaloidea _______________________________________________________

8. t kujtojn datat:(secila 1 pik)

2 mars 1944 ____________________________________________________

15 qershor 1389_________________________________________________maj 1466 _______________________________________________________17 janar 1468 ___________________________________________________

Notat 4 5 6 7 8 9 10

Pikt Deri 6 7-11 12-15 16-20 21-25 26-29 30-32


50/84

50

HISTORIA 9


Klasa: ______Grupi: B

Emri Mbiemri _______________________________

1. Prshkruaj zhvillimin ekonomik t qyteteve shqiptare n shek. XVII-XVIII.(3 pik)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Shpjego rndsin q pa kongresi i Elbasanit. (3 pik)______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Dalja e Sknderbeutn krye t lidhjesu prcaktua nga disa arsye. Cilat ishin ato?(3 pik)

1. __________________________________________________________2. __________________________________________________________3. __________________________________________________________4. __________________________________________________________5. __________________________________________________________

4. Qarko prgjigjen e sakt. (4 pik)

1. Sknderbeu lidhi traktat ndihme ushtarake m 1451 me:a. Huniadin;b. Papn;c. Napolin;d. Venedikun.

2. Timari prfaqson:a. ndarje administrave;b. tull;c. pronsi;

d. nuk e di.


51/84

51

LIBR PR MSUESIN

5. Xhizja sht: Konfederata Ilirike doli nga:a. taks; a. Kuvendi i Janins;b. pron; b. Kuvendi i Podgorics;c. tok bujqsore; c. Kuvendet shqiptare t shek. XVI;d. nuk e di. d. nuk e di.

5. Sqaro si ishte e organizuar jeta kulturore n Shqipri gjat sundimit osman. (5 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Analizo shkaqet e rnies s Pashallkut t Shkodrs dhe t Janins? (5 pik)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Fjalor: (secila 1 pik)

Kaza ________________________________________________________Pashallk _____________________________________________________Tanzimat _____________________________________________________Shtet i prqendruar _____________________________________________Llonxha _______________________________________________________

8. t kujtojn datat: (secila 1 pik) 14 nntor 1908 -------------------------------------------------------------------------- 1632 ---------------------------------------------------------------------------------------- 1555 ---------------------------------------------------------------------------------------- 1878 ----------------------------------------------------------------------------------------

Notat 4 5 6 7 8 9 10

Pikt Deri 6 7-11 12-15 16-20 21-25 26-29 30-32


52/84

52

HISTORIA 9

12Lnda: HistoriKlasa: IXTema: QEVERIA KOMBTARE E VLORS

Objekvat: N prfundim t ors s msimit, nxnsi/ja duhet t jet i/e a:Niveli baz: t prcaktoj masat e para q mori Qeveria e Prkohshme e Ismail Qemalit.

Niveli mesatar: t evidentoj arsyet e mbledhjes s Konferencs s Ambasadorve nLondr dhe vendimet e saj mbi Shqiprin.

Niveli i lart: t analizoj masat e marra nga qeveria e Vlors pr bashkimin dheadministrimin e vendit.t argumentoj arsyet pse qeveria e Ismail Qemalit nuk pa sukses.

Metoda PNP


Fjalt kye: Qeveri e Prkohshme, lufta Ballkanike, Konferenca e Ambasadorve nLondr.


Fazat estrukturs

Strategjitmsimore

Veprimtarit enxnsve

Organizimi inxnsve


Prvijim i tmenduaritRrje I DiskumitDitari i t nxnit

Diskum i ideveNxitja eDiskumitNdrmi ishprehivestudimore

Pun n grupePun n dyshe/n grupPun me tgjith klasn

Parashikimi:Prvijim i t menduarit

Kuvendi I Vlorws

4 dhjetor 1912

Zgjodhi organet m t

larta t administrats

Prpjekjet pr njohjen

e Shtetit Shqiptar me:

Qeverin e

prkohshmeKryetar I.Qemalin

Pleqsin

Vehbi Dibra

Shtetet

Ballkanike

Port e

Lart

Fuqit e

mdha

Pas leximit nxnsit prezantojn hartn e konceptit.


53/84

53

LIBR PR MSUESIN

Nxnsit lexojn pjesn Qeveria e Prkohshme e Ismail Qemalit dhe luratballkanike.

- Prcaktojn nga leximi masat kryesore q mori Qeveria e Prkohshme pr njo-hjen e Shtet t ri shqiptar.

- Arsyet pse qeveria e prkohshme nuk mori pjes n Lun ballkanike.

-far ndodhi n territorin e Shqipris gjat lurave ballkanike.

- Kur u nnshkrua trakta I paqes?Pas leximit nxnsit prezantojn hartn e koncept.

Ndrmi i njohurive; Rrje i DiskumitKjo metod krijon mundsin e bashkpunimit midis nxnsve.Nxnsit lexojn pjesn e msimit Konferenca e Ambasadorve n Londr:Fillimisht duhet tu prgjigjen pyetjeve:

1. Kur dhe pse u mblodh konferenca e Ambasadorve n Londr?2. Kush mori pjes n t? Argumento arsyet.3. Ku e prqendroi vmendjen?4. Cilat ishin Fuqit m t interesuara pr fan e Shqipris?5. far qndrimi mbajtn vendet fqinje? Argumento arsyet.6. Pse nuk u mor parasysh parimi etnik n konferenc?7. far vendimi morn fuqit e mdha pr Shqiprin? Cili do t ishte statusi I

saj?

A ishte i drejt qndrimi i Fuqive t Mdha n konferencn e Ambasadorven Londr?

Argumento qndrimin tnd

Principat t pavarur, t

trashgueshme dhe

neutrale, nn garancin e

Fuqive t Mdha

Shqipria u coptua

Nuk u prfillwn aspiratat

Interest e popullit shqiptar

Pojo


54/84

54

HISTORIA 9

Prforcimi.Ditari i t nxnit

Cim Koment

Qeveria e Vlors ve-proi 14 muaj n kushteshum t vshra.

Ajo u prpoq q n l-lim t hynte n lidhjeme shum krahina, tcilat e njohn autorite-n e saj.

Me cakmin e Esatpash Toptanit siministr i Brendshm,n pranver-ver t vit1913, Qeveria e Vlors ushtri edhe n Shqiprine Mesme.

Qeveria e Ismail Qe-malit i kushtoi vmend-je organizimit t shtetshqiptar.

N llim, pushte i saj shtrihej n nj territor t kuzuar, icili prfshihej n trekndshin Vlor-Berat-Lushnj n njsiprfaqe prej rreth 400 km2.

Nprmjet telegrameve dhe manifesmeve t shumta,shprehn mbshtetjen e tyre pr kt qeveri. Shkall-shkall, me largimin e trupave pushtuese, ajo e shtriu au-toriten e saj edhe n krahina t tjera.

Esat Toptani nuk i qndroi besnik qeveris s Vlors, ushkput nga kjo qeveri dhe n tetor formoi Pleqsin eShqipris s Mesme, e shtrir n rrethet e Tirans, tDurrsit, t Shijakut, t Peqinit dhe t Kavajs.

Kanuni i Prtashm i Administrats Civile. U b nj ndarjee re administrave: prefektura, nnprefektura n komuna.U krijuan gjykatat shtetrore, u prcaktuan detyrat e tyreetj. U krijua Zyra e shtatmadhoris dhe nj forc t voglt armatosur. Kudo shkolla shqipe.

U hapn shkolla shqipe etj.

Detyr:Ese

Kontribu dhe roli i Ismail Qemalitn njohjen e Shtetit t Pavarur Shqiptar,n arenn ndrkombtare.

Vlersim:Metoda Prvijim i t menduarit dhe Ditari i t nxnit, mundson angazhimin dhebashkpunimin midis nxnsve.Kriteret e vlersimit:

Diskumet gjat puns me grup Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale

Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn


55/84

55

LIBR PR MSUESIN

Kreu IX: SHQIPRIA GJAT REGJIMIT TEAHMET ZOGUT

13

Lnda: HistoriKlasa IX

Tema: MBRETRIA SHQIPTARE N VITET 1928-1939


Niveli baz: t tregoj arsyet e kalimit nga Republika n Monarkin Shqiptare.

Niveli mesatar: t krahasoj statun e monarkis s Zogut me at t Republiks.t nxjerr prfundime pr pozitn e kryetarit t shtet.

Niveli i lart:t vlersoj masatdhe reformat e Zogut n vitet e monarkis.

Metoda PNP

Mjetet:Libri Historia IX, foto, ilustrime

Fjalt kye:Monarki, Statusi Themeltar

Struktura e Ors s MsimitFazat e strukturs Strategjit msi-

moreVeprimtarit e nx-

nsveOrganizimi i

nxnsve


Prvijim i t men-duaritMbajtja e struk-turuar e shni-meveHarta e koncept

Diskum i IdeveNdrmi i shprehivestudimoreOrganizimi grak iinformacionit

Pun n grupePun n dyshe/n grupPun me tgjith klasn

Parashikimi:Prvijim i t menduaritN kt faz t ors s msimit nxnsit nxiten t diskutojn pr problemet e Republiksgjat viteve (1925-1928). M pas lexojn pjesn Shpallja e monarkis shqiptare dhe

Statu Themeltar.

Pasi kan lexuar teksn, nxnsit i prgjigjen pyetjes;Cilat ishin arsyet q nxitn Zogun t ndryshonte formn e regjimit nga Republika nMonarki?


56/84

56

HISTORIA 9

Ndrmi i njohurive: Mbajtja e strukturuar e shnimeveN kt faz tors s msimit sht e nevojshme t prcaktohen ngjashmrit dhendryshimet midis republiks dhe monarkis.

Nxnsit llimisht u prgjigjen pyetjeve: dhe m pas plotsojn organizuesin grak.A u njoh mbretria Shqiptare nga shtetet e tjera?Pse Jugosllavia nuk e njohu Mbretrin Shqiptare?

far prmbante statu themeltar i shtet?Nga ndryshonte Statu Themeltar i Republiks nga Statu Themeltar i Mbretris?

Rrethanat q

favorizuan MonarkinFaktor t

jashtm

Faktor t

brendshm

mbshtetja dhe

nxitja e Italis

pr t siguruar

vazhdimsin

n Shqipri

Nnshkrimi I dy

pakteve

Prirjet monarkiste t

elits , Zogut

Pastabiliteti n vend

Frika nga zgjedhjet e

reja

Fuqizimi I Zogut

A.ZoguMonarki Republik

Kryetar shteti Monarku

Monarku emron kryeministrin

Pushteti i trashgueshm

Parlamenti 1 dhom

U zgjerua legjislacioni

Kryetar shteti presidenti

Presidenti dhe Kryeministr

Presidenti zgjidhej me

rotacion

Parlamenti 2 dhoma

Drejtohen nga Zogu

Ruhet parimi I

respektimit t tre

pushteteve

Kryetari i shtetit ka

fuqi mbi parlamentin.

Shtet laik


57/84

57

LIBR PR MSUESIN

Prforcimi: Harta e Koncept

Detyra: 1. Krko dhe harto nj informacion, ese, arkull publicisk, video, albume,postera dhe etpalosje mbi jetn dhe akviten e Ahmet Zogut.2. A ka n krahinn ose n qyten tnd vepra t ngritura n kohn e Ahmet Zogut?(nxnsi ka t drejtn e zgjedhjes)

Vlersim: Kriteret e vlersimit: Diskumet gjat puns me grup Raportet n grupet baz Prgjigjet individuale Vlersimi edhe pas ors n detyrn e dhn

Prforcimi: Harta e Konceptit

+ -

Politika e jashtme e

mbretris

U rrit shrbimi konsullor.

Regjistrimi i emigrantve

Marrdhni diplomatike me

fqinjt dhe Italin

Kriza Shqiptaro- Italiane

Presione ek-ushtarake

U ndrpren kstet


58/84

58

HISTORIA 9

PRSRITJE 3

1. Shpjego kupmin e termave dhe koncepteve t msuara.Qeveri e Prkohshme--------------------------------------------------------------------------------------KNK-------------------------------------------------------------------------------------------------------------Principat-----------------------------------------------------------------------------------------------------Lvizja e Qershorit------------------------------------------------------------------------------------------Republik-----------------------------------------------------------------------------------------------------Pushtet Legjislav-------------------------------------------------------------------------------------------Statut Organik-----------------------------------------------------------------------------------------------Monarki-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pakt -----------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Idenko gurat historike: Fan Noli-------------------, Ahmet Zogu----------------------,Shefqet Vrlaci-----------------,Bajram Curri----------------------, Avni Rustemi, ---------------------------, Iliaz Vrioni---------------------, Mehdi Frashri-----------------------.

3.Prshkruaj.- Rrethanat n t cilat u formua qeveria e Ismail Qemalit, qndrimin q mbaj ajo ndajLus Ballkanike dhe masat e saj n fushn arsimore dhe ekonomike.- Vendimin e Konferencs s Ambasadorve n Londr, pr kujt dhe njohjen e

pavarsis s Shqipris.- Qndrimin q mbaj qeveria e Vidit pas cakmit t kujve t Shqipris, veanrishtqndrimin e saj me lvizjen vorio-epiriote.- Situatn e pas Lus I-r Botrore dhe prpjekjet e shqiptarve pr forcimin e pozi-tave t shtet shqiptar n vite.- Format karakteriske t qndress s shqiptarve dhe t shpjegoj rezultatet e ksaj qn-drese.

4. T tregojn:

- Format e dhuns e t terrorit serbo-malazez q shkaktuan kryengritjet shqiptare nvin 1913 e m pas.- Rrethanat e ardhjes s princ Vidit n Shqipri, veanrisht pr statusin organik tShqipris.- Shkaqet e rebelimit sadist, grekoman dhe turkoman.- Pushmin e Shqipris dhe viseve t tjera shqiptare gjat Lus I-r Botrore, dukenxjerr n pah detyrat e Lvizjes Kombtare shqiptare gjat ksaj lue.- Shkaqet e Lvizjes s Qershorit 1924, t prshkruaj programin e Qeveris s F. Nolit,duke evidentuar rndsin q pa.


59/84

59

LIBR PR MSUESIN

5. T prcaktojn dhe t rendisin:

- Shkaqet e shpalljes s Republiks dhe Statun themeltar t saj.- Hapat q u ndrmorn pr zhvillimin kapitalist t vendit.- Faktet historike kur dhe pse u shpall Mbretria, duke prshkruar kompetencat embret, parlament si dhe masat q u morn pr vendosjen e shtet ligjor.

- Marrveshjet italo-shqiptare dhe t shpjegojn pasojat e tyre.- Synimet e plaorms s shprnguljes s shqiptarve dhe drejmin e shprnguljes styre.- Qllimin e reforms agrare pr kolonizimin e Kosovs dhe shpronsimin e shqiptarve.

6. T analizojn dhe argumentojn:

- Pse ishte e domosdoshme thirrja e Kongresit Kombtar t Lushnjs dhe t prshkruajvendimet e j.- Arsyet e llimit t Lus s Vlors dhe rndsin q ajo pa pr sovraniten e Shq-

ipris.- Se me ndihmn e kujt u ripushtua Kosova dhe t analizojn rolin q luaj MbrojtjaKombtare e Kosovs.

- Faktort q ndikuan n dshmin e plaorms s shprnguljes dhe shkombta-rizimit.


Klasa:______Grupi: AEmri Mbiemri _______________________________

1. Prshkruaj polikn e brendshme q ndoqi qeveria e Vlors. (3 pik)________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________

liber mesuesi historia 9

Documents