liber mesuesi gjeografi 8

PLANI MSIMOR

LNDA: GJEOGRAFIA 8

Me autor: Prof. dr. Vasil Kristo

Kreu I

Popullsia dhe urbanizimi n bot

Objektivat kryesor:T shpjegojn shkaqet e shprndarjes s pabarabart t popullsis n bot dhe t prcaktojn faktort q kan ndikuar e ndikojn.

T analizojn faktort q ndikojn n ndryshimet e rritjes natyrore dhe jetgjatsis s popullsis mes vendeve t varfra e atyre t pasura.

T shpjegojn shkaqet e dallimeve shoqrore, ekonomike dhe politike t rajoneve dhe shteteve t ndryshme.

T prcaktojn drejtimet kryesore t lvizjeve migratore n bot n ditt e sotme dhe t shpjegojn shkaqet dhe pasojat e ktyre lvizjeve.

T prshkruajn prhapjen e racave, gjuhve dhe besimeve fetare n bot dhe shkaqet q kan ndikuar n kt prhapje.

T analizojn veorit e zhvillimit t urbanizimit sot n bot dhe problemet q dalin si pasoj e tij.

T interpretojn t dhnat statistikore, grafikt dhe hartat e ndryshme gjeografike, nprmjet t cilave jan paraqitur dukurit gjeografike t msiprme.Kreu II

Njeriu dhe burimet (resurset)

Objektivat kryesor:T kuptojn se mjedisi natyror ose natyra sht kushti baz pr jetesn, mirqenien, shndetin dhe jetn kulturore t njeriut dhe se ajo sht e pasur me resurse (burime) t shumta.

T dallojn resurset natyrore t prtritshme e jo t prtritshme dhe t kuptojn rolin q luajn ato.

T shpjegojn pasojat q lindin nga shfrytzimi pa kriter i resurseve natyrore t prtritshme dhe jo t prtritshme.

T shpjegojn pasojat q lindin pr shndetin e njeriut dhe botn organike nga ndotja e ajrit, ujit dhe tokave.

T analizojn dmet q shkaktohen si pasoj e urbanizimit dhe zhvillimit t industris e transportit.

T kuptojn se natyra dhe resurset e saj duhen respektuar e mbrojtur nga ndotja dhe shkatrrimi.

T edukohen pr tu br aktivist n mbrojtje t natyrs.

Kreu III

Sistemet politike dhe ekonomike

Objektivat kryesor:T njohin veorit e organizimit politik dhe ekonomik t rajoneve e shteteve t veanta n bot.

T shpjegojn sht globalizimi dhe rndsin q ka ai n integrimin ekonomik, kulturor, social etj., t vendeve dhe shteteve t ndryshme n bot.

T kuptojn sht OKB-ja, organizatat dhe organizmat e tjer ndrkombtar e rajonal dhe rolin q kan n ruajtjen e paqes n bot, ruajtjen e mjedisit, n prballimin e fatkeqsive natyrore, n uljen e varfris, n bashkpunimin e vendeve dhe popujve etj.

T vlersojn si ndikon n jetn e komunitetit dhe t kombeve e shteteve bashkpunimi me organizmat ndrkombtar.

T shpjegojn faktort q kan ndikuar n zhvillimin e lart ekonomik e shoqror t disa shteteve dhe t varfris s shteteve t tjera, kryesisht n hemisfern jugore.

Kreu IV

Amerika

Objektivat kryesor:T prshkruajn veorit gjeografike t kontinentit t Ameriks Veriore e Jugore dhe t shteteve q bjn pjes n to.

T shpjegojn faktort natyror e shoqror q kan ndikuar n larmin e peizazheve fiziko-gjeografik dhe ekonomiko-gjeografik t t dyja Amerikave.

T analizojn prhapjen e popullsis dhe ndryshimet etnike, racore, fetare, gjuhsore, ekonomike e kulturore t ksaj popullsie.

T shpjegojn shkaqet q kan ndikuar n zhvillimin e lart industrial e bujqsor t SHBA-s dhe Kanadas dhe nivelin e ult n vendet latine.

T evidentojn problemet q lindin n vendet e Ameriks Latine si pasoj e rritjes shum t shpejt t popullsis qytetare dhe braktisjes ose largimit t popullsis nga fshatrat.

T analizojn veorit karakteristike fiziko-gjeografike, ato ekonomike e shoqrore dhe t popullsis pr shtetet e veanta t t dyja Amerikave.

T aftsohen nxnsit q t ndrtojn e interpretojn grafik dhe hartat e ndryshme q paraqesin dukuri e objekte gjeografike t shteteve e vendeve t Ameriks Veriore e asaj Jugore.

Kreu V

Afrika

Objektivat kryesor:T prshkruajn veorit gjeografike t kontinentit t Afriks dhe shteteve q ndodhen n t.

T analizojn shkaqet dhe faktort q kan ndikuar n larmin e relievit, hidrografis, bots bimore e shtazore dhe t peizazheve gjeografike t Afriks.

T prshkruajn veorit e popullsis dhe dallimet q ekzistojn nga prbrja etnike, kulturore, fetare, ekonomike dhe shkaqet e ktyre ndryshimeve.

T analizojn gjendjen e sotme t zhvillimit shoqror e politik dhe konfliktet etnike e fetare n vendet afrikane, pasojat q ato kan ln n zhvillimin e ktyre vendeve.

T shpjegojn prirjet e zhvillimit shoqror, ekonomik e politik t vendeve t Afriks.

T analizojn detyrat q iu dalin vendeve afrikane pr t prballuar prapambetjen ekonomike, kulturore, demokratike, varfrin, smundjet, edukimin e rinis, paksimin e rritjes natyrore t popullsis etj.

Kreu VI

Azia

Objektivat kryesor:T prshkruajn veorit gjeografike t Azis, t rajoneve dhe shteteve t veanta.

T analizojn dhe shpjegojn shkaqet dhe faktort q kan ndikuar n larmin e madhe t relievit, klims, hidrografis, bots bimore e shtazore dhe t peizazheve gjeografike t Azis.

T shpjegojn pozitn gjeostrategjike t Azis dhe rajoneve e shteteve t ktij kontinenti, lidhjet tradicionale, prirjet aktuale t integrimit dhe globalizimit ekonomik e politik.

T prshkruajn dhe analizojn tiparet e popullsis pr sa i prket prbrjes etnike, gjuhsore, fetare dhe prhapjes gjeografike.

T analizojn gjendjen dhe dinamikn e sotme t zhvillimit ekonomik e politik dhe prirjet e zhvillimit n t ardhmen t vendeve t Azis.

T analizojn shkaqet dhe faktort q kan ndikuar n zhvillimin e shpejt ekonomik t disa shteteve t Azis Lindore, t quajtur Tigrat e Azis.

T analizojn detyrat q iu dalin vendeve t Azis pr t prballuar varfrin, degradimin e natyrs dhe problemet e tjera kryesore.

Kreu VII

Oqeania dhe tokat polare

Objektivat kryesor:T prshkruajn veorit gjeografike t Oqeanis dhe vendeve polare.

T analizojn dhe shpjegojn shkaqet dhe faktort q kan ndikuar n larmin dhe ndryshimet e kushteve natyrore t ktyre vendeve.

T dallojn pasurit natyrore t Oqeanis dhe mundsit q ato ofrojn pr zhvillimin e ktyre vendeve.

T njohin gjendjen ekonomike dhe shoqrore t vendeve t Oqeanis dhe t shpjegojn cilat jan shkaqet e prapambetjes s tyre.

T shpjegojn faktort q kan ndikuar n zhvillimin e lart ekonomik e social t Australis dhe Zelands s Re.

T prshkruajn vlerat turistike q paraqesin vendet polare dhe ishujt e Oqeanis.PROGRAMI SINTETIK

GJITHSEJ:

70 or

Njohuri t reja:

54 or

Pun praktike:

10 or

Prsritje:

4 or

N dispozicion t msuesit: 2 or

Nr.KreuOrTema e msimitObjektivat msimore sipas niveleveMjetet msimore

1Kreu I

Popullsia dhe

urbanizimi

n bot1. 1Popullimi i planetit tonN.B - T njoh si ka qen ritmi i rritjes s popullsisN. M. - T tregoj si sht br popullimi i planetitN.L - T shpjegoj si u krijuan rajonet m t populluara n botHarta fizike dhe atlasi gjeografik i bots. Vjetar statistikor, internet, enciklopedi etj.

21. 2Kushtet demografike n veri e jugN.B - T tregoj far prfaqson rritja natyrale e popullsisN. M. - T shpjegoj cilt ndikojn n jetgjatsin e njeriut

N. L. - T kuptoj ndryshimet racore n botHarta fizike, harta e popullsis se bots. Vjetar statistikor, enciklopedi, internet etj.

31. 3Lvizjet migratoreN. B. - T njoh format e migrimeve

N. M. - T shpjegoj rndsin q kan migrimet e popullsis

N. L. - T kuptoj shkaqet e migrimeveHarta e migrimeve, harta fizike e bots. Atlas gjeografik. Vjetar statistikor, enciklopedi etj.

41. 4Gjuht dhe besimet fetareN.B - T tregoj jan gjuhet dhe besimet fetare

N.M - T kuptoj rolin q luajn gjuht dhe besimet fetare n jetn e njeriut

N.L - T analizoj prhapjen gjeografike t gjuhve dhe feve n botHarta e gjuhve dhe harta e besimeve fetare, atlas gjeografik etj.

51. 5Sistemet urbane. Qytetet n vendet e zhvilluaraN.B - T tregoj kur kan lindur qytetet e para

N.M - T analizoj tiparet e qyteteve n vendet e zhvilluara

N.L - T shpjegoj rolin e qyteteve n rritjen e popullsis Harta ekonomike, harta fizike, t dhna statistikore, atlas gjeografik etj.

61. 6Qytetet n vendet n zhvillimN.B - T tregoj si rriten qytetet n vendet n zhvillim

N.M - T analizoj tiparet e qyteteve n vendet n zhvillim

N.L - T shpjegoj pasojat q sjell rritja e qyteteve n vendet n zhvillimHarta ekonomike, harta fizike, t dhna statistikore, atlas gjeografik etj.

71. 7Pun praktike:

Harta tematikeHarta fizike, t popullsis, memece, t dhna statistikore, etj.

8Kreu II

Njeriu dhe resurset2. 1Resurset e planetit dhe dobia e tyreN.B - T tregoj jan resurset e natyrs

N.M - T shpjegoj si bhet klasifikimi i resurseve natyrore

N.L - T kuptoj pse duhet t ruhet natyra dhe resurset e sajHarta fizike, e pasurive minerale, atlase, t dhna statistikore, interneti, enciklopedi etj.

92. 2Resurset e paprtritshme dhe shfrytzimi industrial i tyreN.B - T tregoj origjinn e resurseve t paprtritshme

N.M - T shpjegoj si klasifikohen resurset sipas prdorimitN.L - T prcaktoj rrugt si duhet t prdoren resurset e paprtritshmeHarta fizike, e pasurive minerale, atlase, t dhna statistikore etj.

102. 3Resurset e prtritshmeN.B - T tregoj cilat bjn pjes n resurset e prtritshme

N.M - T shpjegoj pse nuk mbarojn resurset e prtritshme

N.L - T prcaktoj si mund t shfrytzohen resurset e prtritshmeHarta fizike, e pasurive minerale, atlase, t dhna statistikore etj.

112. 4Popullsia dhe burimet

Planeti n rrezikN.B - T tregoj far dmtimesh ka psuar natyra

N.M - T analizoj cilat jan pasojat e dmtimit e degradimit t natyrsN.L - T shpjegoj pse planeti sht n rrezikHarta fizike, foto t pyjeve e tokave t degraduara, t dhna statistikore etj.

122. 5Pun praktike: Resurset e planetit Harta fizike, atlase, harta

memece etj.

13KREU III

Sistemet politike dhe ekonomike3. 1Ndarja shoqrore e punsN.B - T tregoj cilt jan sektort kryesor t ekonomis

N.M - T njoh etapat kryesore t zhvillimit t ekonomis

N.L - T shpjegoj veorit kryesore t etapave t zhvillimit t ekonomisTekstet, interneti, enciklopedi, harta fizike, ekonomike etj.

143. 2Globalizimi i ekonomis dhe kultursN.B - T kuptoj far prfaqson globalizimi

N.M - T shpjegoj si ndikon globalizimi n ekonomin dhe kulturn e shteteve

N.L - T analizoj ant pozitive dhe negative t globalizimitHarta politike e bots, harta ekonomike, internet, t dhna statistikore etj.

153. 3Vendet e pasura dhe vendet e varfraN.B - T tregoj cilat jan shkaqet q disa shtete jan t pasura e t tjera t varfra

N.M - T shpjegoj jan treguesit ekonomik e social t zhvillimit

N.L - T prcaktoj nga se dallohen shtetet e pasura dhe shtetet e varfra Harta politike, harta fizike, t dhna statistikore etj.

163. 4Tipologjia e shteteve dhe organizatat ndrkombtareN.B - T tregoj jan shtetet

N.M - T analizoj tipet e ndryshme t shteteve

N.L - T kuptoj rolin e organizatave ndrkombtare n jetn e popujve t botsHarta fizike dhe politike e bots, atlase, t dhna statistikore etj.

173. 5Pun praktike: Harta tematikeHarta politike, ekonomike, harta memece, t dhna statistikore,

18KREU IV

AMERIKA4. 1Karakteristikat e prgjithshme t AmerikaveN.B - T flas pr kushtet natyrore t AmerikaveN.M - T shpjegoj faktort q kan ndikuar n larmin e madhe t kushteve natyrore t Amerikave

N.L - T analizoj far kan t prbashkta dhe far i dallon dy AmerikatHarta politike, ekonomike, fizike

194. 2Popullsia dhe vendbanimetM. B - T flas si sht bere popullimi i AmerikaveN.M - T tregoj cilat jan grupet etnike dhe si ato jan shprndar n territorin e AmerikaveN.L - T evidentoj rajonet kryesore t vendbanimeve me t mdha ne t dy AmerikatHarta politike, ekonomike, t popullsis etj., s Amerikave

204. 3Veprimtarit ekonomike t AmerikaveN.B - T tregoj pse ShBA-ja e Kanadaja kan nivel t lart ekonomik

N.M - T shpjegoj pse vendet e Ameriks Qendrore e Jugore kan nivel t ult ekonomik

N.L - T evidentoj problemet me t cilat haset sot popullsia e AmerikaveHarta fizike, ekonomike, t popullsis etj. t Amerikave

214. 4Amerika AnglosaksoneN.B - T flas pr kushtet natyrore t Ameriks anglosaksone

N.M - T evidentoj rolin q luajn kushtet natyrore n zhvillimin ekonomik

N.L - T renditin faktort q kan ndikuar n nivelin e lart ekonomik t Ameriks anglosaksoneHarta fizike, politike, ekonomike, t popullsis, t pasurive minerare etj., t Ameriks anglosaksone

224. 5ShBA-ja (natyra dhe popullsia)N.B - T tregoj veorit e relievit, klims dhe hidrografis s ShBA-sN.M - T evidentoj tiparet e popullsis (Struktura, racat, prhapja gjeografike etj.) s ShBA-sN.L - T renditin faktort q kan ndikuar n krijimin e qyteteve t mdha n ShBAHarta fizike, ekonomike, e popullsis, e pasurive natyrore etj., t ShBA-s.

234. 6ShBA-ja (vshtrim ekonomik dhe politik)N.B - T flas pr sistemin politik t ShBA-sN.M - T evidentoj gjendjen e bujqsis dhe industris n ShBA

N.L - T shpjegoj shkaqet pse ShBA-ja sht fuqia m e madhe botrore politike, ekonomike, shkencore etjHarta politike, fizike, ekonomike, e pasurive minerale, industriale, bujqsore etj.

244. 7Kanadaja, vend i territoreve t mdhaN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t KanadasN.M - T evidentoj vlerat ekonomike q ofrojn kushtet natyrore t Kanadas

N.L - T prcaktoj drejtimet e zhvillimit t bujqsis dhe industris n KanadaHarta fizike, ekonomike, e bujqsis, industriale etj. t Kanadas

254. 8Amerika LatineN.B - T prshkruaj tiparet e popullsis se Ameriks Latine

N.M - T evidentoj gjendjen ekonomike t Ameriks Latine

N.L - T shpjegoj pse Amerika Latine vazhdon akoma t ket nivel t ult ekonomikHarta fizike, ekonomike, politike, e popullsis etj., t Ameriks Latine

264. 9Meksika dhe Amerika QendroreN.B - T flas pr kushtet natyrore t Meksiks

N.M - T analizoj zhvillimin ekonomik t MeksiksN.L - T evidentoj gjendjen politike, ekonomike, kulturore etj., t vendeve t Ameriks QendroreHarta fizike, ekonomike, politike etj. t Meksiks dhe Ameriks Qendrore

274.10Amerika Qendrore IshulloreKubaN.B - T prshkruaj tiparet e popullsis dhe t ekonomis s shteteve t Ameriks Qendrore Ishullore

N.M - T analizoj veorit e zhvillimit ekonomik t Kubs

N.L - T shpjegoj pse ekonomia e Kubs sht ekonomi shtetroreHarta fizike, politike, ekonomike etj., t Ameriks Qendrore Ishullore.

284.11Amerika ndrtropikale, Venezuela dhe KolumbiaN.B - T prshkruaj pozitn gjeografike dhe kushtet natyrore shteteve t Ameriks ndrtropikale

N.M - T analizoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t Venezuels dhe KolumbisN.L - T evidentoj far kan t prbashkt dhe n se ndryshojn Venezuela nga KolumbiaHarta fizike, politike, ekonomike etj., t Ameriks ndrtropikale

294.12BraziliN.B - T flas pr prbrjen dhe shprndarjen e popullsis n Brazil

N.M - T analizoj far ofrojn kushtet natyrore n zhvillimin ekonomik t Brazilit

N.L - T shpjegoj gjendjen e sotme ekonomike t Brazilit dhe faktort q ndikojnHarta fizike, ekonomike, e popullsis, industriale etj. t Brazilit

304.13Rajoni i Andeve, Kili dhe PerujaN.B - T prshkruaj pozitn gjeografike dhe kushtet natyrore t rajonit t Andeve

N.M - T analizoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t Kilit dhe PerusN.L - T evidentoj far kan t prbashkt dhe n se ndryshojn Kili nga PerujaHarta fizike, ekonomike etj. t rajonit t Andeve

314.14Rajoni i Pamps,

ArgjentinaN.B - T njoh me kushtet natyrore t Argjentins

N.M - T analizoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t Argjentins

N.L - T shpjegoj sht PampaHarta fizike, ekonomike etj., t rajonit t Pamps.

324. 15Pun praktike Harta e veorive natyroreHarta fizike, pasurive natyrore, memece etj., t Amerikave

334. 16Harta politike dhe ekonomikeHarta politike, ekonomike, memece etj. t Amerikave

34KREU V

AFRIKA5. 1Karakteristikat e prgjithshme gjeografike t AfriksN.B - T prshkruaj pozitn gjeografike dhe tiparet e relievit t Afriks

N.M - T prcaktoj veorit specifike t klims s Afriks

N.L - T shpjegoj si jan krijuar shkrettirat n AfrikHarta fizike, politike, t pasurive, klimatike, bimsis etj., t Afriks, t dhna statistikore, internet etj.

355. 2Popullsia dhe veprimtarit ekonomikeN.B - T tregoj prbrjen dhe prhapjen e popullsis n Afrik

N.M - T evidentoj tiparet e zhvillimit ekonomik t Afriks

N.L - T renditin faktort q kan ndikuar n zhvillimin e dobt ekonomik t vendeve AfriksHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive etj., t Afriks, t dhna statistikore etj.

365. 3Rajoni i Afriks MesdhetareN.B - T prshkruaj veorit e kushteve natyroreN.M - T analizoj prbrjen dhe prhapjen e popullsis.N.L - T shpjegoj drejtimet kryesore t zhvillimit ekonomikHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive etj. t Afriks Mesdhetare

375. 4Afrika sudaneze (SAHEL), Mali, Mauritania, adi, Nigeri, SudaniN.B - T prshkruaj far ofrojn kushtet natyrore

N.M - T analizoj prbrjen dhe shprndarjen e popullsisN.L - T shpjegoj drejtimet kryesore t zhvillimit ekonomikHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive, etj t Afriks sudaneze, t dhna statistikore etj

385. 5Afrika Perndimore, Guineja, NigeriaN.B - T tregoj cilt bjn pjes n Afrikn Perndimore

N.M - T analizoj veorit ekonomike t NigerisN.L - T evidentoj problemet q hasen sot n NigeriHarta fizike, ekonomike. politike etj t Afriks Perndimore

395. 6Afrika Qendrore Ekuatoriale, R. D. KongosN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Afriks Qendrore

N.M - T analizoj veorit ekonomike t R. D. Kongos

N.L - T shpjegoj pse RD e Kongos, megjithse ka pasuri t shumta, ka zhvillim t dobt ekonomikHarta fizike, ekonomike, politike etj., t Afriks Qendrore

405. 7Afrika Lindore,

Kenia dhe TanzaniaN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Afriks Lindore

N.M - T shpjegoj tiparet e zhvillimit t Kenias dhe TanzanisN.L - T evidentoj kan t prbashkt dhe n se ndryshojn Kenia nga TanzaniaHarta fizike, politike, ekonomike etj., t Afriks Lindore

415. 8Afrika Jugore, Republika e Afriks Jugore

(RAJ)N.B - T tregoj vlerat ekonomike t kushteve natyrore t Afriks s Jugut

N.M - T prshkruaj drejtimet e zhvillimit ekonomik t RAJ

N.L - T shpjegoj ka qen AparteidiHarta fizike, ekonomike, politike etj., t Afriks Jugore

425. 9Pun praktike: Harta e veorive natyroreHarta fizike, pasurive minerale, klimatike, bimsis etj., t Afriks.

435. 10Pun praktike: Harta politike dhe ekonomikeHarta ekonomike, politike, pasurive minerare etj. t Afriks.

44KREU VI

AZIA6. 1 Veorit e prgjithshme gjeografike t AzisN.B - T prshkruaj tiparet e relievit t Azis

N.M - T prcaktoj veorit e klims dhe bimsis

N.L - T klasifikojn lumenjt sipas oqeaneve ku derdhenHarta fizike, klimatike, e bimsis, ekonomike, t dhna statistikore etj., t Azis

456. 2Popullsia dhe veprimtarit ekonomikeN.B - T prshkruaj prbrjen dhe prhapjen e popullsisN.M - T tregoj ndryshimet ekonomike q ekzistojn n vendet e AzisN.L - T shpjegoj shkaqet e diferencimeve t mdha ekonomike mes shteteveHarta ekonomike, politike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj., t Azis.

466. 3Mesdheu Aziatik, Turqia, Izraeli, Palestina etj. N.B - T prshkruaj tiparet e kushteve natyrore t Mesdheut aziatikN.M - T tregoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t TurqisN.L - T shpjegoj pse Izraeli sht shtet i zhvilluarHarta

fizike, ekomomike, politike, t dhna statistikore, etj t Mesdheut Aziatik

476. 4Lindja e Mesme,

Arabia Saudite, Irani, Iraku etj. N.B - T tregoj rndsin q ka Lindja e Mesme pr prodhimin e naftsN.M - T shpjegoj drejtimin e njanshm t zhvillimit ekonomik n Lindjen e Mesme

N.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn n zhvillimin ekonomik mes Arabis Saudite, Iranit dhe IrakutHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj. t Lindjes se Mesme.

486. 5Republikat e Kaukazit dhe Azis QendroreN.B - T prshkruaj far kan t prbashkt n zhvillimin politik e ekonomik republikat Kaukaziane

N. M. - T tregoj drejtimet kryesore t zhvillimit ekonomik t republikave aziatike

N.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn n drejtimin e zhvillimit ekonomik mes Mongolis dhe republikave aziatikeHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj.

496. 6Subkontinenti indian, India, Pakistani etj. N.B - T flas pr veorit e kushteve natyroreN.M - T shpjegoj veorit e zhvillimit ekonomik t Indis dhe Pakistanit

N.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn mes Indis dhe PakistanitHarta fizike, klimatike, bimsis, politike, ekonomike, t pasurive minerare, t dhna statistikore etj., t subkontinentit indian

506. 7 Azia Juglindore,

vshtrim i prgjithshmN.B - T tregoj rndsin e pozits gjeografike dhe t deteve q e lagin Azin Juglindore

N.M - T prcaktoj rolin e klims n zhvillimin e kulturave bujqsore tropikale

N.L - T shpjegoj ndryshimet e mdha q ekzistojn n grupet etnike, n kulturat, traditat etj., t popullsis t vendeve t Azis JuglindoreHarta fizike, politike, ekonomike, klimatike, t bimsis etj., t Azis Juglindore.

516. 8Indonezia dhe FilipinetN.B - T bj nj prshkrim t kushteve natyrore t Indonezis dhe Filipineve

N.M - T analizohen tiparet e ekonomis se Indonezis dhe FilipineveN.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn midis Indonezis dhe FilipineveHarta fizike, politike, ekonomike, klimatike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj.

526. 9Lindja e Largt, vshtrim i prgjithshmN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Azis Lindore

N.M - T tregoj si sht shprndar popullsia dhe cilt jan faktort q kan ndikuar

N.L - T prcaktoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t vendeve t Azis Lindore Harta fizike, politike, ekonomike, klimatike etj t Lindjes s Largt

536. 10KinaN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Kins.N.M - T flas pr veorit e sotme t zhvillimit t industrisN.L - T shpjegoj si jan shprndar kulturat bujqsore n KinHarta fizike, ekonomike, pasurive minerare, industriale, popullsis, t dhna statistikore etj., t Kins.

546. 11JaponiaN.B - T tregoj far ofrojn kushtet natyrore pr zhvillimin ekonomik

N.M - T analizoj veorit e zhvillimit industrial t JaponisN.L - T shpjegoj faktort q kan ndikuar n zhvillimin e lart ekonomik t JaponisHarta fizike, ekonomike, pasurive minerare, industriale, t dhna statistikore etj. t Japonis

556. 12Gadishulli i KoresN.B - T tregoj kur u nda dhe pse u nda Koreja n dy shteteN.M - T tregoj drejtimet e zhvillimit t Kores s Veriut dhe asaj t Jugut

N.L - T shpjegoj pse Koreja e Jugut ka zhvillim t lart ekonomik Harta fizike, politike, ekonomike, t pasurive minerare etj. t Koreve.

566. 13Pun praktike: Harta e veorive natyrore Harta fizike, klimatike, bimsis, memece etj. t Azis.

576. 14Pun praktike: Harta politike dhe ekonomikeHarta ekonomike, politike, memece, popullsis, pasurive minerare, t dhna statistikore etj., t Azis.

58KREU VII7. 1OqeaniaN.B - T prmend cilat shtete bjn pjes n Oqeani

N.M - T shpjegoj origjinn e formimit t ishujve t OqeanisN.L - T vlersoj far ofrojn kushtet klimatike dhe bimsia pr zhvillimin ekonomik t OqeanisHarta fizike, klimatike, bimsis, pasurive minerare etj., t Oqeanis.

59OQEANIA DHE VENDET POLARE7. 2Popullsia dhe veprimtaria ekonomikeN.B - T prshkruaj tiparet e popullsis s Oqeanis

N.M - T analizoj veorit e zhvillimit ekonomikN.L - T evidentoj problemet q iu dalin banoreve t Oqeanis n t ardhmenHarta politike, ekonomike, pasurive minerare, popullsis, t dhna statistikore etj., t Oqeanis.

607. 3AustraliaN.B - T tregoj far resursesh ofrojn kushtet natyrore t Australis

N.M - T analizoj zhvillimin industrial t Australis

N.L - T shpjegoj faktort q kan ndikuar n zhvillimin e lart t bujqsisHarta fizike, ekonomike, klimatike, bimsis, pasurive minerare, t dhna statistikore etj., t Australis.

617. 4Zelanda e Re dhe Papua - Guineja e ReN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Zelands s Re dhe Guines s Re

N.M - T tregoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t Zelands se Re dhe Guines s Re

N.L - T shpjegoj pse Zelanda e Re ka nivel t lart ekonomik dhe Guineja e Re ka nivel t ult

Harta fizike, klimatike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj. t Zeland se Re dhe Papua - Guines s Re

627. 5Melanezia, Mikronezia, PolineziaN.B - T tregoj far ndryshimesh ekzistojn n kushtet natyrore t ktyre ishujve

N.M - T shpjegoj faktort q ndikojn n zhvillimin ekonomik

N.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn n zhvillimin ekonomik midis Melanezis, Mikronezis dhe PolinezisHarta fizike, klimatike, bimsis, pasurive minerare, etj

63

7. 6Antarktida dhe ArktikaN.B - Tregoj ekspeditat e bra pr njohjen e vendeve polare

N.M - T analizoj kushtet natyrore t vendeve polareN.L - T shpjegoj far mund t ndodh n rast se shkrin akullnaja e Antarktids dhe e Groenlands Harta fizike, ekonomike, politike, klimatike etj., pr Arktiken dhe Antarktidn.

647. 7Pun praktike: Harta e veorive natyrore, politike dhe ekonomikeHarta fizike, politike, ekonomike, klimatike etj., t Arktiks dhe Antarktids.

Modul 1

Tema : Resurset e prtritshme

Objektivat pedagogjike:

1. T rendis resurset e prtritshme q ka prdorur historikisht shoqria njerzore.

2. T prshkruaj resurset, t cilat kan gjetur m tepr prdorim n ditt e sotme.

3. T diskutoj mbi masat q duhen marr pr mbrojtjen dhe rigjenerimin e ktyre resurseve.

Konceptet e reja: resurse, energji gjeotermike, energji e baticave, shkretzim i tokave, metoda biologjike etj.

Struktura e Msimit: PNP

Parashikim: Nxnsit duhet t thon far din apo mendojn pr temn. Msuesi i shnon n drrasn e zez n kolonn e par. N kolonn e dyt shnohen pyetjet dhe paqartsit q dalin nga zbrthimi i tems dua t di. N kolonn msova, pyeten nxnsit pr informacionin q kan zbuluar .

D (di)D (dua t di)M (msova m shum)

Ajri

Uji

Toka

Bimsia

Era

jan pasuri t t natyrs - Si sht prdorur uji dhe energjia e tij?

- Si shfrytzohet energjia diellore?

- Uji sht prdorur n shum drejtime: ujitje, lundrim, peshkim, uj i pijshm, sot pr prodhimin e energjis elektrike etj.

- Energjia diellore sht burimi kryesor i jets n tok

- Sot ajo shfrytzohet pr prodhimin e energjis elektrike nprmjet centraleve q punojn me energji diellore

Toka

Ku qndron rndsia e dherave?Dherat bjn t mundur t rritet bimsia, por ato mund t dmtohen nga agjentt natyror dhe njeriu.

Ekziston edhe energjia e

baticave - far sht kjo energji?

- Cilat vende e prdorin?- Ajo prdoret n vendet ku prparimi i ujit t detit sht i madh. Aty energjia e valve sht e madhe.

- Sot e prdorin disa vende si Kanadaja, Britania e Madhe, ShBA-ja, etj

Energjia e ers prdoret gjersisht- Kur sht shfrytzuar pr her t par?

- Po sot si shfrytzohet?-Q n lashtsi, n mullinjt e blojs, n lundrim etj.

- Sot shum vende e shfrytzojn sidomos vendet me mundsi t lart ekonomike dhe ato vende ku forca dhe shpejtsia e ers

sht e madhe (ShBA-ja, Danimarka, Austria, Holanda etj.)

Ndrtimi i njohurive:

Nxnsit lexojn pr disa minuta ku prdoren resurset e prtritshme dhe si duhet ti mbrojm ato.

Klasa ndahet n grupe dhe plotson hartn e konceptit, t prgatitur nga msuesi.

Ku gjen prdorim uji, energjia diellore, energjia e ers, baticat, zbaticat?

Industria

Mjetet e transportit

Plehrat kimike n bujqsi Ndotjet urbane

Prforcimi (shkrim i lir)

Msuesi shkruan pyetje rreth tems dhe nxnsi prgjigjet, diskuton n grupe dhe pr 5 minuta i shkruan n fletore ose drras. Pr shembull:

- Resurset e prtritshme jan: ____________________

- Ato prdoren n shum drejtime: ____________________

- Masat q duhen t merren pr mbrojtjen e tyre jan: ___________________

Vlersimi i nxnsve

Modul 2

Tema : Vendet e pasura dhe vendet e varfra


1. T listoj vendet e varfra e t pasura n bot.

2. T dalloj n baz t treguesve tiparet dhe veorit e klasifikimit t tyre.

3. T krahasoj nivelin e zhvillimit t jetess t vendeve t zhvilluara dhe vendeve n zhvillim.

Mjetet: Hart fizike dhe ekonomike e bots, atlase t ndryshme.

Burime informacioni: teksti, interneti.

Struktura e msimit: ERR

E. Stuhi mendimesh 5

R. DRTA 30

R. Teknika e pyetjeve 10

Evokimi (stuhi mendimesh)

Msuesi shkruan n tabel temn dhe shtjet kryesore t msimit, objektivat.

Iu krkon nxnsve far din apo kan dgjuar pr vendet e pasura e t varfra n bot, cilat jan ato?

Mendimet e nxnsve shkruhen n drras.

Realizimi i kuptimit (DRTA)

Ky aktivitet mund t realizohet praktikisht n kt mnyr:

mendoni pr kt grupim?prova keni?Cilt jan treguesit e tyre?

Pr t plotsuar tabeln msuesi bn pyetje, t cilat prqendrojn vmendjen e lexuesve te titulli i msimit dhe ilustrime t zgjedhura. Msimi fillon me diskutimin: dini pr vendet e pasura n bot? Po t varfra? Pse mendoni kshtu?

Parashikimet shkruhen n drrasn e zez, m pas nxnsi lexon tekstin dhe jep parashikime t tjera deri n fund.

Reflektimi (teknika e pyetjeve )

Nxnsit punojn n grupe dyshe dhe iu prgjigjen pyetjeve.

- tregues prdoren pr grupimin e vendeve t pasura ose t varfra?

- Cilat vende bjn pjes n grupin e par sipas BB-s?

- Cilat vende bjn pjes n grupin e dyt, tret, katrt?

- tregues prdoren n grupimin sipas FAO?

- tregues merren pr prcaktimin e nivelit t ktyre vendeve nga OKB-ja?

- keni dgjuar pr Tigrat e Azis?

Vlersimi i ors

Modul 3

Tema: Lvizjet migratore


1. T tregoj format e migrimeve. quhet migrim i jashtm dhe i brendshm?

2. T rendit shkaqet e migrimeve, llojet e tyre, arsyet e migrimeve n periudha t ndryshme kohore.

3. T analizoj pasojat negative dhe pozitive t migrimeve n bot dhe n vendin ton.

Mjetet: Hart fiziko- ekonomike e bots, atlase etj.


E. Grupi i mendimeve 5

R. Harta e t pyeturit 30

R. Diagrami i Venit 10

Zhvillimi i msimit

Msuesi, pasi trheq vmendjen e nxnsve pr temn, shtjet dhe objektivat msimore, iu krkon t lexojn pr pes minuta temn e msimit duke sjell nj list me ide dhe fakte pr dukurit e migrimit. Mendimet e nxnsve grupohen n skemn e mposhtme:

Realizimi i kuptimit (harta e t pyeturit)

Iu krkohet nxnsve t punojn n ift dhe t shkruajn n fletore prgjigjet e pyetjeve prkatse. Ndihmohen nxnsit q tiu afrohen prgjigjeve q pret msuesi.

Harta e t pyeturit

Reflektimi (Diagrami i Venit )

Format e migrimitLlojet e migrimit Shkaqet e migrimit

Vlersimi i ors

Modul 4

Tema : Amerika Latine. Karakteristikat e prgjithshme

Objektivat pedagogjike

1. T prshkruaj kushtet natyrore t vendeve t Ameriks Latine.

2. T shpjegoj tiparet e popullsis s vendeve t Ameriks Latine.

3. T analizoj ekonomin e vendeve t Ameriks Latine duke i krahasuar me njra-tjetrn.

Fjale kye: gjuha spanjolle, portugalishtja, vende t kolonizuara, zezakt afrikan, Amazona, eksplozion demografik, kultura bujqsore tropikale.

Mjetet: Hart fizike dhe ekonomike e Ameriks Veriore, Qendrore dhe Jugore.

Burimet e informacionit: Teksti, burime interneti etj.


E. Parashikimi me terma paraprak 10


R. Diagrami i Venit 15

Evokimi (parashikimi me terma paraprak)

Jepen termat: Vendet e Ameriks Latine, spanjisht, portugalisht, vende t kolonizuara, raca t ndryshme, kultura t ndryshme.

Nxnsit formulojn me shkrim individualisht nga nj fjali pr do term, por q t ken lidhje me tyre.

Msuesi shkruan n drrasn e zez variantet m interesante t fjalive t krijuara nga nxnsit.

Realizimi i kuptimit (teknika e pyetjeve)

- Nxnsit lexojn tekstin Amerika Latine, nnvizohen pjest kryesore.

- Nxnsit diskutojn dhe shkruajn individualisht n fletore prgjigjet e pyetjeve.

Reflektim (Diagrami i Venit)

Dallimet

Qendrat urbane n SHBAT prbashktatDallimet

Qendrat urbane n A. Latine

_____________________

_____________________

_____________________

_______________________

Moduli 5

Rajoni i Afriks Mesdhetare


1. T tregoj vendet q bjn pjes n rajonin e Afriks Mesdhetare dhe pozicionin gjeografik t tyre.

2. T prshkruaj ekonomin dhe rolin q luan prodhimi i nafts, gazit dhe mineraleve t tjera n ekonomin e ktyre vendeve.

3. T krahasoj zonat bregdetare me ato n brendsi t rajonit pr nga zhvillimi i tyre.

Mjetet e puns: Hart fiziko-gjeografike e Afriks dhe e pellgut t Mesdheut, atlas etj.

Fjale kye : Afrika, malet Atlas, Sahara, Mesdhe, oaze, kultura bujqsore, arabt, berbert, vende koloniale, naft, fosforite.

Burimi i informacionit: Teksti, interneti.

Struktura e msimit ERR

E. Brainstorming 10


R. Kllaster 10

Evokimi (Brainstorming)

Pyetje

- Cilat jan shtetet e Afriks Mesdhetare?

-Tregohen n hart kto vende dhe pozicioni gjeografik i tyre.

Realizimi i kuptimit (teknika e pyetjeve)

Ndahet klasa n grupe. do grup ka hartn e t pyeturit pr temn Afrika Mesdhetare. Lexohet nga nxnsi teksti dhe burimet e tjera t informacionit. Nnvizohen shtjet kryesore q i shrbejn nxnsit pr prgjigjen e pyetjeve. Nxnsit shnojn n fletore dhe plotsojn hartn e t pyeturit.

Reflektimi (kllaster) Nxnsit, n grupe, plotsojn tabeln kllaster.

Vlersimi i ors

Moduli 6

Tema : Lindja e Mesme, Arabia Saudite, Irani, Iraku


1. T evidentoj pozitn gjeografike t vendeve t Lindjes s Mesme dhe shtetet q e prbjn at.

2. T prshkruaj klimn dhe tiparet e popullsis s ktyre vendeve.

3. T analizoj vlerat ekonomike t ktyre vendeve nga nxjerrja dhe prpunimi i nafts si dhe zhvillimi i degve t tjera t ekonomis.Mjetet: Teksti, hart fizike dhe ekonomike e Azis Jugperndimore, atlas etj.

Fjale kye: Lindje e Mesme, shkrettira, gadishulli Arabik, Mesopotamia, nafta, gazi, feja islame.

Metodat: Stuhi mendimesh, fjali - koment diskutimi.

1 Parashikimi:

Lindja e Mesme vendet q bjn pjes: Arabia Saudite, Irani, Iraku, Kuvajti, Katari, Jemeni, Omani Bahrein, Emiratet e Bashkuara Arabe.

Ku shtrihen kto vende?

Prgjigjja: N pjesn jugperndimore t kontinentit t Azis.

far dini pr kto vende?

Jan t pasura me naft?

Quhen bota arabe.

Predikojn besimin islam.

Si sht klima e ksaj zone?

E that, mungojn reshjet, bimsia e varfr.

Ku shtrihen kto vende?

Lindja e Mesme shtrihet nga Deti i Kuq dhe Arabik deri n detin Kaspik n veri.

Popullsia dhe ekonomia D(di)D(dua t di)M(msova m shum)

Popujt q jetojn jan persiant, kurdt, arabt etj. - Ata kan pasur shpeshher konflikte t armatosura Irak-Kuvajt, Iran Irak.

- far tiparesh ka secili shtet?

- Cili prej tyre sht prodhuesi m i madh i nafts. - Irani prbhet nga perst, kurdt, azerbajxhant.

-Irani ka naft, gaz, plumb, bakr, hekur, krom.

-Iraku prbhet nga arab, turq dhe kurd.

- Arabia Saudite sht prodhuesi m i madh botror i nafts.

- Qytetet Riadi, Meka, Medina

2 Ndrtimi i njohurive ( harta e koncepteve)

3. Prforcimi:

- Nxnsi shkruan njohurit q mori pr vendet e Lindjes se Mesme duke i analizuar me grupe pune.

- Njri grup analizon Arabin Saudite.

- Grupi i dyt analizon Iranin.

- Grupi i tret analizon Irakun.

- Nxirren pyetjet: far kan t prbashkta kto vende ? Po t veanta?

- N fund prdoret krahasimi pr mnyrn e zhvillimit ekonomik t ktyre vendeve.

N fund bhet vlersimi i nxnsve.

Teste orientuese

1. Jetgjatsin m t madhe n bot e kan:

a- suedezt; b- francezt; c- kanadezt; d- japonezt.

2. N cilin shtet fliten katr gjuh zyrtare?

a- Suedi; b- Finland; c- Zvicr; d- Danimark

3. Cili resurs bn pjes te resurset e prtritshme?

a) nafta; b) uji; c) mermeri; d) gipsi

4. Cili nga resurset e mposhtme bn pjes n resurset metalike:

a- bazalti; b- fosforitet; c- limonitet; d- shistet bituminoze.

5. Sasia minimale e kalorive q duhet t konsumoj njeriu n dit sht:

a- 2 000 kalori; b- 2 400 kalori; c- 2 800 kalori; d- 3 200 kalori.

6. OKB- ja sht themeluar n vitin:

a- 1945; b- 1947; c- 1950; d- 1955.7. Lumi m i gjat n t dy Amerikat sht:

a- Kolorado; b- Misisipi; c- Amazona; d- Orinoko.

8. Kanioni i Madh i Kolorados ndodhet n:

a- Kanada; b- ShBA; c- Meksik; d- Brazil.

9. N cilin shtet, popullsia qytetare sht m e lart se 90%:

a- Brazil; b- Argjentin; c- Peru; d- Meksik.

10- Qyteti Lima sht kryeqyteti i:

a- Brazilit; b- Kolumbis; c- Perus; d- Venezuels.

11. Pampa ndodhet n:

a- Venezuel; b- Argjentin; c- Kolumbi; d- Meksik

12. Lumi me prurjen ujore m t madhe n Afrik sht:

a- Nili; b- Kongo; c- Zambezi; d- Niger.

13. Cila nga shtetet e mposhtme dallohet pr nxjerrjen e diamanteve:

a- Nigeria; b- Tunizia; Namibia; d- adi.

14. Cila nga shtetet e me poshtme ka te ardhurat m t larta pr frym n vit:

a- Tunizia; b- RA Jugore; c- Tanzania; d- Egjipti.

15. Maja Everest (Xhomolungma) e ka lartsin:

a- 8 648 m; b- 8 748 m; c- 8 848 m; d- 8 898 m.

16. Cila nga shtetet e mposhtme prodhon m tepr naft n bot:

a- Kina; b- Indonezia; c- Arabia Saudite; d- Kuvajti

17. Cila nga shtetet e mposhtme sht prodhuesja m e madhe i ajit n bot:

a- Kina; b- Japonia; d- Indonezia; d- India.

18. Cilat nga shtetet e mposhtme bjn pjes n Tigrat e Azis:

a- Singapori; b- Koreja e Jugut; c- Kuvajti; d- Izraeli.

19. Cila nga kafsht e mposhtme sht karakteristike pr Australin:

a- Ariu Panda; b- Kanguri; c- Deveja; d- Zebra.

20. Cili nga shtetet e Oqeanis ka rreth 30 mij dollar t ardhura vjetore pr frym:

a- Samoa; b- Fixhi; c- Nauru; d- Papua- Guineja e Re.

Prgjigje e testeve

1. d; 2. c; 3. b; 4. c; 5. b; 6. a; 7. b; 8. b; 9. b; 10. c;

11. b; 12. b; 13. c; 14. b; 15. c; 16. c; 17. d; 18. a,b; 19. b; 20-c.E. baticave

E. diellore

E. gjeotermike

E. ers

Bimsia

Tokat

E. ujit

Ajri

Resurset e prtritshme

Ndotsit e resurseve

Masat q duhen marr

T bhet pastrimi kimik dhe mekanik i ujit

T mbrohen tokat nga shkatrrimi dhe toksikimi

T prdoren m pak lnd djegse ndotse

T prdoren teknologji t pastra

T paksohen gazrat helmues n atmosfer

Format e migrimit

Migrimi

Shkaqet e migrimit

Po pr vendin ton pas 1990?

far pasojash pozitive sjell migrimi?

far pasojash negative sjell migrim?

Si ka lvizur popullsia n vendin ton pas 1990?

Cili sht shkaku i migrimit n vendin ton?

Si ka ndodhur kjo dukuri n vendin ton ?

Cilat jan shkaqet e migrimit?

Cilat jan format e migrimit ?

Csht migrimi?

Migrimi

Ku jetojn ata?

N cilat prej ktyre vendeve sht i zhvilluar turizmi?

Cilat jan kulturat tropikale q kultivohen n plantacionet e ktyre vendeve?

Csht eksplozioni demografik?

Cilat grupe etnike prbjn popullsin e ktij rajoni?

Cilat jan qendrat m t mdha urbane t ktyre shteteve?

Cilat jan gjuht q flet kjo popullsi?

Amerika Latine

Cilat jan shtetet q prbjn kt rajon?

Cila sht klima e ktyre vendeve?

Cilat jan shtetet q e prbjn at?

Afrika Mesdhetareare

Cilat jan t veantat e ekonomis s ktyre vendeve?

far klime ka rajoni?

far tiparesh ka popullsia e rajonit?

Cilat jan veorit e pozits gjeogafike?

Ekonomia

Shtetet q e prbjn

Pozita gjeografike

Grupet e popullsis

Rajoni mesdhetar

Cilat jan kto vende?

Ku shtrihen?

Cilat jan t veantat e ktyre vendeve ?

Lindja e Mesme

1

liber mesuesi gjeografi 8

Documents