Lnda : Metodologji e teoris s muziksProfesori : Studenti :Drinor Zymberaj Agron KalludraMELODIAMelodia sht nj varg tingujsh me lartsi dhe zgjatje t ndryshme i cili e formon nj trsi me prmbajtje t kuptueshme dhe logjike. Melodit dallohen pr kah karakteri i tyre, kshtuq kemi melodi kontinuale (t vazhdueshme) melodi q krakterizohet me krcime t ndryshme brenda saj. Gjat historis melodia psoi ndryshime n karakter, kshtuq n Barok, si karakteristik e melodive sht motorrika, n Klasicizm simetria e n Romantizm kndueshmria dhe shtrirja e gjr e melodis. Sot, n muzikn elektronike melodia sht e sinkronizuar (dmth, e vendosur npr distanca kohore t rregullta), me vendosje shkallore npr hapat muzikor .Kuptimi m i thjesht muzikor i nj melodie paraqitet me 4 njsi metrike t quajtura takte. Mendime m t gjra melodike mund t paraqesim me m shum takte (8 e m shum).Pr paraqitjen sa m t mir dhe t efektshme t melodis ne, prpos simboleve notale, shrbehemi dhe me simbole tjera t cilat ate do ta bnin sa m konkrete dhe t qart pr luajtje ose kndim. Pr kt, n teorin muzikore jan shtjelluar shum simbole duke filluar nga ato m t thjeshtat e deri te ato m komplekset. Duhet t cekim se secili kompozitor i cili e ka komponuar nj pjes t caktuar muzikore, prpos simboleve t rndomta q prdoren n muzik, ai ka t drejt t vendos edhe simbole t veta origjinale, me t ciln ai mton ta prezentoj mnyrn e luajtjes (ose kndimit) t veprs.Vija melodike i ka disa karakteristika, t cilat s bashku e prshkruajn ate :1. E ka konturn q do t thot formn e lvizjes s saj ku prfshihen ngritjet, uljet, arkadat, valvitjet, ose ndonj lvizje tjetr.2. E ka vendshtrirjen e vet n hapsirn e lartsive tingullore t cilat veshi i njeriut mund ti pranoj. Disa melodi primitive (t thjeshta) e kan vendshtrirjen mes dy tingujve. Por nse marrim ndonj melodi m komplekse shohim se ajo mund t shtrihet edhe deri n dy oktava.3. Melodia e ka shkalln n t ciln sht e ndrtuar. Shkalla sht, si e dijm sht nj sistem tingllor mbi t cilin mund t ndrtohet nj melodi.SHENJAT E SHARTIMITShenjat e shartimit n muzik quhen ato shenja me an t t cilave ne ia ndrrojm lartsin tingullit. Varsisht se a e ulim apo e ngrejm tonin ato i ndajm n ngritse (diez), zbritse (bemol) dhe shlyese (bekuadr).Varsisht prej prdorimit kto shenja (apo m mir t themi parashenja) mund t jen :1. aksidentale (t rastsishme) :ku ato shenohen vetm para nots t cils dshirojm t ia ndrrojm lartsin. Shenohen n t njejtin nivel me notn (si n vij ashtu n hapsir t pentagramit) dhe vlejn pr notn e njejt brenda taktit.2. t prhershme (ose armatur) :t cilat shenohen n fillim t pentagramit menjher pas elsit muzikor. Kto shenja vlejn pr t gjitha notat q duhet t ngriten (apo zbriten). Kshtu paraqitet tonaliteti i kompozimit.3. prkujtuese (siguruese) :kto parashenja shenohen para note n kllapa dhe e prkujtojn ekzekutuesin se shenja e caktuar vlen ende :apo nuk vlen m :Tri parashenjatNgritsja (diezi) sht shenj e cila e ngrit notn pr nj gjysm toni dhe (si edhe t gjitha parashenjat tjera) shenohet para nots :Emrit t nots i shtohet prapashtesa -is, (p.sh. f-is= fis, c-is=cis, etj.).Zbritsja (bemoli) sht shenj e cila e zbret notn pr nj gjysm toni :Edhe kjo shenohet para note , ndrsa nota e zbritur e merr prapashtesn -es, (p.sh. g-es=ges, a-es=as, e-es=es, etj.). Nota h e zbritur lexohet si hes, mirpo n prdorim t gjer lexohet si be.Shlyesja (bekuadri) sht shenj q e shlyen (e zhbn) rndsin e parashenjs paraprake (ngritses apo zbritses). Shenohet para note :Prve ktyre shenjave, ekzistojn edhe shenja shartimi dyfishe, t cilat na tregojn se nj not e caktuar duhet t ngritet respektivisht zbritet pr dy semitone gjegjsisht nj ton t plot. Ato duken kshtu :Kto shenja prdoren n ato raste kur kur nota q do t zbritet apo ngritet ka nevoj ta bj kt edhe njher. Notat e ktilla e marrin prapashtesn - isis gjegjsisht -eses. Psh. fis-is, gis-is, eis-is dhe ges-es, fes-es, ces-es, etj.Muzika mikrotonaleMuzika mikrotonale sht ajo muzik n t ciln prdoren t ashtuquajturat mikrotone, intervale m t vogla se semitonet. kjo i referohet muziks ecila nuk i prket sistemit muzikal Perndimor n t cilin prdoren 12 intervale brenda nj oktave.Sistemet tradicionale induse, indoneziane, tajlandeze, birmaneze dhe shum lloje tjera t muziks afrikane, mund t themi se konsiderohen si muzik mikrotonale. Termi mikrotonal sht propozuar nga shum teoriticient dhe kompozitor. Ivan Wycshnegradsky e ka prdorur termin ultra-kromatizm pr intervalet m t vogla se semitonet dhe infra-kromatizm pr intervalet m t mdha se semitonet.Intervale m t vogla jan edhe erektonet, t cilat prdoren shum sidomos n muzikn arabe dhe turke. Ato e kan formn :Renditja sht kjo :- erekton diezis- diezis- diezis 3/4 t tonit- erekton bemol- bemol- dhe dy variantet e bemolit 3/4 t tonit.