muh_eko_4

Prof. Dr.Birol ELEVLİ Mühendislik Ekonomisi

ENFLASYON

ENFLASYON : ENFLASYON : Zamana bağlı olarak fiyatların Zamana bağlı olarak fiyatların yükselme/artma düzeyini tanımlayan ekonomik yükselme/artma düzeyini tanımlayan ekonomik bir kavramdır.bir kavramdır.

Gelir, gider ve faiz oranlarını içeren tüm ekonomik Gelir, gider ve faiz oranlarını içeren tüm ekonomik olaylar enflasyondan etkilenirlerolaylar enflasyondan etkilenirler

DEFLASYON: DEFLASYON: Fiyatların Fiyatların düzeyindeki genel düzeyindeki genel azalışı ifade eder,azalışı ifade eder,


Enflasyonun Sebepleri

Yetersiz mal ve hizmet üretimi,Yetersiz mal ve hizmet üretimi, Gereksiz kamu harcamaları,Gereksiz kamu harcamaları, Karşılıksız para basımı, KİT ürünlerine yapılan Karşılıksız para basımı, KİT ürünlerine yapılan

zamlar,zamlar, Ekonomik canlanma,Ekonomik canlanma, Yüksek karlar,Yüksek karlar, İşçi ücretlerinin yüksek tutulması,İşçi ücretlerinin yüksek tutulması, Faiz artışı,Faiz artışı, Devalüasyon,Devalüasyon, Enflasyon beklentisi,Enflasyon beklentisi, Yoğun alt yapı yatırımlarıYoğun alt yapı yatırımları Vs.Vs.


Enflasyonun Ölçülmesi

Enflasyon iki şekilde ifade edilir,Enflasyon iki şekilde ifade edilir,Genel Enflasyon oranıGenel Enflasyon oranıSpesifik enflasyon oranıSpesifik enflasyon oranı

Genel enflasyon oranını ölçmede genellikle Genel enflasyon oranını ölçmede genellikle değişik bazı endeksler kullanılır.Bunların en değişik bazı endeksler kullanılır.Bunların en yaygını;yaygını;

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)GSYİH Deflatörü


TÜFE

Perakende fiyatlara göre hesaplanan bir endekstir. Tüketicinin satın alıp tükettiği mal ve hizmetleri en iyi temsil edecek

mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeler incelenir. Ele alınan mal ve hizmetlerin her birine orta sınıf bir vatandaşın

bütçesinden ayırdığı paya göre bir ağırlık verilir. Bu ağırlıkların toplamı 1’e eşittir.

Mal sepetinde 2012 yılı için 444 ürün 1169 ürün çeşidi var. Her yıl ocak ayında yenilenir.2012 yılı için 9 ürün çıkıp, 12 yeni ürün eklendi.

Her ayın belli bir gününde veya günlerinde sepetteki mal ve hizmetlerin fiyatları öğrenilip bu mal ve hizmetlerin fiyatlarının ağırlıklı ortalaması bulunur ve bundan aylık TÜFE elde edilir.

Aylık TÜFE’lerden yıllık TÜFE ve dolayısıyla yıllık enflasyon oranı iki şekilde hesaplanır.

Bir önceki yılın aynı ayına göre % değişme

Yıllık ortalama fiyattaki % değişme


2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeks Rakamları

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık

2003 94,77 96,23 98,12 99,09 100,04 100,12 99,93 100,09 101,44 102,38 103,68 104,12

2004 104,81 105,35 106,36 106,89 107,35 107,21 107,72 108,54 109,57 112,03 113,50 113,86

2005 114,49 114,51 114,81 115,63 116,69 116,81 116,14 117,13 118,33 120,45 122,14 122,65

2006 123,57 123,84 124,18 125,84 128,20 128,63 129,72 129,15 130,81 132,47 134,18 134,49

2007 135,84 136,42 137,67 139,33 140,03 139,69 138,67 138,70 140,13 142,67 145,45 145,77

2008 146,94 148,84 150,27 152,79 155,07 154,51 155,40 155,02 155,72 159,77 161,10 160,44

2009 160,90 160,35 162,12 162,15 163,19 163,37 163,78 163,29 163,93 167,88 170,01

2010 174,07 176,59 177,62 178,68 178,04 177,04 176,19 176,90 179,07 182,35 182,40 181,85

2011 182,60 183,93 184,70 186,30 190,81 188,08 187,31 188,67 190,09 196,31 199,70 200,85

2012 201,98

Yıllık Ort.

100,00

108,60


2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeks Rakamları

Aralık 2004'teki TÜFE Değeri 113,862004 Yılı Enf. Oranı= 1 1 0,0935 %9,35

Aralık 2003'teki TÜFE Değeri 104,12

2004 için yıllık ortalama 108,602004 Yılı Enf. Oranı= 1 1 0,086 %8,6

2003 için yıllık ortalama 100,00


ÜFE

Üreticilerin üretip sattığı hammadde, ara mal ve nihai malların fiyatlarının ağırlıklı ortalamasının hesaplanması ile elde edilir.

Ele alınan fiyatlar firmaların sattığı malların, vergiler, ulaştırma masrafları, perakende ve toptan ticaret payı hariç, fabrika çıkış fiyatlarıdır.

Kapsadığı sektörler Tarım, avcılık ve ormancılık Balıkçılık Madencilik ve taşocakçılığı İmalat sanayi Elektrik, gaz ve su


GSYİH Deflatörü

Nominal GSYİH’daki artışlar; Üretimdeki artışlar Fiyatlardaki artışlar

Reel GSYİH’daki artışlar Üretimdeki artışlar

Nominal GSYİH’yı Reel GSYİH’ya böldüğümüzde, GSYİH Deflatörü diye adlandırılan bir fiyat endeksi elde edilir. Bu endeksteki değişmeler enflasyon oranını verir.

1

Nominal GSYİHGSYİH Deflatörü= 100

Reel GSYİH

GSYİH Deflatörü1

GSYİH Deflatörüt

p

t

g


Enflasyon Oranı

Enflasyon oranı iki Enflasyon oranı iki şekilde ifade edilebilir;şekilde ifade edilebilir;

Genel enflasyon Genel enflasyon oranıoranı: : TÜFE TÜFE kullanılarak kullanılarak hesaplanırhesaplanır

Spesifik Spesifik enflasyon oranı:enflasyon oranı: Gözönüne alınan Gözönüne alınan ürünün fiyatındaki ürünün fiyatındaki değişim oranıdırdeğişim oranıdır..

1

1

n nn

n

TUFE TUFEJ

TUFE

1/

0

1n

nf

LJ

L


Ortalama Enflasyon Oranı

Enflasyon oranı genellikle yıllık bazda hesaplanır. Enflasyon oranı genellikle yıllık bazda hesaplanır. Ancak bazen ekonomik analizlerde, daha uzun Ancak bazen ekonomik analizlerde, daha uzun süreli dönem için ortalama enflasyon oranını süreli dönem için ortalama enflasyon oranını bilmek gerekir. Bu durumda enflasyon oranlarının bilmek gerekir. Bu durumda enflasyon oranlarının aritmetik ortalaması yerine, yıllık enflasyonlar aritmetik ortalaması yerine, yıllık enflasyonlar oranlarının katkılarının ortalaması alınır.oranlarının katkılarının ortalaması alınır.

Örnek: 1.yıl enflasyon %4, 2.yıl %8 ise, ortalama Örnek: 1.yıl enflasyon %4, 2.yıl %8 ise, ortalama

enflasyon nedir? Bunu 100 TL örnekle yapalım.enflasyon nedir? Bunu 100 TL örnekle yapalım.

F=100(1+0.04)(1+0.08)=112.32F=100(1+0.04)(1+0.08)=112.32

Sonrada bu artış için yıllık faizi bulalım;Sonrada bu artış için yıllık faizi bulalım;

f=(F/P)f=(F/P)1/n1/n-1=(112.31/100)-1=(112.31/100)1/21/2-1=%5.98-1=%5.98


Sabit Para-Geçerli Para

Enflasyon nedeniyle paranın satın alma gücü zamanla Enflasyon nedeniyle paranın satın alma gücü zamanla değişecektir. Farklı dönemlerdeki paranın satın alma değişecektir. Farklı dönemlerdeki paranın satın alma gücünü mukayese edebilmek için, paranın satın alma gücünü mukayese edebilmek için, paranın satın alma gücünü ortak değere getirmek gerekir. gücünü ortak değere getirmek gerekir.

Geçerli Para (Mevcut): Ödeme veya gelirde fiili olarak Geçerli Para (Mevcut): Ödeme veya gelirde fiili olarak kullanılan paradır. Genellikle enflasyon oranı katılarak kullanılan paradır. Genellikle enflasyon oranı katılarak hesaplanır,hesaplanır,

Sabit Para: Paranın zamandan bağımsız olarak satın alma Sabit Para: Paranın zamandan bağımsız olarak satın alma gücünü ifade eder.gücünü ifade eder.

Her iki para arasındaki ilişki aşağıdaki gibidir;oranı iki şekilde Her iki para arasındaki ilişki aşağıdaki gibidir;oranı iki şekilde ifade edilebilir;ifade edilebilir;

1 )k

k kT C j

TTkk, k anındaki geçerli para, C, k anındaki geçerli para, Ckk, k anındaki sabit para, j genel , k anındaki sabit para, j genel enflasyon oranıenflasyon oranı


Piyasa ve Gerçek Faiz Oranı

Ekonomik hesaplamalarda kullanılan faiz, piyasa faiz oranı, Ekonomik hesaplamalarda kullanılan faiz, piyasa faiz oranı, nominal faiz oranı veya birleştirilmiş faiz oranı olarak nominal faiz oranı veya birleştirilmiş faiz oranı olarak tanımlanır. Bu oran, enflasyon, risk ve diğer bazı tanımlanır. Bu oran, enflasyon, risk ve diğer bazı faktörlerin etkisini yansıtır,faktörlerin etkisini yansıtır,

Gerçek faiz oranı (reel faiz oranı) ise enflasyondan Gerçek faiz oranı (reel faiz oranı) ise enflasyondan arındırılmış faiz oranı olarak tanımlanır.arındırılmış faiz oranı olarak tanımlanır.

Bunlar arasındaki ilişki aşağıdaki gibi bulunur,Bunlar arasındaki ilişki aşağıdaki gibi bulunur,1

11

id

j

dd, gerçek faiz oranı, , gerçek faiz oranı, i,i, piyasa faiz oranı, piyasa faiz oranı, jj ise enflasyon ise enflasyon

Ondokuz Mayıs ÜniversitesiOndokuz Mayıs Üniversitesi

ENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİNİN EKONOMİDEKİ YERİENFLASYONUN ÖLÇÜLMESİNİN EKONOMİDEKİ YERİ

Bir ülkede enflasyon oranının Bir ülkede enflasyon oranının %20, memur maaşlarındaki %20, memur maaşlarındaki artışında %15 olduğunu artışında %15 olduğunu varsayalım. Bu durumda varsayalım. Bu durumda memurların reel maaşındaki memurların reel maaşındaki değişme ne orandadır?değişme ne orandadır?

11

1N

R

YY

P

gg

g

1 1 0,151 1 0,042 %4,2

1 1 0,20N

R

YY

P

gg

g

gYR=reel gelirin artış oranı

gYN=nominal gelirin artış oranı

gp=enflasyon oranı

Memurların maaşı %15 artmış olmasına karşın, genel fiyat düzeyi daha büyük oranda (%20) arttığı için memurlar bir sene öncesine göre bu artan maaşla %4,2 oranında daha az mal ve hizmet satın alabilecektir.

gYN>gp ise gYR>0

gYN=gp ise gYR=0

gYN<gp ise gYR<0


Bir bankaya 1 yıl vade ile 10 milyon TL para yatırdığımızı varsayalım. 1 yıl için mevduatımıza verilecek faiz oranı %12 olsun. Bu 1 yıl içinde enflasyon oranının da %15 olarak gerçekleştiğini varsayalım. O zaman 1 yıl sonunda alacağımız faiz, ana para ve faiz toplamı, reel faiz oranı ve ana para ve faiz toplamının reel değeri ne olur?

Nominal faiz oranı %12 olduğuna göre 1 yıl sonunda alacağımız faiz, 10x0,12=1,2 milyon TL

Anapara ve faiz toplamı, 10+1,2=11,2 milyon TL

Reel faiz oranı,

Anapara ve faiz toplamının reel değeri,

ÖRNEKLER

1 1 0,121 1 0,107 %10,7

1 1 0,15N

RP

ii

g

11,2 11,2

9,74 milyon TL1 1 0,15pg


Böylece 1 yııl sonunda alacağımız 11,2 milyon TL’nin reel (enflasyondan arındırılmış) değeri 9,74 milyon TL olup, dönem başında yatırdığımız 10 milyon TL’den 0,26 milyon TL daha azdır. Reel faiz oranı -%10,7 olduğuna göre dönem başında 10 milyon TL ile alabileceğimiz mal ve hizmetlere göre, dönem sonunda 11,2 milyon TL ile alabileceğimiz mal ve hizmetlerin miktarı %10,7 daha azdır.

ÖRNEKLER


Dört kişilik bir ailenin 2000 yılından sonraki GS maçları için aldığı kombine bilet fiyatları aşağıdadır. Buna göre her yılın ve 7 yıllık ortalama enflasyon oranını bulunuz.

2000-2001 yılı enflasyonu

Ortalama enflasyon oranı

ÖRNEKLER

1

209,44 168,82%24,52

168,82f

1/ 7287,84

1 %9,3168,82of

Yıl 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006Maliyet (TL) 168,82 209,44 228,73 238,75 263,09 276,24 287,84


1. 1995 yılında kazanılan 30000 TL’nin 2006 yılındaki karşılığı nedir?

Tüfe1995=70 Tüfe2006=127

Öncelikle genel enflasyon oranı bulunmalı;

Gelecek değer bağıntısından=30000(1+0,056)11= 54428,57 TL

ÖRNEKLER

1/11 1/11

2006

1995

1271 1 %5,56

70o

TÜFEf

TÜFE


2. Bir arıtma tesisinin yıllık yakıt maliyetinin 1500000 TL olacağı tahmin edilmektedir. Enflasyonsuz faiz oranı %6 ve genel enflasyon oranı %5 olarak beklenmektedir. Bu tesisin 5 yıl için yakıt maliyetinin bugünkü değeri ne olur?

Önce piyasa faizi bulunur

i=i’+f’+i’f’ = 0,06+0,05+0,06x0,05=%11,3

Bugünkü değer bağıntısından

= 1500000x3,67 = 5505000 TL

ÖRNEKLER


ARA VERME ZAMANIMI GELDİ ???


2012 TÜFE SEPETİ

Sepete giren ürünler2012 yılı için TÜFE sepetine eklenen ürün listesinde,

ayran (1 lt), katı meyve sıkacağı, bulaşık deterjanı araba yıkama ücreti, duş jeli, otomobil (2000 cc), otoban geçiş ücreti şehirler arası tren ücreti uçak ücreti cep telefonu görüşme ücreti özel televizyon aidatı , magazin ve dergi

Sepetten çıkan ürünlerüzüm yaprağı, erkek palto, ampul (şeffaf), çamaşır deterjanı (elde yıkama için), enjektör (5 cc’lik), kamera (bilgisayar için, web cam), VCD (film), internet aylık ücreti (Tt-Net-çevirmeli), modem (ADSL)”

Diğer Ürünler

muh_eko_4

Documents

gerek faiz

piyasa faiz

prof