ស្ថាប័នការសិក្សានាឡនាា ចុុះផើាយេ៉យ រពុះមហាភិរមើយ េៅក្នុងេេហទំព័រ

http://www.khmerbuddhism.ca

មហាវិទើាល័យនាឡនាតើំមជើឈមណ្ឌលសិក្ើារពុះពុទធ

សាសនាយ ើងសំៀន់ នាឡនាតើំរក្ុងៀនើតតូចប ុែនែមានមនុសើឝអារស័យេៅក្ុុះក្រ នាឡនាតើបានរបាក្ដ ក្នុងេមពីររពុះៃរតបិដក្និងអដឋក្ថាំេរចើនក្ែនលងក្នុងសម័យពុទធឿល ដូចំ រតង់

េសចក្ែីែដលរពុះពុទធំមាចើស់រាស់េក្វដែសូរតដល់រេហបតីបុរត េះ្ើុះេក្វដែៈ នាឡនាតើាំងេៅៅងើយពីរក្ុងរាជរេឹុះៃនមេធរដឋចំនួន ១ េយជន៍ រពុះពុទធំមាចើស់រទង់ពុទធដំេណ្ើរផលូវៅងើយេហើយរបថាប់សរមាក្រតង់រក្ុងនាឡនាតើេនុះ រពុះសងីតិឿោរើយបានអាងេសចក្ែីរតង់េនុះថា អនែរា ច រាជេហំ អនែរា ច នាឡនទំ រវាងរក្ុងរាជរេឹុះ និង នាឡនាតើ ំេដើម ។ សរមង់េសចក្ែីខ្លុះៃនសុតែនែបិដក្ ទីឃនិឿយ បឋមភាេ សីលក្នធវេ រពហមំលសូរតថា៖

"េៅសម័យមួយ រពុះមានរពុះភាេំមាចើស់រទង់ពុទធដំេណ្ើរផលូវៅងើយរវាងរក្ុងរាជរេឹុះនិងនាឡនទរេមរពមទំងភិក្ុសងើេរចើនចំនួន ៥០០ រូប ឯសុបើបិយបរិព្វើជក្ក្៏េធវើដំេណ្ើរផលូវៅងើយរវាងរក្ុងរាជរេឹុះនិងនាឡនទរេមំមួយនឹងក្ូនសិសើឝ េះ្ើុះរពហមទតែែដរ.... "

នាឡនទរេមេនុះំរសុក្ក្ំេណ្ើតរបស់រពុះសារីបុរតេះ្ើុះេដើមរបស់េោក្ េឺ ឧបតិសើឝៈែដលំអេសាវ័ក្សាឍើំរបស់រពុះសមា្ើសមពុទធំមាចើស់ៃនេយើង រពុះសារីបុរតំបុរតក្តញ្ដូ រតូវឿរជួយសេ្ៃ្ើុះេៈមរសីែដលមិនទន់រាប់អានរពុះពុទធ

សាសនាេទើបរតូវេធវើដំេណ្ើរេៅឿន់រសុក្ក្ំេណ្ើតរបស់ខ្លួន េេលបំណ្ងរបស់រពុះសារីបុរតែដលបានេធវើដំេណ្ើរមក្ឿន់រសុក្ក្ំេណ្ើត េឺ េដើមើបីេរបាសេៈមរសីំេលើក្ចុងេរឿយនិងេដើមើបីចូលបរិនិព្វើនក្នុងរសុក្ក្ំេណ្ើត រពុះសារីបុរតចូលចិតែជួយសេ្ៃ្ើុះេក្មងអនាថាេ្ើនទីពឹងែផនក្ឿរសិក្ើាេរព្ុះេោក្មានជំនាញឯតទេក្មមៀងបញ្ញើេ៉យេហតុថា ក្នុងយុេសម័យេនាុះ លទធិរព្ហមណ្៍របឿន់េរីសេអើងវណ្ណៈយ ើងៀ្ើំង មនុសើឝទន់ទបដូចំចណ្ឌើល ឬ សូរទៈំេដើមមិនអាចសិក្ើាេមពីររពុះេវទបានេទ ទំងក្ំណ្ត់ក្តិឿៀងសងមទុក្ផងថា េបើសូរទៈណ្អានេមពីររពុះេវទ រតូវឿត់អណ្តើតេោល េបើសាឍើប់ រតូវឿត់រតេចៀក្េោល េបើសិក្ើារពុះេវទរតូវពុុះដងខ្លួនំ ២ ចេរមៀក្ េ៉យេមើលេឃើញអសមភាពែផនក្សងមំពិេសស ែផនក្ឿរសិក្ើាយ ើងេនុះ រពុះសមា្ើសមពុទធំមាចើស់ៃនេយើងេទើបរទង់េបើក្ឱឿសឲើយក្ុលបុរតរេប់វណ្ណៈបានចូលមក្បួសក្នុងសាសនារបស់រពុះអងនិងសិក្ើារពុះធមមវិន័យបានេ៉យឥតេរីសេអើង ។

លុុះអំណ្ុះពីរពុះសមា្ើសមពុទធំមាចើស់និងពុទធសាវ័ក្សំៀន់ ៗ េៅ ពុទធបរិស័ទសម័យេរឿយ ៗមក្ក្៏បដិបតែិាមេេលឿរណ្៍ ែដលរពុះសមា្ើសមពុទធំមាចើស់រទង់រតួសរាយទុក្ឲើយ ដូចំ រពុះបាទអេសាក្មហារាជ ឬ មហាក្ើឝរតអងដៃទេទៀតបានក្សាងមហាវិទើាល័យនាឡនាតើេឡើងេដើមើបីផែល់ឿរសិក្ើាដល់សមណ្ៈនិសើឝិតទូេៅេ៉យឥតរបឿន់ពូជសាសន៍ ។

មហាវិទើាល័យនាឡនាតើរីក្ចេរមើនបានរបមាណ្ំ ៨០០ ៅនើំក្៏វិនាសសាបសូនេៅវិញេរឿមក្ណ្តើប់ៃដឥតរារបណ្ីរបស់ពួក្មុសលិមនិងរព្ហមណ្៍ េទុះបីតួេលខ្ែដលក្ំណ្ត់េពលេវោៃនហាយនភាពរបស់មហាវិទើាល័យនាឡនាតើមិនចើាស់ោស់ក្៏េ៉យ ក្៏លមមមានភសែុាងបៃហើញខ្លុះ ៗថា ហាយនភាពៃនសាណើប័ននាឡនាតើបានេក្ើតេឡើងដំណ្លេនើនឹងឿរែដលរពុះពុទធសាសនាោប់េផែើមសាបសូនើយពីរបេទសឥណ្ឌើ ាមក្ំណ្ត់េហតុរបស់ភិក្ុចិនេហៀងោំងបានេរៀបរាប់ថា សេងតេឃើញេសចក្ែីរទុឌេរទមមានេៅទូេៅព្សេពញឥណ្ឌើ េទុះបីក្នុងរេេនាុះ នាឡនាតើេៅំមជើឈមណ្ឌលរពុះពុទធសាសនាែដលក្ំពុងែតរីក្ចេរមើនក្៏េ៉យ ឿរែដលនាឡនាតើរតូវ

ពួក្មុសលិមដុតបំផ្្ើញេោលេធវើឲើយខ្ូចៀតយ ើងដំណ្ំ ភិក្ុេហៀងោំងសេងតេឃើញថា វិបតែិបានេក្ើតេឡើងដល់សាណើប័ននាឡនាតើេហើយ ភិក្ុេហៀងោំងបានេរៀបរាប់ថា៖

"េៅេពលែដលេោក្េធវើដំេណ្ើរមក្ដល់នាឡនាតើ មានភិក្ុសងើអារស័យេៅក្នុងនាឡនាតើចំនួន ១០០០០ រូប" ប ុែនែចំេណ្រឿលតមក្ េៅេពលែដលភិក្ុអ ៊ីជិងេធវើដំេណ្ើរមក្ដល់ឥណ្ឌើបនាតើប់ពីភិក្ុេហៀងោំងមិនប ុនា្ើនៅនើំ េឃើញថា មានភិក្ុសងើអារស័យេៅក្នុងនាឡនាតើែត ៣០០ រូបប ុេណ្្ើុះ េសចក្ែីរទុឌេរទមរបស់រពុះពុទធសាសនាបានេក្ើតៀ្ើំងេឡើង េៅេពលែដលេក្ើតមាននិឿយត្នែៈ ែដលនិឿយេនុះបានយក្ព្ក្ើយរបាមេរបៀនេៅែផើឝផើឝំំមួយនឹងលទធិេយេៈ និងពិធីបួំបួងសួងរបស់លទធិរព្ហមណ្៍ ពុទធសាសនាេដើមរតូវក្ប់ផុងេៅក្នុងលទធិជំេពើបេនុះ ។

េសចក្ែីវិនាសសាបសូនើយរបស់រពុះពុទធសាសនាពីឥណ្ឌើេនុះអាចេក្ើតេចញពីមហារបាជញៃនសាសនារព្ហមណ្៍ដូចំ េោក្ក្ុមារិល និង សងរាោរើយ ទំង ២ នាក្់េនុះេធវើឲើយរពុះពុទធសាសនារេៃ្ើុះរេងើ ប ុែនែសាណើនឿរណ្៍យ ើងេែរេៅនិងៃរពៃផើឝ

បំផុតែដលេួរចងោំសរមាប់ពុទធបរិស័ទ េឺ ឿរែដលពួក្មុសលិមបានវាយសរមុក្ចូលេៅដុតបំផ្្ើញនិងសមា្ើប់ភិក្ុសងើែដលអារស័យេៅក្នុងមហាវិទើាល័យនាឡនាតើេនុះ របវតែិវិទូមុសលិមេះ្ើុះមិនាហើច់(Mi n h a j )បានេរៀបរាប់ថា "េោក្េមាហមម័តបុក្េតៀ(Mo h a mma d Bu k h t i a r ) បានបំផលិចបំផ្្ើញរក្ុងមួយក្នុងរដឋពិហារភាេៀងលិចែដលំរបភពចំេណ្ុះដឹងរបស់រពុះពុទធសាសនា" ទីក្ែនលងេនាុះ េឺ នាឡនាតើហនឹងឯង ។

របភពពត៌មានខ្លុះថា េមទ័ពមុសលមិេះ្ើុះ បតើាខ្ិលជី រពមទំងទហាន ២០០ នាក្់បានសរមុក្ចូលេៅក្នុងមហាវិទើាល័យ នាឡនាតើេហើយនិយយថា៖

"របាឿរេៅទីេនុះ េពញំចែមលក្ែបលក្ែមន យុទធជន(ភិក្ុ)ទំងអស់សុទធែតេសលៀក្ដណ្តប់សំពត់ពណ្៌េលឿង េៅេពលេយើងយក្៉វឿត់ក្មានើក្់េហើយមានើក្់េទៀត ក្៏េៅែតអងុយរពេងើយ មិនែរសក្អងវរសុំជីវិត មិនែរសក្ថ្ូរឈឺោប់" ។

ាមរបភពទីេបតិ៍បានេរៀបរាប់ថា នាឡនាតើរតូវេេបំផលិចបំផ្្ើញំេរចើនដងមុនេពលែដលវិនាសហិនេហាច េលើក្ទី ១

របមាណ្ំ ព.ស. ១១៤៣ បនាតើប់ពីក្ើឝរតក្ុមារេុបតៈទី ១ (សក្រាទិតើយ)ក្សាងមហាវិទើាល័យនាឡនាតើសេរមច េហើយបនាតើប់មក្ ក្ើឝរតេុបតៈពរងីក្ឿរក្សាងបែនែមេទៀត ប ុែនែរតូវបានក្ើឝរតហូណ្ៈ េះ្ើុះ មិហិលរក្ុលបំផ្្ើញេោល ប ុែនែសម័យតមក្ នាឡនាតើបានរុងេរឿងេឡើងមែងេទៀតក្នុងរជជឿលបាលៈទី ២ មានភសែុាងក្នុងសំេណ្រេះ្ើុះថា មញ្ជុរសីមូលក្័លបៈថា៖

ក្ើឝរតបរេទសេះ្ើុះេេមិ(Go mi )បានចូលមក្ឿន់ឥណ្ឌើាមផលូវក្សមីរៈបំផលិចបំផ្្ើញវតែនិងេធវើេុតរពុះសងើអស់ំេរចើន នាឡនាតើរតូវបានបំផលិចបំផ្្ើញេខ្ទចខ្ទីអស់ក្នុងក្ំលុងរបមាណ្ំ ព.ស. ១៧៧៧ ដល់ ព.ស.១៨៩៩ ឬ េ.ស ១២៣៤ ដល់ េ.ស. ១៣៥៦" ។

រាជវងើឝបាលៈបានផុតរលត់េៅក្នុងព.ស.១៦៨៣

េ៉យសារឿរចូលះ្ើនព្នរបស់ពួក្េសនាមក្ពីភាេៀងតើបូងែដលរបៅំងនឹងរពុះពុទធសាសនា ពួក្េសនារាប់អានរពុះវិសណុេសើេរីែក្ែរបនិឿយវិសណុសាថ្មី និងេំរទមហាវិទើាល័យត្នែៈឲើយំសាណើប័នឿរសិក្ើា និងវបើបធម៌ ប ុែនែអាណ្ចរក្េសនាៃន

បងលក្៏មានអាយុឿលខ្លី រតូវបរាជ័យចំេព្ុះពួក្មុសលិមេទើក្និងពួក្អាហា្ើនក្នុងក្ំលុងរបមាណ្ំព.ស. ១៧៤២ ។

ពួក្សាសនានិយមមិនរតឹមែតបំផ្្ើញសាណើប័ននិងធនធានមនុសើឝែផនក្នេយបាយប ុេណ្្ើុះេទ ប ុែនែែថ្មទំងបំផ្្ើញរបំជន និង សាណើប័នសាសនាផងែដរ េរព្ុះមានេំេហើញខ្ុសថា រពុះសងើក្នុងរពុះពុទធសាសនារេន់ែតំអនក្បូំរូបេេព(I d o l a t e r ) េ៉យជំេនឿងប់ងុលេហតុេនាុះេទើបរតូវសមា្ើប់យ ើងេែរេៅបំផុត វិហារ េចតីយ៍ មហាវិទើាល័យ និងសាោេរៀនទំងអស់រតូវដុតបំផ្្ើញេោល ំពិេសស មហាវិទើាល័យនាឡនាតើរតូវបានដុតក្េមទចេោលអស់ំេរចើនែខ្ េោក្មុិនហាសាត(Mi n h a s a d ) របវតែិវិទូមុសលិមបានក្ត់រាទុក្ក្នុងេសៀវេៅេទវក្ត(T a v a k a t a ) ថា៖

"ក្ណ្តើលទីរក្ុងមានវតែធំនិងរឹងមាំំងក្ែនលងដៃទ មិនអាចេរៀបរាប់វិសាលភាពបានេទ សុលាន(Su l t a n )បានេរៀបរាប់េ៉យសេមើចថា េបើអនក្ណ្ចង់ក្សាងអេរឲើយេសមើនឹងវតែេនុះរតូវចំណ្យរទពើយ ១០០០០០ ឌីណ្រក្ហម (Hu n d r e d t h o u s a n d r e d Di n a r s ) េហើយ

រតូវចំណ្យេពលក្សាង ២០០ ៅនើំ និងរតូវឿរក្មមក្រសំណ្ង់មានបទពិេសាធនិងសមតែភាពេទៀតេទើបអាចេធវើបាន ប ុែនែសុលានបានបញ្ជើទហានថា វតែទំងអស់រតូវែតដុតបំផ្្ើញេោលេ៉យឿរជុះេរបងនិងយក្េភលើងដុតនិងក្េមទចឲើយរាបទប"

សននិ៉ឋើនថា េៅខ្ណ្ៈែដលសុលានបញ្ជើទហានឲើយដុតបំផ្្ើញមហាវិទើាល័យនាឡនាតើេនាុះ សក្មមភាពសិក្ើានិងសាសនាក្ិចទំនងំរបរពឹតែេៅំធមមា សេងតេឃើញបានយ ើងចើាស់ពីក្ំណ្ត់េហតុរបស់េោក្មុិនហាសាតក្នុងសៃកើត់េសចក្ែីបនាតើប់មក្េទៀតថា៖

"មនុសើឝំេរចើនែដលអារស័យេៅក្នុងទីក្ែនលងេនាុះនាំេនើរត់ៀចើត់ៀចើយេចញេៅឿន់ទីក្ែនលងដៃទ មនុសើឝខ្លុះក្៏េេចេភៀសខ្លួនេៅបាន ប ុែនែសរមាប់អនក្ែដលមិនអាចេេចខ្លួនេៅបានរតូវសមា្ើប់េោលទំងអស់ េមទ័ពមា ើមុត(Ma h mu d ) បានក្ំណ្ត់ជេរមើសឲើយរបំជន ២ យ ើង េឺ ឿរចូលមក្រាប់អានសាសនាឥសា្ើម ឬ េសចក្ែីសា្ើប់ ប ុែនែរបំជនទំងេនាុះសុខ្ចិតែទទួលយក្េសចក្ែីសា្ើប់" ។

"មនុសើឝែដលអារស័យេៅក្នុងទីក្ែនលងេនាុះភាេេរចើនំរព្ហមណ្៍េឿរសីសៈរតងិល(ភិក្ុសងើ) រតូវបានសមា្ើប់េោល េសៀវេៅក្ើបួនចើាប់ំេរចើនែដលរក្េឃើញេៅទីក្ែនលងេនាុះេៅេពលក្ងក្មា្ើំងេមាហមមតរបទុះេឃើញក្៏សួរថា មានខ្លឹមសារដូចេមែច? ប ុែនែអនក្ែដលយល់ខ្លឹមសាររតូវបានសមា្ើប់េោលអស់េៅេហើយ េទើបេ្ើនអនក្ណ្អាចអធិបើាយបាន"

េមាហមមតនិយយថា៖

"េបើមនុសើឝទំងអស់េនាុះ(រពុះសងើ)ែបរមក្ឿន់សាសនារបស់េយើង(ឥសា្ើម)ោត់ំឿរលអ ពុំេនាុះេសាតេទ ពួក្េេនឹងរតូវចុង៉វរបស់េយើង" បនាតើប់ពីេនាុះក្ងក្មា្ើំងេមាហមមតក្៏ោប់េផែើមសមា្ើប់មនុសើឝែដលអារស័យេៅក្នុងនាឡនាតើ េហើយ

របមូលរួបរួមយក្រទពើយសមើបតែិ ោប់យក្បុរស្សែីែដលមានមុខ្មាត់សាអើតបាតរបមាណ្ំ ២០០០០ នាក្់រួមទំងក្ុមារេៅបេរមើឿមែដលោត់ំេហតុឿរណ្៍េែរេៅហួសនឹងពណ្៌នា ។

េហតុឿរណ្៍រីក្រាល៉លធំេឡើងរហូតដល់សុលានមិនអាចរេប់រេងបាន មានមនុសើឝែដលរតូវោប់ខ្លួននិងរតូវសមា្ើប់េោលទំងអស់ ១២០០០ នាក្់រួមទំងបុរស្សែីនិងក្ុមារ បំផ្្ើញទីក្ែនលងេនាុះេោលទំងអស់ បនាតើប់ពីមនុសើឝែត ក្៏របមូលយក្រទពើយសមើបតែិ លុុះសប់ដល់ចំណ្ង់េហើយ សុលានក្៏រតឡប់េៅរបឿសជ័យជមនុះែដលបានទទួលេដើមើបីរបំជនឥសា្ើម មានរបំជនរសីរបុសនិងក្ុមារេចញមក្សែមែងអំណ្រសាទរអរេុណ្រពុះអាឡាំមាចើស់ែដលរបទនជ័យជមនុះេនុះ ។

េៅេពលែដលមហាវិទើាល័យនាឡនាតើរតូវបានបំផ្្ើញេោលអស់េៅយ ើងេនុះ រពុះសងើខ្លុះែដលរស់រួចពីេសចក្ែីសា្ើប់បានេធវើដំេណ្ើរេៅឿន់េនបា ើលនិងទីេបតិ៍ ឿលេបើេ្ើនរពុះសងើេៅេសសសល់ជួយអប់រំបេរងៀនពុទធបរិស័ទ រពុះពុទធ

សាសនាេដើមក្៏ោប់េផែើមេរាយេរៀវេៅ េេលឿរណ្៍និងវិធីសា្សែរវាងពុទធបរិស័ទនិងព្ហិរសាសនាោប់េផែើមែផើឝផើឝំចូលេនើ េធវើឲើយេក្ើតេសចក្ែីរចឡូក្រចឡំរវាងពុទធសាសនានិងព្ហិរសាសនា េៅទីបំផុត ពុទធបរិស័ទក្៏រតូវអូសទញឲើយចូលេៅក្នុងសហេមព្ហិរសាសនាេរព្ុះេំនាបែផនក្របបវណ្ណៈរបស់ហិណ្ឌូនិងក្មា្ើំងជិុះំន់ពីពួក្មុសលិម ។

េចតីយ៍ែដលរួចផុតពីឿរបំផ្្ើញ រតូវែក្ែរបឲើយឿ្ើយេៅំវតែហិណ្ឌូ េៅទីបំផុត ក្៏េធវើឲើយរពុះពុទធសាសនាសាបសូនើយពីែដនដីក្ំេណ្ើតរបស់ខ្លួន េឺ ជមពូទវីប សពវៃថ្េនុះ មានពុទធបរិស័ទតិចតួចប ុេណ្្ើុះែដលេៅសល់ក្នុងរដឋបងល រដឋអសើាម រដឋឱរិសើា និង តំបន់ខ្លុះរបស់ឥណ្ឌើៀងតើបូង រពុះពុទធសាសនាសែិតេៅក្នុង៊នៈេសទើរែតេៅបានថាំសាសនាែដននាយក្នុងមាតុភូមិរបស់ខ្លួន ។

សរុបេសចក្ែីថា រពុះពុទធសាសនាបានសាបសូនើយពីែដនដីក្ំេណ្ើតក្នុងយុេសម័យែដលពួក្ឥសា្ើមេទើក្ចូលលុក្លុយះ្ើនព្ន ឿររុក្រានទ្នាតើនរបស់ពួក្ឥសា្ើមេទើក្េឺំមូល

េហតុចមើបងែដលេធវើឲើយរពុះពុទធសាសនាសាបសូនើយពីមាតុភូមិរបស់ខ្លួន េឺ ឥណ្ឌើ ។

ចុុះផើាយេ៉យ រពុះមហាភិរមើយ េៅក្នុងេេហទំព័រ h t t p ://www.k h me r b u d d h i s m.c a

ដក្រសង់េ៉យ៥០០០ៅនើ៕ំ