OAHPPOOFELAŠSámi University CollegeSámi allaskuvla

Sámi dutkaninstituhttaBredbuktnesveien 50 ANO-9520 Guovdageaidnu

2 3

Jus lea miella lohkat ealli sámi birrasis, gos maiddái oahpásmuvat eará sámi guovllu olbmuiguin, boađe máilmmi áidna sámegielat alit oahppoásahussii - Sámi allaskuvlii!

Dáppe leat oahppofálaldagat mat leat dutnje heivehuvvon ja dáppe lea movttiidahtti ja hástaleaddji oahppobiras gos duođai beasat iežat dáiddu ja gelbbolašvuođa ovddidit.

Sámi allaskuvllas don beasat Î oahppat sámegillii ealli sámi birrasis, Î oažžut sámi ja álgoálbmot perspektiivva buot

oahpa husas, Î vásihit buori oahpahusa ja lagasvuođa oahpa-

heddjiide, Î geavahit Diehtosiidda ođđaáigásaš teknihkkalaš

rusttegiid, Î ávkkástallat ođđa studeantaviesus, Î oahpásmuvvat eará álgoálbmogiiguinja beasat, Î vuolgit lonohallamii olgoriikii.

Sámi allaskuvlaBuot min oahpuin lea sámi ja eamiálbmot perspek-tiiva mii mearkkaša ahte don oaččut earenoamáš gelbbolašvuođa bargat sámi servodagas ja oaččut máŋggakultuvrralaš ipmárdusa. Sámi alla skuvlla studeanttaid kvalitehta-mearka lea ahte sis lea nana sámegiella, miehtá sámi ipmárdus, ja buorre áddejupmi árbevirolaš máhtus.

Stuora oahppoásahusain lea dávjá stuora gaska gaskal fágabargiid ja studeanttaid, ja eatnasat eai leat goasse humadan iežaset logaldalliin. Min luhtte šaddá baicca váttis gávdnat studeanttaid geat eai leat hupman fága-bargiin, ja dáppe leage nu ahte min oahpaheddjiin lea uksa álo rabas digaštallat vaikko makkár áššiid.

Golbma váldo oahpposuorggiSámi allaskuvllas leat golbma váldo oahpposuorggi mat leat juhkkon golmma fágagođiide: gielladieđagoahti, servodatdieđagoahti ja duodje-, ealáhus- ja luonddu-dieđagoahti.

Mis lea sámegiella váldogiella ja eanas oahput mis lágiduvvojit davvisámegillii. Mis leat oktiibuot 40 oahp-pofálaldaga ja jahkásaččat fállojuvvojit sullii 20 oahpu. Sámi allaskuvllas lea miehtá sámi profiila, ja mis leat studeanttat ja bargit geat bohtet miehtá Sámis. Dáppe leat badjelaš 200 studeantta, ja sullii 100 bargi.

Manin boahtit Sámi allaskuvlii?

Sisdoallu

Manin boahtit Sámi allaskuvlii? . . . . . . . .3

Váimmolaš bures boahtin Sámi allaskuvlii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

Kvalifikasjonsstudier i nordsamisk . . . . .7

Sámi journalistaoahppu . . . . . . . . . . . . . . .8

Vuođđoskuvla­oahpa­headdji- oahppu 5 .–10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

Boazodoaluoahpuid bachelor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

Sámegiela­ja­sámi­girjjá­laš­­­- vuođa­masterprográmma . . . . . . . . . . . .14

Duoji masterprográmma . . . . . . . . . . . . .16

Ohcan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

Dehálaš áigemearit . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

Doarjjaortnegat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Studeantan Sámi allaskuvllas . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

Guovdu Sámi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

Oahppofáladagaid birra . . . . . . . . . . . . . .30

Bli en samisk veiviser . . . . . . . . . . . . . . . .31

Sámi allaskuvlla Oahppoofelaš 2012/2013.Hábmen: Gunnlaug Ballovarre. Bordin: Johan Isak Siri. Govat: Gunnlaug Ballovarre, Kenneth Hætta, Johan Mathis Gaup, Ánte Siri,

Sámi ofelaččat, “Gollevirgi” (Kautokeino Film a.s.), Sámi allaskuvlla studeanttaid govat ja Sámi allaskuvlla vuorkágovat. Deaddileapmi: Fagtrykk Idé a.s.

Ođđajagimánnu 2012.

4 5

Háliidatgo oažžut buriid vejolašvuođaid háhkat nana máhtu, gelddolaš barggu ja buori bargosaji? Sámi alla-skuvlla oahput sáhttet leat dutnje veahkkin.

Sámi allaskuvllas lea miehtá Sámi ja eamiálbmot perspektiiva oahpuin, dutkamis ja gaskkusteamis. Sámi giella ja kultuvra, árbevirolaš máhttu ja diehtu leat vuođđun buot oahpuide. Sámi allaskuvla lea rájáid rast-tildeaddji ásahus. Min doaimmat rasttildit riikkaid rájáid, giellarájáid ja akademalaš fágasurggiid rájáid.

Min sávaldat lea ahte don gávnnašit min luhtte oahpu, mii heive juste dutnje. Jus don háliidat leat fágačeahppi sámegielas ja girjjálašvuođas dahje duojis, jus háliidat bargat mánáiguin mánáidgárddis dahje skuvllas, jus du beroštupmi lea háhkat ja nannet gelbbolašvuođa boazo-doalus, jus háliidat čađahit smávit oahppofálaldaga dahje jus journalistihka doaibma geasuha du, de lea mis oahppu dutnje.

Sámegiela fágaolbmuide lea dárbu juohke suorggis servodagas. Sámi allaskuvla háliida leat dutnje veahk-kin háhkat máhtolašvuođa ja gealbbu, maid bokte sáhtát leat oassin servodaga ovddideamis.

Min ulbmil lea ahte allaskuvla lea vuogas, geasuhead-dji ja hástaleaddji báiki, gos don ovdánat fágalaččat ja loavttát áiggi. Allaskuvla doarju studeantabirrasa

"Čehppodat servodaga

várás"

Váimmolaš buresboahtin

Sámi allaskuvliihuksema ja studeanttain leat buorit vejolašvuođat váikkuhit allaskuvlla doaimmaide.

Allaskuvlla studeantan don sáhtát oassálastit riikkaidgaskasaš ovttasbargui oahpuin ja dutkamis. Don beasat hukset ja viiddidit iežat fierpmádaga sihke miehtá Sámi ja maiddái eamiálbmotmáilmmis ja muđui riikkaidgaskasaččat. Mátkkošteapmi ja gula-hallan eará guovlluid olbmuiguin nannejit du máhtu máŋggabealatvuođa birra.

Min váldogiellan lea davvisámegiella, muhto bargit ja studeanttat atnet beaivválaččat maiddái eará sám-egielaid ja máŋga eanetlogu giela. Dat lea Sámi alla-skuvlla čielga dovdomearka, mii earuha min ásahusa buot eará alit dási máhtto- ja diehtoásahusain olles máilmmis.

Mii sávvat ahte gávnnat Sámi allaskuvllas juoidá mii geasuha du ja dahká du áiggi gelddolažžan.

Dearvvuođaiguin,

Jelena Porsanger Rektor

6 7

Learn Sámi – qualification courses in Northern Sami language

Samisk høgskole har intensive innføringsstudier for de som vil lære samisk. Disse studiene tilbyr vi vanligvis på som-meren og høsten. I tillegg arrangerer vi også kurs rundt om i landet i samarbeid med språksentre.

Kursene: Î Nordsamisk i praktisk læringssituasjon - innførings

studium 1. del (5 uker, 15 studiepoeng). Î Nordsamisk i praktisk læringssituasjon - innførings

studium 2. del (5 uker, 15 studiepoeng). Î Nordsamisk semesteremne (30 studiepoeng).

Kursene Nordsamisk i praktisk læringssituasjon 1 og 2 er beregnet for de som ikke behersker samisk, men vil lære språket fra grunnen av. Kurset er lagt opp til at du gjennom praktisk arbeid skal lære språket. Kursene gir deg et godt grunnlag for å snakke samisk og for videre læring. Semes-teremnet gir deg økte kunnskaper og ferdigheter innen språk, litteratur og kultur, og fokuserer spesielt på skriving. Etter å ha gjennomført innføringskursene og samisk semesteremne skal du kunne snakke og skrive samisk og du er kvalifisert til videre studier ved samisk høgskole.

Learn­Sámi­–­qualification­courses­in­ Northern Sami languageSámi University College offers intensive introduction courses for learning northern Sámi language. These courses are offered generally the summer and autumn semesters. We also arrange courses around the coun-

Kvalifikasjonsstudier i nordsamisk

try in collaboration with language centers.

The courses we offer are: Î Northern Sámi Language

in a Practical Learning Situation – introduction course Part 1 (5 weeks, 15 ETCS credits). Î Northern Sámi Language in a

Practical Learning Situation – introduction course (5 weeks, 15 ETCS credits). Î Northern Sámi language Semester

Course (30 credits).

The courses Northern Sámi in a Practical Learning Situation 1 and 2 are intended for those who do not speak Sámi, but want learn the language from scratch. The courses aim to teach the language through practical work. The courses provide a good basis to talk to Sámi, and for further learning. The semester course gives you greater knowledge and skills in language, literature and culture, focusing particularly on writing. After completed introductory courses and Sámi semester course, you should be able to speak and write Sámi and you are eligible for further study of Sami Science.

BACHELOR-, MASTER- JA PROFEŠUVDNAOAHPUT Oahppočuoggát Goas lágiduvvo OhcanSámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahppu 5.–10. 240 oč Álgin čakčat 2012 01.03.–15.04.2012Sámi journalistaoahppu - bachelor 180 oč Álgin čakčat 2012 01.03.–15.04.2012Boazodoallooahpuid bachelor 180 oč Álgin čakčat 2012 01.03.–15.04.2012Sámegiela ja girjjálašvuođa masterprográmma 120 oč Álgin čakčat 2012 01.03.–15.04.2012Duoji mastergrádaoahppu 120 oč Álgin čakčat 2012 01.03.–15.04.2012OahppOOvttaDaGat čakčalOhkanBajiS 2012 Oahppočuoggát Goas lágiduvvo OhcanSámegiella praktihkalaš dilis – álgooahppu 1. oassi (Saal 1), geassekursa 15 oč Geasset 2012 15.04.2012Sámegiella praktihkalaš dilis – álgooahppu 1. oassi (Saal 1) 15 oč čakčat 2012 15.04.2012Sámegiella praktihkalaš dilis – álgooahppu 2. oassi (Saal 2) 15 oč čakčat 2012 15.04.2012čiekŋudeapmi servodatfágas – álgokursa 10 oč čakčat 2012 15.04.2012Dieđalaš čállin ja guorahallan 10 oč čakčat 2012 15.04.2012Eamiálbmotfilosofiija 10 oč čakčat 2012 15.04.2012Sámi historjá 15 oč čakčat 2012 15.04.2012Formidling av samisk kultur og samfunn 15 oč čakčat 2012 15.04.2012Duodji ja ovdánahttin 30 oč čakčat 2012 15.04.2012Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 2 30 oč čakčat 2012 15.04.2012Bagadallanpedagogihkka 2 10 oč čakčat 2012 15.04.2012nubbingielapedagogihkka 15 oč čakčat 2012 15.04.2012Oahput GiđđalOhkanBajiS 2013 Oahppočuoggát Goas lágiduvvo OhcanStivrraid ja lávdegottiid bargu - sisafievrrideapmi 10 oč Giđđat 2013 15.11.2012Davvisámegiela lohkanbadjeoahppu 30 oč Giđđat 2013 15.11.2012Boazodoalu ipmárdus luonddudiehtaga ja árbevirolašmáhtu vuođul 30 oč Giđđat 2013 15.11.2012Álgoálbmogiid duodje- ja dáiddadiehtu 15 oč Giđđat 2013 15.11.2012Sámi historjá 2 15 oč Giđđat 2013 15.11.2012Formidling av samisk kultur og samfunn 2 15 oč Giđđat 2013 15.11.2012Álgoálbmotdiehtu 3 10 oč Giđđat 2013 15.11.2012Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 3 30 oč Giđđat 2013 15.11.2012Elevforutsetninger og tilpasset opplæring 10 oč Giđđat 2013 15.11.2012nubbingielapedagogihkka 15 oč Giđđat 2013 15.11.2012Mánáidgárdepedagogihkka 30 oč Giđđat 2013 15.11.2012

Buot oahput álggahuvvet ja čađahuvvet dainna eavttuin ahte leat doarvái ohccit, ruhtadeapmi ja fágalaš resurssat. Sámi allaskuvlla neahttasiidduin, www.samiskhs.no, oainnát álo ođđaseamus dieđuid oahppofálaldagaid birra.

8 9

Sámi journalistaoahppu

Šatta sámi journalistan! Oahppu­álggahuvvo­čakčat­2012

Î 180 oahppočuoggá. Î Bachelorgráda - golbma jagi

ollesáiggis. Î Sisaváldingáibádusat: Oppa

laš lohkangelbbolašvuohta dahje reálagelbbolašvuohta ja sáme

gielladuogáš. Î Vejolašvuohta čiekŋudit álgo

álbmot journalistihkkii. Î Norggabeale ohccit sáddejit ohcama

Oktasaš sisaváldimii / Sam ordna opptak. Î Eará ohccit sáddejit ohcama njuolga

Sámi allaskuvlii.

Háliidat go bargui mas beasat johtit olu, deaivat beak-kán olbmuid ja soaittát ieš maid šaddat veaháš dovd-dusin? Háliidat go bargat áigeguovdilis áššiiguin ja váikkuhit servodaga ovdáneapmái? Dalle sáhttá sámi journalistaoahppu leat rievttes oahppu dutnje. Don oahpat čállit artihkkaliid ja reportášaid, govvet ja hábmet aviisa- ja interneahttasiidduid, báddet ja čuohppat rádiosáddagiid, filbmet videokamerain ja čuohppat TV- reportášaid.

SisdoalluJournalistaoahppu deattuha vuosttaš jagi ođas- ja kom-mentára-journalistihka ja sámi servodatdili. Seammás oahpat geavahit govvenapparáhtaid, báddenrusttegiid, videokameraid ja dárbbašlaš dihtorprográmmaid. Nuppi

jagi deattuhuvvo reportášajournalistihkka ja álgo - álbmotservodagat. Studeanttat čiekŋudit ovtta media-šládji, juogo aviisa-, rádio- dahje TV-buvttadeapmái. Seammás buohkat ohppet eambbo WEB-almmuheami. Journalistagiella ja mediadiehtu leat sierra fágat ja integrerejuvvon oassin journalistihkka oahpus. Giella-diimmuin oahpat earret eará movt geavahit sámegiela journalisttalaš barggus, ja mediadieđus lea sámi ja álgoálbmot mediadilli guovddažis. Oahppoáigodagat sisttisdollet maid bargohárjehallamiid mediain.

ČiekŋudanvejolašvuođatJournalistihka bacheloroahppu bistá golbma jagi. Goalmmát jagi čiekŋudeamis lea vejolaš lohkat lasi journalistihka, dahje sáhtát lohkat eará fágaid nu go ovdamearkka dihte sáme-giela. Dus lea maid vuoigatvuohta lohkat jahkebeali eará allaskuvllas dahje universitehtas. Bachelorgráda sáhttá leat journalistihka mastergrádai vuođđun.

Bargovejolašvuođat­Sámis leat ollu mediafitnodagat, ja Sámi allaskuvlla journa-lista oahppu addá dutnje gelbbolašvuođa bargat journalistan sihke sámi ja riikka mediain. Don sáhtát maid álggahit iežat mediafitnodaga, mii vuovdá reportášaid iešguđetlágan mediaide. Don sáhtát maid bargat diehtojuohkkin almmolaš ásahusain dahje fitnodagain.

10 11

Don­gii­álggát­Sámi­allaskuvlii­5-10­ohppui­2012­čavčča,­galggat­lohkat:­

Î Pedagogihkka ja oahppimáhttu 60 oč, Î Sámegiella ja girjjálašvuođa 60 oč, Î Servodatfága 60 oč. Î Juogo Luonddufága 60 oč dahje Dáro

giela 60 oč ( jus leat Suomabealde dahje Ruoŧabealde eret, de sáhtát válljet suoma giela dahje ruoŧagiela 60 oč dárogiela sadjái).

Vuođđoskuvla oahpa­headdjioahppu 5.–10.

Î 240 oahppočuoggá. Î Bachelorgráda + 1 oahppojahki – njeallje jagi

ollesáiggis. Î Sisaváldingáibádusat: Oppalaš lohkan gelb bo

lašvuohta dahje reálagelbbolašvuohta ja sáme giella. Ohccis galget leat 35 skuvla

poeŋga ja árvosátni 3 dárogielas ja sáme gielas oktii ja matematihkas, dahje vásti

deaddji gelbbolašvuohta eará riikkain. Sámegiella gáibádus leat juogo 1.

dahje 2. giellan sámegiella joatkka skuvllas, sámegiella lohkanbadje

oahppu dahje sáhttá maid váldit sáme giela giella geahččaleami ja dan vuođul árvvoš tallojuvvojit

sámegielladuogáš ja sisabeassan vuođđu.

ÎNorggabeale ohccit sáddejit ohcama Oktasaš sisaváldimii/ Samordna opptakii.

Î Eará ohccit sáddejit ohcama njuolga Sámi allaskuvlii.

SisdoalluVuođđoskuvlaoahpaheaddjioahppu 5.-10. deattuha fágačiekŋudeami. Go galgá oahpahit nuoraidskuvladási luohká fágaid, de galgá unnimusat jahkeoahppu fágas mas oahpaha (60 oč). Váldosisdoallu lea pedago-gihkka ja oahppimáhttu, skuvlafágat ( oahpahusfágat) ja bargohárjehallan. Oahppu addá spesialiserejuvvon gelbbolašvuođa daidda luohkkádásiide ja nana fágalaš ja didákttalaš máhtu. Studeantan dán oahpus vurdo-juvvo iešheanálašvuohta. Oahppan lea bargohárjá-

neami bokte vuođđoskuvllas, allaskuvlla fágaoahpuin, iežat lohkamiin ja bagadallamiin. Oahput gealbudit atnit ávkin dutkama oahpaheaddji ámmáhis ja ámmátlaš ovdáneamis jeavddalaččat.

ČiekŋudanvejolašvuođatOahppu addá vuođu joatkit masteroahpuin, mii lea bachelora lassin 2. jagi bajit dási oahppu ja 120 oč viid-dis. Don sáhtát joatkit masteriin juogo maŋŋel go leat 4 jagi čađahan, dahje jo goalmmát oahppojagi maŋŋel. Jus válljet álgit masterii goalmmát oahppojagi maŋŋel, dalle buhttet vuođđoskuvlaoahpaheaddji njealját oahp-pojagi mastera vuosttaš oahppojagiin.

Bargovejolašvuođat­Oahpuin dus lea sihkaris boahtteáigi, gos ihkinas sii orošit. Olahat máŋggabealat gelbbolašvuođa. Vuostta-mužžan gealbuda bargat vuođđoskuvllas, muhto maid eará mállet skuvllaiguin nugo álbmot allaskuvllas ja lassi oahpuin joatkkaskuvllas. Sámegielat oahpaheaddjit leat earenoamáš bivnnuhat! Juohke sajes ja buot davvi-riikkain lea stuora dárbu sámegielat oahpaheddjiide, geat sáhttet oahpahit sihke sámegielas ja sáme gillii. Oahpaheaddjioahpuin oaččut etihkalaš ja didákttalaš gelbbolašvuođa, mii addá vuođu bargat ámmá hiin gos lea dahkamuš olbmuiguin. Gealbuda bargat áššiiguin mat gullet oahppo- bajásšaddansuorgái, dahje jođi-han doaimmaid. Otne ollu oahpaheaddjit barget ieš-guđet lágan virggiin servodagas, nu go almmolaš hálddahuslašdoaimmain, oppalaš personálaáššiiguin, diehtojuohkindoaimmain, sihke priváhta ja almmolaš ásahusain, mediain ( aviissain, tv ja radio) jna.

Jus bajábealde namuhuvvon fágaid gaskkas váilu fága man don livččet háliidan lohkat, de lea vejolaš válljet eará fága lohkat sadjái. Dan sáhttá dahkat eará oahppoásahusas. Sámi allaskuvla ovttasbargá vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpuid olis njeljiin eará oahppoásahusain Norggas. Dát leat Romssa universi-tehta, Finnmárkku allaskuvla, Norlándda universitehta ja Davvi- Trøndelaga allaskuvla. Guorahala makkár fága-fálal dagat dáin skuvllain leat.

Stipeandavejolašvuođat­Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpus leat eare-noamáš buorit vejolašvuođat oažžut liigestipeand daid. Norgga loatnakássas lea ovdamearkka dihte vejolaš oažžut sihkkojuvvot gitta 50 000 ruvnno loanas, go lohká sámegiela 60 oč oassin oahpaheaddjiohppui. Oahpaheaddjioahppu addá maid vejolašvuođa oaž-žut gitta 60 000 ruvnno stipeandda Sámedikkis, ja vejolašvuođa ohcat stipeandda Seminarii Laponici foanddas.

12 13

Boazodoaluoahpuid bachelor

ÎÁlgin čakčat 2012. ÎOllesáiggis, 3 jagi.

Î 180 oahppočuoggá. Î Bacheloroahppu. Î Sisaváldingáibádusat: Oppalaš

lohkangelbbolašvuohta dahje reálagelbbolašvuohta, ja

sáme gielladuogáš. Î Ohcan sáddejuvvo Oktasaš

sisaváldimii.

Sisdoallu Dán bacheloroahpus váldo vuhtii

sihke dieđalašvuohta ja árbevirolaš máhttu, ja vuođđu dán oahpus lea sihke

árbevierut boazodoallokultuvrras ja dutka-mat. Studeanttat galget oahppat fuomášit

ja veardádallat dien guokte máhttovuogá-daga boazodoalus. Dieđut boazodoalu hárrái leat báikkálaččat, riikadásis ja riikkaidgaskasaččat.

Boazodoalu vuođđu lea luondu, boazu ja olmmoš. Boazodoallooahpuid bachelor lea earenoamáš danne go dát oasit leat heivehuvvon obban boazodoallu - oahp pun. Váldohástalus lea heivehit dien golbma vuođđo oasi, nu ahte dat doibmet obban ja nu ahte boazodoalu ovdáneapmi lea bistevaš sihke eanan-geava heami ja olbmuid birgejumi hárrái, sihke ekono-miija, kultuvrra ja sosiála diliid dáfus. Birgenláhki otná boazodoalus lea maiddái heivehuvvon márkana ja politihkka ektui. Oppalaš ipmárdusas berre váldit vuhtii movt boazo olbmot gávppašit gávpemárkanis, ja ođđa

dienasvuogit boazodoalus leat oassin oahpus. Dán bacheloroahpus lea maid boazodoallopolitihkka fáddán.

ČiekŋudanvejolašvuođatBoazodoallooahpuid bachelor čađaheapmi addá gelb bo lašvuođa dihto luonddufága ja servodatfága mastergrádaoahpuide. Jus lohká lassin jahkásaš praktihkalaš-pedagogalaš oahpu (PPO), de oažžu gelbbolašvuođa oahpahit luonddu-, servodat- ja kultur-fágain vuođđoskuvllas ja joatkkaskuvllas.

Bargovejolašvuođat­Oahppu addá gelbbolašvuođa bargat máŋggalágan almmolaš ja priváhta surggiin, earret eará hálddahus-surggiin, gos dárbbašuvvo boazodoallomáhttu, luond-du ealá husmáhttu, servodatmáhttu dahje eamiálbmotdiehtoperspektiiva.

14 15

Álgge­giella-­dahje­girjjálaš-vuođadutkin­ja­leage­mielde­

ovddi deame sámegiela!

Î Álgin 2012 čavčča. Î 120 oahppočuoggá.

Î Ohcamuš sáddejuvvo Sámi allaskuvlii.

SisaváldingáibádusatSámegiela čiekŋudeapmi unnimus 90

oahppočuoggá. Gaskamearálaš árvosátni dain sámegieloahpuin, mat leat bachelor

gráda oassin, galgá leat C dahje buoret. Das geas lea cand. mag. -gráda Norgga universitehtain, galgá sáme giela gaska fága árvosátni leat 2,7 dahje buoret. Eará stu deant tain gáibiduvvo seammadássásaš máhttu Sámi alla skuvlla árvvoštallama vuođul.

SisdoalluSámegiela masterprográmma addá alladásat geavat laš ja teorehtalaš máhtu sámegielas ja sámi girjjálašvuođas. Vuođđun adnojit dieđut maid studeanta lea háhkan bacheloroahpus dahje vástideaddji oahpus. Studeanta oahppá bargat iešheanalis dutkanbargguid. Sámegiela masteroahppu addá 120 oahppočuoggá, mas masterdutkamuš (60 oahppočuoggá) lea oassin.

Praktihkalaš lágideapmiOahpahusoassi, 60 oahppočuoggá, lágiduvvo guovtti jagis. Studeanta vállje ieš, háliidago čállit master-dutkamuša oasseáiggis guovtti jagis, vai ollesáiggis ovtta jagis.

ČiekŋudanvejolašvuođatSáhttá joatkit doavttergrádaoahpuin.

BargovejolašvuođatSámegiela ja sámi girjjálašvuođa oahpaheaddjin joatk-kaskuvlla- ja allaskuvlladásis. Almmolaš ásahusain ja priváhta fitnodagain, main gáibiduvvo alladássásaš giella- ja fágamáhttu. Universitehtain, allaskuvllain ja eará dutkanásahusain sámegiela ja sámi girjjálašvuođa dutkin.

Sámegiela ja sámi girjjá laš vuođa masterprográmma

16 17

Î Álgin 2012 čavčča. Î 120 oahppočuoggá.

Î Ohcamuš sáddejuvvo Sámi allaskuvlii.

Sisdoallu Duoji masterprográmma addá alla-

dásat geavatlaš ja teorehtalaš máhtu duojis. Vuođđun adnojit

dieđut maid studeanta lea háhkan bacheloroahpus dahje vástideaddji

oahpus. Studeanta oahppá bargat iešheanalis dutkan- ja ovdá naht-

tin bargguid. Duoji masteroahppu addá 120 oahppočuoggá, mas

masterdutkamuš (60 oahppo-čuoggá) lea oassin.

ČiekŋudanvejolašvuođatSáhttá joatkit doavttergrádaoahpuin.

BargovejolašvuođatIešheanalaš duojárin. Duodjeoahpa-headdjin joatkkaskuvlla- ja allaskuvlla-dásis, jus muđui lea pedagogalaš duogáš dan oahppoásahusa ektui. Almmolaš ásahusain ja priváhta fitnodagain, main gáibiduvvo alladássásaš duodjefágamáhttu. Dáidda- ja duodjegalleriijain, muse-ain, universitehtain, allaskuvllain ja eará dutkan- dahje dutkan- ja dáiddalaš ovdánahttinásahusain.

SisaváldingáibádusatJogo duoji bachelorgráda, cand.mag.- gráda mas lea unnimusat 60 oč duodjefága oassin dahje lassin, 3 dahje 4 jagi oaheaddjioahppu mas lea unni musat 60 oč duodjefága oassin dahje lassin dahje 3 jagi dáiddafágalaš oahppu mas lea unnimusat 60 oč

duodje fága oassin dahje lassin. Ohccit galget maid duođaštit sámegielat gelbbolašvuođaset.

Duoji masterprográmma

18 19

Duodji ja ovdánahttinOahppu fállá metodologalaš geahččanguovllu, mainna lágiin ovdánahttit geavadis duddjon- ja hábmen máhtu. Oahppu lea juhkko-juvvon fáttáid mielde duddjomii, duodje -teoriijaide ja plánemii. Oahpus suokkar-dallat duddjoma birrasa, historjjá ja dálá áiggi ektui. Studeanttat oahpásmuvvet dieđu háhkan vugiide iešguđetlágan gál-duin, dego eallilán duojáriin njálmmálaš dieđu, museain, ja arkiivvain, maiguin ovdánahttit dahje gáhttet duoji. Dasa las-sin vuodjut eará eamiálbmogiid duodjái ja hárjehallat árvvoštallat ja gávdnat iežas duddjonvuogi.

Î Álgin: Čakčat 2012.

Álgoálbmot­duodje-­ja­dáiddadiehtuBeroštat go álgoálbmogiid historjjálaš ja dálá áiggi dujiin ja dáidagiin? Álgo-álbmot duodje- ja dáiddadiehtu -oahpus oahpásmuvvat álgoálbmotduoji jurdda-šeapmái ja mearkkašupmái ovttaskas duojára ja sierra joavkkuid ektui ja dasa, mii álgoálbmotduoji sajádat dáidaga oktavuođas. Oahpus vuodjut maiddái dasa, mo koloniseren ja dekoloniseren leat váikkuhan iešguđege álgoálbmoga dujiide ja dáidagii. Oahpus leat sihke teorehtalaš vuođđoáššit ja praktihkalaš duddjon. Oahpahus lágiduvvo logal-dallamiin, joavkobargguin, hárjehusain, seminárain, duddjomiin ja bagadallamiin.

Î Álgin: Giđđat 2013.

Sámi historjá 2Háliidat go eambbo čiekŋudeami sámi historjjás? Dát oahppu lea joatkka Sámi historjá 1 oahpus ja oahpus leat váldofáttát riekte- ja álgoálbmothistorjá. Oahpu sis doallu lea govven stádaid politihkas sámiid ektui. Oahpat maiddái mo stádaid dulkon riektedilá lašvuođain leat váikkuhan sihke sámiid ávnnaslaš ja vuoiŋŋalaš vuoigatvuođaide ja mo riikkaid váldoálbmogiid našunalisma lea leamaš oassin dán váikkuheamis.

Î Álgin: Giđđat 2013.

Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 2Oahppu čiekŋuda Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 1. oasi fágateorehtalaš ja geavatlaš dieđuid ja dáidduid. Dasa lassin teoriijavuođđu ja fágaperspektiiva viiddiduvvojit nu ahte studeanta nanne systemáhtalaš dieđuid gielas ja teavst-tain. Oahpu čađaheapmi addá studentii viidáset oainnu sámi girjjálašvuođas, davvisámegiela suopmaniin, sáme giela čállingiela historjjálaš duogážis ja sáme-giela historjjás.

Î Álgin: Čakčat 2012.

Sámegiella ja sámi girjjálašvuohta 3Háliidat go ain čiekŋudit sámegillii ja sámi girjjálašvuhtii? Goalmmát oassi hukse du gelbbolašvuođa viidáset. Sámegiella já sámi girjjálašvuohta 3 lea juhkkojuvvon golmma modulii, namalas-sii julevusámegiella ja lullisámegiella, giellahistorjá ja sámi girjjálašvuohta eami álbmot ja maŋŋekoloniála perspek-tiivvas.

Î Álgin: Giđđat 2013.

Sámi historjáBeroštat go sámi historjjás? Háliidat go oahppat eambbo sámi historjjá birra? Dát oahppu addá oahpu sámi historjjás, sámi ovddeš ja dálá ássanguovlluin, dan rájes go vuosttaš ássan bođii Sámi guvlui 11 000 jagi dás ovdal, gitta otná beaivái. Sámi ássama, kultuvrra ja ealáhusaid rievdamat leat guovddážis oahpus. Stádaid politihkka sápmelaččaid ektui 1700-loguin gitta otnážii deattuhuvvot.

Î Álgin: Čakčat 2012.

Davvisámegiela lohkanbadjeoahppuHáliidat go bargagoahtit bargosajis sámeguovllus? Máhtát go hupmat davvi-sámegiela, muhto it čállit ja lohkat? Dát oahppu lea earenoamáš fálaldat dutnje gii máhtát hupmat davvisámegiela muhto it máhte lohkat ja čállit. Oahpus deattu - huvvo earenoamážit giellaoahppu,muhto maiddái čáppagirjjálašvuohta ja kultur-diehtu. Oahpu čađaheami maŋŋel sáhttá álgit sámegiela ja sámi girjjálašvuođa bachelorohppui dahje eará ohppui Sámi allaskuvllas. Oahppu addá maid vuođu gulahallat sámegillii dutnje gii ráhkkanat bargat sámi guovlluin.

Î Álgin: Giđđat 2013.

Formidling av samisk kultur og samfunn 1+2Har du interesse interesse for samisk kultur, samfunn, historie og formidlingen av det? Da er dette studiet for deg. Studiet gir innføringer i ulike samiske kulturelle og samfunnsmessige forhold og i samisk fortellerkunst og tradisjons-baserte kulturuttrykk. Formidling av samisk kultur og samfunn 1 er et intensiv kurs som går over 5 uker. Formidling av samisk kultur og samfunn 2 bygger videre på del 1 av studiet og tilbys samlingsbasert.

Î Oppstart Formidling av samisk kultur og samfunn 1 høsten 2012. Î Oppstart Formidling av samisk kultur

og samfunn 2 våren 2013.

20 21

Bagadallanpedagogihkka 2Háliidat go nannet gelbbolašvuođat bagadallanrollas ja oahpaheaddji-ámmáhis? Oahppu galgá fuomášuhttit studeanta rolla oahpaheaddjin ja baga - dallin, ja nannet ipmárdusa bargo hárje-hallama ja teoriija gaskavuođas oahpa-headdjiámmáhis. Oahppu addá buoret vuođu bargat bagadallin, ja lea vejolaš bargat omd. hárjehallanoahpaheaddjin Sámi allaskuvllas ja bagadallin eará oahppoásahusas dahje bargo báikkiin.

Î Álgin: čakčat 2012.

Dieđalaš­čállin­ja­guorahallan­Háliidat go buoridit dutkan- ja akademalaš čállindáidduid? Dieđalaš čállimii gullá hábmet čállosiid vissis formála gáibádusaid mielde earet eará hábmet sisdoalu, sihkarastit čállosa siskkáldas konsisteanssa, dárkkistit čujuhusaid ja gálduid gaskavuođa, ja lágidit čállosa nu ahte lea vejolaš earáide iskat čállosa luohtehahttivuođa ja doallevašvuođa. Oahppu lea bákkolaš oassi buot Sámi allaskuvlla bachelor-oahpuin, muhto heive maid buohkaide geat háliidit oahppat čađahit dutkan-bargguid. Heive earenoamáš bures jus áiggut gráda čađahit alit oahpus.

Î Álgin: Čakčat 2012.

Eamiálbmotfilosofiija­Oahpus oahpasmuvat eamiálbmogiid ja sámi filosofiijaide, dieđuide, máilmmi-govaide ja jurddašeapmái. Oahppu guorahallá kritihkalaččat dieđu ja diehtaga iešguđet beliid eamiálbmot-perspektiivvain. Oahpus guorahallojuvvo maiddái mo eamiálbmogiid filosofiijat, máilmmigovat ja diehtoortnegat leat jaskkodahtton váldoservodaga oahppo-ásahusain. Oahpus galgá studeanta oažžut nana vuođđoipmárdusa sámiid ja eará álgoálbmogiid filosofalaš ideain ja áigeguovdilis áššiin.

Î Álgin: Čakčat 2012.

Čiekŋudeapmi­servodatfágain­ – álgokursaDán oahpus oahpat guorahallat dutkama. Dieđalašvuođa ságastallamis geavahuvvojit sierra doahpagat, mat leat oassin dieđateoriijas. Dán oahpus beasat oahpasmuvvat dieđateoriija doahpagiidda. Oahpus oahpat maid mii lea metoda, metodologiija, kvalitatiiva metoda ja kvantitatiiva metoda, ja mat leat váldoearut dáin. Oahpasmuvvat boazodoalodutkamii lea maid oassin oahpus. Don oahpasmuvat dieđalaš jurddašeapmái ja dutkanmetodaid geavaheapmái.

Î Álgin: Čakčat 2012.

Elevforutsetninger og tilpasset opplæringStudiet er et samlingsbasert videre-utdanningsemne for lærere. Emnets innhold tar opp temaene tilpasset opplæring, læringsutbytte, leseopp-læring, differensiering, systemrettede tiltak, urfolksperspektiv og opplæring av tospråklige i spesialpedagogisk og allmennpedagogisk perspektiv. Emnet er i samarbeid med Høgskolen i Finnmark, og inngår som del av masterstudiet ved HiFm. Emnet kan tas som et videre-utdanningskurs av lærere og kan brukes i opprykkssammenheng.

Î Oppstart: Våren 2012.

Stivrraid ja lávdegottiid barggut ‒­sisafievrrideapmiOahppofálaldat galgá ovdánahttit ja viid di dit studeanttaid máhtu ja dieđu demo kráhtalaš barggu ja studeanta-demo kratiija saji birra almmolaš ása - husas. Oahpu guovddažis leat áige-guovdilis lágat ja njuolggadusat mat gusket alla skuvl laide ja universitehtaide, ja dasa gullevaš duogáš jurddašeapmi riekte stáhtas. Oahppu sisttidoallá organisa šuvdnateorehtalaš-, juridihka-laš- ja gula hallanteorehtalaš fáttáid mai-guin sáhttá čilget movt organisašuvnnat ja demo kráhtalaš válljejuvvon stivra-orgánat doibmet vissis oaidninsajiin.

Î Álgin: Giđđat 2013.

Boazodoalu­ipmárdus­luonddu-diehtaga­ja­árbevirolašmáhtu­vuođulOahppu deattuha mo sáhttá geavahit árbevirolaš máhtu ovttas earálágan máhtuin boazodoallohálddašeamis ja ovddidit nanu ekologalaš ja ekonomalaš vuođu boazodoalloservodagaide. Studeanttat galget háhkat vuođđomáhtu bohcco biologalaš proseassaid ja boazo - doalu luonddudiliid birra, lassin movt bohc co ja ealu dárbbut rievddadit jagi mielde ja jagis jahkái. Dát kursa addá dehálaš vuođu studeanttaide geat hálii-dit geavahit dáid dieđuid sin boazo-doal lo ealáhusas ja/dahje sidjiide geat áiggoše bargguid háhkat almmolaš luondduresurssahálddašeamis.

Î Álgin: Giđđat 2013.

NubbingielapedagogihkkaHáliidat go oahpahit sámegiela nubbin-giellan vuođđoskuvllas? Háliidat go leat mielde nanneme sámegiela dili Norg-gas? Sámegiela nubbingielapeda go - gihkas lea giellapedagogihkka ja meto - dihkka, ja servodaga ja giella oahpahusa oktavuohta guovddážis. Oahpus leat guokte modula, goabbáge 15 oahppo- čuoggá. Vuosttaš modula lea nubbin-giela pedagogihkka ja nubbi modula fas álgoálbmotgiella oahpahusas. Fálaldat guoská buot golmma sámegillii main lea nubbingiela oahpahus Norggas.

Î Álgin: Čakčat 2012.

22 23

Oktasaš sisaváldin / Samordna opptakOahppojagi 2011 – 2012 leat buot Sámi alla-skuvlla guhkit áigge prográmmat almmu huv-von Oktasaš sisaváldima bokte. Oahpuide,

mat leat almmuhuvvon Oktasaš sisa-váldima bokte, galgá ohcan sáddejuvvot Oktasaš sisaváldimii.

Ohcan lea dušše vejolaš interneahta bokte ja ohcciin, geain lea norgga

persovdnanummar fertejit registreret iežaset elektrovnnalaš ID:ain. Dan dihte

lea dehálaš háhkat alccesis elektrovn-nalaš ID buori áiggis ovdal ohcan áige-

meari. Ohcanrávvagiid ja ohcciid giehtagirjji (søkerhandboka) oažžu dáro- ja sámegillii

Oktasaš sisaváldima ruovttusiiddus, www.samordnaopptak.no:as. Doppe lea dáro-

gielat dihtorskovvi, maid deavddát ja mainna ozat. Ohcciidgiehtagirjji sáhttá maid oažžut lagamus NAV-kantuvrras, girjerádjosis, joatkkaskuvllas, allaskuvllas dahje universitehtas Norggas. Oahppoduođaštusaid, bargoduođaštusaid dahje sullásaččaid it galgga sáddet ohcanskovi mielde.

Báikkálaš sisaváldin Eará oahput, mat eai leat almmuhuvvon Oktasaš sisa-váldima bokte, nu go ovttaskas oahpuide, galgá ohcat báikkálaš sisaváldima bokte. Báikkálaš sisaváldima ohcanskoviid ja ohcanrávvagiid oaččut go válddát oktavuođa Sámi allaskuvlla oahppohálddahusain, mat leat maid gávdnamis www.samiskhs.no -siidduin.

Dáid ohcamiid mielddusin galggat bidjat duođaštuvvon máŋgosiid oahppoduođaštusain, bargoduođaštusain jna. Váikko dus lea alit oahppu, de lea dehálaš bidjat joatkkaskuvlla duođaštusaid mielddusin.

SisaváldingáibádusatOppalaš lohkangelbbolašvuohta lea gáibádussan beas-sat studeantan Sámi allaskuvlii. Lassin gáibiduvvo dihto sámegielmáhttu vuođđooahpuide ja eanaš eará oahp-po fálaldagaide. Muhtin oahppofálaldagain sáhttet leat erenoamáš gáibádusat, mat čilgejuvvojit sierra iešguđet oahppofálaldagas.

Oppalaš lohkangelbbolašvuohta Oppalaš lohkangelbbolašvuođa oažžu go ceavzá joatkka skuvlla/logahaga/gymnásaidskuvlla dahje go lea fágareive dahje svennereive ja vuolimus gáibádusfágat, dahje deavdá 23 jagi sisaváldinjagi ja unnimus 5 jagáš bargo/oahppoduogáš ja vuolimus gáibádusfágat.

Vuolimus gáibádusfágat Allaskuvlaoahpuin gáibiduvvojit 5 nu gohčoduvvon geatne gahtton fága, mat dagahit vuolimus fágagáibá-dusa. Bákkolaš fágat leat: Dárogiella 14 vahkkodiimmu dahje 11 vahkkodiimmu ohppiide geat leat maid lohkan sámegiella 11 vahkkodiimmu (sáme-giella 1. giellan dahje 2. giellan), dahje suomagiella 11 vahkkodiimmu dahje ruoŧagiella 11 vahkkodiimmu. Eŋgelasgiella 5 vahkkodiimmu, servodatfága 6 vahkkodiimmu, luonddufága 5 vahkkodiimmu ja matematihkka 5 vahkkodiimmu.

Ohcan

SámegiellaSámi allaskuvlla vuođđooahpuin ja eanaš eará oahppo-fálaldagain gáibiduvvo dihto dási sámegiel máhttu. Sámegiela máhtolašvuhtii guoskevaš vuolimus gáibá-dusat leat; (1) sámegiella vuosttaš dahje nubbingiellan (a dahje b-giellan) joatkkaskuvllas/logahagas/gymnásaid-skuvllas, (2) sámegiela alitoahpu ovdakursa, (3) sámegiella lohkanbadjeoahppu dahje vástideaddji oahppu, maid Sámi allaskuvla dohkkeha, (4) giellageahččaleapmi maid Sámi allaskuvla lágida.

ReálagelbbolašvuohtaLea vejolašvuohta ohcat oahpuide reálagelbbolašvuođa vuođul. Ohcci bargo- ja oahppoduogáš árvvoštallo indi viduálalaččat sisaváldinlávdegottis oahppofálaldaga gáibádusaid ektui. Gáibádussan lea ahte ohcci galgá deavdit 25 jagi dan oahppojagi go álgá ohppui, ja ahte sus berre leat relevánta bargo- ja oahppovásáhus ja persovnnalaš heivvolašvuohta ohppui.

Eambbo­dieđuidVáldde oktavuođa Sámi allaskuvlla oahppoháldda-husain, jus dárbbašat veahki.

Oahppohálddahus­(sisaváldin,­ohcanskovit)Telefuvdna: +47 78 44 84 00Fáksa: +47 78 44 84 02E-boasta: studieadm@samiskhs.noInterneahtta: www.samiskhs.no

24 25

01 .03 Árrasisaváldima ohcanáigi Oktasaš

sisaváldimii (Samordna opptak:ai)­jus­dus lea; Î dárbu ovdagihtiilohpádussii. Ovdagihtii

lohpádusa oahpposaji oažžumis fidne duođaš tuvvon dárbbu vuođul, Î joatkkaskuvlaoahppu olggobealde Davvi-

riikkaid, Î reálagelbbolašvuohta.

15 .04 Î Ohcanáigemearri buot eará ohcciide.

Î Ohcanáigemearri báikkálaš sisaváldimis oahpuide, mat álget geasse- dahje čakčalohkanbajis.

15 .11 Ohcanáigemearri Sámi allaskuvlla oahpuide, mat álget giđđalohkanbajis.

Oktasaš sisaváldimii (Samordna opptak:ai) dehálaš áigemeriid gávnnat ohccigiehtagirjjis 2011 dahje čujuhusas www.samordnaopptak.no.

Boastasteampil Ohcanskovvi galgá sáddejuvvon interneahta bokte Oktasaš sisaváldimii maŋimusat ohcanáiggi áige-mearis, dahje báikkálaš sisaváldimis e-boastta, fáksa dahje reivve mielde almmuhuvvon ohcan-áigemeari sisk kobealde. Dábálaš reivves galgá leat boastasteampil mii duođašta ahte lea sádde juvvon ohcan áigemeari siskkobealde.

Dehálaš áigemearit

Smávva­ásahusaš­‒­riikkaidgaskasaš­biras!Studeantan Sámi allaskuvllas lea dus vejolašvuohta váldit oahpu dahje oahpahallama eará riikkas. Sámi allaskuvllas leat North2north, Erasmus, Barentsplus ja Nordplus prográmmat, maid bokte sáhtát oažžut lonohallan-stipeandda. Lånekassen fállá maiddái ruhtadeami lonohallamii. Sáhtát leat lonohallamis 6 vahkku - 12 mánu.

Árktalaš guovlluide lea earenoamáš buorre vejolašvuohta oažžut oahpposaji, University of the Arctic bokte. UArctic bokte sáhtát maiddái lohkat neahtta-oahpuid Circum-polar studies, mat álget juohke čavčča ja giđa. Okta kursa addá 6 ETCS čuoggá.

Loga eanet: www.uarctic.org/bcs/.Váldde oktavuođa Sámi allaskuvllain ja gulaskutta vejolašvuođaidat.

15 .02 North2north ohcanáigemearri.

09 .03 Erasmus ohcanáigemearri.Vaikko Sámi allaskuvla lea smávva ásahusaš, de dáppe lea riikkaidgaskasaš biras. Dáppe mii skuvlet sámi ambassadevrraid, fállat eamiálbmot-oahpuid, studeant-tamátkkiid ja lonohallama ee. Kanadai, Guatemalai, Ruoná-eatnamii ja USA:i. Sámi allaskuvllas fitnet eami- álbmotlogaldallit, studeantat ja guossit ee. Aotearoas/ Ođđa Selánddas, Kalaallit Nunaatas/ Ruonáeatnamis, Austrálias, Kanadas ja Ruoššas.

26 27

Norgga stáhta oahppoloatnakássa Go Norgga beale studeanttat lohket ollesáiggis dahje oasseáiggis Sámi allaskuvllas, de sis lea vuoigatvuohta oažžut oahppodoarjaga Stáhta oahppoloatnakássas (Lånekassen). Oahppodoarjaga sáhttá ohcat njuolga interneahta bokte. Stáhta loatnakássa ohcanáige-mearit leat 15.11 čakčalohkanbadjái ja 15.03 giđđalohkanbadjái.

Doarjjaortnet Ruošša studeanttaid váste Norgga stáhta oahppoloatnakássa sáhttá addit stipeand da ja loana Ruošša ja eará Gaska- ja Nuorta-Eurohpá ja ovddidanriikkaid studeanttaide. Oahppo-prográmma galgá dábálaččat leat dohkkehuvvon oahppun, man vuođul lea vuoigatvuohta oažžut doarjaga Stáhta oahppoloatnakássas. Doarjaga sáhttá oažžut njealji jahkái. Ruošša studeanttat sáhttet maid oažžut iešguđege stipeanddaid jus bohtet lonohallamii Sámi allaskuvlii ovtta dahje guovtti lohkanbadjái, Dav-viguovllo-, Barentsplus-, ja North2North-stipeandda ortnegiid bokte.

Doarjjaortnet­Ruoŧa­ja­Suoma­studeanttaide­Ruoŧa ja Suoma studeanttat galget ohcat oahppodoar-jaga ruovtturiikkas. Jus lea registrerejuvvon ja orron Norggas guhkit go 2 jagi, de lea vejolaš ohcat loana ja stipeandda Norgga stáhta oahppoloatnakássas.Ruoŧas: Centrala studiestödsnämnden, CSN: www.csn.se. Suomas: KELA: www.kela.fi.

Norgga sámedikki stipeandaNorgga Sámediggi lea ásahan stipeandaortnega vissis fágasurggiin, ja dain leat iešguđege vuoruheamit juohke jagi. Sámediggi almmuha stipeanddaid jahkásaččat, ja eambbo dieđuid gávnnat Sámedikki ruovttusiidduin: www.samediggi.no

Seminarii Laponici FoandaJuohke nuppi jagi lea vejolaš ohcat stipeandda Semi-narii Lapponici foanddas. Foandda ulbmilin lea addit ruhtadoarjaga studeanttaide geat lohket sámegiela oassin oahpaheaddjioahpus. Boahtte háve go dát juolluduvvo lea oahppojagi 2012/2013. Eambbo dieđuid gávnnat Sámi allaskuvlla ruovttusiiddus.

Eará­stipeandavejolašvuođatStáhta Boazodoallohálddahus lea ásahan stipeandda boazodolliid váste geat gazzet oahpu. Eambbo dieđuid gávnnat sin ruovttusiiddus: www.reindrift.no. Muđui leat sihke suohkanin ja fylkasuohkanin sierra stipeanda-ortnegat maid lea veara geahčastit.

Doarjjaortnegat

Studeantan allaskuvllas dutnje láhččojuvvo dilli nu ahte du oahppodilli galgá leat nu buorre go vejolaš. Mis leat Diehtosiiddas lohkanlanjat ja joavkolanjat studeanttaide, mat leat maiddai eahkediid rabas. Min girje rájus lea maiddai eahkediid rabas ja ovttas-bargá viidát, nu ahte dutnje galgá leat álki gávdnat fágagirjjálašvuođa. Mii luoikat studeanttaide mátkedihtoriid, ja lea maiddai vejolašvuohta luoikkahit filbmakameraid, govvenrusttegiid, tuvrarusttegiid, nu movt kanoid, lávuid jnv. Dasa lassin lea mis maid sierra studeanttaviessu, gos lea vejolaš doaluid lágidit, filmmaid geahččat jnv.

Studeanta váikkuheapmiStudeanttain lea stuora váikkuhan vejo-laš vuohta Sámi allaskuvllas ja leat mielde eanáš stivrrain ja lávdegottiin. Studeanta-stivra ovddasta studeanttaid beroštumiid Sámi allaskuvllas, ja studeanttain lea váik ku han vejolašvuohta oahppodillái studeantastivrra bokte. Studeantastivra ovddida áššiid, mat gusket studeant-taid čálgo fálaldagaide ja studeanttadillái. Studeantastivra árvala studeanttaáirasiid iešguđege lávdegottiide allaskuvllas

StudeantačálguSis- Finnmárkku studeantaovttastus (SSO) fállá Sámi allaskuvlla studeanttaide čálgo-fálaldagaid sin beroštumiid ja dárbbuid

mielde. SSO lea studeanttaid miel laht to-organisašuvdna Sis-Finnmárkkus. Sii fállet orrunsajiid, mánáidgárde-sajiid ja doaim-mahit kantiinna ja falástallanfálaldagaid.

ÁsodagatSis-Finnmárkku studeantaovttastusas (SSO) leat 20 bearašásodaga ja 16 lanja (hybela). Dáid sii láigohit studeanttaide hálbbiduvvon hattiide.

MánáidgárdiStudeantaovttastusas lea mánáidgárdi. Studeanttaide lea vuoruhuvvon mánáid-gárdesadji olles studerenáigodahkii. Mánáidgárddis leat 31 saji, ja guokte osso-daga mánáide gaskkal 9 mánu – 5 jahkái. Sámi doaimmat leat mielde mánáidgárddi árgabeaivvis. SSO vástida gažaldagaide mánáidgárdesaji ohcama, sajádaga ja mávssu birra.

KantiidnaStudeantaovttastus doaimmaha ođđaáigásaš kantiinna Diehtosiiddas, gos leat 150 čohkkánsaji. Dáppe beasat oastit hálbbes biepmu, earret eará sámi biepmu ja biepmu masa geavahuvvojit sámi bieb-moávdnasat. Kantiidna lea rabas mán-nodagas- bearjadahkii dii. 09.00- 15.00.

BURES BOAHTIN SÁMI ALLASKUVLII!

Studeantan Sámi allaskuvllas

28 29

Guovdageaidnu mearkkaša “guovdu geainnu” ja lea doloža rájes leamašan guovdu Sámi. Otne čohkke Guovda-geaidnu nuoraid, studeanttaid ja olbmuid miehtá sámi ja eará eamiálbmot guovlluin.

Guovdageainnus lea ealli sámi biras. Sámi kultuvra oidno ja sámegiella gullo árgabeaivvis. Guovdageainnus lea valljugas ja girjás kultureallin. Earret eará lágiduvvojit Sámi beassášfestivála, Sámi filbmafestivála, Sámi Grand Prix, konsearttat, máilmmimeašttirgilvvut heargegilvovuodjimis, oaggungilvvut, skuhtercrossa, teáhterčájálmasat ja olu eará. Beassážiid áiggi leat maid konfirmašuvnnat, ja árbevirolaččat máŋggas heajastallet ja risttašit mánáid.

Guovdageainnus lea maid hui doaimmalaš birás. Guovdageainnus lea lávlunjoavku, gáffebára, teáhter, kino, ja máŋga iešguđetlágan searvvit dego dánsun searvi, musihkkariid searvi, ristta-laš searvvit ja Bridge-searvi. Duodji lea maid guovddážis Guovdageainnus ja dáppe leat buorit duddjon vejolašvuođat, jus dan háliidat. Lágiduvvojit dávjá duodje kurssat ja lea maid vejolašvuohta duddjot duodjeinstituhtas.

Guovdageainnus leat stuora vejolaš-vuođat meahcásteapmái, ja luonddu

vánddardeapmái go olles Finnmárkku duottar lea juste viessouvssa olggobealde. Suohkan lea Norgga stuorámus ja dus lea oktiibuot 9704 km² mii lea heivehuvvon erenomaš luond-du vásá husaide. Guovdageainnus maiddái ii leat guhkki eará guovlluide, nu movt Romsii, Supmii, Ruŧŧii ja muđui Finnmárkui vásihit vel eambbo.

Guovdageainnus lea nana valáštallan-biras, ee. lea fierbmespábbun, spáb ba čiekčan, giehtaspábbun, čuoigan ja aerobic. Sámi alla skuvl-las leat sierra hárjehallanáiggit Bákte hárjji valáštallanhállas, gos beasat hárje hallat sis-bandy ja gievrudanhárjehallama. Maiddái Diehto siiddas lea gievrudan-hárjehallanlatnja gos studeanttat besset hárjehallat.

Dáppe gávnnat eambbo dieđuid Guovdageainnu birra:

www.kautokeino.kommune.nowww.kautokeino.net

Guovdu Sámi

‒ Gos oahpahus, dutkan ja luohtu deaivvadit Diehtosiida lea riikkaidgaskasaš diehtoguovddáš sápmelaččaide ja álgoálbmogiidda, gos árbevirolaš máhttu ja dieđalašvuohta deaivvadeaba. Diehtosiidda čohkke Sámi allaskuvlla, Gáldu – eami-álbmotvuoigatvuođaguovddáža, Sámi arkiivva,

Sámedikki ja Riikkaidgaskasaš Boazodoalloguovddáža ovtta fágalaš ja dieđalaš birrasii. Dáppe lágiduvvojit dávjá internašunála konferánssat, čoahkkimat ja eará lágideamit, maidda studeanttat sáhttet oassálastit. Diehtosiida lea ođđaáigásaš gulahallan guovddáš ja dáppe leat buot ođđaáigásaš rusttegat maid dárbbašat.

30 31

Fremdeles er det mange som har liten kunnskap om samer og samisk kultur. Du kan nå være med å infor mere og motivere ungdommer i hele landet til å øke kunnskapen om det samiske samfunnet. Er dette noe du brenner for? Da er tiltaket Samiske veivisere noe for deg!

Som en veiviser blir din jobb å reise rundt til skoler, organisasjoner og lag i hele Norge og fortelle om samisk kultur og samfunn. Tiltakets mål er å forebygge fordommer gjennom å gi ungdommer i Norge innblikk i samisk kultur og samfunn gjennom direkte formidling, altså informasjon fra ungdom til ungdom.

Hvis du blir valgt som en veiviserne mottar du et stipend på 170 000 kroner og skal jobbe med formidling i ett år. I løpet av året gjennomfører du et studium i formidling av samisk kultur og samfunn (30 studiepoeng), som gir deg kunnskap om det samiske samfunnet og kunnskap innen formidling. Videre skal du jobbe med koordine-ring av besøk og eventuelle andre formidlingsoppdrag. I tilegg får du også muligheten til å dra til New York for å delta på forente nasjoners permanente forum for urfolkssaker.

Vi ønsker søkere fra nord-, lule- og sørsamiske områ-der og oppfordrer unge samer fra hele landet å søke. Vi vektlegger engasjement, samarbeidsevne, forteller evne og kreativitet. Språk er rikdom og personlig egnethet vektlegges. Du bør være ferdig med videre gående skole denne våren og ikke være eldre enn 25 år. Årlig velges det tre samiske veivisere. Som en samisk vei-viser må du være forberedt på høy reise virksomhet.

Bli en samisk veiviserGrádavuogádat Bachelorgráda lea vuolit dási oahppu allaskuvlla/uni-versitehta vuogádagas. Bachelorgráda lohkanáigi lea golbma jagi ja galgá addit juogo ámmátgelbbolašvuođa dahje teorehtalaš vuođu mastergrádii. Bachelorgráda sáhttá máŋgga ládje olahit. Sáhttá čađahit 3-jagáš ámmát oahpu (omd ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpu), 3-jagáš integrerejuvvon oahpu (omd journalistaoahpu), friddja bachelor oahpu maid studeanta ieš hukse dahje čuovvut dihto suorggi 3-jagáš bachelorprográmma.

Sámi allaskuvllas lea vejolaš váldit bacheloroahpu dáin surggiin:

Î Duojis. Î Sámegielas ja sámi girjjálašvuođas. Î Boazodoalooahpuin. Î Journalistihkas. Î Sámi ovdaskuvlaoahpaheaddjioahpus. Î Sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpus.

Mastergráda lea alit dási oahppu allaskuvlla/universi-tehta vuogádagas. Normerejuvvon lohkanáigi master-oahpus lea guokte jagi, bachelorgráda lassin. Sámi alla-skuvllas lea vejolaš čađahit masteroahpu sámegielas ja girjjálašvuođas ja duojis.

ECTS­–­oahppočuoggát­(oč)Oahppofálaldagaid viidodat meroštallojuvvo oahppo-čuoggáid mielde. Oahppojagi viidodat lea 60 oahppo-čuoggá, jus studeanta lohká ollesáiggis.

Oktagaslaš oahppošiehtadus Studeanttat geat áigot lohkat Sámi allaskuvllas guhkit go ovtta jagi, ráhkadit oktagaslaš progrešuvdna-

šiehtadusa allaskuvllain.

Fágaid sisaheiveheapmiSámi allaskuvla sáhttá dohkkehit oahpuid, maid studeanta lea čađahan eará alit oahppoásahusain bachelorgráda oassin dahje oahpaheaddjioahpuid oas-sin. Sámi allaskuvlla dutkan- ja oahppostivra meannuda dákkár heivehemiid.

StudeantalonohallanSámi allaskuvlla studeanttat sáhttet čađahit oasi oah puin olgoriikkas. Sámi allaskuvla lea fárus Erasmus/ Sokrates, North2North, Nordplus ja Barentsplus -studeantalonohal-lanprográmmain.

Oahppo-­ja­fágaplána­Dárkilit dieđut oahpuid ja fágaid birra gávdnojit fága- ja oahppoplánain. Fága- ja oahppoplánat ođas maht to-juv vojit dárbbu mielde. Sámi allaskuvlla oahpuid ráhka-dus, lágideapmi ja sisdoallu sáhttá rievdat.

OahpahusgiellaDavvisámegiella lea Sámi allaskuvlla oahpahusgiella. Muhtin oahpuin lea oahpahusgiella eará sámegiella, skandinávalaš giella dahje eŋgelasgiella.

OahppodivadatStudeanttat mákset lohkanbadjedivvaga ja oahppo-divvaga. Lea dehálaš máksit divvagiid ovdal áigemeari vuoi it masse studeantarivttiid. Muhtin oahpuin šaddet máksit divvaga ávdnasiid ja neavvuid ovddas. Sámi alla skuvla fállá maiddái kurssaid, mat ruhtaduvvojit sierra oahppodivvagiin.

Oahppofáladagaid birra

32

OAHPPOOFELAŠ2012/2013