سیاست دولت عربستان د قبال بیداری اسلامی€¦ · web viewماه...

در کامل متن دانلودdownload-thesis.com

سیاسی علوم و حقوق دانشکده

یامنطقه مطالعات ارشد کارشناسی اخذ جهت نامه انیپا

(آفریقا شمال و خاورمیانه )گرایش

:عنوان

اسالمی بیداری قبال در سعودی عربستان سیاست

............. :شنگار

راهنما: استادکوهکن علیرضا دکتر آقای جناب

مشاور: استادآدمی علی دکتر آقای جناب

1393 تابستان

طباطبایی عالمه دانشگاه

سیاسی علوم و حقوق دانشکده

شمال و خاورمیانه )گرایش یامنطقه مطالعات ارشد کارشناسی اخذ جهت نامه انیپا(آفریقا

یک

http://download-thesis.com/


:عنوان

اسالمی بیداری قبال در سعودی عربستان سیاست................ :شنگار

راهنما: استادکوهکن علیرضا دکتر آقای جناب

مشاور: استادآدمی علی دکتر آقای جناب

1393 تابستان

چکیده

سIIبب ،دیIIدرنورد را خاورمیانه یمنطقه 2011 سال در که اسالمی بیداری تحوالت منطقه این کشIIIIورهای از بسIIIIیاری در بنیIIIIادین و سIIIIاختاری تغیIIIIیرات ایجIIIIاد در تغیIIیراتی تحIIوالت، فIIراوان پتانسیل داشتن باوجود که کشورهایی ازجملهگردید. که رسالتی به توجه با کشور بود.این سعودی عربستان نپذیرفت صورت آن ساختار

دو در کIرده تعریف شIیعی ایIران مقابل در سIنی جهIان رهبری به عنوان خود برای بعد اسIIت. در داده نشIIان واکنش تحIIوالت این قبIIال در یمنطقه ا و داخلی یجبهه

یمنطقه ا بعد در و مIIالی یبسIIته ها توزیع و سIIرکوب سیاست از استفاده با داخلی میرمسIIتقیغ یمIIداخله نیهم چن و بحرین تحوالت در مستقیم یمداخله به اقدام نیز یمنطقه از را تحIIIIIوالت بتواند طریق این از تا نمIIIIIود سIIIIIوریه داخلی جنگ در

اسIIتراتژیک عمق افIIزیش از جلوگIIیری ضIIمن تا سIIازد دور عربسIIتان رهیشIIبه جزکند. جلوگیری عربستان ی جزیره شبه در خود پیمان هم سقوط از ایران،

دو



تحIIوالت ،ندیبی م ایIIران یمنطقه ا قIIدرت مقابل در را خIIود که سIIعودی عربسIIتان و کندی م تعریف ایIIIIران با یمنطقه ا رقIIIIابت ی چهیدر از را بحIIIIرین و سIIIIوریه

مسIIئله این از نIIیز یمنطقه ا تحIIوالت یعرصIIه در کشIIور این تهاجمی یها استیس. است شده ناشی

بحرین، ج.ا. ايران، سعودی، عربستان اسالمی، بیداری :کلیدی واژگانتهاجمی سوریه،رئالیسم

اسالمی بیداری قبال در عربستان سیاستمطالب فهرست

...........................................................................تحقیق طرح و کلیات – اول فصل

13مساله طرح-1-114پژوهش اهداف-1-215یاصل سؤال-1-315یاصل فرضيه-1-415یاصل متغيرهاي-1-516پژوهش تمركز نقطه-1-616پژوهش تیاهم-1-717میمفاه یاتیعمل فیتعر-1-818اطالعات یگردآور ابزار و پژوهش روش-1-9

چهاپنجر



18موجود ادبيات یبررس-1-1021پژوهش یده‌سازمان-1-11

مفاهیم و نظری دوم-چارچوب فصل

23سمیرئال هینظر- 2-125سمینئورئال هینظر-2-226یتدافع سمیرئال- 2-327یتهاجم سمیرئال-2-4

30یتهاجم سمیرئال اصول-2-4-132ها‌دولت یرفتار یالگوها- 2-4-234یتهاجم سمیرئال منظر از قدرت تیماه- 2-4-335بزرگ یها‌قدرت یاساس هدف چهار- 2-4-440یتهاجم سمیرئال هینظر در یداخل عامل نقش- 2-4-540گرید مناطق بالقوه یها هژمون قبال در یا‌منطقه هژمون یراهبردها- 2-4-6

43عربستان استیس و یتهاجم سمیرئال یمفهوم انطباق-2-5سعودی عربستان داخلی تحوالت و اسالمی سوم- بیداری فصل

50اعتراضات یریگ‌شکل یها‌نهیزم و عربستان داخلي وضعيت- 3-151یسعود عربستان یداخل معضالت- 3-2

51یاسیس- 3-2-152شاهزادگان ميان قدرت جنگ و جانشيني- 3-2-253یاقتصاد- 3-2-354یاجتماع-3-2-4

54زنان مساله- 3-2-4-156انیعیش- 3-2-4-2

شش



59عربستان یداخل تحوالت و یاسالم یداریب- 3-361عربستان تحوالت در رگذاریتأث یها‌گروه و اناتیجر-3-4

62عربستان انیعیش- 3-4-265عربستان زنان ی‌جامعه-3-4-366ها‌برالیل و جوانان- 3-4-468عرب جهان یها‌زشیخ برابر در یسعود عربستان راهبرد- 3-5

77رانیا با یا‌منطقه رقابت- 3-5-178یاسالم یداریب به عربستان پاسخ عنوان‌به ییگرا‌فرقه- 3-5-280یعرب شده‌ساقط یکتاتورهاید از سعود آل تیحما-3-5-381یمجاز یفضا اعتراضات به نسبت سعود آل واکنش- 3-5-4

بحرین تحوالت و سعودی چهارم-عربستان فصل

85نیبحر تحوالت- 4-187نیبحر بحران یریگ‌برشکل موثر عوامل- 4-291کشور نیا یانقالب تحوالت به فهیخل آل دولت واکنش- 4-396نیبحر تحوالت قبال در یسعود عربستان یخارج استیس یابیارز -4-4

96عربستان یخارج استیس اصول و یمبان- 4-4-197عربستان یخارج استیس یالگو- 4-4-2

103عربستان یبرا نیبحر تیاهم لیدال- 4-5104عربستان به نیبحر تحوالت گسترش از یریجلوگ- 4-5-1105رانیا با مقابله- 4-5-2108سعود آل خاندان یبرا نیبحر یاقتصاد تیاهم- 4-5-3

سوریه داخلی جنگ قبال در عربستان پنجم- واکنش فصل

112هیسور تیاهم لیدال- 5-1

هشت

هفت



113یابتین جنگ ای یاسالم یداریب ه؛یسور تحوالت- 5-2116اسالمى بيدارى در سوريه جايگاه- 5-3119هیسور تحوالت در رگذاریتأث یها‌انیجر- 5-4

121سوريه انتقالي شوراي- 5-4-1123هیسور تحوالت به القاعده ورود- 5-4-2

124هیسور تحوالت قبال در عربستان استیس- 5-5125هیسور تحوالت به عربستان ورود یچگونگ- 5-5-1127هیسور قبال در عربستان یتهاجم استیس اتخاذ لیدال-5-5-2

128رانیا با یا‌منطقه موازنه- 5-5-2-1129هیسور توسط مقاومت محور تیتقو- 5-5-2-2130یگر یسلف گفتمان و عربستان تیمرجع بسط- 5-5-2-3

131هیسور تحوالت در عربستان و رانیا مواضع- 5-6133سوريه بحران تشديد در سعودي عربستان اقدامات- 5-7

138یریگ جهینت146منابع فهرست

نه



1 فصل

طرح و کلیاتتحقیق

11


مساله طرح-1-1 در را یراتییتغ ، داد رخ ۲۰۱۱ سIIIال در انهیخاورم یمنطقه در که یتحIIIوالت

نیا اگرچه.آورد وجود به منطقه یکشورها از یبرخ یاجتماع و یاسیس یساختارها و قیIIعم راتییتغ کشIIورها از یبIIرخ در یاساسII به طIIور نتوانست تحIIوالت و رییتغ

را یشIIوک منطقه یمطلقه یحکومت ها از یبرخ بر توانست اما کند جادیا یساختار بIIازبینی عIIدم صIIورت در توانستی م تغیIIیرات مIIوج آن یبه واسIIطه که کند جIIادیا

تجمعIIات آغIIازگر به سIIرعت شهروندانشIIان بر اعمIIالی یها استیس در سIIاختاریگردد. کشورها این در اعتراضی

اترییتغ ، تحIIوالت فIIراوان لیپتانسII داشIIتن بIIاوجود که ییکشIIورها ازجمله یبه واسطه کشور نیبود.ا یسعود عربستان نپذیرفت صورت آن ساختار در یاساس

را معترضIIین مقابل در نIIرمش هرگونه خIIود خIIاص و اسIIتبدادی سیاسی سیسIIتم تواندی م عامل این تیدرنها که داندی م آن ها قIIدرت افزایش جهت در گامی به عنوانکشند. زیر به زده اند چنبره عربستان قدرت بر که را سعود آل خاندان

اسIIالمی بیIIداری تحIIوالت مقابل در یالملل نیب و یداخل سIIطح دو در کشور این نگه امIIان در تحIIوالت مIIوج از را کشIIورش یحIIدود تا توانست و داد نشIIان واکنش همیشIIگی سیاست از اسIIتفاده و نیمعترضII سرکوب با سو کی از یداخل بعد دارد.در عیIIتوز با نیهم چن و کشIIور این شIIیعیان به خصIIوص و معترضین قبال در آهنین مشت

نگه یراضII را معترض یها فیط یبرخ یحدود تا توانست یمال یبسته ها یگسترده در میرمسIIتقیغ و مسIIتقیم به صIIورت انهیمداخله جو اقدامات با گرید یسو از و دارد

خIIود منIIافع نفع به را تحوالت هیسور و مصر و ،تونس منی ، نیبحر چون ییکشورها را آن عربسIIIتان که ازآنچه را کشIIIورها این نتواند تغیIIIیرات این تا دهد جهت رییتغ

چIIون کشIIورهایی در تحIIوالت نیهم چن و سازد دور داندی م خود یمنطقه ا مانانیهم پ جهIIتی در ،شIIودی م شIIناخته دشIIمن دوست به عنIIوان عربسIIتان نگIIاه از که سIIوریهکند. کمک ایران تضعیف به سیاسی یریجهت گ تغییر ضمن که کند حرکت عربسIIتان یریجهت گII نیا یریشIIکل گ در که یمهم یمسIIئله گرید طIIرف از در کشور نیا که است یگسترده ا یتیامن یهای نگران ، رسدی م نظر به مهم سعودی

اول قIIدرت به عنIIوان یمسIIئله ا چیه بدون بتواند تا دارد یمنطقه ا و یداخل سطح دو نکته نیا به تIIوانی م گسIIترده تر نگIIاه کیII در لIIذابIIپردازد. نقش یفایا به یمنطقه ا

اتخIIاذ یمنطقه ا تحIIوالت قبال در سعودی عربستان توسط که ییواکنش ها که دیرس که است کشIIورهایی در رانیIIا حضIIور از یریجلوگII یبرا هدفمند، سیاستی شودی م

به موازنه یکفه خود یمنطقه ا رقابت در تا داندی م خود یباز نیزم را آن ها عربستاننکند. ینیسنگ یسنت بیرق نیا سمت

12


پژوهش اهداف-1-2 تحIIوالت برابر در یسIIعود عربسIIتان استیس یبررسII دنبال به پژوهش نیا در

که میابیIIدر تا میهست یمنطقه ا و یداخل سIIطح دو در انهیخاورم در یاسIIالم یداریIIب تحوالت گرداب از بتواند تا داد نشان تحوالت نیا برابر در ییواکنش ها چه کشور نیا

به خIIود یسIIنت سIIتمیس همIIان با که باشد داشIIته را نیا شIIانس کماکان و بماند دوربپردازد. نقش یفایا

تحوالت به عربستان خاص نگاه د،ینمای م مهم ما یبرا را یبررس نیا آنچه اما و داندی م اسIIالم جهIIان رهبری مدعی را خود که سعودی . عربستاناست یمنطقه ا

به کندی م معرفی مختلف کشورهای در منطقه سنت اهل مردم قیم به عنوان را خود با یمنطقه ا رقIIابت ی چهیدر از افتدی م اتفIIاق خاورمیانه در که تغیIIیراتی و تحIIوالت

. کندی م تماشا ایران کشور این جانب از که یخصمانه ا یها استیس و رقابتی نگاه این به توجه با لذا

یواکنش ها بررسی و شIIناخت ،شIIودی م اعمIIال ایIIران اسالمی جمهوری نظام علیه و کنIIترل جهت در ایIIران بIIرای یمنطقه ا تحIIوالت خصIIوص در سIIعودی عربسIIتان

.رسدی م نظر به حیاتی کشور این با سیاسی یموازنه برقراری

یاصل سؤال-1-3 در2011 سIIال در یاسIIالم یداریIIب تحوالت به چگونه یسعود عربستان دولت

است؟ هداد نشان واکنش انهیخاورم

یاصل فرضيه-1-4 گسIIترش از جلوگIIیری ، مهIIار سیاست سه از اسIIتفاده با سIIعودی عربسIIتان

مرزهIIای از خIIارج به تحIIوالت انتشIIار ( وضIIدانقالب)مIIانیهم پ کشIIورهای در انقالب تحIIوالت این مقابل در یمنطقه ا و داخلی عمIIومی افکار انحراف خود)سوریه( برای

است. داده نشان واکنش

9



یاصل متغيرهاي-1-5خاورمیانه منطقه در اسالمی بیداری تحوالت مستقل: متغيرسعودی عربستان سیاست وابسته: متغير

متغیرها سازی -شاخص2-1-5مستقل: متغیرمردمی تظاهرات-رژیم تغییر-خارجی مداخله-

وابسته: متغیرآهنین مشت-اقتصادی های بسته توزیع-سیاسی و نظامی مداخله-

پژوهش تمركز نقطه-1-6 و داخلی یحIIوزه در سIIعودی عربسIIتان واکنش به یمكIIان ازلحاظ پژوهش اين

و سIIوریه کشIIور تحIIوالت در نیIIابتی جنگ و بحرین کشور تحوالت در مستقیم حضور شIIامل را2014 تا2011 سIIال از اسIIالمی بیIIداری تحIIوالت به یزمIIان ازلحIIاظ

.شودی م

پژوهش -اهمیت1-7 و منطقه ای تحوالت در همواره خود خاص موقعیت لحاظ به سعودی عربستان

تمIIامی در تا است نموده تالش کشور این است. پرداخته نقش ایفای به بین المللی اسIIالمی بیIIداری تحIIوالت ینهم چن صIIدام،و سIIقوط از پس یIIژهبه و منطقه تحوالت

سIIعودی عربسIIتان بپردازد. سیاست نقش ایفای به فعال بازیگری به عنوان یبه نوع ایIIران اسIIالمی جمهIIوری بIIرای آن، خIIارجی سیاست بر یرگIIذارتأث عوامل درک و

ین المللی،ب حIIوزه سه در عربسIIتان رفتارهIIای بررسی به دارد. اگر فراوانی اهمیت عربسIIتان اصلی اهداف از یکی که ی یابیمدرم بپردازیم اسالم جهان در و یمنطقه ا نفIIوذ و قIIدرت از تا است بIIوده تالش در کشIIور این و بوده ایران با رقابت همواره

ایران استراتژیک رقیب به عنوان سعودی عربستان آن که به توجه با بکاهد.لذا ایران در ایIIران اقتIIدار و نفIIوذ کاهش برای تالشی نوع هر از همواره و ی شودم محسوب

است برده بهره منطقه

10



ایIIران برای اسالمی بیداری تحوالت قبال در عربستان واکنش و رفتار بررسی سIIنی حکIIومت حفظ بIIرای تالش ضIIمن عربسIIتان زیIIرا است فراوان اهمیت حائز

کشIIور این که بIIود سIIوریه دولت سIIقوط دنبIIال به بحIIرین در خلیفه آل مIIذهب مIIوقعیت حفظ که ی شIIود.کشIIوریم محسIIوب ایIIران اصIIلی یمIIانهم پ به عنIIوان ی رسدم نظر به حیاتی خاورمیانه در ایران نفوذ افزایش برای آن در کنونی سیاسی

موردنظر مسیر سمت به را تحوالت بتواند آن که برای سوریه تحوالت در .عربستان دهد سوق خود است. شده ایران با سوریه در نیابتی جنگ یک وارد عمال

شIIناخت و عربسIIتان خارجی سیاست بر یرگذارتأث عوامل شناخت رو همین از درکی به خارجی، سیاست در اهداف به نیل برای کشور این استفاده مور ابزارهای

شد. خواهد منجر خارجی عرصه در کشور این یاست هایس از ی ترواقع

مفاهیم عملیاتی -تعریف1-8

اسالمی بیداری

اسIIالم، حیات تجدید در اصیل اسالم پرتو در دوباره شدن زنده اسالمی بیداری متعIIالی یارزش ها و آموزه ها همه و ، عIIدالت ، استقالل آن پناه در که ی دهدم معنا. ی یابدم حیات یا و ی شودم زنده دیگر بار ، الهی

اصIIالح آن نه البته ، است دیIIنی گIIری اصالح نوعی اسالمی احیاگری یا بیداری قلمIIرو به دین ، غIIربی معنIIای به دیIIنی اصIIالح در. غIIرب در افتIIاده اتفIIاق دیIIنی

بIIیرون اجتمIIاعی حیIIات عرصه از دین صIIورت این در و ی شIIودم رانIIده شخصی بر اجتمIIاعی حیات و انسان داشتن زنده ، اسالمی احیاگری و بیداری اما ، ی رودم

زدوده دین سIIیمای از غبIIار باید دلیل همین به و است دینی یوه یش به و دین مبنای عرصه به دین ، اقIIدام این یجهدرنت که گIIردد هویIIدا دین سIIیرت و صIIورت و شIIود

ی گردد.بازم آدمی حیIIات

خارجی سیاستForeign) خIIارجی سیاست Policy) ارتIIتراتژی یک از است عبIIته یا اسIIیک رش

آن مقصIIود که حکومIIتی تصIIمیم گیرندگان توسط یزی شIIدهطرح ر پیش از اعمIIال اسIIت. المللیبین محیط در و ملی منIIافع چهIIارچوب در معین، اهIIدافی به دسIIتیابی

سلسIIله یک اجIIرای و تعIIیین شامل خارجی سیاست که گفت توانمی خالصه به طور پIIذیرد.می انجIIام هادولت سIIوی از المللیبین یدرصIIحنه که است ملی منافع و اهداف

دیگر کنش قبIIال در آن واکنش یا و دولت یک عمل ابتکIIار تواندمی خIIارجی سیاست

11



یک که را کIIه: جهIIتی کIIرد تعریف این طIIور تIIوانمی دیگر تعIIریفی در و باشد هادولت را دولت نگرش یشیوه نیز و دهدمی نشان تحرک خود از آن در و ی گزیندبرم دولت.می گویند خارجی سیاست المللی،بین يجامعه به نسبت

اطالعات یگردآور ابزار و پژوهش روش-1-9

روش اين است.در تحليلی – یتوصيف روش پژوهش اين در مورداستفاده روش و اینIIترنت اسIIناد، مقIIاالت، کتب، طریق از شIIدهی جمع آور اطالعIIات از اسIIتفاده با

قبIIال در یمنطقه ا و داخلی یحIIوزه دو در عربسIIتان دولت واکنش به ،منIIابع سIIایر.شودی م پرداخته ، اسالمی بیداری

موجود ادبيات یبررس-1-10

با که است این کIIرد اشIIاره بIIدان باید مبحث این ابتدای در که ینکته ا نیمهم تر حوزه این در کتاب قالب در زیادی یپژوهش ها متأسفانه موضوع بودن جدید به توجه

یموردبررسIII حIIIوزه این در که کتIIIابی چنIIIدین به ذیل اسIIIت. در نگرفته صIIIورت:شودی م پرداخته قرارگرفته اسIIت، نوشته شIIده رو پيش پIIژوهش موضIIوع مIIورد در كه ییکتاب ها از يكي

از یمجمIIIIIوعه ا توسط که معاصر ابIIIIIرار انتشIIIIIارات یسو از كه است یكتIIIIIاب به مربIIوط که است («،9خاورمیانIIه) کتIIاب» عنIIوان تحت افتهیانتشIIار پژوهشگران

یها نهیزم و تحIIوالت از اساسی برآورد یک که است سعودی عربستان داخلی مسائلاست. بوده داخلی تحوالت خصوص در کشور این واکنش نیهم چن و راتییتغ بروز

فIIؤاد ی نوشIIته عربسIIتان« شIIیعیان كتIIاب» به مي تIIوان موجIIود كتب ديگر از شIIده ترجمه میررضIوی فیروزه و ‌ دارمی سلیمه توسط کتاب ایننمود. اشاره ابراهیم

نويسIIنده كتIIاب اين دراست. رسیده چاپ به تهران معاصر ابرار انتشارات توسط و عربسIتان، شIIرقی اسIIتان در شIIیعه اپوزیسIIیون تحIIول خصوص در اجمالی نظر یک

ملک آمدن کار روی تا ۱۹۷۹ سال در ایران اسالمی انقالب پیروزی زمانی مقطع طیمی کند. ارائه ۲۰۰۵ اوت در عبدالله

مجمIIوع « که8 »خاورمیانه کتاب از توانی م حوزه این در منتشره کتب دیگر از معاصر ابIIرار انتشIIارات به مربوط که حوزه این مختلف نویسندگان از است مقاالتی

اسIIت. مقIIاالت خاورميانه اسIIالمي« در »بيداري »اسالم گرايي« و درباره که است نگرش هIIاي ريشIIه هاي پIIژوهش، و بررسي با تا هسIIتند هIIدف اين پي در کتIIاب اين

12


http://www.tisri.org/default-92.aspx


بيIIداري و اسIIالم گرايي کارکردهIIاي و سIIاختارها در تفحص و خاورميانه در اسIIالمي.دهدی م قرار یموردبررس را کشورها اين حال و درگذشته اسالمي دانشIIكده در ارشد كارشناسي نامه انیپا چند مIIوردپژوهش موضوع خصوص در ریتأث و اسالمی بیداری» همچون یعناوين با ، تهران دانشگاه یسياس علوم و حقوق

ی نIIامه انیپا نیهم چن و منIIور موسوی ایوب سید از« عربستان و ایران روابط بر آن سIIعودي« عربسIIتان شIIیعیان حقوقی وضعیت تحلیل و »بررسی عنوان تحت دیگری

و حقIIوق یدانشIIکده در دیگIIری ی نIIامه انیپا نیهم چن و ، قرطIIاول مکIIرمی یاسر از خKKKارجی سیاستعنIIIوان» تحت طباطبIIIایی عالمه دانشIIIگاه سیاسی علIIIوم

به آن ها در که بIIرد نIIام اولیIIایی محمد « از2012 تا2001 سKKال از عربسKKتان تحوالت وقوع خصوص در داخلی شرایط نیهم چن و عربستان داخلی تحوالت بررسی

پرداخته شIIده خاورمیانه انقالبی تحIIوالت در کشIIور این یواکنش ها و کشIIور این دراست.

»اسIIIتراتژی عنIIIوان تحت یمقIIIاله ا پIIIژوهش موضIIIوع با مرتبط مقIIIاالت از در احمIIدیان حسن توسط كه«عIIرب جهIIان یها زشیخ برابر در سIIعودی عربستان اين . دراست رسIIیده چIاپ به1390 سIIال در یگذار استیس یرهنIIامه یفصIIلنامه

یها تیاولو و اهIIداف اسIIاس بر اضیIIر تحرکIIات یمبIIان یواکIIاو به نویسIIنده مقاله یکشIIورها به عربسIIتان کیاسIIتراتژ نگIIرش در ت،یامن و عربستان یخارج استیس

.پردازدی م رهیشبه جز در بالفصلش تحت» است یمقIIاله ا مIIوردپژوهش موضIIوع با مرتبط مقIIاالت از ديگر يكي

قاسم توسط كه«عربسIIتان یمنطقه ا سیاست تغیIIیر و عIIرب جهان تحوالت عنوان يافته نگIIارش1390 سIIال در خاورمیانه استراتژیک مطالعات یپژوهشکده در ترابی

سیاست به خصIIوص موجIIود رونIIدهای به اشIIاره با مقاله اين در اسIIت. نويسIIنده در ژهیIIبه و عIIرب جهIIان تحوالت قبال در سعودی عربستان گرایانه مداخله و متناقض

کنIIونی شIIرایط در دهد نشIIان که است آن بررسی دنبIIال به سIIوریه و بحIIرین قبIIال یابیIخودارز اسIIتراتژیک منIIافع راسIIتای در را سیاسIIتی چنین تداوم سعودی، رهبران

.کنندی نم انقالبی‌ تحIIوالت» یمقIIاله به تIIوانی م حIوزه این در منتشIIره مقIIاالت دیگر از علی توسط « که سIIعودی‌عربسIIتان‌و‌ایIIران‌ژئوپلیتیکی‌و‌مذهبی‌تعارضات‌و‌بحرین سIIال در10 شIIماره یالملل نیب و سیاسی تحقیقIIات فصIIلنامه در همکIIاران و آدمی

و بحIIرین یکیتیIIژئوپل و راهIIبردی اهمیت به آن در که ادکردیII منتشرشIIده 1391 در عربسIIتان یواکنش ها تیدرنها و کشIIور آن در اسIIالمی بیIIداری تحوالت نیهم چن.پردازدی م کشور آن داخلی تحوالت قبال

جایگIIاه» یمقIIاله به تIIوانیم موردپژوهش موضوع با مرتبط مقاالت ديگر از بیIIداری به سIIعودی عربسIتان واکنش بر دیIIتأک با وهIIابی ی شهیاند در مIردم یرأ حق

13



در محمدی دوست احمد توسط که کرد اشاره آفریقا« شمال و خاورمیانه در اسالمی مسIIئله این به آن در و شIIده نگIIارش1391 سIIال در سیاسی یپژوهش ها فصIIلنامه

در انقالب با مقابله یجبهه در عربستان دولت اسالمی بیداری جریان در که پردازدی م شIIناخته یمحافظه کIIار اصIIلی سIIنگر به عنIIوان که گIIرفت.عربسIIتان قرار خاورمیانه

این با مقابله در لIIIذا و داندی نم مشIIIروع را مIIIردمی دموکراسی آن در که شIIIودی م این یبسترساز یمسئله به دیگر طرف است.از کرده برخورد مهاجمانه درخواست ها

کردند صIIادر حIIوزه این در وهIIابیت علمIIای که مختلفی یفتIIاوا توسط که سIIرکوب.پردازدی م

بیIIداری »بازتاب هIIای یمقIIاله به توانی م حوزه این در منتشره مقاالت دیگر از کتاب در عباسی مجید توسط عربستان« که سیاسی نظام در اصالح لزوم و اسالمی

به آن در که افتهیانتشار 1390 سال در خاورمیانه در ییاسالم گرا ویژه8 خاورمیانه بیIIداری یبازتاب ها سIIعودی، عربسIIتان در یاقتصIIاد و اجتمIIاعی فIIرهنگی معضالت در سیاسی اصIIالحات انجIIام موانع و الزامIIات و عربسIIتان سیاسی نظام در اسالمی

.پردازدی م کشور این بحIIران‌در‌معIIارض‌ بIIازیگران» به توانی م حوزه این در موجود مقاالت دیگر از

در خIارجی روابط فصIIلنامه در که نیIIاکویی امیر سید « از رویکردها‌و‌سوریه:اهداف بIIازیگران همچIIنین و سوریه داخلی تحوالت بررسی به آن در که برد نام1391 سال

نموده اند نقش یفایا سIIIIوریه تحIIIIوالت در نقش ایفIIIIای به که خIIIIارجی و داخلی.پردازدی م

یمقاله به توانی م نیز التین منابع خصوص درSimon Mabon Kingdom in Crisis? The Arab Spring and Instability in Saudi Arabia

که منتشرشده 2012 سال در contemporary sevurity policy یمجله در که برد نام کشورهای اکثر باوجودآنکه چگونه که پردازدی م موضوع این بررسی به آن در

آن برابر در توانست سعودی عربستان اما دیدرنورد عربی یانقالب ها را خاورمیانهکند. مقاومت

یمقاله از توانی م است شده نگاشته زمینه این در که دیگری التین یمقاله Saud Mousaed Al Tamamy Saudi Arabia and the Arab Spring: Opportunities and Challenges of Security

به آن در که شد منتشر2012 سال درJournal of studies یمجله در که برد نام پردازدی م عربستان نگاه از عربی یانقالب ها امنیتی یچالش ها و فرصت ها بررسی

است. پرداخته ایران با عقیدتی و یمنطقه ا رقابت مبحث به دیگر طرف از ویمقاله از توانی م شده نگاشته زمینه این در که دیگری التین یمقاله

Madawi Al-Rasheed -Sectarianism as Counter-Revolution: Saudi Responses to the Arab Spring منتشر2011 سال درStudies in ethnicity and nationalism یمجله در که برد نام

اسIIتراتژی به عنIIوان ییفرقه گIIرا از عربسIIتان است معتقد نویسIIنده آن در که شد

14



به دیگر طرف از .و است کرده استفاده خاورمیانه یمنطقه ا تحوالت علیه یضدانقالب سIIرکوب ضIIمن بحIIرین به لشکرکشی در عربسIIتان اقدام که کندی م اشاره نکته این

در شIIیعه اقلیت و سIIنت اهل معترضین به قوی یها گنالیس کشور این در مخالفت ها مIIردم با یگسIIترده ا اجتمIاعی و خویشIIاوندی و مذهبی روابط که فرستاد خود کشور دارند. و داشته بحرین

پژوهش یسازمان ده-1-11است: شده لیتشک فصل پنج از پژوهش اين

تحقیق طرح و اول: کلیات فصلمفهومی و نظری دوم: چارچوب فصلداخلی تحوالت برابر در عربستان : سیاست سوم فصل یکشIIIIIورها تحIIIIIوالت خصIIIIIوص در عربسIIIIIتان چهIIIIIارم: سیاست فصل

)بحرین(مانیهم پ و مخIIIالف یکشIIIورها تحIIIوالت خصIIIوص در عربسIIIتان پنجم: سیاست فصل

رقیب)سوریه(شود.می ارائه نامه انیپا یریگ جهینت نیز پایان در

15



2 فصل

و نظری چارچوبمفهومی

16



عرصIIه های‌در‌موجIIود‌تحIIوالت‌مناسب‌شIIناخت‌و‌بررسی‌به منظور‌شک‌بدون حIIوزه‌این‌مسIIائل‌تجزیه وتحلیل‌به‌که‌مناسب‌نظری‌چارچوب‌از‌استفاده‌بین المللی،

مختلف‌مکIIاتب‌وجIIود‌به‌توجه‌با‌امر‌این‌کنIIار‌.در‌می رسد‌نظر‌به‌ضIIروری‌کند،‌کمک خصIIوص‌در‌عرصه‌این‌پژوهشIIگران‌است‌ممکن‌بین الملل‌روابط‌حIIوزه ی‌در‌نظIIری باید‌به ناچار‌پژوهشگر‌لذا‌شوند،‌سردرگمی‌دچار‌مکاتب‌این‌با‌موجود‌تحوالت‌انطباق

رویکIIردی‌انتخIIاب‌به‌نظIIری،‌مختلف‌مکIIاتب‌و‌رویکردها‌میIIان‌در‌دقیق‌جستجویی‌با موردبررسIIی اش‌مسIIئله‌و‌پIIژوهش‌موضIIوع‌بررسی‌درزمینه‌را‌وی‌بتواند‌که‌بپردازد

کند.‌یاری‌بهتر خاورمیانه‌منطقه ی‌ در‌2011سال‌از‌بعد‌که‌اسالمی‌بیداری‌تحوالت‌خصوص‌در

معIIرض‌در‌خIIارجی‌و‌داخلی‌عرصه ی‌دو‌در‌را‌خود‌که‌سعودی‌عربستان‌گرفت‌شکل خود‌محتاطانه ی‌خارجه ی‌سیاست‌جهت گیری‌در‌تغییر‌به‌متوسل‌به ناچار‌می دید‌تهدید

رهیIIافت‌که‌دلیل‌این‌به‌بنIIابراین‌آورد‌روی‌عرصه‌این‌در‌تهIIاجمی‌رویکIIردی‌به‌و‌شد محقق‌تحقیقIIاتی‌فضIIای‌از‌را‌مناسب تری‌جامع تر،‌تبیین‌و‌توضیح تهاجمی"‌"رئالیسم

پIIIژوهش‌این‌در‌نظIIIری‌چIIIارچوب‌به عنIIIوان‌رهیIIIافت‌،این‌می گIIIذارد‌اختیIIIار‌درمی گیرد.‌قرار‌موردبررسی

رئالیسم نظریه- 2-1 شIIناخته دوم جهIIانی جنگ از پس نظریه نیمهم تر به عنوان که ییواقع گرا نظریه

اندیشه بر مIIدرن انیIIواقع گرا و کالسیک اندیشمندان های پنداشت تمامی ،درشودی م توسIIیدید، نظریIIات در آن یها شهیر و است اسIIتوار انسIIان ذات به نسIIبت بIIدبینی

(.160:1390ی،خان نیحس و . )عموییشودی م یافت هابز و ماکیاولی کتIIاب‌با‌که‌جی. مورگنتا«ست‌»هانس‌رئالیسم‌مکتب‌نظریه پرداز‌برجسته ترین

و‌نظام مند‌به گIIIIونه ای‌را‌رئالیسم‌مکتب‌اساسی‌« اصIIIIولملت ها‌میIIIIان‌»سیاست آن‌و‌دانست‌بین الملل‌سیاست‌تحلیل‌اصIلی‌وسIIیله‌را‌منIافع‌نمود. او‌تشریح‌تئوریک

را‌بین الملل‌سیاست‌هIIدف‌همچIIنین‌کIIرد. مورگنتا‌تعریف‌مکIIان‌و‌زمIIان‌از‌فراتر‌را رئالیسIIتی‌مکتب‌در‌قIIدرت‌نمIIود.سیاست‌معIIرفی‌قIIدرت‌نمIIایش‌یا‌افIIزایش‌حفظ، معنIIای‌آن‌در‌که‌شد‌مطIرح‌اروپIایی‌نهضت‌دوره‌در‌هIابز‌تومIاس‌سIوی‌از‌بار‌اولین(22: 1391)موسوی،شد.‌محدود‌آن‌خارجی‌روابط‌و‌دولت‌به‌قدرت

: یکیکنندی م اسIIتوار فIIرض دو بر را خود معرفت شناسانه پنداشت انیواقع گرا شIIناخته ملی منIIافع عنIIوان تحت که است خIIود منفعت دنبIIال به همIIواره بشر اینکه

داده تسIIری ملی عرصه به که است قدرت دنبال به همواره بشر اینکه . دیگرشودی م17



یک به که امIIری گردیIIد، کشIIورها میIIان تسلیحاتی مسابقه به منجر خود اوج در و شد این که جIIایی تا اندیشIIیدند آن به کشIIور هر نخبگIIان و رهIIبران و شد تبIIدیل فرهنگ شIIکل به ابرقIIدرت ها میIIان رقابت در تیدرنها و انجامید قدرت در برابری به مسابقه

(.161:1390ی،خان نیحس و یافت)عمویی بروز و ظهور یهسته ا بازدارندگی و گIIری سIIلطه مIIاهیت علت به دولت ها میIIان تعIIارض ،ییواقع گIIرا منظر از

تنها به عنIIوان را دولت پIIردازان هینظر اسIIت. این ریاجتناب ناپذ انسIIان گری سرکوب یا یآشIIوب زدگ اسIIطوره به عنIIایت با و دانندی م الملل نیب سیاست اصIIلی بIIازیگر مسIIتقل یدولت ها علت چه به که دهندی م توضIIیح یالملل نیب مرکIIزی اقتIIدار فقدان

دلیل چه به نIIIیز و نندیبی م سIIIایرین با تعIIIارض در را خIIIود ریاجتناب ناپذ به صIIIورت چIIارچوب در. رود شIIمار به تعارضی چIIنین مIIدیریت رایبII یراه حل قIIدرت سیاست

و مرزها از حمIIایت به صورت نظامی و سیاسی اشکال در امنیت ،ییواقع گرا میپارادا یالملل نیب محیط خطرهIIIIای مقابل در دولت یک یارزش ها و ارضی تمIIIIامیت حفظ

(.10: 1390)قوام،شودی م تعریف متخاصم و کنندی م قلمداد الملل نیب روابط اصلی مفاهیم ازجمله را امنیت همچنین آن ها

یا چIIیزی امIIنیت و است سیاسی واحدهای دکنندهیتهد همواره ناامنی آن ها اندیشه در نIIاامنی بIIروز عوامل ازجمله نIIیز هسIIتند. قIIدرت آن پی در دولت ها که است هIIدفی

سیاست در فراگIIیر نIIاامنی و قIIدرت سر بر رقابت و کشمکش دلیل همین به و است و اسIIت)بیلیتس قIIدرت آوردن دست به بIIرای بIIازیگران یکنش ها جهیدرنت الملل نیب

(.183:1383اسمیت، از آن هم فIIیزیکی امIIنیت تهدید نبIIود معIIنی به انیواقع گرا نزد در امنیت بنابراین

بر مبتIIنی الملل نیب به نظIIام ییواقع گIIرا شناسIIانه هسIIتی نگIIرشاست. نظامی نوع دولت ها بIIازی در و است یالملل نیب سIIاختار و مناسIIبات در یگIIونگ هرج ومIIرج وجود جمع بر مبتIIنی بIIازی قاعIIده و کنندی م تعیین را بازی قواعد که هستند اقویا این ،باهم

(.4:1391قنبری، و است)سازمند صفر جبری

نئورئالیسم نظریه-2-2 چIIیز‌هر‌از‌بیش‌را‌آن‌می تIIوان‌و‌گIIرفت‌ شIIکل‌1970دهه‌اواخر‌در‌نئورئالیسم

متهم‌کالسیک‌واقع گرایی‌که‌شرایطی‌دانست. در‌واقع گرایی‌کردن‌علمی‌برای‌تالش اقتIIدار‌فقIIدان‌بر‌تأکید‌ضIIمن‌واقع گرایان‌نواست. ‌غیرعلمی‌و‌سنت گرا‌که‌بود‌آن‌به

پژوهشIIگران. می دانسIIتند‌بین الملل‌نظام‌را‌تحليل‌سطح‌بین الملل،‌نظام‌در‌مركزي و‌تهIIاجمي‌واقع گIIرایی‌به صIIورت‌را‌نIIوواقع گرایی‌از‌برداشت‌دو‌امنيIIتي‌مطالعIIات بIIراي‌نسبي‌قدرت‌كه‌معتقدند‌تهاجمي‌واقع گرایان. ‌می کنند‌ارائه‌تدافعي‌واقع گرایی

از‌ناشي‌را‌جنگ‌تIIدافعي‌واقع گرایIIان‌و‌است‌برخIIوردار‌بيشIIتري‌اهميت‌از‌دولت ها گریIIان،‌نIIوواقع گرایی‌ديIIدگاه‌از‌به طIIورکلی. می دانند‌جامعه‌يك‌عقالیی‌غیر‌نيروهاي

18



در‌تفكIIر،‌اين. است‌بین الملل‌نظIIام‌سIIاختار‌حاصل‌زيادي‌حد‌تا‌ناامني‌يا‌ملي‌امنيت رويكردها‌ديگر‌با‌همIIراهي‌در‌کم وبیش‌نيز‌نوين‌دوره‌در‌و‌بود‌غالب‌سرد‌جنگ‌دوران(.4 : ‌1391قنبری،‌و‌است)سازمند‌رادار‌شدن‌عملياتي‌قابليت‌و‌بوده‌مطرح

فقIIدان‌بر‌تأکید‌می شود؛ضIIمن‌نامیده‌نیز‌ساختاری‌رئالیسم‌اغلب‌که‌تئوری‌این قIIرار‌بین الملل‌نظIIام‌را‌تحلیل‌سIIطح‌بین الملIIل،‌نظIIام‌)آنارشIIی( در‌مرکIIزی‌اقتدار

مشIIخص‌را‌بIIازی‌قواعد‌و‌نIIوع‌،‌بین الملل‌نظIIام‌سIIاختار‌که‌است‌معتقد‌و‌می دهد طIIبیعت‌در‌بیشIIتر‌را‌قIIدرت‌ریشIIه های‌کالسIIیک،‌رئالیسIIت های‌می کنIIد. درحالی که

نظIIام‌در‌آنارشی‌و‌مرکIIزی‌اقتIIدار‌نبIIود‌به‌نئورئالیسIIم ها‌می کننIIد،‌جسIIتجو‌انسIIان می کنIIد.‌ضIIروری‌دولت ها‌بقIIای‌بIIرای‌را‌قIIدرت‌انباشت‌که‌دارند‌اشIIاره‌بین الملل کالسIIیک‌رئالیسم‌مانند‌قIIدرت‌جسIIتجوی‌اما‌است‌نئورئالیسم‌توجه‌کIIانون‌قIIدرت، نمی شIIود‌ناشی‌انسIIانی‌طIIبیعت‌از‌و‌نگرفته‌قIIرار‌موردتوجه‌درخIور،‌هIIدفی‌به مثابه

بین الملل،‌نظام‌در‌قدرت اند. بنابراین‌دنبال‌به‌خویش‌بقای‌برای‌همیشه‌دولت ها‌بلکه می شIIود. اصل‌تنظیم‌مرکIIزی‌اقتIIدار‌نبIIود‌پایه‌بر‌یکIIدیگر‌به‌نسIIبت‌دولت ها‌رفتIIار

خIIود‌ظIIرفیت‌میزان‌به‌توجه‌بدون‌تا‌وامی دارد‌را‌دولت ها‌بین الملل،‌نظام‌نظم دهنده این‌کننIIد. در‌اقIIدام‌خودیIIاری‌و‌نظIIامی‌قIIدرت‌تقIIویت‌یعIIنی‌خIIویش‌اولیه‌وظیفه‌به

از‌دیگIIران،‌به‌نسIIبت‌بی اعتمIIادی‌و‌خIIود‌به‌اتکا‌ضمن‌که‌می آموزند‌دولت ها‌،‌فرایند حفظ‌را‌خIIIویش‌امIIIنیت‌یکIIIدیگر،‌علیه‌جنگیIIIدن‌بIIIرای‌امکانIIIات‌انباشت‌طریق

(.530 : ‌1383،‌نمایند)عباسی باعث‌،‌قدرت‌افزایش‌یا‌است‌امنیت‌ایجاد‌دولت ها‌اصلی‌هدف‌آیا‌که‌سؤال‌این

و‌تIIدافعی‌اسIIت: رئالیسIIت های‌شIIده‌رئالیسIIت ها‌میIIان‌در‌گIIروه‌دو‌شIIکل گیری بر‌مهمی‌تIIأثیرات‌،‌رئالیسم‌گIIونه ی‌دو‌این‌از‌یک‌هر‌به‌تهاجمی. اعتقاد‌رئالیست های

داشت‌خواهد‌بین المللی‌همکاری هIIای‌و‌امIIنیت‌دورنمای‌به‌نسبت‌ما‌دیدگاه‌چگونگی(.344-‌1388:345،‌اسمیت‌و‌)بلیس

تدافعی - رئالیسم2-3 جرویس،‌به: رابرت‌توانمی‌تدافعي‌رئاليسم‌ينظریه‌پردازاننظریه‌مهم ترین‌از را‌والIIتر‌کنت‌خIIود‌کرد. همچنين‌اشاره‌گالسر‌چارلز‌و‌اورا،‌ون‌استفن‌والت،‌استفن

رئالیسم‌تشIIخص‌سIIبب‌آنچه‌است‌ذكر‌به‌الزم دانسIIت.‌تIIدافعی‌رئالیست‌تIIوانمی بIIIIوده میرشIIIIایمر«‌»جIIIIان‌تهIIIIاجمی‌رئالیسم‌تولد‌و‌ظهIIIIور‌شIIIIده،‌تIIIIدافعی

که‌است‌تهIIاجمی‌رئالیسم‌سIIکه‌دیگر‌روی‌تIIدافعی‌رئالیسم‌به عبIIارت دیگراسIIت. قIدرت‌افIزایش‌و‌امIنیت‌آنارشIIی،‌الزامIات‌بIاب‌در‌را‌میرشIIایمر‌جان‌مفروضه های

اسIIت.‌مسIIئله‌تريناساسي‌امIIنيت‌دغدغه‌تIIدافعي‌رئاليسم‌اسIIت. در‌نپذیرفته‌هادولت‌نگاهی‌نیز‌تدافعی‌هایرئالیست‌نگاه‌به عبارت دیگر رئالیسم‌کنار‌در‌و‌است‌امنیتی‌کامال

19



اين‌درواقع‌و‌داده‌سIIوق‌شدن‌امنیتی‌سمت‌به‌را‌بین الملل‌روابط‌مطالعات‌تهاجمی، سIIؤالبرآمدنIIد. ‌المللیبین‌آنارشیک‌نظام‌در‌امنیت‌معمای‌به‌پاسخ‌درصدد‌رويكرد‌دو

و‌الزم‌هادولت‌بIIرای‌قدرت‌از‌مقدار‌چه‌که‌است‌این‌هارئالیست‌از‌گروه‌این‌برای‌اصلی‌یا‌و‌است؟‌کافی‌يا .روی آورند‌قIIدرت‌سIIازیبیشینه‌به‌بایستی‌زمانی‌چه‌هادولت‌اصوال

است.‌ساخته‌متمایز‌را‌رئالیستی‌نحله‌دو‌این‌داده شده‌پرسش‌این‌به‌که‌هاییپاسخ از‌المللبين‌نظIIام‌اسIIتلزامات‌و‌آنارشي‌ميIIان‌رابطه‌به‌نIIيز‌تIIدافعي‌هايرئاليست

بيننIIد.مي‌ترپيچيIIده‌را‌رابطه‌اين‌اما‌دارند‌توجه‌ديگر‌سIIوي‌از‌هادولت‌رفتIIار‌و‌یک سو الملليبين‌آنارشي‌كه‌است‌اين‌تدافعي‌گراييواقع‌فرض‌تهاجمی،‌گراییواقع‌برخالف را‌اين‌كه‌هادولت‌درنتیجهنيسIIت.‌نايIIاب‌چنIIدان‌امIIنيت‌يعIIني‌اسIIت؛‌خيمخوش‌IIمعموال

تهديIدي‌كنند‌احسIIاس‌كه‌شرايطي‌در‌تنها‌و‌داشت‌نخواهند‌تهاجمي‌رفتاري‌يابنددرمي در‌اغلب‌نIIيز‌واكنش‌اين‌و‌می دهند‌نشIIان‌واكنش‌آن‌به‌نسIIبت‌دارد‌وجIIود‌آن ها‌عليه

امIIنيت‌معضل‌كه‌شIIرايطي‌در‌تنها‌و‌است‌تهديIIدگر‌بازداشIIتن‌و‌موازنه‌ايجIIاد‌سIIطح خواهد‌رخ‌تعارضIIIات‌بIIIروز‌شIIIكل‌به‌سIIIخت تری‌واکنش هIIIای‌شIIIود‌جIIIدي‌خيلي کنندمی‌خIIود‌قدرت‌افزایش‌و‌نفوذ‌گسترش‌به‌اقدام‌زمانی‌هادولت‌به عبارت دیگرنمود.

در‌فقط‌ملی‌مرزهای‌از‌خارج‌در‌دولت‌حضور‌اساس‌این‌کنند. بر‌ناامنی‌احساس‌که با‌است‌برابر‌هاتIIدافعي‌نگIIاه‌در‌امIIنيت‌گIIیرد. بنIIابراينمی‌صورت‌ناامنی‌تصور‌شرایط

امIIنيت‌است‌برقرار‌موازنه‌كه‌جايي‌موازنه. تا‌ايجاد‌براي‌كافي‌قدرت‌از‌برخورداري كشIIورها‌باشد‌داشIIته‌را‌موازنه‌و‌امIنيت‌زدن‌بIرهم‌قصد‌كشوري‌دارد. اگر‌وجود‌نيز

نمايند.‌جديد‌موازنه‌به‌يابيدست‌و‌قدرت‌افزايش‌به‌اقدام‌امنيت،‌كسب‌جهت‌بايستي (124: 1388)برزگر، كه‌برانند‌بلكه‌بيننIIIد،نمي‌بIIIدخيم‌يا‌و‌هIIIابزي‌را‌الملليبين‌آنارشي‌آن ها‌عالوهبه

به‌خاصي‌وضIIعيت‌هر‌در‌بايد‌كه‌دولت مردان اند‌اين‌و‌فهميد‌سهولت‌به‌را‌آن‌تواننمي ادراكIIات‌و‌هادولت‌هايبرداشت‌به عبIIارت دیگربپردازند. ‌آن‌عدم‌يا‌و‌تهديد‌درجه‌ارزيابي

كند.مي‌ايفا‌رفتارهايشان‌به‌دهيشكل‌در‌پررنگي‌نقش‌آن ها‌ذهني شIIIرايط‌بIIIرخي‌در‌مخاصIIIمه‌كه‌باورند‌اين‌بر‌هاتهاجمي‌همانند‌نIIIيز‌هاتIIIدافعي

را‌جهIIاني‌نظم‌كه‌دارند‌وجIIود‌طلبيتوسIIعه‌و‌متجاوز‌هايدولت‌است. زيرا‌ناپذيراجتناب خIIود‌ملي‌منIIافع‌تعقيب‌راسIIتاي‌در‌تنها‌كشIIورها‌از‌بIIرخي‌نIIيز‌و‌می کشIIند‌چالش‌به

اهمیت‌بر‌والت‌استفن‌تأکیدكنند. ‌ناپذيراجتناب‌را‌كشورها‌ديگر‌با‌درگيري‌است‌ممكن تركيIIبي از:‌است‌عبIIارت‌او‌نگاه‌در‌است. تهديد‌قدرت‌موازنه به جایتهدید" ‌"موازنه

تجاوزكارانه‌نیIIات‌و‌جغرافيايي،‌ نزديكي‌نظامي،‌هاي توانمندي‌دولت،‌تهاجمي‌قدرت‌از به عبIIارت دیگرانIIد. مهم‌نIIيز‌عوامل‌ساير‌و‌نيست‌مهم‌قدرت‌صرف‌آن. پس‌احتمالي

تهدید‌عنIIوانبه‌یکIIدیگر‌از‌آن ها‌برداشت‌است‌اهمیت‌حائز‌هادولت‌میان‌روابط‌در‌آنچه

20



در‌شIIرایطی‌در‌امIIنیت‌ديگر‌سIIويي‌.ازآن ها‌از‌یک‌هر‌قIIدرت‌میزان‌صرف‌نه‌و‌است تأثیر‌ایدئولوژی‌و‌باشد،‌شده‌بدل‌هنجار‌به‌موازنه‌ایجاد‌که‌یافت‌خواهد‌افزایش‌نظام که‌زنندمی‌موازنه‌به‌دست‌هIاییدولت‌از‌دسIته‌آن‌برابر‌در‌هاباشIIد. دولت‌نداشIIته‌زیادی(125: 1388)برزگر،آيند.‌به حساب‌آن ها‌منافع‌یا‌موجودیت‌به‌نسبت‌فوری‌تهدید

‌

تهاجمی -رئالیسم2-4 که است نئورئالیسم از یشIIاخه ا و سیسIIتمیک نظریه یک تهIIاجمی نئورئالیسم

اسIIIت. نظریه یالملل نیب آنارشIIIیک سیسIIIتم در قIIIدرت و امIIIنیت بر آن در تأکید نئورئالیسم )اسIIIIت. بIIIIوده الملل نیب روابط نظریه پایIIIIدارترین و نیمهم تر عمال

Jervis,1999: 45) به را بIIزرگ قIIدرت روابط دربIIاره مسلط رئالیستی نظریه دو تهاجمی رئالیسم

در مورگنتا کالسIIیک« هIIانس »رئالیسم از عبارت اند نظریه دو . اینکشاندی م چالش در والIIتز کنت سIIوی از تIIدافعی« ارائه شIIده »رئالیسم ملت هIIا« و میIIان »سیاست

تلفیقی تا کندی م تالش تهIIIاجمی رویکIIIرد حIIIال نی«. درعالملل نیب سیاست نظریه» تIIدافعی نئورئالیسم و دولت محIIور رئالیسم نظریIIات در متفIIاوت آغIIاز دونقطه میان تIIوانی م را تIIدافعی نئورئالیسم و دولت محور رئالیسم مدنظر یها هیدهد. فرض ارائه

برشمرد: ذیل ترتیب به در خIIود سیاسی منافع کنندی م سعی زمانی دولت محور: کشورها . رئالیسم1» را دولت قIIIدرت در نسIIIبی افIIIزایش رندگانیگ میتصم که دهند گسIIIترش را خIIIارج

نمایند. مالحظه در را خIIود سیاسی منIIافع کنندی م سIIعی زمIIانی تدافعی: کشIIورها . رئالیسم2

کننIIد.«‌مالحظه‌را‌تهدیIIدات‌افزایش‌داخلی،‌رندگانیگ میتصم که دهند گسترش خارج(27: 1391)موسوی،

مIIدعی‌،‌است‌مطرح شده‌میرشایمر‌جان‌سوی‌از‌که‌تهاجمی‌رئالیسم‌نظریه ی نظIIام‌در‌هژمونیک‌جایگIIاه‌به‌که‌است‌این‌دولت ها‌همه ی‌نهIIایی‌هIIدف‌که‌است‌آن

هستند‌بیشتر‌قدرت‌دنبال‌به‌همواره‌دولت ها‌،‌دیدگاه‌این‌طبق .‌یابند‌دست‌بین الملل و‌دهنIIد)بلیس‌تغیIIیر‌را‌قIIدرت‌توزیع‌تا‌هستند‌آن‌خواستار‌باشد‌مناسب‌شرایط‌اگر‌و

(.344-‌1388:345،‌اسمیت از‌سرشIIار‌که‌می کنند‌زنIIدگی‌جهIIانی‌در‌دولت ها‌،‌میرشIIایمر‌جIIان‌دیIIدگاه‌از

تا‌برسIIانند‌حIIداکثر‌به‌را‌خIIود‌قIIدرت‌دارند‌تمایل‌که‌واحدهایی اند‌و‌است‌تهدیIIدات از‌را‌خIIود‌سIIهم‌که‌است‌آن‌دولIIتی‌هر‌اصIIلی‌هIIدف .‌دهند‌ادامه‌خود‌بقای‌به‌بتوانند است.‌دیگران‌زیان‌به‌قدرت‌کسب‌معنای‌به‌این‌که‌،‌برساند‌حداکثر‌به‌جهانی‌قدرت

21



اما ، میبIIوده ا هم ییتنش زدا شIIاهد الملل نیب روابط تIIاریخ طول در که است درست به بهIIتر. موقعیIIتی در آن از استفاده و فرصت ایجاد برای بوده ییتالش ها همه ها نیا

کرد: جستجو چیز سه در باید را دولت ها یقدرت طلب اصلی دلیل مریرشایم نظر؛ الملل نیب نظام آنارشیک . ساختار1؛ برخوردارند آن از دولت ها یهمه که تهاجمی یهای توانمند. 2دشمن. مقاصد و نیات مورد در اطمینان عدم و .3

دارد ضIIرورت الملل نیب روابط تبIIیین بIIرای میIIان این در که چIIیزی بیشIIترین همچون ، داخلی عوامل به کمتر او .قدرت اند توزیع و آنارشی مانند ساختاری عوامل

، کالسIIیک ییواقع گIرا بIIرخالفدارد. توجه ، ایIIدئولوژی و داخلی سیاسی مالحظIIات(.1384:132 ، زاده ریمش)داندی نم مهم نیز را جنگ طلب و قدرت طلب سرشت .کندی نم تلقی مهم را الملل نیب ینهادها ، گرایIIIان واقع سIIIایر مانند مریرشایم است اصل آنچه اما ، کنندی م عمل نهادها طریق از گIIIاهی دولت ها که است درست

تا دهندی م شکل نهادها به که اندی قو یدولت ها این کشورهاست. میان قدرت توزیع نظر به دهنIIد. افIIزایش را آن حIIتی یا کنند حفظ جهانی قدرت از را خود سهم بتوانند

این و نداشته اند الملل نیب روابط در را چندانی نقش نیز تاریخی یدرگذشته نهادها او(.132 : 1384 ، زاده ریمشاست) نداشته نیز افزایش نقش

اصIIلی مبتکر و واضع شIIیکاگو، دانشگاه در سیاسی علوم استاد مریرشایم جان بنیIIادین مفIIروض این بر مریرشایم تهIIاجمی رئالیسم . نظریهاست تهاجمی رئالیسم

که دارد تأکید نسبی، قدرت افزایش جهت در است تالشی الملل نیب سیاست اساسا دست تالش این از نشIIده اند هژمIIون قIIدرت یک به تبIIدیل که زمIIانی تا دولت ها و

نظIIام آنارشIIیک وضIIعیت هIIراس و بیم از رفتIIار این مریرشایم ازنظر. کشIIندی نم پی مIIوجب و بخشدی م ضIIرورت بقا خواست و میل به و ردیگIIی م نشIIأت الملل نیب

:II 1384 )سلیمی،شودی م دولت ها سوی از تهاجمی رفتار گیری اسIIاس بر و (.25 است. نموده بنا را تهاجمی رئالیسم نظریه بنیادین، مفروض همین

سیاست ی هینظر بر را خIIود دیIIتأک انیIIواقع گرا نو از یکی به عنIIوان مریرشایم بقا را دولت ها غایت انیواقع گرا دیگر و والتز مانند گرچه است. وی داده قرار خارجی

یهای ریسIIوگ و تفکIIرات به را بازیگران ، نظام ساختار که است باور نیا بر ، داندی مکالسIIیک- اسIIتدالل شIIبیه ، کندی م ذکر امر این برای که . علتیدهدی م سوق تهاجمی نIIیز و آنIIان نیIIات و رقبا قIIدرت بIIرآورد در قطعیت عIIدم حول و ست مورگنتا تاریخی را آنارشIIیک سIIاختار ویIIژگی وی .گIIرددی م بقا غIIایت تIIأمین جهت الزم قدرت میزان

تمنIIای ضIIرورت موجد عقالنیت ، نظIIامی چIIنین . درداندی م تIIرس و مIIزمن نIIاامنیIIدرت ریناپذی ریسIIت. قIIیز مریرشایماسIIتز مانند نIIدعی والIIتمی- ی هینظر مIIسیس

تمIIایالت وی اسIIت. ژئوپلیIIتیکی و تIIاریخی به شIIدت رویکIIردش اما ، است سIIاختاری جسIIتجوی در را بIIزرگ یقIIدرت ها و کندی م پررنگ را بIIزرگ یقIIدرت ها هژمونیک22



اطمینIIان حصIIول ، جهانی ثروت منافع بر حداکثری ی طرهیس یعنی هژمونیک وضعیت رقبا بر یهسIIته ا تفIIوق تضIIمین و خIIود یمنطقه در نظIIامی تIIوان بیشIIترین احراز از ، دارد)لیتل سIIیطره نظIIام یدولت ها تمIIامی بر که است دولIIتی هژمIIون .داندی م

1389:29.) مطرح تهاجمی ییواقع گرا اصول به عنوان را گزاره پنج دست کم مریرشایم

:سازدی م؛زیاقتدارگر الملل نیب (نظام1دارند؛ آفندی توانایی دولت ها(2

؛ گرفت نخواهند قرار حمله هدف که باشند مطمئن توانندی نم هرگز دولت ها(3هستند؛ بقا جویای دولت ها(4(.109-110 ،1388 ، خردمندند)چرنوف دولت ها(5

تهاجمی رئالیسم -اصول2-4-1 از متشIIIکل را الملل نیب نظIIIام ینظم دهنIIIده اصل یک : آنارشی - آنارشی1 گری به عبIIارت د. کنندی نم پیروی مرکزی قدرت هیچ از که داندی م مستقلی یدولت ها درون در حاکمیت ، ندارد وجود الملل نیب نظام رأس در یفائقه ا قدرت هیچ ازآنجاکه حکومت ها فIIراز بر حکومIIتی که معناست این به آنارشی است. شده نهینهاد دولت ها

اقتIIIIدار مرجع بIIIIاالترین را خIIIIود دولت هر و نIIIIدارد وجIIIIود الملل نیب نظIIIIام در:1388،مریرشایم)داندی م هیچ که یالملل نیب یگIIونه هرج ومIIرج نظام یک در (.34

تIIأمین ، نIIدارد وجIIود کشIIورها بقIIای و الملل نیب نظIIام نظم تضIIمین بIIرای حاکمیتی ، تهIIاجمی انیIIواقع گرا دیIIدگاه از . است کشIIور همان یعهده به کشوری هر امنیت

آنارشی اسIIت. این زیIIادی اهمیت حIIائز یالملل نیب آنارشی هIIابزی وضIIعیت عمومIIا رسIIاندن حداکثر به با کوشندی م دولت ها و است کمیاب امری امنیت آن در که است

به که خIIردورزی یدولت ها ، جهIIان این در گردنIIد. نائل آن به خIIود نسIIبی امتیIIازات با تعIIارض به است ممکن که دارند تمایل اقIIداماتی انجIIام به ، اند تیامن تأمین دنبال

کشIIورها میIIان داخلی یتفاوت ها منظر این از .شIIودی م و شود منجر دیگران نسIIبتا قوی یآن قدر الملل نیب نظام فشارهای که است این بر فرض زیرا ، است تیاهمی ب

داشIIته مشابهی رفتار اندی مشابه وضعیت در که ییدولت ها شودی م باعث که است( .130 : 1384 ، زاده ریمشباشند)2 K-دولت هاتهاجمی: یهایی توانا تهIIاجمی یها تیقابل از حIIدی دارای ذاتIIا و زدن صIIدمه تIIوان آن ها به که هسIIتند دولت ها. دهدی م را یکIIدیگر انهIIدام احیانIIا

به نسIIبت آن ها از بIIرخی اگرچه ، هسIIتند خطرنIIاک یکIIدیگر بIIرای بIIالقوه به صIIورت خطرنIIIIIاک تر جهیدرنت و برخوردارند بیشIIIIIتری نظIIIIIامی امکانIIIIIات از دیگIIIIIران

کشIIورها آن افIIراد تک تک ، نداشت وجIIود هم سIIالحی اگر حIIتی ، حIIال نیبااهسIIتند.23



از گذشIIته کننIد. اسIIتفاده خIود یدسIIت وپاها از دیگIIری کشور مردم به توانستندی م ، مریرشایمکنIIد) خرد و بفشارد را آن که دارد وجود دودست گردنی هر برای ، ها نیا

1388 :35.) تاریخ که است آن بر تهاجمی ییواقع گرا پردازان هینظر نیمهم تر از زکریا فرید ایجIIاد به شIIوندی م ثروتمند فزاینده شکلی به که شرایطی در دولت ها دهدی م نشان

کنندی م مرزهایشIIان از خIIارج مسائل درگیر را خود ، آورندی م روی بزرگ یارتش ها نسبی یهای توانمند ،گری به عبارت د.روندی م خود یالملل نیب نفوذ افزایش دنبال به و ،شIIودی م قدرتمنIIدتر دولتی کهی هنگام. دهندی م شکل دولت ها نیات به زیادی حد تا را خIIود یالملل نیب محیط و برسIIاند حIIداکثر به و دهد افزایش را خود نفوذ کوشدی م

کنند تصIIور آن ها اصIIلی رندگانیگ میتصم که مواردی در دولت ها بنابراین . کند کنترل یسIIاز نهیشیب باهIIدف تهاجمی راهبردهای ، است شده بیشتر کشور نسبی توانمندی

ملی قIIدرت و دولت قIIدرت هرقIIدر زکریا نظر به کل در . کIIرد خواهند دنبال را نفوذ ریمشII)شIIودی م منجر یتوسIIعه طلبانه تر خIارجی یها استیس به کنIIد، پیIIدا افزایش

(.130-131 : 1384 ، زاده توانندی نم هرگز دولت ها: دشKKمن مقاصد نیات مورد در اطمینان -عدم3

اطمینان تواندی نم دولتی باشند. هیچ مطمئن دیگر یدولت ها نیات و مقاصد مورد در . کندی نم استفاده او علیه خود تهاجمی نظامی توانایی از دیگر دولت که باشد داشته

دولت ها که نیست معنا آن به این است ممکن حقیقت در ؛ دارند خصIIمانه نیIIات ذاتIIا ازآنجاکه اما ، باشIIIند داشIIIته خیرخواهانه نیIIIات الملل نیب نظIIIام در دولت ها ی هیکل در قاطعانه قضIIاوت کIIرد برآورد اطمینان با و قطعی به صورت را نیات این توانی نم

آن ها مورد هیچ و دارد وجود تهاجم برای زیادی احتمالی علل . است غیرممکن تقریبا برانگیخته علل این از یکی توسط ، دیگر دولت که باشد مطمئن تواندی نم دولIIIIIIIتی

ممکن دولت یک بنIIابراین .کندی م تغیIIیر به سIIرعت دولت ها نیIIات ، به عالوهنشIIود. (.II:35 1388 ، مریرشایمخصIIمانه) دیگر روز و کند رفتIIار خیرخواهانه امIIروز است ، برسIIIند قطعیت به یکIIIدیگر نیIIIات مIIIورد در توانندی نم هرگز دولت ها کهیی ازآنجا

شIIانی تهاجم یهایی توانا کمک به دولت ها که بIIود مطمئن تIIوانی نم گاه چیه بنابرایننباشند. یکدیگر به نسبت خصمانه شان نیات کردن عملی دنبال به

و اهIIداف رأس در بقا . بقاست ، دولت ها هIIدف نیتری واصل : نخسIIتین -بقا4 شIIود تسIIخیر دیگر دولت توسط دولت یک هرگاه زیرا دارد؛ قرار دولت ها یها زهیانگ

، مریرشایمکنIIد) دنبIIال را خIIود دیگر اهIIداف ، شIIرایط آن در بتواند نیست ممکن؛1388 حفظ و شIIودی م محسIIوب کشIIور یک ملی منفعت نیتری اتیIIح بقا (.35

بقIIای تصIIمیم به وابسIIته داخلی سیاسی نظم اسIIتقرار و اسIIتقالل ، ارضی تمIIامیت پی در خIIود بقIIای تضIIمین بIIرای کشIIورها که دارد اصIIرار مریرشای ماسIIت. دولت

(.1389:343 ، هستند)لیتل قدرت یساز حداکثر24



نسIIبت آن ها ، اندیی عقال بIIازیگران دولت هاعقالیی: بازیگران ،دولت ها-5 کیاسIIتراتژ رفتIIار محیط نیا در خIIود بقIIای بIIرای و خودآگاه اند خIIارجی محیط به

اینکه و دولت ها دیگر یها تیاولو به آن ها به خصIIIIوص. کنندی م انتخIIIIاب را مناسب رفتIIار که مسIئله این همچIنین و دارد دیگر یدولت ها رفتIIار بر تIأثیری چه رفتارشان

.ندینمای م توجه دارد بقا بIIIرای آن ها یهای اسIIIتراتژ بر یریتIIIأث چه دیگر یدولت ها پیامIIIدهای به بلکه ، فIIIوری و کوتاه مIIIدت عIIIواقب به نه تنها دولت ها ، نیا بر عالوه

اصل که معناست بدان این (.I: 35 1388 ،مریرشایمدارند) توجه نیز خود بلندمدت به هرگز آن ها و دارد دولت ها اسIIتراتژیک ماتیتصم در بIIارزی جایگIIاه هزینIIه-فایIIده

را یریجبران ناپذ خسIIارات و لطمIIات یا انIIدازد خطر به را آن ها بقIIای که اقIIداماتی. ورزندی نم مبادرت کند آن ها متوجه

دولت ها رفتاری - الگوهای2-4-2 پیوند گریکدی با کهی هنگامتهIIIIاجمی" "رئالیسم یمفروضIIIIIه یا عنصر پنج این به یکIIدیگر قبIIال در دولت ها زیتهIIاجم آم افکIIار و رفتار برای قوی یها زهیانگ بخورند، ، :تIIرسشIIودی م دولت ها در رفتIIاری الگIIوی سه ایجIIاد بIIاعث که آورندی م وجIIود

(.36 : 1388 ،مریرشایم) قدرت سازی حداکثر خودیاری .داندی م تIIرس و مIIزمن ناامنی را آنارشیک ساختار ویژگی مریرشایم: -ترس1

و بIIوده بIIدگمان یکIIدیگر به نسIIبت آن ها ، ترسIIندی م گریکدی از دولت ها عبIIارتی به دیگر یدولت ها تمIIام دولIIتی هر ازنظر.نگران اند جنگ بودن الوقوع بیقر از همواره که دنیIIایی در که شIIودی م ناشی ازآنجا تIIرس این . روندی م شIIمار به بIIالقوه دشمن

را کIIاری چIIنین قصد و انگیزه است ممکن و رادارند یکدیگر به حمله توانایی دولت ها دیگر یدولت ها به دسIIت کم باید بقاست خواهIIان که دولIIتی هر ، باشIIند داشIIته هم

به مIIراتب ییها زهیانگ که امIIری . ورزد اجتنIIاب آن ها به اعتمIIاد از و بIIوده بIIدگمان نظIIام در که است این آوردی م وجIIود به یکIIدیگر از تIIرس بIIرای دولت ها در تری قو

هنگIIIام بتواند شIIIده تهدید دولت که نIIIدارد وجIIIود مرکIIIزی اقتIIIدار یک الملل نیب ، شIIدن تهIIاجم قربIIانی . احتمIIال شود متوسل آن به کمک برای خطر با مواجه شدن

ما بIIرای سیاست دنیIIای در محIIرک نIIیروی یک به عنIIوان شیازپ شیب را ترس اهمیت (.37-36 : 1388 ،مریرشایم) سازدی م روشن و دانندی م بIIالقوه تهدیIIدات به عنوان را یکدیگر دولت ها ازآنجاکه: -خودیاری2

که نIIدارد وجIIود الملل نیب نظام در مافوقی مرکزی اقتدار هیچ اینکه دلیل به همچنین ، آورند پنIIاه آن به خIIود نجIIات بIIرای گردندی م مواجه تهدید و مشIIکل با آن ها وقIIتی

را خود ، دولت هر. باشند وابسته دیگران به تشانیامن حفظ برای توانندی نم دولت ها خIIود بقIIای تضIIمین برای را الزم آمادگی کندی م سعی جهیدرنت ندیبی م تنها و دفاعی ب

کنندی م عمل خIIود ملی منافع اساس بر و خودیاری اصل طبق دولت هانماید. کسب25



به اصIIطالح آنچه منIIافع یا و دولت ها دیگر ملی منIIافع تIIابع را خود ملی منافع هرگز و اسIIت: سIIاده بسIIیار هم دلیلش ؛ دهندی نم قرار شودی م خوانده یالملل نیب یجامعه

هم قاعIIده . این بود خودخواه باید است خودیاری اصل ، رفتار یقاعده که دنیایی در ببIIازد کوتاه مIIدت در دولIIتی اگر چراکه است صادق کوتاه مدت در هم و درازمدت در

(.I: 38-37 1388 ،مریرشایمکند) جبران را خود باخت نتواند هم درازمدت در شاید . است الملل نیب نظIIام کیآنارش ساختار پیامد خودیاری ، تهاجمی انیواقع گرا ازنظر

که اندی مسIتقل یواحIدها ، سیاسی یواحIدها اینکه گرفتن نظر در با نگIIران اساسIIا )اسIIتقالل ییخوداتکا ایIIده بنابراین ، نیستند مرکزی اقتدار هیچ تابع و بوده خود بقای

به امنیتی معمای به طبیعی پاسخی . خودیاری،رسدی م نظر به (الزم خود از دفاع در ، نهIIIایی تحلیل در و است 1خودیIIIار نظIIIامی یالملل نیب ی عرصIIIه .دیIIIآی م شIIIمار

(.343: 1389 ، کنند)لیتل تکیه خود منابع بر ناگزیرند بزرگ یقدرت ها همه است معتقد والتز همانند نیز مریرشایم : قدرت رساندن حداکثر - به3 را دولت ها سیسIIتم، سIIاختار که کندی م اسIIتدالل اما هسIIتند، بقIIاء پی در دولت ها

بداند تواندی نم دولت یک عمل در زیIIرا ،دهدی م سIIوق تهاجمی عمل و تفکر یبه سو و است الزم امIIنیت احسIIاس بIIرای قدرت از میزان چه که است غIIیرممکن اساسIIا

بIIود، خواهد الزم آینIIده در امIIنیت احسIIاس بIIرای قIIدرت از مIIیزان چه بداند نتیجتIIا نیمهم تر بقIIاء ازآنجاکهاسIIت. تIIرس و مIIزمن نIIاامنی یکیآنارش سیستم هر ویژگی آنارشی در که عقالنی بIIIازیگران که ردیگIIIی م نتیجه مریرشایم ،دولت هاست هIIIدف

(.II:190 389 نیIIا، )شIIریعتیشIIوندی م درگIیر قIIدرت دائمی تمنIIای ؛درکنندی م عمل نظIIIام یک در که دانندی م و هراسIIIند در دیگر یدولت ها غIIIایی نیIIIات از که دولت ها بقایشIIان تضIIمین بIIرای شیوه بهترین که ابندی یدرم زود خیلی ، کنندی م عمل خودیار

رقیبIIان به نسبت دولتی هرچه . باشند نظام این در دولت قدرتمندترین که است این بقIIایش یا کنند حمله او به رقبا از هرکIIدام اینکه احتمال ، باشد قدرتمندتر بالقوه اش

تری قو یدولت ها با جنگیIIIIIدن از ضIIIIIعیف ی دولت ها. است کمIIIIIتر کنند تهدید را درواقع اسIIت. زیIIاد بسیار شوند نظامی شکست دچار اینکه احتمال زیرا زندیپرهی م

به تر فیضع دولت اینکه احتمIال ، باشد بیشIIتر دولت دو میIIان قIIدرت شIIکاف هرچه کIIدام چیه ، مکزیک نه و کانIIادا نه به عنوان مثIIال. بIIود خواهد کمIIتر کند حمله تری قو در کننIIد. حمله است تری قو بسIIیار خIIود همسایگان از که متحده االتیا به توانندی نم

است صورت آن در است. بودن هژمون ، مطلوب و آرمانی موقعیت الملل نیب نظامیتقر بقا که (.38: 1388 ، مریرشایم)شودی م تضمین با

1- self-help system

26



تهاجمی رئالیسم منظر از قدرت - ماهیت2-4-3 اساس بر را قدرت و است قدرت به زیچ هر از بیش تهاجمی انیواقع گرا توجه

رئالیسم اندیشIIمندان دیIIدگاه از .کنندی م اقتصIIادی( تعریف و )نظIIامی توانمنIIدی اختیIIار در دولت یک که یا ژهیIIو یها تیقابل و منافع بر قدرت اساس و پایه ، تهاجمی

و ها هیسIIIرما یمجمIIIوعه از تIIIابعی قIIIدرت تIIIوازن ، درنتیجه و است اسIIIتوار دارد هر که است نظIIامی تجهIIیزات و رزمی یها گانی مانند واقعی و ملمIIوس یهایی دارا

دارد. اختیار در دولتی مسIIائل چIIارچوب در را قIIدرت تهIIاجمی یها ستیرئال اساسIIا غIIایی و نهIایی ابIIزار ، نظامی قدرت و زور که معتقدند ، زیرا کنندی م تعریف نظامی

است. الملل نیب سیاست در کارآمد دارد»قIIدرت عقیIIده مریرشایم: بالفعل قKKدرت و بالقوه -قدرت1 نیروهIIای با مقایسه در آن نظIIامی نیروهIIای عملکIIرد از است عبارت تیدرنها دولت

جIIدا تIIوانی م را نظIIامی قIIدرت دارد عقیده او ، گری به عبارت درقیب. کشور نظامی در بIIزرگ یقIIدرت ها شناسIIایی بIIرای و قIIرارداد ارزیابی مورد مجزا به صورت ، کرد که ردیپذی م همچIIنین مریرشایم ، حIIال نی باا. کIIرد اسIIتفاده آن از یالملل نیب نظم

را بلندمدت و کوتاه مدت چشم انداز دو هر ، قدرت موازنه به توجه هنگام در کشورها قدرت توزیع بازتاب هرلحظه در قدرت موازنه ، کوتاه مدت در .دهندی م قرار مدنظر و ثروت »میزان بر مبتنی درواقع و خواندی م2پنهان" "قدرتمریرشایم آنچه و نظامی فارغ که دیآی م ادامه (. درI:342 1389 ، دارد)لیتل وجود ، کشور«است یک جمعیت

داشIIته پنهIIان قIIدرت به یا ژهیIIو توجه باید بزرگ یقدرت ها ، قدرت توزیع نوع هر از مریرشایم بIود. آنچه خواهد ندهیآ در قدرت موازنه کننده نییتع قدرت این زیرا باشند؛

اوسIIت. او دید از پنهIIان قIIدرت اهمیت همین ، سIIازدی م نگIIران چین خصوص در را :1389 ، کIIرد)لیتل خواهد تغیIIیر چین نفع به قIIدرت موازنه آینIIده در که دارد عقیIIده

343.) قدرت که اند دهیرس نتیجه این به انیواقع گرا نو امروزه . نیست نظIIامی صIIرفا

هم اقتصIIاد و فIIنی دانش ی،فناور سطح کارآمد، نیروی پرورش ارتقاء چون مسائلی(266 : 1384 زاده، گیرند. )سیف قرار موردتوجه باید

است الزم ابتIIدا ، تهIIاجمی رئالیسم منظر از قIIدرت مIIاهیت به بردن پی برای : قIIدرت دارند قIIدرت نوع دو دولت هاشویم. قائل تفاوت بالفعل و بالقوه قدرت بین

به طIIور قIIدرت از شIIکل دو این نظIIامی(. بالفعIIل)قIIدرت قIIدرت بIIالقوه)پنهIIان( و اما هسIIتند مرتبط یکIIدیگر با تنگIIاتنگی و منIIابع از زیIIرا نیسIIتند هم شIIبیه کIIامال

اجتمIIاعی – اقتصIIادی عناصر ، بIIالقوه قIIدرت . شده اند مشتق متفاوتی یها هیسرما در ریشه قIIدرت از نIIوع این ؛روندی م کIIار به نظامی قدرت بنیاد و ایجاد در که است

2- latent power

27



و نظIIامی نIIیروی تشIIکیل بIIرای دولت ها. دارد دولت یک جمعیت و ثIIروت مIIیزان دارند نیاز دهیآموزش د انسانی نیروی و یفناور ، سرمایه و پول به جنگ ها در شرکت

آن که گIIرددی برم بIIالقوه نیروهIIای و عوامل مجمIIوع به دولت یک ینهفته قIIدرت و :1388 ، مریرشایمنمایIIد) بسIIیج رقیب یدولت ها با مبارزه هنگام در تواندی م دولت

63.) دو این دارد. آن ثIIروت و جمعیت مIIیزان به بسIIتگی دولت یک بIIالقوه قIIدرت

زیIIادی جمعیت که ثروتمند رقبIIای .باشندی م نظامی قدرت سازنده بنای سنگ عامل قIIدرت برخوردارنIIد. نیرومند و عظیم نظIIامی نیروی ایجاد توانایی از همواره ، دارند

که دریایی و هوایی نیروهای زمینی( و ارتش)نیروی در دولت یک بالفعل آن مستقیما بلنIIIدپروازی و گسIIIتره (.1388:50 ، مریرشایماسIIIت) نهفته ،کندی م حمIIIایت را

و الملل نیب نظIIام در آن جایگIIاه از ناشی نخست وهله در کشور یک خارجی سیاست(.129: 1384 ، زاده ریمش) است نظامی قدرت زمینه و آن یهای توانمند ژهیبه و

بزرگ یقدرت ها اساسی هدف - چهار2-4-4: یمنطقه ا هژمون-1 یمنطقه ا هژمIIون به شIIدن لیتبد دنبIIال به آن ها اوال

بر که برسIIاند حIIداکثر به را خIIود امIIنیت تواندی م زمانی دولت یک . اگرچهباشندی م آن رازیبه غII ،ستین میسر شIIدنی جهان هژمIIون لیکن ، کند پیIIدا تسIIلط جهIIان تمIIام

برابر در یهسIIته ا مطلق برتIIری به بتواند کشIIور یک که است یرمحتملیغII حIIالت از قIدرت نمIایش بودن دشوار ، اینجا در کلیدی زای محدودیت عامل برسد. رقبایش

توسط که را منIIاطقی بر تسIIلط و اشIIغال که ،است دریا از وسیعی منطقه یآن سو .کندی م غIIیرممکن بIIزرگ قدرت آن برای جداشده اند بزرگ قدرت یک از ها انوسیاق

یمنطقه ا های هژمون ، باشIIندی م کوبنIIده و قدرتمند نظIIامی نیروی یک دارای قطعا تحت که ییها نیسIIIرزم علیه ها انوسیاق یآن سو به آبی-خIIIاکی حمالت انجIIIام اما

بIIود. خواهد خودکشی به مثابه عملی ،باشIIندی م دیگر بIIزرگ قدرت یک دفاع و کنترل ،است مIدرن تIاریخ در یمنطقه ا هژمIون تنها که متحIده االتیا که نیست عجیب لIذا

قIIرار خIIود مIIدنظر را شرقی شمال آسیای و اروپا تصرف و حمله یبه طورجد هرگز(.157: 1388، مریرشایماست. ) نداده

همچIIنین بلکه ،باشIIندی م خود منطقه بر تسلط دنبال به نه تنها بزرگ یقدرت ها کنند. جلوگیری تفوق و برتری به مناطق سایر در رقبایشان دستیابی از تا عالقه مندند

از را آن ها هژمIIون چه بسا هم تIIوان آورد هم یک که ترسندی م یمنطقه ا های هژمون ، انIIدازد. بنIIابراین خطر به آن ها خلIIوت حیIIات در قوا یموازنه کردن واژگون طریق

سIIایر در بIIزرگ قIIدرت بیشIIتر یا دو تعIIداد که دهندی م ترجیح یمنطقه ا های هژمون همسIIایگان صIIورت این در زیIIرا باشIIند، داشIIته وجIIود جهIIان کلیIIدی مناطق و نقاط

28



کمIIتری یفرصIIت ها جهیدرنت و ، کنندی م یکIIدیگر صIIرف را خIIود وقت بیشتر احتماال.ماندی م باقی دوردست هژمون تهدید جهت برایشان

بر بIIزرگ یقIIدرت ها سIIایر تسلط از یمنطقه ا های هژمون جلوگیری چگونگی قدرت دارد. اگر مناطق آن در قوا موازنه به بستگی دوردست مناطق به طIIور تقریبا در یبالقوه ا هژمون هیچ جهیدرنت و باشد، شده میتقس بزرگ یدولت ها مابین مساوی

و یبه راحت تواندی م دوردست در موجود هژمون آنگاه باشد، نداشته وجود آن ها میان کIافی به انIدازه دولIتی هیچ زیIرا بمانIد، دور منIاطق آن در درگIیری هرگونه از امنی

حتی اما کند. تصرف و داده شکست را قدرت ها دیگر تمامی بتواند تا نیست قدرتمند هژمون موردنظر گزینه اولین ، آید وجود به دیگر یمنطقه ا در بالقوه هژمون یک اگر بIIرای محلی بزرگ یقدرت ها به دادن اجازه و های ریدرگ از ماندن دور دوردست، در

و ،است واقعی و اصIIلی تیمسIIئول یاحIIاله ، درواقع این .است بحران رفع و کنترل فIIرار مسIIئولیت از خطرنIIاک حریف یک با مواجهه هنگام در دهندی م ترجیح کشورها

تهدید نتوانستند محلی بزرگ یقدرت ها اگر . .آورندی رو موازنه ایجاد به اینکه تا کنند خواهد قIIرار دشIIمن علیه موازنه در صIIحنه از دور هژمون ، به هرحال ، نمایند رفع را

بIIرای ییفرصت ها دنبال به لیکن ،است مهار هژمون این اصلی هدف اگرچه گرفت. تا بIIود خواهد منطقه در متعIIادل قIIوای یمIIوازنه یک برقIIراری و خطر بIIردن بین از

موازنه به عنIIوان یمنطقه ا هIIای هژمIIون حقیقت در بازگردد. خانه به بتواند پس ازآن تIIرجیح اگرچه ، کنندی م عمل جهIIان منIIاطق سIIایر در فIIراملی و خIIارجی گرهIIای

بIIیرون را خIIود امکان حد تا و باشند توازن ها گونه نیا در گر موازنه آخرین تا دهندی م(.157: 1388 ، مریرشایم)نگاه دارند

خIIIIود منطقه در که کشIIIIوری چIIIIرا کند تعجب امر این از کسی است ممکن اگر ژهیبه و ،دهدی م نشان واکنش دیگر یمنطقه ا هژمون یک وجود به است قدرتمند

بIIرای این ، گذشIIته ها نیا از باشند. جداشده هم از اقیانوس یک ی لهیبه وس رقیب دو یمنطقه ا هژمون هر حمله دیگIری به آب ها از گذشIتن با که است غIیرممکن تقریبIا

کند. همچنIIان ها انوسیاق وسط جداشIIده رقیب هIIای هژمون ، مسائل این رغمی عل

تحت )منطقه خلIIوت حیIIات در قIIوا موازنه زدن بIIرهم طریق از را یکدیگر توانندی م کنند. تهدید تسلط( دیگری چالش با یمنطقه ا هژمون یک روزی دارد امکان خصوصا

که ، رسIIیده دوران به تIIازه دولت طIIرف از محلی بIIرای قIIوی یها زهیانگ مطمئنIIا در موجIIود هژمIIون حمله از را خIIود تا دارد را دوردست در هژمIIون یک با متحدشدن

دوردست هژمون چه بسا ، حال نی درعشود. مواجه دارد، نگاه امان در اشی گیهمسا بیاورید یاد به باشد. داشته نوکیسه دولت با همدستی برای را خودش خاص دالیل نیز خواسIIتار است ممکن دولت ها چIIرا که دارند وجIIود قIIابل قبول دالیل زیادی تعداد که

انIIدکی تأثیر آب بازدارندگی قدرت ، مواردی چنین در باشند. گریکدی بر مزیت کسب29



یک به که نیست الزم هژمIIون آن زیرا ، دارد دوردست هژمون قدرت نمایش توان بر نظIIامی تجهIIیزات و ها گانی تواندی م آن یبه جا بلکه بزنIIد، دست آبی-خIIاکی حمله منتقل رقیب هژمون منطقه در خود متحد سرزمین داخل آب یآن سو به را ازیموردن

نمایIIد. قIIدرت یک به حمله از آب ها میIIان از شIIکل این به ها گانی دادن عبIIور قطعIIا همچنIIان دوردست در هژمIIون اگرچه ،است آسIIان تر بسIIیار دریا راه از رقیب بزرگ

(.158: 1388 ، مریرشایمبپیماید) را اقیانوس پهنای آزادانه تا دارد نیاز و خIIود منطقه در هژمIIونی کسب اهمیت ینشIIان دهنده واقعی جهان در شواهد

رقIIابت در درگIیر دوردست منIIاطق در رقبا که است این از اطمینIIان ، حIال همان در یمنطقه ا هژمIIون یک به تا عالقه مندند بزرگ یقدرت ها تمامی اگرچه هستند. امنیتی کننIIد. پیدا دست اوج نقطه آن به بتوانند که دارد احتمال اندکی تعداد اما ، شوند تبدیل

یمنطقه بر مIIدرن تIIاریخی دوره در توانسته که است بزرگی قدرت تنها متحده االتیا هIIای هژمIIون چIIرا که سIIؤال این به پاسخ در دارد وجود دلیل دو کند. پیدا تسلط خود

ازیموردن یهای ژگیو و شرایط دولت ها از کمی تعداد .ندیآی م وجود به کمتر یمنطقه ا یک به عنIIوان صIIالحیت احIIراز بIIرای .باشندی م دارا را هژمونی مسیر در حرکت برای

رقبIIای از ثروتمنIIدتر یقIIابل مالحظه ا به طIIور بایسIIتی دولت یک ، بIIالقوه هژمIIون دو طIIول در باشد. منطقه در ارتش قدرتمندترین دارای بایستی نیز و باشد اشی محل

ªدۀIIته سIIور چند تنها ، گذشIIراز را های ژگیو این کشIIاپلئونی، : فرانسه کرده اند احIIن سIIIرد، جنگ طIIIول در و شIIIوروی جمIIIاهیر اتحIIIاد نIIIازی، آلمIIIان ی،لهلمیو آلمIIIان

و ابIزار دولت یک اگر حIتی ، این بر ( . عالوهI:159 1388 ،مریرشایم)متحIIده االتیا موجIIود بIIزرگ یقدرت ها سایر باشد، داشته نیز را بالقوه هژمون به شدن لیتبد اراده

اشی واقع مفهIIIوم در دولت آن شIIIدن یمنطقه ا هژمIIIون از تا کIIIرد خواهند سIIIعی. عمل آورند به جلوگیری

حKKداکثر -ثKKروت2 تحت ثIIروت مIIیزان تا دارند قصد بIIزرگ یقIIدرت ها : ثانیIIا حساس اند نسبی ثروت به نسبت دولت هابرسانند. حداکثر به را جهان در خود کنترل

مفهIIوم به این ، عملی چارچوب . دراست نظامی قدرت پایه اقتصادی قدرت زیرا ، پویا و قدرتمند اقتصIIاد یک داشIIتن به زیادی یعالقه مند بزرگ یقدرت ها که است آن

همچIIنین بلکه دهند افIIزایش را عمIIومی رفIIاه اینکه بIIرای نه فقط ،دهندی م نشIIان . "دفIIاعاست رقبا بر نظIIامی مIIزیت به دستیابی برای قابل اتکا راه کی که علت نیبه ا

" سIIکه یک یدورو" اسIIت، اشاره کرده آن ها به وبر ماکس اقتصادی" که رشد و ملی اقتصادی رشد خودش کهی درحال که است آن دولتی هر برای دئالیا هستند. وضعیت

یقIIدرت هاکننIIد. پیIIدا اقتصادی رشد سختی و یبه آرام رقبایش دارد، سریعی بسیار بزرگ راسIIتا آن در که ییدولت ها یا و شوندی م دیده ثروتمند بسیار یدولت ها احتماال

آیا اینکه از صIIرف نظر ،ندیآی م به حسIIاب جIIدی تهدیIIداتی به عنIIوان و کنندی م حرکت به تبIIدیل تواندی م یبه راحت ثIIروت زیIIرا ؛ نه یا هسIIتند مهیIIبی نظIIامی توانIIایی دارای

30



و نIIوزدهم قIIرن اواخر در ویلهلمی آلمIIان اشIIاره قابل مIIورد شود. یک نظامی قدرت که دارد؛کشوری وجود چین مورد در امروزه مشابهی . ترس است بیستم قرن لیاوا

قIIIIرار رشد و نوسIIIIازی مسIIIIیر در که است اقتصIIIIادی و عظیم جمعیت یک دارای(. 160 :1388 ،مریرشایمدارد)

بر رقیب بIIزرگ یقIIدرت ها تسIIلط از تا کنندی م سعی همچنین بزرگ یقدرت ها(. 161: 1388 ،مریرشایمکنند. ) جلوگیری جهان ساز ثروت مناطق یمIIوازنه در که خواهندی م بIIزرگ یقIIدرت ها : ثالثIIا، برتر زمیKKنی -قدرت3 از سهمشIان رسIIاندن حداکثر به برای راه بهترین زیرا کنند، پیدا برتری زمینی قدرت نIIیز و قدرتمند یارتش ها ساخته شIIدن مفهوم به این عمل، . دراست نظامی قدرت

.است دولت ها توسط زمیIIنی نیروهIIای از حمایت برای قوی دریایی و زمینی نیروهای خIIود زمیIIنی نIIیروی صIIرف را خIIود دفIIاعی یها نهیهز تمIIامی بزرگ یقدرت ها لیکن

را منابعشIIان از یقIIابل توجه حجم آن ها شIIودی م بحث زیر در که . همچنIIانکنندی نم همچنین آن ها ؛ دهندی م اختصاص یهسته ا یسالح ها گسترش و آوردن دست به برای

. اماکنندی م اقدام استراتژیک هوایی نیروی نیز و مستقل دریایی قدرت یک تجهیز به آرزو کشورها ، است نظامی قدرت برتر و اصلی شکل زمینی نیروی اینکه به توجه با

دهند. اختصاص خودشان به را منطقه ارتش نیتر بیمه تا دارند یهسته ا - تفوق4 بر یهسIIته ا تفIIوق دنبIIال به بIIزرگ یقIIدرت ها ، : رابعIIا

جهIIان یهسته ا یزرادخانه دولت یک تنها ، دئالیا جهان یک . درباشندی م رقیبانشان از تIIرس بIIدون رقبIIایش ی هیکل کIIردن ویIIران توانIIایی آن به که دارد اختیIIار در را

سIIIالح دارای کشIIIور ، عظیم نظIIIامی مIIIزیت . ایندهدی م را آن ها مقابله به مثل من پیشIIین یبحث ها حالت این در و ، کندی م جهانی هژمون یک به تبدیل را یهسته ا

موازنه ، شIIد. همچIIنین خواهند نIIامربوط یمنطقه ا هژمIIونی مIIورد ( درمریرشایم) .است یهسIIته ا هژمIIون یک تسلط تحت جهان در حداقلی اهمیت دارای زمینی قوای زیرا ، است دشوار امری یهسته ا تفوق موقعیت حفظ و دستیابی ،به هرحال ، البته

را انهیجوی تالف یهسIIته ا نیروی یک تا نمود خواهند فراوان یتالش ها رقیب یقدرت ها یقIIدرت ها از دنیIIایی در را خود چه بسا بزرگ یقدرت هانمایند. ایجاد خودشان برای

یا دوجانبه قطعی انهIIدام بیابنIIد- جهIIان دشمنانشIIان حتمی انهدام توانایی با یهسته اMAD(1388 ، مریرشایم II: به یهسIIته ا سIIالح کشIIور یک که اصلی (. دلیل162 است بعید بسیار امر . اینباشندی م نهایی بازدارندۀª آن ها که است این آوردی م دست

نمایIIد؛به حمله یهسIIته ا سIIالح به مسIIلح دشIIمن یک سرزمین به بتواند دولتی هر که گIIیرد. قIIرار یهسIIته ا انهیجوی تالف موردحمله درنگی ب تواندی م اینکه از تIIرس دلیل

تهدید احسIIIاس خطرنIIIاک رقیب یک از که کشIIIوری هر که موضIIIوع این ، بنIIIابراین یهسIIته ا بازدارنIIدگی نIIیروی یک بخواهد جهت نیازا که است خIIوبی دلیل ،دیIIنمای م

و متحد ایاالت چرا که دهدی م توضیح اساسی منطق باشد. این داشته خود بقای برای31



ی(هسIIته ا یسIIالح ها سIIهمگینی)از ذخIIایر سرد جنگ دوران در شوروی جماهیر اتحاد (Mearsheimer,2011 :29) بودند. ساخته

، ایIIران چIIون ییمکان ها متحIIده االتیا وقIIتی که ندیگوی م شIIما به ها نیا تمIIام نIIیروی ۀªلیبه وسII را آن ها و دهدی م شIIرارت" قIIرار "محIIور را شIIمالی کIIرۀª و عIIراق یک آوردن دست به بIرای قIوی یا زهیانگ کشورها آن به کار این ،کندی م تهدید نظامی(Mearsheimer,2011 :30). دهدی م یهسته ا سالح از بازدارنده نیروی

تهاجمی رئالیسم نظریه در داخلی عامل نقش- 2-4-5 در قIIدرت توزیع و سیسIIتمیک سIIاختاری شIIرایط به منحصر تنها تهIIاجمی رفتار

و هایی توانا ابزارهIIا، شودی م شامل نیز را داخلی عوامل و نیست یالملل نیب سیستم بخصIIوص و دولت ها رفتIIار نIIوع در ابزارها این یریبه کIIارگ بIIرای دولت ها تمIIایالتاست. مهم بسیار بزرگ یقدرت ها

32



33



به‌توجه‌با‌كه‌ببرد‌به پیش‌را‌رژيم‌تغيير‌رويكرد‌می کند‌تالش‌سوريه‌در‌عربستان به خصIIوص‌و‌اسد‌بشار‌دولت‌روابط‌نوع‌و‌سوريه‌راهبردي‌و‌منطقه ای‌اهميت‌و‌ابعاد

تهIIIاجمي‌موضع‌علت‌می تIIIوان. است‌قابل تحلیل‌مقIIIاومت‌محIIIور‌در‌آن‌جايگIIIاه در‌ريIIاض‌جويانه‌دخIIالت‌طرح های‌در‌شكست‌را،‌سوريه‌براندازي‌طرح‌در‌عربستان

قاچIIاق‌و‌سIIالح‌تهيه‌بIIراي‌عربستان‌دالرهاي‌اختصاص‌و‌مالي‌پشتيباني‌دانست‌لبنان طريق‌از‌رسIIانه ای‌فشIار‌ايجIIاد‌و‌عملیIاتی‌راهكارهاي‌ارائه‌و‌سوريه‌داخل‌به‌اسلحه

الشIIرق‌و‌الحيIIات‌العربیIIه،‌تلويزيIIوني‌شIIبكه‌مثل‌كشIIور‌آن‌مالكيت‌تحت‌رسانه هایاست.‌كشور‌اين‌اهداف‌از‌االوسط مسIIئله‌مهمIIترین‌سIIوریه‌و‌بحرین‌کشور‌دو‌در‌عربستان‌سیاست‌بررسی‌با‌لذا

از‌تحIIوالت‌این‌به‌نگIIاه‌کند‌کمک‌کشIIور‌این‌تهIIاجمی‌رویکرد‌تبیین‌به‌تواند‌می‌که‌ای کشIIور‌تنها‌ایIIران‌عربسIIتان‌نگIIاه‌باشIIد.از‌می‌ایIIران‌با‌ای‌منطقه‌رقIIابت‌ی‌دریچه جهIIان‌رهIIبری‌خصوص‌در‌کشور‌این‌ادعای‌کشیدن‌چالش‌به‌توانایی‌که‌است‌منطقه کنIIار‌در‌را‌ایران‌ای‌منطقه‌نفوذ‌و‌داخلی‌تحوالت‌دقت‌به‌که‌.عربستان‌دارد‌را‌اسالم

تا‌شIIود‌می‌مصمم‌پیش‌از‌بیش‌کند‌می‌مشاهده‌نظامی‌و‌تکنولوژیکی‌های‌پیشرفت در‌نیIIIابتی‌جنگ‌طریق‌از‌چIIIنین‌هم‌و‌غIIIرب‌به‌افIIIزون‌روز‌نIIIزدیکی‌طریق‌از‌بتواند

منطقه‌در‌خود‌فرزندخواندگان‌توسط‌عراق‌و‌سوریه‌نظیر‌ایران‌پیمان‌هم‌کشورهای ضIIعف‌موضع‌در‌را‌ایIIران‌داعش‌ها‌آن‌راس‌در‌و‌القاعIIده‌تروریسIIتی‌گروهIIای‌یعنینماید. ‌تثبیت‌ای‌منطقه‌هژمونیک‌قدرت‌عنوان‌به‌را‌خود‌قدرت‌‌بتواند‌و‌دهد‌قرار

34



35



منابع فهرستکتاب

فیروزه‌و‌دارمی‌سلیمه‌ترجمه‌،‌عربستان شیعیان‌، (1386) ‌،فوادابراهیم-1معاصر.‌ابرار‌‌‌‌‌‌‌تهران،انتشارات‌میررضوي،

.‌سعودی عربستان در حکومت و سیاست‌( ،1368)‌،‌داود‌سید‌،‌آقایی-2‌سیاسی‌کتاب‌: نشر‌تهران

سیاست: روابط شدن جهانی (؛1383) استیو و جان اسمیت، و بیلیتس-3 تهIIران، دیگIIران، و چمIIنی راه ابوالقاسم ترجمه ،نوین عصر در الملل بین

معاصر. ابرار المللی بین تحقیقات و فرهنگی موسسه

خاورمیانه اساسی مبKKاحث و عKKرب اتحادیه (1389کIIIریس) تIIIافلو،-4.عدالت سرای انتشاراتتهران، آقایی، داود سید ترجمه ،امروز

مترجم‌،الملل بین روابط در زبرنظریه و نظریه‌(،1388)‌فرد‌‌،‌چرنوف-5نی. : نشر تهران‌طیب،‌علیرضا

مطالعات‌دفتر‌تهران،‌،بحرین سبز کتاب‌(؛1381)‌معصومه‌ای،‌افجه‌سیف-6خارجه.‌امور‌وزارت‌انتشارات‌المللی،‌بین‌و‌سیاسی

:الملل بین روابط در پردازی نظریه ؛(I 1376) حسین سید زاده، سیف-7سمت. انتشارات تهران، فکری، های قالب و مبانی

،ایKKران مرزهKKاي امKKنیت و شیعه ژئوپلتیک‌،(1389)‌،‌الله‌عزت‌عزتی،-8.دانش‌فر‌البرز‌انتشارات: تهران‌اول،‌جلد

و ها الملKKKل: نظریه بین روابط (؛1390) عبIIIIدالعلی سIIIIید قIIIIوام،-9سمت. تهران، ،رویکردها

ترجمه ،قKKوا موازنه های نظریه در تحول (،1389ریچارد) ، لیتل-10 بین تحقیقIIات و مطالعIIات فIIرهنگی :مؤسسه تهIIران زاده، چگIIنی غالمعلی

معاصر. ابرار المللی ترجمه ،بKKزرگ هKKای قدرت سیاست تراژدی (،1388) جان ، مرشایمر-11

انتشارات. و چاپ مرکز خارجه، امور وزارت تهران زاده، چگنی غالمعلی ژئوپولتیک منطقه در مرزها و کشKKورها‌(،1379. پIIیروز) ‌زاده‌مجتهد-12

وزارت‌انتشIIارات‌،‌تهIIران‌،‌نوری‌محمد‌ملک‌رضا‌حمید‌ترجمه‌،‌فارس خلیجخارجه.

36



،المللبین روابط هKاینظریه در تحKول(1388) .حمیرا‌مشیرزاده،-13 سمت،:تهران

افراسIIيابي،‌بهIIرام‌ترجمه‌،سKKالطين بي عربستان‌(؛1360فIIرد)‌هاليدي-14سپهر.‌انتشارات‌تهران،‌دوم،‌چاپ

،سعودی عربستان استراتژیک برآورد‌،(1386)پیشه‌زراعت‌نجف-15معصر.ابرار‌مطالعات‌مؤسسهتهران،

خلیج همکاری شورای رفتاری مبانی‌؛(1370)‌بهمن‌ارفع،‌نعیمی-16 سیاسی‌مطالعIIات‌دفتر‌تهران،‌،ایران اسالمی جمهوری قبال در فارس

.خارجه‌امور‌وزارت‌انتشارات‌المللی،‌بین‌و

نامه پایان

ای،‌منطقه‌های‌همکاری‌توسعۀ‌ªدر‌عربستان‌نقش (.1389)‌حسن‌احمدیان،-1fتهران دانشگاه ارشد، کارشناسی پایان نامۀ.

عربستان‌شیعیان‌حقوقی‌وضعیت‌تحلیل‌و‌بررسی‌(،1391،یاسر)‌مکرمی-2تهران. دانشگاه ، ارشد کارشناسی نامه پایان،‌سعودي

و‌ایران‌روابط‌بر‌آن‌تاثیر‌و‌اسالمی‌بیداری‌( ،1391ایوب)‌سید‌،‌موسوی-3.‌تهران ارشد،دانشگاه کارشناسی نامه پایانعربستان،

جمهوری روابط واگرائی در اسرائیل نقش (،1391محمدرضا)‌موسوی،-4 درجه اخذ جهت نامه انیپا‌،‌آذربایجان جمهوری و ایران اسالمی

طباطبایی. عالمه ،دانشگاه ارشد كارشناسي

فارسی مقاالت قبIIال‌در‌سIIعودي‌عربسIIتان‌خIIارجي‌سياست(،»II 1391نبی اللIIه)‌ابIIراهیمی،-1

پژوهشKKKکده«،تهديد‌از‌ادراك‌تا‌واقع گIIIرایی‌از: بحIIIرين‌فوريه ‌14انقالب انقالب‌بزرگداشت‌سIIالروز: بحIIرین‌همIIایش‌،بین الملل روابط مطالعKKات

بحرین،اسفند. هIIای‌خIIیزش‌برابر‌در‌سIIعودی‌عربسIIتان‌(.» استراتژی1390حسن)‌احمدیان-2

،‌دوم‌شIIماره‌دوم،‌سIIال‌،سیاسKKتگذاری نامه ره فصKKلنامه‌عرب«،‌جهانتابستان.

37



مجله سIIعودي«‌عربسIIتان‌در‌شIIیعی‌(،»جامعه1386بهزاد)‌لفورکی،‌احمدي-3.‌219شماره‌آبان‌؛حوزه پگاه ي

در‌آن‌تIIاثیرات‌و‌عIIرب‌جهIIان‌در‌مردمی‌های‌( »جنبش1391علی اکبر)‌اسدی-4 داخلی مسKKائل ویKKژه (،9خاورمیانKKه) کتKKاب‌سIIIعودی«؛‌عربسIIIتان،تهران.‌معاصر‌ابرار‌انتشارات‌،عربستان

شIIيعيان‌قبIIال‌در‌سIIعودي‌عربسIIتان‌(» رويكIIرد‌1386اکبر) بهار‌علی‌اسدی،-5 جهKKان منطقه اي مطالعKKات فصKKلنامه‌زمينه هIIIا«،‌و‌خاورميانIIIه: داليل

.‌29شماره‌هشتم‌سال‌،اسالم ،«بشاراسد‌سرنگوني‌براي‌آمریکا‌سناريوي»،(1390)هاديی‌سيد‌افقهی،-6

.نور سازان انديشه مطالعاتي مؤسسه‌تهران، اسIIالمی‌جمهIIوري‌اي‌منطقه‌امIIنیت‌و‌بحIIرین‌(،»بحIIران1391)‌علی‌،‌آدمی-7

-‌168،صص‌بهار‌،‌62شماره‌،‌یکم‌و‌بیست‌سال‌،‌راهبرد فصلنامه‌ایران«،141.

و‌مIذهبی‌تعارضIات‌و‌بحIرین‌انقالبی‌تحIوالت»،(1391)علی،همکاران،‌آدمی،-8 و سیاسی تحقیقKات فصKKلنامه‌،«سIIعودی‌عربسIIتان‌و‌ایران‌ژئوپوليتيكی

.141-169صص‌،‌10،شمارهالمللی بین بنیادین‌چالشهاي‌سعودي،‌عربستان‌و‌ایران.ا.ج‌روابط (،»1389آقایی،داوود)-9

علIIوم‌و‌حقIIوق‌دانشIIکده‌،مجلهسیاست فصKKلنامه‌، رو«‌پیش‌امکانIIات‌وپاییز.‌،‌3شماره‌، ‌40دوره‌سیاسی،

،‌بحIIرین‌اجتمIIاعی‌–‌سیاسی‌هIIای‌جنبش‌،(II 1381)‌،مرتضی‌بحIIرانی-10.نور سازان اندیشه مطالعات موسسه

رئالیسم‌منظر‌از‌ایران‌خارجی‌سیاست(،» 1388،کیهان)برزگر-11 :اول‌شماره‌،خارجی روابط بین المللی فصلنامه«،تدافعی‌و‌تهاجمی

.113-‌153ص‌،‌مرداد عربسIتان‌سیاسی‌نظIIام‌در‌اصIIالحات‌ بهIIار(»روند1385مجیIIد) ‌بزرگمهIIری-12

سIIيزدهم،‌و‌دوازدهم‌ سIIال(.45)‌خاورمیانه مطالعKKات فصلنامه‌سعودی«،.1-‌4شماره

در‌ای‌منطقه‌فرا‌و‌ای‌منطقه‌کشورهای‌نقش »،(1392)رضا‌محمد‌بشارتی،-13 ،‌اردیبهشت‌و‌فIIروردین‌،‌تبیKKان ی ماهنامه‌، «سIIوریه‌بحIIران‌و‌تحIIوالت

.96-‌95شماره سIIعود«،‌آل‌مهم‌شIIیعیان،چIIالش‌علیه‌ای‌طایفه‌(،»تبعیض1391نIIام،)‌بی-14

اسفند.‌88،شمارهشیعیان اخبار تحلیلی ماهنامه

38



مجله ی‌سIIعودی«،‌عربسIتان‌دربIار‌در‌پنهIان‌هIای‌»آشوب‌(،1388)‌بی نام-15مهر.‌و‌شهریور‌هشتم‌،سال‌57،شماره‌خواندنی

هIIاي‌تنش‌رغم‌به‌عربسIIتان‌اقتصIIادي‌رونق‌سكه؛‌روي‌(.» دو1391نام،)‌بی-16 پIIانزدهم،‌،سIIال‌163شIIماره‌، ايKKران اقتصاد ماهنامه«،‌اجتماعي‌سياسي.‌شهریور

پیKKام نشKKریهتروريسم«،‌بزرگ‌(،»عربستان،حامى1391روزبه،)‌پور،‌پارسا-17.‌39 و‌38 صص‌67،شمارهانقالب

سیاسی‌حلراه‌از‌حمایت‌و‌سعودی‌عربستان (،»1392سیدمهدی)‌پارسایی-18 المللی بین مرکز‌ریIIIاض«،‌ای‌مرحله‌دو‌سیاست: سIIIوریه‌بحIIIران‌بIIIرای

در:‌دسترسی‌قابل‌،‌01/03/92انتشار‌تاریخ.‌صلح مطالعاتhttp://peace-ipsc.org/‌ ‌fa/‌ ‌ مراجعه‌تIIIاریخ) ‌ ، / ب - سیاسی - حل راه - از - حمIIIIایت - و - سIIIIعودی - عربسIIIIتان

11/02/92،) ‌ نفIIتی‌امIIپراطوری‌انIIداز‌چشم‌و‌عربی‌های‌» انقالب‌(،1391)‌مریم‌پاشنگ،-19

،خاورمیانه اسKKتراتژیک مطالعKKات پژوهشKKکده‌سIIعودی«،‌عربسIIتان.مهرماه

بIIرای‌جدید‌فرصIIتی‌و‌سوریه‌شیمیایی‌سالح‌خلع »،(1392)فرزاد‌،‌پورسعید-20.‌،آبان‌19شماره‌،‌ملی امنیت بان دیده راهبرد نگار ماه‌،«دیپلماسی

بر‌گذار‌تأثیر‌گران‌کنش‌کنش‌هم‌بر‌تبیین ،» (1391)‌ناصر‌پورصادق،-21 ی فصKKلنامه‌، فIIازی«‌شIIناختی‌ی‌نقشه‌از‌اسIIتفاده‌با‌سIIوریه‌ملی‌امIIنیت ،‌پIIائیز‌،‌دوازدهم‌سIIال‌، ‌47شIIماره‌،‌نظامی مدیریت پژوهشی علمی

. 134-‌95صص رقابتهIIای‌روند‌در‌فIIارس‌خلیج‌ثبIIات‌و‌»آمریکا‌(؛1390)‌طIIاهره‌تIIرابی،-22

شIIماره‌،عادالنه صKKلح دیپلماسی فصلنامه‌ایران- عربستان«،‌ژئوپلیتیکیپنجم.

پژوهشKKکده‌،"عرب‌جهان‌تحوالت‌و‌عربستان"‌(،1390)‌قاسم‌ترابی-23ماه.‌دی‌،‌خاورمیانه استراتژیک مطالعات

ای‌منطقه‌سیاست‌تغییر‌و‌عرب‌جهان‌تحوالت (،»1391)‌قاسم‌ترابی،-24 اردیبهشت‌‌،خاورمیانه اسKKتراتژیک مطالعKKات پژوهشکده‌عربسIIتان«،

.‌ماه ،زن پیام مجلهسIIعودی«‌عربسIIتان‌در‌(؛»زنIIان1386)‌محبوبه‌تلوزاد-25

.‌181شماره

39


http://peace-ipsc.org/fa/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%A7%D9%87%C2%AD%D8%AD%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8/

http://peace-ipsc.org/fa/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D8%A7%D9%87%C2%AD%D8%AD%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A8/


در‌خاورميانه ‌2011حIIوادث‌(،»شناخت1390محمد)‌امیر‌یوسفی‌حاج-26 سIIال‌،راهKKبردي مطالعKKات فصKKلنامه‌نظIIري«،–‌مفهIIومي‌مبIIاني‌قIIالب

.‌55مسلسل‌شماره‌اول،‌شماره‌پانزدهم، شيعيان‌قيام‌از‌عربستان‌و‌امريكا‌هراس»،(1390)‌رضا‌شمامی،‌حجت-27

36-‌38صص‌،اردیبهشت، ‌46شماره‌،انقالب پیام مجله‌،«‌بحرین و‌ایران‌خارجی‌سیاست‌تطبیقی‌( ،»مطالعه1392)‌،‌احسان‌،‌حمایتیان-28

« ،(بحIIرین‌و‌سوریه‌موردی‌مطالعه)اسالمی‌بیداری‌تحوالت‌قبال‌در‌عربستان.‌فارس خلیج ژئوپلتیک و زیست محیط المللی بین همایش

عIIراق‌ملی‌امنیت‌بر‌سوریه‌بحران‌گسترش‌پیامدهای‌،‌فرید‌،‌خانبلوکی-29 .‌30 ص‌1392 ،‌‌‌‌72شماره‌،‌انقالب پیام ی ماهنامه‌، ی‌اندیشه‌در‌مIIIردم‌رای‌حق‌(»جایگIIIاه1391محمIIIدی،احمIIIد)‌دوست-30

و‌خاورمیانه‌در‌اسIIالمی‌بیIIداری‌به‌سIIعودی‌عربستان‌واکنش‌بر‌تاکید‌با‌وهابی شIIماره‌دوم‌سIIال‌،‌سیاسی هKKای پKKژوهش فصKKلنامه«‌آفریقا‌شIIمال

،تابستان.2 نظامى‌حضور‌پايان‌بحرين‌در‌اسالمى‌بيدارى »،(1390)علیرضا‌راضی،-31

.،خرداد‌47،شمارهانقالب پیام مجله،«فارس‌خليج‌در‌امريكا در‌سIIوريه‌اسIIتراتژيك‌ونقش‌جايگIIاه‌واکIIاوی»،(1391)سIIهیل‌،‌رجIIبی-32

سIIوم،‌،دورهخKKرداد پKKانزده فصKKلنامه‌، «المللي‌وبين‌اي‌منطقه‌مناسIIبات.123-150،زمستان،‌34دهم،شماره‌سال

مجله،«سIوریه‌بحIران‌و‌اسالمی‌بیداری»،(1391)اصغر‌علی‌روشنگر،-33.ماه‌مرداد‌،‌6شماره‌،انقالب پیام

اسالمى‌بيدارى‌با‌سوريه‌حوادث‌هاي‌تفاوت»،(1391)،‌رویوران،حسین-34.ماه‌،خرداد‌366شماره‌یکم،‌و‌سی‌،سالاسالم پاسدار ماهنامه،«منطقه

به تلفیقی رویکIIرد و »آمریکا (؛1391) لقمان و بهاره قنبری، و سازمند-35 ایIاالت امنیIتی نIوین مIوردی: رویکIIرد سپتامبر)مطالعه11 حادثه از بعد امنیت منطقه مطالعKKات فصKKلنامهایIIران«، اسالمی جمهوری علیه آمریکا متحده

سوم. شماره سیزدهم، سال ،شناسی شناسی- اسراییل ای: آمریکا بین المللی‌مسئولیت‌و‌بحرین‌در‌بشر‌حقوق‌نقض»،(1391)نادر‌ساعد،-36

:بحIIرین‌همIIایش‌،بین الملل روابط مطالعات پژوهشکده «جهانی‌جامعه.بحرین،اسفند‌انقالب‌بزرگداشت‌سالروز

و‌تحليلي‌پايگIIاه‌تهIIران،‌،«‌سIIوريه‌تحIIوالت‌به‌نگIIاهي»،(1390)سIIراج،رضا-37.‌5ص‌، ‌1390برهان،‌تبييني

40



تحIIول«‌درآسIIتانه‌سIIعودی‌(،» عربسIIتان1391)‌غالمعلی‌سIIلیمانی،-38ماه.‌دی‌،‌373شماره‌،‌دوم‌و‌سی‌سال‌،‌اسالم پاسدار ماهنامه

فIIارس‌خلیج‌خونین‌درجزیره‌اسالمی‌بیداری»،(1392)‌فاطمه‌سلیمی،-39بهار،‌،‌3شمارة‌،‌15دورة‌،اجتماعی علوم رشدآموزش مجله‌،«بحرین

بین مجله‌عربسIIتان«،‌در‌تغییر‌» انگیزه های‌(،1388پدرام)‌سهرابلو،-40 فروردین.‌،‌206شماره‌هجدهم،‌سال‌،الملل

جنگ‌پسا‌دوران‌در‌چین‌اسIIتراتژیک‌رفتار‌(،1389محسن)‌نیا،‌شریعتی-41،56شماره‌نوزدهم،‌سال‌،راهبرد فصلنامه‌سنت،‌در‌: بدعتی‌‌سرد

جوامع‌بیIIداری‌دومینوی‌در‌سعود‌آل‌(» دیکتاتورنوازی1391)‌فاطمه‌صناعی،-4236-‌37صص‌اول‌شماره‌اول‌،سالاسالمی بیداری نشریه یاسالمی«

عربسIIتان:‌در‌ها‌رسIIانه‌وضعیت‌بر‌(،»مروری1391پرور،حمید)‌ضیائی-43 مسKKائل ویKKژه (،9خاورمیانKKه) کتابمجIIازی«،‌فضای‌و‌دیجیتالی‌مکتوب.‌معاصر‌ابرار‌،انتشارات‌تهران‌،عربستان داخلی

روابط‌بر‌حIIاکم‌هIIای‌پIIارادایم‌در‌امIIنیت‌تحلیل‌(،1383مجید)‌،‌عباسی-44 شماره‌سوم،‌شماره‌هفتم،‌سال‌،راهبردی مطالعات فصلنامه‌الملل،‌بین

. 25مسلسل در‌اصIIالح‌لIIزوم‌و‌اسIIالمی‌بیIIداری‌بازتاب هIIای‌(؛1390مجید)‌عباسی،-45

در اسKKالم گرایی ،ویKKژه8 خاورمیانه کتKKابعربسIIIتان،‌سیاسی‌نظIIIاممعاصر.‌ابرار‌تهران،انتشارات‌خاورمیانه،

پیام مجله‌عربسIIتان«،‌در‌قIIدرت‌(،»جنگ1390رضIIی)‌عمIIادی،سIIید-46.38-‌39ص‌،‌شهریور‌،‌50شماره‌،‌انقالب

عربسIIتان«،‌در‌بحIIران‌شIIدت‌و‌سIIعود‌(،»آل1391رضی)‌سید‌عمادی،-47.35-‌34،صص‌ ،شهریور‌62،شماره‌انقالب پیام مجله

مختلف‌هIIای‌رهیIIافت‌هIIای‌دیIIدگاه‌(؛1390)‌خIIانی،‌حسIIین‌و‌عمIIویی-48 علKKKوم تخصصی فصKKKلنامه صIIIلح، مسIIIاله‌به‌نسIIIبت‌الملل‌بین‌روابط

چهاردهم. شماره ،سیاسی پدیIIده‌عربسIIتان‌در‌اسIIالمی‌بیIIداری»،(1391)پIIور،مجتIIبی‌فردوسی-49

.‌38ص ‌144شماره‌چهارم‌سال‌،پنجره ماهنامه،«نیست‌نوظهوری مشروعیت،‌نماد‌بحرین؛‌انقالب‌تئوریک‌فهم »،(1391)قادری،روح الله،-50

همIIایش‌بین الملIIل،‌روابط‌مطالعIIات‌پژوهشIIکده‌،«مظلIIومیت‌و‌مقبIIولیت.بحرین،اسفند‌انقالب‌بزرگداشت‌سالروز: بحرین

41



ماه‌، «خاورمیانه‌در‌القاعIIده‌احیIIای »،(II 1392)علی‌محمد‌،‌قاسمی-51.‌شهریور‌، ‌17شماره‌،‌ملی امنیت بان دیده راهبردی نامه

،‌شIIده‌فرامIIوش‌اکIثریت‌بحIIرین‌،شIIیعیان(1385)‌علیرضا. ‌پور‌قربان-52.صادق صبح نامه هفته

سIIازی‌دموکراسی‌و‌تروریسم(» پIIائیز‌و‌تابسIIتان1386)فهیمه‌قربIIانی-53 عربستان:‌سپتامبر ‌11از‌پس‌فارس‌خلیج‌منطقه‌در‌آمریکا‌خارجی‌درسیاست

(.‌3و2)چهاردهم‌سال‌،خاورمیانه مطالعات فصلنامه‌،«کویت‌و‌سعودی عربستان‌سیاسی‌نظام‌در‌مبهم‌اصالحات »،(1390)‌،علی اصغر‌قنبری-54

.46-‌45صص‌،‌فروردین ‌45شماره‌،انقالب پیام مجله،«سعودی مجله،«بحرین‌در‌عربستان‌ناپیدای‌اهداف»،(1390)اصغر‌علی‌قنبری،-55

24-‌25اردیبهشت،صص‌،‌46،شماره‌انقالب پیام تحIIوالت‌هIIای‌گIIیری‌جهت‌‌ژئوپلیتیک‌تبIIیین‌؛(1392)‌مراد‌راد،‌کاویانی-56

.طالقان‌نور‌پیام‌دانشگاه‌،آسیا غرب جنوب ملی همایش‌سوریه، گزینه‌بررسي: عربسIIتان‌در‌قدرت‌دورنماي (،»1389كامران)‌كرمي،-57

مطالعKKKKات المللي بين مركز‌عبداللIIIIه«،‌ملك‌از‌پس‌جانشIIIIيني‌هIIIIاي در:‌دسترس‌قابل‌،‌07/12/89انتشار‌،تاریخصلح

http://peace-ipsc.org/fa/?p=1363‌‌‌‌( ‌30/06/92مراجعه‌تاریخ ) اتخIIاذ‌از‌سIIعودي‌عربسIIتان‌اهIIداف ،الIIف(،»1390كIIامران)‌كIIرمي،-58

مطالعات و علمي هاي پژوهش مركز‌سوريه«،‌به‌نسبت‌تهاجمي‌رويكرد‌،خاورميانه استراتژيك

و‌آثIIار: سIIعودي‌عربسIIتان‌و‌عIIربي‌،ب(،» بهIIار1390كIIرمي،کIIامران)-59 ،‌سIIوم،‌شIIماره‌هجدهم،‌سال‌،خاورميانه مطالعات فصلنامهها«،‌واكنش

.79-‌98صص محیط‌دگرگIIونی‌بر‌عIIربی‌هIIای‌خIIیزش‌(،» تIIأثیر1392کرمی،کامران)-60

صKKلح) مطالعKKات المللی بین مرکز‌سعودی«،‌عربستان‌بازیگری‌و‌امنیتیIPSC)از:‌،برگرفته‌،‌12/03/92انتشار‌ ،تاریخ

http://peace-ipsc.org/fa‌ ‌/%d8%aa%d8%a3%d8%ab%db%8c%d8%b1-%d8%ae%db%8c%d8%b2%d8%b4-‌ ‌%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%b9%d8%b1%d8%a8%db%8c-%d8%a8%d8%b1-%d8%af%da%af%d8%b1%da%af%d9%88%d9%86%db%8c-

%d9%85%d8%ad%db%8c%d8%b7-%d8%a7%d9%85%d9%86/‌‌‌( ‌10/02/92مراجعه‌تاریخ ) هIIای‌رقIIابت‌روند‌در‌سوریه‌بحران‌و‌(،»عربستان1392کامران)‌کرمی-61

،تIIاریخ صKKلح مطالعKKات المللی بین مرکز ؛ ژئوکIIالچری«‌و‌ژئوپلیIIتیکیدر:‌دسترسی‌،قابل‌15/02/92انتشار

42


http://peace-ipsc.org/fa/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%DB%8C%D8%B2%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7-%D8%A7%D9%85%D9%86/



http://peace-ipsc.org/fa/?p=1363


http://peaceipsc.org/fa‌ ‌/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D8%AD‌ ‌%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF-

%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C‌ ‌/‌‌‌

( ‌17/09/92مراجعه‌تاریخ )،1387. ) ‌سIIعیده‌،‌لطفیان-62 I) و‌دشIIوار‌انتخIIاب‌؛‌خاورمیانه‌و‌ایIIران‌

. شIIماره‌هشIIتم‌و‌سی‌. دوره‌سیاست فصKKلنامه. ‌گIIرایی‌واقع‌موضوعیت. ‌سوم

،رک22/03/1390،«بحIIران‌مدیریت‌و‌آمریکا(»1390)‌زهرا‌،‌محمودی-63.ما‌سیاست‌پورتال‌به

در‌نوین‌ژئوپولتیک‌و‌شیعیان‌یابی‌هویت‌،(I 1391. )‌عباس‌،‌نژاد‌مصلی-64.135-171،صص‌اول‌،شماره‌هشتم‌سال‌،‌ژئوپولتیک‌،فصلنامه‌خاورمیانه

،«بزرگ‌خاورميانه‌طرح‌در‌سعودي‌عربستان‌جايگاه »،(1385)منفرد،-65.‌95صص‌13شماره‌راهبردي،‌تحقيقات‌مركز‌،(11)دفاع‌نامه

نافرجIIامی‌و‌بحIIرین‌ژئوپلتیک »،(1391)کوهشIIایی،مهIIدی‌مIIیرزاده-66.،خردادماه‌79شیعیان،شماره‌اخبار‌،ماهنامه«مردمی‌اعتراضات

وبحIIران‌منطقه‌سیاسی‌»تحIIوالت‌(،1392)‌مهدی‌،‌کوهشایی‌میرزاده-67 ،‌16شIIماره‌، ملی امKKنیت بKKان دیKKده راهKKبردی دیده نگار ماه‌«،‌سوریه.‌مرداد

»1388پIIاییز)عبIIاس‌نIIادری،-68 I)ناختی‌جامعه‌بررسیIIام‌شIIسیاسی‌نظ شIIماره‌سوم‌و‌بیست‌سال.خارجی سیاست فصلنامه «سعودی‌عربستان

.‌803تا ‌818صفحه 3 سياسي‌جديد‌روندهاي‌و‌شدن‌جهاني(»I 1390پاییز)اشرف‌نظری،علی-69

،خاورميانه مطالعKKات فصلنامه «فIIارس‌خليج‌منطقه‌عرب‌كشورهاي‌در.25 – ‌54صص‌سوم،‌شماره‌هجدهم،‌سال

در‌معIIارض‌(،»بIIازیگران1391امIIیر،حسIIین)‌بهمنش،سIIید‌و‌نیIIاکویی-70 چهIIارم،‌خIIارجی،سIIال‌روابط‌رویکردهIIا«،فصIIلنامه‌و‌اهIIداف‌سIIوریه،‌بحIIران.97-135چهارم،زمستان،‌شماره

فارس‌خلیج‌منطقه‌در‌بزرگ‌های‌قدرت‌نقش‌،(1389)محمود‌،‌واعظی-71 دوم،‌سIIال‌خIIارجی،‌روابط‌المللی‌بین‌فصIIلنامه‌امریکا،‌هژمونی‌های‌چالش‌و

.7-47صص‌ششم،‌شماره تحوالت‌فردای‌در‌عربستان‌و‌ایران‌روابط »،(1391) ‌پور،پیمان‌وهاب-72

انتشIIIIار‌تIIIIاریخ‌،‌اردیبهشت‌صIIIIلح؛‌مطالعIIIIات‌المللی‌بین‌مرکز‌،«عIIIIربی:در‌دسترس‌،قابل‌،24/02/91

43


http://peaceipsc.org/fa/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%A8%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C/




http://peace-ipsc.org/fa‌ ‌/‌‌ مراجعه‌)تاریخ / ع - تحوالت - فردای - در - عربستان - و - ایران - روابط 25/09/92)

فصKKلنامه‌، «بحIIرین‌بحIIران »،(II 1389)‌سIIعید‌سIIید‌نسIIب،‌هاشIIمی-73‌زمستان‌و‌پاییز‌،‌5دوم،شماره‌سال‌،ای منطقه پژوهشهای

اصIIIالحات‌روند‌و‌آمريكا‌خIIIارجي‌سياست»،(1387)شIIIانی‌هرمIIIزی،-74 و‌چهل‌،شIIماره‌،تابسIIتانراهKKبرد فصKKلنامه‌،«عربستان‌و‌مصر‌در‌اقتصادي

.هفتم عربسIIتان‌مردم‌دست‌به‌آل سعود‌ آیا(،»1390)‌اسماعیل‌سید‌یاسینی،-75

شIIماره های‌مقIIاومت،‌جبهه ی‌بخش‌، دی9 نامه هفته«می شIIوند؟‌سرنگون.‌40 و37

انگلیسی منابع

1- Aarts, Paul ;( 2013) Saudi Arabia and the Arab Uprisings, Gulf research center Cambridge. p; 1-7 Available at; http://gulfresearchmeeting.net/index.php?pgid=Njk=&wid=NjI=&yr=2013 (Retrieved in 15/09/2013)

2- Abdullah,(2012) “Repercussions of the Arab Spring on GCC States “Arab Center for Research and Policy Studies, May.

3- Abbas, Hassan,(2011)” The Dynamics of the Uprising in Syria” published in Jadaliyya, Oct 19.avalibale at:http://www.jadaliyya.com/pages/index/2906/the-dynamics-of-the-uprising-in-syria‌ ‌‌‌‌‌‌ ‌(retrieved in 12/09/2013)

4- Amnesty (2012)”Bahrain: promises of reform broken”, repression unleashed. Available at‌http://www.amnesty.org/en/news/bah‌ ‌rain-promises-reform-broken-repression-unleashed-‌ ‌2012-11-21-0‌.(Retrieved in 12/09/2013)

5- Amnesty International (2011), Saudi Arabia, Repression in the name of Security, (London: Amnesty International), p. 45.

6- Al-Rasheed, Madawi(2013)” Saudi Arabia: local and regional challenges”, Contemporary Arab Affairs, Vol. 6, No. 1, 28–40

7- Al Rasheed Madawi (2012), ‘The Saudi response to the “Arab Spring” Containment and Co-option’, Open Democracy, 10 January.

8- Al-Rasheed, M. (2011). “Yes, It Could Happen Here.” Foreign Policy, February 28. Available at: http://www.foreignpolicy.com/articles/2011/02/28/yes_it_could_happen_here‌ ‌‌‌‌(Retrieved in 28/08/2013)

9- Al-Rasheed, Madawi (2011) "Sectarianism as Counter-Revolution: Saudi Responses to the Arab Spring". Studies in Ethnicity and Nationalism: Vol. 11, No. 3.

44


http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0CCIQFjAB&url=http%3A%2F%2Fwww.reference.com%2Fexample-sentences%2Fretrieved&ei=mzSpU6qTDoWsOKXsgZgH&usg=AFQjCNE-lSpek4VKinW8yqcxXjRrEne3Aw&bvm=bv.69620078,d.bGE

http://www.foreignpolicy.com/articles/2011/02/28/yes_it_could_happen_here


http://www.amnesty.org/en/news/bahrain-promises-reform-broken-repression-unleashed-2012-11-21-0

http://www.amnesty.org/en/news/bahrain-promises-reform-broken-repression-unleashed-2012-11-21-0


http://www.jadaliyya.com/pages/index/2906/the-dynamics-of-the-uprising-in-syria

http://www.jadaliyya.com/pages/index/2906/the-dynamics-of-the-uprising-in-syria


http://gulfresearchmeeting.net/index.php?pgid=Njk=&wid=NjI=&yr=2013

http://peace-ipsc.org/fa/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B9/

http://peace-ipsc.org/fa/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B9/


10- Al-Saadi, Yazan, (2012) “Saudi-Syrian Relations: A Historic Divide.” Akhbar English. February 4. Available at: (http://english.al-akhbar.com/content/saudi-syrian-relations-historic-divide)(Retrieved in 15/09/2013)

11- Al-Sharif,‌A.‌(2012,‌Aug‌15).‌‌Organization‌of‌Islamic‌Cooperation‌suspends‌Syria.‌Available‌at:‌http://www.reuters.com/article/2012/08/15/us-syria-crisis-islamic-summit-idUSBRE87E19F20120815 (Retrieved in 17/10/2013)

12- Al Tamamy, Saud Mousaed(2012)” Saudi Arabia and the Arab Spring: Opportunities and Challenges of Security”, Journal of Arabian Studies 2., pp. 143–156

13- Badr al-Ibrahim (2011), “The Saudi Spring in 2011,” al-Maqal, October 31.

14- Barzegar,‌Kayhan‌(2012)”‌The‌Arab‌Spring‌and‌the‌Balance‌of‌Power‌in‌the‌Middle‌East”,‌Belfer Center for Science and International Affairs,‌Harvard‌Kennedy‌School,‌October‌30,‌Available‌at‌http://www.powerandpolicy.com/2012/10/30/the-arab-spring-and-the-balance-of-power-in-the-middle-east/ (Retrieved in 02/11/2013)

15- Bayat.Asef, (2011), the post Islamist Revolutions.Foreingn affairs, available at: http://www.foreignaffairs.com/articles/67812/asef-bayat/the-post-islamist-revolutions (Retrieved in 02/11/2013)

16- Beeston. Richard, (2011) “World Fallout from Fukushima and Arab Spring May change politics of Middle East and Far East ", the Times, London, April 4.

17- Benedetta,” The Syrian crisis and the Saudi-Iranian rivalry “Foreign policy research institute, October 2012. P: 1-3

18- Berti,‌B.‌(2012).‌The‌Syrian‌Crisis‌and‌the‌Saudi-Iranian‌Rivalry.‌Available‌at:‌https://www.fpri.org/articles/2012/10/syrian-crisis-and-saudi-iranian-rivalry (Retrieved in 12/08/2013)

19- Chulov Martin (2012) “Saudi Arabia Backs Arming Syrian Opposition.” The Guardian. February 24, (electric version). Available at:http://www.theguardian.com/world/2012/feb/24/saudi-arabia-backs-arming-syrian-opposition (Retrieved in 02/11/2013)

20- Coates Ulrichsen, K (2013).”Bahrain’s Uprising: Regional Dimensions and International Consequences”. Stability: International Journal of Security & Development, 2(1): 14, pp. 1-12

21- Cockburn. Patrick, (2010), “Violence and Sacking used to force Shia out of Sunni Kingdom", The Independent, London, May 20.

22- Cooley.Alexander and H. Nexon Danial. (2011), Bahrain’s base politics, Foreign affairs, available at:http://www.foreignaffairs.com/articles/67700/alexander-cooley-and-daniel-h-nexon/bahrains-base-politics (Retrieved in 15/09/2013)

45



http://www.foreignaffairs.com/articles/67700/alexander-cooley-and-daniel-h-nexon/bahrains-base-politics

http://www.foreignaffairs.com/articles/67700/alexander-cooley-and-daniel-h-nexon/bahrains-base-politics


http://www.theguardian.com/world/2012/feb/24/saudi-arabia-backs-arming-syrian-opposition

http://www.theguardian.com/world/2012/feb/24/saudi-arabia-backs-arming-syrian-opposition

http://www.theguardian.com/profile/martin-chulov



https://www.fpri.org/articles/2012/10/syrian-crisis-and-saudi-iranian-rivalry



http://www.foreignaffairs.com/articles/67812/asef-bayat/the-post-islamist-revolutions


http://www.powerandpolicy.com/2012/10/30/the-arab-spring-and-the-balance-of-power-in-the-middle-east/

http://www.powerandpolicy.com/2012/10/30/the-arab-spring-and-the-balance-of-power-in-the-middle-east/


http://www.reuters.com/article/2012/08/15/us-syria-crisis-islamic-summit-idUSBRE87E19F20120815

http://www.reuters.com/article/2012/08/15/us-syria-crisis-islamic-summit-idUSBRE87E19F20120815


http://english.al-akhbar.com/content/saudi-syrian-relations-historic-divide

http://english.al-akhbar.com/content/saudi-syrian-relations-historic-divide


23- Colombo,‌S.‌(2013,‌June‌13).‌Sunni‌and‌Shia‌jihad‌in‌Syria.‌Available‌at:‌‌‌http://www.thecommentator.com/article/3772/sunni_and_shia_jihad_in_syria (Retrieved in 21/11/2013)

24- Colombo, Silvia (2012, a), “The GCC and the Arab Spring: A Tale of Double Standards”, the International Spectator: Italian Journal of International Affairs, 47:4.

25- Colombo Silvia (2012, b) “The GCC Countries and the Arab Spring: Between Outreach, Patronage and Repression”, Istituto Affari Internazionali (IAI), March.

26- Cosh- David George,(2010) “Saudi Arabia to invest $500bn for bright future,” The National, November 9,

27- Cordesman, Anthony, )2009( Saudi Arabia: National Security in a Troubled Region )Washington, DC: Center for Strategic and International Studies(.

28- Cordesman Anthony H.,(2012)” Saudi Arabia: Guarding the Desert Kingdom (Oxford: Westview Press), p. 26

29- De Young, K. (2013, June 26). Saudi minister pledges aid to Syrian rebels. Available at: http://www.bostonglobe.com/news/world/2013/06/25/saudi-minister-pledges-aid-for-syrian-rebels-facing-genocide-kerry-more circumspect/CzIajy5RUhRiiMRb8BWl6I/story.html(Retrieved in 21/08/2013)

30- Dillon, Michael (2009). Wahhabism is it a factor in the spread of global terrorism? Monterey: Naval Postgraduate School.

31- El-Hokayem, ‌ Emile ‌ (2007) ‌ ‘’Hizballah ‌ and ‌ Syria: ‌ Outgrowing ‌ the ‌ Proxy ‌ Relationship’’, ‌The Washington Quarterly,‌30(2),‌pp.35-52.

32- Ethan, Bronner and Michael Slackman, (2011) “Saudi Troops Enter Bahrain to Put down Unrest,” New York Times, March 14, http://www.nytimes.com/2011/03/15/world/middleeast/15bahrain.html?pagewanted=all.

(Retrieved in 12/10/2013)33- Farazmand Mohamad(2011) ,”the nature of 2011 Arab uprisings: a comparative analysis,

Iranian‌review”‌of foreign affairs.vol‌2,‌no‌2.summer.p1134- Farmer, B (2012) Bahrain authorities destroy Pearl Roundabout. Daily Telegraph, 18

March. Available at:http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/bahrain/8390773/Bahrain-authorities-destroy-Pearl-Roundabout.html]. (Retrieved in 09/10/2013)

35- Fretag Ulrike, (2012)” Saudi Arabia: Buying stability .in: protest, revolt and regime change in the Arab word, actors, and challenges”. Implication and policy option, by Muriel assebury (Ed) berlin: stiftung wissen schft und politick, , p 23

36- Gause Gregory (2011),”Saudi Arabia in the new middle east “, council on foreign relations (cfr), no.63Dec pp 7-9

46



http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/bahrain/8390773/Bahrain-authorities-destroy-Pearl-Roundabout.html

http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/bahrain/8390773/Bahrain-authorities-destroy-Pearl-Roundabout.html


http://www.nytimes.com/2011/03/15/world/middleeast/15bahrain.html?pagewanted=all

http://www.bostonglobe.com/news/world/2013/06/25/saudi-minister-pledges-aid-for-syrian-rebels-facing-genocide-kerry-more%20circumspect/CzIajy5RUhRiiMRb8BWl6I/story.html

http://www.bostonglobe.com/news/world/2013/06/25/saudi-minister-pledges-aid-for-syrian-rebels-facing-genocide-kerry-more%20circumspect/CzIajy5RUhRiiMRb8BWl6I/story.html



http://www.thecommentator.com/article/3772/sunni_and_shia_jihad_in_syria


37- Gengler.Justin, (2011),"How Radical are Bahrins shia? May15, Foreign affairs,

available at: http://www.foreignaffairs.com/articles/67855/justin-gengler/how-radical-are-bahrains-shia(Retrieved‌in‌12/08/2013)

38- Goldstein,‌J.‌(2008,‌July‌17),‌“Saudi‌King‌Denounces‌Extremism,‌Touts‌Islam's‌'Moderation‌and‌Tolerance'”.‌Available‌at:‌http://www.nysun.com/foreign/saudi-king-denounces-extremism-touts-islams/82088‌ ‌/‌‌ (Retrieved in 17/10/2013)

39- Gold berry, Jacob(1986),” The Foreign Policy of Saudi: Arabia” (The formative Years, 1902-1918, Harvard university Press.:p.p5_21

40- Gregory. Gause, (2010), “International Relation of Persian Gulf ", Cambridge university press.

41- Guzansky, Yoel "Saudi Activism in a Changing Middle East", Strategic Assessment Vol. 14, No. 3 (October 2011).

42- Guzansky, Yoel(2012); Inspired by the "Arab Spring": Saudi Arabia's Volatile Shiite Minority, INSS Insight No. 374, October 14,

43- Haykel, Bernard,(2013)” Saudi Arabia and Qatar in a Time of Revolution”, CSIS, February Available at:‌http://csis.org/publication/gulf-analysis-paper-saudi-arabia-and-qatar-time-revolution(Retrieved in 17/08/2013)

44- Haykel. Bernard (2011),” Saudi Arabia vs. the Arab Spring”, Project Syndicate, Available at: http://www.project-syndicate.org/commentary/haykel4/English (Retrieved in 15/09/2013)

45- Hertog Steffen,(20111) “The Cost of the Counter Revolution in the GCC”, in The Middle East Channel, 31 May Available at: http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/05/31/the_costs_of_counter_revolution_in_the_gcc.

(Retrieved in 21/08/2013)46- Hogger, Henry (2014)”SYRIA: HOPE OR DESPAIR?” Asian Affairs, Vol. XLV, no. I, 1–8,

Link to this article: http://dx.doi.org/10.1080/03068374.2013.874240 (Retrieved in 29/10/2013)

47- Human Rights Watch. (2011) ‘Saudi Arabia: Arrests for Peaceful Protest on the Rise’, 27 March. Available at: http://www.hrw.org/en/news/2011/03/27/saudi-arabia-arrestspeaceful-protest-rise. (Retrieved in 17/10/2013)

48- Ibish, Hussein (2011) " The Bahrain Uprising: Towards confrontation or Accommodation?" hennery Jason society, November.

49- Jervis, Robert, (1999). ‘Realism, Neoliberalism, and Cooperation: understanding the debate, International Security’. Summer, 24(1):-42-63.

50- Joffé, George(2012)” Syria: the proxy war” Norwegian Peacebuilding Resource Centre (NOREF), August, Available at:

47


http://isn.ethz.ch/Digital-Library/Organizations/Detail/?ots591=0c54e3b3-1e9c-be1e-2c24-a6a8c7060233&lng=en&id=136093

http://isn.ethz.ch/Digital-Library/Organizations/Detail/?ots591=0c54e3b3-1e9c-be1e-2c24-a6a8c7060233&lng=en&id=136093


http://www.hrw.org/en/news/2011/03/27/saudi-arabia-arrestspeaceful-protest-rise


http://dx.doi.org/10.1080/03068374.2013.874240

http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/05/31/the_costs_of_counter_revolution_in_the_gcc


http://www.project-syndicate.org/commentary/haykel4/English

http://csis.org/publication/gulf-analysis-paper-saudi-arabia-and-qatar-time-revolution


http://www.nysun.com/foreign/saudi-king-denounces-extremism-touts-islams/82088/

http://www.nysun.com/foreign/saudi-king-denounces-extremism-touts-islams/82088/

http://www.foreignaffairs.com/articles/67855/justin-gengler/how-radical-are-bahrains-shia

http://www.foreignaffairs.com/articles/67855/justin-gengler/how-radical-are-bahrains-shia


http://mercury.ethz.ch/serviceengine/Files/ISN/152367/ipublicationdocument_singledocument/8bc7a49a-b612-46d9-8d29-4647afbc4cc9/en/f3897242f9f365d44a32cd8a52a76a47.pdf

51- Jones, Toby C (March 23, 2011)’ High Anxiety” Foreign policy. Available at:‌http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/03/23/high_anxiety (Retrieved in 21/10/2013)

52- Kamrava. Mehran, (2011), "The Modern Middle East ", 2ad. Ed, Berkeley, CA: University of California press.

53- Kamrava .Mehran (2012), "The Arab Spring and the Saudi-Led Counterrevolution." Orbis 56.1, 96-104. Published by Elsevier Limited on behalf of Foreign Policy Research Institute.

54- Kamrava, Mehran (2013)"Mediation and Saudi Foreign Policy.” Published for the Foreign Policy Research Institute by Elsevier Ltd, Orbis 57.1: 1-19.avalibale at:http://explore.georgetown.edu/publications/index.cfm?Action=View&DocumentID=67816

(Retrieved in 12/09/2013)55- Katja Niethammer, (2012) “Calm and Squalls: The Small Gulf Monarchies in the Arab Spring,”

in Muriel Asseburg, ed., Protest, Revolt, and Regime Change in the Arab World (Berlin: Stiftung Wissenschaft und Politik,), 15.

56- Katzman, K. (2012). Bahrain: Reform, Security, and U. S. Policy, Policy. Congressional Research Service.

57- Kemp, G (2012),” Iran and Iraq: The Shia Connection, Soft Power, and the Nuclear Factor”. Washington, DC: United States Institute of Peace special report on Iraq and its Neighbors series, No. 156. Accessed July12, 2012.2005 http://www.usip.org/files/resources/sr156.pdf

58- Khashanah,‌Khaldoun”The ‌,‌ (2014)”‌The‌Syrian‌Crisis: ‌a‌systemic‌framework” ‌Contemporary Arab Affairs,‌Vol.‌7,‌No.‌1,‌1–21,‌available‌at: http://dx.doi.org/10.1080/17550912.2014.881006(Retrieved‌in‌13/11/2013)

59- Lacroix, Stephane, )2011 June 2(, “Saudi Islamists and the potential for protest,” Foreign Policy, Available at:http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/06/02/saudi_islamists_and_the_potential_for_protest

(Retrieved in 28/11/2013)60- Lesch, David W,”The Arab spring and winter in Syria” Global Change, Peace & Security Vol.

23, No. 3, October 2011, 421–426 Link‌to‌this‌article:‌http://dx.doi.org/10.1080/14781158.2011.601859(Retrieved in 28/10/2013)

61- Lynch, M (2012) “The Arab Uprising: The Unfinished Revolutions of the New Middle East”. New York: Public Affairs.

62- MABON, SIMON (2012),” Kingdom in Crisis? The Arab Spring and Instability in Saudi Arabia” Contemporary Security Policy, Vol.33, No.3 ,December, pp.530–553

63- Mabon Simon, ‘the Battle for Bahrain: Iranian–Saudi Rivalry’’, Middle East Policy, Vol. 19, No. 2, (2012), pp. 84–97.

64- Mabon Simon (2013), “Saudi Arabia and Iran: Soft Power Rivalry in the Middle East “London: I.B. Tauris.

48



http://dx.doi.org/10.1080/14781158.2011.601859


http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/06/02/saudi_islamists_and_the_potential_for_protest

http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/06/02/saudi_islamists_and_the_potential_for_protest

http://dx.doi.org/10.1080/17550912.2014.881006

http://www.usip.org/files/resources/sr156.pdf


http://explore.georgetown.edu/publications/index.cfm?Action=View&DocumentID=67816


http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/03/23/high_anxiety





65- MacFarquhar .Neil (2011), ‘‘Saudis Scramble in Bid to Contain Regional Unrest,’’ The New York Times, May 28, p. 1.

66- MacFarquhar, N. (2011,). Arab League Votes to Suspend Syria Over Crackdown.NYtimes ,November 12,Available at: http://www.nytimes.com/2011/11/13/world/middleeast/arab-league-votes-to-suspend-syria-over-its-crackdown-on-protesters.html?pagewanted=all&_r=0

(Retrieved in 17/09/2013)67- Mandawi, A.-R. (2011). the Saudi Complex: Power VS Rights., ‌ Open democracy Retrieved

from www.Opendemocracy.Net(Retrieved in 12/10/2013)68- Mandawi, Al- Rasheed (2012), Saudi Arabia and Syria: Logic of dictators, open. Democracy.69- Matthiesen, T 2012 A “Saudi Spring?” The Shi’a protest movement in the Eastern Province,

2011–2012. Middle East Journal, 66 (4): 628–58.70- McDowall Angus: Saudi Shi'ite protests show rise of more radical generation, the Reuters, Jul

23, 2012:Available at: http://www.reuters.com/article/2012/07/23/us-saudi-shiite-protests-idUSBRE86M0LK20120723

(Retrieved‌in‌12/10/2013)71- Mearshimer, John J (2011),” Imperial by Design, the National Interest” L Street, N. W. Suite

1230. Washington. D. C. 20036.72- Mills, R 2012 Pioneering Bahrain finds itself reliant on Saudi largesse. The National, 1

May. Available at:http://www.thena‌ ‌tional.ae/thenationalconversation/in‌ ‌dustry-insights/energy/pioneering-bah‌ ‌rain-finds-‌ ‌

itself-reliant-on-saudi-largesse.‌(Retrieved‌in‌28/10/2013)73- Moniquet, Claude (2013) "The involvement of Salafism/Wahhabism in the support and supply of

arms to rebel groups around the world", European Strategic Intelligence and Security Center. Available at: http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/studies.do?language=EN(Retrieved in 25/11/2013)

74- Mostafavi, Ramin (2011), “Iran Threatens to Stop Gulf Oil if Sanctions Widened”, Reuters, 27 December. Available at:http://www.reuters.com/article/2011/12/27/us-iran-oil-hormuz-idUSTRE7BQ0I320111227(Retrieved in 21/09/2013)

75- Moussalli, Ahmed (2009)” Wahhabism, Salafism and Islamism: Who Is the Enemy?” A Conflicts Forum Monograph. January 30. Available at:http://www.conflictsforum.org/2009/wahhabism-salafism-and-islamism/

(Retrieved in 25/10/2013)

76-Nakamura,‌Satoru(2013),”‌Saudi‌Arabian‌Diplomacy‌during‌the‌Syrian‌Humanitarian‌Crisis‌“‌‌‌‌published‌by ide.jp,.07.05

77- Nehme, Michel )2011,(, “Oil is the Instigate of Landscape Change in the M. E.” Lebanese National Defense. Issue 76.

78- Nerguizian, Aram (2012),” U.S and Iranian Strategic Competition”, CSIS, March, Available at:http://csis.org/expert/aram-nerguizian (Retrieved in 17/11/2013)

49


http://www.conflictsforum.org/2009/wahhabism-salafism-and-islamism/

http://www.reuters.com/article/2011/12/27/us-iran-oil-hormuz-idUSTRE7BQ0I320111227

http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/studies.do?language=EN

http://www.thenational.ae/thenationalconversation/industry-insights/energy/pioneering-bahrain-finds-itself-reliant-on-saudi-largesse

http://www.thenational.ae/thenationalconversation/industry-insights/energy/pioneering-bahrain-finds-itself-reliant-on-saudi-largesse


http://www.reuters.com/article/2012/07/23/us-saudi-shiite-protests-idUSBRE86M0LK20120723


http://www.Opendemocracy.Net/


http://www.nytimes.com/2011/11/13/world/middleeast/arab-league-votes-to-suspend-syria-over-its-crackdown-on-protesters.html?pagewanted=all&_r=0

http://www.nytimes.com/2011/11/13/world/middleeast/arab-league-votes-to-suspend-syria-over-its-crackdown-on-protesters.html?pagewanted=all&_r=0


79- Nuruzzaman. Mohammed, (2013),” Politics, Economics and Saudi Military Intervention in Bahrain”, Journal of Contemporary Asia, Vol. 43, No. 2, p: 363-378 ,available at: http://dx.doi.org/10.1080/00472336.2012.759406(Retrieved in 25/10/2013)

80- Oweis, k. (2013,). “Exclusive: Saudi offers Russia deal to scale back Assad support”, the Reuters. August 7,Available at: http://uk.reuters.com/article/2013/08/07/uk-syria-crisis-saudi-russia-idUKBRE9760OU20130807(Retrieved in 12/09/2013)

81- ‌ ‌Peterson, J E (2001), the nature of succession in the Gulf. Middle East Journal 55 (4): 580–601.

82- Ross, Michael L. (2011), “Will Oil Drown the Arab Spring? Democracy and the Resource Curse”, Foreign Affairs, 90, 5.

83- Sami.‌Moubayed‌“Syrian-Saudi‌Ties‌Spiral‌Downwards.”‌Asia Times.‌August‌11,‌2011‌(http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/MH11Ak02.html) (Retrieved in 25/11/2013)

84- Schanzer,‌Jonathan.‌2012.‌“Saudi‌Arabia‌is‌arming‌the‌Syrian‌Opposition.”‌Foreign‌Policy,‌February,‌27.

85- Seznec, Jean-Francois, Mimi Kirk (2011), Industrialization in the Gulf: A Socioeconomic Revolution. New York: Routledge.

86- Sherwood.‌Harriet‌(2012)‌“Arab‌League‌Urges‌Joint‌UN-Arab‌Peacekeeping‌Mission‌in‌Syria.”‌The Guardian.‌February‌12,‌,‌(Accessed‌on‌February‌21,‌2012)‌

87- Singer, May and Aaron Wildawsky (1996) the real World order: zone of peace, zon of turmoil, Chatam HouseSolomon, A. (2013). Saudi mufti: Clerics should unite in fatwa on Assad. The jpost. , March 13 Available at: http://www.jpost.com/Middle-East/Saudi-mufti-Clerics-should-unite-in-fatwa-on-Assad(Retrieved in 12/09/2013)

88- Stepanova, ‌Ekaterina,(2012) ‌“The‌Syrian‌Civil ‌War” ‌PONARS Eurasia Policy Memo, ‌No. ‌228,‌September.p:1-7Available at: http://www.guardian.co.uk/world/2012/feb/12/syria-arab-league-un-peacekeepin g (Retrieved in 18/09/2013)

89- Ulf Laessing,(2011) ‘Dozens of Saudis Gather in Riyadh, ‘the Reuters, 13 March.30. Nevo, ‘Religion and National Identity (note 28), p. 34.

90- Ulrichsen‌Kristian‌(2011),‌“Bahrain’s‌Uncertain‌Future”,‌in‌The‌Middle‌East‌Channel,‌23‌November. Available at: http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/11/23/bahrain_s_uncertain_future

(Retrieved in 19/11/2013)91- Vali Nasr,( 2011) “The Saudis Kill the Arab Spring,”‌Bloomberg ,May 24, ,Available at:

http://www.bloomberg.com/news/2011-05-23/will-the-saudis-kill-the-arab-spring-.html(Retrieved in 28/10/2013)

92- William Samii, Abbas (2008) ‘A Stable Structure on Shifting Sands: Assessing the Hezbollah-Iran-Syria Relationship’’, The Middle East Journal, 62(1), pp.32-53.

50


http://www.bloomberg.com/news/2011-05-23/will-the-saudis-kill-the-arab-spring-.html

http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/11/23/bahrain_s_uncertain_future

http://www.guardian.co.uk/world/2012/feb/12/syria-arab-league-un-peacekeeping

http://www.jpost.com/Middle-East/Saudi-mufti-Clerics-should-unite-in-fatwa-on-Assad

http://www.jpost.com/Middle-East/Saudi-mufti-Clerics-should-unite-in-fatwa-on-Assad

http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/MH11Ak02.html

http://uk.reuters.com/article/2013/08/07/uk-syria-crisis-saudi-russia-idUKBRE9760OU20130807

http://dx.doi.org/10.1080/00472336.2012.759406


93-Worth, R. (2012,). Citing U.S. Fears, Arab Allies Limit Syrian Rebel Aid. October 6 Available at: http://www.nytimes.com/2012/10/07/world/middleeast/citing-us-fears-arab-allies-limit-aid-tosyrian rebels.html(Retrieved in 12/11/2013)

Saudi Arabia policy toward Islamic awakening

Abstract

Islamic awakening changes which were occurred in Middle East in 2011 caused many structural and fundamental changes in most of the countries in the region. Saudi Arabia was one of the countries that have not been changed despite great changes potentials. This country based on its mission as the leader of Sunni world vs. Shia of Iran reacted in domestic and regional fronts to these changes. From domestic aspects, Arabia used suppression policy and distribution of financial packages and at regional level, used direct intervention in Bahrain changes and indirect intervention in civil war of Syria. By all these measurements, this country

51


http://www.nytimes.com/2012/10/07/world/middleeast/citing-us-fears-arab-allies-limit-aid-tosyrian%20rebels.html

http://www.nytimes.com/2012/10/07/world/middleeast/citing-us-fears-arab-allies-limit-aid-tosyrian%20rebels.html


prevented the occurrence of changes in Arabia peninsula and by avoiding increasing strategic power of Iran prevented the collapse of its allies in Arabia peninsula.

Opposite to regional power of Iran, Saudi Arabia defines Syria and Bahrain changes from regional competition with Iran and the aggressive policies of this country in regional changes are based on this fact.

Key words: Islamic awakening, Saudi Arabia, Bahrein, Iran. Offensive realism

University of Allameh Tabatabai

Faculty of Law and Politic Science

Subject:

Saudi Arabia policy toward Islamic awakening

52



By:

Saeed Tajari

Under the Supervision of:

Dr. Alireza Kohkan

Adviser:

Dr. Ali Adami

2013 June

53


سیاست دولت عربستان د قبال بیداری اسلامی€¦ · web viewماه...

Documents