تدوین چشم انداز

برنامه ریزی در راهبردی

دانشگاه

تدوین چشم انداز

برنامه ریزی در راهبردی

دانشگاه دکتر مهرعلی زاده

انجمن آموزش عالی ایران و استاد دانشگاه شهید چمران اهواز

سواالت اساسی برنامه ریزی راهبردی

برنامه ريزي راهبردی چيست؟• روي مديريت و برنامه چالش هاي جديد فرا•

ريزي راهبردی مراکز آموزش عالی کدامند؟چرا برنامه ريزي راهبردی ضرورت يافت؟•الگوها و مدلهای برنامه ریزی راهبردی چه •

تحوالتی داشته اند؟

مراحل برنامه ریزی راهبردی چگونه دنبال •می شود؟

چگونه برنامه ريزي راهبردی در دانشگاهها، •شرکت ها و سازمانها طراحي، اجرا و

ارزيابي می شود؟

در تدوین چشم انداز یک •دانشگاه چه مسائلی مورد توجه

قرار می گیرد؟

چالش های

برنامه ريزي

چالش های

برنامه ريزي

اجتماع سازنده های نظامنظام خرده چهار دارد آن از حکایت عینی و تاریخی دهنده شواهد شکل

: هستند جوامع اقتصادی و اجتماعی روابط و مناسبات کلیه

. دوره در لذا آنهاست از متاثر هم و نظامهاست این موجد هم عالی آموزشاین متقابل کنش . 4معاصر، چنین است آورده بوجود مهمی چالشهای نظام

دانشگاه جامعه، ارتباطات و تعامل کیفیت و کمیت ماهیت، چگونگی، روندیداده قرار تاثیر تحت ایران کشور در فزایندهای طور به را دانشجویان و

است.

نظام معرفت )نهادهای

تولید و اشاعه علم و دانش(

نظام ثروت )نهادها و نظامهای اقتصادی(،

نظام قدرت

)نهادهای سیاسی(،

نظام منزلت

)نهادهای ایجاد مشروعیت و حفظ جایگاه

آموزش در مديريت هاي پيچيدگيعالي

وضع حفظموجود

سناريوهايمديران

و تحولنوآوري

سازمان ابعاد كليه توسعه

نسبي هاي مزيت اصل

اجرايي و كيفيت بهبود براي مدير هرشناخت مرحله سه به خود افكار كردن

: دارد نياز سازمان از

اقتصادي كاركردهاي و نقش و اهميت ، پيچيدگي ، اندازه به توجه با مرحله سه اينخاصي زماني دوره گذراندن نبازمند آن ساختار و دانشگاه فرهنگي و سياسي و

به. مديران دوره هر در متوسط طور به دارند 3تا 2است نياز زمان سال .

دروني • گذار تاثير سازنده عوامل از آگاهي و شناخت مرحلهسازمان در بيروني و

نحوه • باري مناسب راهبردهاي و ها برنامه تدوين مرحلهمشگالت و مسائل با مقابله

مشگالت • حل و انديشه سازي عملياتي مرحله

تاریخچه برنامه ریزی راهبردی در ایرانعنوان برنامه

(33-1327برنامه هفت ساله اول )

(41-1334ساله دوم ) برنامه هفت

(41-1346برنامه پنج ساله سوم ) (51-1347برنامه پنج ساله چهارم )

(55-1352برنامه پنج ساله پنجم )

(56-1361برنامه پنج ساله ششم )(62-66برنامه پنج ساله اول غير مصوب )

(68-72برنامه پنج ساله اول )(78-74برنامه پنج ساله دوم ) (83-79برنامه پنجساله سوم )

(84-88 )چهارمبرنامه پنجساله

Where were we ?

Where are we ?

Where are we going ?Past

Present

Future برنامه ریزی راهبردی در دانشگاهها ، سازمانهای و شرکتهای دولتی کشور با چه مسائل و مشكالتی روبرو

؟ بوده است

در توسعه برنامه ريزي مسائل اساسی كشور ايران

فقدان نظریه و پارادایم توسعه ای کشور• نگYاه اقتYدار گYراي حكYومت هYاي وقت داليYل سياسYي:•

كشور هزينYه هYاي زيYاد طYراحي و توسYعه و داليYل اقتصYادي:•

تYYدوين برنامYYه ريYYزي هYYاي مسYYتقل، فقYYدان تخصYYيص براي انجام برنامه ريزي سازمانهاامكانات مالي به

نبYYYودن اطالعYYYات تفصYYYيلي از موسسYYYات و فني :• يا فقدان بانكهاي اطالعاتيسازمانها

نبYود كارشناسYان خYبره و متخصYص بYراي نيروي انسYاني:•هYدايت برنامYه ريYزي هYاي مسYتقل، عYدم اعتقYاد و آگYاهي

از چگYونگي تهيYه و طYراحي برنامYه سYازمانها مYديران ريزي هاي توسعه

فقYدان نگYرش كYل نگYر و جYامع در مYورد ارتبYاط ديريت:م• و مقطعي و موضYعي ديYدن کشYوربين بخشYهاي مختلYف

، عYدم اعتقYاد بYه برنامYه ريYزي هYاي موسسYات سYازمانخYرد و مسYتقل، عYدم وجYود حسYاب پس دهي از مYديران

سازمانهادر عYYدم نهادينYYه شYYدن فرهنYYگ برنامYYه ريYYزي فرهنگي:•

کشYYور در ، ضYYعف فرهنYYگ كYYار گYYروهي و راهYYبردی بYه دليYل مسYائل کارکنYانمشYاركت در ميYان مYديران و

حاشيه اي

Where were we ?

مسائل اساسی برنامه ریزی توسعه در ایران

فقدان پارادایمعدم وجودتوسعه در کشور

ساختارهای مناسب

ساختارهاى حقوقى و قانونى

ساختارهاى سازمانى

و تشكيالتى

صيانت از سرمايه هاى

انسانىساختارهاى

نظام كنترل و ارزيابى

فقدان بربرنامه مدون

تدوین برنامه

اجرای برنامه

چشم انداز ساله20

تعامل با دنیای

بیرون وداخل

فقدان پارادایم توسعه در کشور

تاريخي گذر در بنیادها تكاملدر مديريت هاي نظريه

عالی آموزشباستان یونان تا 800)دوران میالد از (100قبل ، میالد از قبل

اروپا وسطی قرون یا میانه اين که( 1400تا 100) دوره درگرديد مي توجيه مذهب قالب در انسان زندگي جوانب همة گيري دوره شگل ،

دانشگاه در انديشه آزادي و علمي استقالل بحث

روشنگری بر( : 1800تا 1400)دوره ورزي انديشه سكوالريزم ،

امور , محور همه ساختن زمینی و فردگرایی عقالنیتصنعتی انقالب ، (1900تا 1800) دوره

جهانی دوم جنگ از پس و (1970 -1945)دورهمدرن پست (.1879)دوره تاکنون

كيفيت مديريت نظام محور سه زماني دوره هر در ، جامعه با دانش و عالی آموزش ارتباط زمينه در. است داشته ای ویژه شرایط تحقیقات و آموزش

عالی آموزش بنیادهای و اصول

ساختار • در استقاللو تولید روش سازمانی،

دانش سازماندهیاستقالل • و عمل آزادی

و علمی هیات اعضایمدرسان

استقالل • و عمل آزادیدانشجویان

آموزش در كيفيت مديريت هاي نظريهزمان گذر در عالي

16

به طور کلی روند تحوالت آموزش عالی در ایران به شرح زیر است:

قرن به طول 7 دوره تاخیر: که حدود دوره اول-انجامید.

قرن به طول 1 دوره تمهید: که دوره دوم-م در مدار نوگرائی قرار گرفت.19انجامید ،از قرن

ه.ش1313-1285 دوره تکوین:دوره سوم-ه.ش1325-1313 دوره تشکیل: دوره چهارم-

ه.ش1352-1325 دوره تکثیر: دوره پنجم-ه.ش1357-1352 دوره توسعه ناتمام: دوره ششم--1357 دوره تعطیلی دانشگاه: دوره هفتم-

ه.ش1361تغيير گرايش به دوره نهم بعد از انقالب اسالمی:

72 تا 62سمت تمركز گرايي

دوره باز ساختاري با تغيير گرايش به دوره دهم: 84 تا 73 تمرکززداييسمت

دوره رشد کمي آموزش عالي توام با دوره یازدهم:89 تا 85 برگشت به تمرکزگرايي

Where are we ?

موجود راهبردی وضع ریزی برنامهایران های دانشگاه

بbه طbور کلی و از نگbاه مbديريت مديريت فعلی دانشbگاه های کشbور، نbوآوری، بbه روز نيسbت. جرگه سbاالری سbازمان نيافته، عbدم شbفافيت، g روش هbا به ويbژه در بخش هbای پشbتيبانی و عbدم کنbدی و بهbره وریg کمانسbجام آيين نامه هbا از مشخصbات کلی وضbعيت دانشbگاه های کشbور اسbت. اين مشخصbات بbرای تحbرک جbامع و مطbرح شbدن در سbطح

بين المللی، ناكارآمد و مانع دست يابي به هدف است.

از ديد مديريتي، مراحل تاريخي رشد دانشگاه ها براي رسيدن به دانشگاه نوآور، به ترتيب زير

:تقسيم بندي مي شوند(1968الف- دانشگاه بسته )سال هاي قبل از

(1968- 1980ب- دانشگاه دموکراتيک )(1980-1995پ- دانشگاه بوروکراتيک )

(1995ت- دانشگاه حرفه اي ) پس از (2010ث- دانشگاه نوآور ) پس از

18

مهمترین موانع رشد دانشگاه متناسب با جامعه بومی

گسست سنت و تجدد.1.

دولتی بودن بیش از اندازه.2.

مشکل جامعه پذیری علم 3.جدید.

عدم تناسب با نیازها)علوم 4.علوم 2/7انسانی در قبال

دیگر(

مديريت براي جامعي الگوي توان مي چگونهاهداف با كه داد ارائه عالي آموزش در كيفيت

باشد؟ سازگار آن اصيل هاي ارزش و آرماني،: از گرفتن كمك با سوال اين به پاسخ براي

" ارتباطي كنش نظري چارجوب: نظير الگوهايي همچنين و

دانشگاه، علمي آزادي و استقالل الگوي ( و بيروني دروني، كيفيت الگوي اجتماعي و سياسي الگوهاي ) ، مشروعيت الگوي و دانشگاه از رضايت الگوي ، سياسي

مديريتي، و سازماني الگوهاي تربيتي، الگوهايتجارت و صنعت دنياي از شده برگرفته تجاري الگوهاي و

. ايم پرداخته عالي آموزش در كيفيت كنوني الگوهايي بازنگري به ما

موسسات در كيفيت مديريت جامع الگوي

) ( پيشنهادي عالي آموزش

برنامه ريزي

راهبردی چيست

برنامه ريزي

راهبردی چيست

برنامه ريزي راهبردی چيست؟

فراينbد تعbيين اولbويت كارهbايي اسbت كbه مي خواهيbد در • آينده انجام دهيد.

شbما را وا مي دارد دربbارة آنچbه انجbام خواهيbد داد و آنچbه •انجام نخواهيد داد، دست به انتخاب بزنيد.

بbراي اجbرا كbل سbازمان را حbول يbك برنامbة• بbازي واحbد آورد. گردهم مي

طbرحي وسbيع در مbورد جاهbايي كbه منbابع اختصbاص خواهنbد •كند. يافت ارائه مي

برنامbه ريbزي اسbتراتژيك فراينbدي اسbت كbه اكbثر شbركتهاي •موفbbق و صbbاحب نbbام دنيbbا از آن بbbراي هbbدايت و پيشbbبرد برنامbه هbا و فعاليتهbاي خbود بbا افbق ديbد بلندمbدت و درجهت دسbتيابي بbه اهbداف و تحقbق مbاموريت سbازماني بهbره مي گيرنbbbbد. اين نbbbbوع برنامbbbbه ريbbbbزي كbbbbه تbbbbاكنون اغلب مورداسbتفاده سbازمانهاي بbزرگ واقbع شbده اسbت، اگbر بbه درسbتي تدويbbbن شbود، بbه انتخbاب اسbتراتژي هbايي منجbر مي شbود كbه درصbورت اجbراي صbحيح و بbه موقbع، تعbالي و

پيشتازي سازمان را به ارمغان مي آورد.

چرا برنامه ريزي راهبردی؟

امهYر در برنYراي اگYاه بYد آنگYور كنيYريزي قصكنيد. شكست برنامه ريزي مي

امهYود برنYرد را بهبYتراتژيك، عملكYريزي اسبخشد. مي

راطيYاف درونگYراي مYدت} كوتYاه تفكYر با كند. مقابله مي

و حYل كالن سYطح در را عمYده مسYائل فصل مي كند.

انYهمگ آگYاهي بYه را مسYائل مهمYترين رساند. مي

.دربارة آينده،پيشگيرانه عمل كنيد

اهميت برنامه ريزي راهبردی

ارائه تحليل علمي مناسب از محيط و •مسائل و نيازها

مشاركت افراد در تعيين اهداف و تحليل •درون سازمان

توسعه همكاري بين واحدهاي مختلف •سازمان

هاي سازمان و ايجاد تناسب بين فعاليت•محيط بيرون

هاي آينده و گيري مشخص كردن جهت•هدايت سازمان

گيري در ارائه مبنائي جامع براي تصميم•سازمان

ايجادكنترل راهبردي و تفكر راهبردي•

، ارائYه چYارچوب و مسYير روشYني بYراي هYدايت،اجYرا•سازمان نظارت و مديريت

و تشYريك سYازمان ايجYاد چشYم انYداز و هYدف مشYترك در •. زيYرا كYه هYر كسYي مي سYازمان مسYاعي ميYان اعضYاي

مطYرح سYازمان توانYد ديYدگاه خYود را در مYورد اهYداف نمايYد. اين امYر منجYر بYه پيونYد كاركنYان و مYديريت مي

شود.

و تYدوين واقYع گرايانYه سYازمان يYان روشYن اهYداف ب•اهداف كلي و جزئي

افYزايش تYوان اولYويت گYذاري و انطبYاق بهYتر منYابع بYا •فرصتها

وانYYائي بYYراي مقابلYYه بYYا خطYYرات محيYYط بYYيروني و ت•فرايندي براي كمك به مديريت بحران

پايYYه ريYزي مبنYYايي كYYه بYر اسYاس آن پيشYYرفت قابYل •محاسبه بوده

افYYYزايش كYYYارائي و اثربخشYYYي دروني و بYYYيروني •.سازمان

پرسش هاي اساسي

ارزيابيكجا هستيم؟()

يمYد باشYا بايYاني كجYوقعيت پايYكاف / مY؟)شدر آينده(

ردYواهيم بYكاف را از بين خYه اين شY؟چگون)برنامه ريزي راهبردی(

واهيمYر خYر نظYود را زيYرفت خYه پيشYچگونگرفت.

سيستم مديريت فرآيند و كيفيت

سيستم برنامه ريزي راهبردي

ارتباط سيستمها با سطوح سازماني

مياني، عملياتي و اجرايي

كالن مديريتي

مدل ارزيابي سازمان

پارادایم های برنامه ریزی راهبردی

مطالعات و تحقيقات و سير تاريخي تحول برنامه ريزي

نشانگر آنست كه دو راهبردیطرز تفكر وجود داشته است.

الف- ديدگاه عقالني، ثبوتي •و كمي

ب- ديدگاه سازماني، كيفي •و تعاملي

الف- ديدگاه عقالني، ثبوتي و كمي

در اين رويكرد فر ض عمده آنست كه :با بهYره گYيري از روش شناسYي علمي، •

منطقي و عقالني و فYYني مي تYYوان بYYا مقابله نمود.سازمانیه هاي دپدي

همYYه مسYYائل و مشYYكالت را مي تYYوانيم •پيش بيني نماييم .

بر اسYYاس معيارهYYايي توافYYق شYYده مي •توانيم مسائل و مشكالت را حل نماييم.

مسYال ارزشYي تYا حYد زيYادي در فراينYد •برنامه ريزي قابل كنترل هستند.

برنامYYه ريزيYYان و مجريYYان انگYYيزه هYYاي •كYافي بYراي بYه پايYان رسYاندن برنامYه را

دارند.

ب- ديدگاه سازماني، كيفي و تعامليپارادايم: ساختار انقالبهاي علمي

• The Structure of Scientific Revolutions (Thomas S. Kuhn )

، فیزیک دان و توماس کوهن ۱۹۶۲کوهن با علم چه کرد؟ در سال} • با ساختار} انقالب های} علمیفیلسوف} مشهور} علم در کتاب} خود به نام}

ارایه� شواهد} دقیق و مفصل از تاریِخ} علم نشان داد که دانشمندان نه می توانند از پوزیتیویسم پیروی کنند و نه از ابطال گرایی. استدالل} کوهن از این ادعا آغاز می شود که دانشمندان در طول} تاریِخ هرگز

پوزیتیویست و یا ابطال گرا نبوده اند، و سپس به اوِج} خود یعنی این ادعا می رسد که این کار اساسا� غیر}ممکن است. در تمام} طول} کتاب، شواهد}

موشکافانه� تاریِخ} علمی نقش} اساسی بازی می کنند. به همین دلیل کوهن را پایه گذار} چرخشی در فلسفه� علم می دانند که بر اساس} آن توجه از

مبانی} صرف} منطقی و فلسفی} علم به واقعیت} تاریخی} علم کشیده شد •

او براي تاريِخ علم از واژه انقالب استفاده مي كند و تاريِخ علم را تاريِخ انقالب هاي علمي ميداند و معتقد است كه رشد علم، رشد انباشته اي

)نگاه اثبات گرايي( نبوده است بلكه علم داراي رشد و پارادايمي و انقالبي بوده است.

پارادايم يعني اينكه فضايي اجتماعي همه نظريه و مسايل اجتماعي را ميالدي در همه جهان 2001 مانند اينكه در سال تحت تاثير قرار ميدهد

تئوري گفتگوي تمدن ها حاكم شد .كوهن معتقد است كه براي انقالبات اجتماعي مراحلي وجود دارد  كه براي براي علم نيز ميتوان قايل شد ، تصوير كوهن از شيوه پيشرفت عبارت است از :نگاه انباشته اي )اثبات گرايي( اين است كه علم به صورت مجموعه تكامل يافته در يك مسير و

داراي انباشت ميشود كوهن معتقد است كه علم حاصل انباشت متفكران نيست بلكه انقالب هاي علمي مي باشد.

از نظر کوهن نظریه ها نمی توانند پایدار باشند و ضمنا معرف حقیقت •نیستند.

ب- ديدگاه سازماني، كيفي و تعاملي

در ،رويكYرد تYدريجي و تعYاملي بYا نگرشYي ديگYر معتقYد اسYت كYه• همYYواره جايگYYاه كنش متقابYYل سYYازمانیتحليYYل مسYYائل

نظامهYYاي سياسYYي، اقتصYYادي، اجتمYYاعي و فYYرهنگي را بايYYد مورد نظر قرار داد.

بYراي تحقYق برنامYه ريYزي نسYبتا� مناسYب و قابYل پYذيرش نيYاز •اسYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYت از

رهيافتهYا ي تYدريجي و مYذاكرات دسYته جمعي بهYره بYرداري . شود

فراينYدي ارتبYاطي اسYت كYه هYدف آن راهYبردیبرنامYه ريYزي •بهبود و ايجاد تغيير و نوآوري است.

چنين تغيYير و بهبYودي مسYYتلزم اصYYالحات ادراكي بYYر اسYYاس •تغييرات در چهارچوب هاي موجود است.

براي اطمينYان از ضYمانت اجYرايي برنامYه ريYزي بايYد افYراد درآن •درگير شوند

برنامYYه ريYYزي راهYYبردی بايYYد بYYه عنYYوان يYYك فراينYYد پيچيYYده • پيشYرفت، سYازماندهي و آناجتمYاعي نگريسYته شYود كYه هYدف

نظYارت بYر تغيYيراتي اسYت كYه در نظYام هYاي ارزشYي، عقايYد و رفتارها تبلور مي گردد.

يل اساسي گرايش به برنامه ادلراهبردیريزي

اصالحات رقابت محور •) عدم تمرکز به گرايش ،

نیازهای محلی و بومی

) مهارت های کارآفرینیاصالحات مالی محور •بازنگری در شیوه های)

اداره سازمانهای دولتی و خصوصی(

اصالحات عدالت محور•

)کیفیت خدمات و کیفیت زندگی (

ديدگاه عقالني، •و مدرنیته كمي ،ثبوتي

در مقابل ديدگاه سازماني،•

و تعاملي، كيفي پست مدرنیته

جهانی شدن وTQM

گرایش به کیفیتبه جای کمیت

-تجويزي ) پيش Prescriptiveپارادايم - 1تدبيري ( شامل مكاتب :

توصيفي شامل Descriptive- پارادايم -2مكاتب :

 

- پارادايم تلفيقي شامل مكتب :3

طراحيبرنامه ريزي موقعيت يابي

كارآفريني)شناختي ) ادراكي يادگيري قدرت گرايي فرهنگي محيط گرايي

) پيكربندي ) جمع بندي مكاتب فوق

پارادايم ، قابل تفكيك 3 روش برنامه ريزي ياد شده در 15 :و دسته بندي مي باشند

مقايسه ويژگي هاي پارادايم تجويزي ) پيش تدبيري ( و پارادايم توصيفي ) تجربي – انطباقي(

پارادايم توصيفيDescriptive

پارادايم تجويزيPrescriptive

مشخصه

الگو – نگرش - ديدگاه موقعيت – برنامه – خط مشي مفاهيم استراتژيك

پديداري هدفدار استراتژي

شهودي تجزيه و تحليل مدار فرآيند استراتژي

برنامه ريزي : از پايين به باال مدير : از باال به پايين استراتژيست

عقالنيت محدود يا نبود آن عقالنيت رفتارگرايي

يادگيري- قدرت گرايي – ادراكي- كارآفريني – فرهنگي – محيط

گرايي

طراحي-برنامه ريزي – موقعيت يابي زير مكتب ها

مينتزبرگ – پيتر ) راست مغزي (واترمن – استيسي – بات و پيتر

– دتلدردهامل - پراهاند

پورتر- انسوف – آندريو )چپ مغزي (

هراكليوس مورسي – زابرسي

نظريه پردازان

غير جدي جدي نقش ايفا كردن / مسابقه

كيفيت گرا )فرآيند تحقيق ( كميت گرا ) تجزيه و تحليل مدار ( روش تحقيق

جامع – سودمند گرا تمركز )كمتر ( واقع نگرش جهاني

الگوهاي برنامه ريزي

استراتژيك

الگوهاي برنامه ريزي

استراتژيك

مدل فرد 1997ديويد،

استراتژيك مديريت جامع الگوي

تعيين ماموريت

تعيين ماموريت

بررسي داخلي عوامل

بررسي داخلي عوامل

بررسي خارجي عوامل

بررسي خارجي عوامل

،ارزيابي تدوينوانتخابها استراتژي

،ارزيابي تدوينوانتخابها استراتژي

تعيين هدفهاي

بلندمدت

تعيين هدفهاي

بلندمدت

تعيين ساالنه هدفهايها وسياست

تعيين ساالنه هدفهايها وسياست

محاسبهو ارزيابي عملكرد

محاسبهو ارزيابي عملكرد

تخصيص منابع

تخصيص منابع

بازخور

بازخور ها استراتژي اجراي ها استراتژي تدوين

دگرگوني در هر يك از مؤلفه هاي مدل، الزمه تغييرمؤلفه هاي مدل است، فرآيند در يكي يا ساير

برنامه ريزي استراتژيك را پويا و مستمر معرفي مي كند

مدل يزدان مدل جامع برنامه ريزي راهبردی،

2006پناه،

ارزشها

راتذاستژي

چشم اندازاهداف

ماموريت

عوامل بيروني

)فرصت و تهديد(

عوامل دروني)قوت وضعف(

م ماتريسيتنظعوامل بيروني

تنظيم ماتريسعوامل دروني

تنظيم ماتريس تحليل عوامل بيروني ودروني

تنظيم جدولSWOT

تنظيم ماتريسSPACE

تنظيم ماتريس

QSPM

کنکاش مفهوميجمع آوري اطالعات و استخراج مدلهاي ذهني

مديران

کنکاش محيطي

طراحي و تدوين

استراتژي

فرآيند تدوين استراتژي

اجراي استراتژي

ارزيابي

استراتژي

در پورتر رقابتی مزیت مدل دانشگاه

بیانیه ماموریت چشم اندازدر برنامه

ريزي راهبردی

بیانیه ماموریت چشم اندازدر برنامه

ريزي راهبردی

2پرسش ?به نظر شما در

تدوین چشم انداز برای دانشگاه چه ویژگی های باید مورد توجه قرار

گیرد؟

3پرسش ?بر اساس ویژگی های بیان شده، چشم اندازی برای دانشگاه

فردوسی مشهد بنویسید ؟

پیوستگی اجزا

تعامل

ريزي برنامه برنامه اجراي

ارزشيابي نيازسنجي

الف ب سيستم سيستم ِج سيستم

(Values) ارزشچيست ؟

اييbچيزه همbان سbازمان يbك باورهbاي و هbا ارزش برايشbان و نهنbد ارج مي آنهbا بbه كاركنbان كbه هسbتند

اهميت قائلند. ا، وقت وbه كجbد كbيين مي نماينbازماني تعbاي سbارزش ه

انرژي و پول خود را صرف كنيد. دbنداني چbه و بدانيbد چbه شbما سbازماني هbاي ارزش

برانتخbاب هbاي روزانbه شbما تbاثير مي گbذارد. آنهbا عميقbا در چشbم انbداز و تصbويرتان از آينbده مطلbوب سbازمان

جاري هستند. لbك ذره بين عمbه يbه مثابbازمان بbك سbا در يbارزش ه

مي كنbد. تمbام منbابع انسbاني، منbابع اطالعbاتي و منbابع سbازماني را در يbك نقطbه متمركbز مي كنbد تbا سbينرژي

ايجاد شود.

رسالتماموریت یا

(Mission) ؟چيست

ازمانbودي سbفه وجbرائي (فلسbرا ) چ رسbbbالت سbbbازمان مي نامنbbbد هbbbر

نيbازسbازمان در پاسbخ بbه يbك سbري ايجbاد ميشbود و هbدف آن رفbع آن نيbاز مي باشbد بنbابراين قبbل از هbر اقbدام بايbد مشbخص شbود كbه چbه نيازهbائي منجbbر بbbه تشbbكيل سbbازمان گرديbbده

است ؟!!!

زمينه • در شما كه كند مي تعيين انداز چشم . برسيد كجا به خواهيد مي خود فعاليت

توانيد • مي اما ببنيد را آينده توانيد نمي شما. خواهيد مي چگونه را آن كه دهيد شرح

افق • توانيد مي انداز چشم از استفاده با شما . ببنيد را خود كاري آينده هاي

و • روش داريد، آينده از شما كه اندازي چشمهمين به و دهد مي شكل را شما امروز عملكردمي را تان آينده كه است شما امروز ترتيب

سازد.

چيست ؟ (Vision) چشم انداز

به سفر اول ارزش هاي محوري: درون

سفر دوم، ماموريت سازماني: از درون به برون

چشم انداز سازماني؟ سفر به آيندهسفرسوم،

درون

درون

درون

" ماموريت" شما مبدا حركت و "چشم انداز" مقصد شماست.

زمينbه در شbما كbه كنbد مي تعbيين انbداز چشbم فعاليت خود مي خواهيد به كجا برسيد.

شما نمي توانيbد آينbده را ببنيbد امbا مي توانيbد شbرح دهيد كه آن را چگونه مي خواهيد.

شما بbا اسbتفاده از چشbم انbداز مي توانيbد افbق هbاي آينده كاري خود را ببنيد.

و روش داريbد، آينbده از شbما كbه انbدازي چشbم عملكbرد امbروز شbما را شbكل مي دهbد و بbه همين مي را تbان آينbده كbه اسbت شbما امbروز تbرتيب

سازد.

كدام نياز بايد ه ب پاسِخ داد ؟

خواسته هاي كاذب

نيازهاي شده احساس

هاي خواستهمنطقي

اطالعات و آماري تحليل

به چه نيازي چقدر بايد پاسِخ داد؟

جامعه نيازهاي

كنندگان تامين نيازهايمالي منابع

صنعت نيازهاي و دانشجویانکار بازار و

علمی نيازهاي هیات اعضایکارکنان و

موسسه پوشش صد در0% 100%

مشتريان سازمان چه كساني هستند ؟

،مشتري يا ذينفعافراد يا سازمانهائي

هستند كه از فرآورده ها يا خدمات آن بهره مند ميشوند

ذینفعان یا ذی مدخالن

ذینفع کیست ؟•ذینفع هر فرد یا نهادی که :–

از سازمان انتظار و توقع دارد و •سازمان برای پاسخگوئی به

نیازهای آنها بوجود آمده است تحت تاثیر برنامه های سازمان •

قرار میگیرد باشدمنفیاثر می تواند مثبت یا – باشد زیاد شدت اثر میتواند کم یا–

مشتريان چه انتظاري از سازمانداشته و چه نيازهاي دارند؟

راههاي بررسي آن كدامند ؟

مطالعات و تحقيقات و بررسيها1.

سري مصاحبه ها و روش بحث 2.گروهي متمركز

حضور نمايندگان گروهها در تيم 3.برنامه ريزي

تركيب سه حالت فوق اين روش •.بيشتر توصيه ميگردد

بیانیه ماموریت )رسالت، چشم انداز و ارزش(

چشم انداز دانشگاه تربیت مدرستYربیت مYدرس دانشYگاهی پیشYرو در آمYوزش، تولیYد و • دانشYگاه

تYرویج علم نYافع، گسYترش مرزهYای دانش و فنYاوری در مقیYاس جهYانی بYا مYرجعیت علمی و هYویت اسYالمی و انقالبی در کشYور، و در تعYاملی پویYا و سYازنده بYا مراکYز علمی و فYرهنگی ملی و

.فراملی استمولفه های مأموریت دانشگاه

جامعbه علمی و متقاضbیان آمbوزش عbالی خدمت گیرنYدگان )مخYاطبین(:•و صنعت و حوزه های فرهنگی و اجتماعی جامعه

:  آموزش، پژوهش، فناوری و مشاوره علمی خدمات•ملی، منطقه ای و بین المللیحوزه جغرافیایی: •:  ایجbاد فضbای رقbابتی علمی و  ارتقbای جایگbاه دانشbگاه تعYالی و بالنYدگی•

در كشور و جهانآمbوزش تحصbیالت فلسYفه وجYودی• ارائbه تbربیت اعضbاء هیbات علمی،   :

تكمیلی و  تولید علم و پاسخگویی به نیازهای علمی جامعه: منحصر به تحصیالت تكمیلیوی ژگیهای متمایز•انتظYارات جامعYه• بYه و توجYه اجتمbاعی ، اخالقی معیارهbای بbه توجbه :

اقتصادیتوجbه بbه نbیروی انسbانی دانشbگاه بbه عنbوان یbك سbرمایه نیروی انسYانی:  •

اصلی و   تامین منافع مادی و معنوی نیروی انسانی بهره گیری از فناوریهای نوین در انجام وظایففناوری:•

صنعتی دانشگاه نوآوری سنداميرکبير :دانشYگاه صYنعتي اميرکبYير در يYک حYرکت مصYمم، در راسYتاي چشYم انYداز•

چشYم سYند اهYداف و تحقYق ايYران اسYالمي جمهYوري توسYعه انداز افYق در خYود موتYور 1404چشYم انداز به عنYوان را نYوآوري و ، خالقيت

محYرک اصYلی فعYاليت خYود می دانYد و بYا به کYارگيري روشY هاي مناسYب، نYوآوري را در امYور پژوهشYي، آموزشYي، پشYتيباني و فYرهنگي نهادينYه

می کند. مأموريت

الف- زمينه سازی، تدوين و نهادينه سازی چرخه تبديل ايده به محصول•ب- ارائYه و اشYاعه خYدمات علمي و اجتمYاعي نYوآور بYه جامعYه دانشYگاهی، ايYراني •

و جهاني با همکاری نهادهای ملی و بين المللیمأموريت اول بYا توجYه بYه بيYان همکYاران دربYاره نيYاز بYه ايجYاد فضYای الزم بYرای •

حرکت هYای نوآورانYه در دانشYگاه درنظرگرفتYه شده اسYت. مYأموريت دوم هYدف . اصلی برای دست يابی به دانشگاه نوآور است

اصول و ارزش هادانشYگاه در راه ايجYاد و حفYظ محيطي نYوآور و خالق بYه اصYول و روشY هاي زيYر پYاي •

بند است: بYراي فضYاي جامعYة اسYالمي تYدوين • الYف- دانشYگاه اخالق حرفهY اي و علمي را

ترويج و توسعه داده است و در کليه فعاليت هاي خود رعايت مي کند. كرده وب- دانشگاه از مالكيت فكري و سرماية هوشي صيانت می نمايد. •پ- دانشگاه به ايجاد، حفظ و توسعه محيط فرهنگي نوآور و خالق اعتقاد دارد.•ت- دانشYگاه بYه سYالمت، ايمYنی و محيYط زيسYت احYترام مي گYذارد و بYراي توسYعة •

پايدار مي کوشد. ث- دانشYگاه بYراي رفYع نيازهYا و پيشYرفت در جهت تعYالي جامعYه جهYاني تالش •

مي كند. ِج- دانشگاه در ايجاد نوآوری در جامعه حضور داشته و نقش فعال ايفا مي نمايد. •

بیانیه ماموریت موسسه علمی فرهنگی نوید صالحین

  مbbاموریت مbbا تعلیم و تbbربیت بbbرای حbbرکت بbbه سbbوی زنbbدگی متعbbالی اسbbت. می •خbواهیم کسbانی کbه  بbه  مbا  اعتمbاد   می کننbد بتواننbد در ایجbاد ارتبbاط بbا خbود – دیگbران

– جهان هستی و خدا به توانمندی های موثری دست یابند. در تحقق این ماموریت به ارزشها و اصول زیر معتقدیم:•• Ã مند وbدار، خالق، اندیشbاور، اخالق مbدا بbایی خbان هbربیت انسbه تعلیم و تbز بbتمرک

نقbاد اسbت کbه مسbولیت پbذیری رواداری  ، قbانون گbرایی و نbوع دوسbتی و نظم و تعادل از ویژگی های برجسته آنان باشد.

• Ã دی، وbار آمbار تیمی، کbه کbودن ، روحیbده بbد ، پژوهنbذت منbتمر و لbادگیری مسbی اثربخشbی فراگbیران از ویbژگی هbایی اسbت  کbه در تعلیم و تbربیت خbود همbواره مbد

نظر قرار می دهیم.• Ã اbه بbتی می دانیم کbا را در تعلیم و تربیbته هbق این خواسbار در تحقbرین کbی تbاساس

کیفیت برتbر و بهbره گbیری از فنbاوری هbا  و دسbتاوردهای نbوین در محیطی امن ارائbه شود.

• Ã ان را درbیم وآنbته باشbه داشbدگان توجbردی یادگیرنbای فbاوت هbه تفbنیم بbعی می کbس مسیر استعدادهایشان هدایت کنیم.

• Ã یرbازمانمان در مسbه سbر اینکbود مگbق نمی شbان محقbاموریت مbه مbدیم کbا معتقbمرشbد و خbود کفbایی گbام بbردارد و این نیازمنbد سbازمان و کارکنbانی یادگیرنbده، پویbا و روز آمbد همbراه بbا روحیbه کbارتیمی اسbت، سbازمانی پیشbرو کbه خbود را آمbاده ورود بbه

جامعه  دانش محور کند و از صالحین آگاه باشند.

•    Ã :بیانیه چشم انداز» تربیت برای آینده؛ فرزندان را برای زمان •

خودشان تربیت کنیم «

تدوين اركان جهت ساز)ماموريت(

ماموريت، بيانگر علت وجودي مرکز است و جايگاه مرکز را •از اين جهت كه به چه كاري اشتغال براي تعريف ماموريت

زیر پاسِخ داده موسسه آموزش عالی معموال به پنج سئوال

: شودمی

)كاال و خدماتي كه سازمان ارائه مي دهد و چه چيزي؟1(ا تامين اين محصوالت بدر واقع چه نيازي از جامعه را

برآورده مي سازد.()مشتريان چه كساني هستند؟( چه كسي؟2(كجاست؟ چه در وروديها و موسسه حيطه رقابت )كجا؟3(

چه در خروجيها(هدف بهينه سازمان چيست؟()چرا؟4()ويژگيهاي منحصر به فرد و مزيت هاي رقابتي چگونه؟5(

سازمان در رسيدن به اين هدفها چيست؟( كانون توجه نيز بايد در بيانيه شفاف گردد. كانون توجه

و منابع انساني, تكنولوژياز سه جز تشكيل گرديده,كه بسته به نوع سازمان و توانمندي كه . نماي سازماني

سازمان در هر يك از سه جز دارد, به يكي از آنها مي توان اشاره نمود.

چشYم انYداز، ايYده آل و يYا وضYعيت مطلYوب؛ •كYه اسYYت درازمYدتي اهYداف مجموعYه نزديYك اي آينYده در آنهYا بYه دسYتيابي امكYان حYركت باشYد ولي غيرمحتمYل مي

. اين بYه سYوي آن بYراي مرکYز ميسYر اسYتاهYداف ماننYد چYراغ روشYني در فاصYله اي حYYركت جهت و سYYمت راهنمYYاي دور دانشYگاه مي باشYد. چشYم انYداز مي توانYد مرکYز، درون : بYه مربYوط موضYوعات در

موقعيت مرکز در بيرون تنظيم شود.در زمYان تبYيين چشYم انYداز بايYد توجYه شYود •

تا به سه پرسش زير پاسِخ داده شود:-چه مي كنيم؟ 2-چه كسي هستيم ؟ 1•

-به كجا مي رويم؟3

انداز چشم

بايد هفت ويژگي داشته چشم اندازيك بيانيه باشد :

واقع گرايانه و امكان پذير باشد.1.

واضح و قابل فهم باشد.2.

پسنديده و مطلوب باشد.3.

بلند پروازانه باشد.4.

تغيير شرايط آينده را حتي االمكان 5.پاسخگويي كند.

برانگيزاننده و بسيج كننده باشد.6.

هدايت كننده و جهت دهنده باشد.7.

انداز ذهن چشم زائيده و

هست مديران خالقيت

انداز ذهن چشم زائيده و

هست مديران خالقيت

ساز جهت اركان تدوينانداز ) (چشم

سفر به آيندهسفرسوم،چشم انداز سازماني؟

مأموريت

چشم انداز

مقاصد

اهداف عيني

سنجه ها

ما چرا هستيم

مي خواهيم چه باشيم

هاي نشانگرها و سنجهموفقيت

سطح مطلوب عملكرد و محورهاي زماني

ريزي شده براي رسيدن كارهاي برنامهبه اهداف عيني

O1 O2

AI1 AI2 AI3

M1 M2 M3

T1 T1 T1

هاي( مشخص كه بر نتايج)نه فعاليتگيري حسب معيارهاي قابل انرازه

شوند بيان مي .

برنامة استراتژيك

هاي كار برنامه

ارزشيابي} پيشرفت

اهداف} مشخص

ابتكار عملها

براي موفق بودن بايد به چه دست يابيم

راهبردی/ تا مرحلة اجزاء اصلي برنامة اقدام

مثالي از ارتباط هدف، استراتژي و است هاي اجرايي در يك دانشگاه يس

فرضيسياست هاي اجرايي )ها(استراتژي )ها(هدف

افYزايش كيفيت YYYYYYYدمات خ

آموزشYYYYي دانشگاه.

بازنگري در روش هYYاي آمYYوزش و كYارآموزي، اصYالح روش هYاي امتحYان از دانشYجويان، تجهYيز و تقYويت امكانYات و تسYهيالت آموزشYي و كYارآموزي، فYراهم سYاختن اسYتفادة دانشYجويان تحصYيالت تكميلي از اينYترنت، ارزيYYابي آمYYوزش هYYاي ارائYYه

شده.

بررسYYي نظYYام هYYاي آموزشYYي سYYه دانشYYگاه معYYروف كشYور و دو دانشYگاه بين المللي،اصYالح و بYازنگري كليYة دروس رشYته هYا در دانشYگاه، تأكيYد بYر روش

تن اسYYتادان 5هYYاي تYYدريس گYYروهي، دعYYوت از دانشYگاه خYارِج از كشYور بYراي تYدريس در دوره هYاي دكYتري، ارزيYYابي مسYYتمر ميYان تYYرم و پايYYان تYYرم توسYط اسYتادان ، برگYزاري امتحYان مشYترك بYراي دروس مشYYابه، عمYYومي، تربيYYتي و ايجYYاد بانYYك

Yك آزمايشYاد يYه، ايجYراي دروس مربوطYؤاالت بYاه گس دسYYتگاه 20مشYYترك در سYYطح دانشYYگاه، خريYYد

در ان نYرم افYزار، ، ارزيYابي از مدرس10YرايانYه و پايان هر ترم.

افYزايش كYارايي آموزشYYYYي اعضYYYYYYYاي هيYYYYYYYYYأت

علمي دانشگاه،

بهبYYYود مهYYYارت هYYYاي تخصصYYYي Yذب اسYتادان ، جYا تاداناسYب ،

تجربYYYYYYه، مشYYYYYYاركت دادن در تصميم گيري هاتادان اس

تن از اسYتادان بYه فرصYت مطالعYاتي، حضYور 20اعYزام اسYYتادان حYYدا قل در يYYك سYYمينار در طYYول سYYال تحصYYيلي، برگYYزاري دو كارگYYاه روش تYYدريس بYYه

نفر براي استادان جديد االستخدام.50ظرفيت

افYزايش كYارايي مYYYYديران و

كاركنان.

بهبYYYود مهYYYارت هYYYاي تخصصYYYي مYYYديران و كاركنYYYان، ايجYYYاد نظYام مYديريت و تصYميم گYيري

YYانيينYYه ،روي انسYYرايش بYYگ سYمت عYدم تمركYز و كYاهش

تأكيYد ،اليYه هYاي تصYميم گYيريبYYYYYر ارزيYYYYYابي مYYYYYديران و

توجYYه بYYه امكانYYات ،كاركنYYان توجYYه بYYه ،رفYYاهي كاركنYYان

معيارهYاي شايسYتگي در عYزل و نصب ها.

برگYزاري دو كارگYاه سYه روزه تصYميم گYيري بYا ظYرفيت نفYر، 50 حYذف پسYت مYديريت در واحYد دانشYگاهي

اجYYازة تصYYميم گYYيري و حYYق امضYYاء بYYه ،الYYفYان مسYدؤوكارشناسYر واحYنامة ،ل هYراحي شناسYط

تجYYYارب، مهYYYارت هYYYا و شايسYYYتگي بYYYراي كليYYYة كارشناسYYYان ارشYYYد در دانشYYYگاه در سYYYال او ل، كارشناسYان در سYال دوم و كليYة كاركنYان در سYال

هاي سوم و چهارم برنامه.

پنج درصYYد رشYYد كمي

دانشجويان

رشددانشYYYجويان تحصYYYيالت تكميلي در مقابل كارشناسي

نفYYYر از مربيYYYان بYYYه 10 اسYYYتاديار، ارتقYYYاء 10جذب يYة خوابگYاه بYراي 5 دانشYجو طي 500اسYتادياري، ته 

كYYYل اس 10سYYYال، ايجYYYاد و بهYYYره بYYYرداري از مYيز مطالعYه در كتابخانYه 200آموزشYي، افYزايش

مجلYة 20هYاي دانشYگاه، درخواسYت عضYويت بYراي علمي خارجي و داخلي،

4پرسش ?بر اساس ویژگی های بیان شده،

چشم انداز تدوین شده برای دانشگاه فردوسی مشهد را

بازنگری نمایید ؟

گيري به دنبال يادگيري فرمان اول: پيش از اطالع

از محيط كسب و كار باشيد

فرمان دوم: پيش از پاسِخ به نيازهاي كشف شده

پاسِخ بازار باشيد به دنبال كشف نيازهاي بي

فرمان سوم:براي رسيدن به هدف پيش از سرعت

به فكر راههاي ميانبر باشيد

تمايز از رقبا

ارزش براي مشتري

مزيت رقابتي

ثروت براي دانشگاه

تدوین چشم انداز موجب شکل گیری

تفکر استراتژیک در دانشگاه می

گردد.

با تشکر از حضور سبز شما

/ استاد دانشگاه شهید چمران پروفسور یداله مهر علی زادهاهواز

شبکه گستران جندی شاپوردانش بنیان شرکت مدیر عامل رئیس انجمن آموزش عالی ایران