دیدگاه اول:تفریطیها - دانلود پایان نامه های ... · web viewاز...

دانلود متن کامل درdownload-thesis.com

ان نامه کارشناسی ارشد پایرشته: فقه و مبانی حقوق

عنوان پایان نامهنقش جنسیتی زنان در حقوق کیفری

استاد راهنماجناب آقای دکتر عابدین مومنی

استاد مشاورحجت االسالم والمسلمین دکتر مرتضی چیت سازیان

دانشجو…………………

سال دفاع2/6/92

1

http://download-thesis.com/


2



پایان نامه کارشناسی ارشدرشته : فقه و مبانی حقوق

عنوان پایان نامهنقش جنسیتی زنان در حقوق کیفری

استاد راهنماجناب آقای دکتر عابدین مومنی

استاد مشاورحجت االسالم والمسلمین دکتر مرتضی چیت سازیان

دانشجو.…………………

سال دفاع2/6/92

3



4



»تمامی حقوق این اثر متعلق به دانشگاهقرآن وحدیث است.«

5



م به:یتقد مرتبت محمدیحضرت ختم

وفرزندان پاك ومطهرش.|یمصطف

6



:یسپاس گزار : »من لم یشکر×قال االمام الرضا

المنعم من المخلوقین لم یشکر اللهعزوجل«.

یدیم از اساتی نمای سپاس میادام بودند.یكه قدم به قدم راهنما

م داد.یاریاز همسرم كه صبورانه ن راه مرای كه در ایاز تمام دوستان نمودند.یهمراه

7



چکیده اسالم نسبت به حقوق زن و مرد دیدگاه متساوی و متعادلی دارد. اما

شرایط و ویژگی های فیزیکی مختلف این دو جنس متعاقبا حقوق و وظایف خاصی را برای آنها به دنبال دارد؛ لذا اینجاست که ضرورت حمایت از زنان

)به دلیل نقش مهم مادری( مورد توجه اسالم قرار گرفته و نگاه جانبدارانه ی خود را در زمینه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، اخالقی

مطرح نموده. حال با توجه به اینکه زنان رسالت متفاوتی با مردان دارند الزم است بررسی شود در صورت ارتکاب جرم مجازات متفاوتی خواهند داشت یا خیر؟ دیدگاه فقهای اسالم در رویکرد به جرایم زنان نیز رویکرد

حمایتی است با این رویکرد در موارد مختلف نسبت به مجازات زنان کیفرهای متفاوتی منظور کردند که جمع آنها تفاوت در تخفیف جرایم: زنای اکراهی، قیادت و ارتداد است که در فصل پایانی رساله مفصل به بیان این

جرایم و مجازاتشان پرداخته شده است.حق، حمایت، جرم، کیفر، مجازات.کلیدواژه:

8



فهرست عنوانصفحه

15.........................................کلیات و مفاهیم: فصل اول20..............................................................کلیات1.1

20.......................................................بیان مسئله تحقیق1.1.120...........................................................سؤاالت تحقیق1.1.220..........................................................فرضيات تحقيق1.1.321........................................................ضرورت و اهداف1.1.421.............................................................پيشينه تحقیق1.1.522.................................................چارچوب نظری تحقیق1.1.6

22............................................................مفاهیم1.222..........................................................................حق1.2.123....................................................................مجازات1.2.224........................................................................جرم1.2.324.....................................................................حمایت1.2.425......................................................................برابری1.2.525.....................................................................تخفیف1.2.625.....................................................حقوق کیفری اسالم1.2.7

26................................تساوی حقوق زن ومرد: فصل دوم...دیدگاه های مختلف در خصوص برابری وتساوی زن ومرد2.127

27.............................................................زن ودیدگاه ها2.1.1دیدگاه اول:تفریطی ها.................................................2.1.1.1

28دیدگاه دوم:دیدگاه افراط گونه.......................................2.1.1.2

32دیدگاه اعتدالیون)دیدگاه اسالم در تساوی(.......................2.1.1.3

3641.................................مواردی که زن ومرد با هم مساویند2.1.244...............................................تفاوت عین عدالت است2.1.3

47...................................حقوق اختصاصی زن و مرد2.248................................................حقوق اختصاصی مردها2.2.1

قوامیت...................................................................2.2.1.148

9



سیری در قوانین مدنی ایران........................................2.2.1.250

حق تمکین...............................................................2.2.1.351

حق انتخاب محل سکونت............................................2.2.1.454

حق طالق................................................................2.2.1.554

ادله انحصارطالق به مرد..............................................2.2.1.655

تعدد زوجات.............................................................2.2.1.757

حقوق اختصاصی زن..................................................2.2.1.860

اجرت رضاع.............................................................2.2.1.960

61.......................حق دریافت اجرت جهت کارهای خانه2.2.1.1063.......................................................حق حضانت2.2.1.1164....................................................حق جنسی زن2.2.1.1265...................................................حقوق اقتصادی2.2.1.1365.................................................................نفقه2.2.1.1467...............................................................مهریه2.2.1.1569..........................................................حق حبس2.2.1.1670.......................................................حق مضاجعه2.2.1.17

70..................................................نتیجه حقوق خاص زن2.2.271........................حقوق ادعا شده ی اختصاصی مردها2.3

71....................................................................قضاوت2.3.1دالیل نقلی...............................................................2.3.1.1

7272..........................................................قرآن2.3.1.1.173........................................................روایات2.3.1.1.274.........................................................اجماع2.3.1.1.3

دالیل عقلی..............................................................2.3.1.274

75.................ناقص بودن و عدم اهلیت برای قضاوت2.3.1.2.175.........................نقد نظریه نقصان و عدم اهلیت2.3.1.2.2

10



لزوم مستور بودن و عدم اختالط با مردان.......................2.3.1.376

76..........اصل عدم جواز قضاوت زن یا اصل مأذون بودن او2.3.1.477..........................................ارزیابی اصل عدم2.3.1.4.1

78........................................................................نتیجه2.3.278...................................................................مرجعیت2.3.3

مذاق شارع..............................................................2.3.3.179

روایات....................................................................2.3.3.279

اولویت قطعیه..........................................................2.3.3.380

80.................................بررسی و نقد ادله مذکور2.3.3.3.182...........................................................حاکمیت2.4

بررسی ادله.............................................................2.4.1.182

84.......................................................نتیجه فصل2.586.....................رویکرد حمایتی اسالم از بانوان :فصل سوم

87............................................حمایت های اجتماعی3.189..................................................ادای شهادت زن ومرد3.1.1

در امور جزائی..........................................................3.1.1.189

امور مدنی...............................................................3.1.1.290

92...برخی حکمت ها راجع به تفاوت زن ومرد در پذیرش شهادت3.1.297............................................................جایگاه شهادت3.1.399........................................................................نتیجه3.1.4101......................................واجب نبودن نماز جمعه بر زن3.1.5

علت عدم الزام برخی تکالیف بر زن..............................3.1.5.1102

امام جماعت بودن زن................................................3.1.5.2103

قضای نماز پدر و مادر.................................................3.1.5.3104104......................................................................جهاد3.1.6

11



سایر قوانین جهاد و رعایت جانب زنان............................3.1.6.1106106..................................................................قضاوت3.1.7109...........................................نتیجه حمایت های اجتماعی3.1.8

110..........................................حمایت های اقتصادی3.2110.............................مالکیت و استقالل مالی زن در اسالم3.2.1

ارث.......................................................................3.2.1.1115

نفقه.......................................................................3.2.1.2117

حوزه های اختصاصی مسئولیت هر یک از زوجین در3.2.1.2.1119...........................................................محدوده خانواده

122..............................بررسی فلسفه حکم نفقه3.2.1.2.2مهریه در اسالم.........................................................3.2.1.3

122129............................................حمایت های اخالقی3.3

133.......................حمایت اخالقی اسالم از زن در نقش مادر3.3.1آیات.......................................................................3.3.1.1

133روایات....................................................................3.3.1.2

135138...................حمایت اخالقی اسالم از زن در نقش فرزندی3.3.2

آیات.......................................................................3.3.2.1138

روایات....................................................................3.3.2.2140144...................حمایت اخالقی اسالم اززن در نقش همسری3.3.3

آیات.......................................................................3.3.3.1144

روایات....................................................................3.3.3.2144147............................................حمایت های قانون از زنان3.3.4

حمایت های جزایی......................................................3.3.4.1148

148.............................................................نتیجه3.4150........................موارد تخفیف مجازات زن :فصل چهارم

12



151...................موارد تخفیف مجازات زن در بخش زنا4.1153.......................................................زنای بکر و بکره4.1.1

نقل روایات..............................................................4.1.1.1154

علت تبعید نشدن زن..................................................4.1.1.2156

156.........................................بیان نظرات فقها4.1.1.2.1حد زن زناکار بکره در قانون مجازات..............................4.1.1.3

158158..................................................زنای مجنون و صغیر4.1.2165............................................................زنای اکراهی4.1.3

تحقق اکراه در مرد....................................................4.1.3.1165

165.........................................نظرات مخالفین:4.1.3.1.1166..........................................نظرات موافقین4.1.3.1.2167............................................بررسی روایات4.1.3.1.3

168............................................................قیادت4.2169...........................................................تعریف قیادت4.2.1169.........................................................مجازات قیادت4.2.2

بیان نظرات فقها.......................................................4.2.2.1170

حد قوادی زن از دیدگاه فقها........................................4.2.2.2171

دالیل عدم مجازات.....................................................4.2.2.3172

فلسفه قیادت...........................................................4.2.2.4173

نتیجه قیادت.............................................................4.2.2.5174

174...........................................................محاربه4.3175........................................................مجازات محارب4.3.1

مستندات حکم..........................................................4.3.1.1176

176.......................تخییری یا تفضیلی بودن مجازات4.3.1.1.1جرم زن محارب از نظر فقها........................................4.3.1.2

176

13



178...............................نظرات فقها ی اهل سنت4.3.1.2.1179............................................................ارتداد4.4

180.............................................................اقسام مرتد4.4.1181..........................................................مجازات ارتداد4.4.2

مجازات های مرتده.....................................................4.4.2.1183

183..............حکم ارتداد زن از دیدگاه فقهای امامیه4.4.2.1.1184...........................تفاوت های زن و مرد در مجازات ارتداد4.4.3

185...................................اهل سنت و ادله آن ها4.4.3.1.1188......................................................................نتیجه4.4.4

189..........................ارفاقات در نحوه ی مجازات زنان4.5189....................................................................تازیانه4.5.1189.............................................................نظرات فقها4.5.2

نظرات فقهای امامیه..................................................4.5.2.1190

نظرات اهل سنت......................................................4.5.2.2191

191..................................................موارد پراکنده4.6192............................................................حد زن باردار4.6.1194....................................................مریض و مستحاضه4.6.2

نتیجه......................................................................4.6.2.1196

197...........................................................نتیجه نهاییمنابع.........................................................................................

............................................................................200

14



فصل اول

کلیات و مفاهیم

15



مقدمه از آغاز پیدایش انسان جرم و لغزش و در پی آن کیفر و مجازات پدید آمد. قوانین ومقررات کیفری هر جامعه وسیله ای است برای حفظ و حمایت از

حقوق و آزادی های فردی و اجتماعی، و نیز معیاری است برای شناخت ارزش های حاکم و طرز تلقی اکثریت مردم نسبت به ماهیت و شرایط

اعمال مجرمانه ای که ارتکاب آنها ممنوع و مرتکب مستحق مجازات است. خداوند متعال به اقتضای حکمت خویش و از سر رحمت و مهربانی، نظام آفرینش را بگونه ای قرار داده که بازتاب بد اعمال ناشایست انسان ها در جامعه آشکار شود و جامعه آن را لمس کند تا شاید از ازتکاب جرم وگناه دست بردارند، مثال دزدی، امنیت اقتصادی را برهم می زند و بی بندوباری

در1جنسی به کیان خانواده و سالمت و بقای نسل آدمی زیان می رساند. شریعت اسالمی نظام کیفری وشناسایی جرائم مبنای اخالقی دارند اسالم در جهت رشد وتعالی شخصیت فردی ازطریق ممنوع کردن کارهای ضد

اخالقی و شناسایی آن به عنوان جرم وتعیین کیفر برای آن موانع بازدارنده ای از ارتکاب آن پیش بینی کرده است زیرا اسالم برای بازداشتن

افراد از کارهایی که به انحطاط روحی خود فرد وضررهای دامنه دار اجتماعی می انجامد صرفا به پند و موعظه اکتفا نکرده است. در اسالم با

اعالم اینکه هر فعل حرامی جرم است راه انجام هرعملی که به سقوط شخصیت فرد بیانجامد را بسته است. اجرای کیفرهای اسالمی بازتاب و انعکاس انتقام جویی فرد یا جماعتی نیست که قانون را به نفع خود وضع

کرده باشند بلکه برای تامین مصالح عمومی و اعتالی کلمه حق است بر این اساس خداوند برای اداره صحیح نظام بشری، احکامی را فرض نموده است که با اجرای آن، اصل حیات، عرض و مال، آزادی فردی اجتماعی، و

امنیت، از آسیب اخالل ران و اضرار آنان که موجب فساد در زمین است مصون داشته شده و در قبال تهمت ها و افتراها تضمین می گردد که این امر در حکومت اسالمی زیر بنای مهم اجتماعی صلح و امنیت محسوب

اسالم برای تهذیب نفوس، پاسداری ازمصالح امت و بسط2می شود. عدالت، امنیت اجتماعی، حفظ نظام و ارزش های جامعه شیوه هایی را به

. نوبهار، رحیم، اهداف مجازاتها در جرائم جنسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسالمی،1.82زمستان

.1388، دفتر نشر معارف، حقوق زنان برابری یا نابرابری. عالسوند فریبا، 2

16



کار گرفته است که در آخرین مرحله نوبت به اجرای مقررات جزایی و اقامه حدود و تعزیرات می رسد. بنابراین هدف اسالم از کیفر گنهکار و

جنایتکار زجر و تعذیب مرتکبان و تشفی خاطر اولیای دم ومانند این امور و تهذیب اخالق مجرم، بوجود آوردن جامعه سالم ونیست بلکه غرض تأدیب

حفظ و حمایت مردم از شرور مفاسد اجتماعی و نگاهداری آنها از سقوط در پرتگاه های رذایل اخالقی است. این موضوع را از مسئله توبه که یک امر

مشترک بین زن ومرد می باشد می توان فهمید، یعنی اگر هدف صرف تعذیب گنهکار بود موضوع مهمی مانند توبه که باعث سقوط مجازات

می شود در قوانین کیفری اسالم وجود نداشت پس توبه با رویکرد اینکهمجازات هدف نیست و هدف بازسازی است وضع شده است.

می توان نتیجه گرفت که حدود و قوانین کیفری اسالم برای تضمین نظم و امنیت و پاسداری ازحقوق خدا و بشر و پیشگیری از مفاسد و ظلم و

تعدی وضع گردیدند و برای رسیدن به این غرائض الزم است در اجرای آنها عدالت رعایت گردد. مقصود از عدالت در این مقام، تساوی همگان در

برابر قانون است شأن و منزلت و جنسیت افراد در اجرای قوانین کیفری همانطور که در فصول آینده بیان می گردد قوانین و1اسالم دخالتی ندارد.

احکام تشریع منطبق با تکوین است و این هماهنگی را باید درجمیع تکالیف و وظایف محوله به عهده زن ومرد و نیز در تفاوت میزان مجازات آنها در جرائم، یکسان پیگیری کرد ازآنجائیکه زن یا مرد بودن در نظام ارزشگذاری اسالمی مالک برتری نیست و هر دو در انسانیت مشترک، وهر دو موظف به پیمودن مسیر تکامل و رشد می باشند و مالک ارزش نیز تقوا است. لذا زن و مرد را در اکثر تکالیف مشترک و در میزان مسئولیت وپاسخگویی به

تعدی ازموازین مساوی میابیم. در بسیاری ازعناوین مجرمانه که در قرآن و سوره مائده39روایات آمده تفاوتی بین زن ومرد وجود ندارد مانند آیه

)دست زن و مرد دزد را به کیفر اعمالشان ببرید این عقوبتی است که خدا برای آنها مقرر دانسته و خدا مقتدر و داناست( هر دو بطور مساوی

اصلمشمول وعده عذاب قرار گرفته اند، بدون اینکه کمترین تفاوتی باشد. و اساس اسالم برپایه ی مساوات است اما زن ومرد از لحاظ آفرینش

تفاوت ها ی کلی باهم دارند. تفاوت های جنسی و روحی زن و مرد در موارد

.1382تهران، خط سوم، حقوق جزای اختصاصی اسالم، . مومنی، عابدین، 1

17



خاص پایه و مبنای حقوق اختصاصی و وظایف خاص زن ومرد را تشکیل می دهد مسلم است که با اختالف در طبیعت نباید انتظار داشت که در

تمامی حقوق و احکام و نیز مجازات برابر باشند. در بحث مسئولیت کیفری، قاعده کلی بر این پایه استوار است که جنسیت زن تأثیری در مسئولیت

کیفری او نداشته و حتی سبب تخفیف این نوع مسئولیت نمی شود بنابراین زنان همانند مردان در قبال اعمالی که دارای خصیصه ی کیفری است

مسئول و قابل مجازات شناخته می شوند گرچه زن ومرد در بیشتر خطابات و احکام و حتی مجازات ها مشترک هستند اما در قوانین کیفری اسالم

مواردی مشاهده می شود که احکام جزایی زن ومرد متفاوت می باشد و فقه جزایی در این موارد ارفاقی به زن قائل شده است، و موارد ارفاق نیز

منحصر به مواردی است که ساخت جسمی و بافت روحی زن در تحمل تکلیف با مرد متفاوت است، اکنون وقتی به بررسی قوانین کشورهای

مختلف که تحت تأثیرلزوم تشابه رفتار با زن ومرد در همه موارد می باشند نظری گذرا بیفکنیم درمیابیم که خصوصیات جنسی زن به عنوان عاملی

برای ارفاق و تخفیف در مسئولیت کیفری زن و میزان مجازات او در مقایسه با مرد شناسایی نشده و تنها در نحوه ی اجرای مجازات ها است که

فرقهایی بین زن و مرد قائل شده اند اما این مبنایی نیست که مورد قبول قوانین کیفری و حقوقی اسالم قرار گرفته باشد در دیدگاه اسالمی کل

هستی به روی کمال روان است و همه اجزاء عالم دریک ارتباط مناسب در جهت هدف کلی کمال قراردارند قوانین و دستورات اسالمی و از جمله

جزائیات اسالمی نیز در همین راستا و در خدمت همین هدف قرار دارند لذا برای شناخت جهت صدور این قواعد و مقررات باید جهت تکوین را

شناخت. تفاوت های موجود در مجازات زن و مرد در بعضی از جرائم را باید در مجموعه دیدگاه اسالم به هستی موجودات، انسان و زن و مرد و

تفاوت های ضروری آنان برای خلق نظام احسن مورد بررسی قرار داد. آنچه از مطابقت قوانین شرع با ویژگی ها واستعدادهای تکوینی زن بیان شد

امری است عمومی و فراگیر که در تمام شئون دارای مصداق و قابل پیگیری است، از جمله در مسائل حقوقی و جزائی که زنان دارای احکامی

متفاوت با مردان می باشند. و آنچه در رساله حاضر در صدد آنیم بررسی مواردی از حدود اسالمی است، که زن دارای مجازاتی متفاوت با مرد است.

18



تفاوت در مجازات در بعضی موارد در نحوه ی اجرای مجازات، و گاهی در نوع مجازات می باشد و جهت گیری این تفاوت نیز در مسیر ارفاق به زن و نفی مجازات هایی از اوست که برای مرد در ارتکاب همان جرم مقرر شده است. یعنی تخفیف به زن در مقایسه با کیفری است که در همان جرم برای

مرد تعیین می شود ومنظور بررسی عوامل مخففه ای که مجازات را از میزان اولیه به مقدار کمتری کاهش می دهد مراد نبوده است. هم چنین

مواردی مانند مرض. الزم به توضیح است که مرض موردی است که باعث تعویق مجازات تا زمان بهبودی می باشد، و از مسائل مشترک در تخفیف

است، فرقی نمی کند مریض زن باشد یا مرد، که شامل بحث نمی شود. در عنوان رساله عبارت )حقوق کیفری( وجود دارد، کیفرهای اسالمی در چهار

بخش اعمال می شود: که مجازات معینی است که حد اعلی و ادنی ندارد و به خاطرالف( حد:

مصالح عمومی و دفع فساد و سالمت جامعه وضع شده اند و اکثر آنها قابلاسقاط نمی باشند چون غالبأ حق الله است.

که از موارد حق الناس و در جرائم منجر به قتل و یا جرحب( قصاص: اعضاء قابل اجرا است. این کیفر نیز حد اعلی و ادنی ندارد و ار طرف

صاحب حق قابل اسقاط است. مجازات مالی است که در صورت تراضی می تواند در مواردی کهج( دیه:

حکم به قصاص می شود جایگزین قصاص گردد و در مواردی نیز خودت ابتدا منشاء کیفر مجرم می باشد، دیه نیز از حق الناس و قابل اسقاط

می باشد. تعزیر مجازات جرائمی است که در شرع مقدس برای آن د( تعزیر:

میزان معینی از مجازات مقرر نشده است و تعیین آن به صالحدید حاکممی باشد.

در تعقیب هدف رساله که ذکر و بررسی مواردی می باشد که در آن زن در جرم مشابه با مرد به میزان کمتری از مجازات محکوم شود در قصاص

و دیات چنین موردی وجود ندارد و لذا به طور طبیعی از محدوده بررسی به کنار می رود. در تعزیرات نیز چون از قبل برای هر جرم میزان معینی از

مجازات پیش بینی نشده نمی توان به بررسی و تحقیق پرداخت و این قاضی است که با توجه به شرائط جرم و مجرم کیفر مناسب را معین

19



می کند بنابراین چنین بررسی هایی تنها در محدوده حدود که دارایمجازات های از پیش تعیین شده است قابل انجام وپیگیری است.

دراینکه اسباب حد چند امراست، نظرات مختلف است اما اکثر فقهای بزرگ اغلب در کتاب های خود هنگامی که از حدود نام برده اند جرم های زنا،

لواط، مساحقه، قیادت، قذف، شرب، سرقت، محاربه را به طور صریح تحت عنوان حد ذکر کرده اند وپاره ای جرم های دیگر از قبیل ارتداد را تحت

عناوین دیگری از قبیل )کیفرهای گوناگون( یا) خاتمه در کیفرهای دیگر( مورد بحث قرار داده اند به هر حال ارتداد چه جزء حدود باشد چه نباشد در

ماهیت قضیه تفاوتی پدید نمی آورد زیرا ارتداد درهر یک از اقسام آن درمرد یا زن کیفر مشخص و معینی دارد که فقهای شیعه به آن قائلند و از

1این لحاظ با حدود تفاوتی ندارند.

1

کلیات1.1

، بررسی تطبیقی ارتداد ار نظر فقه شیعه و مذاهب اربعهفروحی، محمود رضا،، 1.2زنجان، نیکان کتاب، ص

20



بیان مسئله تحقیق1.1.1 در بحث مسئولیت کیفری قاعده کلی بر این پایه استوار است که جنسیت

زن تأثیری در مسئولیت کیفری او نداشته و حتی سبب تخفیف این نوع مسئولیت نمی شود بنابراین زنان همانند مردان در قبال اعمالی که دارای

خصیصه کیفری است مسئول و قابل مجازات شناخته می شوند اما در قوانین کیفری اسالم مواردی مشاهده می شود که احکام جزایی زن و مرد

متفاوت می باشد که این احکام مربوط به باب حدود می باشد در این تحقیقبه بیان این احکام و موارد آن پرداخته می شود.

سؤاالت تحقیق1.1.2 ـ در نظام حقوقی اسالم به جنبه جنسیتی در حقوق تا چه اندازه توجه1

شده است؟ ـ آیا تفاوت های حقوقی زن ومرد در نظام حقوقی اسالم ریشه جنسیتی2

دارد؟ـ مبنای تفاوت حقوقی زن ومرد در نظام حقوق اسالم چیست؟3 ـ چه آثاری بر تفاوت های حقوقی زن ومرد در حقوق جزایی مترتب4

می گردد؟

فرضيات تحقيق1.1.3 ـ در قانون مجازات اسالمی که به تبعیت از فقه شیعه امامیه می باشد1

تفاوت هایی در اعمال مقررات کیفری بین زن و مرد وجود دارد که موارد معدودی می باشند همچنانکه در اعمال

مقررات مدنی نیز برخی تفاوت ها بین زن و مرد به چشم می خورد. ـ اصل و اساس اسالم بر پایه مساوات می باشد اما زن و مرد از لحاظ2

آفرینش تفاوت های کلی با هم دارند. تفاوت جنسی و روحی زن ومرد در موارد خاص پایه و مبنای حقوق اختصاصی وظایف خاص زن و مرد

21



راتشکیل می دهد مسلم است که با اختالف در طبیعت نباید انتظار داشتدر تمامی حقوق و احکام و نیز مجازات )در پارهای موارد( برابر باشند.

ـ در بعضی از احکام کیفری اسالم تفاوت هایی در مجازات بین زن ومرد3 مشاهده می شود در حدود کیفر زن مالیم تر از مرد لحاظ شده غالبا جانب

نظر به اینکه زن نقش مادر و همسری دارد تکلیف اجتماعی او سبک تر قرار داده شده، می توان گفت مبنی تفاوت بیشتر به جنبه حمایتی اسالم از

زنان بر می گردد. ـ آثار واضحی بر تفاوت حقوق جزایی بین زن ومرد مترتب می گردد که4

همان بحث مورد نظر و تخفیف در کیفر بعضی مجازات ها می باشد در کیفر مجازات در بعضی موارد در نحوه اجرایی مجازات و گاهی در نوع مجازات

برای زن بنابر زن بودن ارفاق یا تخفیف در احکام جزایی مشاهده می شود.

ضرورت و اهداف1.1.4 هدف از این تحقیق بیان مصادیق و مبانی تفاوت حقوق زن ومرددر باب حدود است )مجازات( و تالش می شود ضمن بررسی در حقوق کیفری با

فقه نیز مورد مطابقت قرار گیرد.

پيشينه تحقیق1.1.5 در کتب قانون مجازات اسالمی مسئله جرائم و کیفر آنها بیان شده کتبی که

صرفا به بحث درباره تخفیف مجازات در مسئله جنیت بپردازد مشاهده نکردم در بعضی از پایان نامه ها وکتاب ها در بخش هایی به این موضوع

اشاره شده که مورد استفاده قرار گرفت از جمله کتاب های حقوق جزایاختصاصی اسالم )عابدین مومنی(، شخصیت وحقوق زن )مهدی مهریزی(.

پایان نامه ها: پایان نامه ها ی مرتبط بررسی فقهی حقوقی وجوه اختالف احکام مردوزن در حقوق کیفری، بررسی موارد برخورداری زناز تخفیف در

جزای اسالمی.

22



چارچوب نظری تحقیق1.1.6 پایان نامه پیش رو از چهار فصل تشکیل شده که در فصل اول به بیان

کلیات و تبیین مفاهیم و واژه های کلیدی و محوری پایان نامه پرداخته ایم در فصل دوم به طور مبسوط به بیان حقوق خاص هر یک از زن و مرد و

اشتراکات و تفاوت های خقوقی آن ها پرداخته ایم. فصل سوم انواع حمایت های اسالم از زنان بیان شده و در فصل آخر به موارد برخورداری

زنان از تخفیف در مجازات پرداخته شده ، روش تحقیق در این پژوهشکتابخانه ای و تحلیلی است.

مفاهیم1.2 در آغاز کار، به مفهوم شناسی واژگان کلیدی، که تا فصل آخر با آن ها سر و

کار داریم خواهیم پرداخت. مفاهیم اصلی به کار رفته در این رسالهعبارتند از:

حق1.2.1 تعریف لغوی: در لغت به معنای، ثابت و ضد باطل است. همچنین در لغت،

به معنای صواب، حقیقت، سزاوار، اسالم، واجب، مرگ و غیره آمده1است.

تعریف اصطالحی: در فقه، اصطالحا نوعی سلطنت است بر چیزی متعلق به عین، مانند حق تحجیر، یا متعلق به غیر عین، چون حق خیار، یا

سلطنت متعلق به شخص، مانند حق قصاص. پس حق، مرتبه ی ضعیفی از ملکیت است، بلکه نوعی از ملکیت است. بنابراین حق، عبارت است از هر

امر ثابت، اعم از واقعی و نسبی. پس خدا را حق گوئیم، زیرا ثابت و و اقعی است. وقرآن را حق گوئیم، به اعتبار ثبوت آن از طرف خدا. و کاری

که واقع و ثابت می شود، حق می گوئیم، زیرا عقل مایه ی ثبات و بقاء

،1378انتشارات اعظم بناب، مینولوژی حقوق جزای اسالمی، . ارجمند، دانش جعفر، تر1.112ص

23



چیز هاست. در میان فقهای شیعه، شاید نخستین تعریف اصطالحی حق از باشد. وی می گوید: حق، عبارت است از نحوه ای از&محقق شیخ انصاری

سلطه و توانایی، که در پرتو آن صاحب حق می تواند مصلحتی را برای خود در حاشیه ی خود بر مکاسب شیخ&بدست آورد. آیت الله محمد کاظم یزدی

می گوید: حق، مرتبه ی ضعیفی از ملکیت، یا نوعی از ملکیت&انصاری است. و در جائی دیگر می فرمایند: حق، نوعی از سلطنت است، یعنی

قدرت بر تصرف یا اعمال یا به دست آوردن چیزی است که قانون آن را به شخص یا اشخاص معینی، اعطاء کرده است. مانند حق قصاص، آیت الله

خمینی می فرمایند: حق، یک ماهیت اعتباری است، که در پاره ای از موارد عقالئی، و در برخی از موارد، شرعی است. مانند اعتباری بودن ملکیت، و حق، از احکام وضعی است. و بی گمان دارای یک ماهیت است، در همه ی

افراد و مصادیق گوناگون آن. و می توان آن را مشترک معنوی دانست، میان مصادیقی که دارا است. بین حق و حکم فرق وجود دارد. جمع حق،

حقوق است. حقوق در شرع مقدس اسالم، تقسیم می شود به: الف( حقوق الهی یا حق الله. ب( حقوق مردم یا حق الناس. ج ( حقوق مشترک

1بین حق الله و حق الناس.

مجازات1.2.22تعریف لغوی: پاداش نیکی یا بدی را دادن، سزای بدی را دادن.

تعریف اصطالحی: واکنش سرکوب گرانه ای است که دولت در برابر ارتکاب جرم از خود نشان می دهد پیداست که ما در مقام به دست دادن تعریفی کامل از مجازات، که خود مناقشه برانگیز است، نیستیم. روشن

ساختن معنای مجازات در این جا، از آن رو با اهمیت است که در ادبیات دینی افزودن بر مجازات به معنای پیش گفته مفاهیمی دیگر نیز وجود دارد.

در متون اسالمی، آثار گوناگونی که بر گناه و نافرمانی خداوند مترتب می شود کیفر و عقاب و مجازات نامیده شده است که در پژوهش حاضر

.113ـ 112، پیشین، ص مینولوژی حقوق جزای اسالمی. ارجمند دانش، جعفر، تر1 ، ص1345، تهران ، انتشارات امیر کبیر،3 ج جزا و مجازات قانونی،. معین، محمد، 2

3866.

24



اصطالحی که در حقوق1این مفهوم از عذاب و کیفر موضوع بحث نیست. جزای اسالم برای مجازات وضع گردیده و استعمال می شود عبارت است

از حد که جمع آن حدود است و آن کیفر هایی است که شارع مقدس و کتاب و سنت در مقابل برخی از گناهان کما بلکه احیانا کیفا تعیین نموده

است. گناهانی که کیفر آن از طرف شارع مقدس تعیین شده است و عبارتند از: زنا، سحق، قیادت، قذف، نوشیدن مسکر، دزدی، محاربه، ارتداد

2و چند گناه دیگر.

جرم1.2.3 تعریف لغوی: در لغت به معنای قطع کردن است. یا به قول راغب

اصفهانی، اصل جرم عبارت است از کندن و قطع درخت از میوه، و آنگاه برای هر کسب و کار زشت و مکروه، به طور استعاره به کار می رود. و به

3معنی وادار کردن به کاری ناپسند، نیز هست.

تعریف اصطالحی: اصطالحا جرم در فقه عبارت است از انجام دادن فعل، یا بر زبان راندن سخنی که اسالم آن را حرام شمرده است،. و بر

فعل آن کیفری مقرر داشته است. یا ترک فعل یا قول، که قانون اسالم آن را واجب شمرده است، و بر ترک آن، کیفری مقرر داشته است. برخی از فقهاء جرم را مترادف جنایت می دانند. اما جرائم را می توان به اعتبار

مجازات معین شده در شرع اسالم، به چهار قسمت تقسیم کرد: الف( جرایمی که مجازات آن ها حد است. ب( جرایمی که مجازات آن ها قصاص

است. ج( جرایمی که مجازات آن ها دیه است. د( جرائمی که مجازات آن ها4تعزیر است.

حمایت1.2.4

.23 پیشین، ص اهداف مجازاتها درجرائم جنسی،. نوبهار، رحیم، 1.286و 285مقاالت حقوقی، . گرجی، 2.73، پیشین، ص مینولوژی حقوق جزای اسالمی. ارجمند دانش، جعفر، تر3. همان.4

25



تعریف لغوی: حمایت، نگهداری کردن و دفاع کردن از کسی، پشتیبانی1کردن.

برابری1.2.52تعریف لغوی: یکسانی و تعادل، مساوات، هم تایی و هم سنگی.

واژه برابری خود به تنهایی تعریف خاصی به لحاظ اصطالحی ندارد بلکه در کنار واژگان دیگری معنا می یابد مانند برابری نژادی، برابری تباری کهمعنای مورد نظر در این رساله برابری حقوقی وبرابری جنسی می باشد.

تعریف اصطالحی: برابری جنسی: زن ومرد هم در احراز همه مقامات باحقوق اجتماعی برابرو هم به عنوان فرد شهروند برابرند.

برابری حقوقی: همه شهروندان را از تبعیض های جامعه ی مبتنی بر رتبه در روزگار کهن می رهاند و در همان حال برخورداری یکسان همه ی آنان را

از برخی حقوق اساسی و تضمین شده در قانون در بردارد و در بردارنده ی3برابری در همه ی حقوق اساسی مندرج در قانون اساسی است.

تخفیف1.2.6 می توان دید:سبک کردن ،کاستن،4 آ نچه در باره ی تخفیف در فرهنگ لغت

6 و تساهل5مختصر ساختن می باشد به این معنا می توان در معنای تسامح نیز آن را مشاهده نمود. ونیز در جایی دیگر می توان تخفیف را به معنای آ رامش وتسکین مشاهده نموداز این رو مقصود از تخفیف در این نوشته احکامی است که در مقایسه با مرد نسبت به زن سبک تر وآسان تر گرفته

شده است که می توان در این معنا مترادف با امتیاز نیز دانست.

. 806، ص 1، انتشارات امیر کبیر، جفرهنگ عمید. عمید، حسن، 1353 پیشین، ص فرهنگ اصطالحات معین،. معین، محمد،2 انتشارات کیهان، صدایرة المعارف تطبیقی علوم اجتماعی،. شایان مهر، علیرضا، 3

512..418 پیشین، ص فرهنگ عمید، عمید، حسن، 4.433. همان، ص 5. همان.6

26



حقوق کیفری اسالم1.2.7 مجموعه احکامی است که به طورعمده در ابواب حدود، قصاص، و دیات به

تفضیل بیان شده است که مقصود در رساله حاضر بخشی از حدود 1می باشد.

.17پیشین، ص اهداف مجازات ها در جرائم جنسی، . نوبهار، رحیم،1

27



فصل دوم

تساوی حقوق زن ومرد

28



2 دیدگاه های مختلjjف در خصjjوص برابjjری وتسjjاوی زن2.1

ومرد

زن ودیدگاه ها2.1.1 اصوال تعدد و تصور نظریات ودیدگاه هانسبت به تمام مقوالت هستی بیانگر

اختیار وتسلط عملی انسان در شناخت ومعرفت طریق و روش حیات درجهان است واساسا شناخت هر مقوله نیزمتوقف بر شناخت اجزا دیگر جهان مجموعه است وشاید بتوان ادعا کرد که زن در طول تاریخ عالوه بر

داشتن بیشترین سهم را در شناخت اجزاء جهان بسیاری از نظرات متشتت ومختلف را نیز به خود اختصاص داده است ابتدا قبل از بیان نظریات

ودیدگاه ها نسبت به زن برای بیان چگونگی صحت وسقم آن نیاز به فهم1ودرک منشاء پیدایش اینگونه نظریات خواهیم داشت.

عالوه بر این حقوق زن ومرد در اسالم همواره مورد بحث جوامع مختلف ونهادهای بین المللی بوده وافکار عمومی جهانیان همیشه متوجه این بوده که آیا در اسالم حقوق زن ومرد عادالنه می باشد یا اینکه حقوق زن کمتر از مرد

بوده واسالم چنان اهمیتی به حقوق زن نمی دهد ودر اجرای قوانیناسالمی حقوق زن پایمال می گردد.

از طرف دیگر همه ی مردم اسالم را دین مساوات و برابری می دانند و چطور ممکن است دینی که به مساوات وبرابری معروف است و برای

برپایی عدالت آمده بین زن و مرد تبعیض قائل شود و برای آنان حقوقی غیر عادالنه و احکامی تبعیض آمیز معرفی کند و از این جهت مورد انتقاد و

حمله جوامع مختلف غیراسالمی خصوصا غربی ها قرار گیرد و وسیله ای برای کسانی که از عدالت چیزی جز لفظ آن نشنیده اند در مقابل اسالم این

.10، ص 1373، انتشارات مولف، زن در نظام هستی. صالحی، صالح الدین، 1

29



دین کامل و مکتب عدالت سرطغیان واعتراض بلند کرده و خود را منادیبرابری وعدالت واسالم را دینی تبعیض آمیز معرفی کنند.

بهتراست قبل از هر چیز دیدگاه های مختلف راجع به تساوی و برابری را1تفکیک کرده وموضوع بحث را تنقیح نماییم.

دیدگاه اول:تفریطی ها2.1.1.1 دیدگاهی وجود دارد که زن را نه بعنوان انسان ـ باخصایص کاملش ـ بلکه

بعنوان »زن« وبعنوان موجودی با کارکردهای خاص جنسیتی می نگرد وطبعا در این دیدگاه، زن به لحاظ محدودیت های فیزیولوژیکی که دارد،

2بعنوان»جنس دوم« تلقی می شود.

تاریخ بشریت شاهد صدها رای متفاوت ومتناقض در باب شخصیت انسانی زن، جایگاه و حقوق وی بوده است، این آرا که به ادیان

ودانشمندان بشری منسوب است تنها نظریه های ذهنی ودور از زندگی نبوده بلکه پایه ومبنای رفتار مردان نسبت به زنان یا برگرفته از رفتار آنان

بوده است. در اینجا نخست اشاره ای گذرا به دیدگاه برخی از اندیشمندان وملل

3می کنیم.

چون بنای بحث های ما درباره مسائلی که مطرح می سازیم براجمالاست مختصرا بحث می شود.

در این میان مکاتب باستان و دانشمندان قدیم کم نیستند مکاتبوکسانی که زن را در مرتبه انسانی همتای مرد نمی دانند.

اساسا از دیدگاه تاریخ زن محکوم به نقض قوه عاقله است و عملکرد تاریخ نیز در مواجه با فعلیت بخشیدن به این حکم طبیعی آفرینش عبارت

بود از اینکه )زن در گذشته از جنبه های مختلف، جنس پست تر از مرد بود و برای اثبات این مدعی دالئل عدیده ای مطرح می ساختند می گفتند اینکه زن

از مرد ضعیف تر است یک قانون طبیعی ومسلم هستی است وبنابراین همین اصل زن باالجبار تحت انقیاد مرد قرار می گرفت و با ازدیاد خشونت،

موسسه فرهنگی وهنری ضریحبرابری زن ومرد در اسالم وغرب، . ناظمی ، غالمرضا، 1.13، ص 89آفتاب، بهار

.14. ص 1375، انتشارات اطالعات، زن. کدیور جمیله، 2 تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی،شخصیت و حقوق زن،. مهریزی، مهدی، 3

.16، ص 1382

30



عینیت بیشتری به این قانون طبیعی می بخشیدند، مرد به هیچ عنوان حاضر1نبود مقام زن را باال برده ویا خود را به اندازه زن تنزل دهد.

در یونان باستان برخی بر این اعتقاد بودندکه زنان پلیدتر وخوارتر ازحیوانند، وحتی زن را از سالله شیطان می دانستند.

سقراط فیلسوف بزرگ یونان وجود زن رامنشا انحطاط بشریتمی دانست.

ارسطو براین باور بود که زن چیزی نیست مگر مرد ناکام، خطایطبیعت وحاصل نقصی در آفرینش.

به عقیده ارسطو، طبیعت آنجا که از آفریدن مرد ناتوان است زن را می آفریند.زنان وبندگان بنا برطبیعت، محکوم به اسارتند وهرگز سزاوار در

2کارهای عمومی نیستند.

در اسطوره های چینی چنین آمده است: وقتی خداوند خواست زن را بیآفریند، دریافت که مواد آفرینش در خلقت مرد به اتمام رسیده است در

برابر این شکل، چنین اقدام کرد که ضایعات پراکنده به هنگام افرینش3مرد، زن را بیافریند.

همیشه در ادبیات آنان زن نازلتر از مرد معرفی گردیده وهیچگونه حقی را نداشته است حتی نسبت به فرزندش، ومرد در قبال زنش تعهد داده و مسولیتی نداشت وهرمواقع می توانست از او سلب حیثیت می کرد واو را می فروخت واز این مسائل عجیب تر این بود که برای کفش دختران چینی

در آن کشور قالب های فلزی مخصوصی ساخته بودند و اجازه نمی دادند که پای دختر از حد معینی بیشتر رشد نماید و به همین دلیل پای زنان چینی

رشد طبیعی نداشت. در آئین هند و نیز زنان دارای سرنوشت مشابه سرنوشت چینی ها بودند.

از سنت های زشتی که میان هندوان نسبت به زن وجود داشت مسئله ساتی بود، یعنی سنتی که به موجب آن زنی که شوهرش مرده وجسدش را

سوزانیده اند بایستی پهلوی شوهرش سوخته شود. بانو پروفسورآند)ANDRدرکتاب وضع زن دردها براتا می نویسد: هیچ مخلوقی گناه کارتر از)

زن نیست،آتش افروز است، زن لبه تیغ است در حقیقت زن همه این چیزها

.15 پیشین، ص زن در نظام هستی،. صالحی، صالح الدین،1.43، ص 1،ج1384، انتشارات روز نو،بازپژوهی حقوق زن. قربان نیا، ناصر، 2.19 تهران،پیشین، ص شخصیت و حقوق زن،. مهریزی، مهدی، 3

31



را دارد ـ مردان نباید آنها را دوست داشته باشندوحتی طبق دستور کتاب (در این آئین، زن نباید هیچ وقت در جستجوی استقالل باشد وMANOمانو)

و147هیچ وقت نباید کاری را بدلخواه خودش انجام دهدو بتصریح جمله های مانو تاکید شده که هیچ وقت زن استقالل ندارد وحتی بعد از مرگ140

اربابش، باید تابع پسران ارباب باشد وباالتر می گفتند که زن روح گناهکاری1است که متولد می شودو نوعی تناسخ را باور داشتند.

در روم قبل از میالد دختران و زنان کنیز و بدبخت بودند و مانند اشیا وحیوانات خرید وفروش می شدند و از مقام حقوق اجتماعی خود محروم

بودند نه ارث می بردند و نه می توانستند مالک چیزی باشند. در اروپای غربی و قرون وسطی زن را بازیچه مرد و او را رفیق مار

وشیطان می دانستند وعقیده داشتند که زن برای بقای نسل انسان به شکل2آدمی در آمده.

مسیحیت کلیسایی نیز متأثر از آئین یهود ودیدگاه های رومی و یونانی، زن را عامل گناه انسان اولیه می دانست. به اعتقاد مسیحیان گناه اولیه آدم سبب شد که این گناه درگوهر همه انسان ها سرشته شود، بنابراین همه

با گناه متولد می شوند و بدین ترتیب÷ومریم×انسان ها بجز عیسی مسیح نقش زن)حوا( در گناه تمام انسان های روی زمین مشخص می شود و از

این رو خداوند درد و رنج بارداری و زایمان و نیزانقیاد زن در برابرشوهر را بعنوان مجازات بر حوا قرار داد. مذموم بودن ازدواج در میان روحانیان مسیحی ومیل به تجرد نیز از پلید بودن ارتباط با زنان ناشی می شود.

توماس آکویناس پرآوازه ترین دانشمند مسیحی در قرون وسطی نیز بر این باور بود که زن با نخستین مقصود طبیعت یعنی کمال جویی منطبق نیست،

3بلکه با دومین مقصود طبیعت یعنی بدشکلی وفرتوتی انطباق دارد.

آگونتین قدیس می گوید: زن حیوانی است که نه استوار است و نه ثابت قدم بلکه کینه توز است و زیانکار و...منبع همه مجادالت و نزاع ها و

4بی عدالتی ها و حق کشی ها.

،1365 هـ، چاپ گوته، 1400. مردانی، خیرا...، حقوق زن از نظر تاریخ ملت و اسالم، 1.8و7ص

،1383 حوزه الزهراء ری، پایان نامه بررسی فمنیسم در ایران،. پور محمدی، فاطمه، 2.17ص

.43، پپیشین، ص بازپژوهی حقوق زن. قربان نیا، ناصر، 3.21 پیشین، ص شخصیت و حقوق زن تهران،. مهریزی، مهدی،4

32



کلیسای کاتولیک اعتقاد داشت به استثنای حضرت مریم روح زنان حالتی بین انسان وحیوان دارد هانری هشتم پادشاه انگلستان هم در حکمی اعالم کردکه زنان و دزدان ازخواندن کتاب مقدس محروم هستندحتی اندیشمندان

بعد ازنهضت های علمی و خلقی اجتماعی و طرح مسائل18و17قرن حقوق بشر امداد آزادی خواهانه خود را مخصوص مردان می دانستند نه زنان چنانچه نگاه این نویسندگان به ران جنس مونث در درجه دوم بود.

ژانژاک روسو درکتاب »امیل« از تفاوت های دو جنس دفاع می کند و براین عقیده پای می فشارد که زنان بطور طبیعی وابسته به مردان اند. در نگاه

روسو زنان فاقد ویژگی های شهروندی اند یعنی خصوصیاتی مانند عقل، نیرو،خرد، خودمختاری، طبیعتا مردانه اند.

همچنین مونتسکیو نویسنده شهیر فرانسوی در کتاب »روح القوانین« زنان را موجوداتی با روح های کوچک و دارای ضعف دماغی متکبر و

1خودخواه معرفی می کند.

قابل انکار نیست که چنین افکار انحرافی وجاهالنه نسبت به زن در مشرق زمین ومیان مسلمانان نیز وجود داشته است.استاد مطهری درباره

سبقت غربی ها چنین می گوید: »ناقص الخلقه بودن زن پیش از آنکه در میان مردم مشرق

زمین مطرح باشد، درغرب مطرح بوده است. غربیان در طعن به زن و ناقص خواندن وی بیداد کرده اند.گاهی از زبان مذهب وکلیسا گفته اند »زن آخرین موجود وحشی است که مرد اورا اهلی کرده است«،»زن برزخ میان حیوان وانسان

2است«و...«.

فقیهان نیز گفته های بسیار در این باب دارند. درشمار ابلهان وکودکان قرار دادن زنان غالب دانستن فسق برآنان، آنان را ناقص درعقل و کماالت

معنوی دانستن و...از این قبیل است.در میان مسلمانان نیز عقیده های متفاوتی درباره زنان رایج است.امام غزالی در»نصیحه الملوک« گفته

است:چون حوا در بهشت نافرمانی کرد واز ان درخت گندم خورد، حق تعالی زنان راهشت ده چیز عقوبت فرمود کرد: بدان که جملگی خوی زنان

برده گونه است وخوی هریک به صفت چیزی از حیوانات ماننده است یکی.20 پیشین، صپایان نامه بررسی فمنیسم در ایران«،. پور محمدی، فاطمه، »1.44 پیشین، ص بازپژوهی حقوق زن، .قربان نیا، ناصر،2

33



چون خوک، دوم چون بوزینه سه دیگر چون سگ، چهارم چون مار، پنجم چون اشتر، ششم چون کژدم، هفتم چون موش، هشتم چون کبوتر، نهم چون روباه، دهم چون گوسفندو...وزنی که خوی گوسفند دارد مبارک بود

همچون گوسفند که اندر همه چیزهای وی منفعت ی ابی، زن نیک همچنین با1منفعت بود.

.23 پیشین، ص شخصیت و حقوق زن،. مهریزی، مهدی، 1

34



فهرست منابعالف( فارسی

قرآن کریم . الهی قمشه ای، مهدی چاپ اول، ترمینولوژی حقوق جزای اسالمی،ارجمند، دانش جعفر،.1

.1378انتشارات اعظم بناب، نگرش فقهی و حقوقی پیرامون احکام حدود، قصاص، دیاتالهیان، مجتبی، .2

.1372 چاپ دوم، قم ، انتشارات دفتر تبلیغات اسالمی قم، در فقه امامیه، ، بی جا، انتشاراتکتاب جایگاه اخص و ممتاز زنامین زاده، محمد رضا،.3

.1372سازمان تبلیغات اسالمی، ، چاپ سوم، قم، انتشارات امنظام خانواده در اسالمانصاریان، حسین، .4

.1375ابیها، چاپ دوم، بی جا،قوق زنان برابری یا نابرابری،آیت اللهی، زهرا، ح.5

.1388انتشارات نشر معارف، باقری، احمد، تبیین کیفری اسالم در جریان جنسی، تهران، انتشارات.6

.1389دانشگاه تهران، ، چاپ اول، بی جا ،پاسخ به شبهات و مسائل زنانباقری فرد، سعیده، .7

دفتر نشر معارف، بی تا. باهنر، محمد جواد، حقوق زن در اسالم، تهران، انتشارات قیام، بی تا..8 ترجمه بهجت افراز، چاپ اول،جایگاه زن در اسالم،البراشی، محمدعطیه، .9

.1378بیجا، انتشارات امید آزادگان، .1386بروجردی، حسین، جامع احادیث شیعه، تهران، فرهنگ سبز، .10 جلد سی ام، تهران،قضا و شهادت، حدود تعزیرات،بروجردی، سید حسن، .11

.1387فرهنگ سبز،

35



اسالم و تفاوت های جنسیتی در نهاد های اجتماعی،بستان نجفی، حسین،.12 چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دفتر امور بانوان

.1388وزارت کشور، جلد سوم، نابرابری جنسی از دیدگاه اسالم و فمنیسم، ــــــــــــــــــ،.13

.1387تهران، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران، ، چاپشهادت و قضاوت زن در مکاتب فقهیبهرامی خوشکار، محمد، .14

.1381اول،تهران، انتشارات سرای قلم، .1373جامع مدرسین حوزه علمیه قم، المیزان، قم، دفتر نشر اسالمی، .15 چاپ اول، بی جا،«،2حقوق و شخصیت زن»جمعی از پژوهشگران، .16

.1382انتشارات مرکز جهانی علوم اسالمی، حقوق و مسئولیت های زن درجمعی از دانشمندان و اندیشمندان مسلمان،.17

چاپ اول،بی جا، انتشارات مجمع جهانی تقریب مذاهبنظام اسالم،. 1385اسالمی، معاونت فرهنگی،

، چاپ دوم،بی جا، انتشارات مرکززن در آئینه جالل و جمالجوادی آملی، .18.1371نشر فرهنگی رجاء،

چاپ اول، قم، بررسی تمایز های فقهی زن و مرد،جهانگیری، محسن،.19 موسسه بوستان کتاب مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسالمی حوزه علمیه

.1385قم، جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش،.20

1388. ، چاپ دوم، تهران، انتشاراتبررسی جرائم زن در ایرانحجازی قدیسه، .21

.1357حقوقی قدسی، انتشارات نشر محمد، بی زنان پیغمبر، بی جا،حسین اصفهانی عمادالدین،.22

تا. انتشارات چاپ و نشر حقوق زن و خانواده، بی جا،حق شناس، سید جعفر،.23

بین الملل، بی تا. انتشاراتحقوق زن در کشاکش سنت و تجدد، بی جا،حکیم پور، محمد، .24

نغمه نو اندیش، بی تا. ، چاپامتیازات واختصاصات زنانخاتمی، سید جواد، خاتمی ، سید سمیه، .25

.1388اول، سبزوار، انتشارات دانشگاه تربیت معلم سبزوار ـ چاپار،

36



، تهران،جایگاه زن در قانوندفتر امور زنان در نهاد ریاست جمهوری، .26.1373انتشارات دفتر امور زنان در نهاد ریاست جمهوری، تهران،

چاپ دوم، تهران،شخصیت زن از دیدگاه قرآن، دوست محمدی، هادی، .27.1381انتشارات شرکت چاپ و نشر بین الملل،

، چاپ اول، تهران، انتشارات پرسش ها و پاسخ های روزدهقان، احمد،.28.1380الهیجی،

درآمدی بر نظام شخصیتزیبائی نژاد، محمد رضا، سبحانی، محمد تقی، .29.1379 جلد اول، قم، انتشارات دارالثقلین، زن در اسالم،

چاپ اول، انتشاراتحقوق زن در اسالم وخانواده، تهران، ساوجی، مریم، .30، 1371مجد،

چاپ اول، دایرة المعارف تطبیقی علوم اجتماعی،شایان مهر، علیرضا،.31.1380تهران، انتشارات کیهان،

چاپ اول، بی جا، انتشاراتزن در نظام هستی،صالحی، صالح الدین، .32.1373مولف،

طباطبایی، محمد حسین، قم، دفتر نشر و تنظیم آثار عالمه طباطبایی،.331384.

بررسی مسائل حدود از کتاب مرحوم شیخعرب نیا، محمد صادق،.34.1373انتشارات سازمان تبلیغات اسالمی، طوسی،تهران،

مطالعه تطبیقی حقوق زنان ازعظیم زاده، اردبیلی فائزه، خسروی، لیال، .35 ، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز امور4و2و1 جلدمنظر اسالم و غرب،

.1388زنان و خانواده ریاست جمهوری، زنان و حقوق برابر)نقد و بررسی کنوانسیون رفع تبعیضعالسوند، فریبا، .36

چاپ اول، تهران، انتشارات روابط عمومی شورایعلیه زنان وسند پکن(، .1382فرهنگی ـ اجتماعی زنان،

جلد اول، چاپ بیستم، تهران، انتشاراتفرهنگ لغت عمید،عمید، حسن، .37.1379امیرکبیر

چاپ اول، بی جا، انتشارات برهان، آیات النساء،غفاری، محمد علی،.381364.

بررسی تطبیقی ارتداد از نظر فقه شیعه و مذاهبفروحی، محمود رضا،.39.1381 چاپ اول، زنجان، انتشارات نیکان کتاب، اربعه،

37



حقوق مالی زن ـ مقایسه تطبیقی در حقوق اسالم، ایرانفهیمی، فاطمه، .40 چاپ دوم، قم، انتشارات دانشگاه قم،و کنوانسیون رفع تبعیض از زنان،

1385. ، جلد اول، چاپ اول، بی جا، بازپژوهی حقوق زنقربان نیا، ناصر،.41

.1384انتشارات روز نو، تفاوت حقوقی زن و مرد در نظام حقوقی ایران )مبانی وکاظم زاده، علی، .42

.1386چاپ دوم، تهران، انتشارات میزان، مصادیق(، .1375، چاپ اول، تهران، انتشارات اطالعات، زنکدیور، جمیله، .43 چاپ اول، بی جا، انتشارات کانون اندیشه جوان،حقوق زن،کریمی، حمید، .44

1383. چاپ دوم، بی جا،قرآن و مقام زن،کمالی دزفولی، سید علی، .45

.1373انتشارات هاد، چاپ دوم،بیآسیب شناسی شخصیت و محبوبیت زن، کوهی، محمد رضا، .46

.1384جا، انتشارات اتقان، ترجمه حدود دیات وتعزیرات،حقوق کیفری اسالم،محمدی، ابوالحسن، .47

قصاص، از کتاب شرایع االسالم محقق حلی و مالک االفهام شهید ثانی،.1374چاپ اول، تهران، نشر دانشگاه تهران،

،تهران، انتشارات نهضت زنان مسلمان،زن در اسالم،محمودی، عباسعلی، .48.1360شهریور

، چاپ اول،بی جا،حقوق زن از نظر تاریخ ملت و اسالممردانی، خیرا...، .49 ه.ق.1400انتشارات چاپ گوته،

، چاپ اول، تهران،زن و حقوق انسانیمرکز امور مشارکت زنان، .50.1380انتشارات برگ زیتون،

چاپ اول،زن از منظر اسالم،مصطفوی)خمینی(، فریده، جعفری فاطمه، .51.1382قم بوستان کتاب،

چاپ هجدهم، تهران، نظام حقوق زن در اسالم، مطهری، مرتضی،.52انتشارات صدرا، بی تا.

،تهران، انتشارات3و2و1معین، محمد، فرهنگ اصطالحات معین، جلد .53.1345امیرکبیر،

.1391منصور، جهانگیر، قانون مجازات اسالمی، تهران، دیدار، .54

38



،تهران،فقه استداللی در مسائل خالفیموسوی قروی، سید محمد جواد، .55.1377انتشارات اقبال،

چاپ اول،تهران،حقوق جزای اختصاصی اسالم،مومنی عابدینی، .56.1382انتشارات خط سوم،

چاپ نخست،تهران، زن و حقوق کیفری)مجموعه مقاالت(، مهرا، نسرین،.57.1384انتشارات سلسبیل و سپهر نوین،

مباحثی از حقوق زن از منظر حقوق داخلی و مبانی فقهیمهرپور، حسین، .58.1379 چاپ اول، تهران، انتشارات اطالعات، و موازین بین المللی،

چاپ نخست، تهران، شرکتشخصیت و حقوق زن،مهریزی، مهدی، .59.1382انتشارات علمی و فرهنگی،

.1386مهوری، محمد حسین، منابع فقه شیعه، تهران، فرهنگ سبز، .60 چاپ دوم، تهران، برابری زن و مرد در اسالم و غرب،ناظمی، غالمرضا،.61

.1389انتشارات ضریح آفتاب، چاپ اول، تهران، اهداف مجازات ها در جرائم جنسی،نوبهار، رحیم،.62

.1389انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسالمی، .1399، جلد سوم،قم، مکتب اهل بیت، قوانین ازدواجنورانی، مصطفی، .63 انتشارات شمس، بی تا.حدود و حقوق زن در اسالم،بی جا، نوری، یحیی، .64 -------، زن و مرد در ابواب مختلف فقه اسالمی، تهران، موسسه.65

.1343مطبوعاتی فراهانی، چاپ اول، تهران، انتشارات کتاب آوا،جنسیت و بزهکاری،وظیفه، علیرضا، .66

1390. چاپ موارد تخفیف مجازات زن در حقوق کیفری ایران، والیتی، فاطمه،.67

.1388اول،تهران، انتشارات بینه، حقوق و جزای اختصاصی جرایم علیه عفت و اخالقولیدی، محمد صالح، .68

، چاپ دوم، تهران، انتشارات امیر کبیر،عمومی و حقوق و تکالیف خانوادگی1383.

ب( عربی ق.م،1415ابن بابویه، محمد ابن علی، المقنع، قم، موسسه امام الهادی، .1

شمسی.1373

39



شرایع االسالم المسائل الحالل وابوالقاسم نجم الدین جعفر بن الحسن، .2. 1370 جلد چهارم، چاپ دوم، قم، انتشارات استقالل ، الحرام،

الروضة البهیة فی شرح المعةالجبعی العاملی، زین الدین )شهید ثانی(، .3 جلد نهم، چاپ اول، تهران، انتشارات المکبة العلمیة االسالمیه،الدمشقیه،

1410. الجزیری، عبدالرحمان، الفقه عللی المذاهب الربعه، بیروت دارالکتاب.4

علمیه، بی تا. وسائل الشیعه الی التحصیل مسائلالحرالعاملی، محمد بن حسن، .5

چاپ اول، جلد بیست و هشتم، قم، انتشارات موسسه ألحیاءالشریعه، ه.ق.1412التراث،

، قم، انتشارات بنیاد فرهنگالخالفالطوسی، ابی جعفر محمد بن الحسن، .6هـ.ق.1403اسالمی،

1401، بیروت،دالتعارف المطبوعات، 2----------، تهذیب االحکام، جلد .7ق.م.

المقنعه،العکبری البغدادی، ابی عبدا... محمد بن النعمان )الشیخ المفید(،.8 هـ.ق.1410چاپ دوم، قم، انتشارات موسسه النشر االسالمی،

، چاپ دوم،الهدایةالمرغینانی، برهان الدین ابی الحسن علی بن ابی بکر، .9 م.2008انتشارات المکتبة البشری، پاکستان،

، الجزء مختلف الشیعه فی احکام الشریعةحسن بن یوسف بن مطهر،.10 التاسع، الفرائض والحدود، جلد دهم، چاپ دوم، قم، انتشارات دفتر تبلیغات

.1381اسالمی حوزه علمیه قم )بوستان کتاب(، ، قم، اتشارات دارلکتاب، بی25روحانی، محمد صادق، الفقه الصادق، جلد .11

تا. جلد نهم و دهم، دارالمعرضة بیروت،المبسوط، سرخسی، شمس الدین، .12

ق.م.1406 جلد دهم،ریاض المسائل فی بیان االحکام و بالدالیل،طباطبایی، سید علی، .13

هـ.ق.1412م ـ 1992چاپ اول، انتشارات الهادی، بیروت، ، بیروت، دارالکتاب2عوده، عبدالقادر، التشریح الجنایی االسالمی، جلد .14

العربی، بی تا.

40



مکی العاملی، ابی عبدا... شمس الدین محمدبن جمال الدین )شهید اول(،.15.1374 جلد دوم، چاپ سوم، قم، انتشارات دارللفکر، لمعه دمشقیه،

جلد چهارم، چاپ سیزدهم،قم، تحریر الوسیله،موسوی خمینی، روح ا...،.16.1375انتشارات دفتر انتشارات اسالمی حوزه قم،

، جلد چهل و یکم، چاپ هفتم، انتشاراتجواهر الکالمنجفی، محمد حسن، .17دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا.

ج( مقاالت و پایان نامه ها اسماعیلی، محسن، پایان نامه ارتداد و احکام آن از دیدگاه فقه و حقوق.1

اسالمی، دانشگاه تربیت پایان نامه جایگاه تربیتی زن در اسالم،ایروانی، شهین،.2

مدرس، کارشناسی ارشد مدرسی رشته تعلیم و تربیت اسالمی، راهنما:.1370دکتر احمد احمدی، مشاور: دکتر علی قائمی،

.1387، بررسی فمنیسم در ایرانپورمحمدی، فاطمه، .3 بررسی موارد برخورداری زن از تخفیف در جزایجعفر پور، جمشید،.4

.1369 پایان نامه ارشد فقه و حقوق اسالمی، اسالمی و مبانی فقهی، سیف عارف، علی میرزا، پایان نامه بررسی مسئله ارتداد از نظر اسالم،.5

1376. سالکتاب زنان)فمنیسم(،فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، .6

.1385، 31هشتم، شماره پایانجمه و تحقیق پیرامون بخش حدود و تعزیرات،کیهانی، محمدرضا، تر.7

.1374و1373نامه ارشد، گل محمدی ، محمد رضا، ترجمه و شرح کتاب الحدود محمد فیض کاشانی،.8

.1378تهران مرکز، ، راهنما: پایان نامه فتوی و حکم زن در اسالمموسی طلب، سید هاجر،.9

احمد بهشتی، مشاور: آیت ا... محمد هادی معرفت، مجتمع عالی تربیتی وقضائی قم )تربیت مدرس، حوزه علمیه قم(.

41



جامعة القرآن و الحدیثری الماجستهل درجی لنهرسال

تخصص الفقه والمبانی الحقوق

ةعنوان الرسالدور المرأة النسویی فی الحقوق جزائیه

المشرفذةاألستا

الدکتور عابدین مومنیاألستاذ المساعد

الدکتور مرتضی چیت سازیان

ةال طالبمریم عباسی نیا

هموعد المناقش16/09/1434

التلخیص عرض االسالم نجاة المرأة و الرجل علی قدم المساواة و النبیله. لکن

الظروف و الخصائص الفیزیائیه لهذه االجناس اثنین بل الحقوق و االلزامات بالنسبة سهم لمتابعة معینه حتی هنا هو الحاجة لحمایة المرأة انظر األهمیة

دور )األم( و قد اعتبر االسالم و نظرة جزئیه فی المناطق المختلفه من القضایا االجتماعیه و االقتصادیة و االخالقیه. و مع ذلک بالنظر إلی أن النساء

و الرجال لهم تطلب بعثات مختلفه و سیتم و تقییم العقوبات المختلفه إذا

42



کانت الجریمة هو ما إذا کان؟ آراء الفقهاء االسالم فی نهج المرأة الی الجریمة هو ایضاء نهج واعمه مع هذا النهج فی حالة مختلفه لعقوبات

مختلفه لمعاقبة النساء اللواتی و تنافش الزنا علی مترددة، والقیادة، الردة فی الفصل االخیر من أطروقة فی التفاصیل شرح الجریمة و العقاب الفرق

بین المجموع مخففه من جرائمهم.

العالمات: حق، حمایت، الجریمة و العقاب و العقاب.

43



AbstractFrom islam point of view, men and women have equal and balanced rights.

However the differences of physical the specifications and conditions

between two genders impose them special duties and rights. Therefore

islam necessitates the support of women ( because of their maternal role)

and supports the women in different the men, It is essential to study

whether they have different punishment when committing crime, with this

approach, they have considered the different punishment of women in

different cases that mainly it is to extenuate their crimes: reluctance

fornication, pandering and apostasy that these crimes and their punishments

will be presented in detail in the final chapter of this study.

Key words: right, support, crime, punishment and penalty.

44



Ghoran and Hadith Univesity

A ThesisMaster degree in

Jurisprudenceanb and Islamic law

TitleThe womans sexlity impress in penalty law.

Supervisor

Dr.abedin momeni

AdvisorDr. morteza chit saziyan

By..…………………

2013/9/24

45


دیدگاه اول:تفریطیها - دانلود پایان نامه های ... · web viewاز...

Documents