وهابیت

صهیونیسم اسالمی

اکبر روستائی، حبیب عباسی

1

5..........................................................................پیشگفتار...............................................................5.........................................................هاى آن گسترش تهاجم به شیعه بعد از انقالب اسالمى و انگیزه

عه.............................................................................................................. 5چشم انداز مذهب شی7صر حاضر.....................................................................................................اهمیت وحدت در ع

8اهداف وحدت...........................................................................................................................9مفتیان سعودى زمینه ساز تفرقه....................................................................................................

10بن باز و عدم امكان تقريب.......................................................................................................11.....................................................................................................................تاریخچه وهابیت

11ـ مروان بن حكم..................................................................................................................111ـ حجاج بن يوسف ثقفی.......................................................................................................312ـ بربهارى ..........................................................................................................................3ه............................................................................................................................4 12ـ ابن بط

13........................................................................در قرن هفتم  ابن تیمیه بنیانگذار اندیشه وهابیت13..........................................................................................ابن تیمیه و شكاف میان امت اسالمی

14ـ اولین آثار انحراف ابن تیمیه.................................................................................................115ـ عكس العمل افكار باطل ابن تیمیه.........................................................................................2

15................................................................................................................محمد بن عبدالوهاب17عصر ظهور افكار محمد بن عبدالوهاب.......................................................................................

17........................................................................................................................جنایات وهابیت18قتل و غارت مسلمین...............................................................................................................

18ها........................................................................ ـ كشتار مسلمانان و قطع نخلها و غارت مغازه118ـ به آتش كشیدن محصوالت زراعى........................................................................................218ـ باعث سقط زنان حامله........................................................................................................318..........................................................................................ـ كشتار بى رحمانه شیعیان در كربال419.............................................................................. ـ قتل عام مردم طائف و كشتار اهل تسنن519 ـ كشتار عمومى علماء اهل تسنن............................................................................................6

20انهدام میراث فرهنگى...............................................................................................................تخريب بارگاه ائمه بقیع

................................................................................................................2121......................................................................................................تخريب آثار بزرگان در مكه

22هاى بزرگ................................................................................................... آتش زدن كتابخانه23....................................................................................................وجه شباهت وهابیت با خوارج

23تضاد عجیب...........................................................................................................................23.................................................................................................................مبانی فکری وهابیت

...........................................................23ممنوعیت شفاعت خواهی بدون واسطه از انبیا و صالحین23......................................................................................................تعريف شفاعت نزد اهل لغت23......................................................................................................تعريف شفاعت نزد متكلمین

23تعريف شفاعت نزد متكلمین شیعه...............................................................................................23تعريف شفاعت نزد متكلمین اهل تسنن........................................................................................23شفاعت ممنوع از نظر وهابیت....................................................................................................

23....................................................................................دالیل محمد بن عبدالوهاب بر منع شفاعت23دلیل اول................................................................................................................................

23................................................................................................................................دلیل دوم23دلیل سوم...............................................................................................................................

23..................................................................................................نقد دالیل محمد بن عبدالوهاب23......................................................................................................بررسی شفاعت از نظر عقلی

23...........................................................................................................................نقد دلیل اول23..........................................................................................................................نقد دلیل دوم

2

23نقد دلیل سوم.........................................................................................................................23...........................................................................................................................و اما روایات

23........................................................................ قبل از تولد ايشانطلب شفاعت از پیامبر اكرم 23 در زمان حیات ايشان...................................................................طلب شفاعت از پیامبر اكرم 23....................................................................... بعد از وفات ايشانطلب شفاعت از پیامبر اكرم

23........................................................................................................................شرائط شفاعت23شرايط شفاعت نزد علمای شیعه.................................................................................................

23..................................................................................................شرايط شفاعت نزد علمای اهل تسنن23....................................................................................................................................توسل

توسل حضرت آدم به اهل بیت............................................................................................23

23بعد از وفات ايشان............................................................................ توسل صحابه به پیامبر اكرم 23................................................................................................................تبرك جستن به قبور

23....... .....................................................................................................................ادعای وهابیت23نقد نظر وهابیت.......................................................................................................................

23.............................................................................................................................جواب اول23.............................................................................................................................جواب دوم

23جواب سوم............................................................................................................................23............................................................................................................................زیارت قبور

زيارت قبر پیامبر.................................................................................................................23

ه...................................................................................................................... 23رد نظر ابن تیمی23- قرآن................................................................................................................................123- روايات............................................................................................................................223- عمل اصحاب....................................................................................................................323- عقل................................................................................................................................4

23.......................................................................................گریه و عزاداری برای بزرگان و اموات23گريه و اقامه مجالس عزا..........................................................................................................

گريه رسول خدا بر امام حسین.............................................................................................23

..............................................23 در سال اول تولد امام حسین گريه رسول خدا برامام حسین 23 بر درسال اول تولد آن حضرت................................................ امام حسین رسول خدا گريه

م سلمة....................................................................................................................... 23حديث ا...................................................................23 بعد از شهادت امام حسینعزاداری رسول خدا

23 از سوی سبط ابن جوزی)از علمای اهل تسنن(...................................اقامه عزا برای امام حسین 23............................................................................... از سوی مردماقامه عزا برای امام حسین

3

پیشگفتار هاى آن گسترش تهاجم به شیعه بعد از انقالب اسالمى و انگیزه

اند و همواره سؤاالت و شبهاتى را از دير باز مخالفان ما، نگاهى نقادانه به فرهنگ و معارف شیعى داشته تر و شديدترى به خو.د گرفته است و پس از اند.اين رويكرد با ظهور وهابیت در عربستان روند سريع مطرح كرده

انقالب اسالمى ايران اين هجمه با روشهاى مدرن در سطح خیلى وسیعى گسترش يافته است. با اينكه اينگونه شبهات مخالفان شیعه غالبا از افترا و دروغ و يا جهل و نادانى سرچشمه گرفته است، ولى از

شود.و اين بدان جهت است كه مخالفان مسئولیت اساتید دانشجويان، و محققین در پاسخگويى به آنها كاسته نمى كردند كه فرهنگ غنى شیعه بتواند ملت ايران را اين چنین به صحنه بیاورد كه با مكتب اهل بیت هرگز تصور نمى

دست خالى، ولى با قلبى آكنده از ايمان و عشق به اسالم، طومار حكومت تا به دندان مسلح را با آن همه حمايتهاىبیدريغ شرق و غرب براى همیشه در هم بپیچد و به جاى آن حكومت اسالمى بر پايه فقه شیعه تاسیس نمايد.

و به همین جهت، مخالفان وقتى با گسترش فرهنگ تشیع موقعیت خود را در خطر می بینند، با تالیف و نشركتابهاى ضد شیعى مملو از تهمت و كذب، سعى در مخدوش كردن چهره نورانى مذهب شیعه در سطح جهانى دارند.

چشم انداز مذهب شیعه هاى تهاجم وسیع وهابیت بر ضد مذهب اهل بیت علیهم السالم، ترس آنان از گسترش يكى از انگیزه

فرهنگ برخاسته از قرآن در میان جوانان و دانشمندان تحصیل كرده و استقبال آنان از اين مكتب نورانى مطابق باسنت راستین محمدى صلی اهلل علیه و آله است، به چند نمونه توجه كنید:

- دكتر عصام العماد، فارغ التحصیل دانشگاه امام محمد بن سعود رياض و شاگرد بن باز مفتی وهابیهای1 عربستان و امام جماعت يكى از مساجد بزرگ صنعاء و از مبلغین وهابیت در يمن كه كتابى در اثبات كفر شیعه

تحت عنوان )الصله بین االثنى عشريه و الغالة( نوشته است وی با آشنايى با يكى از جوانهاى شیعه با فرهنگ نورانى تشیع آشنا شد و از فرقه وهابیت دست كشید و به مذهب شیعه گرويد. او در كتابى كه به همین مناسبت

تالیف نموده است، می نويسد: اند كه يابیم كه آنان احساس كرده اند به يقین در مى با مطالعه كتابهاى كه وهابیت در سالهاى اخیر نوشته

تنها مذهب آينده، همان مذهب شیعه امامیه است: » و كلما نقرا كتابات الوهابیین نزداد يقینا بان المستقبل للمذهب1االثنى عشرى النهم يتابعون حركه االنتشار السريعة لهذا المذهب فى وسط الوهابیین و غیرهم من المسلمین«.

شود كه آينده از آن مذهب تشیع است زيرا خوانیم بر يقین ما افزوده مى هنگامى كه كتابهاى وهابى ها را مىباشند. آنان خود وسیله انتشار سريع و آشنايى با مذهب تشیع در بین وهابیان مى

- آنگاه از قول شیخ عبداهلل الغنیمان استاد الجامعة االسالمیة در مدينه منوره نقل می كند: » إن الوهابیین2 على يقین بان المذهب االثنى عشرى هو الذى يجذب الیه كل اهل السنة و كل الوهابیین فى المستقبل القريب«.

اند، تنها مذهبى كه در آينده، اهل تسنن و وهابیت را به طرف خود جذب خواهد كرد همان وهابیون به يقین دريافته2مذهب شیعه امامى است.

- دكتر ناصر قفارى استاد دانشگاههاى مدينه می نويسد: اخیرا تعداد زيادى از اهل تسنن به مذهب شیعه3 افتد كه چگونه اند و اگر كسى كتاب » عنوان المجد فى تاريخ البصرة و النجد« را مطالعه كند به وحشت مى گرويده

اند: » و قد تشیع بسبب الجهود التى يبذلها شیوخ االثنى برخى قبايل عربى به صورت كامل مذهب شیعه را پذيرفته عشرية من شباب المسلمین و من يطالع كتاب عنوان المجد فى تاريخ البصرة و النجد يهوله االمر حیث يجد قبائل

3باكملها قد تشیعت«.

- شیخ ربیع بن محمد ، از نويسندگان بزرگ سعودى مىنويسد : آنچه كه باعث فزونى شگفتى من4 گرديده ، اين است كه انقالب اسالمی در ايران سبب شده تا برخى از برادران وهابى و فرزندان شخصیتهاى علمى و دانشجويان مصرى ، اخیرا به سراغ مكتب تشیع رفتهاند : » ومما زاد عجبی من هذا األمر أناناوخإ إخوانا لنا ومنهم أبناء

ب علم طالما جلسوا معنا فی حلقات العلم ، ومنهم بع� اإلخوان أحد العلماء الكبار المشهورين فی مصر ، ومنهم طال� الذين كن�ا نحسن الظن بهم ؛ سلكوا هذا الدرب ، وهذا االتجاه الجديد هو ) التشیع ( ، وبطبعة الحال أدركت منذ اللحظة

4األولى أن هؤالء اإلخوة - كغیرهم فی العالم اإلسالمی- بهرتهم أضواء الثورة اإليرانیة«.

- شیخمحمدمغراوى از ديگر نويسندگان مشهور وهابى مىگويد : باگسترش مذهب تشیع در میان5 جوانهاى مشرق زمین ، بیم آنرا داريم كه اين فرهنگ در میان جوانهاى مغرب زمین نیزگسترده شود :»بعد ...

5انتشارالمذهب اإلثنیعشريفیمشرق العالم اإلسالمی ، فخفت على الشباب فی بالد المغرب ...«178. المنهج الجديد و الصحیح فى الحوار مع الوهابیین ص 11 . همان 22.9ص1 . مقدمه اصول المذهب الشیعه االثنى عشرية ج33 .5 . مقدمه كتاب » الشیعة اإلمامیة فی میزان اإلسالم « ، ص 44 .4 . مقدمه كتاب من سب الصحابة ومعاوية فأمه هاوية ، ص 5

اهمیت وحدت در عصر حاضر شكى نیست كه ما در عصرى زندگى می كنیم كه تمامى دشمنان اسالم براى نابودى اسالم هم پیمان گشته و

اند. كه طرح نوين تمامى امكانات سیاسى و اقتصادى خود را در سقوط اسالم از صحنه بین الملل بكار گرفته هانتینگتون بزرگ نظريه پرداز كاخ سفید و استراتژيست معروف يهودى در كتاب برخورد تمدنها مؤيد اين مطلب

است. و در چنین عصرى بیش از هر عصرى مسلمانان نیاز به وحدت دارند و شايد بیش از هر زمانى جامعهاسالمى به همكارى و مساعدت يكديگر نیازمند است.

و همچنین نظريه دكتر مايكل برانت، يكى از معاونان سابق سازمان اطالعات مركزى امريكا )سیا( كه در گويد: اى براى جدايى مكاتب الهى« آمده، مى »نقشهA Plan to divis and desnoylte theologyكتاب

افرادى كه باشیعه اختالفات نظر دارند آنها را علیه شیعه منظم و مستحكم كرده، وكافر بودن شیعه گسترش داده شود1ها مواد نفرت برانگیز نوشته شود ها را از جامعه جدا نموده وعلیه آن و آن

( رهبر لیبرالها بود و چهار بار به مقام1898 ـ 1809« سیاستمدار انگلیسی )Gladstoneگالدستون » گويد: »مادام هذا القرآن موجودا فی أيدى المسلمین، فلن تستطیع أروبا وی مى نخست وزيرى انگلستان رسید.

تواند السیطرة على الشرق وال أن تكون هی نفسها فی أمان«. مادامى كه قرآن در دست مسلمان هااست، اروپا نه مى2بر شرق تسلط يابد و نه احساس امنیت كند.

بديهى است در موقعیت فعلى، هرگونه حركت مشكوك كه موجب تفرقه میان صفوف مسلمانان باشد، به صالح اسالم نیست. و هر گونه فحش و ناسزا از مسلمانان به يكديگر قبل از آنكه به وحدت میان مسلمین و تقريب

كند، و طبقه تحصیل كرده را به بین مذاهب ضربه بزند چهره نورانى مكتب اسالم را در سطح بین الملل مخدوش مىسازد. مكتب اسالمى بدبین مى

اهداف وحدت هدف از وحدت، يكى كردن مذاهب و از بین بردن ديگر مذاهب نیست و غرض موسسان تقريب هم

جايگزينى اشعرى بجاى معتزله و سنى را تبديل به شیعه و حنفى را حنبلى ساختن يا بالعكس نبوده است، زيرا اينامر نه تنها كار دشوار بلكه امرى غیر ممكن است.

بلكه همت آنان نزديك نمودن صاحبان مذاهب مختلف با همديگر با تكیه بر مشتركات و قرار دادن همهمسلمانان در صف واحد در برابر دشمنان قسم خورده اسالم بوده است.

استاد بزرگوار شهید مطهرى در مقدمه كتاب امامت و رهبری در اسالم در زمینه ارائه برداشت غلط از شود؟ نويسند: »ايراد دوم اين است كه با طرح و بحث اين مسائل، تكلیف اتحاد اسالمى چه مى وحدت اسالمى مى

ها را زير دست و تو سرى خور ملل غیر مسلمان قرار داد، آن چه بر سر مسلمین آمد، شوكت آنها را گرفت و آنهاى استعمارى نیست؟ ها كمك به هدف اى است ... آيا طرح اينگونه بحث همین اختالفات فرقه

جواب اين است كه بدون شك نیاز مسلمین به اتحاد و اتفاق از مبرمترين نیازهاست و درد اساسى جهانكند. هاى كهنه میان مردم مسلمان است. دشمن هم همواره از همینها استفاده مى اسالم همین كینه

رسد كه اعتراض كننده در مفهوم »اتحاد اسالمى« دچار اشتباه شده است. اما به نظر مى مفهوم اتحاد اسالمى كه در صد سال اخیر میان علماء و فضالء مؤمن و روشنفكر اسالمى مطرح شده به اين معنا نیست كه از اصول اعتقادى و يا غیر اعتقادى خود صرفنظر كنند و به اصطالح مشتركات همه فرق را بگیرند و

مختصات همه را كنار بگذارند، چه اين كار، نه منطقى است و نه عملى. چگونه ممكن است از پیروان يك مذهب تقاضا كرد كه به خاطر مصلحت حفظ وحدت اسالم و مسلمین از

داند صرف نظر كند؟ در حكم فالن اصل اعتقادى يا عملى خود كه به هر حال به نظر خود آن را جزء متن اسالم مىاين است كه از او بخواهیم به نام اسالم از جزئى از اسالم چشم بپوشد ... .

را داريم، كوچكترين چیزى حتى يك مستحب و يا مكروهما خود شیعه هستیم و افتخار پیروى اهل البیت پذيريم و نه از ديگران انتظار داريم كه به نام دانیم، نه توقع كسى را در اين زمینه مى كوچك را قابل مصالحه نمى

مصلحت و به خاطر اتحاد اسالمى از يك اصل از اصول خود دست بردارند آنچه ما انتظار و آرزو داريم اين است كه محیط حسن تفاهم به وجود آيد تا ما كه از خود اصول وفروعى داريم، فقه، حديث، كالم، فلسفه وادبیات داريم، بتوانیم كاالى خود را به عنوان بهترين كاال عرضه بداريم تا شیعه بیش از اين در حال انزوا به سر نبرد و بازارهاى

مهم جهان اسالمى به روى كاالى نفیس معارف اسالمى شیعى بسته نباشد . اخذ مشتركات اسالمى و طرد مختصات زيرا اى نوعى خرق اجماع مركاناوخإ ب است، محصول آن چیزى است كه قطعا غیر از اسالم واقعى است؛ هر فرقه. 28/2/1383 هفته نامه افق حوزه 5/3/1383 . روزنامه جمهورى اسالمى مورخ 1.39 . اإلسالم على مفترق الطرق ص 2

5

باالخره مختصات يكى از فرق، جزء متن اسالم است و اسالم مجرد از همه اين مشخصات و ممیزات و مختصات،وجود ندارد.«

در لندن، میزگردى درباره ANN، شبكه تلويزيونى 1380، برابر با سوم تیر 2001 ژوئن 24در تاريخ تقريب بین مذاهب اسالمى، و وحدت مسلمانان، با شركت جمعى از متفكران ايرانى و لبنانى و مصرى و بريتانیايى تشكیل داده بود، شیخ محمد عاشور، معاون رئیس دانشگاه األزهر و رئیس كمیته گفتگو بین مذاهب اسالمى كه به

صورت تلفنى با برنامه در تماس بود، گفت: »فكرة التقريب بین المذاهب اإلسالمیة التعنی توحید المذاهب اإلسالمیة والصرف أی مسلم مذهبه وصرف

فإن االجتماع على فكرة التقريب يجب أن يكون أساسه ... المسلم عن مذهبه تحت التقريب تضلیل فكرة التقريب وأن يلتقی علماء المذاهب ... البحث واإلقناع واالقتناع، حتى يمكن لسالح العلم والحجة محاربة األفكار الخرافیة

ويتبادلون المعارف والدراسات لیعرف بعضهم بعضا فی هدوء العالم المتثبت الذی الهم له إال أن يدری ويعرف ويقول1فینتج«

هدف از انديشه تقريب بین مذاهب اسالمى، يكى كردن همه مذاهب و روى گردانى از مذهبى و روى » آوردن به مذهبى ديگرنیست، كه اين به بیراهه كشاندن انديشه تقريب است، تقريب بايد بر پايه بحث وپذيرش علمى

باشد تا بتوان با اين اسلحه علمى به نبرد با خرافات پرداخت، و بايد دانشمندان هر مذهبى در محیطى آرام درگفتگوهاى علمى خود دانش خود را مبادله كنند، ونتیجه بگیرند«.

مفتیان سعودى زمینه ساز تفرقه امروز كه دشمنان قسم خورده اسالم از مسحیت و يهود و آمريكا و صهیونیزم كمر به نابودى اسالم و ملت

ترين طرح هانیتگتون مغز متفكر كاخ سفید و دكتر مائیكل بزرگ نظريه پرداز سازمان اند و اساسى مسلمان بسته اند با بینیم كه مفتیان سعودى كه عمال در خدمت بیگانگان قرار گرفته باشد، مى سیا، ايجاد تفرقه میان مسلمین مى

فتاواى نادرست و مبتنى بر موهومات و تخیالت راه هرگونه وحدت میان امت اسالمى را مسدود كرده و موجبشوند. تفرقه بیش از پیش میان آنان مى

بن باز و عدم امکان تقریب استفتاء شد: »من خالل معرفة سماحتكم بتاريخ2از مفتى أعظم سابق عربستان شیخ عبد العزيز بن باز

الرافضة ، ما هو موقفكم من مبدأ التقريب بین أهل السنة وبینهم؟«نظر شما نسبت به تقريب میان شیعه و اهل تسنن چیست؟

;»التقريب بین الرافضة وبین أهل السنة غیر ممكن ألن العقیدة مختلفة ... فال يمكن الجمعوی پاسخ داد: بینهما ، كما أنه ال يمكن الجمع بین الیهود والنصارى والوثنیین وأهل السنة ، فكذلك ال يمكن التقريب بین الرافضة

3وبین أهل السنة؛ الختالف العقیدة التی أوضحناها«.

;تقريب میان شیعه و اهل تسنن ممكن نیست زيرا عقائد اين دو باهمديگر سازگارى ندارد و همبستگى میان شود اهل تسنن با يهود، نصارى و بت پرستان در يك جا گرد هم جمع پذير نیست همانگونه كه نمى آنان امكان

پذير نیست. شوند، همچنین به خاطر اختالف اعتقادى كه میان شیعه و اهل تسنن هست، تقريب میان آنان امكان

نوشته »مركز العقائد اإلسالمیة«، و باز خوانى انديشه تقريب صفحه19، صفحه 1422 . مطارحات فكرية فی القنوات الفضائیة، العدد الثالث، رجب 1131 .

. بعد از درگذشت وی ، عبدالعزيز بن عبداهلل آل الشیخ )از نوادگان محمد بن عبد الوهاب مؤسس وهابیت( مفتی اعظم عربستان گرديد.2.156 ، ص5 . مجموع فتاوى ومقاالت إلبن باز ج3

6

تاریخچه وهابیت با اين كه مشهور است كه مؤسس و بنیانگذار مسلك وهابیت »محمد بن عبدالوهاب« است ولى وى ، مبتكر

و زيارتاين عقائد نبود ، بلكه قرنها قبل از او اين عقايد و يا قسمتى از آن مانند ممانعت از توسل به رسول اكرم حضرت توسط برخی از خلفای بنی امیه و بعضى از علماى حنبلى اظهارشد :

 ـ مروان بن حکم :1 احمد بن حنبل در كتاب مسند نقل كرده است : » أقبل مروان يوما فوجد رجال واضعا وجهه على القبر ، فقال

: أتدری ما تصنع؟ فأقبل علیه ، فإذا هو أبو أيوب؟ فقال : نعم ، جئت رسول اهلل ) ص ( ولم آت الحجر ، سمعت1رسول اهلل ) ص ( يقول : ال تبكوا على الدين إذا ولیه أهله ، ولكن ابكوا علیه إذا ولیه غیر أهله«.

مروان بن حكم روزى وارد مسجد شد، ديد مردى صورت خود را بر قبر پیامبر نهاده است، مروان گردن او كنى؟ آن مرد رو به مروان كرد )و معلوم شد كه ابوايوب انصارى است( و دانى چه مى را گرفت و به او گفت مى

ام. از رسول خدا صلى اهلل علیه وآله ، شنیدم كه فرمود: ام، من نزد پیامبر آمده گفت آرى، من به سوى سنگ نیامدهزمانى كه دين را اهل دين رهبرى كند براى دين گريه نكنید.آنگاه گريه كنیدكه رهبرى دين را نا اهل بر عهده گیرد.

اين حديث را حاكم در مستدرك و ذهبى )در حاشیه آن(، صحیح دانستند. ثقفی :ـ حجاج بن یوسف 3

قال حجاج بن يوسف لجمع يريدون زيارة قبر رسول اهلل من الكوفة : »تباناوخإ ا لهم ! إنما يطوفون بأعواد ورمة2بالیة ، هال طافوا بقصر أمیر المؤمنین عبد الملك ؟ أال يعلمون أن خلیفة المرء خیر من رسوله ؟!

محمد بن عبدالوهاب نیز می گفت: عصای هذه خیر من محمد ، النه ينتفع بها فی قتل الحیة والعقرب ، ونحوها ، ومحمد قد مات ، ولم يبق فیه

3نفع ، وإنما هو طارش.

عصای من از محمد بهتر است زيرا با آن می توانم مار و عقرب و مانند آنها بكشم ولی محمد از دنیا رفتهاست و ديگر هیچ فايده ای ندارد او ديگر نمی شنود.

 ـ بربهارى :3 ، براى اولین بار زيارت قبور را منع كرد و329حسن بن على بربهارى عالم معروف حنبلى متوفاى

4نوحهگرى و مرثیهخوانى بر امام حسین ) ع ( و زيارت اورا قدغن ساخت و به كشتن نوحه خوانان دستور داد.

مىنويسد : فتنهجوئى ياران بربهارى فزونى گرفت . نابینايانى كه در323ابن اثیر در نقل حوادث سال .مسجد منزل داشتند آنها را وادار كردند تا هر شافعى مذهبى كه وارد مسجد شود ، او را تانزديك مردن كتك بزنند

آنگاه توقیع خلیفه عباسى »الراضى باهلل« را كه براى حنابله خوانده شد بدين شرح بیان مىكند : »ثم طعنكم على خیار األئمة و نسبتكم شیعة آل محمد ) ص ( إلى الكفر والضالل ، ثم استدعاؤكم المسلمین

إلى الدين بالبدع الظاهرة و المذاهب الفاجرة التی ال يشهد بها القرآن وإنكاركم زيارة قبور األئمة و تشنیعكم على زوارهاباالبتداع و أنتم مع ذلك تجتمعون على زيارة قبر رجل من العوام لیس بذى شرف وال نسب و ال سبب برسول اهلل ) ص ( و تأمرون بزيارته و تدعون له معجزات األنبیاء وكرامات األولیاء فلعن اهللاناوخإ شیطانا زين لكم هذه المنكرات

5و ما أغواه«.

مالحظه مىكنیم ، سخنان بربهارى كه در توقیع خلیفه به آن اشاره شده ، قسمتى ازعقائدى است كه بعدا به وسیله »ابن تیمیه و محمد بن عبد الوهاب« اظهار شدهاست.

ه :4  ـ ابن بط وصاحب كتاب »اإلبانة على أصول السنة387عبید اهلل بن محمد بن حمدان عكبرى از فقهاء حنبلى متوفاى

 والديانه« مىباشد .

.515، ص 4المستدرك على الصحیحین، ج ؛ حاكم نیشابوری،422، ص 5احمد بن حنبل، مسند أحمد، ج. 1  .185، ص1؛ مبرد، الكامل فی اللغة واألدب ، ج242، ص15ابن أبی الحديد، شرح نهج البالغة، ج. 2  .18 ؛ جمیل صدقى الزهاوی، الفجر الصادق، ص42، ص1أحمد زينى دحالن، الدرر السنیة، ج. 3

  .134، ص2نشوار المحاضره ، ج. 47  .308 ، 8ابن اثیر، الكامل فی التاريخ ، ج. 5

بنا به نقل ابن تیمیه ، او زيارت و شفاعت پیغمبر ) ص ( را انكاركرد و معتقد بود كه سفر براى زيارت قبر1( سفر معصیت مىباشد و بايدنماز را در اين سفر تمام خواند.پیغمبر )

همچنین عقیده داشت كههركس سفر به زيارت قبور انبیاء و صالحان را عبادت بداند ، عقیده او مخالف سنت2( و برخالف اجماع مىباشد.پیغمبر )

3همو مى گفت : قرائت قرآن و گفت اذان با صوت ، بدعت است . »من البدع قراءة القرآن واألذان باأللحان«.

در قرن هفتم  ابن تیمیه بنیانگذار اندیشه وهابیت هـ.ق پنج سال پس از سقوط خالفت بغداد در حران از661احمد بن تیمیه، نظريه پرداز وهابیت، در سال

توابع شام به دنیا آمد و تحصیالت اولیه خود را در آن سرزمین به پايان برد. پس از حمله مغول به اطراف شام،4همراه خانوادهاش به دمشق رفت و در آنجا اقامت گزيد.

ابن تیمیه و شکاف میان امت اسالمی پیشرفت اسالم در اروپا و شكست آندلس بری غرب صلیبی، بسیار تلخ و ناگوار بود. از اين رو، در انديشه انتقام بود تا اينكه در سالهای پايانی قرن پنجم هجری قمری، پاپ، رهبر كاتولیكها در شهر روم، با فرمان حمله به فلسطین، قبله اول مسلمانان، صدها هزار مسیحی برافروخته از كینه ديرينه صلیبی را بر ضد توحید از اروپا به راه

ـ489 سال )200انداخت، تا قدس را قتلگاه مسلمانان سازند و به دنبال آن جنگ های مشهور صلیبی كه حدود ه . ق( به طول انجامید و میلیونها كشته و مجروح برجای گذاشت، آغاز گشت.690

در آن زمانی كه مصر و شام با صلیبیان درگیر بودند، امت اسالمی با طوفان سهمگینتری، يعنی حمله مغوالنبه رهبری چنگیز، مواجه گرديد كه آثار ارزشمند اسالمی را نابود و يا غارت كردند.

ه . ق( به دستور هوالكو، نواده چنگیز، بغداد به خاك و خون كشیده شد و طومار656پنجاه سال بعد از آن ) ه . ق( همان بال آمد كه بر بغداد660 ـ 657خالفت عباسی درهم پیچیده شد. سپس بر سر حلب و موصل )

گذشت. ابن اثیر، مورخ مشهور مینويسد: »... مصايب وارده بر مسلمانان از سوی مغول آنچنان سهمگین بود كه مرا

ياری نوشتن آن نیست و ی كاش مادر مرا نمیزايید و ی كاش پیش از حادثه مرده بودم و شاهد اين فاجعه نبودم«:

.271 ، 263؛ تقی الدين سبكی ، شفاء السقام ، صص 27 . ابن تیمیه ، كتاب الرد على االخنايى، ص1 .30همان كتاب ، ص .2  .89الشرح واالبانة على أصول السنة واألمانة ص .38ر.ك: رسائل أئمة دعوة التوحید، از دكتر فیصل بن مشعل بن سعود بن عبد العزيز. .4

»ذكر خروج التتر إلی بالد اإلسالم: لقد بقیت عدة سنین معرضا عن ذكر هذه الحادثة، استعظاما لها كارهار أخری، فمن الذی يسهل علیه أن يكتب نعی اإلسالم والمسلمین ومن الذی يهون ]رجال]لذكرها فأنا أقدم إلیه وأوءخ

1علیه ذكر ذلك، فیالیت أمی لمتلدنی ويالیتنی مت قبل هذا وكنت نسیا منسیا«. گفتنی است در طول سلطه مغول فرستادگان سالطین اروپا، همواره میكوشیدند تا با جلب نظر مغوالن و

همدستی آنان، امت اسالمی را از دو سو تار و مار كنند. افزون بر اين، مادر و همسر هوالكو مسیحی بودند و سرداربزرگش، كیتوبوقا، در شامات نیز مسیحی بود.

ه . ق( فرزند هوالكو با دختر امپراتور روم شرقی ازدواج كرد و با پاپ و680 ـ 663هم چنین اباقاخان، )سالطین فرانسه و انگلیس بر ضد مسلمانان متحد شد و به مصر و شام لشكر كشید.

ه . ق( به وسوسه وزير يهودياش سعد الدوله ابهری در690 ـ 683ناگوارتر از همه، »ارغون« نوه هوالكو ) انديشه تسخیر مكه و تبديل آن به بت خانه افتاد و مقدمات اين دسیسه را نیز فراهم ساخت كه خوشبختانه با

2بیماری ارغون و قتل سعد الدوله، آن فتنه بزرگ عملی نشد.

سوخت و مسلمانان مورددر چنین زمان حساسی كه كشورهای اسالمی در تب و تاب درگیريهای ويرانگر می حملههای ناجوانمردانه شرق و غرب قرار گرفته بودند، ابن تیمیه نظريهپرداز وهابیت به نشر افكار خود پرداخت و

ای در امت اسالمی ايجاد كرد.شكاف تازه

اولین آثار انحراف ابن تیمیه:ـ 1  ، به ويژه به هنگام تفسیر آيه شريفه3 ه . ق. به تدريج آثار انحراف در ابن تیمیه ظاهر شد698در سال

حمـن علی العرش استوی« برای خداوند تبارك وتعالی جايگاهی در فراز آسمانها كه بر تخت5در شهر حماة 4»الر. سلطنت تكیه زده است، تعیین كرد

اين تفسیر، مخالف آياتی همچون » لیس كمثله شىء« می باشد كه خداوند را از هر گونه تشبیه به صفاتمخلوقات منزه ساخته است.

ـ عکس العمل افکار باطل ابن تیمیه:2 انتشار افكار باطل ابن تیمیه در دمشق و اطراف آن، غوغايی بهپا كرد؛ گروهی از فقیهان علیه او قیام كرده و

از جاللالدين حنفی، قاضی وقت، محاكمه ابن تیمیه را خواستار شدند؛ ولی او از حضور در دادگاه امتناع ورزيد. ابن تیمیه همواره با آرای خالف خود، افكار عمومی را متشنج و باورهای عمومی را سست میكرد، تا اينكه

هـ.ق، قضات شهر، همراه ابن تیمیه در قصر نايب السلطنه حاضر شدند و كتاب705در هشتم رجب سال و اثبات انحراف فكری و عقیدتی ابن  الواسطیه وی قرائت شد، پس از دو جلسه مناظره با كمال الدين ابن زملكانی

تیمیه، او را به مصر تبعید كردند. در آنجا نیز به سبب نشر انديشهه ی انحرافی، به دستور ابن محلوف مالكی ـ قاضی وقت ـ به زندان محكوم

ه. ق. از زندان آزاد شد.707 ربیع األول سال 23گشت و سپس در

محمد بن عبدالوهاب تیمیه دوباره مطرح شد. سردسته ترويج افكار انحرافى در قرن دوازدهم، بار ديگر افكار بسیط و خشك ابن

. در شهر عیینه از توابع نجد، چشم به جهان هـ  1115عبدالوهاب نجدى بود. او در سال  بن  تیمیه، محمد ابنسلیمان، قاضى شهر عیینه بود. گشود. پدرش عبدالوهاب بن

كند: ابن عبدالوهاب در شهر عیینه )از شهرهاى مرحوم سیدمحسن امین از محمود شكرى اآللوسى نقل مى حنبل را خواند.او در دوران كم سن و سالى، سخنانى بر زبان راند كه براى نجد متولد شد و نزد پدرش فقه احمدبن بعد از آنكه در عیینه توفیقى نیافت به مكه رفت و بعد از آن به مدينه6مسلمین غیر قابل تحمل و ناشناخته بود. سیف به تحصیل پرداخت. در آنجا مردمانى را ديد كه كنار قبر بن ابراهیم مسافرت كرد. چندى نزد شیخ عبداهلل بن

پردازند. وى اين امر را به خیال خود زشت دانست. بعد از آنجا به نجد رفت نبى گرامى اسالم، به گريه و زارى مى.358، ص 12الكامل فی التاريخ، ج . 1 . و جهت آگاهی از جنايات مغول و24 - 21جهت اطالع بیشتر ر. ك »وهابیت، مبانی فكری وكارنامه عملی« تألیف آيت اهلل العظمی سبحانی ص . 2

به بعد، مراجعه شود.226 - و 197 - 191روابط آنان با صلیبیون بر ضد اسالم به كتاب »تاريخ مغول« اثر عباس اقبال آشتیانی: ص .144، ص 1الدرر الكامنة، ج .3 .5 سوره طه ، آيه .4 كیلومتری شهر دمشق واقع است.150در  شهر حماة .5

8.9 ـ 9االرتیاب، صص  . كشف61

تا به شام برود. وقتى كه وارد بصره شد، در آنجا رحل اقامت گزيد و از شیخ1و از آنجا رهسپار بصره گرديد محمدالمجموعى علم آموخت لكن در آنجا طاقت نیاورد و اعمال اهل بصره را به باد انتقاد گرفت. در نتیجه مردم

بصره وى را اخراج كردند و بعد ازمدتى به اقامتگاه پدرش »حريمله« رفت. در اين شهر نیز اعمال مسلمین را زشت شمرد كه با انتقاد پدر مواجه گرديد. اما او همچنان بر عقايد خود اصرار مى ورزيد تا اينكه میان او و پدرش نزاع

عبدالوهاب از مسائل دينى بسیار كم  كرد. ابن درگرفت. او در زمان حیات پدرش، كمتر افكار خود را بیان مى اطالعى او از احكام شريعت است. پدر وى ـ كه مرد صالحى بود ـ نگر بود. فتاواى وى نشانگر بى اطالع و سطحى

آلوسى2 درگذشت. زينى دحالن مفتى شافعى گويد: پدر شیخ مردى صالح و اهل علم بود.1153در سال نويسد بعد از فوت پدر به اظهار عقیده پرداخت و آنچه كه مسلمین بر آن اتفاق نظر داشتند، زشت شمرد. نتیجه مى

احمد بن معمر بود.  بن   لیكن وى از حريمله به عیینه گريخت. حاكم آنجا عثمان;اين شد كه كمر به قتل وى بستند عبدالوهاب به او امیدوارى داد كه مردم نجد به اطاعت وى درآيند و عثمان در مقابل، اطاعت او را در  محمد بن

اش را علنى كرد و برخى از اهالى عیینه از او تبعیت ترويج عقايدش يارى كند. با مساعدت حاكم، وى عقیده خطاب را خراب كردند. خبر به سلیمان بن محمد بن عزيز  بن  كردند. و كارشان رونق گرفت.به دستور او قبه زيد

عبدالوهاب را صادر كرد. عثمان  اى به عثمان نوشت و دستور قتل محمد ابن الحمیدى )حاكم احساء( رسید. او نامه هـ به شهر »درعیه« رفت. اين شهر، همان شهر1160الوهاب در سال   عبد  بن  نیز او را از شهر بیرون كرد. محمد

عبدالوهاب پیشنهاد خود به حاكم عیینه را به   ابن4 از قبیله عنیزه بود.3سعود مسیلمه كذاب و حاكم آنجا محمد بن محمد بن سعود گفت. در نتیجه پیمان شومى میان اين دو شكل گرفت. بعد از اين هم پیمانى، وهابیان كشتار

سعود از طريق عبدالوهاب بود؛ چرا كه آل  شرمانه ابن اى راه انداختند مجوز اين كشتارها، فتاواى بى رحمانه بى الوهاب از طريق شمشیر بود. پس سعود امیر و حاكم و  شعارهاى دينى او حاكمیت يافته بود و دعوت ابن عبد

التوحید و ترك عبدالوهاب با اين عبارت بود: »انما ادعوكم الى عبدالوهاب رئیس دينى شد. دعوت ابن ابنباهلل العدل و ال سلم والرحمه وال انسانیه والحیاه والشی ابدا اال الوهابیه او السیف«.  الشرك

پرستان نداشت. شرمانه بود و دست كمى از عقايد بت كرد، بى توحیدى كه ابن عبدالوهاب مطرح مى هاى اين آتش از سوى استعمارگران انگلیسى ايجاد شد. امیران سعودى در طول دو قرن و نیم اخیر، جرقه

اند و غالبا قبل از جنگ جهانى اول، منزوى شدند و از نجد گامى فراتر ننهادند. با پیوسته مروج مكتب وهابیت بوده هايى قرار دادند. ها، دست نشانده فروپاشى حكومت عثمانى استعمارگران، در هر يك از مناطق تحت سلطه عثمانى

به آل سعود نیز به خاطر خوش خدمتى، نجد و حجاز رسید.عصر ظهور افکار محمد بن عبدالوهاب

مجدد افكار »ابن تیمیه« توسط »محمد بن عبد الوهاب« در بدترين شرايط تاريخی، و اوضاع بسیار نامناسبی صورت گرفت، چرا كه امت اسالم از چهار طرف مورد تهاجم شديد استعمارگران صلیبی قرار داشت، و بیش از هر زمان ديگری نیاز به وحدت كلمه داشت. انگلیسیها بخش عظیمی از هند را با زور و تزوير از چنگ

مسلمانان خارج ساخته و با پايان دادن به شوكت امپراتوری مسلمان تیموری، خواب تسخیر پنجاب وكابل وسواحل خلیج فارس را می ديدند، و لشگر آنان گام به گام به سمت جنوب وغرب ايران پیشروی می كرد.

فرانسويها به رهبری ناپلئون، مصر و سوريه وفلسطین را با قوه قهريه اشغال كرده و در حالی كه به امپراتوری مسلمان عثمانی چنگ و دندان نشان می دادند، در انديشه نفوذ به هند بودند. روسهای تزاری كه مدعی جانشینی

سزارهای مسیحی روم شرقی بودند، با حمالت مكرر به ايران، وعثمانی، می كوشیدند تا قلمرو حكومت خويش را از يكسو تا قسطنطنیه وفلسطین، و از سوی ديگر تا خلیج فارس گسترش دهند، و بدين منظور اشغال نظامی

متصرفات ايران و عثمانی در اروپا و قفقاز را در صدر برنامه های خود قرارداده بودند. حتی آمريكائیها نیز چشم طمع به كشورهای اسالمی شمال آفريقا دوخته و با گلوله باران شهرهای لیبی و الجزاير، سعی در رخنه و نفوذ به

كرد.  كردستان و دو سال در همدان ماند و در اصفهان و قم هم اقامت  . می گويند چهار سال در بصره، پنج سال در بغداد، يك سال در12.364، ص 1. الفتوحات االسالمى، ج 2. جد آل سعود حاكم فعلى حجاز.3 - عبداهلل محمد نويسنده لبنانی در كتاب »آئین وهابیت« می نويسد: از پیر مردهای مدينه1. در مورد شخصیت سعود دو قول ديگر وجود دارد : 4

شنیدم كه شخصی يهودی به نام »مردخای« در حجاز تجارت می كرد و از آنجايی كه عربها به قبیله و عشیره اهمیت زيادی می دادند در پی اخراج وی برآمدند او نیز به يكی از قبايل سطح پائین كه برای عشیره و قبیله اهمیت زيادی قائل نبودند مبلغ زيادی پول داد و با دختری از آنها ازدواج نمود و نام خود را به سعود و

10- برخی ديگر معتقدند ايشان از نوادگان مسیلمه كذاب هستند )آئین وهابیت(.2نام پسرش را به محمد تغییر داد.

جهان اسالم داشتند، جنگ اتريش باعثمانی بر سر صربستان و همكاری ناوگان جنگی هلند با انگلیسیها در1محاصره نظامی پايتخت الجزاير نیز در همین دوران بحرانی صورت پذيرفت.

جنایات وهابیتجنايات وهابیت به دو دسته تقسیم می شود:

ـ قتل و غارت مسلمین.1ـ از بین بردن میراث فرهنگی. 2

قتل و غارت مسلمینها ـ کشتار مسلمانان و قطع نخلها و غارت مغازه1

اى به قصد جهاد با اهل نويسد: عبد العزيز همراه با عده ابن بشر عثمان بن عبد اهلل، مؤرخ آل سعود مى هاى آنان را قطع كرد و تعدادى هم سرزمین ثادق حركت كرد، و آنان را به محاصره در آورد و بخشى از نخلستان

2از مردان آنان را به قتل رساند.

ـ به آتش کشیدن محصوالت زراعى2 گويد: عبد العزيز به قصد جهاد وارد منفوحه شد و محصوالت زراعى آنان به آتش كشید و تا آن جا كه مى

3بخش عظیمى از جواهرات و گوسفند و شتران را به غنیمت گرفت و تعداد ده نفر را نیز به قتل رساند.

ـ باعث سقط زنان حامله3 لشكر عبد العزيز شبانگاه وارد منطقه حرمه شدند و پس از طلوع فجر به دستور عبد اهلل پسر عبد العزيز تیر

اى كه اندازان بصورت دسته جمعى به طرف شهر تیراندازى و صداى مهیب تیرها شهر را به لرزه درآورد به گونه4بعضى از زنان حامله، سقط كردند .

ـ کشتار بى رحمانه شیعیان در کربال4 امیر سعود با لشگر انبوهى از مردم1216نويسد: در سال  »صالح الدين مختار« كه خود وهابى است مى

قعده به كربال رسید و تمام برج و نجد و عشاير جنوب و حجاز و ديگر نقاط، به قصد عراق حركت كرد، در ماه ذى باروى شهر را خراب كرد، و بیشتر مردم را كه در كوچه و بازار بودند به قتل رساند، نزديك ظهر با اموال و غنايم فراوان از شهر خارج شد. آنگاه خمس اموال غارت شده را خود سعود برداشت و بقیه را به نسبت هر پیاده يك

5سهم و هر سواره دو سهم بین لشگريان تقسیم نمود .

نويسد: هنگام برگشت از لندن و عبور از كربال و نجف ديدم كه میرزا ابو طالب اصفهانى در سفرنامه خود مى قريب بیست و پنج هزار نفر وهابى وارد كربال شدند وصداى »اقتلوا المشركین واذبحوا الكافرين« )مشركان را

دادند، بیش از پنج هزار نفر را كشتند و زخمیها حساب نداشت، صحن مقدس بكشید و كافران را ذبح كنید(، سر مىدا به امام حسین )علیه السالم(از الشه مقتولین پر، و خون از بدنهاى سر بريده شده روان بود.بعد از يازده ماه مجداناوخإ

كنند به طورى كه از شنیدن آن، موها بر اندام راست كربال رفتم ديدم كه مردم آن حادثه دلخراش را نقل و گريه مى6شد. مى

وهابیان بعد از كشتار بى رحمانه اهل كربال و هتك حرمت حرم حسینى )علیه السالم( با همان لشگر راهى نجف اشرف شدند، ولى مردم نجف بخاطر آگاهى از جريان قتل و غارت كربال و آمادگى دفاعى با رهبری آيت اهلل شیخ جعفر كاشف الغطاء به مقابله برخواستند و حتى زنها از منزلها بیرون آمده و مردان خود را تشجیع و تحريك

7كردند تا اسیر قتل و چپاول وهابیان نشوند. به دفاع مى

. 24 - 21جهت اطالع بیشتر ر. ك »وهابیت، مبانی فكری وكارنامه عملی« تألیف آيت اهلل العظمی سبحانی ص . 1 .34. عنوان المجد ، ص 2.43 . عنوان المجد ، ص 3.67 . عنوان المجد ، ص 4.73، ص3 . تاريخ المملكة السعودية ج5.408 . مسیر طالبى ، ص6325.11، ص1 . ماضی النجف وحاضرها ج7

و کشتار اهل تسنن ـ قتل عام مردم طائف5 اند، ولى با نگاهى به شايد بعضى تصور كنند كه وهابیان فقط بالد شیعه نشین را مورد تاخت و تاز قرار داده

عملكرد سیاه آنان در حجاز و شام روشن خواهد شد كه حتى مناطق سنى نشین نیز از حمالت وحشیانه آنان درامان نبود.

نويسد: از زشت ترين كارهاى وهابیان در سال »جمیل صدقى زهاوى« در حمله وهابیان به طائف مى ، قتل عام مردم طائف است كه بر صغیر و كبیر رحم نكردند، طفل شیر خوار را بر روى سینه مادرش سر1217

بريدند، جمعى را كه مشغول فرا گرفتن قرآن بودند كشتند و حتى گروهى را كه در مسجد مشغول نماز بودند به قتل رساندند، و كتابها كه در میان آنها تعدادى قرآن و نسخه هايى از صحیح بخارى و مسلم و ديگر كتب حديث و فقه

1نیز بود در كوچه و بازار افكنده و آنها را پايمال كردند.

ن ـ کشتار عمومى علماء اهل تسن6 نويسد: »عبد دريادار سرتیپ »ايوب صبرى« سرپرست مدرسه عالى نیروى دريايى در دولت عثمانى مى

العزيز بن سعود« كه تحت تأثیر سخنان »محمد بن عبد الوهاب« قرار گرفته بود در اولین سخنرانى خود در حضور شیوخ قبايل گفت: ما بايد همه شهرها و آباديها را به تصرف خود در آوريم و احكام و عقايد خود را به آنان

براى تحقق بخشیدن به اين آرزو ناگزير هستیم كه عالمان اهل تسنن را كه مدعى پیروى از سنت سنیه ... بیاموزيم2نبويه و شريعت شريفه محمديه هستند از روى زمین برداريم .

انهدام میراث فرهنگى رود، كه حفظ تاريخ گذشتگان و صیانت از میراث فرهنگى نیاكان نشانگر تمدن يك جامعه به شمار مى

كنند، و در اين عرصه اجازه براى پاسدارى از آنها ادارات ويژه تأسیس نموده و كارشناسان ماهر تربیت مىدهند كه حتى يك سفال و يا كتیبه كوچك سنگى از بین برود. نمى

شكوفايى تمدن اسالمی در قرن چهارم و پنجم هجرى به اوج خود رسید و به شهادت محققان غربى نفوذ اين تمدن از طريق آندلس و جنگهاى صلیبى به اروپا يكى از مهمترين علل شكوفايى و رنسانس غرب در قرون اخیر

رود. به شمار مى آثار و ابنیه مربوط به شخص پیامبر و ياران باوفاى او جزئى از میراث عمومى اين تمدن بزرگ بوده و حفظ

رود. و صیانت از آنها نشانه تقدير از بنیانگذاران اين فرهنگ و تمدن به شمار مى و از طرفی اقدام به تخريب و نابودى اين آثار، نشانه انحطاط فكرى و بى توجهى به سازندگان و بنیانگذاران

باشد، كه در اثر مرور زمان واقعیتهاى تاريخى و اصالتهاى دينى به دست فراموشى سپرده تاريخ و تمدن مىگردد. هاى فكرى و نابودى استعدادهاى درخشان در جامعه بشرى مى شود، و از همه مهمتر، عامل ركود انگیزه مى

كند: وقتى كه رسول اكرم آيه شريفه )فی بیوت أذن اهلل� أن ترفع ويذكر فیها »جالل الدين سیوطى« نقل مىها چیست؟  را در مسجد تالوت نمود، فردى برخاست وپرسید: مقصود از اين خانه3اسمه(.

هاى پیامبران. در اين موقع ابوبكر برخاست و به خانه على و زهرا اشاره كرده و  فرمود: خانهپیامبر گرامى گفت: اى پیامبر خدا! اين خانه از همین خانه هاست كه خدا رخصت بر رفعت و منزلت آنان داده است؟ حضرت

4فرمود: آری از برترين آنها است.

هاى پیامبران وصالحان از اعتبار و جايگاه خاصى برخوردار است، و پیدا دهد كه خانه و اين قضیه نشان مى است كه اين منزلت ارتباط به جنبه مادى و خشت و گل و آجر آنها ندارد، بلكه اين ارزش به خاطر انسانهاى

اند. وااليى است كه در آنجا سكونت گزيده ها گواه وجود صدها آرامگاه و مرقد با شكوه در سرزمین وحى و كشورهاى بررسى كتب تاريخى و سفرنامه

اسالمى است. 5 را بیان نموده است.بیت  ( مورخ معروف، مشخصات كامل قبور ائمه بقیع و اهل345مسعودى )متوفاى

.22 . الفجر الصادق ص1.33 . تاريخ وهابیان ص2.36 . سوره نور، آيه3.203 ، ص6 . تفسیر الدر المنثور، ج4.288، ص2مروج الذهب، ج .5

12

تخریب بارگاه ائمه بقیع كه تسلط كامل بر حجاز يافت تمام آثار صحابه را در مدينه نابود كرد، مانند زادگاه1344آل سعود در سال در مدينه، قبور شهداء بدر، بارگاه ائمه بقیع: امام حسن، امام سجاد، امام باقر و امام امام حسن و امام حسین

.1 براى حضرت زهراء ساخته بود، و مرقد فاطمه بنت اسد مادر امیر مؤمنان ، وبیت األحزانى كه على صادق

تخریب آثار بزرگان در مکه پس از مسلط شدن بر مكه تمام آثار بزرگان دين را تخريب نمودند.1218وهابیون در سال

آنان در »معلى« قبه زادگاه پیامبر گرامى)صلى اهلل علیه وآله وسلم( را، و همچنین قبه زادگاه على بن أبیطالب )علیه السالم(، و حضرت خديجه، و حتى ابوبكر را ويران و باخاك يكسان كردند.

شدند آثار باستانى كه در اطراف خانه خدا و بر روى زمزم بود تخريب كرده و در تمام مناطقى كه مسلط مى2پرداختند. زدند و به رقص و آواز خوانى مى كردند، و هنگام تخريب طبل مى آثار صالحین را نابود مى

بلكه اينان شقاوت را به جايى رساندند كه خانه حضرت خديجه را كه مدتى مهبط وحى الهى بود خراب3كرده و به توالت تبديل كردند.

زادگاه رسول اكرم)صلى اهلل علیه وآله وسلم( را ويران ساخته وبه محل خريد وفروش حیوانات در آمد كه با4تالش افراد صالح و خیر، از چنگال وهابیها در آمد و به كتابخانه مبدل گرديد.

، تألیف آيت اهلل العظمی سبحانى.179 ـ 149جهت اطالع بیشتر ر. ك »وهابیت، مبانى فكرى وكارنامه عملى« :. 1 به نقل از تاريخ »الجبرتى«.27 . كشف االرتیاب ، ص2. تألیف: يوسف بن السید هاشم الرفاعى، با مقدمه دكتر محمد سعید رمضان البوطی.59 . نصیحة إلخواننا علماء نجد«، ص360.13نصیحة إلخواننا علماء نجد«، ص .4

آثار قبور صحابه و امهات المؤمنین و آل البیت را نابود كرده و قبر آمنه بنت وهب مادر گرامى رسول1اكرم)صلى اهلل علیه وآله وسلم( را با بنزين به آتش كشیديد واثرى از آنها باقى نگذاشتید(.

هاى بزرگ آتش زدن کتابخانه دردناكترين چیزى كه وهابیت مرتكب شد و ننگ او براى ابد بر پیشانى آنان باقى است، آتش زدن كتابخانه

هزار نسخه خطى40 هزار عنوان كتاب گرانقدر و كم نظیر، و بیش از 60بزرگ »المكتبة العربیة« بود كه بیش از منحصر به فرد داشت، كه در میان آنها برخى از آثار خطى دوران جاهلیت، يهوديان، كفار قريش، و همچنین آثار

خطى على )علیه السالم(، ابوبكر، عمر، خالد بن ولید، طارق بن زياد، و برخى از صحابه پیامبر گرامى)صلى اهلل علیه2وآله وسلم( و قرآن مجید به خط »عبد اهلل بن مسعود« وجود داشت.

گرى در حرمین شريفین، ضررهاى بزرگى پديد آورد و لبه تیز تبلیغ متوجه آثار حركت ارتجاعى سلفى ولى در مقابل اسامى بعضى از;رحمانه ويران كردند اسالمى بجا مانده از صدر اسالم گرديد. وهابیان همه آنها را بى

تر قلعه خیبر و قلعه گذارى نمودند. از همه عجیب ها و بازارها را به نام آنها نام مشركان را احیا كردند و خیابان خردى تمام اين شود. وهابیان سلفى، با بى دارى مى بن اشرف يهودى در مدينه بازسازى شده: و از آن نگه كعب

آثار اسالمى را نابود كردند و اگر ـ پناه بر خدا ـ جسارت را باال ببرند، قبر نبى گرامى اسالم و آثار باقى مانده از اودر مسجد را ويران خواهند كرد.

نمود.لشگر وهابى اگر بر شهرى از شهرهاى كرد با او معامله كافر حربى مى اگر كسى عقايد او را قبول نمى دادند. آنان در حمله به كربال، بى رحمى زيادى از خواستند، انجام مى شد، بر هر آنچه كه مى مسلمانان چیره مى

هاى حرم سبط مكرم نبى اسالم حمله نموده خود نشان دادند و احترام فرزند پیامبر را حفظ نكردند: آنان به خزينه امیه در واقعه حره و متوكل عباسى در به آب بستن حرم امام و همه را غارت كردند. با اين كار، اعمال بنى

ها زنده شد. حسین)علیه السالم(در خاطره اما پرونده اعمال او همچنان باز است... هر;ق درگذشت .  هـ1206سرانجام محمد بن عبدالوهاب در

شود. افكار اين شخص از طرف اقوام وى مورد دهند، براى او ثبت و ضبط مى جنايتى كه طرفدارانش انجام مى عبدالوهاب )با نام الصواعق االلهیه  بن  پذيرش واقع نشد و حتى اولین رديه بر عقايد وى، از طرف برادرش سلیمان

توانست، مورد پذيرش منطق چطور مى الوهابیه( نوشته شد. با اين وصف اين عقايد خشك و بى الرد على فى عموم مسلمین قرار گیرد، مگر آنكه از روى اجبار، قتل و تهديد مورد پذيرش واقع شود: البته اين نوع پذيرش نیز

سرابى است كه دوام ندارد.وجه شباهت وهابیت با خوارج

شود كه آنان داراى افكارى بسته و برداشتى با پژوهش در تاريخ اسالم و شناخت سیره خوارج روشن مى خردى، به كردند و از روى جهل و بى غلط از اسالم، قرآن و خالفت الهى بودند و چگونه با مسلمین برخورد مى

شمردند! سپس در روش وهابیان و فتاواى آنها و سیاستى كه پرداختند خون و اموال آنها را مباح مى تكفیر آنها مى شود كه روش اينان در امتداد روش خوارج در قبال امت اسالم در پیش گرفتند بنگرد؛ در اين صورت متوجه مى

است و مسلمانان از زمانى كه ابن عبدالوهاب مسلط شد تا زمان حاضر، بهاى تأثیر آن جريان خطرناك را پردازند. اين گفته وهابیان: »الدعاء االهلل و الشفاعة االهلل و ال توسل االباهلل و ال استغاثة االباهلل«، شعار »ال حكم مى

3كند. اال هلل« خوارج را در ذهن تداعى مى

هاى رفتارى وهابیان با خوارج عبارت است از: وجوه مشترك و مشابهت.38نصیحة إلخواننا علماء نجد، ص .1 ؛ الصحیح من سیرة النبی7، ص2 ؛ أعیان الشیعة، ج187،324، صص55؛ كشف االرتیاب، ج158، ص1جهت اطالع بیشتر ر.ك »تاريخ آل سعود، ج .2

.47 ؛ آل سعود من أين إلى أين، ص81، ص1األعظم، ج الحق يراد بها الباطل«، يعنى ـ كلمه حق است، چون مطابق با آية كريمه »ان الحكم اال هلل« . حضرت على)علیه السالم( در مورد اين كلمه فرمود: »كلمة3

است و اراده باطل است، زيرا منظور از آن را امیرى گرفتند كه فقط بايد خدا باشد و غیر از او كسى نبايد حكومت كند. الزمه حكومت خداوند در میان مردم،14 تجسیم است.

- وهابیان همانند خوارج شفاعت را حرام می دانند ، چنانچه نووی عالم پر آوازه اهل تسنن به نقل از1قاضی عیاض به مطلب اشاره می كند :

قال قاضی عیاض ... وقد جاءت اآلثار التی بلغت بمجموعها التواتر بصحة الشفاعة فی اآلخرة لمذنبی1المؤمنین وأجمع السلف والخلف ومن بعدهم من أهل السنة علیها ومنعت الخوارج وبع� المعتزلة منها ...

قاضی عیاض می گويد ... روايات متواتری مبنی بر صحت شفاعت در آخرت برای گناهكاران برای ما رسیده است و تمامی علمای اهل تسنن از زمانهای گذشته تاكنون بر اين مطلب اجماع دارند ولی خوارج و بعضی

از پیروان معتزله شفاعت را قبول ندارند و آن را منع می كنند ... گذرانند ـ به تیغ بران مى برند و مسلمانان را از دم كشند و آبادانى را از بین مى ها را مى - وهابیان انسان2

جويند ـ كنند و به پیامبرصلى اهلل علیه وآله و صالحان توسل مى اين دلیل و بهانه كه آنها از میت طلب شفاعت مىكند. در اين صورت همان افكار خشك و بسته خوارج در فهم اسالم، به ذهن تداعى مى

كنند »يا اند و به ايشان خطاب مى كند كه با عقايد آنها مخالف - وهابیت حكم به شرك كسانى مى3 آيد، آنان به خیال خود احتیاط مشرك« و »يا كافر« با اين برخورد افكار خوارج در مواجهه با مسلمین به ذهن مى

خورند و يا از كشتن خوك ولگرد، به پیشه كرده و يك دانه خرما را به احتمال آنكه صاحب آن راضى نیست، نمى كنند! اين در حالى است كه با تمام خودبینى احتمال اينكه مال يك فرد كتابى كه در ذمه اسالم است، خوددارى مى

دار و در گردنش قرآن بود به و گستاخى، عبداهلل بن خباب صحابى رسول خدا صلى اهلل علیه وآله را كه روزه بینى كه به خاطر ترس از خشمشان و شهادت رساندند و با ريختن خونش به خدا تقرب جستند! و مسلمانان را مى

كنند كه مسلمان هستند! هر كس كه امام على كنند كه اهل كتاب بوده و اظهار نمى براى حفظ جانشان، تظاهر مىريختند. گفت، خونش را مى كرد و جز خیر درباره او چیزى نمى بن ابیطالب)علیه السالم( را ستايش مى

؛ يعنى همانا مساجد از آن خدا است، پس2- وهابیت نیز آيه كريمه )و ان المساجدهلل فالتدعوا مع اهلل احدا(4 اكرم صلى اهلل علیه وآله يا به قبر صحابى جلیل، دهند كه به قبر نبى هیچ كس را با خدا نخوانید، بر كسى تطبیق مى

شود. خوارج نیز آياتى را كه درباره كافران و مشركان نازل شده بود، بر مسلمین و يا يكى از صالحان متوسل مى كردند كه در مورد كافران بود، گويد: خوارج به آياتى مراجعه مى ! ابن عمر در اين باره مى3كردند مؤمنان حمل مى

چرا كه آيات قرآن را بر اهل;گويد: مثل خوارج نباشید دارند، ابن عباس هم مى سپس آن را بر مؤمنان تطبیق مى ولى اينان به مفاد آيات جاهل; در حالى كه آنها درباره اهل كتاب و مشركان نازل شده بود;كردند قبله تطبیق مى

4بودند . كردند. وهابیان كسى كه ريختند و اموال مسلمین راتاراج مى ها مى در نتیجه اين برداشت جاهالنه، خون

شمارند. اينان داراالسالم را كنند و مال و خون او را مباح مى مخالف عقايدشان باشد، حكم به شرك او مى دانند كه بايد به شهر آنها هجرت شود. در صورتى دارالحرب و فقط مناطق تحت نفوذ خودشان را دار االيمان مى

كه از ضروريات دين اين است كه هر كس شهادتین بر زبانش جارى كند، خونش محفوظ است و در جرگه مسلمین اند كه به گیرد. شايد اين امر براى وهابیت از ضروريات نیست؛ چرا كه همیشه در صدد تكفیر كسانى قرار مى

اند كه: )و ال تقولوا لمن القى الیكم السالم لست عقايدشان ملتزم نیستند و گويا اين آيه شريفه را فراموش كرده5مؤمنا(.

دين من النار .35 ، ص3 . محی الدين نووی، شرح صحیح مسلم، ج1 فاعة وإخراج الموح ، باب إثبات الش.18. سوره جن، آيه 2.194، ص4. بخارى،ج3.124االرتیاب، ص  كشف .4كند نگوئید مسلمان نیستى. . به كسى كه اظهار اسالم مى94. سوره نساء ، آيه 5

15

از دين خارج شدند، همانند خروج تیر از كمان ـ و يا خوارج در دين عمیق شدند تا اينكه از آن1خوارج 2;خارج شدند مثل خروج تیر از كمان.

ما بیم آن داريم كه قول نبى اكرم صلى اهلل علیه وآله هنگامى كه از ايشان درباره سرزمین نجد پرسیدند، ناظر به همین جريانى;كند«  ويا »در آنجا امت شیطان طلوع مى3ها از آنجااست« فرمودند: »زلزله آنجا و فتنه

امت و تابعین4باشد كه در نجد رخ داد و كسانى نیز از او پیروى كردند. معناى »قرن« بر اساس نوشته، قاموس!رأى او است و يا قوم كه تسلط يافتند. از خداوند عزوجل خواهانیم كه مسلمین را علیه نفاق متحد بگرداند.

تضاد عجیب ها با تمام شگفت آور اين كه حكومت آنها كه در سايه اين تفكر روى كار آمده، بى توجه به اين گفته

كشورهاى جهان رابطه سیاسى، اقتصادى و فرهنگى دارد، يعنى با همه مشركان جهان دوست است. و از آن فراتر ها براى پذيرايى از مشركان مسلمان! )يعنی همان مردمی را تمام مكه و مدينه را به صورت كانونى از زيباترين هتل

اند و بهترين پذيرايى را از آيند درآورده كه مشرك میخوانند( كه همه ساله به عنوان مراسم حج و عمره به آنجا مى اهل شرك میكنند و اين مشركان درآمد عظیم و سرشارى براى آنها دارند.در حالیكه قرآن كريم میگويد مشركان

نجس هستند و آنها را به مسجد الحرام راه ندهید و اگر از فقر میترسید، خداوند شما را به فضل خود بى نیاز 5كند مى

راستى چرا در اينجا مشركان موحد میشوند و به عنوان ضیوف الرحمان مورد مهر و محبت و استقبال قرار6میگیرند و كوچك و بزرگ خانه هايشان را در اختیار آنان قرار میدند.

.481، ص4، الجامع الصحیح، ج 18، ص2 . مسند احمد، ج1.481، ص4، الجامع الصحیح، ج18، ص2. مسند احمد، ج2 .81، ص2. مسند احمد، ج3 ماده قرن.382، ص3. قاموس اللغة، ج4.28 . سوره توبه، آيه 5. 41 . وهابیت بر سر دوراهى، آيت اهلل العظمى مكارم شیرازی، ص6

16

مبانی فکری وهابیت ها در آيین وهابیت اين است كه هر چیزى كه با افكار آنان تطبیق نكند، آن را بدعت ترين پديده از زشت

شود. دانند، كه در اين قسمت به بخشى از آن اشاره مى شمرده و شرك مى.ـ ممنوعیت شفاعت خواهی بدون واسطه از انبیا و صالحین 1.ـ ممنوعیت توسل به انبیا و صالحین 2 و بزرگان.- منع تبرك به آثار انبیا و صالحین 3.- ممنوعیت زيارت انبیا و صالحین4ـ ممنوعیت برگزاری مراسم سوگواری برای بزرگان و اموات.5

17

ممنوعیت شفاعت خواهی بدون واسطه از انبیا و صالحین تعریف شفاعت نزد اهل لغت

( در كتاب العین می فرمايد : الشافع : الطالب لغیره ، وتقول150 خلیل بن احمد فراهیدی ) متوفی استشفعت بفالن فتشفع لی إلیه فشفعه فی . واإلسم : الشفاعة . واسم الطالب : الشفیع .

. 260 ص 1كتاب العین ج گويد نزد فالن شخص واسطه و شفیع من باشكند و میشافع يعنی كسی كه از غیر خودش طلب شفاعت می

نامند .كند شفیع میاسم مصدر )حاصل و نتیجه مصدر( آن شفاعت است و كسی را كه طلب شفاعت میتعریف شفاعت نزد متکلمین

متكلمین شیعه و اهل تسنن دايره شفاعت را گناهان كبیره می دانند و معتقدند شفاعت در مورد واسطه قراركنیم:باشد. در اينجا به ذكر دو نمونه بسنده میگرفتن شفیعان برای بخشش گناهان كبیره می

تعریف شفاعت نزد متکلمین شیعه مرتضى می فرمايد: »وحقیقة الشفاعة وفائدتها : طلب إسقاط العقاب عن مستحقه ، وإنما تستعمل فیسید

1طلب إيصال المنافع مجازا وتوسعا ، وال خالف فی أن طلب إسقاط الضرر والعقاب يكون شفاعة على الحقیقة«. نويسد: حقیقت شفاعت و فايده آن طلب برداشتن عذاب از كسی است كه مستحق عذاب استسید مرتضى می

، البته كلمه شفاعت مجازا در مورد درخواست رسیدن منافع به شخص نیز به كار می رود ، و در اينكه حقیقتشفاعت در مورد طلب برداشتن ضرر و عقاب و عذاب است هیچ اختالفی نیست .

تعریف شفاعت نزد متکلمین اهل تسنن ه( : در كتاب العقائد النسفیة : الشفاعة ثابتة للرسل واألخیار فی حق538أبو حفص النسفی ) متوفی

2الكبائر بالمستفی� من األخبار.

امتیاز شفاعت خواهی در مورد كسانی كه اهل گناه كبیره هستند، برای پیامبران و بنده گان خوب خدا بهوسیله اخبار و روايات زيادی ثابت شده است.

بنابراين شفاعت ، واسطه شدن ، انبیاء ، امامان و صالحان بین خدا و خلق برای بخشیده شدن گناها نی استكه از مؤمنان سر زده است . كه بحث در مورد شفاعت سه مرحله دارد :

- شفاعت ممنوع از نظر وهابیت1- بررسی عقلی شفاعت2ـ شفاعت در قیامت2ـ طلب كردن شفاعت از رسول خدا كه در آخرت ما را شفاعت كنند .3

شفاعت ممنوع از نظر وهابیت اما آن چه كه از بین تمامی فرقه های اسالمی ، تنها وهابی ها آن را قبول ندارند و به شدت با آن به مخالفت

برخواسته و قائل به آن را كافر و مشرك می دانند ، طلب شفاعت در دنیا است ؛ يعنی اينكه فردی در همین دنیا از ) چه در حال حیات ايشان و چه بعد از شهادت ايشان ( و يا اوصیای ايشان و يا اولیای الهی-پیامبر اكرم

ايش ازخداوند تبارك ودرخواست كند روز قیامت در درگاه ربوبی نزد پروردگار عالم او را شفاعت كند و بر تعالی طلب بخشش كند ، اينچنین درخواستی نزد ابن تیمیه و محمد بن عبد الوهاب و پیروانشان شرك و كفر

محسوب می شود زيرا وقتی فردی بین خود و خدايش واسطه قرار می دهد ) و خودش مستقیما از خداوند طلب نمی كند ( و از كسی غیر از خدا طلب شفاعت می كند در حقیقت اين فرد را معبود خود قرار داده و او را شريك

. اما اگر كسی اينگونه دعا كند : پروردگارا پیامبرت را در روز قیامت شفیع من گردان ) وخداوند خوانده است بواسطه او گناهان مرا ببخش ( از نظر وهابیها بال مانع است .

3 محمد بن عبدالوهاب می گويد: »من جعل بینه وبین اهلل وسائط يدعوهم ويسألهم الشفاعة كفر إجماعا«.

كسی كه بین خود و خدايش واسطه قرار دهد و آن واسطه ها را بخواند و از آنها طلب شفاعت كند بهاجماع مسلمین چنین فردی كافر است .

، باب مسألة الوعد و الوعید و الشفاعة .150، ص 1 . رسائل المرتضی ج 1.148أبی حفص النسفی، العقائد النسفیة ، ص . 2.213 ، 68 ، 9 ، ص6 ، ج385، ص1محمد بن عبد الوهاب، مجموعة المؤلفات، ج .3

18

دالیل محمد بن عبدالوهاب بر منع شفاعتدلیل اول

وی می نويسد : قال النبی )صلی اهلل علیه و سلم( : اعطی الشفاعة وأنا أطلبه مما أعطاه اهلل . فالجواب : إن اهلل أعطاه الشفاعة

ونهاك عن هذا ، فقال: فاذا كنت تدعو اهلل أن يشفع نبیه فیك فأطعه فی قوله: » فال.1 فال تدعوا مع اهلل أحدا2تدعوا مع اهلل أحدا«.

پیامبر صلی اهلل علیه و سلم فرموده است : خداوند به من مقام شفاعت را عطا فرموده و من طلب می كنم شفاعتی را كه خداوند به من عطا كرده است . محمد بن عبدالوهاب می گويد : جواب اين حديث اين است كه خداوند به پیامبرش مقام شفاعت را عطا فرموده ولكن تو را ) بندگان( از درخواست چنین مطلبی) درخواست

شفاعت از پیامبر ( نهی كرده است ، خداوند در قرآن می فرمايد : و مساجد ويژه خداست فال تدعوا مع اهلل أحدا، پس هیچ كس را با خدا مخوانید .

پس اگر از خداوند درخواست كنی كه پیامبرش را در روز قیامت شفیع تو گرداند ) و بواسطه او گناهان تراای. ببخشد( به دستور خداوند در اين آيه عمل كرده

دلیل دومابن عبدالوهاب می نويسد :

. ... 3المیت ال يملك لنفسه نفعا وال ضرا فضال لمن سأله أن يشفع له إلى اهلل فردی كه مرده است ) كنايه از انبیا و صالحین ( نمی تواند هیچ نفعی را برای خودش جلب كند و يا ضرری

را از خودش دفع كند چه برسد به اينكه بخواهد برای كسی طلب شفاعت كند دلیل سوم

محمد بن عبد الوهاب می گويد :ويعبدون قال تعالى : قل أتنبئون اهلل هم وال ينفعهم ويقولون هؤالء شفعاؤنا عند اهلل ما ال يضر� من دون اهلل

ا يشركون موات وال فی األرض سبحانه وتعالى عم .4بما ال يعلم فی الس ، وذلك أن الشفاعةفأخبر ان من جعل بينه وبين اهلل+ وسائط يسألهم الشفاعة فقد عبدهم وأشرك بهم

.6 قل هلل الشفاعة جمیعا ، كما قال تعالى: 5كلها هلل رساند و نه  كه نه به آنان زيان مىپرستند و به جاى خدا ، چيزهايى را مىخداوند در قرآن می فرمايد :

گويند : »اينها شفیعان ما نزد خدا هستند .« بگو : »آيا خدا را به چیزى كه در آسمانها دهد . و مى به آنان سود مىسازند . گردانید؟« او پاك و برتر است از آنچه )با وى( شريك مى داند، آگاه مى و در زمین نمى

گويد: خداوند در اين آيه خبر می دهد هركس بین خود و خدايش واسطه قرار دهد در حقیقت آنوی می واسطه را پرستیده و او را به عنوان شريك خدا قرار داده است ، و اين مطلب به خاطر اين است كه شفاعت تماما

متعلق به خداست همانطوری كه خداوند در قرآن می فرمايد : ای رسول ما بگو : »شفاعت ، به طور كلی از آنخداست « .

نقد دالیل محمد بن عبدالوهاببررسی شفاعت از نظر عقلی

وهابیت معتقد است طلب شفاعت از انبیا و صالحین شرك محسوب می شود در حالی كه شرك به معنای شريك قرار دادن برای خداست و از نظر عقالی عالم زمانی انسان مشرك می شود كه فردی را در كنار خدا قرار

دهد و برای او استقالل قائل باشد و معتقد باشد او به صورت مستقل و جدای از خدا اختیاراتی دارد . ولی اگر معتقد باشد كه شخصی كه به عنوان واسطه قرار می گیرد و هیچ استقاللی ندارد و تمامی اعمالش به اذن و اجازه

خداوند است ، عمل او توحید مح� است و از نظر عقالی عالم وی فردی كامال موحد است ..18سوره جن، آيه . 1 .166 ، ص1محمد بن عبدالوهاب، مجموعة المؤلفات، ج. 2 .42، ص4 ، ج 296، ص1محمد بن عبدالوهاب، مجموعة المؤلفات، ج. 3.18سوره يونس، آيه. 4.751عبدالعزيز دهلوی، تحفه اثنا عشرية، ص . 5.44 . سوره زمر، آيه6

19

شرك به اين1والشرك : أن تجعل هلل شريكا فی ربوبیته«.أبو منصور محمد بن أحمد األزهری می نويسد: » معناست كه برای خداوند در ربوبیت و پروردگاريش شريك قرار دهی. )و در مقابل خداوند برای كسی استقالل

قائل شوی(.نقد دلیل اول

با دقت در الفاظ اين آيه و سیاق آيات بعد از آيه مورد بحث در می يابیم منظور از آيه فوق اين است كه درعرض خدا كسی را نخوانید و برای خدا شريك قائل نشويد . زيرا :

اهلل احدا « و در ادبیات عرب كلمه »مع«معاوال : در اين آيه از كلمه » مع « استفاده شده است » فال تدعوا به معنای همراهی و مصاحبت و در كنار هم بودن به كار می رود ، بنابراين معنای آيه اين است : در عرض خدا كسی را نپرستید و شريكی برای خدا قرار ندهید ، چنانچه ابن كثیر يكی از مفسران بزرگ به اين مطلب تصريح

كند: می يقول تعالى آمرا عباده أن يوحدوه فی محال عبادته وال يدعى معه أحد وال يشرك به كما قال قتادة فی قوله

قال كانت الیهود والنصارى إذا دخلوا كنائسهم و بیعهم أشركوا باهللوأن المساجد هلل فال تدعوا مع اهلل أحداتعالى 2فأمر اهلل نبیه صلى اهلل علیه وسلم أن يوحدوه وحده.

نويسد: خداوند در اين آيه بندگانش را امر می كند كه فقط خدای يكتا را بپرستند و هیچ فردی راابن كثیر می گويد: يهود و نصاری زمانی كه به كنیسهبه همراه او نخوانند و شرك نورزند همانطوری كه قتاده در ذيل اين آيه می

ی خود می رفتند، به خدا شرك می ورزيدند از اين رو خداوند به پیامبرش امر فرمود كه آنان را بهها و عبادتگاههاتوحید و يكتا پرستی هدايت كند.

همین سوره خطاب به پیامبر20ثانیا : با توجه به آيات بعد اين مسأله كامال روشن می گردد ، خداوند در آيه بگو من تنها پروردگارم را می اكرم صلی اهلل علیه وآله وسلم می فرمايد: » قل إنما أدعوا ربی وال أشرك به أحدا «

خوانم و هیچ شريكی را برای او قرار نمی دهم . لذا با توجه به اين دو نكته در می يابیم كه اين آيه از مشركین را از شريك قرار دادن برای خدا نهی می كند و هیچ ارتباطی به بحث شفاعت ندارد زيرا كه افرادی كه پیامبر و يا فرد

صالحی را شفیع خود قرار می دهند به هیچ وجه او را نمی پرستند و ابدا او شريك خداوند قلمداد نمی كنند واساسا برای او استقاللی قائل نیستند .

وإذا قیل لهم تعالوا يستغفر لكم رسول اهلل لووا رؤوسهم ورأيتهمثالثا خداوند در مورد منافقین می فرمايد: .3يصدون وهم مستكبرون

گردانند و چون بديشان گفته شود : »بیايید تا پیامبر خدا براى شما آمرزش بخواهد« ، سرهاى خود را بر مىتابند . بینى كه تكبركنان روى برمى ، و آنان را مى

از طلب استغفار از پیامبر را ) كه در حقیقت طلب شفاعت از ايشاناعراض و رو گردانیبنابراين زمانی كه است (، خداوند عالمت نفاق می داند پس قطعا طلب نمودن اين مطلب و ممارست بر آن عالمت ايمان خواهد بود .

نقد دلیل دوم » المیت ال يملك لنفسه نفعا وال ضرا ... « فردی كهدلیل ديگر ابن عبدالوهاب بر رد شفاعت اين بود كه :

مرده است ) كنايه از انبیا و صالحین ( نمی تواند هیچ نفعی را برای خودش جلب كند و يا ضرری را از خودشدفع كند ...

نظريات تمامی علمایآيات قرآن و اين نظر ابن عبدالوهاب و پیروانش نیز مانند بقیه نظراتشان مخالف با روايات متعددی در اين زمینه از منابع معتبر اهل تسنن داريم كه انبیاء علیهماسالم است . و اين در حالی است كه

به اين عبارات توجه كنید :السالم زنده هستند .خداوند در قرآن می فرمايد :

من فضله هم يرزقون* فرحین بمآ ءاتاهم اهلل أموتام بل أحیآء عند رب ذين قتلوا فى سبیل اهلل والتحسبن ال وفضل وأن ذين لم يلحقوا بهم من خلفهم أال خوف علیهم وال هم يحزنون* يستبشرون بنعمة من اهلل ويستبشرون بال

اليضیع أجر المؤمنین .4اهلل

هرگز كسانى را كه در راه خدا كشته شدهاند، مرده مپندار، بلكه زندهاند و نزد پروردگارشان روزى داده مىشوند * به آنچه خدا از فضل خود به آنان داده است شادمانند، و براى كسانى كه از پى ايشانند و هنوز به آنان

م ،2001 ، دار النشر : دار إحیاء التراث العربی - بیروت - 12، ص 10هـ ، تهذيب اللغة جزء 370 . أبو منصور محمد بن أحمد األزهری الوفاة: 1چاپ اول، تحقیق : محمد عوض مرعب.

سوره جن .18 ، ذيل آيه 460 ، ص 4 تفسیر ابن كثیر ج .2.5سوره منافقون، آيه. 3169،171.20 سوره آلعمران، .4

نپیوستهاند شادى مىكنند كه نه بیمى بر ايشان است و نه اندوهگین مىشوند * بر نعمت و فضل خدا و اينكهخداوند پاداش مؤمنان را تباه نمىگرداند، شادى مىكنند.

در اين آيات بهرهمندى شهیدان از نعمتهاى الهى و خوشنودى از آنچه به دست آوردهاند دلیل بر حیات وزندگى مجدد آنان است.

و اكنون اين سؤال مطرح مىشود كه چگونه كسانى كه در راه دين به شهادت رسیدهاند، پس از شهادت زنده باشند ولى پیامبر كه آورنده دين و پیشوا و رهبر شهیدان است زندگى مجدد بعد از مرگ را نداشته باشد؟

چنانچه شوكانی به اين حقیقت اذعان كرده است:شوكانی ) از علمای اهل تسنن ( در نیل األوطار می گويد:

هم أحیاء يرزقون وأن الحیاة فیهم متعلقة بالجسد فكیف باألنبیاء هداء أن فی حق الش� وورد النص فی كتاب اهللوالمرسلین .

. حه البیهقی� 1وقد ثبت فی الحديث »أن األنبیاء أحیاء فی قبورهم« رواه المنذری� وصح

خورند ، و حیاة و زندگی در شهدااند و روزی میفرمايد آنان زندهخداوند در قرآن صريحا در مورد شهدا می اند؟ )يعنی آيامربوط به بدن و جسم آنهاست، حال كه شهدا اينگونه هستند پس انبیاء و رسوالن الهی چگونه

شود شهدا زنده باشند ولی انبیاء و رسوالن الهی كه مقامشان از شهدا برتر است زنده نباشند ؟!!(می ابن حجر هیثمی كه از شخصیت های بر جسته اهل تسنن است ، در كتاب مجمع الزوائد ، از قول عبد اهلل بن

فرمود :مسعود نقل می كند كه پیامبر اكرم ث لكم، ووفاتی خیر لكم، تعرض علی أعمالكم، فما رأيت من خیر حمدت ثون و يحد »حیاتی خیر لكم تحد

اهلل علیه، وما رأيت من شر استغفرت اهلل لكم« هم حیات من برای شما مايه خیر است و هم وفات من . تمام اعمال شما بر من عرضه می شود ، اگر

كارهای خوب شما را ببینم خدا را شكر می كنم ، كارهای بد شما را ببینم از خدای عالم برای شما طلب مغفرتكنم.می

2رواه البزار ورجاله رجال الصحیح«.بعد از اين نقل ، هیثمی می گويد : »

اين مطلب را بزار روايت نموده و رجال واقع در سند آن نیز از سلسله رجال صحیح بخاری هستند. نقد دلیل سوم

سوره يونس بود كه همانطور كه ذكر شد وی گفت18دلیل ديگر محمد بن عبدالوهاب بر تحريم شفاعت آيه خداوند در اين آيه خبر می دهد هركس بین خود و خدايش واسطه قرار دهد در حقیقت آن واسطه را پرستیده و او را به عنوان شريك خدا قرار داده است ، و اين مطلب به خاطر اين است كه شفاعت تماما متعلق به خداست

همانطوری كه خداوند در قرآن می فرمايد : ای رسول ما بگو : »شفاعت ، به طور كلی از آن خداست « .در پاسخ می گوئیم:

و صالحین طلب شفاعت می كنند آنها را نمی پرستند بلكه از آنهااوال : كسانیكه از انبیا و ائمه معصومین شفیع او باشند. بنابراين محمد بن عبدالوهاب و3می خواهند كه به اذن خداوند )همانطوری كه قرآن می فرمايد(اند.پیروانش با تحريم اين عمل الهی، به خالف قرآن عمل نموده

ثانیا : اين تفسیر ابن عبدالوهاب از اين آيه همانند بقیه نظراتش نه تنها مخالف با نظر علما و مفسرين اهل تسنن است بلكه با شأن نزول آيه نیز سازگاری ندارد. و از آنجائیكه امكان آوردن تمامی عبارات علمای اهل تسنن

نیست، بعنوان نمونه عبارات چند تن از مفسرين اهل تسنن را خدمت شما عرض می كنیم : أخرج ابن أبی حاتم عن عكرمة قال : قال النضر : إذا كان يوم القیامة شفعت لی الالت والعزى ، فأنزل اهلل

فمن أظلم ممن افترى على اهلل كذبا أو كذب بآياته إنه ال يفلح المجرمون ، ويعبدون من دون اهلل ما ال يضرهم وال .4ينفعهم ويقولون هؤالء شفعاؤنا عند اهلل

سیوطی می گويد : ابی حاتم از عكرمه نقل كرده است كه نضر بن حرث گفت زمانی كه روز قیامت شد بتالت و عزی مرا شفاعت می كنند بعد از اين گفته او اين آيه نازل شد .

نويسد:ابن كثیر می ينكر تعالى على المشركین الذين عبدوا مع اهلل غیره، ظانین أن تلك اآللهة تنفعهم شفاعتها عند اهلل، فأخبر

5تعالى أنها ال تنفع وال تضر وال تملك شیئا، وال يقع شیء مما يزعمون فیها، وال يكون هذا أبدا ...

، باب صالة المخلوقات علی النبی صلی اهلل علیه و سلم و هو فی قبره حی .305 ، ص 3 . نیل األوطار ج 1.407، ص11 ؛ كنز العمال، ج582، ص1، باب »ما يحصل ألمته من استغفاره بعد وفاته« ؛ الجامع الصغیر، ج24، ص9. مجمع الزوائد، ج 2(. 255. من ذا الذی يشفع عنده إال بإذنه. )سوره بقره ، آيه 3 سوره يونس.18 جالل الدين سیوطی، تـفسیر الدر المنثور ، ذيل آيه .4 سوره يونس.18 ابن كثیر دمشقی، تـفسیر ابن كثیر، ذيل آيه .5

21

خداوند مشركین را كه شريك برايش قرار داده بودند و غیر خدا را می پرستیدند انكار می كند ، آنها گمان می كردند شفاعت خدايان خیالیشان نزد خداوند تبارك و تعالی نفعی به حالشان دارد . پس خداوند در مقابل اين گمان باطل آنها در اين آيه به آنها فرمود آن شفاعت آن بتها نه نفعی به حال شما دارد و نه ضرری را از شما دفع

می كند و نه مالك چیزی هستند و هیچ يك از گمانهای شما در مورد بتها ابدا واقع نمی شود ... و اما روایات

سهبه روايات اند كه اين نقل كردهعلمای اهل تسنن روايات بسیاری در مورد طلب شفاعت از رسول خدا - طلب2- طلب شفاعت از پیامبر اكرم صلی اهلل علیه و آله و سلم قبل از تولد ايشان . 1: تقسیم می شونددسته

- طلب شفاعت از پیامبر اكرم صلی اهلل3شفاعت از پیامبر اكرم صلی اهلل علیه و آله و سلم در زمان حیات ايشان . پردازيم:میروايات به نقل برخی از در اينجا و سلم بعد از و فات ايشان .علیه و آله

قبل از تولد ایشانطلب شفاعت از پیامبر اکرم حلبی در كتاب السیرة الحلبیة به نقل از ابن اسحاق در كتاب المبدأ و قصص األنبیاء میگو يد : شخصی بنام

:ع بن حسان الحمیری قبل از تولد پیامبر اكرم نامه ای خطاب به حضرت نوشت كه عبارت نامه به اين شرح استبت أما بعد يا محمد فإنی آمنت بك وبربك ورب كل شئ وبكل ما جاءك من ربك من شرائع اإلسالم واإليمان

وكتب عنوان الكتاب…وإنی قلت ذلك فإن أدركتك فیها ونعمت وإن لم أدركك فاشفع لی يوم القیامة وال تنسنی إلى محمد بن عبد اهلل خاتم النبین والمرسلین ورسول رب العالمین من اتبع ألول حمیر أمانة اهلل فی يد من وقع هذا

.الكتاب فی يده إلى أن يدفعه إلى صاحبه و دفعه إلی رأس العلماء المذكورين ای محمد من به تو و به پروردگار تو كه تمامی اشیاء مخلوق او يند و تحت يد قدرت او هستند و به تمامی

دستوراتی از طرف خداوند به تو ابالغ شده ايمان آوردم و به اين مطالب اقرار می كنم پس اگر روزی دوران رسالت تو را درك كردم ) و در قید حیات بودم ( خیلی خوب است ) كه در خدمت تو باشم ( اما اگر دوران رسالت تو را درك نكردم ) و در قید حیات نبودم ( از تو می خواهم مرا روز قیامت شفاعت كنی و در آن روز مرا فراموش نكنی ... ) ابن اسحاق در ادامه می گويد ( و اين عبارت را عنوان نامه قرار داد : اين نامه از طرف اتبع اول از طايفه

حمیر به محمد بن عبداهلل آخرين پیغمبر و فرستاده پروردگار عالم و اين نامه را امانت قرار می دهم در دست اين شخص تا اينكه آن را به دست صاحب اصلی آن ) يعنی پیامبر اكرم ( برساند و اين نامه را به دست عالم بزرگ آن

زمان داد حلبی به نقل از ابن اسحاق در ادامه می گويد :

ثم وصل الكتاب المذكور إلى النبی صلى اهلل علیه وسلم على يد بع� ولد العالم المذكور حین هاجر وهو بینمكة والمدينة ... و بعد قراءة الكتاب علیه صلى اهلل علیه وسلم قال مرحبا بتبع األخ الصالح ثالث مرات

سپس اين نامه را يكی از فرزندان) ابی لیلی ( آن عالم در زمان مهاجرت پیامبر اكرم به مدينه در بین مكه و مدينه به دست پیامبر اكرم رساند ... و پیامبر اكرم بعد از قرائت نامه سه بار فرمودند : آفرين به » تبع « برادر

صالح ما .حلبی به نقل از ابن اسحاق در ادامه می گويد :

كان بین تبع هذا أی بین قوله إنه آمن به وعلى دينه وبین مولد النبی صلى اهلل علیه وسلم ألف سنة سال فاصله بود. ) يعنی تبع اين1000بین تبع در زمانی كه اين نامه را نوشت و بین زمان تولد پیامبر اكرم

سال قبل از تولد پیامبر اكرم نوشته بود و در آن زمان از ايشان طلب شفاعت نموده بود ( .1000نامه را 280 ، 279ص ، ص2، جالسیرة الحلبیة ، حلبی

اگر اين كار » تبع « شرك و كفر بود بر پیامبر خدا واجب بود كه اين كار را نكوهش كنند و قباحت و زشتی آن را بیان فرمايند نه اينكه سه بار به » تبع « بخاطر اين كارش آفرين بگو يند و او را برادر صالح بخوانند .

طلب شفاعت از پیامبر اکرم صلی اهلل علیه و آله و سلم در زمان حیات ایشان آمد و در ضمن ابیاتی از ايشان طلب شفاعت نمود : سواد بن قارب نزد رسول خدا

1وكن لى شفیعا يوم ال ذوشفاعة سواك بمغن فتیال عن سواد بن قارب.

اى پیامبر: روز قیامت شفیع من باش. روزی كه شفاعت، ديگران به حال سواد بن قارب به مقدار رشته وسطبخشند. خرما، سودى نمى

بخالف نظر ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب سواد بن قارب را نهی نفرمودند و به او در اينجا رسول خدا ؟ شفاعت متعلق بهفتند چرا از من طلب شفاعت می كنی؟ چرا غیر خدا را می خوانی؟ چرا مشرك شده اینگ

خداست ، نبايد غیر از خدا از كسی طلب شفاعت كنی ... . بنابراين از همین نهی نكردن رسول خدا و قبول كردن

،31 ، حديث رقم 85 ص ،األحاديث الطوالطبرانی، ؛ 3596 رقم ذيل ترجمه سواد بن قارب الدوسی، ،182،ص 3ج ،ةصابإالابن حجر عسقالنی، .127.22ص ،الدررالسنیه ،احمد زينی دحالن باب حديث سواد بن قارب ؛

عنوانخواسته سواد بن قارب درمی يابیم حقیقت مطلب چیزی غیر از خرافاتی است كه وهابیها به پیروانشان به .اسالم حقیقی القاء می كنند

طلب شفاعت از پیامبر اکرم صلی اهلل علیه و آله و سلم بعد از وفات ایشان قالت عائشةوغیرها من أصحابه إن الناس أفحموا ودهشوا حیث ارتفعت الرنة... حتى جاء الخبر أبا بكر ...

حتى دخل على رسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم فأكب علیه وكشف عن وجهه ومسحه وقبل جبینه وخديه وجعل1.يبكی ويقول بأبی أنت وأمی ونفسی وأهلی طبت حیا ومیتا .... اذكرنا يا محمد عند ربك

عايشه و غیر او از اصحاب رسول خدا ) در جريان وفات رسول خدا (می گويند : مردم متحیر و سركشته و وحشت زده شده بودند صدای ناله ها به گوش می رسید ... تا اينكه خبر به ابوبكر رسید ... ابو بكر بر پیامبر ) صلی

اهلل علیه )و آله( و سلم ( وارد شد خود را بر روی) پیكر مطهر ( پیامبر انداخت و پارچه روی صورت پیلمبر را كنار زد و دست به صورت و پیشانی و گونه های ايشان كشید و در حالی كه گريه می كرد عرضه داشت پدر و

مادرم و جانم و خانواده ام فدايت پاك و پاكیزه زندگی نمودی و پاك و پاكیزه از دنیا رفتی .... ای محمد ما را درپیشگاه پروردگارت ياد كن ... .

، الباب الثامن و العشرون فی بلوغ هذا299 ، ص 2سبل الهدی و الرشاد ج صالحی شامی، ؛ 488ص ، تمهید األوائل وتلخیص الدالئل الباقالنی،. 1 . 33 ص ،مخالفة الوهابیة للقرآن و السنة، ؛ عمر عبدالسالم34ص ، الدرر السنیة فی الرد علی الوهابیة،الخطب الجسیم الی الصديق الكريم ؛ احمد زينی دحالن

23

می گويند :، سوره نسا ء64ابوحیان و نسفی ذيل آيه واستغفر لهم الرسول أی : شفع لهم الرسول فی غفران ذنوبهم .... والتفت فی قوله : و استغفر لهم الرسول ، ولم يجىء على ضمیر الخطاب فی جاؤوك تفخیما لشأن الرسول ، وتعظیما الستغفاره ، وتنبیها على أن شفاعة من اسمه

1الرسول من اهلل تعالى بمكان ، وعلى أن هذا الوصف الشريف وهو إرسال اهلل إياه موجب لطاعته ...

اينكه خداوند فرمود ) و رسول خدا برای آنها طلب بخشش كند ( معنايش اين است كه رسول خدا ) صلی اهلل علیه و آله و سلم ( نزد پروردگار عالم برای بخشش گناهانشان آنها را شفاعت كند . ... خداوند در اين آيه قبل

از اينكه به اينجا برسد رسولش را مورد خطاب قرار داده بود و با ايشان بصورت مخاطب صحبت می كرد اما به اينجا )و استغفر لهم الرسول( كه رسید خطابش را به صورت صیغه غائب آورد )و رسول خدا برای آنها طلب

)يعنی خداوند میبخشش كند( و اين بخاطر بزرگی و علو منزلت و شأن رسول خدا و عظمت استغفار ايشان است خداوند نكته ای را، وو با استغفار خود شخص فرق دارد(استغفار رسول خدا بسیار ارزشمند است خواهد بفرمايد

( در نزد خداوند تبارك و تعالی از جايگاهبه ما گوشزد كند و آن اينكه طلب شفاعت از رسول خدا )می خواهد موجب اطاعت كردنويژه ای برخوردار است ، عالوه بر اينكه اين وصف شريف يعنی رسالت ايشان از طرف خدا

.از ايشان می شود بنابراين محمد بن عبدالوهاب و پیروانش با تفسیر به نفع خودشان و تحريم اين عمل الهی نه تنها خالف قرآن

است بلكه عمال به صحابه رسول خدا ) همچون حضرت علی صلوات اهلل و سالمه علیهو روايات نبوی عمل نموده و ابوبكر و سواد بن قارب و ...( نسبت كفر و شرك داده اند .

) تفسیرتفسیر مدارك التنزيل و حقائق التأويلنسفی، سوره نسا ء ؛ 64 ، ذيل آيه 64، باب180 ، ص4، جتفسیر بحر المحیط. ابوحیان آندلسی، 1. سوره نساء 64ذيل آيه ، 63 ، باب236، ص1نسفی(،ج

24

شرائط شفاعت هر كسی را در روز قیامت شفاعت كنند بلكه در آيات قرآن و،اين گونه نیست كه انبیا و اولیا و ديگر شفیعان

ن نمونه چند مورد را ذكر ، شرايطی برای مستحقین شفاعت معین شده است كه به عنوانسناهل تروايات شیعه و :كنیممی

شرایط شفاعت نزد علمای شیعهـ كسی كه خداوند از دين وی راضی باشد.1

مرحوم طبرسی می نويسد : ) وال يشفعون إال لمن ارتضى ( اهلل دينه . وقال مجاهد : إال لمن رضی اهلل عنه . وقیل : إنهم أهل شهادة أن ال

1إله إال اهلل ، عن ابن عباس . وقیل . هم المؤمنون المستحقون للثواب . . .

شفیعان كسانی را شفاعت می كنند كه خداوند از دين آنها راضی باشد . و مجاهد گفته است شفیعان كسی را شفاعت می كنند كه خداوند از او راضی باشد، و بعضی به نقل از ابن عباس گفته اند منظور از اين افراد كسانی

هستند كه شهادت به يگانگی خداوند داده باشند . و بعضی ديگر گفته اند : شفاعت شامل كسانی می شود كه مؤمنباشند و استحقاق ثواب داشته باشند . . . سوره انبیا به نقل از امام رضا علیه السالم می نويسد : 28مرحوم فی� كاشانی در ذيل آيه

وأما قول اهلل عز وجل وال يشفعون إال لمن ارتضى فإنهم ال يشفعون إال لمن ارتضى اهلل دينه والدين اإلقرار2.ةبالجزاء على الحسنات والسیئات فمن ارتضى دينه ندم على ما ارتكبه من الذنوب لمعرفته بعاقبته فی القیام

شفیعان كسانی را شفاعت می كنند كه خداوند از دين آنها راضی باشد و دين به معنای اقرار ) و ايمان ( به جزاء در مقابل كارهای نیك و بد می باشد پس خداوند از دين فردی راضی است كه وقتی گناهی انجام می دهد

پشیمان شود زيرا كه می داند عاقبت گناه در قیامت چیست . ـ مؤمنی كه از گناه خود پشیمان شده باشد .2

حدثنا أحمد بن زياد بن جعفر الهمدانی رضی اهلل عنه ، قال : حدثنا علی بن إبراهیم بن هاشم ، عن أبیه ، عن محمد بن أبی عمیر ، قال : سمعت موسى بن جعفر علیهما السالم يقول : ال يخلد اهلل فی النار إال أهل الكفر والجحود

وأهل الضالل و الشرك . ومن اجتنب الكبائر من المؤمنین لم يسأل عن الصغائر ، قال اهلل تبارك و تعالى : ) إن تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه نكفر عنكم سیئاتكم وندخلكم مدخال كريما ( قال : فقلت له : يا ابن رسول اهلل فالشفاعة

نماإ يقول: )لمن تجب من المذنبین ؟ قال : حدثنی أبی ، عن آبائه ، عن علی علیهم السالم قال : سمعت رسول اهلل یر : فقلت له : يا ابن رسولمعالمحسنون منهم فما علیهم من سبیل( قال ابن أبی ، فأما شفاعتی ألهل الكبائر من أمتی

وال يشفعون إال لمن ارتضى وهم من خشیته مشفقون (كره يقول: )اهلل فكیف تكون الشفاعة ألهل الكبائر واهلل تعالى ذ ومن يرتكب الكبائر ال يكون مرتضى ، فقال : يا أبا أحمد ما من مؤمن يرتك ذنبا إال ساءه ذلك وندم علیه ، وقد

فمن لم يندم على« من سرته حسنته وساءته سیئة فهو مؤمن »: ) كفى بالندم توبة ( وقال علیه السالم : قال النبی ذنب يرتكبه فلیس بمؤمن ولم تجب له الشفاعة وكان ظالما ، واهلل تعالى ذكره يقول : ) ما للظالمین من حمیم وال

شفیع يطاع ( فقلت له : يا ابن رسول اهلل وكیف ال يكون مؤمنا من لم يندم على ذنب يرتكبه ؟ فقال : يا أبا أحمد ما من أحد يرتكب كبیرة من المعاصی و هو يعلم أنه سیعاقب علیها إال ندم على ما ارتكب ومتى ندم كان تائبا مستحقا للشفاعة ، ومتى لم يندم علیها كان مصرا والمصر ال يغفر له ألنه غیر مؤمن بعقوبة ما ارتكب ولو كان مؤمنا بالعقوبة لندم ، وقد قال النبی صلى اهلل علیه وآله : ) ال كبیرة مع االستغفار وال صغیرة مع االصرار ( وأما قول اهلل عز وجل :

) وال يشفعون إال لمن ارتضى ( فإنهم ال يشفعون إال لمن ارتضى اهلل دينه ، والدين االقرار بالجزاء على الحسنات3.ذنوب لمعرفته بعاقبته فی القیامةوالسیئات ، فمن ارتضى اهلل دينه ندم على ما ارتكبه من ال

. . . ابن ابی عمیر می گويد : از امام هفتم موسی بن جعفر علیه السالم شنیدم كه فرمود : خداوند كسی را غیر از كفار و منكرين خدا و اهل ضاللت و گمراهی و مشركین ، در جهنم مخلد و جاويدان نمی گرداند ، هر مؤمنی كه

از گناهان كبیره بپرهیزد خداوند در روز قیامت او را بخاطر گناهان صغیره مورد سؤال و جواب قرار نمی دهد ، ما» اگر از گناهان كبیره دوری كنید گناهان ) صغیره ( شما را می بخشیم و شخداوند تبارك و تعالی فرموده است . را در جايگاه نیكويی وارد می كنیم«

.81 ، ص 7 ج،تفسیر مجمع البیان، مرحوم طبرسی . 1 ، تحقیق : تصحیح وتعلیق : السید50 ، ح 424 ، ص 3 ج،تفسیر نور الثقلینشیخ الحويزی، ؛ 337 و 336ص ، ص3 ج، تفسیر الصافی،فی� كاشانی. 2

– ش ، ناشر : مؤسسة إسماعیلیان للطباعة والنشر والتوزيع قم . 1370 - 1412هاشم الرسولی المحالتی ، چاپ چهارم ، سال چاپ : ، تحقیق : تصحیح وتعلیق : السید هاشم الحسینی 6، ح ، باب : بیانه فی وجه العدل و عدله تعالی فی األطفال 408 و 407 ، ص . شیخ صدوق، التوحید3

تفسیر نورشیخ الحويزی، ؛ 337 و 336 ، ص 3 ج،تفسیر الصافیفی� كاشانی، الطهرانی ، ناشر : منشورات جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة فی قم المقدسة ؛ ش ، ناشر :1370 - 1412 ، تحقیق : تصحیح وتعلیق : السید هاشم الرسولی المحالتی ، چاپ چهارم ، سال چاپ : 50 ، ح 424 و 423 ، ص 3 ج،الثقلین

قم . –مؤسسة إسماعیلیان للطباعة والنشر والتوزيع

25

: عرضه داشتم : ای فرزند رسول خدا ) با اين اوصاف ( پس شفاعت برای كدام گناهابن ابی عمیر می گويد واجب شده است ؟ حضرت فرمود : از پدرم شنیدم و ايشان از پدرانش از امیرالمؤمنین صلوات اهلل و سالمه علیه كه

شنیدم كه فرمود : شفاعت من برای آن دسته از امتم می باشد كه اهل گناه كبیره باشند ، امافرمود : از رسول خدا نیكان امتم برايشان شفاعتی نیست ) احتیاج به شفاعت ندارند ( . ابن ابی عمیر می گويد عرضه داشتم : ای فرزند

و ايشان شفاعترسول خدا چطور شفاعت مخصوص مرتكبین گناه كبیره است ؟ با اينكه خدای تعالى مى فرمايد ) (، و معلوم است كهنمى كنند، مگر كسى را كه خدا راضى باشد، و نیز ايشان از ترس او همواره در حالت اشفاقند

مرتكب گناهان كبیره مرتضى )مورد پسند خدا( نیستند؟ امام كاظم علیه و السالم فرمود : ای ابا احمد هیچ مؤ منى گناه نمى كند مگر آنكه گناه ناراحتش میسازد و در نتیجه از گناه خود پشیمان می شود، و رسول خدا صلى اهلل علیه

و آله و سلم فرموده است : كه براى توبه همینكه پشیمان شوى كافى است ، و نیز فرمود: كسیكه از حسنه خود خوشحال ، و از گناه خود ناراحت شود ، مؤ من است ، پس كسی كه از گناهى كه مرتكب شده پشیمان نمی شود،

مؤ من نیست ، و از شفاعت بهره مند نمی شود، و از ستمكاران است ، كه خدايتعالى درباره شان فرموده :)ستمكاران نه دلسوزى دارند، و نه شفیعى كه شفاعتش خريدار داشته باشد(.

گفتم : يا بن رسول اهلل چگونه كسیكه بر گناهى كه مرتكب شده پشیمان نمی شود مؤ من نیست ؟ فرمود : ای ابا احمد جهتش اين است كه هیچ انسانى نیست كه يقین داشته باشد در برابر گناهان عقاب می شود، مگر آنكه اگر

گناهى مرتكب شود، از ترس آن عقاب پشیمان مى گردد، و همینكه پشیمان شد، تائب است ، و مستحق شفاعت می شود، و اما وقتى پشیمان نشود، بر آن گناه اصرار مى ورزد، و مصر بر گناه آمرزيده نمی شود، چون مؤمن نیست ، و

به عقوبت گناه خود ايمان ندارد، چه اگر ايمان داشت ، قطعا پشیمان می شد ، و رسولخدا صلى اهلل علیه و آله و سلم هم فرموده بود: كه هیچ گناه كبیره اى با استغفار و توبه كبیره نیست ، و هیچ گناه صغیره اى با اصرار صغیره

ارتضى (، منظور اين است كه شفیعان در روزال يشفعون اال لمننیست، و اما اينكه خداى عز و جل فرموده : )و مگر كسى را كه خدا دين او را پسنديده باشد، و دين همان اقرار بجزاء بر طبق حسنات و قیامت شفاعت نمى كنند،

سیئات است ، پس كسى كه دينى پسنديده داشته باشد، قطعا از گناهان خود پشیمان میشود، چون چنین كسى بعقابقیامت آشنائى و ايمان دارد.

گی در مقابل خدا باشند. اهل نماز و خضوع و بندـ3ـ اهل انفاق باشند.4ـ روز قیامت را تكذيب نكنند.5.ـ در ستیز با حق نباشد6

عالمه طباطبائی می نويسد : كل نفس بما كسبت رهینة إال أصحاب الیمین فی جنات يتساءلون عن المجرمین ما سلككم فی قال تعالى:

سقر قالوا لم نك من المصلین ولم نك نطعم المسكین وكنا نخوض مع الخائضین وكنا نكذب بیوم الدين حتى أتانا ، بین سبحانه فیها ان كل نفس مرهونة يوم القیامة بما كسبت من الذنوب ( 1لیقین فما تنفعهم شفاعة الشافعینا

مأخوذه بما أسلفت من الخطايا إال أصحاب الیمین فقد فكوا من الرهن واطلقوا واستقروا فی الجنان ، ثم ذكر انهم غیر محجوبین عن المجرمین الذين هم مرهونون باعمالهم ، مأخوذ علیهم فی سقر ، يتساءلون عنهم سلوكهم فی النار ، و

2 ينفعهم لذلك شفاعة الشافعین.، فرع على هذه الصفات بأنه لمة إلى عدة صفات ساقتهم إلى النارهم يجیبون باإلشار

هر كسى در گرو اعمال خويش است ، مگر اصحاب يمین ، كه در بهشتها قرار دارند، و از يكديگر سراغ مجرمین را ما از نمازگزاران نبوديم ، و به مسكينان طعام نمى خورانديم ، گرفته ، مى پرسند: چرا دوزخى شديد؟ می گويند:

، تا وقتى كه يقين بر ايمانو پيوسته با اهل باطل همنشين و همصدا بوديم ، و روز قيامت را تكذيب مى كرديم.حاصل شد، در آن هنگام است كه ديگر شفاعت شافعان سودى براى آنان ندارد

در اين آيه مى فرمايد: در روز قیامت هر كسى مرهون گناهانى است كه كرده ، و بخاطر خطايائى كه از پیش مرتكب شده ، بازداشت میشود، مگر اصحاب يمین ، كه از اين گرو آزاد شده اند، و در بهشت مستقر گشته اند،

آنگاه مى فرمايد: اين طائفه در عین اينكه در بهشتند، مجرمین را كه در آنحال در گرو اعمال خويشند، مى بینند، و از ايشان در آنهنگام كه در دوزخند مى پرسند، و ايشان به آن علت ها كه ايشانرا دوزخى كرده اشاره مى كنند، و

چند صفت از آنرا مى شمارند، آنگاه از اين بیان اين نتیجه را مى گیرد كه شفاعت شافعان بدرد آنان نخورد.شرایط شفاعت نزد علمای اهل تسنن

و خداوند از اعمال او راضی باشد.ـ كسی كه اعمال صالح داشته باشد7باقالنی می نويسد :

.48، آيهمدثرسوره .126 - فیمن تجری الشفاعة ؟ .3 ، باب : 170 -169ص ، ص1ج ، تفسیر المیزان،عالمه طباطبا ئی . 2

فإن قالوا فما معنى قوله » وال يشفعون إال لمن ارتضى « ؟ . قیل لهم معناه وال يشفعون إال لمن رضی اهلل مله السبحانه أن يشفعوا وأذن فیه . ولم يرد بذلك أنهم ال يشفعون إال لمن رضی عمله ألن من رضی اهلل سائر ع

3.يحتاج إلى الشفاعة

توسل توسل ، يعنی واسطه قرار دادن ، انبیاء ، امامان و صالحان به پیشگاه خداوند چنانچه خداوند، در قرآن كريم

می فرمايد : وابتغوا إلیه الوسیلة ذين آمنوا اتقوا اهلل .2يا أي�ها ال

ای كسانی كه ايمان آورده ايد ، از خدا بترسید و برای تقرب به او وسیله ای بجويید . اين آيه به تمامی مؤمنین دستور می دهد كه به هر وسیله ای كه سبب تقرب به خداوند می شود تمسك بجويند

؛ بنابراين تقرب به خداوند بدون وسیله و واسطه امكان ندارد حضرت زهرا سالم اهلل علیه می فرمايد :3وأحمد اهلل الذی بعظمته ونوره يبتغی من فی السموات واألرض إلیه الوسیلة ونحن وسیلته فی خلقه.

تمام آن چه در آسمان و زمین هستند ، برای تقرب به خداوند به دنبال وسیله هستند و ما وسیله و واسطةخداوند در میان خلقش هستیم .

از عايشه در بارة خوارج نقل شده است كه پیامبر فرمود :4هم شر الخلق والخلیقة ، يقتلهم خیر الخلق والخلیقة ، وأقربهم عند اهلل وسیلة.

خوارج، بدترين خالئق هستند ، آن ها را بهترين فرد از میان خالئق كه نزديك ترين وسیله به خداوند است ،خواهد كشت .

. بودبر همگان آشكار است كه فردی كه در مقابل خوارج ايستاد و آنها را از بین برد، حضرت علی توسل حضرت آدم به اهل بیت علیهم السالم

در بارة قصة حضرت آدم نقل شده است :و از أبی هريره به نقل از رسول خدا يا آدم هؤالء صفوتی... فإذا كان لك لی حاجة فبهؤالء توسل، فقال النبی: نحن سفینة النجاة من تعلق بها نجا

5ومن حاد عنها هلك، فمن كان له إلى اهلل حاجة فلیسألنا أهل البیت .

ای آدم ! اين ها ) اهل بیت ( برگزيدگان من هستند ... هر وقت حاجتی داشتی اينها را واسطه قرار بده . پیامبر ( فرمودند : ما كشتی نجات هستیم ، هر كس سوار اين كشتی شد ، نجات خواهد يافت و هر كس سر پیچیاسالم )

كند ، هالك می شود ، هر كسی حاجتی به سوی خداوند دارد ، بايد ما اهل بیت را واسطه قرار دهد .و سیوطی نقل می كند كه حضرت آدم به درگاه خداوند چنین استغاثه می كرد :

اللهم إنی أسألك بحقاناوخإ محمد وآل محمد سبحانك ال إله إال أنت، عملت سوء، وظلمت نفسی فاغفر لی إنك6أنت الغفور الرحیم، فهؤالء الكلمات التی تلقى آدم.

بار خدايا ! از تو درخواست می كنم به حق محمد و آل محمد كه تو پاك و منزهی و غیر از تو خدايینیست ، من كاری بدی كردم و به خود ظلم نمودم ؛ پس مرا ببخش كه تو بخشنده و مهربان هستی ... .

توسل صحابه به پیامبر اکرم بعد از وفات ایشان أصاب الناس قحط فی زمن عمر بن الخطاب فجاء رجل إلى قبر النبی صلى اهلل علیه وسلم فقال : يا رسول اهلل استسق اهلل ألمتك فإنهم قد هلكوا . فأتاه رسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم فی المنام فقال : إيت عمر فأقره منی ماالسالم وأخبرهم أنهم مسقون ، وقل له علیك بالكیس الكیس . فأتى الرجل فأخبر عمر فقال : يا رب ما آلوا إال

7 .عجزت عنه . وهذا إسناد صحیح

ـ مسألة ، تحقیق : الشیخ عماد الدين أحمد حیدر - مركز الخدمات، باب : الكالم فی الشفاعة 424، صتمهید األوائل وتلخیص الدالئل. الباقالنی، 3ـ بیروت ـ . م ، ناشر : مؤسسة الكتب الثقافیة 1993 - 1414واألبحاث الثقافیة ، چاپ سوم ، سال چاپ :

.35آيه ،مائدة . سوره 2.14 صبالغات النساء ، بغدادی، ؛ 101السقیفة وفدك ، ص ؛ جوهری، 211 ، ص16 جشرح نهج البالغة،ابن ابی الحديد، .3.79 ، ح 56 ، صشافعی المناقب ، ابن المغازلی ؛ 267 ، ص2شرح نهج البالغة ، ج. 4.1 ح 36 ، ص 1فرائد السمطین ، ججوينی، . 5.60 ، ص 1الدر المنثور ، ج. سیوطی، 6.412 ، ص2فتح الباری ، ج . ابن حجر عسقالنی، 7

27

در زمان عمر بن الخطاب قحطی آمد ، بالل بن حارث آمد كنار قبر پیامبر عرضه داشت :امت تو نابود شدند ، از خدای عالم باران رحمت طلب كن .بعد پیامبر به خوابش آمد و گفت برو پیش عمر و سالم مرا به او برسان و به

او خبر بده كه باران رحمت نازل خواهد و به او بگو كه نسبت به مردم بذل و بخششت بیشتر باشد . اين شخص آمد خدمت عمر . عمر خیلی گريه كرد كه ما قابل اين سالم نبوديم . و گفت : هیچ خدمتی را نسبت به مسلمانان كه از

دستم بر بیايد كوتاهی نخواهم كرد . سند اين حديثمی گويد : بعد از نقل اين ماجرا نسنت ابن حجر عسقالنی از استوانه های علم رجال اهل

.صحيح است بنابراين همانطوری كه مالحظه فرموديد حرفهايی كه وهابیها به عنوان اسالم واقعی !!! مطرح می كنند و

مخالف با آنها را كافر و مشرك می دانند تماما باطل و بی اساس است .

تبرك جستن به قبورادعای وهابیت

دانند تیمیه و پیروان او تبرك جستن به قبور و سايدن صورت و دست بر آن و بوسیدن آنها را حرام مى ابن نامند. كار گان قبرها« مى دهند و آنها را »قبوريون« و »عبادت كننده و به مسلم انان نسبت شرك و كفر مى

دانند. كردند مى هاى خود مى مسلمانان را همانند كارى كه مردم دوران جاهلیت با بتنقد نظر وهابیت

جواب اول اگر روايتی هم بر جواز تبرك و تقبیل )بوسیدن قبور( وارد نشده باشد، باز اين اعمال رجحان شرعى دارد

رود. چون تعظیم شعائر است. انبیاء داراى احترام و مقام هستند و اين احترام با مرگ آنها از بین نمى گويد: احترام پیامبر )صلی اهلل علیه وآله( در حالى كه از دنیا رفته، مثل احترام در امام مالك به منصور مى

1باشد . دوران حیاتش مى

رود و همواره واجب است پس احترام نبى صلى اهلل علیه وآله و صالحین با مرگ از بین نمىجواب دوم

اگر تعظیم شعائر »عبادت شمرده شود« و حرام باشد و نیز ا حترام قبور و بوسیدن آنها عبادت و شرك شمرده شود، پس تعظیم كعبه و طواف كعبه هم بايد شرك باشد و همچنین تعظیم حجراالسود و بوسیدن آن و تعظیم

خانه و مقاام ابراهیم و تعظیم مساجد پیامبر و مشاعر و تعظیم پدر ومادر و به سجود مالئكه در برابر آدم و سجده برادران و پدر در برابر حضرت يوسف، احترام سربازان به فرماندهان خود، تعظیم اصحاب نبى براى پیامبر صلى اهلل علیه وآله ، تعظیم خلفاء براى پیامبران و حتى تعظیم وهابیت براى رؤساى خود، همگى بايد شرك باشد! در حالى

كه هیچ يك از وهابیان به اين امر اذعان ندارند.جواب سوم

بوسیدند و خود را به كردند و مى عمل صحابه و صالحان مخالف نظر وهابیت است، آنان قبرها را مس مىشود. جستند. كه نمونه هايى چند در اين زمینه نقل مى سايدند و به خاكش تبرك مى آن مى

)س( به خاك قبر پدرش رسول خدا صلى اهلل علیه وآله : حضرت على)علیه . تبرك، حضرت فاطمه1 كند: وقتى پیامبر دفن گرديد. فاطمه ـ كنار قبر وى ايستاد و مقدارى از خاك قبر را برداشت و بر السالم( نقل مى

شود آن كس را كه خاك قبر احمد را ببويد و تا صورت نهاد و اشك ريخت و اين دو بیت شعر را سرود: چه مى هائى بر من وارد شد كه اگر به روزهاى روشن نیاز شود! مصیبت هاى گران قیمت بى زنده است از بوئیدن مشك

2گشت. آمد، به شب تار تبديل مى فرود مى

گذاشت بن عمر دست راست خود را بر قبر شريف پیامبر مى گويد: عبداهلل . تبرك ابن عمر: ابن حمله مى23داد . قرار مى هايش را بر قبر نبى و بالل گونه

.28، ص1. الشفاء بتعريف حقوق المصطفى، ج1 النبوية ، السیرة18 ص2حجر  ، الفتاوى الفقهیه البن63. مشارق االنوار 104 ص4ـ وفاءالوفاء ج90. االتحاف اثر شبراوى 352 ص3ارشاد السارى ج.2

.400 ص3اللدنیه ج  ـ المواهب347االرتیاب  ، كشف340 ص2.199، ص 2 شفاء ج ;436االرتیاب ص  .كشف1405، ص 4. وفاءالوفاء ج 3

28

زیارت قبورزیارت قبر پیامبر

اند. وى زيارت قبر پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( و ابن حجر در الجوهر المنظم از ابن تیمیه نقل كرده1قسطالنى و چه بدون شدالرحال ـ تحريم كرده است. با فتوا به تحريم زيارت قبر نبى)صلى2را منع و آن را ـ چه با شدالرحال

شود. وى گمان كرده حرمت سفر براى زيارت، اجماعى اهلل علیه وآله(، زيارت ساير قبور به طريق اولى حرام مىشود. است و نماز شكسته نمى

رد نظر ابن تیمیهبه چهار دلیل زيارت امرى مشروع است:

- قرآن1 فرمايد: »و لو انهم اذ ظلموا انفسهم جاؤوك فاستغفرو اهلل و استغفر لهم الرسول لوجدوا خداوند جل عزه مى

اند نزد تو [اى رسول خدا ]بیايند و استغفار كنند و پیامبر هر گاه آنان زمانى بر خويش ستم كرده3اهلل توابا رحیما«پذير و رحیم خواهند يافت«. براى آنان طلب آمرزش كند، خداوند را توبه

;زيارت نوعى حاضر شدن نزد زيارت شونده است خواه براى استغفار باشد يا غیر آن. وقتى رجحان چنین عملى در حیات پیامبر)صلى اهلل علیه وآله(ثابت شد، همین امر بعد از رحلت او نیز ثابت است، چون نبى اكرم داراى

شود. شنود و اعمال او نزد آن حضرت عرضه مى است و سالم زائر را مى4حیات برزخى

.329، ص 2. ارشاد السارى، ج 1; عبارت شدالرحال، كنايه از مسافرت است شدالرحال يعنى، بستن كوله بار كه كنايه از سفر است چون حديث شدالرجال،365. كشف االرتیاب، ص 2 ;

شود. معروف است، لذا از اين كلمه بدون ترجمه استفاده مى.64. سوره نساء ، آيه 3تر بیان شد. . داليل حیات برزخى جناب پیامبر اسالم پیش4

29

- روایات2هاى گوناگونى وارده شده است: احاديث بسیارى به طرق مختلف و با مضمون

الف. از پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( نقل شده كه فرمود: »هر كس قبر مرا زيارت كند، شفاعتش بر من الزم1گردد« مى

ها از حافظان و ائمه حديث هاى اهل تسنن است. مؤلفان اين كتاب منبع از كتاب40اين حديث داراى گويد: كسى كه استدالل بر ضعف حديث »من زارنى وجبت له شفاعتى« آورده دچار باشند عالمه لكنوى مى مى

لغزش گرديده است.. ب. پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( فرمود: »هر كس حج گزارد و قبر مرا بعد از وفاتم زيارت كند، مانند كسى

اين حديث مرفوعا از ابن عمر نقل شده.2است كه در حیاتم مرا زيارت نموده است«.هاى اهل تسنن است. منبع از كتاب25اين حديث داراى

- عمل اصحاب3 كرد و در آنجا فرمايد: »حضرت فاطمه هر جمعه قبر عمويش، حمزه را زيارت مى . على)علیه السالم( مى13نمود«. گزارد و گريه مى نماز مى

رفت، به او گفتم: مگر رسول خدا از زيارت گويد: روزى عايشه براى زيارت به طرف مقابر مى . نیز مى24داد. قبور ;قبور نهى نفرمود؟ گفت: آرى ولى بعدا دستور به زيارت

گويد: مردى از نافع سؤال كرد: آيا ابن عمر بر قبر نبى اكرم)صلى اهلل علیه وآله( سالم . ابن عون مى3 گفت: ايستاد و مى آمد كنار قبر و نزد آن مى فرستاد؟ نافع گفت: بله، او را صدبار يا بیش از صدبار ديدم كه مى مى

5سالم بر پیامبر)صلى اهلل علیه وآله(.

اى از عمل اصحاب بود و مرحوم عالمه امینى، بیش از چهل مدرك از علما و فقهاى اهل تسنن در اين نمونه استحباب زيارت قبر پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( و نیز آداب زيارت آن حضرت، و مدارك اين احاديث در كتاب

6خود آورده است.

- عقل4 گويد: احترام گذاشتن به شخص برتر و بزرگ امری نیكوست و انبیا و ائمه كسانی هستند كه عقل مى

;خداوند تبارك و تعالى آنان را بزرگ داشته است زيارت هم نوعى احترام است زيارت نبى اكرم )صلى اهلل علیه ; وآله(كه نوعى احترام به آن حضرت است ـ از شعائر الهى جايز و نیكو است، چرا كه اين عمل بر خالف میل

دشمنان و مخالفان است.

،2 مختصر تاريخ دمشق، ج ;194، ص 5بتعريف حقوق المصطفى، ج    الشفاء ;109  ، ص2 االحكام السلطانیه، ج ;278، ص 2.سنن الدار قطنى، ج 1.108، ص 5 نیل االوطار، ج ;651، ص 15 كنزالعمال، ج ;2 شفاء السقام، ج ;224، ص 2 الترغیب و الترهیب، ج;406ص

278، ص 2; سنن الدار قطنى، ج 310، ص 12المعجم الكبیر، ج .2 زيارة النبى صلی اهلل علیه و آله قتلى احد كل حول و كذلك الزهراء)س( و سعد بن ابى وقاص.40 ص15شرح نهج البالغه ج .3.131، ص 4. سنن كبرى، ج 4. همان.5.109، ص 5. الغدير، ج 6

30

گریه و عزاداری برای بزرگان و اموات آن چه مسلم است، نه شادمانى افراطى و بدون دلیل پسنديده اســت و نــه مــاتم زدگى و غم و انــدوه

هاى بى دلیل شــده و مداوم ، و پسنديده آن است كه انسان راه تعادل در پیش گیرد يعنى نه اسیر سرخوشىنه آن كه غم زده و گوشه گیر شود بلكه برحسب مورد و واقعیات موجود خود را تطبیق دهد.

در مورد برگزارى مراسم بايد بگويیم كه اين مجالس براى غم خوردن و يا ابراز تأسف و اندوه نیستبلكه براى ذكر مصائب خاندان پیامبر)صلى اهلل علیه وآله وسلم( و مردان خدا و اقتداى به آنان است .

گریه و اقامه مجالس عزا بر اساس متون تاريخى و روايات، پیامبر بزرگوار اسالم)صلى اهلل علیه وآله(و صحابه و تابعین بــر مردگــان و

دادند گريستند و به ديگران فرصت امكان بر پايى مجالس سوگوارى و گريه بر فراق عزيزانشان مى شهیدان و... مى كردند چنان كه عايشه وديگر زنان پیامبر اسالم )صــلى اهلل علیــه وآلــه( در و حتى مردم را بر اين عمل تشويق مى

زد . به اين عبارت توجه مصیبت وفات پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( بر سینه می زدند و عايشه بر صورتش سیلى مىكنید:

1و قمت ألتدم )أضرب صدرى( مع النساء و أضرب وجهى.يشه می گويد : عا

شد همچنین مجالس سوگوارى بزرگى براى مصیبت فراق شخصیت هايى از قبیل محدثان و ديگران، برپا مىكه تاريخ به ثبت و ضبط آن پرداخته است:

ــه آن كند كه بر مردگان مى تاريخ موارد مختلفى از سیره پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( را نقل مى ــد گري ;گريست ماننحضرت براى فرزندش ابراهیم، عبدالمطلب، و ابوطالب، حمزه، فاطمه بنت اسد، آمنه بنت وهب )مادر پیامبر(، و...

گريه پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( در مرگ ابراهیم: پیامبراكرم )صلى اهلل علیه وآله(در مرگ فرزندش فرمود: .12) يحزن القلب وتدمع العین، وال نقول ما يسخط الرب (.

گويیم.  نمى;سوزد و آنچه كه موجب خشم خداوند است ها گريان است و قلب مى چشم . گريه پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( برای جد بزرگوارشان عبدالمطلب: قالت أم أيمن : أنا رأيت رسول اهلل2

3)صلی اهلل علیه و آله و سلم( يمشی تحت سريره و هو يبكی.

شد، حركت گويد: رسول خدا را ديدم كه در زير تختى كه جنازه عبدالمطلب در آن حمل مى ام ايمن مىگريست.  كرد و مى مى

. گريه رسول خدا)صلى اهلل علیه وآله( در وفات ابوطالب)علیه السالم(: عن علی قال: أخبرت رسول اهلل،3 4صلى اهلل علیه وسلم، بموت أبی طالب فبكى ثم قال: اذهب فاغسله وكفنه وواره، غفر اهلل له ورحمه.

امام على)علیه السالم( نقل شده است: وقتى خبر وفات ابوطالب را به رسول خدا دادم، آن حضرتزا;گريست سپس فرمود: برو او را غسل بده، كفن بنما و در قبر بگذار. خدا او را بیامرزد و رحمت كند.

. گريه براى حمزه: عن ابن مسعود رضی اهلل تعالى عنه ما رأينا رسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم باكیا أشد من4 5بكائه على حمزة رضی اهلل تعالى عنه.

ابن مسعود می گويد : هیچگاه رسول خدا)صلى اهلل علیه وآله( را گريان تر از روز شهادت حمزه )خداونداز او راضی باشد( نديديم .

. گريه زنان انصار به دستور پیامبر برای حمزة : وذكر الواقدی قال لم تبك امرأة من األنصار على میت بعد56قول رسول اهلل:لكن حمزة البواكی له إلى الیوم اال بدأت بالبكاء على حمزة ثم بكت میتها .

ابن عبدالبرقرطبی می گويد : واقدی )دركتابش( ذكر كرده وقتی رسول خدا صلی اهلل علیه و آله و سلم فرمودند : اما عمويم حمزة گريه كنندهاى ندارد ، زنان انصار هرگاه می خواستند بر میتی گريه كنند قبل از گريه

برای میت خودشان برای حمزة گريه می كنند . همانطوری كه می بینید زنان انصار حتی مدتها بعد از شهادت حضرت حمزة باز هم برای او عزاداری می

كنند آنهم قبل از گريه و عزاداری برای میت خودشان. . گريه پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( در وفات فاطمه دختر اسد )مادر حضرت على)علیه السالم(( : روى أنه6

7صلى اهلل علیه وسلم صلى علیها وتمرغ فی قبرها وبكى.

441 ، ص 2 ؛ تاريخ الطبری ج 4586 ، حديث رقم 63 ، ص 8 ؛ مسند ابی يعلی ج 274 ، ص 6مسند احمد باب )مسند( حديث السیدة عائشة ، ج. 1–، ) باب حوادث ( السنة الحادية عشرة من الهجرة ؛ الكامل فی التاريخ ابن أثیر الجزری ج ، باب ذكر مرض رسول اهلل صلی اهلل علیه و سلم و323 ، ص2–

، باب وفات رسول اهلل صلی اهلل علیه و سلم .1069 ، ص 4وفاته ؛ السیرة النبوية - ابن هشام - ج ، كتاب التعزية . 372، ص 1العقد الفريد، ج . 2 ، باب ذكر نسب علی بن أبی طالب ، فصل فی ذكر والده ) علیه السالم (18تذكرة الخواص، ص . 3 .121، ص 1الطبقات الكبرى، ج . 4.534 ، ص 2ج ، السیرة الحلبیة - الحلبی . 5.374 - ص 1االستیعاب - ابن عبد البر - ج . 631 ، باب ذكر ولد فاطمة سالم اهلل علیها . 56ذخائر العقبى - احمد بن عبد اهلل الطبری - ، ص . 7

پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( بر جنازه وى نماز خواند و خاك قبر را به خود مالید و گريه كرد.. گريه رسول خدا بر مادر بزرگوارشان : 7

قبل حجةأنه صلى اهلل علیه وسلم لما قدم مكة أی ولعله فی عمرة القضاء ألنه لم يقدم مكة نهارا مع أصحابه إال فی ذلك أتى رسم قبر أمه فجلس إلیه فناجاه طويال ثم بكى قال ابن مسعود فبكینا لبكائه صلى اهلل علیهالوداع

1وسلم ثم قام ثم دعانا فقال ما أبكاكم قلنا بكینا لبكائك فقال إن القبر الذی جلست عنده قبر آمنة ......

پیامبر)صلى اهلل علیه وآله( قبر مادر خود آمنه دختر وهب را زيارت كرد و در آنجا گريه نمود.با گريه آنحضرت كسانى كه در اطراف او بودند، گريه كردند.

ــرایپس از گذشت ساليان سالهمانطوری كه مالحظه می فرمايید پیامبر اكرم صلى اهلل علیه وآله ــاز هم ب بمادرشان می گريند.

دانید در رابطه با گريه وعزادارى برحضرت سیدالشهدا )علیه السالم(روايات بسیارى چنان كه مىدر كتب شیعه و سنی وارد شده كه به چند نمونه ازآنها اشاره می كنیم :

گریه رسول خدا بر امام حسین علیه السالم . با كمی جستجوی در تاريخ در می يابیم وجود نازنین و مقدس و مبارك رسول خدا صلی اهلل علیــه وــام بلكــه آله نیز از جمله عزاداران بر امام حسین علیه السالم بوده اند و نه تنها در زمان شهادت اين امام هم

سالها قبل از شهادت امام حسین علیه السالم نیز بر ايشان گريسته اند . به اين عبارات توجه كنید :گریه رسول خدا برامام حسین علیهما السالم در سال اول تولد امام حسین علیه السالم

فلما كان بعد حول ولد الحسین فجاء النبی صلى اهلل علیه وسلم ... قالت وجعله فی حجره فبكى صلى اهلل علیه وسلم قلت فداك أبی وأمی مم بكاؤك فقال ابنی هذا يا أسماء إنه تقتله الفئة الباغیة من أمتی ال أنالهم اهلل

2شفاعتی يا أسماء ال تخبری فاطمة فإنها قريبة عهد بوالدة.

آن حضرتدرسال اول تولد امام حسین بر رسول خدا گریه فی مستدرك الصحیحین وتأريخ ابن عساكر ومقتل الخوارزمی وغیرها عن أم الفضل بنت الحارث ... فولدت

فاطمة الحسین فكان فی حجری - كما قال رسول اهلل ) ص ( - فدخلت يوما إلى رسول اهلل ) ص ( فوضعته فی حجره ، ثم حانت منی التفاتة فإذا عینا رسول اهلل ) ص ( تهريقان من الدموع قالت : فقلت : يا نبی اهلل بأبی أنت وأمی

ما لك ؟ قال : أتانی جبرئیل علیه الصالة والسالم فأخبرنی ان امتی ستقتل ابنی هذا ، فقلت : هذا ؟ فقال : نعم ، 3وأتانی بتربة من تربته حمراء . قال الحاكم : هذا حديث صحیح على شرط الشیخین ولم يخرجاه.

ام فضل می گويد : فاطمه حسین را به دنیا آورد ، حسین در دامان من بود همانطوری كه رسول خدا فرموده بودند . روزی بر رسول خدا وارد شدم ، حسین را در دامان آن حضرت گذاشتم ، سپس حضرت توجه شان از من

برگشت ، ناگهان ديدم اشك از چشمان رسول خدا سرازير شده است ، به ايشان عرضه داشتم پدر و مادرم به فدای شما، شما را چه شده است ؟ چرا گريانید ؟ حضرت فرمودند جبرئیل كه درود خداوند بر او باد به من خبر

داد كه در آينده امت من اين پسرم را به شهادت می رسانند . عرضه داشتم : همین فرزند ؟ فرمودند : بلی ، وحضرت خاكی از خاك قبر حسین كه رنگی سرخ )مثل خون( داشت به من دادند .

حاكم نیشابوری در ادامه می گويد : همان شرائطی را كه بخاری و مسلم برای گزينش احاديث در كتبشانبرگزيده اند ، اين حديث هم دارد ولی آنها اين حديث را در كتبشان نیاورده اند .

حدیث ام سلمة ى طینت و با شخصیتى است كه بخش مهمى از زندگى و سیره ام سلمه يكى از همسران پاك

گويد: خدا)صلى اهلل علیه وآله وسلم( را نقل كرده است، او مى رسول وعن أم سلمة قالت كان رسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم جالسا ذات يوم فی بیتى قال ال يدخل على أحد

فانتظرت فدخل الحسین فسمعت نشیج رسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم يبكى فاطلت فإذا حسین فی حجره والنبى صلى اهلل علیه وسلم يمسح جبینه وهو يبكی فقلت واهلل ما علمت حین دخل فقال ان جبريل علیه السالم كان معنا فی

البیت قال أفتحبه قلت أما فی الدنیا فنعم قال ان أمتك ستقتل هذا بأرض يقال لها كربالء فتناول جبريل من تربتها فأراها النبی صلى اهلل علیه وسلم فلما أحیط بحسین حین قتل قال ما اسم هذه االرض قالوا كربالء فقال صدق اهلل

4ورسوله كرب وبالء ، وفى رواية صدق رسول اهلل صلى اهلل علیه وسلم أرض كرب وبالء.

.173 - ص 1السیرة الحلبیة - الحلبی - ج . 1. 119 ؛ ذخائر العقبى : 88، ص1مقتل الحسینللخوارزمی ، ج. 2.179 ، ص9 ؛ مجمع الزوائد، ج232، رقم 183؛تاريخ الشام ترجمة الحسین علیه السالم ، ص176 ، ص3مستدرك الصحیحین، ج. 3189.32، ص9مجمع الزوائد، ج. 4

روزى همسرم پیامبر خدا)صلى اهلل علیه وآله وسلم(در اتاق من بود فرمود: هیچ كس حق ورود به خانه را ى ورود صادر شود، إمام حسین )علیه السالم(محضر پیامبر رسید، صداى ندارد، بیرون اتاق منتظر بودم تا اجازه

گريه از درون اتاق بگوشم رسید، حس تحقیق و جستجو وادارم نمود تا نگاهى به درون اتاق بیندازم، ديدم حسین ريزد. عرضه كشد و اشك مى اش مى برزانوى رسول اهلل)صلى اهلل علیه وآله وسلم(نشسته و پیامبر دست بر پیشانى

داشتم به خدا قسم نفهمیدم چه زمانی حسین داخل شد . حضرت فرمودند : جبرئیل علیه السالم با ما درون خانه بود ، او گفت : آيا حسین را دوست می داری ؟ گفتم بلی ، جبرئیل گفت : اين فرزندت را امتت در سرزمینی بنام كربال به شهادت می رسانند ، پس جبرئیل مقداری از خاك آن سرزمین را بیرون آورد و به پیامبر نشان داد. پس زمانی كه حسین را محاصره نمودند و قصد كشتن او را داشتند فرمود : اسم اين سرزمین چیست ؟ گفتند : كربال ، حضرت فرمودند : راست گفتند خداوند ورسولش » سختی و بال « . و در روايت ديگر آمده است رسول خدا كه

درود خدا بر او باد راست فرمودند سرزمین » سختی و بال«. گويد: اين حديث را طبرانى با سندهايى متعدد نقل كرده است كه رجال يكى از ناقل اين حديث هیثمى مى

سندها همه ثقه هستند. بعد از شهادت امام حسین عزاداری رسول خدا

ثتنی سلمى قالت دخلت على أم سلمة ثنا رزين قال حد ثنا أبو خالد األحمر حد ثنا أبو سعید األشج� حد حد علیه وسلم تعنی فی المنام وعلى رأسه ولحیته الت�راب صلى اهلل وهی تبكی فقلت ما يبكیك قالت رأيت رسول اهلل

قال شهدت قتل 1الحسین آنفا.فقلت ما لك يا رسول اهلل

سلمی می گويد : بر ام سلمه وارد شدم در حالی كه ايشان گريه می كردند ، عرضه داشتم چرا گريانید؟ و محاسن ايشان خاك آلود بود ، عرضه داشتم ايشان فرمودند: رسول خدا را درخواب ديدم درحالیكه موهای سر

هم اكنون شاهد كشتهايشان فرمودند :يا رسول اهلل شما را چه شده است ) چرا شما را به اين حالت می بینم ( ؟شدن حسین بودم .

همانطوری كه در اين روايات می بینید رسول خدا نیز برای امام حسین علیه السالم به گريه و عزاداری پرداخته اند آنهم از سالیان سال قبل از واقعه عاشورا و شهادت ايشان كه اين خود حكايت از اهمیت و بزرگی اين

مطلب )عزاداری( می كند . از سوی سبط ابن جوزی )از علمای اهل تسنن(اقامه عزا برای امام حسین

ابن كثیر در تاريخ خود چنین مى نويسد : در روز عاشورا از سبط ابن جوزى خواسته شد كه بر فراز منبر رفته و از مقتل و چگونگى شهادت امام حسین )ع( براى مردم سخن گويد. سبط ابن جوزى اين خواسته را پذيرفت

و بر باالى منبر تكیه زد، او پس از يك سكوت طوالنى، دستمال خويش بر صورت نهاد و گريه شديدى سرداد وگريست اين دو بیت شعر را سرود: آنگاه در حالى كه مى

ويل لمن شفعاؤه خصماؤه و الصور فى نشرالخاليق ينفخ2البد أن ترد القیامة فاطم و قمیصها بدم الحسین ملطخ

اش دشمن او باشد! در هنگامه قیامت، كه براى بیرون آمدن مردم از زمین در واى به حال كسى كه شفیعشود. صور دمیده مى

او به خون حسین )ع( آغشته است. شود، در حالى كه پیراهن سرانجام در قیامت فاطمه زهرا وارد محشر مى سپس سبط ابن جوزى از منبر پايین آمد و اشك ريزان به خانه خويش رفت.

از سوی مردماقامه عزا برای امام حسین ابن جوزی می گويد :

فمن الحوادث فیها أنه فی الیوم العاشر من المحرم أغلقت األسواق ببغداد، وعطل البیع، ولم يذبح القصابون وال طبخ الهراسون وال ترك الناس أن يستقوا الماء، ونصبت القباب فی األسواق، وعلقت علیها المسموح، وخرجت النساء

3منتشرات الشعور يلطمن فی األسواق، وأقیمت النائحة على الحسین علیه السالم.

1

كتاب فضائل الصحابة باب مناقب الحسن و الحسین .195 ص 12سنن ترمذی ج . هجرى قمرى(.654 )حوادث 207، ص 13البداية و النهاية، ج . 2_المنتظم ابن جوزی ج . 3 _االسالم ذهبی )حوداث سال   ( ؛ تاريخ352 )حوادث سال 208 ، ص 4_ ، مشابه همین روايت .11 هـ(، ص 352_

33

كند ابن جوزی به برپايى مجالس عزادارى از سوی مردم در بغداد، براى امام حسین)علیه السالم( اشاره مى ها ريختند و به سر و هاى سیاه آويزان كردند و به خیابان هاى خود را بستند و پارچه گويد : مردم دكان و مى

زدند و به برپايى مراسم سوگوارى براى حسین)علیه السالم(پرداختند... صورت خود مى با توجه به آنچه كه از حاالت روحى و معنوى پیامبر اكرمبنابراين، ارادتمندان و دوستداران اهل بیت پیامبر

انگیز ى غم دانند كه حادثه  نقل شده است الزم مىصلی اهلل علیه و آله و سلم در موضوع عزادارى إمام حسین ى محشر، شاهد تظلم مادر ، و ياران او را از ياد نبرند، تا روزى كه در عرصهى شهادت فرزند زهرا كربال و نحوه

در محضر حضرت حق باشند.ى حسین مظلومهآیا وهابیت به پایان عمر خود نزدیك میشود؟

اكنون تمام قراين و شواهد نشان میدهد كه عمر ))وهابى گرى افراطى(( بسر آمده و طرفداران و حامیان خود را به سرعت از دست میدهد و به گذشته تاريخ سپرده میشود و هم اكنون آثار اين فروپاشى نمايان شده است زيرا در بطن اصول ))وهابیت تندرو(( امورى نهفته است كه قابل بقا و دوام بخصوص در دنیاى امروز نیست. اين اصول

عبارتند از:- خشونت فوق العاده1- تحمیل عقیده 2-تعصب شديد و افراطى 3-عدم آشنايى به ارزشهاى فرهنگى4- جمود و مخالفت با هر پديده نوين5 - ضعف منطق و برداشت نادرست از شش واژه قرآنى)شرك،اله،عبادت،شفاعت،دعا در قرآن،بدعت در6

. 1كتاب و سنت(

. 16و 15. وهابيت بر سر دوراهى آيت اهلل مكارم شيرازى )مدظله العالى(ص 134