sıhhi tesisat 582 yim200

T.C.MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VEİKLİMLENDİRME

SIHHİ TESİSAT ARIZALARIBAKIM VE ONARIMI

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretimprogramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşılabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarakdağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ-1 .....................................................................................................31. ARIZA TESPİTİ .................................................................................................................. 3

1.1. Açma-Kapama ve Kontrol Elemanlarında Olabilecek Arızalar....................................31.2. Sifonlarda Olabilecek Arızalar...................................................................................... 71.3. Atık Su Tesisatında Olabilecek Arızalar.......................................................................81.4. Temiz Su Tesisatında Olabilecek Arızalar....................................................................9

1.4.1. Soğuk Su Tesisatlarında Olabilecek Arızalar ........................................................ 91.4.2. Sıcak Su tesisatlarında Olabilecek Arızalar......................................................... 10

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 11ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 12

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ...................................................................................................132. ARIZANIN ONARILMASI............................................................................................... 13

2.1. Açma-Kapama-Kontrol Elemanlarında Olabilecek Arızaların Onarılması ................132.1.1. Mekanik Parça Değişimi...................................................................................... 142.1.2. Conta Değişimi ....................................................................................................142.1.3. İmalat Hatası........................................................................................................152.1.4. Ekonomik Ömür ..................................................................................................15

2.2. Sifonlarda Arızaların Onarılması ................................................................................152.2.1. Sifonun Temizlenmesi ......................................................................................... 162.2.2. Bağlantıların Kontrolü ......................................................................................... 162.2.3. Çatlak Kontrolü ...................................................................................................16

2.3. Atık Su Tesisatlarında Arızaların Onarılması ............................................................. 172.3.1. Tıkanıklıklar ........................................................................................................172.3.2. Muf ve Boru Çatlakları ........................................................................................ 182.3.3. Conta Kontrolü ....................................................................................................18

2.4. Temiz Su Tesisatında Olabilecek Arızaların Onarılması ............................................182.4.1. Ek Yeri Kontrolü .................................................................................................182.4.2. Oksitlenme...........................................................................................................192.4.3. Delinme ...............................................................................................................192.4.4. Malzeme Uyumsuzluğu ....................................................................................... 212.4.5. Kireçlenme...........................................................................................................212.4.6. İmalat Hatası........................................................................................................212.4.7. Diğer Arızalar ......................................................................................................22

2.5. Olabilecek Muhtelif Arızaların Onarımı .....................................................................23UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 27ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 29

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 ...................................................................................................303. VİTRİFİYE DEĞİŞTİRME ............................................................................................... 30

3.1. Vitrifiye Hammadde Özelliği...................................................................................... 303.2. Ham Maddenin Pişirilme Sıcaklığı .............................................................................313.3. Hammaddenin Kristalleşme Özelliği ..........................................................................313.4. Çimento ve Alçının Sertleşme Esnasındaki Değişkenlikleri.......................................32

3.4.1. Çimentonun Sertleşmesi ...................................................................................... 323.4.2. Alçının Sertleşmesi.............................................................................................. 33

İÇİNDEKİLER

ii

3.5. İmalat Hatası ...............................................................................................................343.6. Vitrifiye Malzemelerinin Değiştirilmesi .....................................................................34

3.6.1. Lavaboların Değiştirilmesi .................................................................................. 343.6.2. Eviyelerin Değiştirilmesi ..................................................................................... 343.6.3. Klozetlerin Değiştirilmesi.................................................................................... 353.6.4. Bidelerin Değiştirilmesi....................................................................................... 353.6.5. Alaturka Helâ Taşlarının Değiştirilmesi .............................................................. 353.6.6. Duş Tekneleri ve Küvetlerin Değiştirilmesi ........................................................ 363.6.7. Pisuarların Değiştirilmesi .................................................................................... 36

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 37ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 38

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 39PERFORMANS DEĞERLENDİRME ..............................................................................40

CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................41KAYNAKÇA......................................................................................................................... 42

iii

AÇIKLAMALAR

KOD 582YIM200

ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme

DAL Isıtma ve Sıhhi Tesisat

MODÜL Sıhhi Tesisat Arızaları Bakım ve Onarımı

SÜRE 40 / 32

ÖN KOŞULVitrifiye montajı 1 ve 2 ile Armatür ve Aksesuar Montajımodüllerini almış olmak.

MODÜLÜN TANIMISıhhi tesisat arızalarının tespit edilip giderildiği öğrenmemateryalidir.

YETERLİLİK Sıhhi tesisat arızalarını tespit etmek ve gidermek.

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Gerekli ortam sağlandığında standartlara ve tekniğine uygunolarak sıhhi tesisat arızalarını tespit ederek giderebileceksiniz.

Amaçlar

1. Gerekli donanımı kullanarak arıza tespitiyapabileceksiniz.

2. Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygunarızanın onarımını yapabileceksiniz.

3. Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygunolarak vitrifiye değiştirebileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam

Sınıf, atölye, laboratuar, işletme, kütüphane, ev, bilgiteknolojileri ortamı ( Internet vb.) kendi kendinize veya gruplaçalışabileceğiniz tüm ortamlar.

Donanım

Su terazisi, metre, elektrikli el breyiz, sert maden uçlu matkap,tornavida, dübel, vida, sifon, kurbağacık anahtarı, maşalı boruanahtarı, açıkağız anahtar takımı.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Öğretmen, modül sonunda teorik ve pratik performansınızıölçme teknikleri uygulayarak modül uygulamaları ilekazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirilecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Sıhhi tesisatçılıkta montaj işleri bittikten sonra, test aşamasında veya bir süre sonraarıza meydana gelebilir. Arızaların bir sürü nedeni vardır.

Bu modülle arızaların tespit edilerek nasıl onarıldığını öğreneceksiniz. Yapacağınızuygulamalarla arıza tamiri yapabilecek beceri ve tecrübeye sahip olacaksınız.

Seçtiğiniz meslekte arıza tamiri çok önemlidir. Sadece tamir yaparak da bu meslektengeçiminizi sağlayabilirsiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Gerekli ortam sağlandığında standartlara ve tekniğine uygun olarak arıza tespitiyapabilecek bilgi, beceri ve deneyime sahip olacaksınız.

Bölgenizdeki sıhhi tesisatçıları ve doğalgaz tesisatçılarını gezerek arızatespitinin nasıl yapıldığını araştırınız.

Sıhhi tesisat armatürleri satan işyerlerini gezerek arızalar hakkında sorularsorunuz.

Evinizde veya bölgenizde bulunan inşaatlardaki arızaları inceleyerekgözlemlerinizi not ediniz.

Araştırma konusunda sanal ortamda ve ilgili sektörde kaynak taraması yapınız. Topladığınız bilgi ve dokümanları rapor haline getiriniz. Hazırladığınız raporu atölyede tartışınız.

1. ARIZA TESPİTİ

Sıhhi tesisat arızalarının bulunup, nedeninin belirlenmesi ve tamir etme yöntemlerininsaptanması işlemlerine arıza tespiti denir.

1.1. Açma-Kapama ve Kontrol Elemanlarında Olabilecek Arızalar

Açma-kapama ve kontrol elemanları hatalı montaj işçiliği, imalat hataları, darbe,gerilme, uzun süre kullanım ve yanlış kullanımlar nedeniyle arızalar meydana gelmektedir.Malzemenin dayanıklı veya pahalı olması arıza yapmaması anlamına gelmez. Eğermalzemenin montajını yapan kişinin işçiliği yetersiz veya yanlışsa o malzemenin arızayapması kaçınılmazdır.

Aşağıdaki tabloda açma-kapama ve kontrol elemanlarında olabilecek arızalar ve tespitiyazılmıştır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

ARIZALAR ARIZANIN TESPİTİ

Açma-kapama-kontrolelemanı gürültü yapıyor.

Takırtı geliyorsa malzemenin salmastragrubunu veya diski iteleyen mili bozuktur.

Hışırtı, ıslık veya tıslama sesi geliyorsa;tesisatta fazla ve dengesiz basınç veya havavardır.

Musluk, batarya veyavananın dış yüzeylerininrengi soluyor.

Dış yüzeyler kimyasal temizleyicilerlesilinmiştir.

Montaj esnasında dış yüzeyde oluşan çizik veyadarbe krom kaplamayı zedelemiştir.

Malzemenin kaplamasında üretim hatası vardır.

Akışkan tam kesilmiyor,sızıntı oluşuyor.

Salmastra contası eskimiştir ve yarılmıştır. Contanın baskı yaptığı zemin yüzeyi aşınmıştır,

tortu oluşmuş, kireçlenmiş veya çapak vardır. Diskli ise disk yüzeyi kireçlenmiş, disk şişmiş,

karıncalanmış olabilir. Disk kanalındakireçlenme, çapak, tortu oluşmuş olabilir.

Küresel ise küre dışındaki conta özelliğiniyitirmiştir.

Açma-kapama-kontrolelemanı akışkanı hiçkesmiyor veya açmıyor.

Musluk volanı yalama olmuştur. Disk, küre veya salmastra milinin vida özelliği

bitmiştir. Mil yerinden çıkmıştır. Diskli ise disk kanala sıkışmıştır.

Volan hiç dönmüyor veyaboşa dönüyor.

Mil kireç veya pas tutmuştur. Mil kırılmıştır. Mil somunu yalama olmuştur veya yerinden

çıkmıştır. Volan vidası gevşemiştir. Volanın mile geçen dişleri sıyrılmıştır.

Mil somunun dibindensızıntı oluyor.

Salmastra ipi veya oringi eskimiştir. Somun gevşemiştir.

Ankastre batarya ile aramusluğu arasında susızıntısı var.

Esnek hortum katlanmıştır. Esnek hortum delinmiştir. Esnek hortum contaları eskimiştir.

5

Otomatik rezervuar (Bas)yeterli su akıtmıyor.

Su basıncı yetersizdir. Conta kurumuştur. Ayar vidası üst konumdadır.

Bas kapatmıyor.

Bas üzerindeki delik tıkalıdır. Bas içerisindeki filtre tıkanmıştır. Conta ve oturma yüzeyi bozulmuştur.

Basın kumanda kolubasarken zorlanıyor.

Conta baskısı çok sıkılmıştır. Su basıncı fazladır.

Bas gövdesinden suakıtıyorsa

Temizleme borusu kıvrımı fazladır. Temizleme borusu klozet içine fazla girmiştir. Temizleme borusu tıkalı olabilir.

Bazı bataryalar, estetik olarak güzel olmalarına karşın, tamir anında sorun çıkartabilir(duvara gömülü modeller). Bunun için mümkünse duvarın dışına monte edilen modellerseçilmelidir. Aksi takdirde duvar ve fayanslarınız kırılabilir.

Açma-kapama-kontrol elemanlarının üretimini yapan firmalar olası arızalarıdüşünerek yedek parçalar üretmişlerdir. Bu gereçler aşağıdaki tabloda verilmiştir.

6

MUSLUKLARİÇİN

VANALAR İÇİN BATARYALARİÇİN

OTOMATİKREZERVUAR

(BAS) İÇİN

Musluk nipeli Volan Volan vidası Volan kapağı Salmastra

Grubu Perlatör Uç süzgeci Borulu

musluk çıkışborusu

Rakorlu veküreselmusluklariçin somun vehortumbağlama ucu

Oring vesalmastra ipi

Salmastrabaskısı veyasomunu

Rozet Conta

Vanasalmastragrubu

Volan Volan vidası Conta Salmastra ipi Çek valf

kapağı Çek valf

klape grubu Çek valf

contası Küresel vana

kolu vesomunu

10. Küreselvana klapesi(Küresi)

Volan kapağı Salmastra

grubu Batarya nipeli Perlatör ve

parçaları Conta ve

oringler Ankastre

bataryalar içinsifonkumanda kolu

Ankastrebataryalar içinkumandaçubuğu

Ankastrebataryalar içinsıcak vesoğuk subağlantıborusu

Banyobataryalarıiçin duşborusu

Eksantriknipel

Rozet Duvar tipi

bataryalar içinbağlantırekoru

Klape Kumanda

kolu Akışkan

kesme grubukomple veyatek olarak tümparçaları

Temizlemeborusu

Basınç ayarvidası vesomunu

7

1.2. Sifonlarda Olabilecek Arızalar

Her sıhhi tesisat gerecinin atık su giderinin hemen altına bir sifon konulur. Kötükokuların ve gazların yapı içine sızıntısını önler. Bunu sifon içindeki su perdesiyle yaparSifonlar, tamiri gerektiğinde parçalar halinde ayrılabilir. Sifonların girişinde saç, sabun veatıkları engelleyecek şekilde süzgeçli bir bölüm bulunur.

Banyoda sıhhi tesisat gereçlerine bağlanan boşaltma boruları, çoğunlukla duvarlarındöşemeye yakın yerlerinde ve döşemede sıva altında yer alır.

ARIZA ARIZA TESPİTİ

Su akışı hiçolmuyor.

Sifon tıkanmıştır. Sifon hortumu katlanmıştır. Sifon hortumunun bağlandığı atık su borusu

tıkanmıştır.

Geri tepme yapıyor.

Atık su kolonunun son bulduğu dirsekten sonrasıtıkanmıştır.

Atık su kolonu tıkanmıştır. Sifondan sonraki atık su borusunun eğimi yetersizdir. Atık su borularının çapları uygun seçilmemiştir.

İçinde su kalmıyor.

Sifon dibinde çatlak vardır. Sifon uzun süre kullanılmamıştır. Sifonun su haznesi pislik, tortu, kum vb nesnelerle

dolmuştur. Kılcal çekme olabilir. Sifonun bağlı bulunduğu kolona gereğinden fazla

akar bağlanmıştır. Havalandırma borusu görevini yapmıyor ve sifon

suyunda emme olabilir.

Suyu çekerken sesyapıyor.

Sifon borusundan akan su sifona giriş suyundanfazladır.

Uygun sifon kullanılmamıştır.

Koku yapıyor.

İçinde su azalmış veya kalmamıştır. Uzun süre kullanılmamıştır. Sifon hortumu eskimiştir. Sifona yeterli miktarda su dökülmüyor. Geri tepme veya emme vardır.

Sızıntı yapıyor.

Sifon hortumu çatlamıştır. Sifonun vitrifiyeye bağlantısı gevşemiştir. Sifon contaları eskimiş veya yarılmıştır. Sifon gövdesi çatlamıştır.

Göze hoşgörünmüyor.

Dış yüzeyi kirlenmiştir. Montajı uygun yapılmamıştır.

8

1.3. Atık Su Tesisatında Olabilecek Arızalar

Yapılarda kullanma yerlerinde oluşan pis ve kirli suları, yağmur sularını ortamdanuzaklaştırarak şehir kanalizasyonlarına ya da fosseptik adını verdiğimiz çürütme çukurlarınaileten tesisatlara atık su tesisatları denir. Yalnız yağmur suları fosseptik çukurlarınabağlanmaz. Atık su tesisatları hatalı montaj, yanlış veya uzun süreli kullanım, darbe, gerilmesonucu arıza yaparlar.

Atık su tesisatlarında oluşabilecek arızalar ve tespitleri için aşağıdaki tabloyuinceleyiniz.


Koku geliyor.

Sifonlar görevini yapmıyordur. Kolonlarda, kat borularında veya bağlantı ağızlarında

sızıntı vardır.

Böcek, kurt, solucan,fare vb hayvanlargeliyor.

Sifonda su yoktur. Şehir kanalizasyonuna bağlantı uygun değildir. Dış atık su borusunda büyük bir delik vardır. Atık su borularına conta konulmamıştır. Tesisat uzun süre kullanılmamıştır.

Kolon veya katborusunda sızıntı var

Boruların muflu birleştirme kısımlarına contakonmamıştır.

Muflu ağız yerinden çıkmıştır. Boru yüzeyinde yırtılma vardır. Çatıdaki havalık kenarlarından boruya yağmur suyu

alabilir. Sızıntı az veya ara sıra ise terleme vardır.

Ses yapıyor.

Boru çapı uygun seçilmemiştir. Boru içerisinde akışı kısmen engelleyen bir nesne

vardır. Boru iç çapında daralmalar veya genişlemeler vardır. Atık su kolon borusu bina iç duvarlarından

geçiyordur.

Su akışısağlanmıyor.

Boru tıkanmıştır. Boru ezilmiştir. Sifon görevini yapmıyordur.

9

1.4. Temiz Su Tesisatında Olabilecek Arızalar

Şehir su şebekesinden gelen temiz suyu, su sayacından kullanım yerlerine kadar iletenboru ağına bina temiz su tesisatı denir. Temiz su tesisatı tekniğine uygun yapılmazsa,bitirildikten hemen sonra veya zamanla arızalar meydana gelmektedir.

Bu arızalara neden olan yanlış montaj, yanlış kullanım, darbe, gerilme, hatalı malzemekullanımı ve malzeme ömrünün dolmasıdır.

1.4.1. Soğuk Su Tesisatlarında Olabilecek Arızalar


Boruların görünüşübozuk ve paslanmavar.

Oksitlenme var. Boru dış kaplaması olan galvaniz özelliğini

kaybetmiş. Borunun ömrü bitmiş. Boru çevresinde asit içeren maddeler vardır.

Su sızıntısı var.

Boruda delinme var. Boru ek parçaları (fittings) dişlerinden kaçırma var. Dişli birleştirmeler hatalı. Hatalı ek parçası kullanılmıştır. Teflon veya kendir sarımı hatalıdır. Bezir yağı veya sülyen boya kullanılmamıştır.

Bataryadan suakmıyor yada azakıyor.

Boruda tıkanma vardır. Fittingslerde tıkanma vardır. Boru iç çeperi aşırı kireçlenmiştir. Su sayacından önceki filtre tıkanmıştır. Batarya arızası vardır. Bina girişindeki vana kapalıdır.

Ses yapıyor.

Borular duvar içinde uygun aralıkta ve iyisabitlenmemiştir.

Boru çapları uygun seçilmemiştir. Aşırı ve dengesiz basınç vardır. Açma –kapama-kontrol elemanları arızalıdır.

Duvarlarda terlemevar.

Sıva altındaki boruların izolasyonu yapılmamıştır. Borular sıcak ortamdan geçirilmiştir.

10

1.4.2. Sıcak Su tesisatlarında Olabilecek Arızalar


Boruların görünüşübozuk ve paslanmavar.

Oksitlenme var. Boru dış kaplaması olan galvaniz özelliğini

kaybetmiştir. Borunun ömrü bitmiştir. Boru çevresinde asit içeren maddeler vardır.

Su sızıntısı var.

Boruda delinme vardır. Boru ek parçaları (fittings) dişlerinden kaçırma

vardır. Dişli birleştirmeler hatalıdır. Hatalı ek parçası kullanılmıştır. Teflon veya kendir sarımı hatalıdır. Bezir yağı veya sülyen boya kullanılmamıştır.

Bataryadan suakmıyor ya da azakıyor.

Boruda tıkanma vardır. Fittingslerde tıkanma vardır. Boru iç çeperi aşırı kireçlenmiştir. Su sayacından önceki filtre tıkanmıştır. Batarya arızası vardır. Bina girişindeki vana kapalı veya kısık.

Ses yapıyor.

Borular duvar içinde iyi sabitlenmemiştir. Boru çapları uygun seçilmemiştir. Aşırı ve dengesiz basınç vardır. Açma –kapama-kontrol elemanları arızalıdır.

Duvarlarda terlemevar.

Sıva altındaki boruların izolasyonu yapılmamıştır. Borular soğuk ortamdan geçirilmiştir.

Sıcak su akmıyor.

Sıcak su ısıtıcınız bozuk veya vanası kapalıdır. Sıcak su boruları tıkalıdır. Isıtıcı cihazın girişinde filtre tıkalıdır.

Sıcak su borularınıngeçtiği yerlerin duvaryüzeylerinde inceçatlamalar var.

Isınan su borusu boyca uzamıştır. Soğuyan boru boyca kısalmıştır.

11

UYGULAMA FAALİYETİ

Banyoda bulunan küvetin yanından su sızmakta ve bataryada damlatmaktadır,olabilecek arızaları tespit ederek listeleyiniz ...

Araç ve Gereçler

Kalem Blok not Metre

İşlem Basamakları Öneriler

Arıza olabilecek yerleritespit ediniz.

İş önlüğünüzü giyerek çalışmaya hazırlanınız. Çalışma ortamınızı hazırlayınız. Arkadaşlarınızla arızanın ne olabileceği

konusunda fikir alışverişinde bulununuz. Arızayı bulduğunuza eminseniz çalışma

şeklinizi belirleyiniz. Temrin malzeme listesine göz atınız. Depo sorumlusundan gerekli malzemeleri

alınız.

Tesisattaki suyu kesiniz.

Daire girişindeki vanayı kapatınız. Eğer Mobil tesisat döşenmişse doğru vanayı

kapatınız.

Arıza bölgesinde gerekliönlemleri alınız. Kendinize güvenli çalışma ortamı hazırlayınız.

Arızayı gidermek içingerekli takımlarıbelirleyiniz.

Kullanacağınız araç ve gereç listesinihazırlayınız.


12

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgiler kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarakbelirleyiniz.

BOŞLUK DOLDURMALI TEST

1. Malzemenin montajını yapan kişi yetersiz ise …………………… olasılığı yüksektir.

2. Basın kumanda kolu basarken zorlanıyor ise ………………. …………. fazladır.

3. Suyu çekerken ses yapıyorsa uygun …………….. kullanılmamıştır.

4. Atık su tesisatı ses yapıyorsa ………… ……….. uygun seçilmemiştir.

5. Soğuk su tesisatı boruların görünüşü bozuk ve paslanma varsa boru çevresinde ………………….. ……………. vardır.

6. Sıcak su borularının geçtiği yerlerin duvar yüzeylerinde ince çatlamalar varsa ısınan suborusu boyca ……………

7. Borularda ısı akışını engelleyerek terlemeyi veya donmayı önlemek için …………yapılır.

8. Temiz su tesisatında suyu kesmek için ……………. kapatılır.

TARTIŞMA

Aşağıda verilen konuyu arkadaşlarınızla tartışarak elde ettiğiniz sonucu öğretmeninizlepaylaşınız.

Bina girişindeki vana arızalı ise tamirini nasıl yaparsınız?

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınızsorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.


13


Standartlara ve tekniğine uygun olarak arıza onarımı yapabilecek bilgi ve beceriyesahip olacaksınız.

Bölgenizdeki sıhhi tesisatçıları ve doğalgaz tesisatçılarını gezerek arızalarınnasıl giderildiğini araştırınız.

Sıhhi tesisat armatürleri satan işyerlerini gezerek arızalar hakkında sorularsorunuz. Evinizde veya bölgenizde bulunan inşaatlardaki tesisatları inceleyiniz.Bu tesisatlarda olabilecek arızaları ustalara sorunuz.

Araştırma konusunda sanal ortamda ve ilgili sektörde kaynak taraması yapınız. Topladığınız bilgi ve dokümanları rapor haline getiriniz. Hazırladığınız raporu atölyede tartışınız.

2. ARIZANIN ONARILMASI

Arızası tespit edilen sıhhi tesisatta sorunun giderilmesi için yapılan çalışmalaraarızanın giderilmesi denir. Arıza giderme sıhhi tesisatçının en çok karşılaştığı iştir. Arızagidermeyi bilmeyen kişi tamir yaparsa daha büyük arızalara sebebiyet verebilir. Bu nedenleişi bilenin yapması doğru olur. Tesisatın muhtelif yerlerinde meydana gelebilecek arızalarıaşağıda anlatıldığı şekilde onarıp işler hale getirebiliriz.

2.1. Açma-Kapama-Kontrol Elemanlarında Olabilecek ArızalarınOnarılması

Açma-kapama-kontrol elemanları sürekli kontrol için birkere montaj edilir. Ömürleri, kalitesine ve kullanım sürelerinebağlıdır. Açma-kapama-kontrol elemanlarının sık kullanılmasınedeniyle arızalar genellikle bu eleman grubunda meydanagelir.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

Şekil 2.1: Arızalı birbatarya

14

2.1.1. Mekanik Parça Değişimi

Açma kapama-kontrol elemanları birden fazla parçanın eklenmesiyle imal edilmiştir.Her parça ayrı üretilmiş ve montajı yapılarak birleştirilmiştir.

Açma kapama-kontrol elemanlarını imal eden firmalar montajı yapılmış veyayapılmamış olan parçaları piyasada satışa sunmaktadır.Bu bize fayda sağlamaktadır.Armatürde sadece arıza yapan parçayı değiştirerek arıza giderilebilmektedir. Piyasada satılanaçma kapama elemanlarının yedek parçaları mevcuttur. Ancak markasız, piyasada hiçduyulmamış ürünlerin yedek parçalarını bulamayabiliriz. Alacağımız mamulün yedekparçasının bulunup bulunmadığını mutlaka araştırmalıyız.

Alttaki şekilde örnek bir karınlı stop vananın yedek mekanik parçaları gösterilmiştir.İnceleyiniz.

2.1.2. Conta Değişimi

Muslukların contaları zamanla yassılaşır, bayatlayarak esnekliklerini ve dirençlerinikaybeder.. Bu nedenle su damlatırlar ve su kaybına neden olurlar. Bu durumda musluğuonarmak için bir kurbağacık, orta boy bir tornavida ve yeni bir conta gerekir. Eski contanınaynısını bulma olanağınız yoksa makasla kesip aynı ebatlara getirebilirsiniz. Musluğunsuyunu kestikten sonra, volanın üstündeki plastik vida tapası tornavida ile çıkartılır.Tornavida ile resimde görülen volanı tutan vida çıkartılır. Serbest kalan volan yukarıyadoğru çekilerek yerinden sökülür. Bazen mil volana kireçten dolayı yapışabilir. Plastiktornavidanın sapıyla krom yüzeyi zedelemeden volana yandan hafif vurduktan sonrayukarıya doğru çekilir.

Şekil 2.2: Vana mekanikparçaları

15

Şekil 2.3: Salmastra parçaları

Volan söküldükten sonra salmastra grubu görünür. Kurbağacık ile salmastra grubusökülür. Resimde görülen contanın üstündeki küçük somun kurbağacık ile sökülür. Yeniconta konur ve somun yerine takılarak salmastra grubu musluk gövdesine sıkılır. Volantakılır ve vidası sıkılarak vida tapası yuvasına yerleştirilir.

2.1.3. İmalat Hatası

Piyasada satılan sıhhi tesisat malzemeleri imal edilirken üretim hataları oluşabilir. Buüretim hataları malzemenin doğru çalışmamasına, ileride arıza yapmasına neden olur. Bu türarızaların farkına varıldığında, garanti kapsamında hemen değiştirilir. Satın aldığımızmalzemeleri iyice kontrol etmeliyiz. Garantili malzemeler satın almalıyız.

2.1.4. Ekonomik Ömür

Sıhhi tesisatçılıkta kullanılan malzemeler zaman içerisinde özelliklerini yitirerek arızayaparlar ve kullanılmaz hale gelirler. Bu durum ekonomik ömür olarak ifade edilir.Ekonomik ömür, malzemenin kalitesi, montaj ve kullanım biçimine bağlıdır.

2.2. Sifonlarda Arızaların Onarılması

Sifonlar atık su ile ilk karşılaşan sıhhi tesisat elemanıdır. Atık su içerisinde asılı katımaddeler vardır. Sifonun yapısı gereği atık su akışı sifonda engellemeyle karşılaşır. Bumaddeler sifonun çalışmasını etkiler ve arızalara neden olur.

Şekil 2.4: En çok kullanılan sifonlar

16

2.2.1. Sifonun Temizlenmesi

Sifonlar zamanla yemek artıkları, yağ, kıl, toz vb nesnelerle tıkanır veya kirlenir.Sifonun kullanılma sıklığına bağlı olarak sifonun temizlenmesi gerekir. Sifonun sökülerekveya sökülmeden temizlenmesi mümkündür.

Sökmeden yağ ve kireç çözücü kimyasal maddeler kullanılarak temizlenir. Açılmayantıkanıklıklarda bir hortumla sifonu temizlemek veya tıkanıklığı gidermek mümkündür.

Sökerek yapılan temizleme, sökmeden tıkanıklığın giderilemediği durumlarda yapılır.Sifonun çeşidine göre ek yerleri sökülerek temizlenir. Gerektiğinde sifonun tamamı, montajvidası sökülerek çıkartılır ve temizlenerek yerine takılır.

2.2.2. Bağlantıların Kontrolü

Sifonun arıza yaptığı yerlerden biri de bağlantı yerleridir. Bağlantı yerlerindekicontalar, vida ve rakorlar, en fazla arıza veren ve su sızdıran yerlerdir. Vitrifiyemalzemelerin alt kısımlarında ve bina döşemelerinde su sızıntısı var ise sifon bağlantıyerlerini kontrol etmekte fayda vardır.

2.2.3. Çatlak Kontrolü

Plastik sifonlar sıcak su dökülmesi, darbe, donma vb nedenlerle çatlayabilir. Sifonunbulunduğu ortamda su sızıntısı var ise kuru bir bezle silerek sifon gövdesinde çatlak olupolmadığını el veya gözle kontrol ederiz. Eğer sifon gövdesinde çatlak var ise sifonudeğiştiririz.

Şekil 2.5: Sifonun basınçlı suile temizlenmesi

17

2.3. Atık Su Tesisatlarında Arızaların Onarılması

Atık su tesisatları yapıldıktan sonra kullanım sırasında arızalar vermektedir.Olabilecek arızalar tıkanıklık, muf ve boru çatlakları ve contaların görevini yapamamasıdır.

2.3.1. Tıkanıklıklar

Küvetlerin pis su giderleri zaman içerisinde içlerinde biriken pislikler nedeniyletıkanırlar. Geçici olarak kimyasal açıcılarla sorunu giderebilirsiniz.

Küvet, kum içerisine yerleştirilmişse sifonun sökülmesi problem olabilir. Ancak yantarafları açılan fiberglas küvetlerde kapak açılıp küvetinizin altındaki pis su sifonunutemizleyebilirsiniz. Uzun süre bu sorunla karsılaşmazsınız.

Şekil 2.6: PVC boruda oluşan tıkanıklık

Lavaboların pis su akarları zaman içerisinde içlerinde biriken pislikler nedeniyletıkanırlar. Geçici olarak lavabo açıcılarla sorunu giderebilirsiniz. Ancak sürekli ve kalıcı birçözüm için lavabonuzun altındaki pis su sifonunu söküp içerisinde birikmiş pislikleri iyicetemizleyiniz.

Klozetlerin pis su giderleri koku yapmaması için “S” şeklindedir, içerisine herhangibir nesne kaçırıldığında tıkanıklık meydana gelir. Sorunu gidermek için klozeti yerindensökmek tıkanmaya sebep olan nesneyi içerisinden çıkarmak gerekir. Klozet monte ederkenyerine düzgün oturtulmalıdır. Aksi takdirde kaçak yapar.

Resim 2.1: Banyo küveti

18

2.3.2. Muf ve Boru Çatlakları

PVC borular darbe, aşırı sıcak, don gibi etkenlerle çatlayarak arıza verir. Bu durumdaçatlayan boru değiştirilir.

Şekil 2.7: PVC boruda olabilecek çatlaklar.

2.3.3. Conta Kontrolü

PVC boruların muflu birleştirme ağızlarına mutlaka conta konur. Zaman içerisindecontalar özelliklerini yitirir ve buna bağlı olarak da su sızdırır. Bu durumda conta kontroledilerek değiştirilir. Boru birleştirmelerinde bazen contanın konulması unutulur. Bu gibidurumlarda yaptığımız iş hatalı olur. Bu sebeple conta konup konmadığı mutlaka kontroledilmelidir.

2.4. Temiz Su Tesisatında Olabilecek Arızaların Onarılması

2.4.1. Ek Yeri Kontrolü

Boruların birbirlerine eklendiği dişli kısımları, arızaların en çok olduğu kısımlardır.İşçilik sırasında bu kısımlarda, sızdırmazlık malzemesi kullanılmaması veya yanlışkullanılması nedeniyle arızalar oluşmaktadır. Tesisat test edilirken kaçak kontrolününyapılacağı kısımlar ek yerleridir. Dişli birleştirmelerde dişlerin aynı eksende olmaması, fazlasıkılması veya eksik sıkılması nedeniyle arızalar meydana gelmektedir. Ayrıca sıkılan ekparçasının yarım veya daha fazla geriye gevşetilmesi sızıntılara sebep olur. Bu durumda sıva

Şekil 2.8: PVC boru mufunda kicontanın kontrol edilmesi

19

altında oluşan herhangi bir sızıntı veya kaçağın büyük ihtimalle ek yerinden kaçıracağıdüşünülmelidir. İlk olarak ek yerlerinin kontrolü yapılmalıdır.

Şekil 2.9: Ek yeri kontrolü

2.4.2. Oksitlenme

Eski yapılarda kullanılmış olan galvaniz borular zaman içerisinde paslanır ve çürür(yeni binalarda bu uygulama plastik borularla yapılmakta), galvaniz boruların çürümesi sukaçağına neden olur. Tesisat boruları genelde bina duvarlarına gömülüdür. Arızayı gidermekiçin suyun hangi noktadan sızdığını bulmak gerekir. Bu işlem binanıza fazla hasarvermemesi için aletlerle yapılmalıdır. Vanayı kapatıp su kaçağını geçici olarak önleyiniz.

2.4.3. Delinme

Sıhhi Tesisatçılıkta kullanılan borular zaman içerisinde paslanarak çürür. Çürüyenboru içindeki suyun basıncına dayanamayarak içten dışa doğru patlayarak delinir.

Şekil 2.10: İçeriden dışarıya doğrupatlayan bir boru

Resim 2.2: Delinen bir borudansuyun çıkışı

21

2.4.4. Malzeme Uyumsuzluğu

Yapılan tesisatlarda farklı özelliklerde malzemeler kullanılırsa malzeme uyumsuzluğuortaya çıkar. Bir malzemenin ömrünün farklı olması, darbelere farklı tepki vermesi,sertliğinin aynı olmaması ileride arızalara sebebiyet verecektir.

Şekil 2.11: Malzeme uyumsuzluğundan oluşan arıza

2.4.5. Kireçlenme

Özellikle temiz su tesisatlarında, suyun kireci boru iç duvarına tutunarak boru çapınıdaraltır. Borunun içinden akan su miktarında azalma olur. Su istediğimiz basınçla akmaz.Evimizde basınçlı su ile çalışan çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve şofben çalışmaz. Buarızayı gidermek için tesisata kireç çözücü dökmek, sorunu geçici bir süre gidermektedir.Fakat eski tesisatlarda kireç tabakası, çürümüş borunun dayanımını artırır. Kireç sökücüdökülünce boru delinebilir. En uygun yol borunun değiştirilmesidir.

2.4.6. İmalat Hatası

Temiz su tesisatlarında kullanılan malzemeler imalat aşamasında hatalı veya arızalıolarak üretilebilmektedir. Kontrolü iyi yapılmadan piyasada satışa sunulan arızalımalzemeler vardır. Görünüşte sağlam görünen bir malzemenin iç kısımlarında görünmeyenbölgelerinde arıza olabilir. İyi bir tesisatçı aldığı malzemenin sağlam olup olmadığınıanlayabilmeli ve montajdan sonra kesin test etmelidir. Hatalı malzemeler tüketici haklarınagöre garanti kapsamından yenisiyle değiştirilir.

Şekil 2.12: Boru içerisindeoluşan kireç tabakası

22

2.4.7. Diğer Arızalar

Rezervuarın içerisindeki mekanizma plastik bir yapıda olmasına rağmen suyla süreklitemasından dolayı çabuk deforme olur. Arızayı gidermek için vanayı kapatınız.Rezervuarınızı yerinden söküp arıza nedenini bulunuz. Sorun şamandırada veya kapakcontasında olabilir. Genellikle rezervuar tamir yedek parçaları kompledir. Parçalarıntamamını değiştirmeniz, ileride başka sebeplerden muhtemel sorunları engeller.

Şekil 2.13: Hatalı imal edilmiş bir vana

Resim 2.3: Rezervuar iç parçaları

23

2.5. Olabilecek Muhtelif Arızaların Onarımı

Açma-kapama elemanındaki salmastranın değiştirilmesi.

Şekil 2.14: Banyo bataryası parçaları

El duşundaki tıkalı süzgecin açılması.

Şekil 2.15: Duş başlığı parçaları

Fleksibıl duş hortumunun değiştirilmesi

Şekil 2.16: Esnek hortum parçaları

24

Atık su borusundaki tıkanıklığın spiral tel ile açılması.

Şekil 2.17: Tıkalı atık su borusu

PVC borunun manşon kullanılarak tamir edilmesi.

Şekil 2.18: PVC borunun kayar manşonla tamir edilmesi

PVC borunun bant kullanılarak tamir edilmesi.

Şekil 2.19: PVC boruya bant sarılması

Klozetteki tıkanıklığın vakum ile açılması

Şekil 2.20: Tıkalı alaturka helâ taşı

25

Alaturka helâ taşındaki tıkanıklığın vakum ile açılması.

Şekil 2.21: Tıkalı alafranga helâ taşı

Alaturka helâ taşındaki tıkanıklığı gırgır ve spiral tel kullanılarak açılması.

Şekil 2.22: Tıkalı helâ taşının aletle açılması

PVC borunun tel ve lastik kullanılarak tamir edilmesi.

Şekil 2.23: Plastik borunun lastik sarılarak tamir edilmesi

26

PVC borunun plastik parça kullanılarak tamir edilmesi

Şekil 2.24: Plastik borunun plastik parçayla tamiri

12. Donmuş haldeki temiz su borusunun battaniye ile ısıtılarak açılması

Şekil 2.25: Donmuş borunun açılması

13. Donan bir boruya sıcak su dökerek arızasının giderilmesi.

Şekil 2.26: Donmuş borunun sıcak su ile açılması

27


Aşağıdaki şekillerde verilen arızları gideriniz.

Şekil 2.27: Banyo bataryası parçaları

Batarya contasını değiştiriniz. El duşunun tıkalı süzgecinin açınız. Fleksibıl duş hortumunu değiştiriniz.

Şekil 2.28: Duş başlığı ve esnek hortum


28

Araç ve Gereçler

Kurbağacık Tornavida Pense Boru anahtarı Fleksibıl hortum Conta Batarya El duşu

İşlem Basamakları Öneriler

İş için hazırlık yapınız. İş önlüğünüzü giyerek çalışma yerinizi

düzenleyiniz. Temrin malzeme listesini hazırlayınız. Depo sorumlusundan gerekli malzemeleri

alınız.

Batarya arızasını gideriniz.

Armatürün dış kaplamasına zararvermeyiniz.

Montaj sırasına göre salmastra grubunusökünüz.

Contasını değiştiriniz. Montaj sırasına göre takınız

Duş hortumunudeğiştiriniz.

Montaj sırasına göre sökünüz. Yırtılmış fleksibılı değiştiriniz. Montaj sırasına göre takınız.

El duşu arızasını gideriniz. Süzgeci çizdirmeden vidasını sökünüz. Süzgeci temizleyiniz. Açılmayan delikleri iğne yardımıyla açınız. Montaj sırasına göre takınız.

Kaçak kontrolünü yapınızve işletmeye alınız.

Parçaları ek yerlerinden sızıntı olupolmadığını kontrol ediniz.

Estetik kontrolünü yapınız. Çalışma ortamını temizleyiniz. Kullandığınız malzemeleri temizleyerek

depo sorumlusuna teslim ediniz.

29


Bu faaliyet kapsamında hangi bilgiler kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarakbelirleyiniz.

BOŞLUK DOLDURMALI TEST

1. Arızası tespit edilen sıhhi tesisatta sorunun giderilmesi için yapılan çalışmalara………….. ………… denir.

2. Sökerek yapılan temizleme, ……………. tıkanıklığın giderilemediği durumlardayapılır

3. Klozetlerin pis su giderleri koku yapmaması için ………. şeklindedir.

4. PVC boruların muflu birleştirme ağızlarına mutlaka ………. konur.

5. Yapılan tesisatlarda farklı özelliklerde malzemeler kullanılırsa …………………………. ortaya çıkar.

6. Genellikle rezervuar tamir yedek parçaları …………..

TARTIŞMA

Aşağıda verilen soruyu arkadaşlarınızla tartışarak cevaplandırınız. Cevabınızıöğretmeninize gösteriniz.

Banyoda gürültü nasıl önlenir? Klozet kapağının değişimi nasıl yapılmaktadır.

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.


30


Standartlara ve tekniğine uygun olarak vitrifiye değişimi yapabilecek bilgi ve beceriyesahip olacaksınız.

Bölgenizdeki sıhhi tesisatçıları ve doğalgaz tesisatçılarını gezerek vitrifiye

değişiminin nasıl yapıldığını araştırınız.

Sıhhi tesisat armatürleri satan işyerlerini gezerek vitrifiyeler hakkında sorular

sorunuz. Bu işyerlerinde hazırlanmış vitrifiye montaj stantlarını inceleyiniz.

Evinizde veya bölgenizde bulunan inşaatlardaki vitrifiye montajlarını

inceleyiniz.

Araştırma konusunda sanal ortamda ve ilgili sektörde kaynak taraması yapınız.

Topladığınız bilgi ve dokümanları rapor haline getiriniz.

Hazırladığınız raporu atölyede tartışınız

3. VİTRİFİYE DEĞİŞTİRME

3.1. Vitrifiye Hammadde Özelliği

Toprak, endogen granit kayaların doğanın aşındırmasıyla ufalanması sonucu meydanagelmektedir. Toprağın her türü vitrifiye için uygun değildir. Kullanıma elverişli toprak isekildir. Killerin plastik özellikleri nedeni ile şekillendirme imkânlarına sahip olmaları veşekillerini pişirme sureti ile koruyabilmeleri esasına dayanan seramik endüstrisi, dünyanın eneski endüstrilerinden sayılmaktadır.

Kil, kaolen, pegmatit, feldspat, mermer, potasyum, sodyum, kuvars ve benzerihammaddeler, belirli reçete terkibinde değirmenlerde sulu öğütülür. Oluşan karışım sıvıkıvamına gelir. Sıvılaşan karışım alçı kalıplara dökülür. Alçı kalıplar içindeki sıvıyasoğutucu vantilatörlerle üfleme yapılır. Bu sayede karışımın donması sağlanır. İçerisindenemi azalan karışım kendi kendine donar. Donduktan sonra kalıptan çıkarılır. Kalıppürüzleri, izler, çatlaklar, boşluklar rötuş ve düzeltmelerle giderilir. Bu düzeltmeleresnasında malzeme tamamen sert değildir. Elimizle eldiven takarak bu düzeltmeleri


AMAÇ

ARAŞTIRMA

yapabiliriz. Kil, kaolen, pegmatit, feldspat, mermer ve benzeri ham maddeler belirli reçeteterkibinde değirmenlerde sulu öğütülür.

3.2.

üzerinSıcakseramsonrabeklemsunulu

3.3.

olan,değişm

Resim 3.2: SPY – DRAYER Sulu
Resim 3.1: Masse hazırlama ünitesi
31

Resim 3.3: Kurutma ünitesi

(Silolardan alınan sulu karışımın kurutulduğu bölüm)

Ham Maddenin Pişirilme Sıcaklığı

Rötuşlanan ve düzeltilen donmuş haldeki vitrifiye pişirilmeye hazırlanır. Bir bantde dik olarak fırına sürülür. Fırında vitrifiyeden buhar çıkana kadar bir müddet ısıtılır.

ken fırından çıkarılan vitrifiyeye soğumadan seramik boyası sürülür. Seramik boyasıik karışımlı bir boyadır. Bu boya sıcakta eriyince sertleşen bir boyadır. Boyandıktan300 OC de tekrar fırına verilir. Fırında pişirilen vitrifiye kendi kendine soğumak üzeree odalarına alınır. Soğuduktan sonra son inceleme yapılır. Ambalajlanarak satışa

r.

Hammaddenin Kristalleşme Özelliği

Vitrifiyenin aslı ham maddesi kildir. Kil suyla karıştırıldığında, plastik özelliklerikolayca biçimlendirilebilen bir hamura dönüşür, pişirildikten sonra da sert, sağlam,ez bir yapı kazanan ham maddedir.

(contıune değirmenler) karışımın silolara dökülmesinisağlayan ünite

32

Seramik boyaları çeşitli metal oksit karışımlarının yüksek sıcaklık muamelesi ileoluşan kristal katılardır ve özellikleri onları oluşturan kristallerin özelliklerine bağlıdır.Diğerlerine göre daha kararlı olan uygulama ve pişme esnasında çok fazla değişikliğeuğramayan bazı metal oksitler de seramik renklendiricileri olarak kullanılmaktadır ancaküretilmiş seramik boyalarının bazı üstünlükleri vardır. Bunlar:

Birincisi normalde zehirli olabilen bazı oksitler seramik boyası olarakhazırlandıklarında daha güvenli bir şekilde kullanılabilir.

İkinci olarak da üretilmiş seramik boyaları, boya olarak kullanılan ham oksitlere göreçok daha dayanıklı, kararlı ve tekrarlanabilir renkler verir.

Yine de birçok seramik boyasının kristal yapısı yüksek sıcaklıklarda sır, flaks vecamsı bünyeler gibi flakslaştırıcı materyallerin varlığından çabucak etkilenir. Sonuç olarakkararlı bir kristal yapı, çok yüksek sıcaklıklara ısıtıldığında kararsız bir yapıya dönüşebilir verenk değişikliğine uğrar. Bu nedenle seramik dekorasyonunda kullanılan birçok renklendiricipişirme şartlarına karşı oldukça hassastır. Başarılı bir endüstriyel renk uygulaması; kristalyapı, ısı muamelesi ve çevre şartlarının uygun kombinasyonlarının seçimi ile elde edilir.Böylelikle sonuç tekrarlanabilir ve standart olur. Bu yaklaşımla başarılı bir uygulama içinçeşitli oksit boyalar veya sır boyaları uygun flakslarla ya da uygun sırların içinde kullanılırsaçevreleri ile reaksiyona girmez ve renk değişikliğine sebep olacak derecede kristal yapıdeğişimine uğramaz.

3.4. Çimento ve Alçının Sertleşme Esnasındaki Değişkenlikleri

3.4.1. Çimentonun Sertleşmesi

Çimentonun su ile muamelesinde, bu bileşikler hidroliz ve hidrate olmak suretiylekütleyi dondururlar. Bu hale çimentonun donması denir. Genellikle 2 ile 3 saat sürer.Katılaşan çimento zamanla sertleşir.

Betonun donması çimento ile ilgilidir. Çimentonun sertleşmesi, su harcının sertleşmesiolarak değerlendirilmiş olan yeni bir reaksiyon cinsi olup ‘Hidrolik Yer Değiştirme’ olarakkabul edilebilir. Bu yer değiştirme, çimento klikerinde yüksek sıcaklıkta teşekkül etmiş olankaolin asitlerinin kireçce zengin tuzlarının, harç hazırlama suyunun etkisi ile daha ziyadekireçce fakir ve normal sıcaklıkta stabil tuz hidratlarına dönmesi demektir.

Bu suretle husule gelen kalsiyum hidroksit, kaolin asitleri ile kireç-puzzolan harcınındonma reaksiyonlarında olduğu gibi kaolin asitlerinin kalsiyum tuzu hidratlarını teşkil eder.

Çimentonun kireçce zengin silikatları normal sıcaklıkta dayanıklı değildir. Bunlarenerjileri daha fakir olan kireçce zayıf tuz hidratlarına dönmek isterler, ancak çimentoklinkeri süratle soğutulduğundan, bu sırada böyle bir dönüşüm mümkün olmaz. Normalsıcaklıkta ise klinker içindeki moleküller reaksiyon verecek kadar hareketli değildir. Su iletemasa gelmeleri halinde (Harç hazırlama suyu veya havanın rutubeti) hidrolik yer

33

değiştirme mümkün olur. Aynı sebepten alüminat ve ferritler de su etkisi ile hidratlarınadönerler.

İnşaat pratiğinde çimentonun bağlaması ile bunu takip eden sertleşme birbirindenayrılır. Sertleşme ısı meydana getiren bir olaydır. Böyle reaksiyonlara ekzotermikreaksiyonlar denir. Çimentonun reaksiyon ısısı ortalama 100 kcal/kg ’dır. Çimento harcınındonması aşağıdaki olaylardan meydana gelir:

Çekme (Örneğin bir duvar sıvası zemininin su çekmesi.) Hidratasyon (Kimyasal hidrat bileşiklerinin teşekkülü için çimento

taneciklerinin su çekmesi.) Hidratasyon ile husule gelen jel halindeki yeni bileşiklerin teşekkülü ki böyle

bir olay çimento taneciğinin kenarından içine doğru devam eder. Böylece yavaşyavaş bütün harcın jel halinde katılaşması başlamış olur.

Jel halindeki kitleden tuz hidratlarının kristalleşmesinin ilerlemesi vesertleşmenin tamamlanması.

3.4.2. Alçının Sertleşmesi

Kalsiyum sülfat, hemihidrat bileşiği olan ve ıslatılıp kurutulduğunda sertleşerekçabuk donan, beyaz renkli ince alçıtaşı tozudur. Kalsiyum sülfat, dihidrat ya da alçıtaşının120° -180°C’ ye kadar ısıtılmasıyla elde edilir. Bileşimin donmasını geciktirici bir katkımaddesi eklendiğinde kaba ya da ince sıva adını alır.

Eski çağlardan beri kullanılmakta olan alçıya, alçıtaşının sıva ve çimento yapmaküzere ilk kez Paris yakınlarında kullanılmış olmasından ötürü “Paris sıvası” adı da verilir.

Alçı kalıp 18. yüzyılda pişmiş toprak kalıpların dökümüyle beraber yaygın biçimdekullanılmaya başlandı; fakat alçı kalıpların 3000 -4000 yıl önceye kadar Çinliler tarafındankullanıldıkları bilinmektedir.

Alçı kalıplar büyük oranla bakır ve alüminyum alaşımları gibi düşük sıcaklıkta eriyendemir dışı malzemelerin dökümünde kullanılır. Eğer kalıp modellemesi için mum gibi düşükdayanımlı malzemeler tercih edilirse, kum gibi dövülerek sıkıştırılan kalıp malzemeleriuygun olmadığından başlangıçta sulu harç halinde olan alçı tercih edilir.

Alçı kalıplar, bir bölüm yüzeyine sahiptirler ve en az iki veya daha çok parçalı olarakdizayn edilir. Kullanılacak kalıp malzemesi için 100 ölçü alçı ile 160 ölçü su krem kıvamınagelinceye kadar karıştırılır. Kalıp malzemesi içine, kalıbın çatlamaması için %20 oranındatalk, katılaşma süresini uzatmak içinse kaolin ve magnezyum oksit gibi katkılar eklenir.Kalıbın dayanım ve genleşme gibi özelliklerini kontrol edebilmek için kireç, çimento, asbestelyaf, silis unu gibi maddelerde kullanılabilir. Eğer, kalıp hazırlanırken karıştırma hızınormalden fazla olursa harcın içine hava gireceğinden gözenekler oluşabilir; karıştırma hızınormalden yavaş olursa harç katılaşabilir.

34

Alçı başlangıçta yarı sulu haldedir ( CaSO4. ½ H2O ). Harcın katılaşması esnasındaalçı, su ile reaksiyona girerek CaSO4. 2H2O haline dönüşür. Sulu harcın model üzerinedökülmesini izleyen birkaç dakika içinde gerçekleşen ilk sertleşmeden sonra model kalıptançıkarılır ve kalıp 200° sıcaklıkta kurutulur. Bu şekilde tüm suyu giden kalıp, susuz kalsiyumsülfat (CaSO4 ) haline dönüşür. Kurutulmuş kalıptan tekrardan nem alınması önemlidir.

Nem, alçının düşük olan gaz geçirgenliğini olumsuz bir şekilde etkiler. Alçı kalıplarçok kırılgan olduklarından ötürü taşıma sırasında özen gösterilmelidir.

3.5. İmalat Hatası

Vitrifiyeler imal edilirken bazı hatalar olabilir. Bu hataların başlıcaları şunlardır;

Vitrifiyenin içyapısında kılcal çatlaklar. Boyasında çatlamalar. Şekil bozuklukları. Karışımında ki ham madde eksikliği veya fazlalığı.

3.6. Vitrifiye Malzemelerinin Değiştirilmesi

Vitrifiye malzemeler çeşitli nedenlerle kırılabilir. Zamanla yüzeyinde bozulmalar olur.Yüzeyi bozulan malzeme kir tutar hijyen ve estetik olmaz. Vitrifiye malzemelerin seramikolanlarının tamiri yapılamaz. Ancak yenisiyle değiştirilir. Değiştirme işlemleri malzemeçeşidine göre aşağıda verilmiştir.

3.6.1. Lavaboların Değiştirilmesi

Kırılan lavabonun aynı modelinihazırlayınız.

Değiştirilecek lavabonun sifonunu sökünüz. Lavabo çeşidine göre batarya ve tespit

somunlarını sökünüz. Yeni lavabonun modeline göre bataryasını

montaj ediniz. Lavaboyu tespit cıvatasına takarak

somunlarını sıkınız. Sifonu ve batarya bağlantılarını yapınız. Kaçak testini yapınız.

3.6.2. Eviyelerin Değiştirilmesi

Değiştirilecek eviyenin sifon bağlantısını vebatarya ankastre ise ara musluğunu kapatarakbağlantı hortumlarını sökünüz.

Eviyeyi kırarak çıkartınız ve çevresinitemizleyiniz.

Şekil 3.1: Lavabo değişimi

Şekil 3.2: Eviye değişimi

35

Yeni eviyeyi yerine alıştırınız. Tezgâhla temas eden yüzeylere silikon sürerek yerine oturtunuz. Eviyeden dışarı çıkan silikonları temizleyiniz. Batarya ankastre ise yerine monte ederek bağlantılarını yapınız. Sifonu bağlayarak ara muslukları açın ve kaçak testi yaparak kurumaya

bırakınız.

3.6.3. Klozetlerin Değiştirilmesi Rezervuar deposu ara musluklarını kapatarak ara

bağlantı hortumlarını sökünüz. Klozet tespit vidalarını sökünüz. Klozeti uygun bir alana taşıyarak depoyu

klozetten ayırınız. Depo sağlam klozet değişecekse yeni klozet

üzerine depoyu bağlayınız. Klozet sağlam depo değişecekse rezervuar iç

takımlarını takarak depoyu klozete bağlayınız. Klozeti yerine oturtarak montaj vidalarını

sıkınız. Rezervuar bağlantı hortumlarını takınız. Ara muslukları açarak kaçak testi yapınız.

3.6.4. Bidelerin Değiştirilmesi Bide ara musluklarını kapatınız. Ara hortum ve sifon bağlantılarını sökünüz. Bide tespit vidasını sökerek bideyi uygun alana

taşıyınız. Sifon ve bataryasını sökerek yeni bideye takınız. Bideyi yerine oturtarak montaj vidalarını sıkınız. Batarya ara hortumlarını bağlayınız. Ara muslukları açarak kaçak testini yapınız.

3.6.5. Alaturka Helâ Taşlarının Değiştirilmesi

S ağzının değiştirme esnasında içine parça kaçmaması Değiştirilecek helâ taşı çevresinden kırılarak çıkartınız Yeri yeni helâ taşına göre temizlenerek

hazırlayınız. S ağzını açarak yeni helâ taşını hazırlanan yere

oturtarak teraziye alınız. Bu arada yıkama borusuarkadan girişliyse adaptörüyle bağlantısınayaparak kaçak testini yapınız.

Helâ taşı kenar boşluklarını ince kumla takviyeederek üzerini fayans yapıştırıcıyladoldurunuz.

Resim 3.4: Klozet

Şeki

için kapatınız..

Resim 3.5: Bide

l 3.3: Helâ taşı değişimi

36

Yıkama borusu üsten girişliyse yıkama borusunu adaptörü ile helâ taşınatakarak kaçak testini yapınız.

Kurumaya bırakınız.

3.6.6. Duş Tekneleri ve Küvetlerin Değiştirilmesi

Sifon vidasını sökerek süzgeci alınız. Atık su gideri ağzını kapatınız. Değiştirilecek duş teknesi veya küveti

çevresinden kırarak çıkartınız. Yeri yeni duş teknesine veya küvete

göre temizleyerek hazırlayınız. Yeni duş teknesi sifon deliğini sifon

ağzına getirerek yerine terazisindeoturtunuz.

Çevresini ince kumla dolduraraksıkıştırınız ve fayans yapıştırıcısıyladoldurunuz.

Pis su gideri ağzı açılarak süzgeci koyarak vidasını sıkınız. Duş teknesi üzerine su dökerek kaçak testi yapınız ve kurumaya bırakınız.

Not: Başlangıçta küvetin taşma ve pis su gideri vidaları sökülür. Yerine oturtulurken küvetin taşma borusu ve sifonu bağlanır.

3.6.7. Pisuarların Değiştirilmesi

Pisuar ara musluğunu kapatınız. Pisuar ara musluğu bağlantı borusu ve sifonu

sökünüz. Değiştirilecek pisuarı yerinden alarak yenisini

takınız. Ara musluğu bağlantı borusu ve sifonu

adaptörü ile takınız. Ara musluğunu açarak test ediniz.

Şekil 3.4: Duş teknesi değişimi

Resim 3.6: Pisuar

37


Aşağıda görülen lavaboyu değiştiriniz.

Araç ve Gereçler

Kurbağacık Pense Tornavida Terazi Açıkağız anahtar El breyzi Dübel Metre Kalem

İşlem Basamakları Öneriler Kırılan lavabonun

aynı modelinihazırlayınız.

İş önlüğünüzü giyerek çalışma ortamınızı hazırlayınız. Değiştireceğiniz lavabonun montajını okuyunuz. En uygun sökme şeklini belirleyiniz.

Kırılan lavaboyusökünüz

Değiştirilecek lavabonun sifonunu sökünüz. Ara muslukları kapatınız. Batarya tespit somunlarını sökünüz. Batarya ara musluk hortumlarını sökünüz. Lavaboyu tespit somunlarından sökerek çıkartınız.

Lavaboyu montetakınız

Sökülen lavaboyla aynı model olduğu için çıkarttığınızyere takın.

Tespit somunları sıkınız. Bataryayı lavaboya monte ediniz. Ara musluk hortumlarını takınız. Sifonunu takınız.

Sızdırmazlıktestini yapınız.

Ara musluğu açarak su veriniz. Lavabo akarını gözünüzle ve elinizle kontrol ediniz. Duvarla arasına su yalıtım malzemesi sürünüz.

İşletmeye alınız.

Son terazisini kontrol ediniz. Temizleyiniz. Temizliğinizi yapınız. Kullandığınız araç ve gereçleri depo sorumlusuna

veriniz.


38


BOŞLUK DOLDURMALI SORULAR

Boş olan kısımları doğru sözcüklerle doldurunuz. Cevaplarınızı cevap anahtarındankontrol ediniz.

1. Vitrifiye imalatı için kullanıma elverişli toprak ………..

2. Vitrifiye malzeme sıcakta eriyince sertleşen bir boyayla boyandıktan sonra ……….OC’ de tekrar fırına verilir .

3. Kil suyla karıştırıldığında, ……....... özellikleri olan, kolayca ……………….. birhamura dönüşür .

4. Çimentonun su ile muamelesinde, bu bileşikler hidroliz ve hidrate olmak suretiylekütleyi dondururlar. Bu hale çimentonun …………. Denir.

5. Kalsiyum sülfat, hemihidrat bileşiği olan ve ıslatılıp kurutulduğunda sertleşerek çabukdonan, beyaz renkli ince toza .................................. denir.

6. Vitrifiyeler imal edilirken bazı hatalar oluşur buna ………… …………. denir.

7. Vitrifiye malzemelerin tamiri mümkün olmadığı için …………………..

TARTIŞMAAşağıda verilen soruyu arkadaşlarınızla tartışarak cevaplandırınız. Cevabınızıöğretmeninize gösteriniz. . Vitrifiye yapımında kullanılan başka madde var mıdır, araştırınız.

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz modül değerlendirmeye geçiniz.


39

MODÜL DEĞERLENDİRME

Aşağıda görülen arızanın ilk olarak tespitini yapınız. Tespitini yaptıktan sonraonarımının nasıl yapılacağını öğretmeninize anlatınız. Öğretmeninizin uygun bulduğuonarım yöntemini uygulayarak arızayı gideriniz.

Öneriler Çizimi iyice inceleyiniz.

Bu faaliyette yeterlilik kazanıp kazanmadığınız belli olacaktır. Öğrendiklerinizi

hatırlayınız.

Anlamadığınız kısımları öğretmeninize sorunuz.

Bu işin malzeme listesini hazırlayınız.

Konulardaki işlem basamaklarını ve önerileri tekrar ederek iş parçanızı bitiriniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

40

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Yaptığınız uygulamayı değerlendirme ölçeğine göre değerlendirerek, eksik veya hatalıgördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL LİSTESİ

DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır

1. Verilen resmi anladınız mı?

2. Arıza tespit listesi hazırladınız mı?

3. Şekle bakarak malzeme listesi hazırlayabildiniz mi?

4. İşinizi zamanında bitirebildiniz mi?

5. Arıza tamirinden sonra su sızıntısı devam etti mi?

6. İşinizi yaparken arkadaşlarınızdan yardım aldınız mı?

7. Çalıştığınız alanı temizlediniz mi?

8. Kullandığınız takımları temizleyip teslim ettiniz mi?

DEĞERLENDİRME

Yapılan değerlendirme sonunda hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz.

Bütün cevaplarınız evet ise öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır.Öğretmeninizle iletişime geçiniz.

Modülü tamamladınız, tebrik ederiz.

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

41

CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENİM FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 Arıza

2 Su basıncı

3 Sifon

4 Boru çapı

5 Asit içerenmaddeler

6 Uzamıştır

7 İzolasyon

8 Vana


1 Arıza onarımı

2 Sökülmeden

3 S

4 Conta

5 Malzemeuyumsuzluğu

6 Kompledir


1 Kildir

2 300

3 Plastikbiçimlendirilebilen

4 Donması

5 Alçıtaşı

6 İmalat hatası

7 Değiştirilir

CEVAP ANAHTARLARI

42

KAYNAKÇA

KADIOĞLU, Hüsnü Doğalgaz Yetkili Tesisatçının El Kitabı, İgdaş Yayını,İstanbul, 1996 .

Makine. Y. Mühendisi Rüknettin KÜÇÜKÇALI, Isısan Çalışmaları No: 147,İstanbul, 1997. Sıhhi Tesisat.

Sabri KUMRAL, Tesisat Teknolojisi İş ve İşlem Yaprakları 10. Sınıf,Yaygın Eğitim Enstitüsü Matbaası, Ankara, 2003.

Sabri KUMRAL, Tesisat Teknolojisi iş ve İşlem Yaprakları 11.sınıf, YayınEğitim Enstitüsü Matbaası ,Ankara,2003.

Dr. Cavit SIDAL, Etem Sait ÖZ, Sıhhi Tesisat ve Isıtma Bölümü Bilgi –İşlem – İş Yaprakları Sınıf II, G.Ü. T.E.F. Matbaası, Ankara, 1987.

Y.Dr. Cavit SIDAL, Etem Sait ÖZ, Yapıda Sıhhi Tesisat, Emel Matbaacılık,Ankara, 1984.

KAYNAKÇA

sıhhi tesisat 582 yim200

Documents