technical_info.pdf

1. CHARAKTERYSTYKAMATERIAOWO -TECHNICZNA

2. OBLICZENIARUROCIGW

3. TECHNOLOGIABUDOWY RUROCIGW

2.2. OBLICZENIA STATYCZNO--WYTRZYMAOCIOWE RUR

2.1. OBLICZENIA HYDRAULICZNEPRZEWODW Z TWORZYWSZTUCZNYCH

4. UKADANIE I MONTARUROCIGW

3.2. ROBOTY ZIEMNE

3.1. TRANSPORT, SKADOWANIEI PRZENOSZENIE RUR

WARUNKI OGLNE

MONTA RUR Z PVCO GADKICH CIANKACH

MONTA PRZEWODWPragma

MONTA PRZEWODW Z PE

WZMOCNIENIEI ZABEZPIECZENIE PRZEWODW

MONTA STUDZIENEK PIPELIFE

ODBIORY ROBT,PRBY SZCZELNOCI

TECHNOLOGIAROBT DRENARSKICH

4.1.

4.2.

4.3.

4.4.

4.5.

4.6.

4.7.

4.8.

CZESC

TECHNICZNA

1. CHARAKTERYSTYKAMATERIAOWO-TECHNICZNAWYROBWZ TWORZYW SZTUCZNYCH

Pipelife Polska Sp. z o.o.Kartoszyno; 84-111 Karlikowotel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( 58) 77 48 807;+ 48 e-mail: [email protected]; www.pipelife.pl

CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA

1. CHARAKTERYSTYKA SUROWCW I PRODUKTW

CHARAKTERYSTYKA MATERIAOWO - TECHNICZNA WYROBW Z TWORZYW SZTUCZNYCH

2. ODPORNO CHEMICZNA

011.1.

Polietylen PE

Polietylen otrzymywany jest przezpolimeryzacj etylenu. Surowcem doprodukcji rur PE jest homogenicznamieszanina granulatu polietylenowegoz dodatkiem antyutleniaczy, stabilizato-rw i pigmentw.

Polietylen jest tworzywem o znacz-nej udarnoci i elastycznoci, bardzodo-brych waciwociach chemicznych i di-elektrycznych.

Polipropylen PP

Polimery (zwizki wielkoczstecz-kowe) otrzymywane s w wyniku reakcjimonomerw (organicznych zwizkwo maej masie czsteczkowej. W przy-padku, gdy wystpuje jeden rodzajmonomeru to polimer okrela sinazw homopolimer. W przypadku gdyw reakcji wystpuj rne monomery,polimer przyjmuje nazw monomeru,ktry wystpuje w przewadze z dodat-kiem okrelenia kopolimer (np. kopoli-mer polipropylen).

Pipelife produkuje rury z blokowe-go kopolimeru polipropylenu(PP-b).Nadaje on rurom doskonae waciwo-

Polichlorek winylu PVC

Jest to produkt polimeryzacjichlorku winylu otrzymywanego z prze-robu acetylenu lub etylenu.

Do produkcji rur stosowany jestnieplastyfikowany polichlorek winy-lu PVC U. PVC bez dodatku plasty-fikatorw jest twardy, niepalny, od-znacza si du odpornoci che-miczn i ma znakomite waciwocimechaniczne i dielektryczne.

Do produkcji swoich wyrobw Pi-pelife stosuje tworzywa sztuczne ter-moplastyczne z dwch grup:

1.Poliwinylowych Polichlorek winylu(PVC).

2.Poliolefin:

polietylen redniej gstoci(PE MD),

polietylen duej gstoci (PE HD),

polipropylen (kopolimer blokowypolipropylenu PP-b).

Pipelife stosuje wysokiej klasy, nie-toksyczne surowce dostarczone przezrenomowane firmy.

Ponadto kada partia surowca orazwszystkie wyroby finalne poddawanes cisej kontroli jakoci.

Rury wykonywane s metodwyt aczania z PVC z dodatkiemstabilizatorw, rodkw smarnych,wypeniaczy i pigmentw.

Ksztatki formowane s termopla-stycznie z odcinkw rur lub metodwtryskow.

Z PVC produkowane s:

systemy cinieniowe z rur o ciankachgadkich - w kolorze szarym,

systemy kanalizacyjne z rur o cian-kach gadkich - w kolorze pomara-czowo brzowym,

systemy drenarskie w kolorzetym,

systemy rynnowe w kolorzebrzowym rustykalnym i biaym.

rury osonowe kanalizacji kablowejteletechnicznej w kolorze szarym.

Pipelife produkuje rury metodwytaczania z polietylenu PE 80 i PE100.

Ksztatki segmentowe wykonywa-ne s z odcinkw rur.

Z polietylenu PE produkowane s:

systemy gazowe z PE 80 i PE 100 w kolorze tym,

systemy cinieniowe i grawitacyjne zPE 80 i PE 100 w kolorze niebie-skim i czarnym,

rury osonowe kanalizacji kablowej w kolorze czarnym,

zasobniki zczowe kanalizacji ka-blowej teletechnicznej,

osadniki gnilne przydomowychoczyszczalni ciekw,

studnie kanalizacyjne.

ci mechaniczne i dielektryczne, duodporno na wysokie i niskie tempe-ratury oraz du odporno che-miczn.

Rury wykonywane s metodwytaczania, a ksztatki formowanes wtryskowo lub zgrzewane segmen-towo.

Z polipropylenu PP-b produkowane s:

systemy kanalizacji wewntrznejPP/HT, o podwyszonej odpornocina wysokie temperatury w kolo-rze biaym i szarym,

systemy kanalizacji zewntrznejz rur o podwjnej ciance Pragma

w kolorze pomaraczowo brzo-wym,

systemy drenarskie z rur o podwj-nej ciance w kolorze pomara-czowo brzowym i czarnym,

rury osonowe kanalizacji tele-technicznej w kolorze czarnym,

studzienki kanalizacyjne, systemy kanalizacji deszczowej

i drenarskie o podwjnej ciancew kolorze czarnym.

Systemy z rur PVC, PE i PP scakowicie odporne na dziaania che-miczne czynnikw zewntrznych wy-stpujcych w naturalnych warunkachgruntowych, dlatego te nie ma potrze-by stosowania zabezpiecze antykoro-zyjnych. Odznaczaj si take wysokodpornoci na substancje chemiczne,wystpujce w sieciach wodocigo-

wych oraz w systemach kanalizacyj-nych dla ciekw bytowo gospodar-czych, deszczowych, miejskich i nie-ktrych przemysowych, przy warto-ciach wskanikw zanieczyszczedopuszczalnych w ciekach wprowa-dzonych do urzdze kanalizacyj-nych.

Polietylen, ze wzgldu na swojniepolarn struktur posiada znako-mit odporno chemiczn i zapewniabezpieczn eksploatacj przewodwgazowych z PE w obecnoci konden-satw gazu, organicznych rodkw na-waniajcych i rodkw wzboga-cajcych gaz.

1.1.

Pipelife Polska Sp. z o.o.Kartoszyno; 84-111 Karlikowo

tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( 58) 77 48 807;+ 48 e-mail: [email protected]; www.pipelife.pl

CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA

3. ODPORNO NA CIERANIE

ODPORNO NA MIKROORGANIZMY I GRYZONIE4.


rednia abrazja rur z rnychmateriaw [E7]

02

Przy projektowaniu systemwz tworzyw sztucznych do transportuciekw przemysowych, chemikaliwi mediw o specyficznych waciwo-ciach i o zrnicowanych temperatu-rach naley uwzgldni dane do-tyczce odpornoci chemicznej.

Szczegln uwag naley zwrciw przypadkach, gdzie cieki mog za-wiera w wysokich steniach takiesubstancje jak:

Oleje:oleje rolinne, zwierzce i mineral-ne jak: ropa naftowa i jej pochod-ne, krezole, terpentyna, olej siliko-nowy.

Rozpuszczalniki organiczne:aceton i inne ketony, alkohol, estry,aldehyd octowy, benzen, dwusiar-czek wgla, czterochlorek wgla,chloroform, dwuchloroetylen, trj-chloroetylen, etery.

Halogeny:fluor, chlor, brom, jodyna.

Kwasy:kwas octowy lodowaty, kwas chlo-rosulfonowy, kwas krezylitowy,kwas podchlorawy, kwas azotowy,kwas fosforowy, kwas siarkowy.

Substancje chemiczne, wobec kt-rych tworzywo sztuczne wykazuje od-porno niezadawalajc lub ograni-czon, przenikaj przez cianki rur nacaej powierzchni kontaktu, powo-dujc zmikczanie i pcznienie two-rzywa.

Nie wolno stosowa tworzywsztucznych do przesyania mediwzawierajcych substancje chemicz-ne (o okrelonym steniu i tempera-turze) wobec ktrych tworzywo wy-kazuje odporno niezadawalajc lubw okrelonych wypadkach ograni-czon.

Tabele odpornoci chemicznejPVC, PE, PP Pipelife udostpnia nayczenie klienta. W przypadku wtpli-

Oglnie mona stwierdzi, e ruryz tworzyw sztucznych charakteryzujewysoka odporno na abrazj, znacz-nie wysza ni wikszoci materiawtradycyjnych. Jest to szczeglnie istot-ne przy transporcie rnego rodzajuciekw i mieszanin zawierajcych pia-sek, wir, szlak itp., w instalacjachtransportu hydraulicznego zakadwprzerbki kruszyw, rud, oraz transportumieszanki betonowej, odpadw, mate-riaw z bagrowania i innych.

Rysunek obok ilustruje wyniki ba-da cieralnoci, przeprowadzonychmetod TH Darmstadt [E7]. W bada-niach tych medium stanowia mie-szanina wody z piaskiem i wirem(d


CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA

WACIWOCI FIZYCZNO - MECHANICZNE7.

ODPORNO NA CZYNNIKI ATMOSFERYCZNE6.

Rury z polipropylenu s najlejszei wykazuj wysz odporno na wyso-kie temperatury ni PVC i PE. S teznacznie bardziej odporne chemicznie

na agresywne cieki jak i na uderzeniamechaniczne (ni np. rury z PVC), rw-nie w ujemnych temperaturach, co po-zwala na monta w okresach zimowych.

USZCZELKI8.


5. OBOJTNO FIZJOLOGICZNA

031.1.

PVC, PE i PP-b s tworzywamiobojtnymi fizjologicznie. Dopuszcze-nie rur z PVC, PE i PP-b do przesyania

wody pitnej i rodkw spoywczychjest regulowane normami. Rury z PVCi PE przeznaczone do kontaktu z wod

pitn maj atesty PastwowegoZakadu Higieny.

Rury z tworzyw sztucznych (PVC,PP-b, PE) zachowuj sw jednorod-no i trwao materiau w zmiennychwarunkach atmosferycznych. Nie za-chodzi w nich proces chonicia wody,nie nastpuje te zjawisko rozwar-stwienia materiau.

Przedmiotowe normy dla rur wyko-nywanych z PVC i PP nie nakadajadnego obowizku prowadzenia te-stw odnonie wpywu promieniowaniaUV ze wzgldu na zjawisko starzeniasi rur wykonanych z tych surowcw.Dowiadczenia wskazuj rwnie, e

odziaywanie promieniowania sonecz-nego nie ma istotnego wpywu nawaciwoci rurocigw wykonanychz PVC i PP.

Odnotowywany jest natomiastwpyw promieniowania UV na rurocigiwykonane z PE. Normy przedmiotoweustalaj maksymalny poziom radiacjiskumulowanego promieniowania UVna rurocigi PE. Nie moe on przekro-czy 3,5 GJ/m

2

Wpyw promieniowania UV maznaczenie tylko dla tych wyrobw, kt-re skadowane s na otwartej prze-

strzeni bez adnych zabezpiecze. Dlatak przechowywanych wyrobw zewzgldw bezpieczestwa okrela simaksymalny czas skadowania (patrzrozdzia 3.1.). Jeeli jednak skadujesi wyroby odpowiednio zabezpieczo-ne przed promieniowaniem UV lubskadowane s z zastosowaniem osonprzed bezporednim oddziaywaniemwiata sonecznego to czas uytkowa-nia i skadowania moe by wyduony.Waciwe metody skadowania opisa-ne s w rozdziale 3.1.

Waciwoci tworzywa zale odstosowanych surowcw, dodatkw

modyfikujcych oraz od technologiiprzetwarzania.

Przecitne wartoci parametrwtworzyw sztucznych stosowanych przezPipelife przedstawiono w tabeli poniej.

Do czenia rur kielichowych Pipe-life produkuje cay szereg uszczelek,przystosowanych do rnych systemworaz rnych warunkw pracy przewo-

dw zapewniajcych cakowit szczel-no i trwao poczenia kielich bosykoniec, na caym obwodzie rury.

Trwao uszczelek jest rwna trwaocirur w ktrych s stosowane.

WACIWOCI FIZYCZNE TWORZYW SZTUCZNYCH STOSOWANYCH PRZEZ PIPELIFE

Waciwoci

Maksymalna cigatemperatura uytkowa

Wspczynnik przewodnocicieplnej

Wspczynnik termicznej

rozszerzalnoci liniowej ( )a

Wyduenie przy zerwaniu

Wytrzymao na granicyplastycznoci

Naprenia przyzerwaniu

Modu sprystociYounga

Temperatura miknienia(Vicat)

Gsto

Jednostka

0,42

0,20

>600

25

22

1000

60

0,94-0,96

0,36

0,18

600

20

19

700

60

0,92-0,940,90

146

27

1150

20

0,12

0,30

>500

42

50

3200

79[ C]

1,38-1,41

75 75 75

80

0,08

0,15

[%]

[MPa]

[MPa]

[MPa]

[g/cm ]

[W/m C]

[mm/m C]

[ C] 100

PVC PP-bPolietylen

PE-80 PE-100

3

o

o

2 o

o

>

>

1.1.



CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA

Pipelife jako jedyny pro-ducent na rynku polskimstosuje nowy system

uszczelnie typu Power-Lock i Se-wer-Lock.

Uszczelka tradycyjna

System Sewer-Lock


Uszczelka Power-Lock, Sewer-Lock

04

System uszczelnie typu Power-Lock i Sewer-Lock dla systemwz PVC

Nowoczesno i niezawodnoobu systemw uszczelnie jest gwa-rantowana przez: now technologi wykonywania kie-

lichw i osadzania uszczelek, now i innowacyjn konstrukcj sa-

mych uszczelek.Technologia wykonywania kieli-

chw w systemie Power-Lock oraz Se-wer-Lock polega na tym, e kielich ka-dej rury formowany jest indywidualniewok uszczelki, dziki czemu dopaso-wuje si bardzo dokadnie do jejksztatw.

Ta nowoczesna technologia, przycakowicie zautomatyzowanej produk-cji i staej kontroli jakoci, eliminuje nie-

rwnoci i luzy w kielichu oraz sprawia,e uszczelka zajmuje zawsze waciwepooenie, w efekcie czego uzyskujesi bardzo szczelne i trwae zcze.

Gdy uszczelka osadzana jest w go-towym kielichu w warunkach budowy,zwykle wystpuj cztery miejsca kry-tyczne wykonania zcza (rys. obok).

Gdy kielich formowany jest wokuszczelki, dwa z krytycznych punktwzostaj wyeliminowane (rys. obok).

System uszczelniajcy Power-Lock

Uszczelka skada si z: piercienia uszczelniajcego wyko-

nanego z elastomeru EPDM o trwa-oci 50 5 IRHD i wysokiej odpor-noci na silnie utleniajce zwizkichemiczne, oleje rolinne i zwierz-ce;

piercienia mocujcego wykona-nego z polipropylenu (PP) wzmoc-nionego wknem szklanym. System Power-Lock

Higieniczna uszczelka

Uszczelka Power-Lock wykonanajest z polipropylenu (PP) oraz elasto-meru o symbolu EPDM. Oba tworzywazostay specjalnie wyselekcjonowanedo przesyania wody pitnej. Nie koro-duj i s odporne na oddziaywanieagresywnych warunkw gruntowych.

Poniewa uszczelki Power-Locks fabrycznie zintegrowane z rur, niewystpuje problem zanieczyszczeniarur podczas ich montau, co moe wy-stpowa podczas montau lunychuszczelek tradycyjnych.

Uszczelniajce dziaanie przed-niej gumowej krawdzi uszczelki chro-

ni zcze przed wtargniciem zanie-czyszcze.

Piercie stabilizujcy napronypodczas procesu kielichowania rury,zarwno pod dziaaniem nadcinienia,jak i podcinienia, utrzymuje w sposbtrway uszczelk na swoim miejscu.

System uszczelniajcy Sewer-Lock

Uszczelka skada si z: piercienia uszczelniajcego wy-

konanego z modyfikowanego kau-czuku TPE o twardoci 55 3IRHD,

piercienia mocujcego wyko-nanego z pol ipropy lenu (PP)wzmocnionego wknem szkla-nym.

1

1

2

2

34

1 - piercieuszczelniajcy - czarny,wykonany z EPDM

2 - piercie mocujcy -ty, wykonany z PPwzmocnionegowknem szklanym

1 - piercieuszczelniajcy- czarny,wykonany z TPE

2 - piercie mocujcy -ty, wykonany z PPwzmocnionegowknem szklanym


CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA


Praca uszczelki tradycyjnej

Uszczelki tradycyjne zostay za-projektowane przy zaoeniu, e ci-nienie panujce w rurocigach pod-czas eksploatacji systemu wodocigo-wego jest niezmienne. Wiadomo jed-nak, e wikszo systemw wodo-cigowych pracuje w warunkachzmiennego cinienia. Cinienie zmie-nia si wskutek nagego zamknicialub otwarcia zasuw, wczenia lubwyczenia pomp oraz odcicia pew-nych odcinkw wodocigu np. w celuwykonania wy- cze lub napraw.

Po okoo 500 impulsach nastpujeprzeciek wody

Schemat ideowy pracy uszczelkitradycyjnej przy dziaaniu nadcinienia

Schemat ideowy pracy uszczelkitradycyjnej przy dziaaniu podcinienia

Schemat ideowy uszczelki Power-Lock przy dziaaniu nadcinienia

Po okoo 500 impulsach zanie-czyszczenia przedostaj si do wn-trza rury nastpuje progresywnecieranie si uszczelki.

051.1.

Konstrukcja i zasada dziaania obutypw uszczelek s identyczne. Wysu-nita do przodu cz wargowa pier-cienia uszczelniajcego znaczniezmniejsza si tarcia podczas montau.

Piercie mocujcy, napronypodczas procesu kielichowania rury,zapobiega ruchom uszczelki utrzy-mujc j we waciwym pooeniu orazuniemoliwia wyjcie jej z kielicha.

Oba piercienie, trwale poczoneze sob, cile przylegaj do kielicha.

Specjalnie zaprojektowana kon-strukcja uszczelek sprawia, e siy nie-

zbdne do montau systemw Power-Lock i Sewer-Lock s znacznie mniej-sze ni przy tradycyjnych uszczelkachwargowych.

Do specjalnych zastosowa, np.do systemw odprowadzajcych ciekio duej zawartoci olejw i tuszczw,Pipelife stosuje olejoodporne uszczel-ki, wykonane z kauczuku nitrylowegoNBR (materia ten charakteryzuje siwysok odpornoci na oleje rolin-ne, mineralne, hydrauliczne, transfor-matorowe). Uszczelki te mog bymontowane specjalnie na yczenieKlientw.

Widok uszczelki zamontowanej wkielichu

Pulsacja cinienia jego zmien-no od nadcinienia do podcinieniasprawia, e elastyczna uszczelka od-cigana jest w gb kielicha. W rezulta-cie przednia krawd uszczelki odchy-la si, piasek zostaje zassany, a na-stpnie przedostaje si do sfery u-

szczelniajcej, stopniowo torujc sobiedrog nad uszczelk.

Badanie pulsacyjne, ktremu pod-dano tradycyjne zcze wykazao, epo 500 impulsach pod dziaaniem nad-cinienia powstaj przecieki wody(rys.powyej), natomiast pod dziaa-

niem podcinienia moe nastpi prze-dostawanie si zanieczyszcze.

Stopniowe cieranie strefyuszczelniajcej moe spowodowa wrezultacie wysunicie si uszczelki zrowka kielicha.

Praca uszczelki Power-Lock

Uszczelka typu Power-Lock zo-staa zaprojektowana tak, aby wytrzy-maa zmiany cinienia wystpujcewewntrz rury podczas pracy systemuwodocigowego.

Zarwno pomysowa konstrukcjasamej uszczelki Power-Lock jak i nowametoda kielichowania rur, zapewniajskuteczno uszczelnienia zcza pod-danego dziaaniu podcinienia i nad-cinienia.

Pod wpywem nadcinienia gumo-wy piercie uszczelniajcy dociskanyjest do kielicha i rury. Powoduje to jesz-cze wiksz skuteczno uszczelki.Wzrost cinienia zwiksza si uszczel-niajc.

brak przeciekw

1.1.



CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA


Schemat ideowy uszczelki Power-Lock przy dziaaniu podcinienia

Porwnanie siy montau niezbdnej przy stosowaniu uszczelek tradycyjnych iPower-Lock / Sewer-Lock

Stabilna uszczelka. Nigdynie wystpuje awaria

bdca nastpstwem przemiesz-czania/skrcania si uszczelki.

Sia montaowa [N]

rednica [mm]1. W systemie tradycyjnym2. W systemie Power-Lock i Sewer-Lock

63 75 90 110

1000

2000

3000

125 160 200 225 250 280 315 400

1

2

06

Pod wpywem podcinienia pier-cie uszczelniajcy dociskany jestrwnie do kielicha i rury, rozszerza sipromienicie i uszczelnia skuteczniezarwno kielich jak i koniec rury.

Szczelno i trwao poczenia

Konstrukcja uszczelki Power-Lockdostosowana jest do rzeczywistychwarunkw pracy wodocigu. Nie maproblemw przecieku wody i przedo-stawania si zanieczyszcze do rod-ka rurocigu przez nieszczelne zcze.

Materia o wysokiej jakoci w po-czeniu z nowoczesn technologiprodukcji rur i montau uszczelek Po-wer-Lock zapewniaj niezawodnopracy systemu.

atwo i szybko montau

System Power-Lock zosta zaprojek-towany, aby sprosta wszystkim praktycz-nym wymaganiom dotyczcym konstrukcjizcza, wpywajcym na wydajno mon-tau.

Wykonawca potrzebuje uszczelki,ktra zapewnia szczelno pocze-nia i uatwia czenie rur w trudnych wa-runkach pogodowych i gruntowych.

System Power-Lock zapewnia: szybko i atwo centrowania i -

czenia rur, atwo montau, brak ryzyka przemieszczania i skr-

cania si uszczelki, niezawodno eksploatacji.

Nawet rury o duej red-nicy mog by czone

bez potrzeby uycia specjalnychnarzdzi montaowych lub sprz-tu.

Sia potrzebna do cze-nia rur w systemie Power

- Lock jest okoo dwukrotnie mniej-sza ni w systemie tradycyjnym.

brak przeciekw


CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA


Tradycyjny system uszczelekwargowych

Uszczelka wargowa wkadanajest do rowka w kielichu rury PVC.System ten jest stosowany i dostpnyw naszej ofercie, chocia rni si oduszczelek Power-Lock i Sewer-Lock.

Uszczelka wargowa umieszczanafabrycznie w kielichu rury PP/HTdo kanalizacji wewntrznej

Ksztat tylnej zewntrznej kraw-dzi uszczelki i kielicha (patrzc od stro-ny kielicha) zosta tak uformowany, abyograniczy przemieszczanie uszczelki.Potoczna nazwa tego typu kielicha toEurosocket. Ze wzgldw praktycz-nych uszczelka jest pozbawiona pier-cienia stabilizujcego, ktry przy pr-bnym montau (suchy monta) jestczsto gubiony a nawet wyrzucany. Je-go rol przeja nowa konstrukcja kieli-cha.

071.1.

Uszczelka do rur kielichowychz PP o podwjnej ciance typuPragma

fi

Wski i wysoki karb rury dwucien-nej Pragma

sprawia, e uszczelka jestgboko osadzona w rowku midzy kar-bami. W celu bardzo dobrego przylega-nia do czonych elementw uszczelkis w odpowiedni sposb wyprofilowa-ne w formie kropli Przy wsuwaniu bo-sego koca do kielicha uszczelka ulegaciniciu w kierunku na zewntrz kieli-cha. Taki monta sprawia, e ciskana

uszczelka cakowicie wypenia rowek,w ktrym jest woona oraz zawsze nacaym swym obwodzie elastycznieprzylega od kielicha rury. Taka kon-strukcja uszczelki poczona z gbo-kim osadzaniem w wskim rowku spra-wia, e uszczelka nie ulega przemiesz-czaniu podczas montau.

Uszczelka "in situ" jednowargo-wa

Uszczelka ta jest stosowana w sys-temie studzienek drenaowych dopoczenia z ksztatkami przewodwdrenaowych lub rurami kanalizacyjny-mi o gadkich ciankach.

Umoliwiaj wykonanie poczeniaz rur trzonow studzienki zarwnoo profilu strukturalnym (dwuciennym),a take o ciance gadkiej.

Uszczelk t wykorzystuje si tak-e w osadnikach gnilnych oraz stu-dzience rozdzielczej przydomowejoczyszczalni ciekw Pipelife.

Materia

Uszczelki wykonane s z elasto-merw o wysokiej odpornoci nadziaanie zwizkw chemicznych znaj-dujcych si w ciekach.

Dziki wysokiej twardoci posia-daj bardzo korzystne waciwoci me-chaniczne. Ponadto maj dobr odpor-no na cieranie oraz starzenie.

Uszczelka "in situ" czterowargo-wa

Suy do wczania rury kanaliza-cyjnej do innej rury kanalizacyjnej lubrury trzonowej studni. Uszczelk osa-dza si w wycitym otworze. Nastpniewprowadza si do rodka uszczelki ru-r kanalizacyjn. Umoliwia wykonaniepoczenia rury kanalizacyjnej do inne-go przewodu sieci kanalizacyjnej lub dorury trzonowej studzienki zarwno o pro-filu strukturalnym (dwuciennym), a ta-ke o ciance gadkiej.

Czterowargowa konstrukcjauszczelki sprawia, e przy montau ru-

ry w uszczelce kolejne elastyczne war-gi poddaj si naporowi. Dziki temuuzyskuje si dobry rozpr i przyleganieuszczelki na swej zewntrznej po-wierzchni do wycitego otworu orazczteropunktowe uszczelnienie z rurwewntrzn. Wysoki profil warg spra-wia, e nawet przy znacznym osiada-niu podczenia (poddawanie siuszczelki) wargi wci bd opasywarur na caym obwodzie.

1.1.



CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA

Schemat poczenia kielichowego

PARAMETRY PROJEKTOWANIA9.

Niektre waciwoci mate-riaw i rur z tworzyw sztucznychmaj wpyw na prac instalacji i na-ley je uwzgldnia w projektowaniui budowie systemw.


08

Niski modu sprystociTa cecha tworzyw sztucznych

sprawia, e rury s w swoim przekrojupoprzecznym elastyczne i podwpywem obcie od gruntu, ulegajodksztaceniu. Wielko powstaychodksztace zaley od sztywnoci rurya nie od samego materiau. Dopusz-

czalne odksztacenia s natomiastcile zwizane z rodzajem tworzywa.

Krtkoterminowe dopuszczalneodksztacenia dla rur PVC wynosz8%, a dla rur PE I PP - 9%. Aby ruramoga si temu przeciwstawi, ko-nieczne jest zaprojektowanie dla niej

wsparcia ze strony gruntu w postaciodpowiednio dobranego rodzajupodoa i posadowienia oraz zaprojek-towania warstwy ochronnej wok ruryo okrelonych parametrach (szczegypodano w dalszej czci opracowania).

Przewodno elektrycznaTworzywa sztuczne maj bardzo

dobre waciwoci dielektryczne. Rurynie przewodz prdu, dlatego te niezachodzi konieczno projektowaniabiernej i czynnej ochrony zabezpie-

czajcej przed skutkami wystpowaniaprdw bdzcych. Przewody nie mogte by wykorzystywane do uziemieniasieci elektrycznej. Gdy istniejca siez rur stalowych posiada zaoon ochro-

n przed prdami bdzcymi, a jej czjest wymieniana na przewody z tworzy-wa sztucznego, dla utrzymania cigo-ci zaoonej ochrony, naley ukadzmostkowa.

Rozszerzalno termiczna prze-wodw

Przewody z tworzyw sztucznych,tak jak z innych materiaw, ulegajwydueniu lub skrceniu wskutek r-nicy temperatur przesyanych mediw ijej waha podczas pracy rurocigu.

Warto wspczynnika rozsze-

rzalnoci liniowej (a ) dla rur z tworzywsztucznych jest okoo 7 razy wikszaod wspczynnika dla rur stalowych.

Wpyw termicznej rozszerzalno-ci liniowej materiau na prac ruro-

cigu zaley od rodzaju wartoci od-cinkw rur. Wartoci wspczynnikwrozszerzalnoci liniowej dla PVC, PP iPE podano w p.7 "waciwoci fizycz-no-mechaniczne.

Poczenia kielichoweWszystkie rury czone na kielichy

i uszczelki (kanalizacyjne z PVC i PP,wodocigowe z PVC) maj moliwokompensacji wydue o okrelonejwartoci.

Uszczelnienie kielichw piercie-niami elastycznymi pozwala na wza-jemne przesuwanie si czci ruro-cigu na zczu. Wszystkie rury posia-daj na bosym kocu fabrycznie wyko-nane oznaczenia gbokoci wsuniciarury w kielich (rys. obok).

To sprawia, e dla rurocigwukadanych w gruncie, przy przyjtymstandardowo odchyleniu temperaturydo 20

oC, zbdne jest projektowanie

kompensatorw.Natomiast przy projektowaniu sys-

temw do przesyania ciekw prze-mysowych, ktrych temperatura jestna og wysza i wynosi 40

oC 60

oC,

celowe jest przeanalizowanie wartociwyduenia liniowego oraz okreleniewaciwej gbokoci montaowejwoenia bosego koca rury w kielich.

Przykad:Dla ciekw przemysowych o tem-

peraturze +40oC, temperaturze monta-u +10oC, wyduenie dla jednej ruryPVC o dugoci L=6 m, zgodnie ze

wzorem okrelajcym wielkowyduenia liniowego wyniesie:

D L = 6m300C0,08mm/m

0C = 14,4 mm

D a

D

L = t Lgdzie:D L - wyduenie (skurczenie) [m]D t = T1 T2T1 - stabilna temperatura gruntu [

oC]

T2 - temperatura rury przy ukadaniu[

oC]

L - dugo przewodu [m]a - wspczynnik rozszerzalnoci

liniowej [mm / m o

C]

2

1 mM

M - gboko kielicham - gboko montau bosego koca rury1 - oznaczenie gbokoci wcisku2 - piercie uszczelniajcy

oznaczenie gbokoci wcisku


CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA


091.1.

Poczenia zgrzewane rury PE

Wspczynnik rozszerzalnoci li-

niowej (a ) rur PE zawieraja si w grani-cach 0,18 0,20 [mm/m

0C]. S to wiel-

koci okoo 20-krotnie wiksze odwspczynnika rozszerzalnoci liniowejdla rur stalowych.

Rurocigi z PE do przesyania wo-dy i gazu ukadane w ziemi o zczachzgrzewanych, przy odchyleniach tem-peratury nie przekraczajcych 20

oC

(z uwagi na niski modu sprystoci),nie wymagaj stosowania urzdzekompensacji wydue.

Przy ukadaniu rur bardzo mocnonagrzanych, przed ich ostatecznymzmontowaniem naley je pozostawiw wykopie do momentu ochodzenia.

Natomiast przy ukadaniu przewo-dw z PE w pomieszczeniach lub ka-naach (bez obsypki gruntem) lub po-nad powierzchni terenu naleyuwzgldni wielko wyduenia linio-wego.

W przypadku ukadania ruro-cigw poza gruntem, naley zawszewykorzysta ich naturaln elasty-czno i tak zaprojektowa punkty pod-parcia i uki, aby uzyska naturalnkompensacj wydue termicznychna wszystkich zmianach kierunku (za-rwno pionowych jak i poziomych).Wykonanie waciwego zamocowaniai podparcia jest niezbdne do zaproje-ktowania rurocigw instalowanychponad powierzchni terenu.

Podpory te musz wytrzyma na-prenia normalne, powstae w wynikurozcigania od rnicy temperatur, naktre jest naraona rura. Dla systemwpolietylenowych montowanych ponadgruntem preferuje si instalowanie ru-rocigw, gdy temperatura otoczeniajest rwna lub zbliona do maksymal-nej temperatury pracy. W ten sposbrury bd w stanie maksymalnego

wyduenia termicznego. Trwae zamo-cowanie rur w tej pozycji, na pocze-niach i podporach, zapobiega kurczeniusi rurocigw. W czasie stygnicia rurpojawiaj si naprenia normalne,charakterystyczne dla elementw roz-ciganych, ktre bd utrzymyway ru-rocig w linii prostej pomidzy podpo-rami. W ten sposb w czasie ponowne-go nagrzewania si instalacji mogwystpi jedynie minimalne ugicia ru-rocigu. Przykadowy zalecany maksy-malny rozstaw podpr dla rurocigw oSDR 17,6 dla transportu wody o tem-peraturze +20oC, przy zaoonym ugi-ciu rury w rodku rozpitoci, pomidzypodporami wynoszcym 6 mm, poda-no w tabeli obok.

W przypadku przesyania mediwo wyszych temperaturach (ni + 20

oC)

rozstaw podpr naley zmniejszy, a wprzypadku temperatury ok. +50

oC lub

wyszej zalecane s podpory cige.

Ochrona rurocigw przed prze-marzaniem

Rury z tworzyw sztucznych, pomimoznacznie mniejszego wspczynnikaprzewodzenia ciepa w porwnaniu np.do eliwa, take naraone s w okresiezimowym na uszkodzenia wskutek

przemarzania gruntu. Dlatego te pro-jektowana gboko przykrycia prze-wodu powinna zabezpiecza przed za-marzaniem wody w rurach.

Przewody kanalizacyjne

Przy projektowaniu gbokoci po-sadowienia przewodw kanalizacyj-nych naley si kierowa postanowie-niami normy [B3], w ktrej podanogboko przemarzania gruntu hz dladanej czci kraju.

Z ustale normy [B17] wynika, egboko uoenia rurocigu powin-na by taka, aby jego przykrycie odwierzchu rury do rzdnej terenu hubyo wiksze ni gboko przema-rzania hz o 20 cm.

rednicanominalna

[mm]

Maksymalnyrozstaw podpr

[m]

ZALECANY MAKSYMALNY ROZSTAW PODPR,PRZYKAD DLA SDR 17,6; temp. +20 C,

UGICIE DOPUSZCZALNE 6mm.

20

25

32

32

63

90

125

180

250

315

400

500

0,46

0,61

0,61

0,61

0,48

0,84

1,25

1,50

2,00

2,50

3,00

4,00

o

Gbokoprzemarzania

gruntu

Gbokoprzykrycia

rury

WARTO PRZYKRYCIA RUR KANALIZACY-JNYCH Z PVC W ZALEflNOCI OD GBOKOCI

PRZEMARZANIA WG NORMY [B17].

z uh [m]

0,8

1,0

1,2

1,4

h [m]

1,0

1,2

1,4

1,6

1.1.



CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA

Przewody wodocigowePrzy projektowaniu przewodw

wodocigowych z rur z tworzyw sztucz-nych naley uwzgldni moliwoprzemarzania gruntu i zamarzania wnim wody.

Gboko uoenia przewodu wgruncie (patrz tabela) uzaleniona jestod gbokoci przemarzania i rednicyrurocigu [B3, B14]. W przypadkupytszego uoenia przewodu, naleygo ociepli, np. warstw ula o grubo-ci podanej w tabeli. Z uwagi na ostrekrawdzie ziaren ula naley zabez-pieczy rur z tworzywa sztucznegonp. poprzez owinicie jej grub foli zPVC lub PE.


PARAMETRY GEOMETRYCZNE I WYTRZYMAOCIOWE RUR I KSZTATEK10.

10

Gazocigi z rur PE (ze wzgldwbezpieczestwa)

Minimalne przykrycie rury powinnowynosi:

0,6m dla przyczy gazowych 0,8m dla sieci gazowej ulicznej

Lokalizacja przewodw wzgl-dem uzbrojenia podziemnego,obiektw i przeszkd terenowych

Pooenie przewodw powinnoby tak zaprojektowane, aby nie powo-dowao szkd w istniejcym uzbroje-niu, nie zagraao statecznoci funda-mentw obiektw i jednoczenie elimi-nowao niekorzystny wpyw obcie-nia oraz umoliwiao spenienie spe-cjalnych wymaga dotyczcych uka-dania rurocigw z tworzyw sztu-cznych.

Ze wzgldu na wpyw temperatu-ry, szczegln uwag naley zwrciprzy sytuowaniu sieci z tworzywsztucznych (PVC, PE, PP) w pobliuprzewodw o temperaturze wyszejod temperatury gruntu, takich jak:ciepocigi i kable energetyczne(a szczeglnie kabli WN).

Usytuowanie przewodw z PVC,PE i PP wzgldem innego uzbrojeniapodziemnego naley zaprojektowa

zgodnie z ustaleniami odnonych normbranowych.

Lokalizacje projektowanych prze-wodw naley kadorazowo uzgadnia

z wacicielami i uytkownikami po-szczeglnych obiektw i sieci pod-ziemnych.

Wymiary geometryczne charakte-ryzujce geometri rur:

DN - wymiar nominalny: oznaczenieliczbowe wymiaru elementu,ktry jest zaokrglon liczbrwn w przyblieniu wymiaro-wi rzeczywistemu, w [mm].

dn - rednica nominalna: wymaganarednica przyporzdkowanado wymiaru nominalnego w[mm].

OD - rednica zewntrzna: wartorednia rednicy zewntrznejtrzonu rury w dowolnym prze-kroju poprzecznym. Dla rur ze-wntrznie prof i lowanych,rednica zewntrzna jest maksy-maln rednic widoczn w prze-kroju poprzecznym.

ID - rednica wewntrzna: wartorednia rednicy wewntrznej

trzonu rury w dowolnym prze-kroju poprzecznym.

en - nominalna grubo cianki: licz-bowe oznaczenie grubocicianki elementu, ktre jest liczbw przyblieniu rwn wymiarowirzeczywistemu, w [mm].

SDR - znormalizowany stosunek wy-miarw.

Rodzaj przewodu

Przewody ciepowniczez uwzgldnieniem izolacjitermicznej przewoduciepowniczego

Minimalnydopuszczalny

odstp [m]

1,5

MINIMALNE ODLEGOCI PRZEWODW Z TWORZYW SZTUCZNYCH OD KABLIENERGETYCZNYCH I CIEPOCIGW

Przewody energetyczne- NN i SN do 20kV- pojedyncze kable SN do 20 kV- kilka kabli SN powyej 20 kV- kable WN

0,50,75

0,75 -1,01,0 -1,25

Gbokoprzemarzania

hz n n

Grubowarstwy

ocieplajcej

Miszo przykryciaprzy rednicy rury

d

1000 mm

Strefaklimatyczna

I

II

III

IV

[m]

0,8

1,0

1,2

1,4

[m]

1,2

1,4

1,6

1,8

[m]

1,0

1,2

1,4

1,6

[cm]

20

25

30

40

OCHRONA RUR WODOCIGOWYCH PRZED ZAMARZANIEM

1,0 m przy ukadaniu gazocigu wgruntach ornych z gbok ork.


CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA

gdzie:SN- sztywno piercieniowa rury,

[kPa];E - modu relaksacji, [kPa];I - moment bezwadnoci cianki rury

na metr biecy [m4/m];

D - rednica okrgu obojtnego rury[mm]; w przypadku rur o ga-dkich ciankach D=dn-en;

s - grubo cianki rury [mm]; wprzypadku rur o gadkichciankach s=en;


S = SDR - 12

s

s= MRS

C

S = 10PN

s sgdzie:s s - naprenia dopuszczalne [MPa]PN - cinienie nominalne [bar]

gdzie:s s - naprenia dopuszczalne [MPa]MRS - minimalna wymagana

wytrzymao [MPa]

SDR = nn

d

SDR = 17,6=

SDR = 41=

np. 200 mm11,6 mm

200 mm4,9 mm

e

111.1.

Parametry geometryczne opisujeznormalizowany stosunek wymiarw(SDR). Jest to stosunek nominalnejrednicy zewntrznej (dn) do nominal-nej gruboci cianki rury (en):

S szereg; jest drugim para-metrem rury, ktry wie si z SDR za-lenoci:

W przypadku rur cinieniowych se-ria (szereg) rury S wyraa si stosun-

kiem napre dopuszczalnych (s s) docinienia nominalnego PN:

Wytrzymao rur

Zdolno rury do przejmowaniaobcie zewntrznych pochodzcychod gruntu i obcie ruchem koowymwyraa sztywno piercieniowa rurySN wyraona wzorem:

Dla rur o ciankach penych gad-kich moment bezwadnoci przyjmujesi rwny:

Rury bezcinieniowe klasyfikowa-ne s przy uyciu wartoci sztywnocipiercieniowej SN wyraonej w kPa (1 kPa= 1kN/m

2) okrelon wg normy ISO

9969.Pipelife produkuje rury kanalizacyj-

ne z PVC i PP w trzech klasach sztyw-noci obwodowej SN = 2 kPa, 4 kPa, 8 kPaoraz rury z PE o szerszym zakresieklas sztywnoci.

Minimalna wymagana wytrzy-mao MRS

MRS oznacza minimaln wyma-gan wytrzymao rury na napre-nia po 50 latach uytkowania w tempe-raturze 20

oC, wyraon w MPa.Okre-

la si j na podstawie krzywych re-gresji dla rur badanych w wyszychtemperaturach i warunkach wyszegonaprenia obwodowego.

Dopuszczalne naprenie obwo-

dowe w ciance rury s s oznacza stosu-nek MRS do wspczynnika bezpie-czestwa C:

Wspczynnik bezpieczestwa C

Jest to oglny wspczynnik pracy,ktry uwzgldnia warunki pracy i wa-ciwoci systemu rurowego inne niwaciwoci samego materiau rury.

Warto wspczynnika bezpie-czestwa przyjmowana jest w zaleno-ci od materiau rur i przeznaczenia i wy-nosi: dla przewodw cinieniowych i wo-

docigowych z PVC; C=2,0 i C=2,5,

dla przewodw cinieniowych i gra-witacyjnych z PE, C=1,25 i C=1,6,

dla rur gazowych z PE, C>2 (przyj-mowany zwykle C=4).

RURY z PVC

SDR

S

SN [kPa]

51

25

2

41

20

4

34

16,5

8

SN = E ID3

3

I = s12

41

20

1

33

16

2

27,6

13,3

4

26

12,5

5

22

10,5

8

21

10

9

17,6

8,3

15

17

8

17

13,6

6,3

35

11

5

71

9

4

138

SDR

S

SN [kPa]

RURY Z PE(minimalne wartoci sztywnoci piercieniowej)

dn

n

n

ee

SDR 41 SDR 17,6

RURY STRUKTURALNE z PP

SN[kPa] 4 6,3 8

1.1.



CHAR

AKTE

RYST

YKA

MAT

ERIA

OW

O-TE

CHNI

CZNA


PN = 10S

s s

=2e

s

p d - en( (

PARAMETRY DOTYCZCE WARUNKW PRACY11.

PN S10

=s s

gdzie:s s - naprenia dopuszczalne [MPa]PN - cinienie nominalne [bar]

gdzie:s - naprenia w ciance rury [MPa]P - cinienie [MPa]dn - rednica nominalna [mm]e - grubo cianki rury [mm]

gdzie:PN - cinienie nominalne [bar]s s - naprenia dopuszczalne [MPa]

12

Cinienie nominalne PN

stosowane do zwymiarowaniarur i ksztatek oraz okrelajce wytrzy-mao materiaw w temperaturze od-niesienia 20

oC.

Cinienie robocze pr rzeczywiste cinienie transpor-

towanego medium w normalnych wa-runkach pracy.

Dopuszczalne cinienie robocze pt maksymalne cinienie transpor-

towanego medium w okrelonej tem-peraturze.

Rura pod dziaaniem wewntrznegocinienia hydrostatycznego

Naprenie obwodowe s

naprenie powstajce w cian-ce rury, pod wpywem transportowane-go medium pod cinieniem (p).

Zaleno pomidzy dopuszczal-

nym napreniem s s, cinieniem nomi-nalnym PN, a szeregiem S:

Temperatura robocza tr temperatura transportowanego me-

dium w normalnych warunkach pra-cy, przewidziana przez projektantadla danego rurocigu.

Cinienie nominalne dla rurociguPN okrelane jest dla wytrzymaocimateriau w temperaturze odniesienia20

oC.Jeeli temperatura eksploatacyjna

rury (transportowanego medium) jestwysza ni 20

oC naley obniy cinie-

nie nominalne PN. W zakresie tempe-ratur 20

oC do 40

oC naley uwzgldni

wspczynnik redukcji cinienia co po-zwoli na utrzymanie takiego samegookresu trwaoci rury jak przy tempera-turze 20

oC.

Odpowiednie wykresy zamiesz-czono w rozdziaach: "Systemy cinie-niowe z PVC do transportu wody i in-nych mediw" oraz "Systemy cinienio-we i grawitacyjne z PE".

Gdy temperatury robocze przekra-czaj 45

oC naley zwrci si o ocen

do Pipelife.

dn

e +s

P

2.1. OBLICZENIAHYDRAULICZNEPRZEWODWZ TWORZYWSZTUCZNYCH

2. OBLICZENIA RUROCIGW

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEPR

ZEW

ODW

Pipelife Polska Sp. z o.o.Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowo


OBLICZENIA HYDRAULICZNE RUR CINIENIOWYCH Z PVC I PE2.

3. OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODW PRZY PRZEPYWIEO SWOBODNYM ZWIERCIADLE

OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODW Z TWORZYW SZTUCZNYCH

Ustalenie rednic przewodwprzeprowadza si na podstawieprzepyww cieczy przez poszcze-glne odcinki przewodw przy przy-jtej redniej prdkoci przepywu.

rednie prdkoci przepywu wprzewodach wodocigowych ograni-czone s ze wzgldw ekonomicz-nych oraz ze wzgldu na moliwo-ci uderze hydraulicznych, k tre

s bardzie j n iebezpieczne przywikszych prdkociach.

Prdkoci przepywu powinny za-wiera si w przyblieniu w granicach:

0,5 0,8 m/s (1,0 m/s) w prze-wodach o rednicach < 300mm;0,9 1,5 m/s w przewodach

o rednicach > 300 mm.

Prdkoci przepywu poniej 0,5m/s s niekorzystne ze wzgldu nautrzymanie czystoci przewodu (po-wstawanie osadw), a prdkoci po-wyej 1,5 m/s mog wywoywa du-e spadki cinienia oraz niebez-pieczne uderzenia hydrauliczne,

Przewody z PVC

Dla przewodw z PVC, zarw-no nowych jak i bdcych w eksplo-atacji, firma Pipelife stosuje nast-pujce wartoc i wspczynnikachropowatoci bezwzgldnej (k):

k=0,01 mm dla przewodw o re-

dnicy dn 200 mm, o maej ilo-ci przyczy lub odgazie iarmatury (Nomogram Nr 1)

k=0,05 mm dla przewodw o re-dnicy dn > 200 mm, o maej ilo-

ci przyczy lub odgazie

i armatury (Nomogram Nr 1)k=0,1 mm dla przewodw o du-

ej iloci odgazie i armatury(Nomogram Nr 2).

Przewody z PE

W przypadku rur z polietylenufirma Pipelife stosuje nastpujcewartoci wspczynnika chropowa-toci bezwzgldnej (k):

k=0,01 mm dla przewodw o re-

dnicy dn 200 mm (NomogramNr 3),

k=0,015 mm dla przewodw o re-dnicy dn > 200 mm (NomogramNr 3).

W tym przypadku wielko opo-rw miejscowych na elementachsieci (uki, trjniki, zawory), nie jestuwzgldniona.

Dla typowych rozwiza sieci,wielkoci oporw miejscowych mo-na przyjmowa w wysokoci 2 5%wielkoci strat liniowych.

Miejscowe straty cinienia

W projektach, w ktrych wyma-gane jest uwzgldnienie miejsco-wych strat cinienia w poszczegl-nych elementach (tak w przewo-dach z PVC jak i z PE) mona korzy-sta ze wzoru na obliczanie stratmiejscowych:

Warunki przepywu w przewo-dach zamknitych przy czciowymnapenieniu s zrnicowane, zale-nie od stopnia ich napenienia. Takwic uzupenieniem nomogramwdo ustalenia parametrw hydrau-licznych przewodw przy cakowi-tym napenieniu s krzywe spraw-

noci przekroju koowego wyzna-czajce zalenoci midzy prze-pywami qn i prdkociami Vn przyrzeczywistych napenieniach odwielkoci przepyww Q i prdkociV przy cakowitym napenieniuprzewodu. Nomogram Nr 4 przed-stawia krzywe sprawnoci dla prze-

kroju koowego wyznaczone na pod-stawie formuy Thormanna, uwzgl-dniajcej wpyw tarcia pomidzyzwierc iadem ciekw, a powie-trzem (zawartym pomidzy zwier-ciadem ciekw i powierzchni niezwilonego sklepienia kanau).

Podstaw do wymiarowania sie-ci kanalizacyjnych s wyliczonemaksymalne przepywy oraz ustalo-ne w rozwizaniu wysokociowymsieci spadki kanaw. Projektowane

spadki kanau musz zapewnia uzy-skanie najmniejszych prdkoci za-pewniajcych tzw. samoczyszczeniekanaw.

Przy obliczeniach hydraulicz-nych przewodw z rur produkowa-nych przez Pipelife zaleca si stoso-wan ie nas tpu jcych war toc iwspczynnika chropowatoci bez-wzgldnej (k):

KRZYWE SPRAWNOCI PRZEKROJU KOOWEGO

OBLICZENIA PRZEWODW KANALIZACJI ZEWNTRZNEJ

02 2.1.

gdzie:D h- strata cinienia [m],x - wspczynnik oporw

miejscowych, zaleny od rodzajuprzeszkody,

V - prdkoci przepywu [m/s],g - przyspieszenie ziemskie [m/s2]

h=V2g

2

D

x

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEPR

ZEW

ODW




Minimalny spadek hydraulicznyspeniajcy warunek samoczysz-czenia kanau, moe by rwniewyraony jako opr tarcia midzyciank danego przekroju a trans-portowanymi ciekami.

Minimalny spadek hydraulicznymona okreli ze wzoru na rednie

graniczne naprenie styczne " t ":

gdzie:g - ciar waciwy ciekw [kg/m3];R - promie hydrauliczny [m];i - spadek hydrauliczny [].

Rzeczywiste naprenie sty-

czne t o wyraa si wzorem:

Spadki i prdkoci maksymalne

Na jw iksze dopuszcza lnespadki rurocigw wynikaj z ogra-niczenia maksymalnych dopusz-cza lnych prdkoc i p rzep ywuciekw. Wie si to ze cieraniemmateriau cianki rury, zwaszcza wdolnej czci tam gdzie cieki niosdue iloci piasku i innych zanie-czyszcze.

Liczne badania rur z tworzywsztucznych potwierdziy du ichodporno na cieranie i korozj,znacznie przekraczajc odpor-no rur betonowych, ceramicz-nych i elbetonowych. cieralnorur z tworzyw sztucznych, w wyniku

transportu zawiesin zawierajcychpiasek, oceniana jest na mniej ni0,5mm w cigu 100 lat eksploatacji.

Mimo znacznej odpornoci ma-teriau rur z tworzyw sztucznych,moliwo niszczenia cianek prze-wodw w wyniku abrazji i korozji po-winna by brana pod uwag przyprojektowaniu systemw kanaliza-cyjnych. Firma Pipelife zaleca, abyprdkoci maksymalne nie przekra-czay 5,0 m/s. Odpowiadajce tymprdkociom spadki maksymalnebd zaleay od rednicy przewodu iprzyjtego napenienia. Orientacyjnewielkoci spadkw rurocigw poda-ne s obok.

Po odpowiednim przeksztace-

niu wzoru i wstawieniu wartoci t ,minimalny spadek hydrauliczny b-dzie wyraony wzorem:

Prdkoci (zalecane do wyzna-czania spadkw) nie powinny bytraktowane jako stae, lecz uzale-nione od rednicy kanau i powinnywzrasta wraz ze rednic.

Aby powyszy warunek zostaspeniony, minimalne spadki ka-naw rurowych mona przyjmowawg praktycznej formuy:

gdzie:d - rednica wewntrzna [m].

Warunek bdzie speniony jeeli

t 0 1,5 Pa dla wd deszczowych ;

t 0 2,0 Pa dla ciekw bytowo-go-

spodarczych

dla wd deszczowych:

dla ciekw bytowo-gospodar-czych:

RR

d4

d4

hd

n

n0 = i

RR

( (

n

t

g

11

1

kkd

k

R=

= f

dla kanaw koowych cako-wicie napenionych

gdzie:

-wspczynnik korekcyjny-rednica wewntrzna [m]odczytuje si z Nomogramu Nr 4

z krzywej

std:

04 2.1.

rednica rury[mm]

Spadek [%]

v = 5 m/s

200

250

300

400

500

600

700

800

900

1000

23,0

16,7

13,2

9,0

6,7

5,2

4,2

3,7

3,0

2,7

SPADKI PRZEWODW KOOWYCHPRZY MAKSYMALNYCH DOPU-SZCZALNYCH PRDKOCIACH.

0 1= R i kt g

= R it g

i =min1d

0ti = dR

R

4

gmin

-1

( (n

i = 0,612 10 dR

Rmin-3

-1

( (n

i = 0,815 10 dR

Rmin-3

-1

( (n

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEPR

ZEW

ODW

Pipelife Polska Sp. z o.o.Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111 Karlikowotel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( 58) 77 48 807;+ 48 e-mail: [email protected]; www.pipelife.pl


Podstaw do wymiarowania ru-rocigw drenarskich s oblicze-niowe przepywy (Q) oraz spadki ru-rocigw (i) ustalone w rozwiza-niach wysokociowych sieci drenar-skich.

Per fo rowane ruroc ig i d re-narskie s zasilane wod na caej

dugoci, wystpuje wic przepywnieustalony, niejednostajny. Jednakrednic rurocigw dobiera si dlamaksymalnego natenia przepywuna kocu danego odcinka oblicze-niowego i na caym odcinku przyj-muje si jednakow rednic.

Do doboru rednic rurocigwdrenarskich stosowane s wzoryPrandtla Coolebroka I Darcy - We-isbacha, przy cakowitym napenie-niu oraz krzywa sprawnoci przekro-ju koowego (Nomogram Nr 4).

Systemy drenarskie uytkw rol-nych

Przepywy obliczeniowe drena-y uytkw rolnych oblicza si napodstawie norm odpyww jedno-stkowych, ustalonych w oparciu orednie roczne opady atmosferycz-ne, skad mechaniczny gleb i spadkipowierzchni terenu oraz wielkoodwadnianej powierzchni.

P r o j e k t o w a n e s p a d k i r u r o-cigw drenarskich musz zapew-nia samoczyszczenie s i ruro-cigw z osadw ktre mog do-stawa si do wntrza przez otwo-ry perforacji z dopywajc wod.

Przepywy wody w rurocigachdrenarskich (a zwaszcza w s-czkach) odbywaj si najczciejprzy niewielkim napenieniu, a wici przy maych prdkociach. Tylkoprzez kilka lub kilkanacie dni w ro-ku, po roztopach wiosennych i du-gotrwaych obfitych opadach, na-penienie rurocigw jest due,prdkoci przepywu wody najwik-sze i wtedy nastpuje usunicie z ru-rocigw wikszych iloci osadw.Z tego wzgldu minimalne prdkociwody w drenaach przy cakowitymnapenieniu powinny wynosi:

0,15 m/s w glebach zwizychi rednio zwizych,

0,24 m/s w glebach pylastychi elazistych, przy zabezpie-czeniu drenw materiaem fil-tracyjnym,

0,35 m/s w glebach kurza-wkowych i pylastych, silnie za-elazionych.

Maksymalne prdkoci przepywunie powinny przekracza 1,0 m/s wglebach lekkich oraz 1,2 m/s w gle-bach rednich I cikich. Na terenachgrskich I podgrskich o wyranie zbi-tym podou dopuszcza si 2 m/s. Zbytdue spadki i prdkoci przepywu za-graaj trwaoci rurocigw dre-

narskich, ze wzgldu na moliwoprzepywu wody w zasypie na ze-wntrz rury i wymywanie czstekgruntu.

U z y s k i w a n i e o d p o w i e d n i c hprdkoci zwizane jest z zapewnie-niem odpowiednich spadkw ruro-cigw podanych w tabeli poniej.

*) spadki podane w nawiasach dotycz terenw, gdzie wystpuje zagroeniezamulania drenw czstkami gleby i zwizkami elaza

OBLICZENIA HYDRAULICZNE SYSTEMW DRENAY ROLNICZYCH I BUDOWLANYCH

Dla rur drenarskich karbowa-nych PVC do obliczenia strumieniaciekw przepywajcych przez rurcakowicie napenion mona stoso-wa wzr Prandtla - Colebrook`a:

gdzie:Q - przepyw przy cakowicie na-

penionym kanalek - wspczynnik chropowatoci bez-

wzgldnej [m]d - rednica wewntrzna przewodu [m]v - prdko [m/s]i - spadek []

Przy zaoeniu wspczynnikak= 2,0 mm dla rur drenarskich karbo-wanych z PVC opracowano nomo-gram do okrelania rednic zbiera-cza i wydajnoci sczkw (Nomo-gram Nr 9)

05

[%] rednice rurocigw d [mm]n

Minimalne*

Maksymalnepiaski, gliny piaszczyste,gliny lekkie oraz pyypiaszczyste i zwyke

gliny rednie, cikie,bardzo cikie, iy, pyygliniaste i pyy ilaste

50

3(6)

100

125

65

2,5

(5)

65

90

80

2(4)

50

75

100

1,5

(3)

30

40

125

1,5

(2,5)

20

25

160

1,5

(2,5)

15

20

200

1,5

(2)

15

16

250

1,5

(2)

10

13

MINIMALNE I MAKSYMALNE SPADKI RUROCIGW DRENARSKICH

2.1.

[ [(k3,71Q= d d-2,0 log4 +2 g d i 2 g d ip (

2 2,51 v

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEPR

ZEW

ODW



2.1.


Ustalenie rednic sczkw i zbie-raczy

W drenowaniu systematycznymuytkw rolnych nie oblicza si red-nic sczkw. Stosuje si sczki z rurperforowanych o rednicy 50mm,z zachowaniem odpowiedniej dugo-ci sczkw. W praktyce dugosczkw nie powinna przekracza250 mm, a na terenach paskich,gdzie konieczne jest stosowaniespadkw minimalnych 150mm.

Do wykonywania zbieraczy orazsczkw drenay kombinowanychi niesystematycznych stosuje si ru-

r y w i k s z y c h r e d n i c 6 5 m m .Przepyw obliczeniowy ustala si napodstawie wzoru:

gdzie:Q - natenie przepywu [dm3/s]A - odwadniana powierzchnia [ha]q - norma odpywu jednostkowego

[dm3/s ha]L - rozstaw sczkw (lub szeroko

powierzchni odwadnianej), [m]B - sumaryczna dugo sczkw (lub

dugo rurocigu drenarskiego),[m]

Do obliczania rednich zbiera-czy na ley p rzy jmowa no rmodpywu z dokadnoci do 0,05

dm3/s ha

Podane w tabeli normy naleyzwikszy w przypadku drenowaniaczciowego i niesystematycznego,stosujc nastpujce wspczynnikiujte w tabeli:

06

Gatunek glebyNormy odpywu przy rednich opadach rocznych [mm]

< 600 600 - 700 700 - 800 800 - 900 900 - 1000 > 1000

Gleby zawierajce powyej 50%czci spawialnycho rednicy < 0,02 mm

Gleby zawierajce 20 - 50%czci spawialnycho rednicy < 0,02 mm


< 20

20-40

>20

< 20

20-40

>20

< 20

20-40

>20

0,45

0,40

0,35

0,50

0,45

0,40

0,55

0,50

0,50

0,45 - 0,60

0,40 - 0,55

0,35 - 0,50

0,50 - 0,65

0,45 - 060

0,40 - 0,55

0,55 - 0,70

0,50 - 0,65

0,50 - 0,65

0,60 - 0,80

0,55- 0,80

0,50 - 0,80

0,65 - 0,80

0,60 - 0,85

0,55 - 0,85

0,70 - 0,90

0,65 - 0,90

0,65 - 0,90

0,80 - 1,20

0,80 - 1,20

0,80 - 1,20

0,85 - 1,50

0,85 - 1,50

0,85 - 1,50

0,90 - 1,50

0,90 - 1,50

0,90 - 1,50

1,8

2,00

2,00

1,20 - 1,50

1,50 - 1,80

1,50 - 1,80

Spadekterenu[]

NORMY ODPYWU JEDNOSTKOWEGO q [dm /s ha]3

Stopie zasilania terenw wodami napywajcymiz obszarw przylegych I warunki ich odpywu

Wartoci wspczynnika

Przy drenowaniuczciowym

Przy drenowaniuniesystematycznym

Tereny bez wyranego napywu wd z obszarw przylegych(spadki obszarw przylegych do 20%) lub obszarw o dobrychwarunkach odpywu

Tereny o utrudnionych warunkach odpywu wd powierzchniowych,intensywnie zasilane spywami z obszarw przylegych(spadki obszarw przylegych> 20%)

Tereny bezodpywowe (kotliny) intensywnie zasilane spywamiz obszarw przylegych

1,5

1,8

2,2

1,0

1,2

1,5

WSPCZYNNIKI DO OKRELANIA NORM ODPYWU PRZY DRENOWANIU CZCIOWYM I NIESYSTEMATYCZNYM

Q = A q = 10 L B q-4

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEPR

ZEW

ODW


2.1.

Przy ustalaniu rozstawu, naleyprzyjmowa q z zaokrgleniem do

Przeliczanie jednostek:1 mm opadu = 0,1 cm

3/cm

2= 1l/m

2= 10 m

3/ha = 1000 m

3/km

2

1 doba = 86400 s1mm/dob = 0,116 l/s ha1 l/s ha = 8,64 mm/dob


W przypadku ustalania rozsta-wu sczkw na podstawie wzorwhydraulicznych, wartoci miarodaj-

nych norm odpywu jednostkowegoz terenw objtych drenowaniem

naley przyjmowa zgodnie z po-nisz tabel:

0,05 mm/dob, przy obliczaniu red-nic zbieraczy z dokadnoci do

0,05 dm3/s ha

Do wykonywania systemw od-wadniajcych uytkw rolnych firmaPipelife oferuje karbowane rury dre-narskie z PVC i z PP Pragma

z per-

foracj lub bez. Do wykonywaniazbieraczy mog by te wykorzy-stywane rury kanalizacyjne z PVCo ciankach gadkich lub rury Prag-ma

z PP.

Do oblicze hydraulicznych ru-rocigw drenarskich firma Pipelifeprzygotowaa nomogramy dla nast-pujcych wartoci chropowatocibezwzgldnej (k):

Rury karbowane z PVC

k=0,25 mm Nomogram Nr 9.

Rury o podwjnej ciance z PPPragma

fi

k=0,25 mm Nomogram Nr 10.

W p r z y p a d k u w y k o n y w a n i azbieraczy z rur kanalizacyjnych zPVC naley korzysta z odpowied-nich nomogramw (Nr 5 i 6) opraco-wanych dla tych rur, a dla rur Prag-ma

odpowiednio nomogramy nr 7 i8.

07

Gatunek gleby

redni opad roczny z wielolecia [mm]

< 600 600 - 700 700 - 800

mm/dob dm /h ha3 mm/dob dm /h ha3mm/dob dm /h ha3

Gleby zawierajce 20 - 50%czci spawialnycho rednicy < 0,02 mm


0,70-0,85

0,75-0,95

6,00-7,50

6,50-8,00

5,00

5,50

0,60

0,65

5,00-6,00

5,50-6,50

0,60-0,70

0,75

Odpyw q

MIARODAJNE ODPYWY DOBOWE q [dm /s ha] NA TERENACH TRWALE PODMOKYCH3

Gatunek gleby

redni opad roczny z wielolecia [mm]

< 600 600 - 1000 >1000

mm/dob dm /h ha3 mm/dob dm /h ha3mm/dob dm /h ha3

Odpyw ze zbieracza

Wysoko odpywu sczkw

2,0

177

0,8

9

1,0

Odpyw q

MIARODAJNE ODPYWY DOBOWE q [dm /s ha] WG OPRACOWA NIEMIECKICH3

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEPR

ZEW

ODW



2.1.

OBLICZENIA HYDRAULICZNE PRZEWODW INSTALACJI KANALIZACYJNYCH4.


Drenae budowlane

Obliczenia hydrauliczne ruro-cigw drenay budowlanych majna celu usta len ie rednic ruro-cigw drenaowych i kolektorwodprowadzajcych oraz sprawdze-nie granicznych prdkoci maksy-malnych i minimalnych.

Przepyw obliczeniowy ustalo-ny jest na podstawie oblicze hy-drogeologicznych z uwzgldnie-niem ukadu warstw, wspczynni-kw filtracji gruntu, warunkw zasi-lania wd gruntowych itp.

Podstaw do doboru rednic sdopywy do rurocigw drenarskichi kolektorw przy najwyszych sta-nach wody gruntowej (zwykle wio-sn i jesieni). Natomiast prze-pywy wody przy niskich stanachwody gruntowej (zwykle pnym la-tem), s podstaw do obliczeniaprdkoci minimalnej.

Minimalne prdkoci wody w ru-rocigach odwadniajcych i kolek-torach powinny zapewnia usuwa-

nie czstek gruntu dostajcych siprzez otwory perforacji. Jako naj-mniejsz prdko umoliwiajcsamoczyszczenie si rurocigwprzyjmuje si:

Vmin 0,2 m/s, przy zaoeniu , edo rurocigu nie przedostaj siz a n i e c z y s z c z o n e w o d y p o-wierzchniowe.

Minimalne spadki rurocigwdrenay budowlanych wynosz:

2% dla rur o rednicy d 200 mmw gruntach gliniastych i ilastych,

3% dla rur o rednicy d 200 mmw gruntach piaszczystych i pylastych,

1,5% dla rurocigw o rednicyd > 200 mm.

W przypadku gdy do drenau wpro-wadzone s rwnie wody z odwodnie-nia powierzchniowego terenu minimalnaprdko przepywu w rurocigu powin-na wynosi:

Vmin 0,6 m/s

Maksymalne prdkoci przepywuw rurocigach drenarskich nie powin-na przekracza 1,0 m/s.

Najmniejsz rednic rur zale-can do stosowania w drenaach bu-dowlanych jest rednica

d=100 mm (wyjtkowo d=80 mm).

Do wykonywania systemw dre-nay budowlanych Pipelife oferujerury drenarskie karbowane z PVCz perforacj lub bez, rury o podwj-nej ciance z PP Pragma

z perfo-

racj i bez. Do budowy kolektorwmog te by wykorzystywane rurykanal izacyjne z PVC o cianachgadkich (klasy L, N, T).

Do oblicze hydraulicznych ru-rocigw drenay budowlanych na-ley stosowa odpowiednio Nomo-gramy Nr 9 i 10.

Wymiarowanie przewodw ka-nalizacji wewntrznej polega naokreleniu rednicy przewodw i spa-dkw niezbdnych dla zapewnieniaodpowiednich prdkoci przepywuoraz napenienia rurocigw [B13].

Podstaw do wymiarowaniaprzewodw instalacji kanalizacyj-nych s ustalone wartoci prze-pyww obliczeniowych w poszcze-glnych odcinkach rurocigw.

rednice podej pojedynczychi zbiorowych oraz przewodw spu-stowych (pionw) i przewodw wen-tylacyjnych ustala si na podstawiewar toc i sumy rwnowan ikwodpywu.

rednice przewodw odpywo-wych (poziomw) i podcze (przy-kanalikw) kanalizacji bytowo go-spodarczej, oglnospawnej i desz-czowej mona ustala na podsta-wie wzoru Chezy: gdzie:

q -natenie przepywu ciekw[m3/s]

V - rednia prdko przepywuciekw [m/s]

F - powierzchnia przekroju rurywypeniona ciekami [m2]

R - promie hydrauliczny [m]i - spadek rurocigu,g - przyspieszenie ziemskie [m/s2]l - wspczynnik oporw liniowych

Dla uatwienia projektowaniaopracowane zostay nomogramy dowymiarowania instalacji kanalizacyj-nych:

dla poziomw i przykanalikw ka-nalizac j i bytowo gospodar-czej przy napenieniu h/d=0,5 Nomogram Nr 11,

dla poziomw i przykanalikw ka-nalizacji deszczowej przy napenie-niu h/d=0,7 Nomogram Nr 12,

dla poziomw i przykanalikw ka-nalizacji oglnospawnej, przynapenieniu h/d=0,7 Nomo-gram Nr 13.

WYMIAROWANIE INSTALACJI KANALIZACJI BYTOWO GOSPODARCZEJ

08

l

8gv = C R i ; C =

q = V F

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEPR

ZEW

ODW

Pipelife Polska Sp. z o.o.Biuro Handlowe: Kartoszyno; 84-111tel.:(+ 48 58) 77 48 888; fax: ( 58+ 48

2.1.


Wymagania dotyczce projekto-wania instalacji kanalizacyjnej wddeszczowych zawarte s w normiePN 92/B 01707 Instalacje ka-nalizacyjne.

Norma ta zaleca wymiarowaprzewody kanalizacji deszczowej(podejcia, przewody spustowe)przy przyjciu miarodajnego na-tenia deszczu nie mniejszego niI=300 l/(s ha) (pkt. 3.7. Normy).Przyjcie w normie takiego duegonatenia deszczu uzasadnionejest deniem do poprawy nieza-wodnoci dziaania podej i pionwnaraonych na rnorodne zanie-czyszczenia.

Wymieniona wyej norma do-puszcza stosowanie innych uzasad-nionych technicznie metod wyzna-czania przepyww obliczeniowychi w konsekwencji innych metod wy-miarowania przewodw instalacjikanalizacyjnych (pkt. 3.1. Normy).

Firma Pipelife do wymiarowaniaprodukowanych przez siebie smw rynnowych (CrescenRapidflow i Streamline132), pnuje metod opisan poniej.

Stosowanie tej metody jest uza-sadnione poniewa:

powierzchnie rynien i rur spusto-wych produkowane z PVC sgadkie, co przyczynia si do du-ej wydajnoci systemu,

specjalny, hydraulicznie opywowyksztat elementu czcego rynnz pionem wprawia wod w ruch wiro-wy i powoduje jej zasysanie, co wkonsekwencji przyspiesza odpywwody. Dziki temu rynny mog bymocowane w poziomie, bez spadkw,

agodnie wyprofilowane uki ry-nien i przewodw spustowychprzyspieszaj odpyw wody i niedopuszczaj do gromadzenia sizanieczyszcze,

przy okrelaniu odpywu uwzgldnio-ne jest przestrzenne rozmieszczenierur spustowych,

uwzgldniony jest wpyw kierun-ku wiatru na wielkoci powierz-chni efektywnej dachu,

zdolno przepustowa elemen-tw systemu potwierdzona zo-

go, uwzgldnione s dwa podstawo-we parametry:

efektywna powierzchnia dachu, natenie deszczw.

E fektywna (maksymalna) po-wierzchnia spywowa dachu zaley od: spadku dachu, gwnego kierunku wiatru.

Do okrelenia tej powierstosuje si wzr:

Natenie deszczw zalewarunkw klimatycznych regiokrelone jest na podstawie owacji meteorologicznych orazjtego prawdopodobiestwa wpowania opadu.

Do wymiarowania ryniennw deszczowych proponuje stensywno opadw wynos75mm/h, podczas deszczu trwaj5 min raz na cztery lata. Odpowia

wielkoci odpywu do 208 l/(s

WYMIAROWANIE PRZEWODW INSTALACJI DESZCZOWEJ

Podane w asortymenciebw systemw rynnowych Pi r e d n i c e r u r s p u s t o w y c hwierzchnie dachw ustalone zo

09

B

A

900

Cyste-Karlik) 77 4

t105ropo

zchn

y oonubserprzyyst

i pioi inzc

cegda t

ha)

wyropelifi p ostaowo8 807; e-mail: [email protected]; www.pipelife.pl

gdzie:Q - natenie przepywu, [l/s]E - efektywna powierzchnia dachu,

[m2]f - obliczeniowe natenie deszczu

[L/(s m2)] f = 0,0208 l/(s m2).

,-

staa pomiarami hydraulicznymi.W metodzie tej, przy wymiaro-

waniu elementw systemu rynnowe-

i gdzie:E- efektywna powierzchnia dachu [m2]A- dugo rzutu poziomego krawdzi

pochyej dachu [m]B- pionowa odlego pomidzy

krawdzi rynny a kalenic[m]C- dugo dachu [m]h -wspczynnik uwzgldnia jcy

wpyw kierunku wiatru > 1.0czyli

di---

--oo

.

W celu obliczenia przepywu Q wrynnie naley wic pomnoy efek-tywn powierzchni dachu przezspyw powierzchniowy f=0,0208 l/(s m

2) :

-e-y

na podstawie natenia deszczu0,0208 l/(s m

2).

rednice przewodw odpywo-wych (poziomw) i przyczy instala-

cji deszczowej naley wymiarowawg Nomogramw Nr 12 i Nr 13.

2 2E = A + B Ch

B2

2 2A + B = A +h

( (E = A + CB2

Q = E f B

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEPR

ZEW

ODW



2.1.

gdzie:D P - rnica pomidzy cinieniem

p1 i p2 [bar]P1,P2 -cinienie manometryczne na

pocztku i kocu odcinkagazocigu [bar]

Plabs - cinienie absolutnepocztkowe [bar], (p1abs=p1+1)

p2abs - cinienie absolutne kocowe[bar], (p2abs=p2+1)

OBLICZENIA SIECI GAZOWYCH5.

Dla powszechnie stosowanychgazw wspczynnik K wynosi:

GZ 50 ( g =0,745 kg/m3)

K=1,000

GZ 41,5 ( g =0,840 kg/m3)K=1,086

GZ 35 ( g =0,880 kg/m3)K=1,122

Z nomogramw odczytuje sijednostkowe spadki cinienia nadugoci, wielkoci oporw miejsco-wych nie jest uwzgldniona.

Przy obliczaniu oporw miejsco-wych w gazocigach mona posugi-wa si wartociami rwnowanymioporw miejscowych.

W praktyce, na straty cinieniawywoane oporami miejscowymi re-zerwuje si 10% dyspozycyjnej stra-ty cinienia dla danego ukadu gazo-cigw, lub te wprowadza si dooblicze tzw. dugo obliczeniow.

Dugo obl iczeniowa jest todugo geometryczna rurocigu po-mnoona przez wspczynnik 1,1.


Technologiczny reim pracygazocigu okrelaj nastpujceparametry:

charakterystyka gazu obliczeniowe natenie przepywu

gazu cin ienie i temperatura gazu

w punktach pocztkowym i ko-cowym kadego z odcinkw ga-zocigu (dyspozycyjne spadkicinienia).

Wymagania dotyczce wartocicinienia nominalnego podane s wnormie PN 87/C 96001 Pa-liwa gazowe rozprowadzane wsplnsieci i przeznaczone dla gospodar-ki komunalnej.

Przewody z rur PE szeregu wy-miarowego SDR 11 i SDR 17,6s powszechnie stosowane do bu-dowy gazocigw niskiego i red-niego cinienia (do 0,4 MPa).

W przewodach pracujcych podniskim cinieniem objto i prd-ko przepywajcego gazu jest wprzyblieniu staa, a warto stratcinienia jest niewielka. W przewo-dach redniego i wysokiego cinie-

nia nastpuje izotermiczne zwik-s z e n i e o b j t o c i i p r d k o c iprzepywu.

Podstawowe zagadnienia przyobliczaniu strat cinienia w ruro-cigach reguluje norma PN 76/M 34034 Rurocigi. Zasady obliczestrat cinienia.

Dla odcinkw prostych przewo-dw spadek cinienia zaley oddugoci, rednicy wewntrznej ru-ry, prdkoci przepywu gazu, ci-aru waciwego oraz od wspczyn-nika oporu przepywu. Wspczyn-nik oporw przepywu uzalenionyjest od chropowatoci powierzchnirury oraz lepkoci medium (tarciawewntrznego wyraonego liczbReynoldsa).

Dla uatwienia oblicze gazo-cigw firma Pipelife przygotowaanomogramy dla typowych warunkweksploatacyjnych gazocigw z rurpolietylenowych.

Nomogram Nr 14 dla rur gazo-wych z PE szeregu SDR 11, przyprzepywie uwarstwionym i nadci-

nieniu roboczym 100 mbar,

Nomogram Nr 15 dla rur gazo-wych z PE szeregu SDR 17,6, przyprzepywie uwarstwionym i nadci-

nieniu roboczym 100 mbar,

Nomogram Nr 16 dla rur gazo-wych z PE szeregu SDR 11, przyprzepywie burzliwym,

Nomogram Nr 17 dla rur gazo-wych z PE szeregu SDR 17,6, przyprzepywie burzliwym.

Na nomogramach oznaczonowielkoci rednic zewntrznychprzewodw, jednak w obliczeniachuwzgldniono rednice wewntrznerur.

Nomogramy opracowane s dlanastpujcych parametrw gazu:

gaz ziemny GZ 50

gsto gazu, g=0,745 kg/ m3 temperatura gazu 10oC lepko dynamiczna gazu 11106 Pa s wsp czynn ik chropowatoc i

bezwzgldnej k=0,007 mm.

W przypadku gazu z innej pod-grupy naley zastosowa wzr ko-rekcyjny:

10

D

DP = K P

K =g

0,69

0,745[ ]

Rury PVC d = 63 - 200mm, PN 10, k = 0,01mm, temp. 10 CRury PVC d = 225 - 400mm, PN 10, k = 0,05mm, temp. 10 C

(nomogram obliczono dla rednic wewntrznych d )

Nat

en

iepr

zep

ywu

-Q

[dm

/s]

3

n

1

2

34568

10

20

3040506080

100

200

300400500600800

1000

2000

30004000500060008000

10000

1 2 3 4 5 6 8

Prdko

[m/s]

1 2 3 4 5 6 8 10 20 30

0,2

0,3

0,40,5

0,6

0,8

1,0

1,52

34

56 7

89

10

405060 80 100 200

red

nica

nom

inal

nad

[mm

]

400

315

280250

225

200

160

110

90

75

63

Spadek - i [ ]/ooo

n

n

0

0

i

NOMOGRAMY DO OBLICZE HYDRAULICZNYCH

NOMOGRAM NR 1

doboru parametrw hydraulicznych dla rur cinieniowych z PVCwg wzorw Darcy - Weisbacha/Colebrooka - Whitea

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NE

N 012.1.


21 3 4 5 6 8 1 2

2

13

3

4

4

5

5

6

6

8

8

10

10

20 30 40 50 60 80 100 200

400

315

280

250

225

200

160

110

90

75

63

2000

30004000500060008000

10000

Prdko

[m/s]

20

30

0,2

0,3

0,40,5

0,6

0,8

1,0

1,52

34

56 7

89

40506080

100

200

400

315

280

250

225

200

160

110

90

300400500600800

1000


doboru parametrw hydraulicznych dla rur cinieniowych z PVCwg wzorw Darcy - Weisbacha/Colebrooka - Whitea

NOMOGRAM NR 2

Rury PVC d = 63-400mm, PN 10, k = 0,1mm, temp. 10 C(nomogram obliczono dla rednic wewntrznych d )

Nat

en

iepr

zep

ywu

-Q

[dm

/s]

3

nr

edni

cano

min

alna

d[m

m]

Spadek - i [ ]/o

n

0

i

oo

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEN 02



2.1.

doboru parametrw hydraulicznych dla rur cinieniowych z PEwg wzorw Darcy - Weisbacha/Colebrooka - Whitea

(nomogram obliczono dla rednic wewntrznych) rur d < 200mm, k = 0,010 mm, temp. 10 C;

dla rur d > 200mm, k = 0,05mm, temp. 10 C

rednica nominalna d [mm]

Spad

eki[

/oo]

Spad

eki[

/oo]

o oNOMOGRAMY DO OBLICZE HYDRAULICZNYCH

NOMOGRAM NR 3

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NE

N 03


2.1.

0,050,1

0,2

0,5

1

2

5

10

20

50

100

10 15 20 25 30 40 50 60 80

100 120

150

200

250

300

400

500

600

800

1000

0,1 0,2 0,5 1 2 5 10 20 50 100 200 500 1000 2000

100

50

205,0

4,0

3,0

2,52,0

1,5

1,0

0,8

0,6

0,4

10

5

2

1

0,5

0,2

0,1

Natenie przepywu Q [dm /s]3

Prd

ko

n

n

n

0

0


qQ

qQ

qQ

VV

VV

VV

RR

RR

RR

- stosunek wysokoci czciowego napenienia (h ) do rednicy wewntrznej rury (d).

- stosunek wielkoci przepyww (q ) przy rzeczywistych napenieniach kanaw (h ) dowielkoci przepyww (Q) przy cakowitym napenieniu (d).

- stosunek prdkoci przepywu przy rzeczywistych wysokociach napenienia kanaw (h ) doprdkoci przepywu (V) przy cakowitym napenieniu (d).

- stosunek promienia hydraulicznego przy rzeczywistych wysokociach napenienia (h ) dopromienia hydraulicznego przy cakowitym napenieniu (d).

1,3

NOMOGRAM NR 4

Krzywe sprawnoci przekroju koowego

,1

,1

0 ,2

,2

,3

,3

,4

,4

,5

,5

,6

,6

,7

,7

,8

,8

,9

,9

1

1

1,1 1,2

hd

hd

n

n

n

n

n

n

n n

n

n

, ,

n

n

n

n

n

n

nh

dz

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEN 04



2.1.


NOMOGRAM NR 5

Uwaga: Dla rur klasy L - SN = 2 kPa naley zwikszy o 6,0%przepyw QDla rur klasy N - SN = 4 kPa naley zwikszy przepyw Q o 3,5%

.

doboru parametrw hydraulicznych dla rur kanalizacyjnych

z PVC klasy T - SN = 8 kPa przy cakowitym napenieniuwg wzorw Darcy-Weisbacha/Colebrooka - Whitea

dla k = 0,25mm, temp. 10 C

1 2 3 4 5 6 8

red

nica

nom

inal

nad

[mm

]

Prze

pyw

Q[d

m/s

]3 Pr

dko [

m/s]

11

2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

8

8

10

10

20

20

30

30

0,20,1

0,3

0,40,5

0,6

0,8

1,0

1,52

34

56 7

8

40

40

50

50

60

60

80

80

100

100

200

200

400

315

250

200

160

110

75

300400500600800

1000

2000

30004000500060008000

10000

Spadek i[ /oo]oOB

LICZ

ENIA

HYDR

AULI

CZNE

N 05

n


2.1.

0


NOMOGRAM NR 6N

at

enie

prze

pyw

uQ

[dm

/s]

11

2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

8

8

10

10

20

20

30

30

40

40

50

50

60

60

80

80

100

100

200

200

300400500600800

1000

2000

30004000500060008000

10000

Prdko

[m/s]

0,2

0,3

0,40,5

0,6

0,8

1,0

1,52

34

56

78 400

315

250

200

160

110

75

doboru parametrw hydraulicznych dla rur kanalizacyjnych z PVC

klasy T - SN = 8 kPa przy cakowitym napenieniuwg wzorw Darcy-Weisbacha/Colebrooka - Whitea


Spadek i[ /oo]o

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEN 06

red

nica

nom

inal

nad

[mm

]n

3

Uwaga: Dla rur klasy L - SN = 2 kPa naley zwikszy o 6,0%przepyw QDla rur klasy N - SN = 4 kPa naley zwikszy przepyw Q o 3,5%



2.1.

0

1 2 3 4 5 6 8


NOMOGRAM NR 7

doboru parametrw hydraulicznych dla rur kanalizacyjnych Pragma z PPwg wzorw Darcy-Weisbacha/Colebrooke-Whitea

dla k = 0,25mm, temp. 10 C przy cakowitym napenieniu

2 3 4 5 6

0,10,150,20,30,40,50,60,8

11,5

234568

8

1010

10

20

20

30

30

40

40

50

50

60

60

80

80

100

100

200150

200

300

400

500

600

800

1000

2000

3000

4000

0,30,1 0,15 0,2 0,25

0,4

0,5

0,6

0,8

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

4,0

5,0

6,0

8,0

10,0

630500

400315

250200

160

Prdko V [m/s]

Natenie przepywu - Q [dm /s]3

Spad

ek-

i[]

/ooo

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NE

N 07

rednica nominalna d [mm]n


2.1.

0


NOMOGRAM NR 8

doboru parametrw hydraulicznych

dla rur kanalizacyjnych Pragma z PPwg wzorw Darcy-Weisbacha/Colebrooke-Whitea

dla k = 0,40mm, temp. 10 C przy cakowitym napenieniu

0

0,1

1 2 3 4 5 6 8 10 20 30 40 50 60 80 100

200

300

400

500

600

800

1000

2000

3000

4000

0,1 0,15 0,2 0,2

5

0,3

0,4

0,5

0,6

0,8

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

4,0

5,0

6,0

8,0

100

0,150,2

0,30,40,50,60,81

1,52

3456810

1520

3040506080100

150200 110

160

200

250

315

400

500

630


nrednica nominalna d [mm]

Spad

ek-

i[]

/o oo

OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEN 08



2.1.

NOMOGRAM NR 09

nomogram do okrelania rednic drenw karbowanych PVCwg wzoru Prandtla-Colebrook a

dla k = 2,0mm

1

0,10,5

0,7

1

2

3

45

7

100,4

0,50,6

0,8

1,0

1,5

2,0

v =2,5

m/s

20

30

4050

70

100

200

0,2 0,3 0,40,5 0,7 1 2

50

65

80

100

125

160

DN200

3 4 5 7 10 20

2 3 4 5 7 10 20 30 40 50 70 100 200

0,8l/s

ha1,0

l/sha

1,0l/s h

a

powierzchnia - A [ha]

Nat

en

iepr

zep

ywu

-Q

[dm

/s]

3

Spadek - i [%]


OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NE

N 09


2.1.


NOMOGRAM NR 10

do doboru rur drenarskich z PP Pragmawg wzorw Darcy-Weisbacha/Colebrooke-Whitea


0,1

0,150,2

0,30,40,50,60,81

1,52

3

6810

1520

3040506080100

150200

1 2 3 4 5 6 8 10 20 30 40 50 60 80 100

200

300

500

600

800

1000

400

110

160

200

250

0,2

0,150,1

0,25

0,3

0,4

0,5

1,6

0,8

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

4,0

6,0

8,0

45

Prdko V[m

/s]


nrednica nominalna d [mm]

Spad

ek-

i[]

/ooo

0


OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEN 10



2.1.

NOMOGRAM NR 11

do wymiarowania poziomw i przykanalikw kanalizacji

bytowo - gospodarczejwg wzoru Chezy dla k = 1,0mm, temp. 10 C przy napenieniu h/d = 0,5

1 - grne ograniczenie dla przewodw w budynkach2 - grne ograniczenie dla przewodw zewntrznych

wg PN - 92/B - 01707 - 4

Przepyw obliczeniowy q [dm /s]

Spad

ek-

i[%

]

0,50,4

0,2

2

10,67

0,81

1,52

2,5

3,3

5

10

1,5 2 5 2010 50 100 200 500

d=

0,50

d=

0,40

d=

0,35

d=

0,30

d=

0,25

d=

0,20

d=

0,15

d=

0,125

d=

0,10

d=

0,07

d=

0,118

s

3

0


OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NE

N 11


2.1.

NOMOGRAM NR 12

do wymiarowania poziomw i przykanalikw kanalizacji deszczowejwg wzoru Chezy dla k = 1,0mm, temp. 10 C przy napenieniu h/d = 0,7


wg PN - 92/B - 01707 - 5

Przepyw ciekw deszczowych q [dm /s]

Spad

ek-

i[%

]

0,50,4

0,2

0,670,8

1

1,52

2,5

3,3

5

101,5 2 5 2010 50 100 200 500

2

1

d=

0,50

d=

0,40

d=

0,35d =0,30

d=

0,25

d=

0,20

d=

0,15

d=

0,125

d=

0,10

d=

0,07

d=

0,06

d=

0,05

d=

0,08

d=

0,118

d

3

0


OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEN 12



2.1.

NOMOGRAM NR 13

do wymiarowania poziomw i przykanalikw kanalizacji oglnospawnejwg wzoru Chezy dla k = 1,0mm, temp. 10 C przy napenieniu h/d = 0,7

Przepyw obliczeniowy q [dm /s]


wg PN - 92/B - 01707 - 6

Spad

ek-

i[%

]

0,50,4

0,2

0,670,8

1

1,52

2,53,3

5

101,5 2 5 2010 50 100 200 500

2

1

d=

0,50

d=

0,40

d=

0,35d =0,30

d=

0,25

d=

0,20

d=

0,15

d=

0,125

d=

0,10

d=

0,07

d=

0,06

d=

0,05

d=

0,08

d=

0,118

09

3

0


OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NE

N 13


2.1.

NOMOGRAM NR 14

doboru rur gazowych z PE szeregu SDR 11dla gazu ziemnego o temp. 10 C przy przepywie uwarstwionym

i nadcinieniu roboczym 100mbar

2 5 5 5 5

5

5

5

55

5

5

5

4

4

4

4

3

3

3

3

2

2

2

2

10 10 10 101010

1010

1010

10

10

1010

20x3

,0

25x3

,032

x3,0

40x3

,7

63x5

,875

x6,8

90x8

,211

0x10

,012

5x11

,414

0x12

,716

0x14

,618

0x16

,420

0x18

,222

5x20

,525

0x22

,728

0x25

,431

5x28

,635

5x32

,340

0x36

,445

0x41

,0

11,2

1,5

2

2,5

33,5

44,55

678910

12

16

20

50x4

,6

D

p/L

-je

dnos

tkow

ysp

adek

cin

ieni

a[m

bar/

m]

Natenie przepywu gazu q [m /h]

*Uwaga: m /h - przelicza si w warunkach t = 10 C i P = 1bar(abs)3 0

4

-4

-3

-2

-1

00

-1

-2

-3

-4

1 2 3

3

0


OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NEN 14



2.1.

NOMOGRAM NR 15

doboru rur gazowych z PE szeregu SDR 17,6dla gazu ziemnego o temp. 10 C przy przepywie uwarstwionym

i nadcinieniu roboczym 100 mbar

D

p/L

-je

dnos

tkow

ysp

adek

cin

ieni

a[m

bar/

m]

40x2

,3

25x2

,332

x2,3

50x2

,963

x3,6

75x4

,390

x5,2

110x

6,3

125x

7,1

140x

8,0

160x

9,1

180x

10,3

200x

11,4

225x

12,8

250x

14,2

280x

16,0

315x

17,9

355x

20,2

400x

22,8

450x

25,6

11,2

1,5

2

2,5

33,5

44,55

6

87

9

1210

16

2 5 5 5 5

5

5

5

55

5

5

5

4

4

4

4

3

3

3

3

2

2

2

2

10 10 10 101010

1010

1010

1010

1010

20

*Uwaga: m /h - przelicza si w warunkach t = 10 C i P = 1bar(abs)3 0

Natenie przepywu gazu q [m /h]3

3

-4

-3

-2

-1

00

-1

-2

-3

-4

1 2 3

0


OBLI

CZEN

IAHY

DRAU

LICZ

NE

N 15


2.1.

NOMOGRAM NR 16

doboru rur gazowych z PE szeregu SDR 11dla gazu ziemnego o temp. 10 C przy przepywie burzliwym

25x3

,032

x3,0

40x3

,750

x4,6

63x5

,875

x6,8

90x8

,211

0x10

,012

5x11

,414

0x12

,716

0x14

,618

0x16

,420

0x18

,222

5x20

,525

0x22

,728

0x25

,431

5x28

,635

5x32

,340

0x36

,445

0x41

,0

2 5 5 5

5

5

5

5

4

technical_info.pdf

Documents