TÜRKİYE’NİN EKONOMİK GÖSTERGELERİ – LOJİSTİK HACMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Türkiye Pazarına Genel Bakış

Türkiye ekonomik yönden Avrupa da hacim olarak büyük ülkelerden biri olmak yolunda ilerlemektedir. Biraz tanıyacak olursak:

Tablo 1 : İthalat- İhracat verileri (2002-2003)

SEKTÖREL BAZDA İHRACAT KAYIT RAKAMLARI -1000 $

ŞUBAT OCAK - ŞUBAT 01 MART - 28 ŞUBAT

SEKTÖRLER 2002 2003

Değişim (02/03)

Pay(03) (%) 2002 2003

Değişim (02/03)

Pay(03) (%)

2001/2002

2002/2003

Değişim (01/02-02/03)

Pay (02/03) (%)

I. TARIM325.133

362.429 11,5 12,4

682.504

842.025 23,4 13,2

5.113.704

4.732.061 -7,5 12,5

A.BİTKİSEL ÜRÜNLER

263.545

280.254 6,3 9,6

549.288

659.680 20,1 10,3

4.235.347

3.645.748 -13,9 9,6

Hububat,Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri

87.477

92.696 6,0 3,2

167.388

205.022 22,5 3,2

1.446.476

1.110.394 -23,2 2,9

Yaş Meyve ve Sebze35.650

38.824 8,9 1,3

90.896

98.011 7,8 1,5 545.497

553.718 1,5 1,5

Meyve Sebze Mamulleri

29.916

32.647 9,1 1,1

61.537

74.282 20,7 1,2 478.532

467.751 -2,3 1,2

Kuru Meyve ve Mamulleri

20.468

22.382 9,4 0,8

46.108

55.107 19,5 0,9 409.381

426.849 4,3 1,1

Fındık ve Mamulleri33.743

36.940 9,5 1,3

70.814

90.368 27,6 1,4 743.986

612.953 -17,6 1,6

Zeytin ve Zeytinyağı 832 9.4301.033,4 0,3 2.710

21.025

675,8 0,3 130.910

67.872 -48,2 0,2

Tütün53.921

45.538

-15,5 1,6

107.256

111.785 4,2 1,7 463.892

383.792 -17,3 1,0

Kesme Çiçek 1.538 1.798 16,9 0,1 2.578 4.079 58,2 0,1 16.67422.422 34,5 0,1

B.HAYVANSAL ÜRÜNLER

15.556

20.626 32,6 0,7

31.468

46.718 48,5 0,7 242.647

295.286 21,7 0,8

Canlı Hayvan, Su Ürünleri ve Mamulleri

15.556

20.626 32,6 0,7

31.468

46.718 48,5 0,7 242.647

295.286 21,7 0,8

C.AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ

46.032

61.549 33,7 2,1

101.747

135.627 33,3 2,1 635.707

791.024 24,4 2,1

Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri

46.032

61.549 33,7 2,1

101.747

135.627 33,3 2,1 635.707

791.024 24,4 2,1

II. SANAYİ1.953.072

2.527.167 29,4 86,2

3.994.092

5.464.035 36,8 85,5

27.738.302

32.419.859 16,9 85,7

A. TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER

259.365

299.414 15,4 10,2

543.234

669.631 23,3 10,5

4.039.891

4.145.029 2,6 11,0

Tekstil ve Hammaddeleri

203.122

232.435 14,4 7,9

428.431

520.659 21,5 8,1

3.069.802

3.071.699 0,1 8,1

Deri ve Deri Mamulleri40.129

47.323 17,9 1,6

81.056

101.311 25,0 1,6 690.390

768.480 11,3 2,0

Halı16.114

19.657 22,0 0,7

33.747

47.661 41,2 0,7 279.695

304.850 9,0 0,8

B. İŞLENMİŞ PETROL ÜRÜNLERİ

156.059

252.915 62,1 8,6

326.085

489.057 50,0 7,7

2.361.588

2.840.652 20,3 7,5

Kimyevi Maddeler ve Mamulleri

156.059

252.915 62,1 8,6

326.085

489.057 50,0 7,7

2.361.588

2.840.652 20,3 7,5

C.SANAYİ MAMULLERİ

1.537.648

1.974.837 28,4 67,4

3.124.774

4.305.346 37,8 67,4

21.336.826

25.434.176 19,2 67,2

Hazırgiyim ve Konfeksiyon

636.344

748.194 17,6 25,5

1.306.538

1.708.673 30,8 26,7

8.160.077

9.585.570 17,5 25,3

Taşıt Araçları ve Yan Sanayi

295.783

421.302 42,4 14,4

549.655

866.062 57,6 13,5

4.048.592

5.079.305 25,5 13,4

Elektrik - Elektronik 210.282

259.811 23,6 8,9

412.945

524.456 27,0 8,2

2.851.947

3.602.291 26,3 9,5

Makine ve Aksamları63.615

87.451 37,5 3,0

128.416

185.816 44,7 2,9 948.646

1.093.510 15,3 2,9

Demir ve Demir Dışı Metaller

248.801

362.150 45,6 12,4

562.876

832.095 47,8 13,0

4.153.599

4.816.475 16,0 12,7

Çimento ve Toprak Ürünleri

77.761

89.446 15,0 3,1

154.850

172.859 11,6 2,7

1.100.969

1.167.679 6,1 3,1

Diğer Sanayi Ürünleri 5.063 6.484 28,1 0,2 9.49415.385 62,0 0,2 72.990

89.347 22,4 0,2

ÜLKERLERE GÖRE DIŞ TİCARET VERİLERİ

İTHALAT VE İRACATTA HANGİ ÜLKELERLE İŞ BİRLİĞİ İÇİNDEYİZ

Ülkemiz, içinde bulunduğu coğrafi avantajı, insan kaynakları ve sıkıntılarına rağmen ekonomik potansiyeli ile, kendini çevreleyen ve 350-400 milyonun yaşadığı bir ekonomik pazara lojistik hizmet verecek tek ülke konumundadır. Bu potansiyel pazar bugün hizmet verdiğimiz iş hacminin 8-10 katı büyüklüğündedir. Doğru altyapı yatırımları ve günümüz uluslararası standartlarına uygun yönetmelikler ile bu hedefe ulaşmak hiç de zor olmayacaktır.

Dünya ekonomisinin bugün ulaştığı sürat ve rekabet ortamında varolabilmek için en önemli sektörlerden birinin 'lojistik sektörü' olduğu ve olmaya devam edeceği bugün herkesin kabul ettiği bir gerçektir. Lojistik yönetiminin Türkiye'nin en hızlı büyüyen sektörlerinden ve reel ekonominin atardamarlarından biri haline geldiğini de unutmamak gerekiyor.

Türk lojistik sektörü, bugüne kadar olduğu üzere sadece milli lojistik ihtiyaçlarına hizmet vermenin ötesinde, ülke ekonomisine çok ciddi ekonomik artı değer kazandıracak uluslararası boyutta bir potansiyele sahiptir.

Bu yeni vizyonun ve gelişmelerin sektörün tüm temsilcileri tarafından bir an önce değerlendirmeye alınarak bu doğrultuda yapılanmaya gidilmesinde çok ciddi yararlar vardır. Türkiye lojistik pazarında önemli bir iş olmayı hedeflemektedir. 2000'li yılların en çok öne çıkan sektörlerinden olan lojistik, Türkiye'deki hızlı gelişimini sürdürmektedir.

Türk lojistik pazarı 2000 yılı itibariyle 1,5 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşmıştır. Bugün 3-4 milyar dolarlık bir büyüklüğü zorlamaktadır. Hızlı bir artış göstermesi beklenen pazarın kısa

sürede 6-7 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşacağı tahmin edilmektedir.Sektörden sektöre değişse de ortalama olarak bir ürünün satış fiyatının yüzde 8 ile 14'ünün lojistik hizmetlerinin maliyetinden oluştuğu düşünülecek olursa, sektörün sanayi için önemi daha iyi anlaşılıyor.

Bir üretim ve dağıtım zincirinin tüm halkaları lojistik kapsamına girdiği için lojistik global rekabette başarılı olmanın da en etkili yollarından biri olarak görülmektedir.

Lojistik yöneticilerinin yalnızca depolama ve dağıtım süreçleri konusunda değil, tüm işletme süreçleri, bilişim teknolojileri ve hatta değişim yönetimi konularında bilgi ve beceri sahibi olmalarını gerekli hale getirmiş bulunmaktadır.

Dünya ile sürekli rekabet halinde olduğumuz ve pazarların yeniden şekillendiği bir ortamda lojistik yönetiminin önemi bu nedenle bir kez daha artmış bulunmaktadır.

Bilgi teknolojileri ne kadar gelişirse gelişsin mal hareketini, üretim, pazar ilişkisini, müşteri memnuniyetini sağlayacak en etkin sektör lojistik olmaya devam edecek. Tabi olarak bu sektördeki rekabette uluslararası boyutta hızla gelişecek. Globalleşme arttıkça, uluslararası operasyon gerçekleştiren, müşterilerine hizmet sağlayan 3PL (Üçüncü Parti Lojistik Hizmet Sağlayıcısı) şirketlerin uluslararası operasyonları da hızlı gelişecek. Bu durum özellikle coğrafik yapısı nedeniyle bir hub görevini üstlenen ülkemize uluslararası 3PL hizmet sağlayan firmaların girişini hızlandıracak. Ekonomik sistemlerin liberalleşmesi de posta operasyonlarının özelleştirilmesini tamamlayacak. Bu gelişme ulusal dağıtım ve nakliye hizmeti veren kuruluşların iş modellerinin buna paralel olarak değişmesini ve 3PL şirketine dönüşmelerini sağlayacak.

Türkiyede büyümekte olan Lojistik sektörü eski atıl durumundan kurtulma, entegre lojistiğe gitme yolundadır. Bu anlamda Türkiye’deki gelişen sektöre yapılacak yatırımlar da bir o kadar değerli, kısa sürede geri dönüşümü olacak, ilerisi için fayda sağlayacak enstrümanlar olarak görülmektedir.

Uluslararası tır filosu olarak taşımacılık sektöründe isim yapmış olan Türkiye, bilgi ve teknoloji eksikliğinden dolayı istenilen Lojistik Hizmet gücüne ulaşamamıştır. Toplamda bulunduğumuz dönemdeki lojistik hacmi 5 milyar dolarlardan bahsedilirken, gerçekleşen ise 2 milyar Dolar civarındadır. Bu fark gerek alt yapı eksikliği, gerekse firmaların geleneksel lojistik alışkanlıklarından kurtulamamaları, gerekse de lojistik hizmet sağlayıcılarının yanlış organizasyon gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır.

Bir firmanın Türkiye gibi stratejik ve ekonomik olarak büyük bir coğrafyada entegre lojistik hizmet üretmesi için şu alt yapıya sahip olması gerekmektedir;

A) Depolama ;

Optimum genişlikte ve işlevsel bir depo modelinin yaratılması (değişken depolama hacmine olanak sağlayan modeller)

Ticaret yollarına, tedarikçilerine veya firmaların potansiyel müşteri bölgelerine yakın bir lokasyon seçimi,

Stok kontrol yönetiminde software alt yapısının kurulu olması Hızlı mal toplama, sevkiyata hazır hale getirme Firmaların depolama maliyetlerinin altında bir maliyetle hizmet verebilmesi için teknolojinin

aktif olarak kullanılması Üretilecek fason hizmetler (etiketleme, kutulama vb) araştırılıp lojsitiğin bu ayağı da gözden

kaçırılmamalıdır. Personel eğitiminde hedefe uygun hareket eden, bilgiye önem veren vizyona sahip olması Firmalara bir takım raporların düzenli olarak hazırlanması İlerleyen dönemlerde ihtiyaç duyulcak olan, firmaların satınalma, depolama, dağıtım ve hatta

satış hizmetlerinin de yapıya ekleneceği bir lojistik alt yapısına hazır olmak, (özellikle bilgisayar, sigara, ilaç ve kozmetik sektöründe)

Şirket gizlilik bilgilerinin saklanması

B) Yurt İçi Dağıtım;

İyi bir network’ün kurulması veya stratejik bir birleşme ile bu hizmetlerin başka firma tarafından yapılmasının sağlanması;

Özellikle full truck sevkıyata izin verecek ürün yapısına sahip firmaların seçilmesi (network’ün çok çetrefilli olmasına engel olur) ,

Özellikle ihracata dönük firmaların seçimi, (uluslararası nakliye için bir katma değer yaratmak demektir) hizmetin bir noktadan alınması açısından önemlidir.

Müşterilerin internet üzerinden teslimat takibi yapmalarına müsade edecek (tracking, tracing hizmeti) sistemin kurulması ve bunun müşterilere satılacak bir formata getirilmesi

Yukarıda depolama aşamasında belirtilen ilerleyen dönemde lojistik firmların müşterilerine ek katma değer kazandırması gündeme getirileceğinden, şimdiden potansiyel müşterilere göre bir hizmet alt yapısının kurulup, bu hizmeti ilk veren olmak gibi bir etiket yaratılmalıdır.

Müşteri hizmetleri (Call Center ) hizmetlerine önem veren bir yapı içinde olunmalıdır. Araç yönetimi, rut planlama, kapasite takibimi ve araç yükleme konusunda uzman kadrolarla

çalışmak maliyet ve kalitede avantaj sağlatacaktır. Sigortalamada firmaları mağdur etmeyecek şekilde davranılmalı ve budurumda özellikle hasar

yaratacak ürünlerde fiyat belirlerken sigortalama konusu da dikkate alınmalıdır. (örneğin boya sektöründen firmalarla, veya cam gibi kırılgan eşya üreten firmalarla çalışırken dikkatli olunmalı, bunlara özel taşıma sistemleri gelitirilmelidir.)

C) Dış Ticaret Lojistiği (ULUSLAR ARASI TAŞIMACILIK) : Yukarıdaki A ve B adımlarında hizmet almayan firmaların da hizmet alabileceği lojistik

ayağıdır. Bu aşamada hız ve fiyat konuşur. Yükün cinsine göre parsiyel ve full truck çıkacak yük, en kısa zamanda alıcısında olması hedeflenir. Verilecek hizmet bilgisel olarak ne kadar müşteriyi memnun ederse o kadar başarı kazanılmış olunur.

Bu hizmettin takibi teknolojik yatırım yapılmadığı sürece çok güç görülmektedir. GPS ve SATELİTE yatırımlarla tırlar izlenilmelidir. Ülke giriş çıkışları için verilen belgelerin yönetilmesi, ek giriş belgesi ödenip karlılığın düşürülmemesi için sürekli yapılması gereken bir faaliyet olmaktadır. Büyük tır filolarına sahip firmaların iyi operasyon yönetim birimleri, eğitimli tır şoförlerine ihtiyaçları vardır.

LTL veya FTL yük arasındaki avantaj veya dezavantajlar karşılaştırılacak olunursa : FTL garanti yüktür, bir noktadan çıkar , bir noktaya gider. LTL ise bir çok parsiyel yük dağılımından oluşmuş karlılığı FTL ‘e göre %50 daha fazla olan yüklerdir. FTL ‘de çok fazla müşteri takbi yapılmaz, mal bir müşteriden gelir ve bir noktaya gider. Parsiyelde ise birden fazla müşteri yükü olacağından gerek yük bulunmasında PAZARLAMA olarak, mal teslimlerinde OPERASYON olarak ekstra insan yüklerine neden olacaktır. Müşterilerin iyi analiz edilmesi gerekmektedir.

Araç bakımlarının düzenli olarak yapılması gerekmekte ve bu araçların garaj dönüşlerinde hangi kapsamda bakımın yapılacağı belli olmalıdır.

Türkiye’nin değişin bölgelerindeki potansiyeller de baz alınarak ciddi bir organizasyon planı yapılmalı gerekiyorsa belirli noktalarda HUB lar açılarak yük toplanması sağlanmalıdır. Özellikle LTL de atıl kapasitesiz çıkması gereken tırlar için yük ayarlamada bu yöntem uygulanmalıdır.

Tırların rut planlamaları yapılmasıyla, yolda karşılaşılacak maliyetler hassas bir şekilde tespit edilmeli, hesaplanmalı ve ilerleyen zamanlarda sürprizlerle karşılaşılmamalıdır.

Mal teslim noktası ile mal alım noktası arasındaki mesafe ve geçecek süre çok iyi hesaplanmalıdır. Bu zaman ve süre karlılığı negatif yönde etkiliyorsa alternatif yük noktaları bulunmalıdır.

Gelişmiş işgücünün eksik olduğu bu sektörde bilimsel alt yapısı güçlü personel bulmak zor görülmektedir. Bu nedenle sektörün durumunu böyle kabul edip, mevcutları iyileştirecek birtakım eğitimler verilmelidir.

Raporlamanın iyi çalıştırılması gerekmektedir. Bunun faydası gerekli kıyaslamayı gerek rakipler arasında yapılmasını sağlamak yanında aynı zamanda kendi içimizde bir rekabet ortamı sağlamak açısından da önemli olduğu ortaya çıkmaktadır.

İKRA INTERNATIONAL TRANSPORT & TRADE CO.

İKRA yaptığı yatırımlarla sektörde büyük firmalar arasındaki yerini almıştır. Toplamda 500’ün üzerinde uluslar arası nakliye yapan irili ufaklı firmanın bulunduğu Türkiye pazarında gerek filo, gerekse portföyü ile ilk sıralardaki yerini almıştır. Yukarıda da belirttiğimiz üzere firmanın ilerleyen zamana ayak uydurması, büyüyen lojistik pastadan payını alması ve hatta büyümesinin sağlanması için geleceğin istediği, lojistiğin istediği şartları sağlamak zorunluluğu içindedir. Firmaların ENTEGRE LOJİSTİK istediği ve isteyeceği bu modelin ihtiyaç duyulma anı beklenmeden , duyulacağı kesin gözü ile bakılıp yatırım alt yapısının hazırlanması gerekmektedir.

Bu nedenle ;

1. Mevcudun İncelenmesi: İKRA’nın mevcut dinamiklerinin belirlenmesi, alt yapısının incelenmesi, aksayan yönlerin veya eksik kalan noktaların tamamlanması gerekmektedir. Mevcudun CHECK UP yapılması gibi düşünülmesi gereken bu sistem,

- Filo, gücünün farkında mı?- Piyasadaki durumu- Fiyat politikanız- Aynı noktaya giden firmalarla karşılaştırmalar- Kapasite kullanımları - Rutların değerlendirmesi- Araç başına, her seferdeki maliyetlerin analizinin yapılması, kendi içlerinde kıyaslanması- Maliyet muhasebesindeki başarısı- Araç takip sistemlerinin % kullanım başarıları- Raporlama başarısı- Eğitimde geldiği nokta- Müşteri karakteristik yapıları- Müşterilere ait stok, ürün değerlendirme analizleri- Araç bakım sisteminin etkinliği- Kurumsal yapının analizi- Şirket kültürü, misyon, vizyon değerlendirmesi- Kalite değerlendirme sistemleri, - Ücret değerlendirme sistemi, performans analizleri- Üst yönetim-Operasyon-Satış-Müşteri Hizmetleri arasındaki ilişkilerin başarısı- Teknoloji kullanımı veya gereksinim analizleri....Vb.

Bu analizlerle sizi size tanıtmış, piyasadaki yerinizin, rekabet etme gücünüzün, karlılık / maliyet oranında en güçlü olduğunuz yerlerin, rutların belirlenmesi sağlanmış olacaktır. İleriye daha iyi bakacak duruma geleceksiniz....

2. İKRA nereye gitmek istiyor?

Şirketlerin kuruluşlarında genelde bir hayali vardır. xxxx USD ciro yapmak, Avrupa’nın en büyüğü olmak vb. Görülen o ki; lojistiğe büyük yatırım yapmış İKRA, bu sektörde en büyük olmayı istemektedir. Bu bir hedefse ;

- Bu hedefin neresindeyiz?- Zaman – hedef ilişkisi kuruldu mu?- Kimlerin bu hedeften haberi var (personel) ?- Bu hedefe giderken neleri kullanmamız gerek?- Ne zaman, nerede?- Kimlerle çalışmam gerek?- Vizyonum buna müsait mi?- Hangi firmaları satın almalıyım?- Hangi firmalarla evlilik yapmam gerek ?- Ne kadar yatırım?- Pazar ne olacak?

vb sorular sorulacaktır. Cevap verilecek, planlanması gerekecek çok nokta olduğu görülmektedir.

Bu aşamada DANIŞMANLARA ihtiyaç duyulacaktır. Sektörde bu bilgi birikimlerini ispatlamış kişi veya kurumlarla işbirliği yapmanız gerekecektir. Aksi halde süreç normaline göre 3-5 kat daha geç tamamlanır.

Geçmişe ait bilgilerle uğraşmak gelecekle ilgili bir takım bilgiler verse de yatırımlar için, hedef koymak için yeterli olmamaktadır. Hedefe uygun olarak vizyon belirleme ve alternatif büyüme yolları ve bu hedefe gidecek kanalların tespiti gerekecektir. Yatırım , personel istihdamı, eğitimi, bu hedefin alt kadrolarca benimsenmesi ve sürekli ölçüm yapmak gibi bir çok konu sürekli irdelenmelidir. Kısa ve uzun vadeli gelinmesi gereken noktalar, hedefler tespit edilmeli, takım çalışması ile bu hedefe yönelinmelidir.

İKRA : “ BÜYÜK BİR ENTEGRE LOJİSTİK FİRMASIDIR” . Bu bir uzun soluklu hedef olmaktadır.

Bu hedefe gitmek için,

1. Mevcut durumunun analizinin yapılması2. Pazar analizleri3. Müşteri analizleri4. Müşterilerle bu hedefin paylaşılması 5. Teknolojik alt yapı kurulumu6. Antrepoculuk hizmeti7. Belirli noktalara depoların kurulması8. İç teslimat network’ünün kurulması9. Çağdaş lojistik uygulamaları

Gibi basit dokuz alt hedef belirtile bilinir. Bu hedeflerin belirtilmesine müteakip 1-2 sene içinde ilk sekiz hedef gerçekleştirile bilinir.

HEDEFLER/BÜYÜME

LEVEL 2 ŞİRKET SATINALMALARI , ÇAĞDAŞ LOJİSTİK UYGULAMALARI

MAL DAĞITIM SİSTEMLERİ (yurtiçi) RUT PLANLAMA, ŞUBE, BÖLGE YERLERİ DAĞITIMA BAŞLANGIÇ

LEVEL 1

FİRMANIN CHECK UP’ININ YAPILMASI HEDEFLERİN BELİRLENMESİ ALT YAPININ KURULUMU PAZAR ARAŞTIRMALARI MÜŞTERİ ANALİZLERİ EĞİTİMLER MALİYET MUHASEBESİ, PERFORMANS

ÖLÇÜMÇİZELGELERİNİN HAZIRLANMASI ANTREPOCULUK HİZMETİNİN VERİLMESİ DEPOLAMA HİZMET NOKTALARININ BELİRLENMESİ YATIRIM PROGRAMLARI SATIŞ TEKNİKLERİ

ZAMAN

Bu tablodan da görüleceği üzere bu level sayısını artırıla bilinir. Hedefe göre yapılacaklar, ve hedefin neresinde olduğumuzun tespiti için ölçümler her aşamada yapılması gereken çalışma olarak görülmektedir.

Dünyada kabul gören ve bir çok büyük firma tarafından kullanılan hedef tespiti ve performansların ölçüm tekniği olan “ BALANCED SCORECARD” uygulamaları ile sizlerin hedefe yaklaşımınız sürekli olarak izlenecektir. Bu teknik ile gelecek hakkında bir takım konularda varsayımlarda bulunarak, alternatif gidiş yollarının belirlenmesi, geçmişteki bir takım datalar da beraberinde düşünülerek hedefe yaklaşımlar, sistem performansının ölçümü yapılacaktır.

Yatırımlarla ilgili olarak uzmanlaşmış kadrolarımızla sizlere yatırım noktaları, müşteri taleplerine uygun esnek modellerin yaratılması için iyi bir modelleme yapılacaktır. Mevcut pazar bilgileri ve İKRA’nın müşterilerinin değerlendirilmesi, bünyesindeki kendi firmalarının potansiyel lojistik hacmi de baz alınarak modelleme sonuçlandırılacak, yatırım programı ve büyüklükleri tespit edilecektir.