Líkur eru á því að túnfiskkvóti Íslendinga verði nýttur á þessu ári í fyrsta sinn síðan slíkur kvóti var gefinn út upp úr síðustu aldamótum. Staf-nes KE hefur fengið úthlutað kvóta þessa árs og

fer skipið til veiða í haust. Fyrir þann tíma eða frá árinu 1996 til 2002 stund-uðu Japanir tilraunaveið-ar innan íslensku lögsög-unnar. Þeir fengu á þessum árum mest 244 tonn eða 2.259 fiska árið 1998. Eftir það dró verulega úr veiðun-um og þær lögðust af eftir 2002. Engar veiðar hafa verið stundaðar síðan, en

útgefinn kvóti hefur verið á bilinu 25 tonn upp í 78 tonn á síðasta ári. Í ár er kvótinn 25 tonn.

Báturinn Guðrún Guðleifsdóttir ÍS fékk kvót-ann í fyrra, en fór ekki til veiða. Fyrirtækið Kali Tuna, sem stundar áframeldi á túnfiski við strendur Króatíu og er í meirihlutaeigu Íslend-inga, hefur undanfarin ár sótt um að fá að nýta íslenska kvótann, en ávalt verið synjað, þrátt fyrir að hafa boðið leigu fyrir hann. „Okkur hef-ur verið sagt að um væri að ræða strandveiði-kvóta, sem ekki væri hægt að framselja til okk-ar. Það gæti leitt til þess að hann yrði tekinn af Íslendingum. Okkur finnst það skrítið sérstak-lega þar sem þarna er um að ræða úthlutun úr stofni, sem er bæði í Miðjarðarhafinu og Aust-ur-Atlantshafi, sami stofn. Fyrir vikið hefur Evrópusambandið notið kvóta Íslands öll þessi ár,“ segir Axel Jónsson, framkvæmdastjóri Kali Tuna.

Upphaf þessa alls má rekja til þess að jap-önsk skip eltu túnfiskinn upp að lögsögu Ís-lands árið 1994, en þá var fiskurinn farinn að ganga lengra til norðurs en áður í ætisleit í hlýn-andi sjó. Japanir sóttu um leyfi til veiða innan lögsögunnar, en því var hafnað. Þess í stað var farið út í tilraunaveiðarnar með þátttöku Haf-rannsóknastofnunarinnar og í kjölfarið sóttu stjórnvöld um kvóta til ICCAT, Alþjóðasamtaka túnfiskveiðiþjóða á grunni útbreiðslu og fengu úthlutun. Eyjamenn reyndu sig við þessar veið-ar á árunum 1997 til 2002 en gekk illa og hættu

þeim. Skýringin á slökum árangri liggur fyrst og fremst í því, að þegar bátarnir voru tilbúnir til veiðanna, hafði túnfiskurinn breytt göngu sinni og var hann ekki lengur að finna innan landhelginnar.

„Já, það er rétt. Ég hef fengið úthlutað tún-fiskkvóta Íslands, 25, tonnum og fer á veiðar í haust. Þetta er sýnd veiði en ekki gefin. Reynd-ar hefur mjög mikið breyst í sjónum hér við landið síðan túnfiskveiðar voru síðast reyndar hér. Sjórinn hefur hlýnað verulega og makríll-inn gengur hér inn í miklum mæli, en túnfisk-urinn er á eftir honum meðal annars. Það er því vonandi eitthvað komið á svæðið. Þeir urðu varir við hann í makríltrollin í fyrra. Svo var jap-

anskt skip að veiða hérna við 200 mílurnar í október í fyrra og fékk um 60 tonn á fimm vik-um og það er orðið mokveiði. Veiðisvæðið er lík-lega einhvers staðar undan suðurströndinni og líklega borgar sig ekki að fara á veiðarnar fyrr en líður á sumar og kemur fram á haust. Þá er fiskurinn orðinn verðmætari og betri söluvara,“ segir Oddur Sæmundsson, eigandi Stafness og útgerðarmaður.

„Ég er ekki með frystingu um borð og því verður farin sú leið að kæla fiskinn vel niður. Hann verður settur í einangrunarkassa með kælimottum. Það á að flytja hann ferskan út í flugi, en ekki liggur enn fyrir hve lengi ég get verið úti með fiskinn til þess að hann telj-

ist ferskur. Það er ekki alveg komið á hreint ennþá. Hann verður fluttur til Japans og þar fæst mjög gott verð fyrir fiskinn ef hann er rétt meðhöndlaður. Þetta þarf að gera alveg hárrétt. Við verðum með 16 til 17 mílna langa línu og beitum stórum smokkfiski eins og Jap-anarnir. Þetta er um 250 gramma smokkur og ég ætla að fá nákvæmlega eins beitu og þessi japönsku skip eru með. Vera ekkert að finna upp hjólið í því. Ég veit ekki enn hve lengi lína er látin liggja en ætla að fá einhvern sem kann til verka með mér í þetta. Ef þetta gengur vel, gætu verið í þessu talsverðir aurar, en eins og ég sagði áðan er þetta sýnd veiði en ekki gef-in,“ segir Oddur Sæmundsson.

útvegsblaðiðÞ J ó n U S T U M I ð I L L S J á V A R ú T V E G S I n S

j ú l í 2 0 1 2 » 6 . t ö l u b l a ð » 1 3 . á r g a n g u r

Humarinn er tákn bæjarins

Sex vertíðar á ári hjá Skinney-Þinganes

Styttist í Fiskidaginn mikla á Dalvík

Elías Kristinsson dagaði uppi á sjó

»4 »6 »12 »13

Frívaktin »

Hjörtur gíslason skrifar:hjortur@goggur.is

leigu til Kali tuna HafnaðEvrópusambandið hefur notið þess að Ísland hefur ekki nýtt túnfiskkvóta sinn undanfarin 10 ár:

Íslenskir sjómennFrívaktin fjallar um daglegt líf sjómanna og annarra sem starfa í

íslenskum sjávarútvegi. Þar má finna viðtal við gamalreyndan

stýrimann og reynsluakstur á

tveimur nýjum sportbílum.

ábyrgð5ára*

ábyrgð5ára*

Þú getur treyst þeim upplýsingum sem berast frá nýja SS4 nemanum frá Scanmar.

SS4 getur unnið á sama tíma í senn sem:• Aflanemi - hitanemi - hallanemi (pits og roll)• Dýpisnemi - hitanemi - hallanemi (pits og roll)

Scanmar búnaður er þekktur fyrir áreiðanleika, endingu og lágabilanatíðni sem á sér ekki hliðstæðu.

Ný rafhlöðutækni - allt að tveggjamánaða ending á rafhlöðuNýr SS4 frá Scanmar!

Grandagarði 1a • 101 Reykjavík • Sími: 551 3300 / 691 4005Netfang: scanmar@scanmar.is • www.scanmar.no*12 mánaða ábyrgðartími á rafhlöðu

Nýr SS4 frá Scanmar! Ný rafhlöðutækni - allt að tveggjamánaða ending á rafhlöðu

»Axel Jónsson.

»Japanir stunduðu tilraunaveiðar á túnfiski innan íslensku lögsögunnar í samvinnu við Hafrannsóknastofnunina í kringum síðustu aldamót. Aflinn var misjafn og túnfiskurinn hvarf úr lögsögunni upp úr aldamótunum.

Enn hangir yfir íslenskum sjávarútvegi sama óvissan og ver-ið hefur á valdatíma núverandi ríkisstjórnar. Hún hefur gert margar tilraunir til að uppfylla kosningaloforð um gjörbreyt-ingu á kvótakerfinu, en ekkert gengið. Það er eðlilegt. Loforðin

voru óraunhæf, voru órökstudd og illa grunduð, en skiluðu samt vænt-anlega einhverjum atkvæðum. Ríkisstjórnin hafnaði svo að auki þeirri sátt, sem náðist í starfshópi, sem hún skipaði sjálf til að móta línurnar í fiskiveiðistjórn framtíðarinnar.

Þær tilraunir til breytinga sem hingað til hafa verið gerðar hafa ver-ið illa undirbúnar og mætt mikilli andstöðu. Það sást glögglega í mati þeirra sérfræðinga sem stjórnvöld fengu sjálf til að meta áhrif frum-varpanna, að ekki sé talað um athugasemdir úr greininni sjálfri og frá sjávarbyggðum landsins. Tilraunirnar hafa allar miðað að því að rýra afkomu og starfsskilyrði sjávarútvegsins og færa ríkissjóði tekjur til að uppfylla önnur kosningaloforð. Það tókst að miklu leyti með veiði-gjaldafrumvarpinu. Þannig telja stjórnvöld sig væntanlega hafa slegið tvær flugur í einu höggi.

Ríkisstjórninni er vandi á höndum. Hún á bágt með að fara með svik-in loforð inn í næstu kosningar og hún á jafnerfitt með að fara í þær kosningar með löggjöf í andstöðu við sjávarbyggðir landsins og for-ystu langflestra hagsmunaaðila í sjávarútvegi. Frumvarpið frá í vetur dagaði uppi og flytja verður nýtt frumvarp á næsta þingi, sem mun á haustmánuðum snúast að mestu um fjárlög. Eftir það mun komandi kosningabarátta ráða ferðinni með nýjum kosningaloforðum allra flokka. Það eru því hverfandi líkur á því að nýtt frumvarp um stjórn fiskveiða, hvernig sem það verður unnið og lagt fram, fái afgreiðslu á næsta þingi. Sjávarútvegurinn verður því væntanlega á „uppboði“ í næstu kosningum. Hver býður best, og hvað er eiginlega best? Kannski það sem líklegast til vinsælda á kjördag?

Umræðan um sjávarútveginn undanfarin ár hefur ekki verið málefna-leg. Hún hefur einkennst af upphrópunum og ásökunum í garð þeirra sem stunda sjávarútveg og fara þar að settum lögum og reglum. Hún hefur einnig einkennst af yfirgripsmikilli vanþekkingu á málefnum sjávarútvegsins. Það sýnir meðal annars yfirlýsing borgarstjórnar Reykjavíkur að sjávarútvegurinn í borginni skipti hana nánast engu máli og þá líklega ekki landið í heild heldur. Það er mál til komið að málefni sjávarútvegsins verði rædd án stór-yrða og ásakana á báða bóga. Rætt verði í einlægni hvernig sjávarútveg við viljum reka hér og menn taki höndum saman um að ná samkomulagi sem þjónar landi og þjóð umfram allt. Sjávarútvegurinn er fjöregg þjóðarinnar og á hvorki að vera leiksopp-ur pólitískra átaka né þröngra eiginhagsmuna. Hjörtur Gíslason

2 júlÍ 2012 útvegsblaðið

útvegsblaðiðÞ J ó n U S T U M I ð I L L S J á V A R ú T V E G S I n S

leiðari

Yfirgripsmikil vanþekking

„Grásleppuveiðin var almennt þokka-leg og þegar maður skoðar veiði á hvern dag þá var hún öllu meiri en í fyrra. Hins vegar kom upp sölutregða snemma á vertíðinni þegar kaup-endur vildu þrýsta verðin niður með því að bíða og halda að sér höndum. Verðið á þessari vertíð er því töluvert lægra en á síðustu,“ segir Örn Páls-son, framkvæmdastjóri Landssam-bands smábátaeigenda. Grásleppu-vertíðin hófst 15. mars. sl. og er nú við það að ljúka með veiðum í innan-verðum Breiðafirði.

Mest veiddist við norðurlandAð sögn Arnar verður heildarveið-in á vertíðinni þó meiri en á síðasta ári. „á síðustu vertíð endaði veiðin í 10.700 tunnum en nú í 12.000 tunn-um. Sú aukning náðist þrátt fyrir að bátum með grásleppuveiðileyfi hafi fækkað um 33, úr 369 niður í 336. Bátarnir máttu veiða í 50 veiðidaga og höfðu til þess 75 daga veiðitíma-bil sem þeir gátu valið úr. Í flestum tilvikum er komið með grásleppuna heila að landi þar sem hún er skorin eftir kúnstarinnar reglum, hrognin skilin frá og fiskurinn hreinsaður og frystur til útflutnings. Með þessu hafa tugir starfa skapast í landi og meira líf færst í vertíðina.“

Grásleppuveiðileyfum báta er skipt niður á sjö veiðisvæði og að sögn Arnar var besta veiðin á svæði E, sem nær frá Skagatá að Fonti á Langanesi, og þar á eftir á svæði D, sem nær frá Horni á Vestfjörðum að Skagatá. Veiðin var mjög góð á Mið-norðurlandi, út frá Eyjafirði og Skjálfanda og eins og undanfarin ár

voru flest leyfi gefin út á svæði E, eða þriðjungur af öllum leyfum.

Óvissa með næstu vertíð„Það sem af er vertíðinni, og það breytist nú ekki mikið hér eftir, hef-ur mestu verið landað í Stykkishólmi af þeim 48 stöðum sem tóku á móti grásleppu. Þar er þetta að nálgast jafngildi þúsund tunna, sem er örlít-ið meira en í fyrra. næst mesti aflinn kom til lands á Siglufirði, tæpar 800 tunnur, og þar á eftir koma Húsavík og Akranes með um 750 tunnur á höfn.

Hins vegar hefur ekki geng-ið nógu vel að selja hrognin. Hér á árum áður gerðist það oft að veiði-menn sátu uppi með óseld hrogn í lok vertíðar sem þeir gátu einungis selt með miklum afslætti ári síðar. Ég ætla þó að vona að það takist að selja það sem eftir er því mælingar Hafrannsóknastofnunarinnar í tog-ararallinu komu ekki nógu vel út. Því er mikil óvissa um næstu vertíð

og eins og staðan er núna þá mun-um við ekki geta veitt jafn mikið og á undanförnum árum.“

frysta og salta á RaufarhöfnG.P.G .Fiskverkun á Húsavík saltaði um 450 tunnur af hrognum og frysti 500 tonn af hveljum á vertíðinni. Að sögn Gunnlaugs Karls Hreinssonar, framkvæmdastjóra fyrirtækisins, færist það í vöxt að menn landi slepp-unni óskorinni, en fyrirtækið tekur hana inn bæði heila og skorna.

„Hveljan er fryst og hrognin sölt-uð á Raufarhöfn þar sem grásleppan skapaði 30 störf á tveggja mánaða tímabili. Við höfum náð að selja alla hveljuna en það hefur gengið hægar með hrognin vegna þrýstings kaup-enda í Evrópu á verðlækkanir. Mið-að við minni grásleppuveiði í nor-egi, Kanada og á Grænlandi hefði ég haldið að verðin myndu vera svipuð og í fyrra. En nú er verið að leita að nýjum kaupendum sem eru tilbúnir að borga sanngjarnt verð.“

Lægra verð fyrir grásleppuhrogn

Grásleppuveiði jókst frá síðustu vertíð og endaði í 12.000 tunnum:

Haraldur guðmundsson skrifar:haraldur@goggur.is

Útgefandi: Goggur ehf. kennitala: 610503-2680 Heimilisfang: Stórhöfða 25 110 Reykjavík Sími: 445 9000 Heimasíða: goggur.is netpóstur: goggur@goggur.is ritstjórar: Hjörtur Gíslason, Sigurjón M. Egilsson ábm. aðstoðarritsjóri: Haraldur Guðmundsson Höfundar efnis: Haraldur Guðmundsson, Geir A. Guðsteinsson, Karl Eskil Pálsson, Sigurjón M. Egilsson og fleiri. auglýsingar: hildur@goggur.is Sími: 899 9964 Prentun: Landsprent. Dreifing: útvegsblaðinu er dreift til allra áskrifenda Morgunblaðsins, útgerða, þjónustuaðila í sjávarútvegi og fiskvinnslustöðva.

StAðAn í AflA einStAkrA tegundA innAn kvótAnS:

»ufsin aflamark: 43.617n afli t/ aflamarks: 33.858

»karfin aflamark: 41.463n afli t/ aflamarks: 40.850

»Þorskurn aflamark: 143.354n afli t/ aflamarks: 131.476

»Ýsan aflamark: 38.990n afli t/ aflamarks: 38.990

91.7%

98.5%

77,6%

94,7%

kristinn Benediktsson, ljósmyndari og blaðamaður lést í sumar eftir erfið veik-indi rúmlega sextugur. Fullyrða má að fáir eða engir hafi lagt sig meira fram en hann til að skrá samtímasögu sjávarútvegsins í máli og myndum. Án framlags hans hefði sú saga verið mun fátæklegri en ella. Leiðir okkar kristins lágu fyrst saman á Morgunblaðinu þegar hann var fréttarit-ari þess í Grindavík. Ég hafði sjávarútveg-inn á minni könnu og ritstýrði sérblaði Morgunblaðsins, Úr verinu, meðan það kom út. Þar naut ég liðsinnis kristins í miklum mæli. Þeir voru fáir sem gáfu sér jafnmikinn tíma og þolinmæði til þess að taka myndir úti á sjó og skrá gang mála. Hann var vakinn og sofinn yfir verkefnum sínum og oftast hafði hann frumkvæðið. „Heyrðu,“ sagði hann kannski í símann. „vantar þig ekki góða um-fjöllun um bát með beitningarvél um borð, svona „majonesdollu“?“ Jú, það var fínt umfjöllunarefni

þegar stóru yfirbyggðu bátarnir í litla kerfinu ruddu sér til rúms. kristinn kláraði það auðvitað með sóma eins og allt annað, enda hafði hann yfirburða þekkingu á við-fangsefninu og gerði því góð skil, bæði í máli og myndum. í næstu viku var hann svo kannski kominn á frystiogara til að skrá gang mála og jafnvel farinn á loðnu í þeirri þriðju. kristinn vann verk sín vel og það var bæði lærdómsríkt og ánægjulegt að vinna með honum. Leiðir okkar lágu

einnig saman við skrif í sjómannadagsblað Grinda-víkur og fleiri slík blöð sem hann gaf út. Hann vand-aði til verka þar eins og annars staðar.

Ferill kristins sem ljósmyndari náði yfir nokkra áratugi mikilla breytinga og umbrota í sjávarútvegi. í myndum hans er því fólgin mikil saga atvinnu-hátta og mannlífs, sjómennsku og fiskvinnslu. Það hefur margur skilið minna eftir sig en hann.

Hjörtur Gíslason

Kristinn benediktsson kvaddur

»Það sem af er vertíðinni hefur mestu verið landað í Stykkishólmi af þeim 48 stöðum sem tóku á móti grásleppu.

Við bjóðum fyrirtækjum sérþekkingu

islandsbanki.is | Sími 440 4000

Við bjóðumgóða þjónustu

Okkar vinna snýst um að þín vinna gangi vel. Við leggjum okkur fram um að setja okkur vel inn í það sem þú ert að gera, og þó að við þekkjum kannski ekki viðfangsefnin í þínu starfi jafn vel og þú, þá vitum við hvað starfið gengur út á.

Starfsfólk Íslandsbanka býr yfir áratugareynslu í þjónustu við sjávarútveginn og hjá bankanum starfar stór hópur fólks með sérþekkingu á greininni. Þannig getum við ávallt tryggt fyrirtækjum í þessari undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar þá bankaþjónustu sem hún þarfnast.

Þekking sprettur af áhuga.

Hallgrímur Magnús Sigurjónsson hefur yfir 30 ára reynslu af sjávarútvegi og fjármögnun sjávarútvegs.

Magnús er útibússtjóri hjá Íslandsbanka.

4 júlÍ 2012 útvegsblaðið

„Sjávarútvegurinn hér á Horna-firði er grundvallaratvinnugrein og hryggjarstykki í efnahag héraðsins. Þar hefur verið mikil uppbygging á síðustu árum. útgerðin er fjölbreytt og það er líka mikill styrkur. Hér er verið að veiða og vinna fjölmargar tegundir, sem leiðir til þess að unnið er í fiskinum alla daga ársins að segja má. Það var ævintýri að fylgjast með þessu á síðasta sumri. Þá var unnið á fullu í makríl, síld og humri og verð-ur eins í sumar. Þetta er því mjög þýðingarmikið fyrir staðinn að út-gerðin standi á svo traustum fótum og er svona fjölbreytt,“ sagði Hjalti Þór Vignisson, bæjarstjóri Hafnar í Hornafirði, þegar útvegsblaðið heim-sótti hann í humarbæinn. Hann byrj-ar aðeins á sagnfræðinni í spjallinu okkar, en svo færum við okkur yfir í nútímann og veltum framtíðinni að-eins fyrir okkur líka.

„Í fortíðinni er ástæða fyrir því að Höfn er 1.600 manna byggð. Stað-urinn byrjaði að byggjast upp fyrir 115 árum í kringum verslun, en fer ekki að þróast að neinu marki fyrr en menn fara að stunda héðan útgerð og bygggja upp fiskvinnslu á staðn-um. Síðan verður sprenging í vext-inum hérna frá því um miðja síðustu öld og fram yfir 1970. Þá óx bærinn gríðarlega hratt og menn búa að því enn í dag.

Humarinn er ein af nokkrum teg-undum, sem eru mjög mikilvægar fyrir Hornafjörð. Hér er veiði á upp-sjávarfiski gríðarlega sterk og um-fangsmikil. Hún veitir fjölmörg störf bæði á landi og úti á sjó, en botn-fiskveiðar og –vinnsla eru einnig mjög mikilvægar. Þetta eru því þær þrjár megin stoðir sem standa und-ir útgerð og fiskvinnslu á staðnum. Það skiptir líka miklu máli að lang-stærstur hluti aflans er unninn hér, næstum 90% af aflanum kemur til vinnslu á Hornafirði og er unninn hér á staðnum. Þess vegna er vinnsl-an afskaplega mikilvæg. Hún hef-ur þróast mjög hratt á síðustu árum og menn hafa verið að vinna afurð-irnar meira og meira og auka þann-ig verðmæti þeirra. Þá hefur Skin-ney-Þinganes ásamt öðrum stofnað fyrirtæki, sem sér um sölu afurð-anna, þannig að stór hluti þeirra er seldur beint héðan frá Höfn til út-landa og skapar það einnig vinnu hér á Höfn. Framtíð uppsjávarveiða og vinnslu ræðst reyndar nokkuð af því að Grynnslin fyrir utan ós verði fær stærri skipum, en þau eru að verða takmarkandi þáttur í þróun útgerðar á Hornafirði.

vaxandi tengsl sjávarútvegs og ferðaþjónustuHumarinn er mjög sterk tegund hér og orðinn mikill hluti af ímynd Hafn-ar og svæðisins í heild. Þar er kom-ið inn í ferðaþjónustuna og tengsl hennar og sjávarútvegsins. Ég held að þau tengsl eigi eftir að vaxa. Hér á Höfn eru að spretta upp veitinga-staðir, sem eru mikið að bjóða upp á mat og afurðir úr héraði. Humarinn er þar mjög mikilvægur. Við höldum hér humarhátíð þar sem humarveisla er grunnurinn að góðri líðan hátíðar-gesta. Þeir geta borðað hann á mörg-um stöðum og á marga vegu. Þann-ig verður humarinn nokkurs konar tákn bæjarins.

Okkur langar líka til að gera sögu útgerðar og verslunar á staðnum betri skil. Við erum að færa gamla verslunarhúsið sem var byggt hérna 1897 aftur á sinn gamla stað. Þar setjum við upp sýningu næsta vor

um mannlíf og samspil manns og náttúru. Við höfum einnig áhuga á að byggja upp í samvinnu við aðila í sjávarútvegi sýningu um þróun út-gerðar og byggðar á Höfn í gömlu húsi sem Skinney-Þinganes á og stendur við Heppuna nálægt höfn-inni. Ég held að það geti orðið mjög skemmtilegt.“

skapa þarf sátt um atvinnugreininaSveitarfélagið er kannski með fleira fólk á launaskrá en sjávarútvegur-inn, en Skinney-Þinganes er lang-stærsta fyrirtækið á staðnum, sennilega með 100 manns á sjó og annað eins í landi. Það hlýtur að vera umhugsunarefni fyrir stjórn-endur bæjarfélags, sem er svona háð sjávarútvegi, þegar Alþingi ákveður mikla hækkun veiðigjalda. Er ekki svo?

„Það hefur verið mikil óvissa á undanförnum árum vegna umræðu um breytingar á fiskveiðistjórnun-arkerfinu. Bæjarstjórn Hornafjarð-ar hefur tekið þátt í þeirri umræðu

frá því þessar hugmyndirkomu fyrst fram og við höfum lagt áherslu á að skapa þyrfti sátt um þessa grund-vallaratvinnugrein, trausta umgjörð fyrir rekstur hennar. Við höfum tek-ið undir þær meginlínur sem komu fram í niðurstöðu sáttanefndarinn-ar um gerð nýtingarsamninga. Hóf-leg veiðigjöld og skýr endurnýjunar-ákvæði samninga, þannig að menn myndu mæta þessum sjónarmiðum um auðlindarrentuna og líka framtíð-arskipulag og trausta umgjörð. Þetta er nauðsynlegt til þess að menn ráð-ist í fjárfestingar og haldi áfram að leita leiða til að styrkja reksturinn og þannig það samfélag sem útgerðin og fiskvinnslan eru í raun órjúfan-legur hluti af.

Mér finnst umræðan um stjórn-un fiskveiða snúast um of um út-gerðina. Sjávarútvegurinn er auð-vitað miklu umfangsmeiri en bara veiðar. Keðjan sem er um að ræða frá því menn leggja úr höfn og fara á veiðar og þar til fiskurinn er kom-inn á disk neytenda í Evrópu og víð-ar er byggð á mörgum hlekkjum.

Umræðan um sjávarútveginn snýst hins vegar að allt of miklu leyti um aðeins einn hlekk í þessari keðju, sem eru veiðarnar en þá á eftir að vinna fiskinn, tryggja gæði hans og loks að selja hann. Þetta snýst allt saman um að vera með tryggt hráefni fyrir þá sölusamninga sem menn hafa gert, menn þurfa að taka þátt í þróun til að verða samkeppn-isfærir við aðrar matvörur og fisk frá öðrum þjóðum. Íslenskur sjáv-arútvegur býr því við mjög harða samkeppni á erlendum mörkuðum. Við þurfum auðvitað að horfa á þá hlið líka, þegar við erum að tala um sjávarútveg á Íslandi, ekki ein-göngu veiðarnar, segir Hjalti Þór og heldur áfram:

Mikil þekking og hugvit„Mikið hefur verið talað um vanda-mál varðandi nýliðun í sjávarút-vegi. Ég held að nýliðun felist í því, eins og við sjáum hér á Höfn, að við sjáum unga menn verða skipstjóra, við sjáum ungt fólk fara hér inn í vinnsluna með mjög mikla menntun að baki. Það er síðan að leiða þetta vinnsluferli sem sífellt skilar meiri verðmætum í þjóðarbúið með full-vinnslu afurða. Ég myndi segja að í því fælist umtalsverð nýliðun. Það, að byggja upp sjávarútveg, sem veit-ir ungu fólki vinnu, held ég að sé gríð-arlega mikilvægt og menn ættu að reyna að draga það meira fram í um-ræðunni hvernig í rauninni útgerðin

og sjávarútvegurinn eru að breytast úr því að vera frumframleiðslugrein í hátækni matvælaiðnað.

Þegar maður gengur hér í gegnum verksmiðju Skinneyjar-Þinganess sér maður að baki henni býr geysi-lega mikið hugvit og þekking á mat-vörunni og í raun og veru öllu þessu ferli sem þarf að vera öruggt til þess að matvaran sem endar á diski úti í Evrópu sé ekki bara bragðgóð heldur líka samkeppnisfær við aðrar afurðir.

Ég held að allir geri sér grein fyr-ir því að hækkun á veiðigjöldum sé réttlætanleg, en ekkert í líkingu við það, sem farið var af stað með. End-urskoðendur okkar komust að því að um væri að ræða sjöföldun gjalda frá því sem nú er. núna er verið að tala um að þetta endi sennilega í fjór-fjöldun sem ekki er hægt að fall-ast á að sé hófleg hækkun að mínu mati. Hvað sem mönnum finnst um það, er óvissunni til framtíðar ekkert létt. Það er ekki búið að klára ramma-löggjöfina um fiskveiðistjórnina og þessi ákvörðun um veiðigjaldið gildir aðeins næsta fiskveiðiár. Hvað tekur við er í algjörri óvissu og það er því mjög óþægilegt að ekki skuli hafa tekist að ljúka báðum þessum frum-vörpum í einhverri sátt. Ég tek undir það sem margir hafa sagt og meira að segja sjávarútvegsráðherra sjálf-ur að hráefnið í sáttina er til. Menn þurfa hins vegar að vera tilbúnir til að ganga að sáttinni,“ segir Hjalti Þór Vignisson.

Hjörtur gíslason skrifar:hjortur@goggur.is

Humarinn er tákn bæjarinsHumar, uppsjávarfiskur og botnfiskur eru meginstoðir sjávarútvegsins á Höfn í Hornafirði:

»töluverður fjöldi unglinga fær vinnu við humarinn hjá Skinney-Þinganesi á sumrin og skiptir það miklu fyrir atvinnulífið á staðnum

»Hjalti Þór vignisson bæjarstjóri á Höfn segir sjávarútveginn hryggjarstykkið í atvinnulífi bæjarins.

Hófleg veiðigjöld og skýr endurnýjunarákvæði samn-inga, þannig að menn myndu mæta þessum sjónarmiðum um auðlindarrentuna og líka framtíðarskipulag og trausta umgjörð. Þetta er nauðsynlegt til þess að menn ráðist í fjárfestingar og haldi áfram að leita leiða til að styrkja rekst-urinn og þannig það samfélag sem útgerðin og fiskvinnslan eru í raun órjúfanlegur hluti af.

Hjörtur gíslason skrifar:hjortur@goggur.is

Humar, uppsjávarfiskur og botnfiskur eru meginstoðir sjávarútvegsins á Höfn í Hornafirði:

útvegsblaðið júlÍ 2012 5

Stór og fínn humarÁhöfnin á Sigurði Ólafssyni slítur humar úti á sjó fyrir veitingahúsin á Höfn í Hornafirði:

Sigurður ólafsson, skipstjóri á Sig-urði ólafssyni var kominn í frí eft-ir humarvertíð, þegar útvegsblað-ið spjallaði við hann um borð. „Við erum komnir í sumarfrí og erum að laga ýmislegt smávegis eins og geng-ur og gerist. Við förum svo í slipp um miðjan ágúst og byrjum aftur um fiskveiðiáramótin í haust. Við erum búnir með allan kvóta núna,“ segir Sigurður. Báturinn heitir eftir langafa Sigurðar, sem var þekktur sjósóknari á Hornafirði á sínum tíma. útgerðin ber sama nafn og hefur verið í eigu fjölskyldunnar að einum þriðja um langt árabil. Faðir Sigurðar, óli Björn Þorbjörnsson, er framkvædastjóri og er auk þess með skipið á móti synin-um. Róið er á hefðbundin mið þeirra Hornfirðinga og sótt í þorsk á vetrum og humar á sumrum.

Mikið af fiski með humrinum„Við erum með milli 18 og 19 tonna kvóta í humrinum miðað við hala upp úr sjó, eða um 65 tonn af heilu. Við löndum humrinum að mestu leyti heilum en höfum einnig verið að slíta úti á sjó fyrir veitingastaðina tvo hér, sem kaupa beint af okkur. Það eru Humarhöfnin og Pakkhúsið. Heila humarinn seljum við til vinnslu í Sandgerði, þar sem hann er frystur til útflutnings.

Við byrjuðum á humrinum um miðjan apríl og það gekk mjög vel. Við vorum reyndar í svolitlum vandræð-um framan af vertíð, því það var svo svakalega mikill fiskur með humrin-um, mikill fiskur á humarsvæðunum langt frameftir vertíð. Það setti okk-ur svolítið í vanda, en það var þrátt fyrir það ágætis humarveiði. Þetta var óvenjulega mikið. Oft er svolít-ið rjátl af fiski, en ekki eins og núna þegar við vorum að fá fleiri fleiri tonn í holi í dýpunum og óvenjulega mik-ið af þorski. Það er kannski reyndar bara í eðlilegu framhaldi af netaver-tíðinni í vetur, en þá var mjög mikið af þorski á slóðinni.

Humarinn hefur verið mjög góður, stór og fínn að langmestu leyti. Við byrjuðum í austurdýpunum, Lóns-dýpi og Hornafjarðardýpi, en þau dýpi voru ekki að gefa af sér eins og

undanfarin ár. Það var ágætt alveg fyrst en síðan dró úr veiðinni. Við vorum því komnir óvenju snemma vestur í Meðallandsbugt, fyrir miðj-an maí og vorum þar síðan þar til við lukum veiðum. Þar var góður humar og ágæt veiði og minna af fiski með.

Verðið á humrinum er alveg ágætt. Við erum sáttir við verðið sem við erum að fá og þénustan er allt í lagi þegar verið er að, en við vorum komnir í sumarfrí um miðjan júní. Humarúthaldið er því ekkert langt hjá okkur á vorin, ekki nema tveir mánuðir. Annars erum við á þorska-netum á veturna en við höfum líka verið aðeins á humri á haustin, í sept-ember og október. Það hefur kom-ið mjög vel út. Veiðin er ekkert sér-staklega mikil en humarinn er stór og góður og sterkur í skelinni. Meðafla-blandið er líka oft mjög gott og þetta hefur komið mjög vel út. Við höfum svo verið á fiskitrolli í nóvember og desember og lokum árinu þannig. Við höfum verið að leggja okkur eft-ir skötusel í fiskitrollið á haustin, en í vor og síðastliðið haust hefur verið mikið minna um skötusel en undan-farin ár. Það er eins og hann hafi eitt-hvað fært sig upp úr dýpunum og á grynnra vatn og kannski að ein-hverju leyti vestur með landinu og vesturfyrir það. Hann er farinn að veiðast í nokkuð miklum mæli nú á stöðum þar sem ekkert hefur verið að fást af honum á árum áður.“

allur fiskur fer á markaðEruð þið með sæmilegan þorskkvóta?

„nei, hann mætti nú alveg vera svolítið meiri og er í raun of lítill fyr-ir svona skip. Þetta hangir í lagi en

mætti að ósekju vera meira. Það verður reyndar smáaukning á leyfi-legum heildarafla í haust. Vonandi kemur það til að skila sér að ein-hverju leyti til okkar þar sem fyrir-huguð breyting á lögum um stjórn fiskveiða náði ekki fram að ganga. Hefði það gerst, hefði ekkert af aukn-ingunni komið til okkar, þrátt fyr-ir að við höfum orðið að taka á okk-ur niðurskurðinn undanfarin ár. Við erum svo sannarlega ekki sáttir við við þær breytingar, sem búið er að gera með hækkuninni á veiðigjald-inu og verið er að reyna að gera á stjórn fiskveiða. Gjaldið er örugg-lega allt of hátt. Svo er veiðistjórnun-in framundan í algjörri óvissu. Það er verið að tala um þessa pottavæð-ingu, sem síðan á að vera á sjálfdæmi ráðherra hvernig eigi að nýta. Mjög óljóst hvernig og eftir hvaða reglum úthlutað verður úr pottunum. Ég sé í sjálfu sér ekki hvernig það á að ganga upp. Finnist mönnum mikið óréttlæti í því fólgið að þeir, sem nú eru með veiðiheimildirnar, haldi þeim áfram, veit ég ekki hversu mikið réttlæti felst í því að taka þær af þeim til að láta einhverja aðra hafa þær. Margir þeirra, sem nú gera tilkall til þess að heimildirnar verði af okkur teknar og færðar þeim, eru menn sem eru bún-ir að selja frá sér þær heimildir, sem þeir áður höfðu, einu sinni og jafn-vel tvisvar. Það er verið að agnúast út í þá, sem hafa verið að vinna inn-an þessa kerfis og eftir þeim reglum og skorðum, sem það setur mönnum, síðustu 20 til 30 árin. Þeir eru úthróp-aðir sem villimenn og glæpamenn en kannski ekki hinir, sem eru búnir að spila á kerfið sjálfum sér til hagsbóta.

Þetta er svolítið eins og þegar verið að skamma þá í skólanum sem mæta fyrir þá sem ekki mæta.“

verður að vera sveigjanleiki í kerfinuEruð þið eitthvað á leigumarkaðnum?„Við hvorki leigjum frá okkur heim-ildir né til okkar, nema smávegis till að skipta á tegundum. Látum til dæmis frá okkur ýsu og ufsa fyrir þorsk til þess að heimildirnar henti okkur betur hverju sinni. Það verð-ur að vera sveigjanleiki í kerfinu til þess að menn geti skiptst á fiskiteg-undum. Til dæmis hefur verið mjög lítil ýsuveiði hjá okkur, en þeim mun

meira af þorski. Þess vegna hafa bátar héðan verið að leita eftir því að skipta við báta fyrir norðan, láta frá sér ýsu fyrir þorsk. Annars þyrftum við að fara norðurfyrir til að ná í okk-ar ýsu og þeir suðurfyrir til að sækja þorskinn sinn. Allir sjá hve vitlaust það væri. Það er mjög breytilegt eftir árum hvernig fiskurinn gefur sig og því verður að vera þessi sveigjanleiki að menn geti skiptst á tegundum. Þannig verður útgerðin hagkvæmari og menn geta þegar þannig á stend-ur á lagað aflaheimildir sínar að þeim aðstæðum sem eru á heimaslóðinni hverju sinni,“ segir Sigurður ólafs-son.

»Skipstjórinn heitir Sigurður ólafsson en bæði hann og báturinn heita eftir langafa Sigurðar, þekktum sjósóknara á Hornafirði.

»Sigurður ólafsson Sf var smíðaður 1960 í noregi, en hefur síðan verið lengdur og yfirbyggður og skipt um vél í honum.

SIGURÐUR ÓLAFSSON EHF

Skinney-Þinganes er burðarás í hornfirsku atvinnulífi. Langstærsti atvinnurekandinn með vel yfir 200 manns í vinnu á háannatíma yfir sumarið. Fyrirtækið byggir á göml-um traustum stoðum, sem rekja má

langt aftur í tímann. Segja má að út-gerðarsaga Hornafjarðar síðan um miðja síðustu öld sé þar samtvinn-uð. Fjölbreytt útgerð og vinnsla heldur uppi stöðugri vinnu allt árið um kring. Mestu máli skiptir þar sú stefna stjórnenda félagsins, að nýta aflaheimildir sínar til vinnslu í heimahöfn.

Ég hafði hringt á undan mér í stjórnarformanninn, Gunnar ás-geirsson, og beðið um að fá að heim-sækja fyrirtækið. Það var velkom-ið, en hann sagðist ekki hafa mikið að segja og vildi helst að garnirnar yrðu raktar úr einhverjum öðrum. Framkvæmdastjórinn, Aðalsteinn Ingólfsson, var heldur ekkert upp-rifinn, en skammaði mig smávegis fyrir að mæta ekki til Hafnar fyrr en að áliðinni humarhátíð. Miklu skemmtilegra væri að vera á hátíð-inni en tala við sig. Að lokinni hum-arhátíð mætti ég þó á skrifstofu félagsins við höfnina. Stóru upp-sjávarskipin voru í höfn, en önnur skip á sjó. Verið var að vinna hum-ar og salta þorsk. Gunnar tók á móti mér og við settumst inn á skrifstof-una hjá Aðalsteini. Þar byrjaði ég að rekja garnirnar úr þeim félögum;

fremur nýlegur flotiSkinney-Þinganes gerir út sjö skip, tvö uppsjávarskip, tvo báta sem stunda humarveiðar, einn á drag-nót, einn á rækju og einn á fiskitrolli eins og mynstrið er núna. Makríl-vertíðin og norsk-íslenska síldin er byrjuð og eru stóru skipin tvö, Jóna Eðvalds og ásgrímur Halldórsson á þeim veiðum. Hinir fimm bátarn-ir eru líka með makrílkvóta og fara á hann til skiptis. Í haust tekur ís-lenska síldin við hjá stóru skipun-um, bátarnir verða þá áfram á humri og fiskitrolli. á vetrarvertíð eru þrír bátar á netum, stóru skipin fara að öllum líkindum á loðnu og svo byrjar hringurinn aftur.

Skipafloti Skinneyjar-Þinganess er fremur nýlegur miðað við meðal-talið í flotanum. Elsta skipið er frá 1975 og næst elsta frá 1991. Eitt er frá 2000, tvö 2001 og tvö 2009, „og nú er ekkert á teikniborðinu hjá okkur,“ segir Gunnar. „Við þessar að-stæður eru menn ekki að fara í nein-ar nýfjárfestingar, hvorki á landi, né á sjó,“ segir hann og höfðar til mikill-ar hækkunar á veiðigjaldi og óvissu

um framtíð stjórnunar fiskveiða. Við komum að því betur síðar.

uppsjávarfiskurinn skilar mestu„Stærsti þátturinn í vinnslunni er saltfiskur, uppsjávarfiskur og hum-ar auk fiskimjölsverksmiðjunnar, sem tekur það af uppsjávarfiskinum, sem ekki hentar til vinnslu til mann-eldis og fellur til við flökun og fryst-ingu. Í uppsjávarfiskinum er fyrir-tækið með heimildir í síld, makríl og loðnu. Allar afurðir eru unnar í landi. Með aukinni vinnslu til manneldis og þar með aukinni verðmætasköp-un hefur uppsjávarfiskurinn orðið stærsti þátturinn í tekjuöflun fyrir-tækisins. áður skilaði saltfiskurinn mestu tekjunum. Uppsjávarfiskur-inn er unninn í nánast sjálfvirkri verksmiðju þar sem mannshönd-in kemur hvergi nálægt. Fiskurinn kemur ferskur inn á öðrum end-anum og frystur og pakkaður út á hinum. Vinnan við verksmiðjuna er fyrst og fremst einskonar eftirlits-störf.

Loðnan er öll heilfryst en makríll og síld bæði heilfryst, hausskorin og

flökuð. Afköstin á sólarhring eru um 400 tonn af afurðum. Það sem flokk-ast frá og afskurður vegna flökunar fer í fiskimjölsverksmiðjuna. All-ur þorskur og stærri ufsi, langa og keila er flatt og saltað. Við erum svo með lítilsháttar bolfiskfrystingu og annað fer á fiskmarkað. Við leggjum áherslu á að vinna hér á staðnum úr þeim aflaheimildum sem við höf-um,“ segir Aðalsteinn.

Yfir 200 manns í vinnuHvernig er úthaldið?

„Við erum í raun og veru á ver-tíðum allt árið,“ segir hann. Ef við byrjum frá áramótum þá er loðnu-vertíð að byrja og svo netavertíðin. Humarinn byrjaði um mánaðamót-in mars-apríl núna og svo kemur makríll og norsk-íslensk síld og um haustið er komið að íslensku sum-argotssíldinni. Þannig má segja að við séum með einar sex vertíð-ar yfir árið. Það er alltaf vertíð hjá okkur og full vinna. Humarvinnslan er mannaflafrekust hjá okkur. Við leggjum áherslu á að vinna humar-inn heilan til frystingar og þar hef-ur orðið minnst framþróun í vélvæð-ingu. Mest allt er unnið í höndunum og það er í raun og veru bara gott að geta boðið unglingunum sumar-vinnu með þessum hætti.“

Sumarið er sá tími sem flestir eru í vinnu hjá Skinney-Þinganesi, því þá er humarvinnslan í hámarki auk vinnslu á makríl og síld og bolfisk-söltunar. Þá eru 220 til 230 manns í vinnu alls. Ráðnir eru um 60 ung-lingar til humarvinnslunnar á hverju sumri og næst að ráða stóran hluta þeirra, sem sækja um.

„Við erum farnir að stilla betur saman veiðar og vinnslu í humrinum en var áður,“ segir Gunnar. „Við erum komnir með betri skip, þau færa sig yfir á suðvestursvæðið þegar hum-arveiðin minnkar hérna fyrir aust-an. Þannig höldum við upp jafnari vinnslu og það munar miklu, en ver-tíðin stendur alveg fram í nóvember.

6 júlÍ 2012 útvegsblaðið

www.isfell.is

HandfæravörurÍsfell býður fjölbreytt úrval gæðavöru fyrir handfæraveiðarnar:

Demparar, girni, gúmmí, nælur með sigurnagla, krókar, sigurnaglar, sökkur og statíf

Starfsstöðvar Ísfells og Ísnets:• Ísnet Þorlákshöfn - Óseyrarbraut 28• Ísnet Vestmannaeyjar - Flötum 19• Ísnet Húsavík - Barðahúsi• Ísnet Akureyri - Oddeyrartangi• Ísnet Sauðárkrókur - Háeyri 1• Ísfell / Ísnet Hafnarfjörður - Óseyrarbraut 28 • 220 Hafnarfjörður • Sími 5200 500 • isfell@isfell.is

Hjörtur gíslason skrifar:hjortur@goggur.is

Sex vertíðar á áriSkinney-Þinganes vinnur úr mestu af aflaheimildum sínum í heimahöfn og heldur uppi stöðugri vinnslu allt árið:

»Stjórnendur Skinneyjar-Þinganess, gunnar Ásgeirs-son, stjórnarformaður, og Aðalsteinn ingólfsson, framkvæmdastjóri, eru ekki sáttir við það umhverfi sem núverandi stjórnvöld eru að skapa sjávarútveginum og segja umræðu um atvinnu-greinina á lágu plani.

»Saltfiskurinn er ein af þremur meginstoðum félagsins og hefur verið svo um árabil.

Skinney-Þinganes vinnur úr mestu af aflaheimildum sínum í heimahöfn og heldur uppi stöðugri vinnslu allt árið:

Bátarnir eru yfirleitt farnir á vest-ursvæðið eftir sjómannadaginn, en undanfarin ár hefur mikil fiskigengd í dýpunum verið að gera okkur erfitt fyrir. Bátarnir hafa verið að fá mik-ið af þorski í humartrollið. Við viljum heldur taka þorskinn okkar í önnur veiðarfæri, enda fer þetta ekki vel saman.

nú erum við með eitt skip á rækju. Minni togskipin fá upphafs-kvóta í makrílnum, 113 tonn hvert, og verða að veiða hann, annars fell-ur hann niður eða verður endur-úthlutað innan sama skipaflokks. Heimildirnar má ekki færa yfir á stærri skipin. Þetta skip tekur því makrílkvótann sinn fyrst og fer síð-an á humar til að leysa þau skip af meðan þau fara a makríl.

Þetta er ólánsskipulag að mega ekki færa heimildirnar af smærri skipunum yfir á þau stærri, sem hafa allan búnað til að stunda þess-ar veiðar, öflugri veiðarfæri og góða kælingu, sem er ekki til stað-ar í minni skipunum. Við þurfum að leggja í umtalsverðan kostnað, tíma og fyrirhöfn með því að vera að beita minni skipunum til að taka afla, sem þau stærri geta tekið í einu holi og skilað betra hráefni í land. Þetta er náttúrulega ekkert ann-að en óhagræði. Það er svo sannar-lega ekki verið að stjórna veiðunum út frá arðsemi, þetta er bara sóun,“ segir Gunnar.

Pólitísk óvissaÞað er mikið framleitt, hvernig gengur að selja afurðirnar?

„Markaðir fyrir makrílinn eru þyngri en á síðasta ári, en síldar-markaðir heldur líflegri. Samdráttur í veiðiheimildum á norsk-íslensku síldinni ræður þar einhverju, en kvótinn á íslensku sumargotssíld-inni verður á hinn bóginn væntan-lega aukinn í haust. Fyrirtækið er með tæp 19% veiðiheimilda í ís-lensku síldinni og því mikilvægt að síldarstofninn sé að ná sér á strik á ný eftir sýkingu undanfarin ár. ágætlega gengur að selja aðrar af-urðir félagsins.“

Og þá er komið að fiskveiðistjór-nun og pólitík.

„Horfurnar hvað varðar aflaheim-ildir og markaði eru í sjálfu sér góðar en pólitísk óvissa er mikil og reynd-ar meiri en nóg til að eyðileggja allt hitt. Framtíðin í makrílnum er alveg óskrifað blað, bæði hvað varðar afla-heimildir og fiskveiðistjórnun. Þetta eru bara skemmdarverk sem núver-andi ríkisstjórn hefur verið að vinna á fiskveiðistjórnun hér við land,“ segir Aðalsteinn um veiðigjaldalög-in. Frumvarpið um stjórnun fisk-veiða er í raun dottið út og það þarf að flytja á ný, þar sem ekki náðist að ljúka afgreiðslu þess á þinginu sem lauk í júní. Því verður að leggja það fram að nýju.“

„Það hangir yfir“ segir Gunnar, „og enginn veitt enn hvernig það verður á endanum. óvissunni er ekki eytt. Það er allt gert til að vinna gegn sjávarútveginum af núverandi stjórnvöldum. Hvers vegna er ekki gott að vita, en með þessum aðgerð-um er í raun ekki bara verið að vinna gegn atvinnugreininni heldur öllum

hagsmunum lands og þjóðar. Þetta snýst ekki bara um sjávarútveg, heldur miklu meira, því stór hluti þjóðarinnar á allt sitt undir því að hann gangi vel.“

umræða á lágu plani Framsalið, segja þeir, er grundvöllur-inn að kvótakerfinu og hagkvæmni í veiðum. Það verður að vera svigrúm til skipta á tegundum og tilfærslu milli tegunda.

En hvað með þessa stöðugu um-ræðu um sægreifana sem nenna ekki veiða fiskinn sjálfir og leigja hann frá sér og lifa svo í vellysting-um í útlöndum? Er hún bara bull?

„Þetta er bara 15 til 20 ára gömul umræða, sem á sér enga stoð leng-ur. Einhvern veginn lifir hún ennþá þó raunveruleikinn sé allt annar. Ég á alla vega eftir að komast til Kanar-íeyja eins og hinir meintu sægreifar. Okkar viðskipti með aflamark snú-ast um það að auka hagræði við út-gerðina með eðlilegum skiptum á tegundum,“ segir Gunnar.

Og Aðalsteinn heldur áfram: „Vandamálið með þessa umræðu er einnig að það er alltaf verið að djöflast á þeim sem eru eftir í grein-inni og fara þar að settum lögum og reglum vegna þeirra sem hafa farið út og selt sínar heimildir. Þegar ver-ið er að selja kvóta verður kaupand-inn skúrkurinn fyrir það, en ekki sá sem selur heimildirnar. Umræðan er

föst í því fari, hún er sérstök og mjög leiðinleg. Það er eins og menn kom-ist ekki upp úr þessu fari og ræði málefni sjávarútvegsins á eðlilegan hátt.

Strandveiðin og allt þetta potta-dót er sama sóunin og veiðistýr-ingin á makrílnum. Það er til nóg af skipum og bátum til að nýta þær heimildir sem fyrir eru og verða í nánustu framtíð. Það er í raun eng-in glóra í því að vera að takmarka aflaheimildir þeirra sem fyrir eru og færa til annarra og fjölga þannig þeim sem fiskinn veiða með tilheyr-andi óhagræði og verðmætasóun. Svo er það náttúrulega ljóst að allur skattur á sjávarútveginn er lands-byggðarskattur, sérstaklega eftir yfirlýsingar borgarstjórnar Reykja-víkur þess efnis að sjávarútvegur þar sé svo lítill að hann skipti engu máli. Það er enn eitt dæmið um það hvað umræðan um þessi mál er á lágu plani. Því miður sitjum við uppi með þetta.“

Með þessi skilaboð til þjóðarinn-ar á segulbandinu skoða ég starf-semina í vinnslunni, en nú er verið að salta þorsk og vinna humar. Upp-sjárvarverksmiðjan bíður verkefna við vinnslu á makríl og síld. Hér fer ekki á milli mála að mikil verðmæti eru sköpuð og vel er staði að verki. Maður veltir því fyrir sér af mikilli alvöru hver framþróunin í sjávarút-veginum verður.

útvegsblaðið júlÍ 2012 7

Ef við byrjum frá ára-mótum þá er loðnuvertíð að byrja og svo netavertíðin. Humarinn byrjaði um mánaðamótin mars-apríl núna og svo kemur makríll og norsk-íslensk síld og um haustið er komið að íslensku sumargotssíldinni. Þannig má segja að við séum með einar sex vertíðar yfir árið.

»um 60 ungmenni fá vinnu við humarvinnsluna í sumar, en við hana er hlutfallslega mest mannaflaþörf.

»Ásgrímur Halldórsson Sf er glæsilegt uppsjávarskip, sem um þessar mundir er á veiðum á makríl. Aflanum er landað til vinnslu í heimahöfn.

kaupmaðurinn Sigurður tómas Garðarsson hefur síðastliðin átta ár selt íslenskar matvörur af ýmsu tagi í matvælamarkaði Deplu í kolaportinu. Depla er sérstaklega þekkt fyrir úrvals harðfisk, reyktan og grafinn lax og hrossakjöt af ýmsu tagi. Blaðamaður Út-vegsblaðsins hafði heyrt að Sigurður væri landsfrægur í „brans-anum“ en sjálfur vildi hann ekkert kannast við það.

Heillandi tækifæri„Ég tók við markaðnum í október 2004 en hef verið viðriðinn sjávarútveg frá unglingsárum. Faðir minn var skipstjóri og út-vegsbóndi og við vorum að veiða og verka fisk hér á árum áður,“ segir Sigurður en bætir því við að hann hafi sjálfur aldrei verið mikið á sjó. „Ég hef meira verið í landi að sinna úrvinnslu á fisk-inum.“

Áður en Sigurður tók við Deplu í kolaportinu hafði hann meðal annars rekið pylsuvagn í Skeifunni og unnið í Bandaríkjunum við sölu á fiski. „Síðan bauðst mér að kaupa þennan bás í kolaportinu og mér fannst það heillandi tækifæri af einhverri ástæðu. í dag er markaðurinn mitt lifibrauð og ég er mjög ánægður hérna,“ segir hann.

Básinn sem Sigurður hefur undir starfsemi sína var áður rekinn af Skarphéðni Össurarsyni, föður Össurar Skarphéðinssonar, ut-anríkisráðherra, en hann byrjaði að selja fiskafurðir undir nafninu Depla. „Ég er stoltur af þeirri staðreynd og hef reynt að halda uppi merki gamla mannsins. Hann var þarna í mörg ár að selja reyktan fisk og ýmsan íslenskan mat. nafnið Depla kemur frá honum en það hefur ýmsar þýðingar og getur verið notað um smálúðu, smá-silung og annan lítinn fisk. Það er því kjörið fyrir lítinn sjálfstæð-an sölubás eins og markaðinn minn.“

Spurður um vöruúrvalið segir Sigurður að það hafi aukist lít-illega á þessum átta árum. Hann selur meðal annars margar teg-undir af ferskum og reyktum fiski, þar á meðal ýsu, þorsk og lax, og ýmsar gerðir af síld. „Svo er ég með harðfisk, hvalkjöt og gott úrval af hrossaafurðum eins og saltkjöti og bjúgum. Ég er einnig með ýmsar árstíðabundnar vörur eins og bjargfuglsegg og þorra-mat. Þessar vörur koma úr öllum landshlutum; frá vestfjörðum, norðurlandi, austfjörðum og Suðurnesjum.“

Sigurður segir að harðfiskurinn sé vinsælastur og að þar á eft-ir komi hrossakjötið og reykti laxinn. Hann segist þó aldrei hafa skoðað magntölurnar ofan í kjölinn.

„nýtt hrefnukjöt er nú stór liður í sölunni og síðan er alltaf nóg að gera þegar sláturtíðin byrjar og við fáum nýtt slátur, lifur, hjörtu og allt annað sem henni fylgir.“

aðspurður um hvort hann hafi íhugað að stækka við sig segist Sigurður lítið hafa hugsað út í það og bætir við að honum líði vel í kolaportinu.

fjölbreyttur hópur af viðskiptavinum„Það er skemmtilega fjölbreyttur hópur af fólki frá ólíkum löndum sem býr hér í reykjavík og því fæ ég viðskiptavini með mismun-andi matarvenjur. Fyrir utan þá sem koma hingað að kaupa hefð-bundinn íslenskan mat fæ ég einnig fyrirspurnir um ýmsa hluti sem við íslendingar nýtum ekki í miklum mæli. Ég hef til dæm-is selt uxahala í nokkur ár og virðist aldrei vera með nóg af þeim því þeir eru yfirleitt búnir á laugardagseftirmiðdegi. Síðan sel ég einnig töluvert af svínaskinnum, eyrum, hjörtu og tungum og álíka afurðir af nautum. Ég veit svo sem ekki hvað þetta er notað í en eftirspurnin eftir þessum vörum er töluverð. En fiskafurðirnar eru hins vegar alltaf stærsti hlutinn af því sem við erum að selja.“

Einhver sagði mér að þú værir landsfrægur í þessum „bransa“, er það rétt?

„nei, ég er nú ekkert frægur nema þá af endemum ef eitthvað er,“ segir Sigurður hlédrægur og hlær. „En við erum tveir með bása þarna sem taka meira pláss en aðrir og því er kannski meira umtal í kringum okkur.“

» haraldur@goggur.is

Sigurður tómas Garðarsson, kaupmaður í matvælamarkaðnum Deplu í Kolaportinu:

Harðfiskurinn vinsælastur

»Sigurður hefur rekið matvælamarkaðinn deplu í átta ár.

Hann syndir með túnfiskum, hann veiðir þá, gefur þeim að éta og selur þá svo. Þetta gerir hann í Króatíu og hefur gert í þrjú ár. Þetta er Horn-firðingurinn, skipstjórinn og tún-fiskbóndinn Axel Jónsson, en hann er framkvæmdastjóri Kali Tuna við Adríahafið. Þar gera menn tiltölulega fáa fiska að miklum verðmætum. Veiða lifandi túnfisk, tífalda þyngd-ina í eldiskvíum á 30 mánuðum og selja síðan til Japans.

Kali Tuna er á Uglia-eyju við Adríahafið í Króatíu og er í eigu fyrir-tækisins Umami Seafood sem er með höfuðstöðvar í San Diego í Banda-ríkjunum. Það á að auki fyrirtækið Baja í Ensenada í Mexíkó, sem einnig elur túnfisk. Skrifstofurnar eru í San Diego, en eldið á hinum tveimur stöð-unum. á báðum stöðunum er veidd-ur villtur fiskur til áframeldis. Við Mexíkó er enginn kvóti á veiðunum, en í Króatíu er Kali Tuna með kvóta upp á 132 tonn. „Ekki má veiða minni fisk en 8 kíló við Króatíu en við reyn-um að taka um 9 kílóa fisk að meðal-tali, en þannig fáum við flesta ein-

staklingana. Túnfiskurinn er veiddur í nót og síðan færður úr nótinni yfir í flutningskvíar í gegnum svokallað-an glugga. Kafarar fara niður í nótina og reka túnfiskinn eins og rollur á milli þangað til að um 100 tonn eru komin í kvína. Flutningskvíarnar eru svo dregnar á eins til tveggja mílna hraða á eldisstaðinn og þar er fisk-urinn aftur færður á milli í gegnum glugga. Loks er túnfiskurinn alinn í kvíunum í tvö og hálft ár. Þá er hver fiskur að meðaltali orðinn um 80 kíló. Við tíföldum því þyngdina á fiskinum á þessum tíma og fáum ríflega 1.000 tonn út úr 132 tonna kvóta,“ segir Axel í samtali við útvegsblaðið.

Hver fiskur étur um tonn af sardínu„Sama aðferðin er notuð bæði í Króa-tíu og Mexíkó, nema að í Mexíkó má veiða stærri fisk. Við þurfum svo 14 kíló af beitu til að þyngja túnfiskinn um 1 kíló. Því er fiskurinn að éta ná-lægt tonni af fiski á eldistímanum. Þetta er að mestu leyti sardína og er stærsti hlutinn af kostnaðinum eða um 60%. Í Króatíu veiðum við sjálf-ir um 10.000 tonn af sardínu til að ala fiskinn og kaupum inn 10.000 til 12.000 tonn. Það er síld og sardína frá Marokkó og héðan og þaðan. Sama aðferð er notuð í Mexíkó, en þar erum við með þrjá báta á sardínuveiðum, sem við eigum sjálfir. Við erum líka með fjóra aðra báta í Mexíkó, tveir eru á leigu og við eigum 50% í hinum tveimur en þeir eru að veiða túnfisk. Í Króatíu erum við með níu báta, en megum aðeins nota þrjá til túnfisk-veiða, hinir veiða sardínu.

Króatía á 368 tonna túnfiskkvóta og aðeins níu bátar sem mega veiða hann.

Þrjú fyrirtæki hafa leyfi til veið-anna og hvert þeirra má nota þrjá báta. Við slátruðum 1.600 tonnum af túnfiski í fyrra, en þá höfðum við keypt lifandi fisk af öðrum. Við erum svo alltaf að leita eftir kaupum á lif-andi fiski í Miðjarðarhafinu og eig-um núna möguleika á því að kaupa 400 tonn frá Túnis af lifandi fiski í kvíum. Gangi það eftir þurfum við að draga hann upp til Króatíu í 800 míl-ur en það tekur 23 daga. Það verður þá stærri fiskur en við erum með, allt upp í 150 kílóa fiskur. Þá er ætlunin að slátra þeim fiski í vetur og geyma okkar aðeins lengur svo hann verði stærri og dýrmætari. Stærsti fisk-ur sem hefur komið upp úr kvíunum þarna var 560 kíló og stærsti fisk-ur sem ég hef heyrt talað um og var seldur á fiskmarkaðnum í Tokýó var 780 kíló. Ég held að hann hafi verið villtur.

Hvernig selur maður túnfisk?Allur okkar túnfiskur er seld-

ur Japönum og fer allur í sashimi og sushi. Þetta er dýrasta tegundin af túnfiskinum sem heitir norðurslóð-ar bláuggatúnfiskur. Hingað koma frystiskip frá Japan og við slátrum upp úr kvíunum setjum stroffu á sporðinn og hífum um borð til þeirra. á endanum er vigt og fiskurinn seld-ur eftir henni og borgaður um leið. Svo gera þeir það við fiskinn sem þeir vilja, stundum er hann heilfrystur, stundum flakaður fyrir frystingu og skorinn í bita.

Þið hljótið að vera að græða á þessu!

„Þetta er allt opinberar tölur.“

Íslendingar stærstu eigendurnirEn hvernig varð þetta til í upphafi?

„Upphafið að þessu öllu má rekja til Króata sem bjuggu í ástralíu og

byrjuðu að gera þetta þar fyrir um 18 árum. Þeir komu svo upp til Króatíu, en flest allir Króatar sem eru í tún-fiskinum eru frá sama bænum sem heiti Kali. Þeir stofnuðu fyrirtækið þar og eldið er við eyjuna Uglia. Þeir byrjuðu smátt og það var hlegið að þeim á heimaslóðunum og þetta var kallað sjávarsirkus. Þetta óx þó og dafnaði hjá þeim og margir í Króatíu og í Miðjarðarhafinu fetuðu í fótspor þeirra.

Þegar Íslendingar byrjuðu að veiða túnfisk, Svenni á Byr og þeir félagar, var ólafur Steindórsson að vinna fyrir Sölumiðstöð hraðfrysti-húsanna, SH í Japan. Hann byrjaði sem skiptinemi í Japan, fór svo í há-skóla þar og lærði japönsku. Hann var settur í það hjá SH að selja tún-fiskinn úr íslensku bátunum, sem þeir fengu nú lítið af. Hann kannaði engu að síður markaðinn og kynnti sér vel þá sem voru bæði að veiða, vinna og selja túnfisk. Hann fór svo frá SH yfir í norska fyrirtækið Stolt Seafood og þar seldi hann lax og túnfisk. Þá ferðaðist hann um til að finna mögulega seljendur á tún-fiski og kom meðal annars til Króa-tíu og sá hvað þeir voru að gera þar. áströlsku Króatarnir voru þá orðnir hundleiðir á þessu og vildu komast heim til ástralíu aftur. óli gerir sér þá lítið fyrir og kaupir öll hlutabréf-in í fyrirtækinu á tveimur eða þrem-ur árum og eignast Kali Tuna. Fyrir tveimur árum stofnar hann ásamt fleirum móðurfyrirtækið Umami sem á þá Kali Tuna áfram og kaupir auk þess Baja í Mexíkó, en það var í eigu Íslendinganna Róberts Guð-finnssonar og Vilhelms Guðmunds-sonar. Umami sér svo um sölu af-urða beggja dótturfyrirtækjanna. Það er skráð á markaði í Bandaríkj-unum en óli er áfram stærsti hlut-hafinn, en hluthafarnir eru orðnir margir.

Aðstæður hjá Baja í Mexikó eru nokkuð frábrugðnar þeim í Króatíu. Þar var á síðasta ári slátrað 1.800 tonnum og okkar markmið er að veiða minnst 2.000 tonn til áfram-eldis á þessu ári, en enginn kvóti er á veiðunum í Mexíkó. Þar hefur ver-ið slátrað minni fiski en í Króatíu en það veltur svolítið á því hve mikið er til af ráðstöfunarfé til að ala fiskinn, hve lengi er hægt að ala hann fyrir sölu. Hvað við getum átt hann lengi án þess að selja hann.“

bara fyrir tilviljunEn hvernig kemur Hornfirðingurinn Axel Jónsson inn í þessa mynd?

„Það er eins og svo margt annað í lífinu. Bara fyrir tilviljun. óli bað mig um að fara á túnfisklínubát í ástral-íu til að kanna hver framtíðin í slíkri veiði væri, en hann átti lítið frysti-hús í ástralíu, sem hét Coral Sea. Ég var með þeim í einhverja 14 daga. Við veiddum meira í þessum túr en nokkur hefur gert við austurströnd ástralíu. Við vorum úti við land-grunnið og þar kom töluverð hitat-unga inn á slóðina. Línan var 55 mílur að lengd og aflinn kom nánast allur á um 20 mílna kafla, þar sem línan lá í gegnum tunguna. Ég vildi að kallinn snéri við og legði aftur inn í tunguna. Hann sagði að það væri ekki hægt. Þá myndi línan flækjast saman. Ég sagði honum þá eina nóttina að nú færi hann í koju og ég væri skipstjórinn. Ég lagði yfir tunguna og aftur til baka og hafði um tvær mílur á milli álmanna og þá jókst aflinn um helming. Í síð-ustu lögninni var ég búinn að fá hann til að fara þrisvar í gegnum heitu tunguna og enn jókst aflinn. Hann þrefaldaðist reyndar ekki, en þann-ig gerðum við stærsta túrinn á þess-um slóðum. Þetta var mest túnfiskur, stórauga og guluggi, en líka sverð-fiskur og „albacore“ og fleira. Það varð svo ekkert úr frekari landvinn-ingum í ástralíu. Þaðan fór ég svo til Króatíu og vann við að tæknivæða nótaveiðarnar meira og ýmis önnur verkefni. Ég var í ár með þeim í þessu, mikið úti á sjó, bæði við veiðar á tún-fiski og sardínu. Um það leyti hætti framkvæmdastjóri fyrirtækisins og ég tók við því. Ég er því framkvæmda-stjóri yfir allri króatísku starfseminni fyrir utan sölumálin. nú er ég búinn að vera þarna meira og minna í þrjú ár og bý nú ytra með Fanneyju kon-unni minni. Kem bara heim í frí. Ég á jörðina Krók í Suðursveit og er þar með sex hesta og því má segja að ég sé túnfiskútvegsbóndi.“

Hvernig er að búa í Króatíu og ala túnfisk?

„Það er eins og allt annað, það skiptast á skin og skúrir. Það eru ekki alltaf jólin og stundum getur verið erfitt að eiga við Króatana. En þetta er bara vinna. Við höfum það fínt. Við búum þarna tvö við góðar aðstæður og svo koma krakkarnir reglulega í heimsókn og svo auðvitað fleiri gest-ir.“

8 júlÍ 2012 útvegsblaðið

Smiðjuvegi 66 • 200 KópavogiSími 580 5800 • www.landvelar.is

Sjóþolnir olíukælar og varmaskiptar

Lífið er ævintýriTúnfiskbóndinn axel Jónsson gerir það gott í Króatíu þar sem hann elur tún-fisk í Adríahafinu.

»túnfiskurinn flakaður um borð hjá japönsku

kaupendunum.

»Axel Jónsson túnfisk- og hrossabóndi.

útvegsblaðið júlÍ 2012 9

Yamaha utanborðsmótorar eru þekktir fyrir áreiðanleika, endingu og þægindi og því koma vinsældir þeirra engum á óvart. Arctic Trucks er umboðsaðili Yamaha á Íslandi og getur útvegað ýmsar stærðir og gerðir Yamaha utanborðsmótora, auk þess að bjóða viðgerða- og varahlutaþjónustu.

Kletthálsi 3110 ReykjavíkSími 540 4900www.yamaha.is

Farðu lengra!

2012-07 Útvegsblaðið - Utanborðsmótor.indd 1 10.7.2012 10:40:04

Með frystikistu á hundasleðaFlokkast þetta ekki undir ævintýra-mennsku?

„Jú, lífið er ævintýri. Ef þú ert beð-inn um eitthvert spennandi verkefni og segir já og tekst á við það, er það ævintýri. Ef þú segir alltaf nei, gerist ekkert.“

Þeir sem þekkja Axel vita að hann er ævintýramaður og væntan-lega líka þeir sem eru komnir hingað í viðtalinu. En af meiru er að taka. Hann byrjaði barnungur á sjó og sem ungur maður lét hann smíða togbát-inn Haukafell í Portúgal ásamt fleir-um og var með hann þar til bátur-inn var seldur. Síðan þá hefur fleira drifið á daga hans en flestra ann-arra. „Ég hef verið við störf í Perú, Mexíkó, Víetnam, Indónesíu, Króa-tíu, ástralíu, Grænlandi, nýfundna-landi, í Barentshafi og víðar. Þarna var maður að brasa hitt og þetta og auðvitað mest tengt sjávarútvegi og skipstjórn. Skemmtilegasta land-

ið sem ég hef verið á er Grænland. Ég var þar með frystiskipið Gissur SF sem fljótandi frystihús. Græn-lendingarnir veiddu þorsk í gildrur á smábátum og við frystum aflann um borð. Það gekk bara vel framan af, en 15. júlí byrjaði hreindýraveið-in hjá þeim og þá hurfu allir veiði-mennirnir. Því háttar þannig til á Grænlandi að ef veiðimaðurinn get-ur ekki skotið fimm til sjö hreindýr telst hann ekki til manna. Er bara talinn aumingi. Við sátum því uppi fisklausir en vorum sendir með upp eftir allri vestur ströndinni, alveg upp eftir til Upernavik og fluttum umbúðir og alls konar búnað í lít-il frystihús í hverju smáþorpinu á fætur öðru fyrir veturinn. Það var ótrúlega gaman að koma á alla þessi staði. Í þessum leiðangri sá sé svo-lítið sérstakt. Það voru Grænlend-ingar með frystikistu á hundasleða. Ég skildi ekki alveg hvaða tilgangi þetta þjónaði og spurði eins og ég

er vanur. Þá kom í ljós að þeir fóru með frystikistuna með sér út á ísinn á veturna þegar þeir voru að veiða grálúðu gegnum ísinn. Aflann settu þeir í frystikistuna svo fiskurinn frysi ekki áður en þeir kæmu með hann til vinnslu í landi.“

Axel er mikill sundgarpur og synd-ir gjarnan með túnfiskinum í kvíun-um. Hann er vanur að bjóða gest-komandi með sér í slíkt sund.

„Þeir komu til mín í fyrrahaust fé-lagar í smábátafélaginu Hrollaugi, trillukarlar á Hornafirði. Ég hélt fyr-ir þá mikla veislu og bauð þeim svo í sund. Sumir urðu heldur hræddir en aðrir ekki, en þó túnfiskurinn sé álíka stór og maðurinn, er hann sauð-meinslaus og í raun hræddari við manninn en hann við þá. Þeir narta ekkert í fólk. Vilja bara sardínu og síld hafa engan áhuga á mannakjöti.“

Með eigin hrygningarstofnNú er kvóti á túnfiskinum í Króatíu.

Hvaða möguleika hafið þið þá til að auka umsvifin?

„Þeir eru ekki miklir. Við erum búnir að kaupa upp fjögur leyfi og kvótarnir eru nokkuð stöðugir, en í þessu eru bara eftir þrjú fyrirtæki. Möguleikarnir á stækkun felast því fyrst og fremst í sameiningu, en ég sé það ekki vera að gerast. Við sjáum hins vegar aðrar leiðir. Við eigum lít-inn hrygningarstofn af túnfiski og erum að láta fiskinn hrygna þessa dagana. Framtíðarhugmyndin er svo að reisa eldisstöð í Króatíu, til að ala upp fisk frá hrognum. Við erum nú í samvinnu við norskt fyrirtæki rétt

norðan við Bergen og spánskt fyr-irtæki sem heiti Futuna og er í Ca-diz. Við ætlum að fljúga með hrogn-in á þessa staði og klekja þeim út og fljúga svo með seiðin til baka ef guð lofar. Þetta er verkefni okkar þessa dagana. Japanir hafa verið að gera þetta í 30 til 40 ár en ekki náð góðum árangri og eytt í það ótrúlegum fjár-hæðum. Spánverjar gerðu þetta svo í fyrra og náðu ágætis árangri. Þeir eru nú með 50 fiska lifandi úr klak-inu í fyrra og halda ótrauðir áfram. Við erum líka komnir af stað, en tækninni við þetta fleygir áfram nú. Við höfum enn ekki viljað fárfesta í „útunguninni“ strax, heldur viljum sjá betur hvernig þetta er að þróast. Það eru tvö megin vandamál í þessu, hið fyrra er svokallað startfóður þeg-ar seiðið kemst af kviðpokastiginu og svo flutningurinn. Við teljum okkur vera búna að leysa flutningavanda-málið en það eru margir framleið-endur á fiskifóðri, sem eru að vinna í fæðuvandamálinu, bæði norsk og japönsk fyrirtæki. Ef þetta geng-ur upp sjáum við fyrir okkur mikla möguleika á stóraukinni framleiðslu, en það er ekkert í hendi ennþá. Við erum að setja mannskap og peninga í þetta núna og þetta er svona þróun-arvinnan okkar. Við reiknum með því að ferlið frá hrygningu til markaðar taki allt að þremur og hálfu ári. Því skiptir máli að vera þolinmóður og hafa fé til að standa undir kostnaði þangað til kemur að uppskerunni.“

Er gaman að veiða túnfisk?„Hvernig spyrðu maður? Auð-

vitað er það gaman og maður spyr ekki skipstjóra hvort það sé gaman að veiða. Ég er forfallinn fiskimaður. Túnfiskveiðin er afskaplega spenn-andi veiðiskapur eins og síld- eða lax-veiði. Þegar verið er að veiða túnfisk er alltaf kastað á vaðandi torfur eins og á síldinni í gamla daga. Þegar torf-an sést er byrjað á því að fara á hrað-bát yfir hana til að sjá hver stærðin af fiskinum er, hvort hann af hæfilegri stærð fyrir áframeldið. Þegar kemur í ljós að stærðin er hæfileg er kastað á torfuna. Í Miðjarðarhafinu er fiskur-inn yfirleitt ekki á mikilli ferð, en við Mexíkó getur hann verið í ætisgöngu á yfir 20 mílnaferð og þá er eins gott að vera á góðu skipi,“ segir Axel Jóns-son.

»Axel með alvöru fisk. »túnfiskurinn er hífður í kippum.

»Aðstaða fyrirtækisins við höfnina.»veiða um 10.00 tonn af sardínu á ári .

ár hvert stendur Hafrannsókna-stofnunin fyrir nokkrum stofnmæl-ingaleiðöngrum (röllum) og þar má nefna vorrall, haustrall og netarall. Það er algeng skoðun sjómanna að netarallið gefi í dag mun marktækari upplýsingar en aðrar stofnmælingar um ástand þorskstofnsins. Það staf-ar væntanlega af miklum afla í net-aralli undanfarin ár sem samræm-ist vel góðum aflabrögðum á vertíð. Mörgum finnst hins vegar að vorrall-ið (togararallið) sé löngu úrelt - því alltaf sé beitt sömu aðferðum, sama veiðarfærið notað og sömu stöðvar teknar ár eftir ár. Hér verða bornar saman aðferðir og niðurstöður helstu stofnmælinga, þ.e. vorralls, haust-ralls og netaralls, til að athuga hvort þær gefi ólíka mynd af stærð þorsk-stofnsins.

Röllunum er ætlað að vakta breyt-ingar á stærð fiskistofna. Eins og sjó-menn þekkja geta ýmsar ástæður valdið því að fiskur gefur sig misvel meðan á ralli stendur og oft er talað um veiðanleika í því sambandi. Sem dæmi um þætti sem áhrif geta haft á veiðanleika má nefna strauma, veð-ur, æti og dreifingu fisksins. Vegna þessa er eðlilegra að horfa til breyt-inga sem verða á nokkrum árum heldur en að rýna of mikið í breyt-ingar frá ári til árs. Röllin eru fyrst og fremst langtíma vöktunarverkefni, enda byggir notkun þeirra í stofn-mati á því að taka tillit til margra ára en ekki bara þess síðasta.

Ólík útbreiðslusvæðiRöllin eru nokkuð ólík með tilliti til útbreiðslusvæðis (sjá 2. mynd) og aðferða sem beitt er. Markmið vor-ralls og haustralls eru mjög víðtæk því þeim er ætlað að meta þróun á stofnstærð, aldurssamsetningu, ástandi, fæðu og útbreiðslu fjöl-margra tegunda og yfirleitt bæði fullorðins fisks og ungfisks. net-

arallið beinist hins vegar fyrst og fremst að kynþroska þorski. Í eftir-farandi samanburði verður því ein-ungis litið til þorsks sem er stærri en 70 cm í vorralli og haustralli, enda er megnið af þorski í netaralli yfir þeirri stærð.

En hvernig ber röllunum saman? Frá 1985-1995 var magn stórþorsks í vorralli nokkuð stöðugt, fyrir utan fall árin 1992-1994 (1. mynd). árið 1996 hefjast haustrallið og netarallið og fyrstu árin sýna öll röllin svipaða þróun þar sem magn stórþorsks jókst fram til ársins 1998 en minnkaði aft-ur og var í lágmarki 2001-2002. Eftir 2002 fóru vísitölur í vorralli og haust-ralli hækkandi, en netarallið stóð hins vegar í stað allt fram til ársins 2006. Undanfarin 5 ár hefur hrygningar-stofninn farið stækkandi og stofn-mælingarnar þrjár hafa allar sýnt aukið magn stórþorsks. Síðustu mæl-ingar, frá hausti 2010 og vori 2012, sýna allar mesta magn stórþorsks frá því mælingarnar hófust.

Helsti munurinn á röllunum þrem-

ur er sá að netarallið sat eftir þegar aukning varð í haustralli og vorralli árin 2003-2006, en netarallsafli jókst síðan árið 2007 án þess að aukning kæmi fram í hinum röllunum. Einn-ig kemur fram að breytileiki frá ári til árs í mati netaralls og haustralls er meiri en í vorralli. Það gæti orsak-ast af fremur gisnu stöðvaneti haust-ralls, og í netaralli virðast aðrir þættir en stofnstærð geta haft mikil áhrif á aflabrögð.

Samanburður á vorralli og net-aralli sýnir að yfirleitt er nokkuð gott samræmi milli þessara stofnmælinga. Það kemur sennilega mörgum á óvart því umræðan hefur oft verið á þeim nótum að á vorrallinu sé ekkert mark takandi, heldur væri nær að miða við netarallið í stofnmati. Staðreyndin er sú að bæði fyrir og eftir tímabilið 2003-2006 hafa stofnvísitölur rall-anna tveggja þróast með svipuðum hætti.

10 júlÍ 2012 útvegsblaðið

Gefa röllin ólíka mynd af stærð þorskstofnsins?

Jón Sólmundsson fiskifræðingur á Hafrannsóknastofnuninni skrifar:

36 JANÚAR 2012 ÚTVEGSBLAÐIÐ

Tæp 10% af þorski tekin framhjá aflahlutdeildarkerfinu:

Aldrei hefur hærra hlutfall leyfilegs heild-arafla í þorski farið í pottana svokölluðu en á þessu fiskveiðiári. Leyfilegur heild-arafli þorsks á þessu ári er 177.000 tonn. Fyrir úthlutun innan aflahlutdeildarkerf-isins eru dregin frá því magni 16.852 tonn. Samtals er úthlutuð aflahlutdeild 160.148 tonn. Hlutfallið sem fer í pottana er því um 9,5%. Á síðasta fiskveiðiári var þetta hlut-fall 7,9% en fiskveiðiárin þar áður var hlut-fallið mun lægra eða í kringum 5%, lægst 2006/2007, 4,6%. Hlutfall pottanna hefur því meira en tvöfaldast síðan þá.

Strandveiðar og VS-afli stærsti hlutinnHelsta skýringin á því að mun hærra hlutfall fer nú í pottana er annars vegar strandveið-arnar, sem teknar voru upp á fiskveiðiárinu 2008/2009. Þær eru fyrst dregnar frá fyrir úthlutun á síðasta fiskveiðiári. Hins vegar að svo kallaður VS-afli, sem áður gekk undir nafninu Hafró-afli er nú áætlaður og dreg-inn frá fyrir úthlutun innan aflamarks árs-ins samkvæmt upplýsingum frá sjávarút-vegs- og landbúnaðarráðuneytinu. Í þessa tvo potta renna nú samtals 7.945 tonn af þorski, 5.600 til strandveiðanna og 2.354 í VS-aflann, eða langleiðina í helmingur þess, sem tekinn er útfyrir aflamarkskerfið. Auk þess eru nú tekin frá 300 tonn fyrir áætl-aða frístundaveiði. Loks er byggðakvótinn aukinn um 2.500 tonn frá árinu áður. Aukn-ingin er samkvæmt bráðabirgðaákvæði laga númer 116 frá árinu 2006. Án þessa ákvæð-is hefði byggðapotturinn aðeins orðið 2.341 tonn, en verður nú 4.841 tonn. Sama er að segja um aukninguna á strandveiðikvótan-um, sem nemur 2.000 tonnum. Án hennar hefðu aðeins 3.600 tonn komið í hlut strand-veiðiflotans í stað 5.600 tonna.

Aðrir pottar eru uppbætur vegna skel-

og rækjuveiða, 1.226 tonn, og línuívilnun, 2.531 tonn. Framlag í þann pott hefur verið minnkað um 844 tonn, en fiskveiðiárin þar á undan hefur þetta framlag verið óbreytt í 3.375 tonnum, eða allt frá því á línuívilnun-in var tekin upp árið 2003. VS-aflinn hefur ekki til þessa verið dreginn frá fyrir úthlut-un til aflamarks og frístundaveiðin held-ur ekki. Byggðakvótinn hefur undanfarin ár verið nálægt 3.000 tonnum af þorski, en fór niður í tæplega 2.700 tonn, þegar leyfilegur heildarafli af þorski var aðeins 130.000 tonn.

Á síðasta fiskveiðiári var leyfilegur heildarafli af þorski 160.000 tonn. 12.672 tonn voru þá tekin frá fyrir úthlutun og komu 147.328 tonn til úthlutunar. Þá voru 4.800 tonn tekin frá vegna strandveið-anna eða 3%, en á þessu fiskveiðiári er hlutfall strandveiðanna 3,2% og magnið 5.600 tonn. Á fiskveiðiárunum næst á und-an, eða frá 2004/2005 eru frádráttarliðirn-ir aðeins þrír, skel- og rækjubætur, byggða-kvóti og línuívilnun og samanlagt hlutfall frá 4,6% upp í 6%.

Undirmálið ekki dregið fráÁrið 2001 var sett heimild til að landa svo-kölluðum „Hafró-afla“ þar sem verðmæti aflans rann að stærstum hluta til starfsemi Hafrannsóknastofnunarinnar en seinna meir var ákveðið að þessir fjármunir rynnu til Verkefnasjóðs sjávarútvegsins og heim-ildin því kölluð VS-heimild. Samkvæmt þessari heimild er skipstjóra leyfilegt að ákveða að allt að 5% botnfiskafla reiknist ekki til aflamarks. Þeim afla skal landa á fiskmarkaði og 20% af aflaverðmæti fara til skipta milli útgerðar og áhafnar. 80% renna til Verkefnasjóðsins. Þessar heimild-ir hafa verið nýttar í vaxandi mæli og mest þegar líður á fiskveiðiárið og þrengist um kvóta. Jafnframt hafa heimildir til löndun-ar á undirmálsfiski utan kvóta verið nýtt-ar töluvert. Þær heimildir hafa ekki verið

metnar og dregnar frá leyfilegum heildar-afla fyrir úthlutun. Síðustu fiskveiðiár hef-ur um 1.300 tonnum af þorski verið landað sem undirmáli.

Eins og áður sagði er VS-aflinn í fyrsta sinn dreginn frá úthlutun til kvóta á þessu fiskveiðiári. Á síðasta ári var 2.100 tonnum af þorski landað samkvæmt þeim heimild-um og á fiskveiðiárinu þar á undan 3.400 tonnum. Fiskveiðiárið 2008/2009 var 3.900 tonnum landað með þeim hætti.

Eins og fram kemur hér fer hlutfall þorsks, sem tekið er frá fyrir úthlutun afla-marks, vaxandi, enda teknir nýir þætti þar inn og skipta strandveiðarnar þar mestu

máli. Hver framvindan verður í þessum málum er erfitt að spá. Í skýrslu starfshóps um endurskoðun á lögum um stjórn fisk-veiða frá því í september 2010 er farið yfir þessi mál og fjallað um mögulegar úrbætur á úthlutun í þessa potta.

Skipt á milli tveggja potta„Það er mat meirihluta starfshópsins; Að endurskoða eigi lagaákvæði um bætur og festa þær í lögum sem hlutfall af heild-arafla í stað magntalna líkt og gert er nú. Með þessu móti verði betur tryggt að þegar um samdrátt í heildarafla er að ræða komi hann jafnt niður á þeim sem bæturnar fá

Hefur meira en tvöfaldast

Loks er byggðakvótinn aukinn um 2.500 tonn frá árinu áður. Aukningin er samkvæmt bráðabirgðaákvæði laga númer 116 frá árinu 2006. Án þessa ákvæðis hefði byggðapotturinn aðeins orðið 2.341 tonn, en verður nú 4.841 tonn. Sama er að segja um aukninguna á strandveiðikvótanum, sem nemur 2.000 tonnum. Án hennar hefðu aðeins 3.600 tonn komið í hlut strandveiðiflot-ans í stað 5.600 tonna.

Ásafl hefur gott úrval af vélum, rafstöðvum og öðrum búnaði fyrir báta og stærri skip. Persónuleg þjónusta, snögg og góð afgreiðsla ásmat hagstæðum verðum gerir öll viðskipti við Ásafl ánægjuleg. Okkar helstu vörumerki eru Isuzu, Doosan, FPT, Westerbeke, Helac, Hidrostal, Hung Pump, Tides Marine, Halyard, ZF, BT-Marine, Ambassador Marine, Marsili Aldo, San Giorgi, Guidi, Wesmar, Isoflex ofl ofl.

Ráðg

jöf –

sal

a –

þjón

usta

Hjörtur Gíslason skrifar:hjortur@goggur.is HLUTFALL AF

HEIMILUÐUM ÞORSKAFLA

Fiskveiðiár Magn Hlutfall %

2003/2004 10.924 5,20%

2004/2005 12.503 6,10%

2005/2006 11.959 6,00%

2006/2007 8.879 4,60%

2007/2008 7.378 5,70%

2008/2009 7.444 5,70%

2009/2010 7.888 5,30%

2010/2011 12.762 7,90%

2011/2012 16.852 9,50%

Hlutfall af heimiluðum þorskafla

» Árið 2001 var sett heimild til að landa svokölluðum „Hafró-afla“ þar sem verðmæti aflans rann að stærstum hluta til starfsemi Hafrannsóknastofn-unarinnar en seinna meir var ákveðið að þessir fjármunir rynnu til Verkefnasjóðs sjávarútvegsins og heimildin því kölluð VS-heimild.

14 MAÍ 2012 ÚTVEGSBLAÐIÐ

62°

63°

64°

65°

66°

67°

68°

32° 30° 28° 26° 24° 22° 20° 18° 16° 14° 12° 10°

200

200

500

VorrallHaustrallNetarall

1985 1990 1995 2000 2005 2010

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

Vís

ital

a þo

rsks

Ár

Vorrall

Netarall

Haustrall

Hrygningarstofn

14 MAÍ 2012 ÚTVEGSBLAÐIÐ

62°

63°

64°

65°

66°

67°

68°

32° 30° 28° 26° 24° 22° 20° 18° 16° 14° 12° 10°

200

200

500

VorrallHaustrallNetarall

1985 1990 1995 2000 2005 2010

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

Vís

ital

a þo

rsks

Ár

Vorrall

Netarall

Haustrall

Hrygningarstofn

»Þróun stofnvísitalna stórþorsks í netaralli, vorralli (>70 cm) og haustralli (>70 cm) í samanburði við mat á stærð hrygningarstofns þorsks. til að auðvelda samanburð er vísitala hverrar stofnmælingar stillt að eigin meðaltali.

»dreifing stöðva í helstu stofnmælingaleiðöngrum Hafrannsókna-stofnunarinnar: Bláir punktar = haustrall, rauðir punktar = vorrall og grænir punktar = netarall.

Rallað frá árinu 1985vorrall: Hefur farið fram í marsmánuði frá 1985. alls eru teknar tæplega 600 stöðvar á 20-500 m dýpi. Stöðvum var í upphafi dreift á miðin þannig að sýnataka væri þéttust þar sem mest væri um þorsk. Helmingur stöðva var staðsettur af skipstjórum en aðrar stöðvar tilviljunarkennt (þó útfærðar nánar af skipstjórum t.d. togstefna). notuð er Mars botnvarpa með smáriðn-um möskvum í poka. Helstu tegundir sem vorrallinu er ætlað að mæla eru þorskur, ýsa, gullkarfi, keila, langa, skötuselur og ýmsar tegundir flatfiska. Mælingar á fiskseiðum (nýliðun) eru mjög mikilvægar því þær upplýsingar fást ekki úr afla fiskiskipa.

Haustrall: Hefur farið fram í október-nóvember frá 1996 og fjöldi togstöðva er tæplega 400. Ekki náðist þó að ljúka haustralli 2011 vegna verkfalls. Haustrall nær meira til djúpslóðar en vorrall og togað er niður á 1500 m dýpi. Stöðvar eru fastar eins og í vorralli og þær voru upphaflega staðsettar með hliðsjón af aflaskýrslum. Helstu marktegundir eru djúpkarfi og grálúða, auk þorsks og annarra tegunda sem fást í vorralli. notuð er botnvarpa af gerðinni Gulltoppur með smáriðnum möskvum í poka.

netarall: Hefur farið fram í apríl frá 1996 og beinist fyrst og fremst að þorski á hrygningarslóð. Stöðvar voru settar á hefðbundin vertíðasvæði í samvinnu við skipstjóra og ár hvert er helmingur stöðvanna fastur en hinar færan-legar, alls um 300 stöðvar. Færanlegar stöðvar eru staðsettar af skipstjóra hverju sinni, þó þannig að þær dreifist með svipuðum hætti og fastar stöðv-ar. notuð eru þorskanet með 6-9 tommu möskvum – alls 12 net á hverri stöð. netarallið gefur takmarkaðar upplýsingar um aðrar tegundir en þorsk og engin gögn um nýliðun.

Landssamband íslenskra útvegs-manna (LÍú) vill að íslensk stjórn-völd krefjist þess að dregin verði miðlína milli efnahagslögsögu Svalbarða og noregs við Bjarnarey, syðsta útvörð Svalbarðaeyjaklas-ans. Einnig að Svalbarðasáttmálinn gildi Svalbarðamegin við miðlínuna. Við það myndi efnahagslögsaga Svalbarða stækka um 83.000 km². nú nær lögsaga noregs langleiðina til Bjarnareyjar. LÍú hefur einnig ítrekað fyrri áskoranir til stjórn-valda um að hagsmunir Íslands á Svalbarðasvæðinu verði varðir með því að stefna norðmönnum fyrir Alþjóðadómstólinn í Haag vegna túlkunar þeirra á Svalbarðasamn-ingnum.

„Það þarf að skýra réttarstöðuna á Svalbarðasvæðinu,“ sagði Friðrik J. Arngrímsson, framkvæmdastjóri LÍú. Hann sagði að nú nýverið hefðu háttsettir norskir embættismenn hótað því að segja upp Smugusamn-ingnum við Íslendinga. „Geri þeir það þá eigum við að fara og veiða bæði í Smugunni og við Svalbarða. Við Íslendingar og allir aðrir teljum að lögsaga Svalbarða eigi að byggj-ast á Svalbarðasamningnum þann-ig að sami réttur gildi frá fjöruborði og út að 200 mílna mörkunum.“

Friðrik sagði norðmenn hafa helgað sér efnahagslögsögu við Svalbarða, frá 12 mílna landhelgi eyjaklasans og út í 200 sjómílur. Þetta geri þeir á grundvelli norskra laga um efnahagslögsögu noregs og kalli svæðið „fiskverndarsvæði“. Þar eru þó stundaðar veiðar.

umdeild túlkun samningsinsSvalbarðasamningurinn var undir-ritaður í París 9. febrúar 1920. Ís-land varð aðili að honum 1994. Samkvæmt honum er viðurkennd-ur fullveldisréttur noregs yfir Sval-barða en skip og þegnar aðildar-landa Svalbarðasamningsins eiga að njóta jafns réttar til auðlinda-nýtingar innan efnahagslögsögu Svalbarða, svo fremi þeir fari að lögum og reglum.

Friðrik sagði norðmenn halda því fram að Svalbarðasamning-urinn gildi aðeins á landi og út að landhelgismörkum eyjaklasans. Þau voru 4 sjómílur þegar samn-ingurinn var gerður 1920 en síðar færðu norðmenn landhelgina út í 12 sjómílur. Þeir túlka fullveldis-rétt sinn þannig að þeir megi helga sér 200 mílna efnahagslögsögu frá 12 mílna landhelgislínu Svalbarða og út í 200 mílur kringum eyjaklas-ann.

„Þessa túlkun samþykkja eng-ir aðrir,“ sagði Friðrik. „norðmönn-um var falið fullveldi á Svalbarða,

því einhver þurfti að stjórna þessu einskismannslandi, með því skil-yrði að það gilti jafn réttur allra sem ættu aðild að samningnum. Við vilj-um meina að hann gildi alveg út að 200 sjómílna mörkunum og viljum láta reyna á það með því að stefna norðmönnum fyrir Alþjóðadóm-stólinn.“

Málsókn var undirbúin 2004Friðrik rifjaði upp að ríkisstjórn Ís-lands hefði ákveðið 17. ágúst 2004 að hefja undirbúning málsóknar gegn noregi vegna Svalbarða fyr-ir Alþjóðadómstólnum í Haag. Það var gert vegna ítrekaðra meintra brota norðmanna gegn ákvæðum Svalbarðasamningsins, m.a. með því að segja upp síldarsamningi við Íslendinga og meina okkur að veiða norsk-íslenska síld á Svalbarðamið-um.

LÍú hefur árum saman skorað á íslensk stjórnvöld að framfylgja rétti Íslendinga til veiða við Sval-barða og að fara í mál við norðmenn.

áskorunin hefur verið ítrekuð hvað eftir annað og henni beint ýmist til sitjandi sjávarútvegsráðherra eða utanríkisráðherra. á þessu ári hef-ur LÍú sent bæði utanríkisráðherra og sjávarútvegsráðherra nokkur erindi vegna Svalbarðamálsins og farið þess á leit að utanríkisráðu-neytið krefjist þess að norsk stjórn-völd gefi út veiðileyfi fyrir íslensk skip til rækjuveiða á Svalbarða-svæðinu.

Umfjöllun þessi hefur áður birst í Morgunblaðinu og er birt hér með leyfi þess. Fyrirsögn er reyndar önnur.

Geri þeir það þá eigum við að fara og veiða bæði í Smugunni og við Svalbarða. Við Íslendingar og allir aðrir teljum að lögsaga Svalbarða eigi að byggjast á Svalbarða-samningnum þannig að sami réttur gildi frá fjöruborði og út að 200 mílna mörkunum.

Jón Sólmundsson fiskifræðingur á Hafrannsóknastofnuninni skrifar:

VökvadælurVökvamótorarStjórnbúnaður

Skútuvogi 6 • 104 Reykjavík • Sími 510 4100 • www.danfoss.isDanfoss hf

Vökvakerfislausnir

LAnDSSAMBAnD ÍSLEnSKRA úTVEGSMAnnA

Landssamband íslenskra útvegsmanna vill miðlínu milli efnahagslögsögu Svalbarða og Noregs við Bjarnarey:

Krefjast málsóknar gegn norðmönnum

útvegsblaðið júlÍ 2012 11

Heimild: LÍÚ

Græ

nlan

d

Jan M

ayen

Svalbarð

i

Bjarnare

y

Miðlína við Bjarnarey

Nor

egur

Færeyjar

Ísland

Smugan

Guli reiturinn sýnir hvernig 200 mílna lögsögur Svalbarða og

Noregs skarast við Bjarnarey. LÍÚ vill að þar verði dregin miðlína.

Fjölskylduhátíðin Fiskidagurinn mikli verður haldin hátíðleg í Dalvík-urbyggð dagana 9-12. ágúst nk. Þar munu fiskverkendur og fleiri fram-takssamir aðilar matreiða ýmsa fisk-

rétti ofan í gesti hátíðarinnar. úlf-ar Eysteinsson, veitingamaður á Þremur Frökkum, hefur tekið þátt í Fiskideginum mikla frá upphafi.

„Ég tók þátt í fyrsta Fiskideg-inum árið 2000. Þá hafði Þor-

steinn Már Aðalsteinsson, upphafs-maður hátíðarinnar, hringt í mig og spurt hvort ég gæti ekki verið hon-um innan handar á hátíð þar sem fólk gæti komið og fengið ókeypis fiskrétti. Ég var auðvitað til í það og sagði: „nú þannig þetta verður þá Fiskidagurinn mikli“, og þar með var nafnið komið,“ segir úlfar, aðspurður um hvernig það kom til að hann fór að taka þátt í hátíðinni.

afgreiða 13.500 fiskborgaraÍ upphafi vildu skipuleggjendur há-tíðarinnar halda hana helgina fyrir verslunarmannahelgi. úlfar var þá upptekinn á sínum veitingastað og þá

var ákveðið að færa hana helgina eft-ir verslunarmannahelgi. „Það var eins gott því við erum búin að halda ellefu hátíðir í algjöru blíðviðri,“ segir úlfar og bankar í borðið.

„Fyrstu sex til sjö árin sáum við skipuleggjendur Fiskidagsins og ýms-ir bæjarbúar um að framreiða ofan í gesti hátíðarinnar. Síðan fórum við að taka inn ýmis gestafyrirtæki eins og Grím kokk í Vestmannaeyjum sem komu með sínar vörur. Þá gátum við minnkað við matinn sem við höfð-um þurft að útbúa og álagið dreifð-ist betur. nú er þetta þannig að við erum með þrjá rétti sem við útbúum og síðan eru aðrir aðilar með alls kon-ar mat.“

úlfar segir að í ár geti gestir há-tíðarinnar meðal annars gætt sér á spænskum saltfiskrétti, hráu hrefnu-kjöti, saltfiskspizzu, síld og harðfisk. „Síðan má ekki gleyma fiskborgur-unum sem við framreiðum á styttri tíma heldur en Mcdonalds gerir sína hamborgara,“ segir hann stoltur af þeirri staðreynd að það tekur starfs-fólk Fiskidagsins einungis þrjár sek-úndur að setja saman fiskborgarann. á aðaldegi hátíðarinnar, laugardeg-inum, eru afgreiddir um 13.500 fisk-borgarar.

„Það er nóg af mat í boði og það ætti enginn að fara svangur heim. Ef þér finnst síld góð þá hámarðu hana í þig, eða færð þér harðfisk eða hrefnu-

kjöt. Okkar gestir smakka ekki með tannstönglum heldur plasthnífapör-um og borða sig sadda.“

Er það rétt að þú hafir einu sinni misst af hinum heimsfræga breska kokki Jamie Oliver þegar þú varst að afgreiða á Fiskideginum?

„Já, það er rétt. Við reyndum að fá hann til að koma á Fiskidaginn mikla þegar hann kom hingað til lands árið 2004 en það tókst ekki. Hann fór í staðinn á veitingastaðinn minn og skildi ekkert í því af hverju eigandinn væri ekki að kokka ofan í hann. Þá var honum sagt að ég væri með 25.000 manna veislu á Dalvík. Ég missti því af þessum heimsfræga kokki en sé ekkert eftir því. Ég veit að það var vel

hugsað um hann á meðan ég var fyrir norðan.“

bærinn hefur varla undanAðspurður segir úlfar að gestum Fiskidagsins mikla hafi farið fjölg-andi ár frá ári þangað til fjöldinn náði 40.000 manns fyrir nokkrum árum síðan. „Í upphafi ætluðum við að vera með stærstu veislu sem sést hefði og það passaði því fyrsta árið vorum við með 5.500 manns, sem þá var stærsta veisla sem haldin hafði verið á Íslandi. Eftir það fjölgaði gest-unum um fimm þúsund á hverju ári þangað til þeir urðu 40.000 eitt árið og sú tala hefur haldist síðan,“ segir hann og viðurkennir að bærinn eigi erfitt með að taka við mikið meira af fólki í einu.

Þrátt fyrir þennan mikla fjölda segir úlfar hátíðina alltaf hafa geng-ið vel og „blessunarlega“ vera lausa við drykkjulæti. „Þetta er stærsta bindindishátíð í Skandinavíu. á með-an á hátíðinni stendur sést varla vín á manni enda er lunginn af fólkinu sem mætir fjölskyldufólk á miðjum aldri. Það þýðir þó alls ekki að það sé ekki fjör á tjaldsvæðinu. Ég býst við skemmtilegri hátíð og lofa góðu veðri. Annars er það mér að kenna og haus-inn af mér ef það klikkar,“ segir úlfar og hlær.

Haraldur guðmundsson skrifar:haraldur@goggur.is

Gestirnir borða sig saddaÚlfar Eysteinsson, veitingamaður hefur tekið þátt í Fiskideginum mikla frá upphafi:

frábær kynning„við höfum tekið þátt í Fiskidegin-um mikla frá árinu 2008 og þetta hefur verið frábær kynning á fyr-irtækinu og okkar vörum. Þegar ég spurði Úlfar Eysteinsson á sinum tíma hvað ég þyrfti að taka mikið magn með mér þá horfði hann upp í loft og bað mig um að taka tvö tonn af fiski. Ég hélt fyrst að þessar tölur væru eitthvað grín en þegar við pökkuðum saman að lokinni hátíð voru einungis tíu kíló eft-ir,“ segir Grímur Gíslason, betur þekktur sem Grímur kokkur.

Hann segir að í ár fari tólf starfsmenn frá fyrirtækinu í vestmannaeyjum til Dalvíkur til að gefa um tvö tonn af fisk-réttum. „við förum til Dalvíkur á fimmtudeginum til að undirbúa herlegheitin og verðum þar alveg fram á sunnudag. við munum kynna tvær tegundir af vörum og verðum annars vegar með ýsurúllur með paprikuostafyll-ingu og hins vegar fiskistangir. Maturinn er forsteiktur þannig við þurfum einungis að hita upp á staðnum.“

Grímur segist fá tugi þúsunda gesta á básinn til sín og að hann verði var við söluaukningu strax á mánudeginum eftir hátíðina. „Þetta hafa verið um og yfir 30.000 manns sem hafa komið og fengið að smakka hjá okkur. Hvergi annars staðar á landinu færðu tugi þúsunda manna til að smakka vörur frá þér og vegna mikillar söluaukningar vikurnar á eftir þá er þetta alveg að standa undir sér. Síðan er að sjálfsögðu gaman að taka þátt í hátíðinni og alveg aðdáunarvert hversu flott hún er orðin.“

»Úlfar og Addi Yellow á fiskideginum mikla í fyrra.

Addi hefur verið Úlfari til halds og traust á hátíðinni.

MYNDir: HH

»Úlfar eysteinsson

»Að sögn Úlfars mættu um 40.000 manns á fiskidaginn í fyrra.

HLÖKKUM TIL Að SJá yKKUR á FISKIDEGInUM MIKLA

Byggðasafnið Hvoll á Dalvík

12 júlÍ 2012 fRÍVAKTIN

Elías Kristinsson, annar stýrimað-ur á Ingunni AK, var staddur á síldar- og makrílveiðum austur af landinu þegar blaðamaður útvegs-blaðsins heyrði í honum fyrr í mán-uðinum. Elías hefur verið til sjós frá unglingsaldri og stundað sjó-inn frá ýmsum landshlutum. Þeg-ar hann lítur yfir farinn veg finnst honum sjómannsstarfið vera fjöl-breytt og skemmtilegt starf sem hafi farið batnandi með árunum.

flæktist á milli verbúða „Ég er fæddur í afskekktri sveit á Seljanesi í Strandasýslu í árnes-hreppi. Þegar ég var tveggja ára gamall flutti fjölskyldan á bæinn Dranga á Ströndum og þar ólst ég upp á einum afskekktasta stað á landinu. Þrátt fyrir að jörðin hafi verið, og sé enn, mikil hlunninda-jörð, með nægu æðavarpi, rekavið og sel, neyddist fjölskyldan til að flytja þaðan árið 1966 þegar hafís-ár og miklir kuldar höfðu sett strik í reikninginn. Þá fórum við innar í sveitina og vorum þar í örfá ár áður en við fluttum fyrst til Reykjavík-ur og síðan til Bolungarvíkur. Ég var við nám við Héraðsskólann í Reykjanesi í Ísafjarðardjúpi þegar barnaskólanum sleppti og lenti oft í skrautlegum ferðum á leið í skól-ann í erfiðri vetrarfærð. Stundum fórum við með varðskipi til Ísa-fjarðar,“ segir Elías, aðspurður um bakgrunn sinn.

Eftir gagnfræðinámið fór Elías til Akureyrar að læra skipasmið-inn í Iðnskólanum. Fljótlega eftir það fór hann á síðutogarann Slétt-bak sem var gufutogari. „Marg-ir halda að ég sé að ljúga þegar ég segist hafa verið á gufutogara en ég rétt náði í rassgatið á þeim. Síð-an flæktist ég vestur á Ísafjörð og var þar á togbátum, svona eins og ungir menn gerðu. Ég fór á milli verbúða á Vestfjörðum og á þess-um tíma var gaman fyrir unga menn að koma á nýja staði. Hverj-um ungum manni sem kom í nýtt pláss var alltaf tekið fagnandi og menn fóru mikið á milli verbúða. En þessu verbúðalífi fylgdi mikið sukk,“ segir Elías og viðurkennir að á þessum árum hafi hann ver-ið ístöðulítill ungur maður sem lifði einungis frá degi til dags. „Maður hafði enga framtíðarsýn heldur flæktist þarna á milli.“

flutti á eskifjörðEftir nokkurn tíma af verbúðalífi kynntist Elías fyrrverandi eigin-konu sinni og þau ákváðu að flytja austur á Eskifjörð og ólu þar upp þrjú börn. „Við bjuggum þar í sautj-án ár. á Eskifirði var ég á hinum og þessum bátum og var eiginlega alltaf á sjó, lengst á Jóni Kjartans-syni og öðrum Eskifjarðarskipum. Ég fór í Stýrimannaskólann árið 1974 og tók þar fyrsta bekk og var svo stýrimaður meira og minna árin á eftir en kláraði ekki annan bekkinn fyrr en tólf árum síðar. Eftir það fór ég á Hólmaborgina og var þar allt til er ég flutti á Akra-nes um 1992. Síðan þá hef ég verið á skipum HB og síðan HB-Granda, eftir að þau félög sameinuðust, og hef verið á Ingunni AK síðan það skip kom til landsins,“ segir Elías.

Hefurðu aldrei íhugað að hætta á sjó?

„Ég gerði margar örvæntingar-fullar tilraunir til að hætta á sjó. Þær mistókust allar alveg hrapal-lega og ég dagaði uppi á sjó. En þeg-

ar ég lít yfir ævina þá er sjómanns-starfið fjölbreytt og skemmtilegt starf, þó það geti oft verið hund-leiðinlegt. Það er sérstaklega erfitt fyrir unga menn með börn sem eru að vaxa úr grasi, en þetta verður mun auðveldara eftir því sem mað-ur eldist, bæði andlega og líkam-lega. Ég er farinn að kunna svo vel við sjóinn að mest langar mig orðið að taka heimsiglingu á skútu þeg-ar ég hætti störfum. áður en mað-ur setur tærnar upp í loftið.“

Hvað er minnisstæðast þegar þú horfir yfir ferilinn?

„Það er margt minnisstætt, enda hef ég verið á ýmsum bátum með fleiri hundruð mönnum í allt. Það er alltaf minnisstætt hversu margir félagar og kunningjar hafa farið í sjóinn og hér á árum áður var mikil blóðtaka á miðunum. Ég hef orðið vitni að banaslysum um borð og það er erfið lífsreynsla. Sem betur fer hefur orðið algjör bylting í þessum málum á síðustu árum. Þegar kemur að öryggi sjó-manna má segja að maður vinni í

dag á vernduðum vinnustað, mið-að við það sem áður var.

Síðan hafa launamálin breyst alveg ótrúlega frá því ég byrjaði í þessu. Hér áður fyrr lenti maður oft í því að útgerðin gat ekki borgað manni á tilsettum tíma. Einu sinni var mér réttur víxill sem ég átti að fara með í bankann og leysa út. Ég rétti bankastjóranum hann sem horfði stóreygður á mig og ég labb-aði út jafn peningalítill og þegar ég gekk inn. Í dag er þetta allt öðruvísi. Þessi stóru fyrirtæki eins og HB Grandi eru góð fyrirtæki og traust og það er farið vel með okkur.“

Með kenningu um makrílinnElías og áhöfnin á Ingunni AK verða á síldar- og makrílveiðum fram á haust. Upphaflega átti að einbeita sér að síldveiðum í júlí og veiða makrílinn þegar hann væri orðinn feitari en þegar Ingunn AK fór í sinn fyrsta túr þá kom mak-ríllinn á móti þeim og á endanum landaði skipið helming af síld og

helming af makríl. Elías segir mak-rílinn hafa verið himnasendingu og hann hefur ákveðna kenningu um hann. „Ég vil meina að hann hafi verið hérna fyrir kuldaskeiðið sem skall á upp úr miðri síðustu öld og að koma makrílsins sé hið eðli-lega ástand. Það hafa margir gaml-ir síldarsjómenn sagt mér að á hlý-indaskeiðinu í kringum 1930 hafi þeir fengið fullt af makríl og það eru margar sagnir um makríl fyrr á tímum. En þetta er bara kenn-ing og hún er ekkert verri en hver önnur.

Það eru sjálfsögð réttindi okkar að veiða þennan fisk. Hann hef-ur líklegast verið hérna meira og minna í gegnum árin og aldirnar og það er lélegur landeigandi sem gefur mönnum beitartoll ókeyp-is. Þegar makrílstofninn fer út úr landhelginni er hann mun feitari en þegar hann kom inn í hana og við erum einungis að taka brot af þyngdaraukningunni. Við ættum því réttilega að fá að veiða meira af makríl. Evrópusambandið á ekkert

að fá að ala hann frítt inni í okkar landhelgi.“

Hvað ertu að gera þegar þú ert ekki úti á miðunum?

„Ég er aðallega að leika mér þeg-ar ég er ekki úti á sjó og við hjónin erum voða lítið á Akranesi þar sem við búum. Ég fer mikið með fjöl-skyldunni norður á Strandir þar sem við systkinin eigum hlunn-indajörðina Dranga. Ég var þar í þrjár vikur í vor í æðavarpinu að berjast við mink og ref og hlúa að varpinu og taka dún. Síðan fer ég alltaf í vélsleðaferðir á veturna þar sem farið er upp á Steingrímsfjarð-arheiðina og norður að Dröngum. Síðan er konan mín, Ingibjörg Guð-rún Viggósdóttir, frá litla Laugadal í Tálknafirði og þar erum við nýbú-in að byggja sumarhús og erum þar eins mikið og við getum

Ég hef því nóg fyrir stafni þeg-ar ég er í landi og ef ekki væri fyr-ir vinnuna þá gæti maður sinnt þessum áhugamálum mun betur. Vinnan eyðileggur þetta allt fyrir manni,“ segir Elías og hlær.

Saltkaup hf. • Cuxhavengata 1 • 220 Hafnarfjörður Sími: 560 4300 • www.saltkaup.is

Haraldur guðmundsson skrifar:haraldur@goggur.is

dagaði uppi á sjóElías kristinsson, annar stýrimaður á ingunni AK, segir sjómannsstarfið fjölbreytt og skemmtilegt:

»„einu sinni var mér réttur víxill sem ég átti að fara með í bankann og leysa út. Ég rétti bankastjóranum hann sem horfði stóreygður á mig og ég labbaði út jafn peningalítill og þegar ég gekk inn.“

»elías á refaveiðum við drangaskörð. »elías og nokkrir aðrir úr áhöfninni slaka á eftir góða makrílveiði.

fRÍVAKTIN júlÍ 2012 13

Ofarlega á lista yfir þá bíla sem þykja skara fram úr á markaði sportjeppa er BMW X5. á því er engin breyting með 2012 bílnum sem var kynntur til sögunnar með fáum breytingum milli ára enda ekki þörf á þegar tekið er tillit til fallegrar hönnunar, nægs rýmis og góðrar innréttingar.

Þó bíllinn fljúgi örlítið undir rad-arinn útlitslega séð þá gerir hann það svo sannarlega ekki þegar hann er tekinn til kostanna. Í akstri minn-ir hann óneitanlega á sportlegan fólksbíl þrátt fyrir stærð og þyngd. Prufueintakið sem ég fékk í hend-urnar var með 3.0 lítra túrbó díselvél sem skilar 245 hestöflum, 540 nm í togi og eyðir ekki nema um 7,4 lítr-um í blönduðum akstri. Vélin, sem er þó sú minnsta sem boðið er upp á í þessari línu, er þrælskemmtileg og skilar bílnum hressilega áfram og kom hún skemmtilega á óvart.

Í akstri er bíllinn eins góður og við mátti búast fyrirfram, léttur og lipur þrátt fyrir stærð svo lengi sem ekið er á malbiki. Þegar komið var út fyrir malbik fannst mér bíllinn ekki vera alveg á heimavelli þó góður

væri. ástæðan fyrir því er sennilega sú að bíllinn er greinilega hannaður með akstur á góðum vegum í huga.

Innandyra er BMW X5 nokkuð vel heppnaður, stjórntæki og takk-ar eru þægilega staðsettir og sætin

eru þægileg og veita góðan stuðn-ing. Þrátt fyrir það getur maður ekki annað en hugsað til innréttingar-

innar í keppinautum eins og Porsche Cayenne sem er betur heppnuð að mínu mati þar sem lagt er meira í efni og frágang.

Heilt yfir litið er BMW X5 ein-staklega vel heppnaður sportjeppi sem stendur algjörlega undir nafni X5 línunnar.

BMW 3 línan var fyrst kynnt til sög-unnar árið 1975 þegar hún tók við af hinum fræga BMW 2002. Bíllinn var á meðal þeirra fyrstu í nýrri tegund minni sportlegra „sedan“ bíla sem bjuggu yfir áður óþekktum aksturs-eiginleikum i þessari stærð bíla. Mikið vatn hefur runnið til sjávar síðan þá og nú árið 2012 kynnir BMW til sög-unnar nýja 3 línu með sportlegri út-litshönnun og lengra er á milli hjóla en áður.

Ég tók 320D bíl til kostanna og komst að óumflýjanlegri niðurstöðu: miðstærðar fólksbílar verða einfald-lega ekki mikið betri en þetta.

Innrétting bílsins er eins og við má búast mjög góð. Að mínu mati ekki sú fallegasta, en það er bætt upp með gæðum og frágangi á leðri, plasti og fleiri hlutum. Allir takkar og stjórn-tæki passa líka eins og flís við rass og er þeim komið fallega fyrir þar sem auðvelt og þægilegt er að nota þá.

Hvað búnað varðar er BMW 3 frek-ar vel búinn. Aukahlutalistinn er eins og gefur að skilja mjög langur en stað-

albúnaður er þó meiri en við mátti búast. Má þar helst nefna fjarlægð-arskynjara sem virkuðu mjög vel, rafmagn og minni í sætum. Prufu-eintakið sem ég fékk í hendurnar bjó einnig yfir 8.8“ litaskjá, skærum og mjög auðveldum í notkun. Einnig var þar USB tengi fyrir spilara og Blueto-oth fyrir i-Pod eða i-Phone.

Hvað pláss varðar hefur BMW 3 línan haft nóg pláss hingað til, en

á þessu ári var bíllinn lengdur um 93mm sem skilar sér í stærra skotti (480 lítrar) og meira fótaplássi.

Í akstri er bíllinn eins og hugur manns, fáir komast með tærnar þar sem 320D hefur hælana, hvort sem er á malbiki eða möl.

Hin nýja tveggja lítra túrbó dísel-vél er hreint út sagt frábær, samein-ast þar bæði feiknakraftur og spar-neytni sem ég hef ekki séð áður. Hún skilar 184 hestöflum og 380nm í togi sem er mjög gott fyrir ekki stærri bíl. Viðbragð er mjög gott og 8 þrepa sjálf-skiptingin skilar bílnum mjúklega áfram þrátt fyrir góða inngjöf.

Uppgefin eldsneytiseyðsla frá framleiðanda eru 4,5 lítrar í blönduð-um akstri sem verður að teljast frá-bært fyrir jafn stóran og kraftmikinn bíl og BMW 3 er. Þar hjálpar til nýr eig-inleiki í BMW 3 sem ber heitið „stop-start“ sem drepur á bílnum þegar beð-ið er á ljósum eða í lengri tíma, einnig nýtir bíllinn þann kraft sem myndast við að bremsa til að hlaða rafgeym-inn.

Heilt yfir litið er BMW 320D frábær fjölskyldubíll sem sameinar mikið vél-arafl, sparneytni, þægindi og öryggi því ofan á allt fær bíllinn 5 stjörnur í AnCAP prófum.

Sportleg útlitshönnun og kraftmikil vél

Léttur og lipur sportjeppi

reynsluakstur Helgi Magnússon, háseti á Vigra rE, reynsluók tveimur nýjum bílum frá BMW:

BMW 320D

KostiR:1. aksturseiginleikar2. kraftmiklar en sparneytnar vélar3. Hröð og mjúk 8 þrepa skipting

ÓKostiR:1. BMW- apps er eingöngu ætlað i-Phone

BMW X5

KostiR:1. Léttur og lipur í stýri2. nóg afl3. Sparneytinn

ÓKostiR:1. íhaldssöm, frekar flöt hönnun2. Ekki nógu góður utan malbiks

HELGI MAGnúSSOn háseti á vigra rE

14 júlÍ 2012 fRÍVAKTIN

Heilt yfir litið er BMW 320D frábær fjölskyldubíll sem sameinar mikið vélarafl, sparneytni, þægindi og öryggi því ofan á allt fær bíllinn 5 stjörnur í AnCAP prófum.

Persónuleg og traust þjónusta um allan heim.Hjá Samskipum fer saman sóknarhugur nýrrar kynslóðar og áratuga reynsla. Við bjóðum upp á heildarlausnir á sviði flutninga og leggjum stolt okkar í að uppfylla væntingar kröfuharðra viðskiptavina. Samhentur hópur starfsliðs tryggir skjóta og örugga þjónustu. Þinn farmur er í öruggum höndum.

www.samskip.isSaman náum við árangri

Suðurhrauni 4 • 210 Garðabæ • Furuvellir 3 • 600 Akureyri • Sími: 575 8000 • Fax: 575 8001 • www.samhentir.is

Kassar læsast saman við stöf lun og brettið verður stöðugra

Heildarlausnir fyrirsjó- og landvinnslu

• Skór• Stígvél• Vettlingar• Vinnufatnaður, • Hnífar• Brýni • Bakkar• Einnota vörur o.fl.

• Kassar• Öskjur• Arkir• Pokar• Filmur

Kassar læsast saman við stöflun og brettið

ð öð

rnaður, ð

vörur o.fl.