Vikipedio

La Vikipedia emblemo.

La Vikipedia emblemo esperanta.

Vikipedio (anglalingve Wikipedia [wkipidi.]) estasinterreta, plurlingva enciklopedio kun enhavo la la kon-cepto de libera verko. in verkadas volontuloj surbaze deamaskunlaboro iu homo kun aliro al la Interreto rajtasani la enhavon de preska iu artikolo. Tamen oni nerajtas fari ion ajn, sed devas sekvi al certaj reguloj. Laplej gravaj estas konformo al enciklopedieco, netralecokaj respekto.

La projekto komenciis je 15-a de januaro 2001 apudNupedia simila, sed de fakuloj verkita projekto. Viki-pedion nun administras la senprotcela Fondao Vikime-dio.Vikipedio ekzistas en pli ol 260 lingvo-versioj. En majo2010 iuj diverslingvaj Vikipedioj entute havis pli ol 15milionoj da artikoloj.[1] Pli ol tri milionoj el ili estis en laanglalingva versio, pli ol unu miliono en la germanlingva,dum la esperanta enhavas nun 219 161 artikolojn. Tridektri vikipedioj enhavis pli ol 100 000 artikolojn. Ekde siafondio Vikipedio dare pli populariis, kaj ia sukcesoinstigis fondon de pluraj frataj projektoj.La nomo Vikipedio estas esperantigo de la angla Wikipe-dia, kunfando de la havaja vorto wiki (signifas 'rapide')kaj la angla encyclop(a)edia (enciklopedio). La vorte-ro paedia venas tralatine el la greka paideia, eduko, tiusiavice el pais, infano.

1 HistorioLa anglalingva Vikipedio estis la unua Vikipedio. Fond-ite je la 15-a de januaro 2001, fare de Jimmy Wales kajLarry Sanger, i montras, ke la principo de libera scioja estas aplikebla al reta enciklopedio. Malgra la mezakvalito de multaj artikoloj en la komenco, tra tempo iliplibonias kaj altias en kvalito.[2] Jam ne de 2001 ek-zistis preska dudek lingvo-versioj.La Esperanta Vikipedio estis fondita je la 6-a de novem-bro 2001 de Chuck Smith. En decembro 2001, li laboriskun Jerry Muelver kaj Stefano Kalb por fari bazan vi-kipedion de 139 artikoloj. La Esperanto-Vikipedio pu-blikiis je la 2-a de januaro 2002 kun pli ol 300 paoj.i ricevis la tutajn enhavojn de Enciklopedio Cigneta,Enciklopedio Kalblanda kaj Monda Faktolibro. Ceterajtekstdonacoj venas de la Enciklopedio de Esperanto, deMonato kaj pluraj libroj, kun konsento de la atoroj.La 17-an de junio 2015 oni atribuis al Wikipedia la pre-mion Princo de Asturio pri Kunlaborado.[3]

2 KvalitoKritikistoj asertas, ke permeso redakti Vikipedion fare dekiu ajn igas in nedinda. Vikipedio enhavas nenian o-cialan institucion, kiu okupius per verkontrolado de fak-toj, kaj la redaktantoj mem ne iam devas bone koni te-mon, pri kiu ili verkas. En interparolo kun The Guardian

1

2 2 KVALITO

Vikipedio estas estrata de senpartieco

bibliotekisto Philip Bradley esprimis sin, ke li ne uzusVikipedion kaj ke li ne konas e unu bibliotekiston, kiuuzas Vikipedion. efa problemo estas manko de organoj.De eldonejo de presitaj publikaoj eblas atendi garantion,ke iliaj informoj estas dindaj, ar de tio dependas iliavivtenado. Diference de io tia (Vikipedio), kio bildiassur ekrano. (Waldman, 2004). Simile reagas anka TedPappas, efredaktoro de Encyclopaedia Britannica, kiudiris en The Guardian: Supozo por Vikipedio estas, keper iom-post-ioma plibonigado i perfektios en senera-recon, sed tiu i supozo estas neniel pruvita. Pri Vikipe-dio kiel fonto de informoj esprimis sin Danah Boyd en lajaro 2005: Tio neniam estos enciklopedio, sed i enha-vos ampleksan konon, kiu estos tute taga por aliaj celoj.Sed malgra tio tradiciaj enciklopedioj senese enhavaslalean revokon, kiu proklamas, ke ili rifuzas kian ajnrespondecon pri eraroj en publikao.En 2004, Robert McHenry, la eksa redaktoro de Ency-clopaedia Britannica, en artikolo Je dindeco fondita en-ciklopedio kritikis metodojn kaj verkado kiel: kiel ajnproksime la artikoloj de Vikipedio gvidos al dindeco,i estos por iam malfermita al neinformitoj kaj duon-analfabetuloj, kiuj puas la nazon en ion Uzanto, kiuvizitos Vikipedion, por ke li eklernu ion, estos iam enpozicio de vizitanto de publika necesejo. A je unua ek-vido i estas malpurigita, do iu scias, ke li atentu a iaspektos tute pure, kio povas kazi falsan senton de se-kureco. Sed la persono neniam certe scias, kiu uzis ti-un i aparaton anta li. Aaron Krowne verkis artikolon,kiu rebatis la metodojn uzitajn de McHenry nomante ilinTND (angle FUD), kio estas komerca mallongigo detimo, necerteco kaj dubo. Larry Sanger, la eksa ef-redaktoro, kritikis Vikipedion ne de la jaro 2004 protio, ke i malatigas fakecon. Pli poste li ankora kulp-igis plimulton de tiuj, kiuj donas interretajn servojn, keili okupas Vikipedion. Vikipedio kredas, ke ties pro-cedo de reguligado de artikoloj estos tio, ke ties enhavo

Jimmy Wales

estas donita al granda nombro de uzantoj, kio gvidos alprecizeco de informo. Citante leon de Linis pri evoluode malfermita fonto Sanger antae esprimis sin: Supoz-ante suon de okuloj iuj eraroj estas malhaveblaj. Lateknologiulo Joi Ito skribis pri Vikipedio: Kvankam de-pendas de la tereno, la demando senese restas, u veraestas tio, kio devenas el kredinda fonto a el fonto, kiunrigardis miloj da homoj (kun ebleco de komentario) kajkiu supervivis. Male, atoroj, kiuj partoprenis en nefor-mala testo pri konstato de kapableco de Vikipedio kap-ti erarajn informojn, notis, ke: tio ne estas mekanismo,kiu verkontroligas faktojn, sed prefere tio estas formo debalotsistemo kaj tiu fakto, kiu videble ne aspektas tretrompe, povas esti akceptita kiel vero.Vikipedio estas kulpigita pro manko de kapableco pri va-sta spektro de temoj. La kazo estas propravola karak-tero de la projekto kaj la tuta interesio de ties kontri-buantoj. Dale Hoiberg, efredaktoro de EncyclopaediaBritannica, asertas: oni skribas pri aferoj, kiuj interesasonin, do multe da temoj restos ne enprenitaj. Kontribuopri uragano Francis estas kvinoble pli longa ol artikolopri ina arto kaj kontribuo pri Coronation Street estas du-oble pli longa ol artikolo pri Tony Blair. Larry Sanger, launua efredaktoro de Nupedia, diris: Kiam estas bezoneskribi pri relative fakaj temoj (ekster intereso de multajkontribuantoj), do dindeco de la tuta projekto estas sen-egala.

3En alia anko Vikipedio estas ladita por tio, ke i ebligasaktualigon de artikoloj a novaj artikoloj estas kreitaj kielreago je specifa evento. Ekzemple tiam aktuala artikolopri tertremo en Hinda oceano el la jaro 2004 en la anglaversio de Vikipedio estis ofte citita fare de urnalistoj postla tertremo. Redaktoroj de sciigrimedoj anka asertas,ke enciklopedio kiel Vikipedio havas multoblajn eblecojnampleksi pli da temoj, ol povas ampleksi presitaj formojde enciklopedioj.Plie, estus menciinde, ke la ekzemploj de Hoiberg jamne validas de majo de 2005: La artikolo pri la ina artoestas preska trioble pli longa ol la artikolo pri uraganoFrancis, kaj la artikolo pri Tony Blair estas proksimumeje 50 % pli longa ol tiu pri Coronation Street. Por ke nimetu la aferojn en ustan perspektivon, la menciitaj ar-tikoloj estas indikitaj nur kiel ekzemploj de ekinteresintaraportado, sed same ili povas montri tion, kiel Vikipedioproksimias al prudenta egaleco.

3 KomunumoVikipedio havas komunumon de uzantoj, da kiuj estasproporcie malmulte, sed ili estas tre aktivaj. Emigh kajHerring asertas: Kelke da aktivaj uzantoj prezentantajkomune kun donitaj reguloj kaj sistemo de libera regul-igo povas atingi grandan kontrolon super enhavo produk-tita en la sistemo, lavorte forviante variecon, polemi-kon, malkonsistecon harmoniante opiniojn de la kontri-buantoj.Kelkaj kontribuantoj plendas, ke reguligado de Vikipe-dio estas tre laciga okaze de koniktoj. Same ili plendaspri fakto, ke Vikipedio grandmezure preferas kontribu-antojn, kiuj havas karakterizajn opiniojn, ar neniu havastempon nek energion por rebati iliajn karakterizajn opi-niojn.Sed en la alia anko Vikipedio estas, kiel asertas ties re-daktantoj, tre valora kiel socia komunumo. Ekzempleatoroj povas esti postulitaj, por ke ili defendu, respek-tive klarigu sian laboron kaj tiuj i disputoj esta bone vi-deblaj. Unuopaj versioj de Vikipedio ofte enhavas kon-sultan sekcion, kie tiu i komunumo respondas deman-dojn.

4 Esperantistoj kaj VikipedioEsperantistoj ludas pli gravan rolon en diverslingvaj viki-pedioj ol oni enerale taksas. Unu de la efaj teknikistojde la tutmonda Vikipedio, Brion Vibber, estas esperant-isto.La ean, kartvelan, slovakan kaj svahilan versiojn de Vi-kipedio kreis esperantistoj (Miroslav Malovec, AvtandilAbuladze, Viliam Br kaj Marcos Cramer), kaj en plu-raj vikipedioj esperantistoj estas administrantoj. MartinHaase, direktoro de Germana Esperanto-Instituto, estis

estrarano de Wikimedia Deutschland, kaj Ziko van Dijkestas ekde 2011 prezidanto de Wikimedia Nederland.

5 Vikipedioj en unuopaj lingvoj

Others 15.8France: 1

Netherlands: 1.6Germany: 1.8

Australia: 4.4

Canada: 7.3

U.K.: 15.9

USA: 52.1

Kontribuintoj por la anglalingva Vikipedio la landoj en septem-bro 2006

Anglalingva Vikipedio ea Vikipedio Esperantlingva Vikipedio Esklingva Vikipedio Franclingva Vikipedio Germanlingva Vikipedio Itallingva Vikipedio Japanlingva Vikipedio Nederlandlingva Vikipedio Polalingva Vikipedio Portugallingva Vikipedio Ruslingva Vikipedio Svedalingva Vikipedio Vikipedio en simpla angla lingvo

Unu el la trajtoj de la diversaj nacilingvaj eldonoj estas,ke ilin kreas efe loantoj de la lando a landoj, kie oniparolas la koncernan lingvon. La statistiko el 2006 .52 % de la kunlaborantoj de la anglalingva versio lois enUsono, 15,9 % en Britio, 7,3 % en Kanado kaj 4,4 % enAstralio - do sume . 80 % de la kontribuintoj lois enkvar (efe) anglalingvaj landoj. La plej altan procentaonen unu lando havis la japana vikipedio, kies kontribuintojlois je 93,2% en Japanio; la plejmalaltan procentaon dela efa kontribulando havas la ina lingvo, kiun tiutempekreis je 28,6 % homoj el Honkongo; sekvis 25,9 % en

4 8 EKSTERAJ LIGILOJ

Tajvano. La Esperanto-versio tiutempe havis 36,3 % dekontribuoj el Nederlando, 10,6 % el eio.Entute por Esperanto oni listigas sep landojn, el kiuj venispli ol 5 % de la kontribuoj. La hispana versio havis sestiajn landojn, la ina kvin, la rusa, rumana kaj korea pokvar, la angla, franca, portugala, hebrea, slovaka kaj danapo tri kaj la aliaj el la tuta dudeko da versioj du a unulandojn.

6 Notoj[1] listo de iuj vikipedioj (angle), la 14-an de majo 2010

[2] Andreas Kaplan, Haenlein Michael (2014) Collaborativeprojects (social media application): About Wikipedia, thefree encyclopedia. Business Horizons, Volume 57 Issue 5,pp.617-626

[3] Wikipedia, Premio Princesa de Asturias de Cooperacin,El Pas, Madrido, Konsultita la 17an de junio 2015

7 Vidu anka Internacia Vikipedio Truth in Numbers: The Wikipedia Story (Vero enNombroj: La Historio de Vikipedio) (dokumenta ki-no)

Vikipedia historio

8 Eksteraj ligiloj Statistikoj de Erik Zachte

59 Fontoj de teksto kaj bildoj, kontribuintoj kaj permesiloj9.1 Teksto

Vikipedio Fonto: https://eo.wikipedia.org/wiki/Vikipedio?oldid=5749834 Kontribuintoj: Chuck SMITH, Stefano KALB, ArnoLagrange,Yekrats, Ziko, Verdlanco, Eliott, Ryoho, Marcos, Hashar, Flauto Dolce, Robbot, Zwobot, Surfo, Kani, , Petr Tomasovsky,Melancholie, Blahma, Anders~eowiki, Quistnix, Aisano, Keskastel, Narvalo, Yvesn, Dominik, Emuzesto, Gelingvistoj, Wavelength, Yurik-Bot, Ombresaco, Gpvosbot, Dtobias, Thomas Guibal, MalafayaBot, Mithridates, FlaBot, Chlewbot, Maksim-bot, Eskimbot, Peep~eowiki,Tlustulimu, So9q, AussieDingo83, PaulP, Petrus Adamus, ThomasPusch, Thijs!bot, Escarbot, DidiWeidmann, JAnDbot, Oryanw, LuWunsch-Rolshoven, WinstonSmith, JorgeGG, Laturo, Hunt.topher, Rei-bot, VolkovBot, TXiKiBoT, Idioma-bot, Synthebot, Bot-Schafter,TNAWrestling~eowiki, YonaBot, BotMultichill, Loveless, KuboF, AlleborgoBot, A. B., SieBot, PipepBot, ToePeu.bot, Pavla Dvoko-v, AVRS, Blokita konto, BodhisattvaBot, robot, Fiskot, WikiDreamer Bot, CarsracBot, XalD, OsBlink, Platonides, MystBot,Ptbotgourou, HerculeBot, Stefanostrian, ArthurBot, RG72, I AM FARTICUS, Jotterbot, Xqbot, GhalyBot, Geierkrchz, Airon90, Masti-Bot, Pikolas, Rubdis Hagrid, Wikilixo, Umbert', BenzolBot, TobeBot, RedBot, Roy McCoy, FoxBot, EUvin, KamikazeBot, TjBot, TotoAzro, Falcoperegrinus, Gerakibot, EmausBot, ZroBot, HRoestBot, Iketsi, ChuispastonBot, WikitanvirBot, Movses-bot, Ripchip Bot,MerlIwBot, Rezabot, HiW-Bot, Moonbri, KuBOT, Addbot, Haven1984 kaj Anonimaj: 38

9.2 Bildoj Dosiero:Commons-logo.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg Permesilo: Public do-

main Kontribuintoj: This version created by Pumbaa, using a proper partial circle and SVG geometry features. (Former versions used tobe slightly warped.) Origina artisto: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247, based on the earlier PNG version,created by Reidab.

Dosiero:English_Wikipedia_contributors_by_country.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/English_Wikipedia_contributors_by_country.svg Permesilo: CC-BY-SA-3.0 Kontribuintoj: Made in Inkscape as SVG replacement for Image:English_Wikipedia_contributors_by_country.png. Figures originally from Edits by project and country of origin Origina artisto:Superm401, based on GFDL original by 16@r

Dosiero:Incubator-notext.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e3/Incubator-logo.svg Permesilo: CC BY-SA3.0 Kontribuintoj: http://meta.wikimedia.org/wiki/Image:Meddie_Egg_horizontal_line.svg Origina artisto: NielsF

Dosiero:Mediawiki.png Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/64/MediaWiki_logo_without_tagline.png Permes-ilo: Public domain Kontribuintoj:

The ower is Image:Tournesol.png Origina artisto: User:Anthere (ower) and User:Eloquence (combination, concept), reworked by User:Aka

Dosiero:Qsicon_lesenswert.png Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/31/Qsicon_lesenswert.png Permesilo: CC-BY-SA-3.0 Kontribuintoj: ? Origina artisto: ?

Dosiero:Qsicon_lesenswert.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/43/Qsicon_lesenswert.svg Permesilo: CCBY-SA 3.0 Kontribuintoj: Image:Qsicon_lesenswert.png basierend auf Image:Qsicon inArbeit.pngOrigina artisto: User:Superdreadnought,User:Niabot

Dosiero:WM2006_0060.jpg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Jimmy_Wales_in_August_2006.jpg Perme-silo: CC BY-SA 2.5 Kontribuintoj: Wikimedia Foundation Inc. Origina artisto: Gus Freedman

Dosiero:Wikibooks-logo.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Wikibooks-logo.svg Permesilo: CC BY-SA3.0 Kontribuintoj: Propra verko Origina artisto: User:Bastique, User:Ramac et al.

Dosiero:Wikidata-logo.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/ff/Wikidata-logo.svg Permesilo: Public domainKontribuintoj: Propra verko Origina artisto: User:Planemad

Dosiero:Wikimedia_Community_Logo.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/Wikimedia_Community_Logo.svg Permesilo: Public domain Kontribuintoj: Propra verko Origina artisto:

pl.wiki: WarX Dosiero:Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/

Wikimedia_Foundation_RGB_logo_with_text.svg Permesilo: Public domain Kontribuintoj: Wikimedia Foundation website logoconverted to SVG. Origina artisto: Logo and trademark of the Wikimedia foundation, designed by Wikipedia user "Neolux" (SVG versioncreated by DarkEvil, revised by Philip Ronan and optimized by Zscout370 and Artem Karimov)

Dosiero:Wikinews-logo.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/24/Wikinews-logo.svg Permesilo: CC BY-SA3.0 Kontribuintoj: This is a cropped version of Image:Wikinews-logo-en.png. Origina artisto: Vectorized by Simon 01:05, 2 August 2006(UTC)Updated by Time3000 17April 2007 to use ocialWikinews colours and appear correctly on dark backgrounds. Originally uploadedby Simon.

Dosiero:Wikipedia-logo-v2-eo.png Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ef/Wikipedia-logo-v2-eo.png Permes-ilo: CC BY-SA 3.0 Kontribuintoj: Wikimedia Foundation Origina artisto: Wikimedia Foundation

Dosiero:Wikipedia-logo-v2.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Wikipedia-logo-v2.svg Permesilo: CCBY-SA 3.0 Kontribuintoj: File:Wikipedia-logo.svg as of 2010-05-14T23:16:42 Origina artisto: version 1 by Nohat (concept byPaullusmagnus); Wikimedia.

Dosiero:Wikipedia_scale_of_justice.png Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Wikipedia_scale_of_justice.png Permesilo: CC BY-SA 3.0 Kontribuintoj: ? Origina artisto: ?

Dosiero:Wikiquote-logo.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Wikiquote-logo.svg Permesilo: Public do-main Kontribuintoj: ? Origina artisto: ?

6 9 FONTOJ DE TEKSTO KAJ BILDOJ, KONTRIBUINTOJ KAJ PERMESILOJ

Dosiero:Wikisource-logo.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg Permesilo: CC BY-SA 3.0 Kontribuintoj: Rei-artur Origina artisto: Nicholas Moreau

Dosiero:Wikispecies-logo.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/df/Wikispecies-logo.svg Permesilo: CC BY-SA 3.0 Kontribuintoj: Image:Wikispecies-logo.jpg Origina artisto: (of code) cs:User:-xfi-

Dosiero:Wikiversity-logo-It.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b5/Wikiversity-logo-it.svg Permesilo: CCBY-SA 3.0 Kontribuintoj: Propra verko Origina artisto: Skyluke

Dosiero:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svgPermesilo: CC BY-SA 3.0 Kontribuintoj: Propra verko Origina artisto: AleXXw

Dosiero:Wiktprintable_without_text.svg Fonto: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/Wiktionary-logo.svg Permes-ilo: CC BY-SA 3.0 Kontribuintoj: ? Origina artisto: ?

9.3 Permesilo de enhavo Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

Historio Kvalito Komunumo Esperantistoj kaj Vikipedio Vikipedioj en unuopaj lingvoj Notoj Vidu anka Eksteraj ligiloj Fontoj de teksto kaj bildoj, kontribuintoj kaj permesilojTekstoBildojPermesilo de enhavo