การจดการสงปฏกล

สงปฏกลจากมนษยอาจมเชอโรคตางๆปะปนอย ทง แบคทเรย ไวรสโปรโตซว และหนอนพยาธ การจดการสงปฏกลอยางถกสขลกษณะ เปนการทำาลายและปองกนการแพรกระจายของเชอโรคทปนเปอนอยและเปนการยอยสลายสารอนทรยในสงปฏกลไมใหเกดมลพษตอสงแวดลอม การกำาจดสงปฏกลในปจจบน ไดใชวธกำาจดโดยการถายลงในสวมทถกหลกสขาภบาล แตกมกเกดปญหาขนภายหลงจากทใชสวมไปแลวระยะหนง เมอเกดสวมเตมจำาเปนตองสบหรอดดออกไปบำาบดใหถกหลกสขาภบาล

1. หนวยงานทเกยวของและอำานาจ บทบาทในการจดการสงปฎกล

พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ 2535 และฉบบแกไข (ฉบบท 2) พ.ศ 2550 หมวด 3 เรองการจดการสงปฎกลและมลฝอย มาตรา 18 กำาหนดให การเกบ ขน หรอ กำาจดสงปฏกลหรอ มลฝอยในเขตราชการสวนทองถนใด ใหเปนอำานาจของราชการสวนทองถนนน ประกอบกบ มาตรา 20 ระบใหราชการสวนทองถน มอำานาจออกขอกำาหนดของทองถน เพอประโยชนในการรกษาความสะอาดและการจดระเบยบในการควบคมกำากบ การเกบ ขน หรอ กำาจดสงปฏกลหรอ มลฝอยของทองถนนนๆอก เชน

-หามการถายเท ทง หรอทำาใหมขนในทหรอทางสาธารณะ ซงสงปฏกลหรอมลฝอย นอกจากในททราชการสวนทองถนจดไวให

-กำาหนดใหมทรองรบสงปฏกลหรอมลฝอยตามทหรอทางสาธารณะและสถานทเอกชน

-กำาหนดวธการเกบ ขน และกำาจดสงปฏกลหรอมลฝอยหรอใหเจาของหรอผครอบครองสถานทใดๆ ปฏบตใหถกตองดวยสขลกษณะตามสภาพ หรอลกษณะการใชอาคารสถานทนนๆในการดำาเนนงานจดการสงปฏกลของราชการสวนทองถน อาจดำาเนนการไดโดย (ก) การดำาเนนการเอง หรอ (ข) มอบใหผอนดำาเนนการแทนภายใตการควบคมของราชการสวนทองถน หรอ (ค) อนญาตใหเอกชนดำาเนนการโดยทำาเปนธรกจ

(กจการรถสบสงปฏกล)(มาตรา 19 ) กไดแตตองดำาเนนการอยางถกตองตามหลกสขาภบาลและไมกอใหเกดปญหาดานสาธารณสข

2.หลกเกณฑการขนถายสงปฏกล

2.1 รถสบสงปฏกล ตองไดรบอนญาตจากกรมการขนสงทางบก2.2 รถสบสงปฏกลตองมขอความวา รถสบสงปฏกล เลข“ ”

ทะเบยนใบอนญาต (กรณทตองขอใบอนญาตหลายทองถน ใหพมพเฉพาะเลขทะเบยนใบแรก สวนใบอน ๆ ใหเกบสำาเนาหลกฐานใบอนญาตไวทรถ เพอการตรวจสอบดวย) ชอบรษท หรอเจาของกจการพรอมหมายเลขโทรศพทไวดานขางทงสองดานของตวรถโดยขนาดตวอกษรตองสงไมนอยกวา 10 เซนตเมตร

2.3 ควรกำาหนดสของรถสบสงปฏกล โดยกำาหนดสรถสบสงปฏกลของเอกชนและของทองถนใหตางกน

2.4 รถสบสงปฏกล ตองมลกษณะ ดงน2.4.1 สวนของรถทใชบรรจสงปฏกลตองปกปดมดชดไมรว

ซม สามารถปองกนกลนและสตวแมลงนำาโรคได และมอปกรณในการเปด-ปด ฝาถงควรอยดานบนในสภาพทใชงานไดด

2.4.2 ทอหรอสายทใชสบสงปฏกล ตองอยในสภาพด ไมรวซม2.4.3 มปมสบสงปฏกลชนดเฮพวดวต (Heavy Duty) หรอ

ทเรยกวาปมสบตะกอนทสามารถสบตะกอนทสามารถสบของแขงไดและตดตงมาตรวดปรมาณของสงปฏกล และอยในสภาพการใชงานไดด

2.5 มอปกรณทำาความสะอาดประจำารถ เชน ถงใสนำา ไมกวาด นำายาฆาเชอโรค นำายาดบกลน

2.6 ชดปฏบตงานประกอบดวยเสอคลม ถงมอยาง รองเทายางหมแขง และชดปฐมพยาบาลเบองตนประจำารถ

2.7 ควรมระบบการตดตามตรวจสอบ เชน มแบบบนทกรบ-สงสงปฏกล

รปท 1 ลกษณะรถสบสงปฏกล และการแตงกายของผปฏบตงาน

3. หลกเกณฑทตองปฏบตและควรปฏบตในการขนถายสงปฏกล

3.1 ขณะทำาการสบสงปฏกล ผปฏบตงานตองสวมเสอคลม ถงมอยางและรองเทายางหมแขง

3.2 ทำาความสะอาดทอสำาหรบใชสบสงปฏกล โดยหลงจากสบสงปฏกลเสรจเรยบรอยแลวใหทำาการสบนำาสะอาดจากถง เพอลางภายในทอหรอสายดด และทำาความสะอาดทอหรอสายดดดานนอกทสมผสสงปฏกล ดวยนำายาฆาเชอโรค (เชน ไลโซล 2% หรอนำายาคลอรนเขมขน)

3.3 ตองลางมอดวยสบทกครงหลงสบสงปฏกลแตละครง และทำาความสะอาดรางกายในสวนท เปรอะเป อน

3.4 ทำาความสะอาด อยางนอยวนละ 1 ครง หลงจากทออกปฏบตงานขนถายสงปฏกลแลวและ นำาเสยทเกดจากการลางตองไดรบการบำาบดหรอกำาจดทถกหลกสขาภบาล (หมายถงนำาจะตองผานการบำาบดนำาเสย หรอปลอยลงสลานทรายซมชนดรองซมโดยตองหางจากแหลงนำาดม-นำาใช ไมนอยกวา 30 เมตร)

3.5 กรณทมสงปฏกลหกเรยราดใหทำาการฆาเชอโรคดวยนำายาฆาเชอโรค (เชน ไลโซล 2%) แลวทำาความสะอาดดวยนำา

3.6 ทำาความสะอาดเสอคลม ถงมอยาง และรองเทายางหมแขง ทกวนหลงการปฏบตงาน

3.7 มการตรวจสขภาพของผปฏบตงาน อยางนอยปละ 2 ครง โดยเฉพาะการตรวจสอบโรคระบบทางเดนอาหาร

3.8 ผขออนญาตและผปฏบตงานตองไดรบการอบรมเกยวกบงานทปฏบต จากราชการสวนทองถนทกำาหนด

3.9 ตองดแลมใหขอความบนตวถงรถลบเลอน3.10หามนำารถไปใชกจการอน3.11 ตองมใบอนญาตและใบผานการอบรมตดประจำารถ

4.การควบคมการขนถายและบำาบดสงปฏกล

การขนถายสงปฏกลตองมการควบคม เพอใหสงปฏกลทสบมาจากทตาง ๆ ทงหมดไดรบการบำาบดอยางถกตอง โดยไมมการนำาไปทงตามทหรอทางสาธารณะ หรอสวน ไร นา อนอาจเปนการแพรเชอโรคระบบทางเดนอาหารและทำาใหเกดมลพษตอสงแวดลอมได ดงนนการควบคมจงควรเรมตงแตสถานททสบสงปฏกลไปจนถงระบบบำาบดสงปฏกล เพอใหไดรบความมนใจวา สงปฏกลทงหมดทสบไปจากบานเรอนหรอสถานทตาง ๆ จะไดรบการบำาบดทถกตอง จงควรมใบนำาสงสงปฏกล (ตวอยางใบนำาสงสงปฏกลแสดงอยในหนา 9) ซงไมวาทงเอกชนหรอราชการสวนทองถนเปนผใหบรการสบสงปฏกลจากบานเรอน ควรมใบนำาสงสงปฏกลนไวเปนหลกฐานในการตรวจสอบการดำาเนนงานและเปนขอมลในการดำาเนนงานตอไปไดอกดวย ซงในใบนำาสงสงปฏกลจะระบผรบบรการ ปรมาณสงปฏกลทสบเพอขนถายไปบำาบดสถานทรบบำาบด เปนตน และสำาหรบรถสบสงปฏกลของเอกชนใหสงใบนำาสงสงปฏกลแกเจาหนาทผควบคมทกสปดาห ซงอาจกำาหนดใหสงเรวหรอชากวานกได ขนอยกบราชการสวนทองถนนน ๆ จะเหนสมควร และทสำาคญราชการสวนทองถนควรเขมงวดไมใหรถสบสงปฏกลของเอกชนทมไดรบอนญาตจากราชการสวนทองถนนน ๆ เขามาดำาเนนการสบสงปฏกลในพนท จงควรตองมมาตรการทางดานกฎหมาย

โดยออกขอบงคบหรอเทศบญญตมาบงคบใช เพอเปนการปองกนปญหาทจะเกดตามมา

หลงจากทสงปฏกลไดถกขนถายไปสระบบบำาบดสงปฏกลแลว สงปฏกลจะไดรบการบำาบดตามวธการของระบบอยางถกตอง ตามชนดและรปแบบของเทคโนโลยทใชบำาบด โดยมเจาหนาททมหนาทประจำาดแลระบบอยางเขมงวดเชนหากเลอกใชระบบถงหมกแบบไรอากาศนาน 28 วน ถงหมกแตละถงตองระบถงทหรอวนท เพอใหรถสบสงปฏกลนำาสงปฏกลมาทงใหถกตองในแตละวน เพอใหแนใจวา จะตองหมกอยางนอยครบ 28 วน กอนปลอยลงสลานทรายกรอง การตรวจสอบดแลความเรยบรอยจากเจาหนาทในระดบสงขนไปเปนระยะๆ อกขนหนงกเปนสงจำาเปน รวมถงมใหเกดมลพษตอสงแวดลอมหรอเหตรำาคาญแกประชาชนในบรเวณใกลเคยงดวย

5. การบำาบดสงปฏกล

5.1 วธการบำาบดสงปฏกล

การบำาบดสงปฏกลใหถกหลกวชาการสขาภบาลนน มดวยกนหลายวธ จะแตกตางกนตามงบประมาณในการลงทน ประสทธภาพในการบำาบด คาใชจายในการบำาบด ความยากงายในการควบคมดแลระบบ และผลพลอยไดทไดรบ โดยหลกการแลวในทก ๆ วธของการบำาบดทถกหลกสขาภบาลนน มวตถประสงคเพอปองกนการแพรระบาดของโรคระบบทางเดนอาหารและพยาธ วธการบำาบดสงปฏกลทใชงานในปจจบนมหลายวธทสำาคญประกอบดวย

1). การใชระบบหมกชนดไรอากาศ (Anaerobic Digestion) ตามแนวพระราชดำาร

2). การใชระบบตะกอนเรง (Activated Sludge Process)

3). การใชระบบบงประดษฐแบบไหลแนวดง (Vertical-flow Constructed Wetland )

4). การใชระบบบอผงหรอบอปรบเสถยร (Stabilization Ponds)

สำาหรบวธการบำาบดสงปฏกลทมความแพรหลายในการใชงานมากทสดอยในประเทศไทยในปจจบนคอวธการหมกโดยระบบหมกชนดไรอากาศ (Anaerobic Digestion) ตามแนวพระราชดำารส ซงเปนวธการหมกยอยสลายในถงปด (Anaerobic Digestion) โดยอาศยจลนทรยชวยยอยสลายสงปฏกล นบไดวาเปนวธการบำาบดอจจาระทดวธหนงเพราะมกรรมวธทไมยงยากจนเกนไป ทงยงมผลพลอยไดเปนประโยชนทางดานการเกษตร กลาวคอ ไดรบปยอนทรยอนเกดจากกากตะกอนของอจจาระทมคณคาในการเปนธาตอาหารสำาหรบพช ซงกากตะกอนอจจาระนจะไมเปนแหลงเพาะพนธแมลงวนอกตอไป และเปนกากตะกอนทปลอดภยจากเชอโรคไมเปนอนตรายแกสขภาพของประชาชน นอกจากการนำากากตะกอนไปใชเปนปยอนทรยแลวนำาจากลานทรายกรองกเปนปยนำาทมคณคาและปลอดภยเชนกน โดยมหลกการหมกทสำาคญ คอตองหมกสงปฏกลในถงปดนานอยางนอย 28 วน แลวปลอยสงปฏกลทหมกแลวลงบนลานทรายกรองตากแดดใหแหงสนท(ความชนไมเกนรอยละ 5.8) ทงนเพราะจากการศกษาและทบทวนวรรณกรรมพบวาปจจยททำาลายเชอแบคทเรยททำาใหเกดโรคและไขพยาธจากลำาไส ม 3 ปจจย ไดแก 1. ระยะเวลาในการหมกในสภาวะไมเตมอากาศ 2. แสงแดดและ 3. ความแหงดงนนเพอใหมนใจหลงจากหมกสงปฏกลในถงปดนานอยางนอย 28 วน แลวตองปลอยสงปฏกลทหมกแลวลงบนลานทรายกรองเพอแยกนำาและกากตะกอน เพอใหตากตะกอนถกความรอนจากแสงแดดทำาลายเชอโรคและไขพยาธแลวตากใหแหงสนท มหลายการศกษาทเกยวของกบทง 3 ปจจยดงน

1) แบคทเรยททำาใหเกดโรคระบบทางเดนอาหาร (Enterpathogenic Bacteria)ขบวนการหมกอจจาระเพอใหกากตะกอนซงเปนผลผลตสดทาย ปราศจากเชอโรคนนมปจจยทสำาคญและสมพนธกนอย 2 ปจจยคอ อณหภม และระยะเวลาในการหมก กลาวคอ ถาอณหภมในการหมกตำา การทำาใหกากตะกอนปราศจากเชอโรคจะตองใช

ระยะเวลาในการหมกนาน แตถาอณหภมในการหมกสง ระยะเวลาทใชในการหมกกจะนอยกวาการหมกทอณหภมตำา

จากการศกษาของอดม เชอนอย และคณะ (พ.ศ.2525) พบวา หลงจากหมกอจจาระทไดจากรถดดสวมของกรงเทพมหานครในระบบ Anaerobic Digestion เชอจลนทรยทเปนเชอโรครายแรงของระบบทางเดนอาหาร จะตายหมดสนภายใน 28 วน คอ

- ไมสามารถตรวจพบเชอ Vibrio cholerae หลงจากหมกอจจาระได 2 วน

-ไมสามารถตรวจพบเชอ Vibrio parahaemolyticus หลงจากหมกอจจาระได 4 วน

-ไมสามารถตรวจพบเชอ Samonellaparatyphitybe B หลงจากหมกอจจาระได 12 วน

- ไมสามารถตรวจพบเชอ Shigellaflexneritybe 2 หลงจากหมกอจจาระได 15 วน

-ไมสามารถตรวจพบเชอ Non-Agglutinable Vibrio (Group 1) หลงจากหมกอจจาระได 28 วนโชต บรณกาล และคณะ (พ.ศ. 2523) ไดศกษาการหมกอจจาระใน

ระบบ Anaerobic Digestion พบวา-ไมสามารถตรวจพบเชอ Vibrio, Eltor biotype, Ogawa

serotype เมอหมกนาน 5 วน- ไมสามารถตรวจพบเชอ Vibrio parahaemolyticus เมอ

หมกนาน 2 วน-ไมสามารถตรวจพบเชอ Samonellatyphi เมอหมกนาน 8

วน- ไมสามารถตรวจพบเชอ Shigellaflexneritybe 2 เมอ

หมกนาน 2 วน

ดงนนจากรายงานการศกษาดงกลาว สรปไดวา เมอหมกอจจาระในสภาวะทไมมออกซเจน (Anaerobic Digestion) นาน 28 วน แบคทเรยททำาใหเกดโรคระบบทางเดนอาหารอาจจะตายหมด

2) พยาธลำาไส ในอจจาระนอกจากจะมแบคทเรยตางๆแลว ยงมพยาธตางๆ ปนอยมากมายหลายชนด ดงนนในการกำาจดอจจาระโดยการนำามาหมกเปนปย จงตองคำานงถงความปลอดภยจากพยาธเหลานดวย

Shuval และคณะ (1981) รายงานวาในบรรดาไขพยาธทงหลายนน ไขพยาธไสเดอนกลม (Ascaris Egg; A.eggs) มความทนทานตอสภาพแวดลอมมากทสด การทไขพยาธไสเดอนกลมมความทนทานเปนพเศษเนองมาจากโครงสรางของเปลอกไขซงมถง 5 ชน ประกอบดวยชนนอกเปนพวก proteinacious membrane ชนกลางม 3 ชน เปนพวก chitinous material และชนในคอ lipoidal membrane นอกจากน Morishita และคณะ (1972) ไดรายงานถงความคงทนของไขพยาธไสเดอนกลมทมตอ artificial agents ไวดงน

-อณหภม (Temperature) โดยปกตไขพยาธไสเดอนกลมจะเจรญเตบโตเปนตวออนทอณหภม 15-34 องศาเซลเซยส แตมความคงทนสามารถอยในนำาทอณหภม 50, 55, 60 และ 70 องศาเซลเซยส ไดนานถง 45 นาท, 50 วนาท, 5 วนาท และ 1 วนาท ไดตามลำาดบ แตจะตายทนทเมออยทอณหภม (-30) – (-40) องศาเซลเซยส

-ความแหง (Dryness) ไขพยาธไสเดอนกลมจะตายหมด เมออยในทความชนนอยกวารอยละ 90 ภายในเวลา 90 วน และจะตายภายใน 1 วนเมออยในทความชนนอยกวารอยละ 20

-แสงแดด (Light) แสงแดดสามารถหยดยงการเจรญเตบโตของไขพยาธไสเดอนกลมไดและไขพยาธจะตายหากไดรบแสงแดดโดยตรงเปนเวลานาน 2 วน แตถาไขนนปนอยกบอจจาระกจะไมตาย

-จากการศกษาของ อดม เชอนอย และคณะ (พ.ศ.2525) พบวา

หลงจากหมกอจจาระทไดจากรถดดสวมของกรงเทพมหานครในระบบ Anaerobic Digestion ไมนอยกวา 28 วน พบไขพยาธไสเดอนกลม

และไขพยาธปากขอ ในรปของไขทไมสามารถเจรญตอไปได แมกระทงไดนำามาตงทงไวทอณหภมหองทมความชนพอเหมาะเปนเวลานาน 2 อาทตย กไมพบการเจรญของไขพยาธเลย

โชต บรณกาล และคณะ (พ.ศ.2523) ไดทำาการศกษาพบวา หลงจากหมกอจจาระทไดจากถงเกรอะของสวมจากบานหลงหนงในระบบ Anaerobic Digestion นาน 60 วนยงคงตรวจพบไขพยาธไสเดอนกลม (Ascarislumbricoides Ova) และไขของพยาธแสมา (Trichuistrichiura Ova)

นอกจากนพบวาหลงจากใสไขพยาธปากขอ (Hook Worm) ลงในถงหมกนาน 12 วน จะพบตวออน (Larvae) ของพยาธน และหลงจากนนจะพบนอยลง และจะตรวจไมพบตวออนและไขของพยาธน หลงจากหมกนาน 17 วนสมบต อยตระกล และคณะ (พ.ศ.2528) ทำาการหมกอจจาระสดโดยกระบวนการไมใชออกซเจน ภายใตอณหภมอากาศ พบวา

- ไขของพยาธไสเดอนกลม (Ascarissuum) หลงจากหมกในถ งหมกนาน 1, 2, 3, 4, 5 สปดาหจะเจรญเป นไขร ะยะต ดต อได 74.08% , 40.16% , 10.44% , 0.58% และ 0.00% ตามลำาดบ

- จากการวเคราะหทางสถต พบวา ไขพยาธไสเดอนกลมจะตายหมดหรอไมสามารถเจรญไปเปนระยะตดตอไดหลงจากอยในถงหมกมานานแลว 45 วน และระยะเวลาของการหมกนานจะมอทธพลตอการตายของไขพยาธไสเดอนกลมอยางมนยสำาคญทางสถต

มรายงานการศกษาและนกวจยจำานวนมาก ไดกลาวถงการดำารงชวตของเชอโรคในการหมกอจจาระ ไดแก Kawata , Cramer and Burye(1977) , Nell and Wiechers (1978) , Shuval , Gunnerson and Julins (1981) , WHO International Reference Center for Waste Disposal 1978 โดยกลาววา ในการหมกอจจาระใหไดผลผลตทปราศจากเชอโรค หรอคอนขางปราศจากเชอโรคนน จะตองมการออกแบบทดและมการบรหารจดการทด ทกๆ สวนภายในถงหมกจะตองไดอณหภมทพอเหมาะตามระยะเวลาทกำาหนด การ

ตรวจสอบดวาการหมกอจจาระไดทำาลายพยาธลำาไสหรอไม ใหใชไขพยาธไสเดอนกลม ( Ascaris Egg ; A.eggs) เปนตวชวด ทงนเพราะไขพยาธไสเดอนกลมเปนตวททำาใหเกดโรค (Pathogens) ทมความคงทนมากทสดทออกมากบอจจาระ มความทนทานทจะมชวตรอดอยในสงแวดลอมตางๆ ไดนานเปนเดอนๆ หรอเปนปๆ มนตองการออกซเจนในปรมาณเพยงเลกนอยเพอทจะดำารงชวตอย และสามารถมชวตอยไดนานในสภาวะไรออกซเจน (Anaerobic Conditions)

ดงนนในการศกษาครงน จงศกษาเฉพาะการมชวตอยของไขพยาธไสเดอนกลมเทานน จงไดศกษาคนควาเฉพาะรายงานการศกษาทเกยวกบการหมกอจจาระ ทเกยวของกบการดำารงชวตของไขพยาธไสเดอนกลม ดงน

Feachem , Bradley Garelick and Mara (1980) ไดศกษาพบวา โดยธรรมชาตของ Ascaris eggs ชอบความชนและรมเงา ถาอยในอณหภมทเหมาะสม คอระหวาง 22-33 องศาเซลเซยส เวลาประมาณ 10-15 วน 75 % ของไขทงหมดจะพฒนาเปน Infective Stage แตถาอยในสภาวะทไมเหมาะสมไขจะฝอ

Reyes , Kurse and Batson (1963) ไดศกษาพบวา A.eggs จะถกทำาลายหมด 100 % เมออยในสภาวะ Aerobic Process ทมอณหภมมากกวา 45 องศาเซลเซยส และเมออยในสภาวะ Anaerobic Process ทมอณหภมมากกวา 38 องศาเซลเซยส การศกษาของ Reyes และคณะไมกลาวถงเวลาเลย (คณะวจย)

Nelf (1932)ศกษาพบวา A.eggs จะถกทำาลายหรอถกยบยงการเจรญเตบโต ถาถกผงใหแหงหรอนำาไปตากแดด

Keller (1951) ศกษาละเอยดขนพบวา การทำาใหแหงเปนศตรทจะทำาลาย A.eggs ทความชน (Moisture Contents) ตำาประมาณ 5 % อณหภมอบอน A.eggs จะตายคอนขางรวดเรว

Hogg (1950) ศกษาพบวา เมอตากตะกอนใหแหงโดยแสงแดดในประเทศแอฟรกาใต นาน 4 เดอน A.eggs จะตายหมด โดยชนตากตะกอนความหนา 37 มลลเมตร ซงความชนลดจาก 84 % เหลอตำากวา 3 %

Cram and Hicks (1944) ศกษาพบวา A.eggs จะตายหมดเมอความชนของกากตะกอนลดตำากวา 5.8 %

สรปไดวา ระยะเวลาการหมกอจจาระ ระยะเวลาตากแดด และความแหงมผลในการทำาลายไขพยาธไสเดอนกลม

5.2 การบำาบดสงปฏกลโดยวธการหมกในถงปด (Anaerobic Digestion) ตามแนวพระราชดำารส

การบำาบดสงปฏกลโดยวธการหมกในถงปด (Anaerobic Digestion) ตามแนวพระราชดำารสม

5.2.1 องคประกอบทสำาคญของระบบหมกชนดไรอากาศระบบหมกมสวนประกอบทสำาคญดงตอไปน

1). ถงหมกแบบปดประกอบดวยถงคอนกรตทกอสรางขนจำานวนไมนอยกวา 28 ถง เพอใหสะดวกในการจดการ แนะนำาใหมจำานวน 31 ถงเทากบจำานวนวนทมากทสดใน 1 เดอน ถงหมกแตละถงตองมฝาปดมดชดมทอระบายอากาศภายในถงหมกจะบรรจสงปฏกลทไดจากรถสบสงปฏกลทไปสบมาจากสวมตามบานเรอนและอาคารประเภทตางๆ แลวนำามาเทลงในถงหมกภายในถงหมกจะเกดการยอยสลายสงปฏกลโดยแบคทเรยชนดทไมตองการออกซเจน (Anaerobic Bacteria) ทำาการหมกอยางนอย 28 วนเพอทำาลายเชอโรค พยาธและไขพยาธทปะปนมากบสงปฏกล

2).ลานทรายกรองภายหลงจากสงปฏกลและนำาททำาการหมกในถงหมกจนครบเวลาตามกำาหนดแลวจงปลอยลงสลานทรายกรองซงจะทำาหนาทกรองสงปฏกลใหเหลอตกคางอยดานบนสวนนำากจะซมผานลานทรายกรองสทอรบนำาดานลางเพอรวบรวมนำาไปสบอพกนำาเกบไวรดตนไม แตถาจะปลอยทงตองบำาบดนำาใหไดมาตรฐานกอนปลอยสแหลงนำาสาธารณะ สำาหรบตะกอนทตากบนลานทรายกรองนนใหตากแดดจนแหง

ความชนไมเกนรอยละ 5.8 เพอใหแนใจวาไขพยาธถกทำาลายหมดจากนนจงนำาไปยอยหรอบดใหมขนาดเลกลง เพอนำาไปใชเปนปยตอไป

3).บอผงหรอระบบบำาบดนำาจากลานทรายกรองในกรณทไมไดนำานำาทซมผานลานทรายกรองไปใชประโยชน จะตองบำาบดใหไดมาตรฐานนำาทงกอนปลอยออกสแหลงนำาสาธารณะ

รปท 2 แบบแปลนระบบบำาบดสงปฏกลโดยวธการหมกในถงปด (Anaerobic Digestion) ตามแนวพระราชดำารส

รปท 3 ถงหมกอจจาระและลานทรายกรอง

5.2.2 การนำากากตะกอนและนำ0าผานลานทรายกรองใชทำาปยอนทรย

Jaiswal,1971 ไดนำาอจจาระมาวเคราะหหาปรมาณสารอาหารของพช พบวาอจจาระมสารอาหารทเปนประโยชนสำาหรบพชหลายชนด เมอนำามาเปรยบเทยบกบมาตรฐานปยอนทรย ของกรมวชาการเกษตร ดงแสดงรายละเอยดใน ตารางท 2-1 นอกจากคณคาทางอาหารแลวกากอจจาระยงทำาใหดนรวนซยดวย

การเปรยบเทยบธาตอาหารพชในอจจาระกบมาตรฐานปยอนทรยรายการทดสอบ *ผลการวเคราะหอจจาระ

ของคน**มาตรฐานปยอนทรยพ.ศ.2548

1.ความชน 75 ไมเกน 35 % โดยนำาหนก2.ปรมาณอนทรยวตถ

21.1 ไมนอยกวา 30 % โดยนำาหนก

3. อตราสวนคารบอนตอไนโตรเจน (C/N)

7.3 : 1 ไมเกน 20 : 1

4.อาหารหลก- Total Nitrogen- Phosphorus(as Total P2O5)- Potassium(as Total K2O)

1.5

0.5

0.4

ไมนอยกวา 1.0 % โดยนำาหนกไมนอยกวา 0.5 % โดยนำาหนก

ไมนอยกวา 0.5 % โดยนำาหนก

5.อาหารรอง

- Calcium (as Total CaO)

0.7 % โดยนำาหนก ไมไดกำาหนด

หมายเหต *The handbook of manure and fertilizers(Jaiswal1971)

**ประกาศกรมวชาการเกษตรเรอง มาตรฐานปยอนทรย พ.ศ.2548

5.2.3 เกณฑการออกแบบระบบบำาบดสงปฏกล โดยวธการหมกในถงปด (Anaerobic Digestion) ตามแนวพระราชดำารส

รายการ เกณฑ1. ถงหมก1.1 ปรมาตรแตละถง 1.1 ใชปรมาณการเกบสงปฏกลในเดอนท

สงสดเปนเกณฑ ในการ คำานวณปรมาตรของแตละถง และใหคด

เผอจำานวนประชากร เพมขนในอนาคตดวย1.2 ทรงกระบอกหรอสเหลยม สงไมเกน 2

เมตร1.3 * ถาใสสงปฏกลวนละถง ใหมถงจำานวน

31 ถง ถาใสสงปฏกล 2 วน ใน 1 ถง ใหมถงหมกจำานวน 16 ถง ตองระบวนท หรอถงทบนฝาถงทกถงดวย

1.4 อยางนอย 10%1.5 เสนผาศนยกลาง ไมนอยกวา 4 นว1.6 ขนาดไมนอยกวา 0.50x0.50 ม. เพอ

สามารถลงไปทำาความ

รายการ เกณฑสะอาดได1.7 เปนฝาเหลกครอบ ใชเหลกหนาประมาณ

3 มม. พรอมหจบ1.8 เสนผาศนยกลางไมนอยกวา 25 มม. ตด

สามทางทปลายทอ2. ลานทรายกรอง 2.1 ปรมาตร 2.2 พนลาน 2.3 ขอบลาน 2.4 แผนคอนกรตกนกระแทก 2.5 ทอรบนำาทงใตลาน เพอสงนำา ไปยงบอพก 2.6 บอพกนำา 2.7 วสดกรองของลานทรายกรอง 2.8 ควรมหลงคาทำาจากวสดโปรงแสง

2.1 ใชหลก 1 ถงตอ 1 ลาน คำานวณขนาดลานทรายกรอง2.2 พนคอนกรตลาดเอยงมาทกงกลางลานลาดเอยงไมนอยกวา 10%2.3 สงไมเกน 1.0 ม.2.4 ขนาด 0.20x0.40 ม.2.5 ทอ พ.ว.ซ. เสนผาศนยกลางไมนอยกวา 100 มม. และเจาะรพรน เสนผาศนยกลาง 20 มม. @ 0.01 ม.2.6 ขนาดไมเลกกวา 0.60x0.60 ม. พรอมฝาปด2.7 * ชนบนสด ทรายหยาบ หนาไมนอยกวา 15 ซม. * ชนกลาง หนเบอร 1 หนาไมนอยกวา 10 ซม. * ชนลาง หนเบอร 2 หนาไมนอยกวา 15 ซม.2.8 อาจทำาเปนหลงคาเลอนได มขนาดตามความเหมาะสม

3.บอเกบนำา เพอรบนำาจากบอพกนำา 3.1 ปรมาตรเปน 2 เทา ของบอหมก 1 ถง

รายการ เกณฑ 3.1 ปรมาตร4.โรงเกบปยและอปกรณ เชน เครองบดปย

4.1 เปนโรงเรอนมหลงคา พนยกสงไมใหนำาทวมขง

5. ถนน 5.1 ชนด 5.1 * คอนกรตหรอวสดอนทมความแขงแรง

ทนทาน * ระยะหางระหวางปากถงหมกและพนถนนบรเวณทรถสบ สงปฏกลจอด เพอถายสงปฏกล ไมควรเกน 0.70 ม. เพอ ความสะดวกในการถายสงปฏกลจากรถลงสถงหมก5.2 ไมนอยกวา 3.50 ม.

6. การเลอกสถานท 6.1 ระยะทาง

6.2 พนท

6.3 การไดรบการยอมรบจากชมชน

6.1 ไมไกลมาก การคมนาคมสะดวกและควรหางจากบานเรอน อยางนอย 50 ม.6.2 * ไมเปนทลม หรอมนำาทวมขง * มถนนเขาไปถงทตงระบบ6.3 ตองไดรบการยอมรบจากชมชนทอยโดย

รอบระบบ

5.2.4 หลกเกณฑทตองปฏบตในการจดการดแลระบบบำาบดสงปฏกล ตองมเจาหนาทดแลรกษาระบบฯ โดยเฉพาะและอยประจำาทระบบฯ มหนาทประจำาตองปฏบตหนาท ดงตอไปน

- เจาหนาทตองสวมถงมอยางและรองเทาหมแขงขณะปฏบตงาน

- เจาหนาทจะตองดแลใหรถสบสงปฏกลตองทงสงปฏกลลงถงหมกตรงตามถงทกำาหนดในแตละวน เพอใหมนใจวาสงปฏกลหมกนานอยางนอย 28 วน (กรณมความจำาเปนตองใสสงปฏกลหลาย ๆ ครง หรอหลาย ๆ วน ในหนงถง เนองจากสงปฏกลยงไมเตมถง ใหเรมตนนบจากวนทใสสงปฏกลครงสดทาย)

- ถามสงปฏกลหกเรยราด เจาหนาทจะตองใชไลโซน 2% ราดลงบนพนทนน

- ตองปดฝาถงหมกทกครง หลงจากทใสสงปฏกลลงในถงหมกแลว

- เจาหนาทดแลระบบจะตองลงบนทกเลขทรถสบสงปฏกลและปรมาตรสงปฏกลทนำามาทงทกครง เปนการ เปนการปองกนไมใหรถนำาสงปฏกลไปทงทอน

- ทกครงทปลอยสงปฏกลจากถงหมก เมอสงปฏกลไหลออกเกอบจะหมดใหใชไมแหยทอระบายเพอชวยใหตะกอนทคางอยกนถงหมกไหลออกมาใหหมด และควรใชนำาฉดไลตะกอนทคางอยกนถงหมกอยางนอย 3 เดอนตอครง

- การดแลลานทรายกรอง คอ ใหทำาความสะอาดหนาลานทรายกรอง เมออตราการซมเรมชาลง โดยใชอปกรณลอกหนงลานทรายกรองออกแลวเตมทรายใหม และตองคอยเตมทรายใหไดความสงตามทกำาหนดไว

- การโกยตะกอนทตากแหงแลวไปทำาปย เพอใหแนใจวาตะกอนแหงสนทจรง ๆ ใหทงไวนาน 3 วน หลงจากทตะกอนแหงแลว จงโกยตะกอนนำาไปบดกอนนำาไปใชทำาเปนปย

- หากมอปกรณสวนไหนชำารดตองแจงซอมทนท-เจาหนาททกคนตองไดรบการอบรมความรเกยวกบการดแล

และบำารงรกษาระบบกอนเขารบหนาทปฏบตงาน-เจาหนาทตองไดรบการตรวจสขภาพประจำาป อยางนอย 2

ครง โดยเฉพาะการตรวจโรคระบบทางเดนอาหาร