نقش پایانه های بندری در حمل و نقل بار- بررسي بهره وري و...
DESCRIPTION
بنادر اماكني وسيع پر ازدحام، كارگر بر و با توجه به انواع مختلف فعاليتهاي آنها، پيچيده نيز ميباشند. در حقيقت بعنوان پايانه تجارت خارجي كشورها عمل يعني بنحوي قابل ملاحظه با دريافت و پرداخت ارز كه كسب و نگهداري آن در كشورها هدفي بزرگ است سرو كار دارند. در دنياي حمل و نقل و بخصوص بنادر مسإله خسارت ديركرد كه به علت معطلي وساإط نقليه باري نظير كشتي، هواپيما و كاميون در مقصد بوجود ميآيد. ولي زود انجامدهي كار تخليه يا بارگيري (Dispatch) نيز به دريافت پاداش منجر و كاملا رايج است0 بنادر ايران در ميان بنادر بسياري از كشورهاي نفتخيز منطقه به پرداخت ارقام نجومي ديركرد شهرت داشته و در ايران در قبل از انقلاب اسلامي حدود يك ميليارد دلار بوده و پس از آن نيز كم و بيش پرداخت شده است . لذا اگرچه تراكم كشتيهادر كشورهاي در حال توسعه روشي مرسوم است ولي در بنادر پیشرفته مديران با بهره گيري از سيستمهاي مديريت آماري بيشتر به طراحي برنامه ها و كنترل شاخصها مبادرت و خيلي كم به مساإل و فعاليتهاي روزانه ميپردازند0 اين شاخصهاي عملكردي و بهره وري در بنادر تجاري با هر واحد اندازه گيري عملياتي و مالي، مديران را قادر به تصميمگيري در ضعفهاي عملياتي و برنامه ريزي تخصيص تسهيلات و تجهيزات بندري مينمايد0 با مقايسه شاخصهاي گذشته و حال بهره وري محيط تحت نظر خود و حتي با محيطهاي مشابه آنها ميتوانند مستمرا و بطور كارآمد عملكرد بنادر خود را ملاحظه، كنترل و از پیش با اخذ تصميمات مناسب، بهبود يا رقابت نمايند. اين مطالعه شاخصهاي عملياتي عملكردي بنادر را تشريح و آنانرا در مورد بنادرتجاري اصلي ايران بصورتهاي كلي (Total factor) و خاص بكار خواهدبرد. سازمان بين المللي كار بهره وري را خارج قسمت هركدام از عوامل توليد يعني زمين، سرمايه كار و سازماندهي بر ميزان توليد بيان ميكند0 در همين راستا سازمان ملل بهره وري در بنادر را بر مبناي بازده نفر/ساعت/تن توصيه و محاسبه كه ميتواند بر هر واحد كاري نظير كشتي، جرثقْيل، متراسكله، گروه كارگري و غيره انجام گردد و اعتبار آن به نوع و صحت آمار و كاربرد روش مناسب متكي است 0 لذا هر چه آمار جزإيتري از عوامل ورودي محاسبات وجود داشته باشد بهره وري يا بازدههاي صحيح و موثقتري پدید و در نتيجه تصميمگيريهاي مديريتي منجم به بهبود نمايان عملكردها ميشوند0 زيرا محاسبه بهره وري در ابعاد كلان ممكن است گمراه كننده نيز باشد0 بهره وري هر كدام از اين واحدها (كشتي، جرثقيل، و غيره) نتنها ميتواند نمايانگر بهره وري بنادر بلكه بخشهاي مرتبط ديگر نظير كشتيرانيها دربهره وري كشتيها باشد0 ضعف بهره وري در بنادر داراي ريشه هاي داخلي و خارجي است0 درمبحث داخلي عواملي نظير تجهيزات تخليه و بارگيري كشتي و سطح آموزش كاركنان بارانداز مهم هستند در حاليكه عواملي مپل تعداد و كيفيت ناوگان جاده أي و اتصال به راه آهن تاثير كذار ميباشند0 در اين مقاله بهره وري هر كدام از بنادر ايران بر مبناي آخرين آمار موجود تحت چهار مبحث زمانهاي توقف كشتي در هر بندر، عمليات كشتي در اسكله، خدمات گيري كشتي، انتظار نوبت، و معطلي آن اندازه گيري كه مطالعه هر كدام ميتواند تاثير و روابط داخلي عوامل عملياتي بنادر را شناسايي نمايد0 تاثير شگرف اين نوع بهره وري را ميتوان باين صورت ديد كه با بهبود بهره وري از سرمايه گذاريهاي كلان پروژه هاي بندري جلوگيري نمود0 ضمن اينكه بهره وري بر حسب بازدهي متري اسكله ها و يا نفر/تن/ساعت نيز اجزإیي از مطالعه ميباشند.Analysis of the productivity of commercial ports of IranTRANSCRIPT
8809231نمابر: و وري به���ره بررسي�: ب���ار نقل و حمل در بن���دری ه���ای پایانه نقش
ايران تجاري بنادر در آن موتر عوامل،1378 اس��فند13 الی11 ای��ران� ترافیک مهندسی کنف��رانس پنجمین مرکز
تهران هنری، و فرهنگی آفرینشهای عل��وم و دري��انوردي دانش��كده بلوچس��تان و سيس��تان دانش��گاه باورصاد، پر�ويز : دكتر� بوسيله چابهار دريايي
: چکید�ه� ميباشند. نيز پيچيده آنها، فعاليتهاي مختلف� انواع به توجه با و بر كارگر ازدحام، پر وسيع اماكني بنادر
ارز پرداخت و دريافت با مالحظه قابل بنحوي يعني عمل كشورها خارجي تجارت پايانه بعنوان حقيقت در بخص��وص و نقل و حمل دنياي دارند. در كار سرو اس�ت بزرگ هدفي كشورها در آن نگهداري و كسب كه
در ك��اميون و هواپيما كش��تي، نظ��ير ب��اري نقليه وساإط معطلي علت به كه ديركرد خسارت مسإله بنادر و منجر پ��اداش دري��افت به ( ن��يزDispatch) ب��ارگيري يا تخليه كار انجامدهي زود ميآيد. ولي بوجود مقصد ارق��ام پ��رداخت به منط�قه نفتخ��يز كش��ورهاي از بس��ياري بن��ادر مي��ان در اي��ران بن��ادر0اس�ت رايج ك��امال
از پس� و ب��وده دالر ميلي��ارد يك حدود اس�المي انقالب از قبل در ايران در و داش�ته شهرت ديركرد نجومي ح��ال در كش��ورهاي كش��تيهادر ت��راكم� اگرئه ل��ذا0(1363 شدهاس��ت)عزي��زي پرداخت بيش و كم نيز آن
آم��اري م��ديريت سيستمهاي از گيري بهره با مديران ثيشرفته بنادر در ولي اس�ت مرسوم روش�ي توسعهميپردازند روزانه فعاليتهاي و مساإل به كم خيلي و مبادرت شاخصها كنترل و ها برنامه طراحي به بيشتر
مديران مالي، و عملياتي گيري اندازه واحد هر با تجاري بنادر در وري بهره و عملكردي شاخصهاي اين0مينمايد بن��دري تجهيزات و تسهيالت تخصيص ريزي برنامه و عملياتي ضعفهاي در تصميمگيري به قادر را آنها مش��ابه محيط�ه��اي با ح��تي و خ��ود نظر تحت محيط� وري بهره حال و گذش�ته شاخصهاي مقايسه با0
تص��ميمات اخذ با ثيش از و كن��ترل مالحظ��ه، را خ��ود بن��ادر عملك��رد كارآمد بط��ور و مس��تمرا ميتوانندنمايند. رقابت يا بهبود مناس�ب،
اي��ران اص��لي بنادرتج��اري م��ورد در آن��انرا و تش��ريح را بن��ادر عملك��ردي عملياتي شاخصهاي مطالعه اين قسمت خارج را وري بهره كار المللي بين خواهدبرد. سازمان بكار خاص ( وTotal factor) كلي بصورتهاي
همين در0ميكند بي��ان توليد م��يزان بر س��ازماندهي و ك��ار س��رمايه زمين، يع��ني توليد عوامل از هركدام بر ميتواند كه محاس��به و توص��يه نفر/س��اعت/تن بازده مبناي بر را بنادر در وري بهره ملل سازمان راستا
و ن��وع به آن اعتب��ار و گ��ردد انجام غيره و كارگري گروه متراسكله، جرتقيل، كشتي، نظير كاري واحد هر محاس��بات ورودي عوامل از جزإي��تري آم��ار ئه هر ل��ذا0 اس�ت متكي مناس�ب روش كاربرد و آمار صحت م��ديريتي تص��ميمگيريهاي نتيجه در و ثديد موتق�تري و ص��حيح بازدهه�اي يا وري به�ره باشد داش��ته وج�ود گم��راه اس�ت ممكن كالن ابع��اد در وري به��ره محاس��به زي��را0ميش��وند عملكردها نماي��ان بهبود به منجم� بهره نمايانگر ميتواند غيره( نتنها و جرتقيلء )كشتيء واحدها اين از كدام هر وري بهره0باشد نيز كننده در وري به��ره ض��عف0باشد كش��تيها وري دربهره كشتيرانيها نظير ديگر مرتبط بخشهاي بلكه بنادر وري ب��ارگيري و تخليه تجهيزات نظير عواملي داخلي درمبحت0اس�ت خارجي و داخلي هاي ريشه داراي بنادر
ج�اده ناوگ��ان كيفيت و تعداد متل عواملي حاليكه در هستند مهم� بارانداز كاركنان آموزش سط�ح و كشتي مبن��اي بر اي��ران بن��ادر از ك��دام هر وري به��ره مقاله اين در0ميباش��ند ك��ذار تاتير آهن راه به اتصال و أي
اس��كلهء در كش��تي عملي��ات بن��درء هر در كش��تي توقف� زمانه��اي مبحت ئه�ار تحت موج��ود آم��ار آخ�رين روابط و تاتير ميتواند كدام هر مطالعه كه گيري اندازه آن معطلي و نوبتء انتظار كشتيء گيري خدمات ص��ورت ب��اين ميتوان را وري بهره نوع اين شگرف� تاتير0نمايد شناسايي را بنادر عملياتي عوامل داخلي
به��ده اينكه ضمن0نمود جلوگيري بندري هاي پروؤه كالن گذاريهاي سرمايه از وري بهره بهبود با كه ديد 0ميباشند مطالعه از جزإي نيز نفر/تن/س�اعت يا و ها اس�كله متري بازدهي حسب بر وري
1
تحقيق�: موضوع و وري به���ره بررسي�: ب���ار نقل و حمل در بن���دری ه���ای پایانه نقش
ايران تجاري بنادر در آن موثر عوامل - مقدمه1
حقيقت ميباش��ند. در ن��يز پيچيده آنها،� فعاليت�هاي� مخت�لف انواع به توجه با و بر كارگر ازدحام،� پر وسيع، اما�كني بنادر و كسب كه ارز پ��رداخت و دري��افت با مالحظه قابل بنح��وي� يع��ني عم��ل،� كشورها خارجي تجا�رت� پايانه بعنوان� آنها
كش��ور كلي�ه در بنادر بخصوص و نقل و حمل هاي دارند. هزينه كار سرو است بزرگ هدفي كشورها در آن نگهداري نظ�ير ب��اري نقليه وس��اإط معطلي علت به ( كه�Demurrage) ديرك��رد خس��ارتهاي ولي ميباش��ند مهم أي مس�إ�له ها
أي عم��ده قسمت بعضا ميآيند بوجود توسعه� حال� در هاي كشور در بخصوص و مقاص�د در كاميون و هواپيما كشتي، ث��اداش دري��افت به ( ن��يزDispatch) ب��ارگيري يا تخليه ك�ار هي انجامد زود حال�يكه ميبلعن��د. در را ارزي درآمدهاي از
نج��ومي ارق��ام پرداخت به منطقه نفتخيز كشورهاي� از بسي�اري بنادر ميان در ايران� بنادر0است رايج كامال و منجر آن از پس� و ( ب��وده1363 )عزيزي� دالر ميلي�ارد يك حدود اسالمي انقالب� از قبل ايران� در كه داشته� شهرت� ديركرد
بعلل توس��عه ح��ال در كش��ورهاي كش��تيهادر ت��راكم اگرئه اس��ت. ل��ذا ش��ده پ��رداخت هنگفت�ي مبالغ بيش� و كم نيز بيش��تر آم��اري،� و مديريتي سيستمهاي� از گيري بهره با مديران� ثيشرفته بنادر در ولي است مرسوم روشي مخت�لف
اين0ميپردازند روزانه� فعاليت�ه���اي� و مس���ا�إل� به كم خيلي و مب���ادرت� شاخص���ها� كن���ترل� و ها برنامه ط���راحي به به ق��ادر را م�ديران م�الي،� و عملي��اتي گ��يري ان��دازه واح��دهاي با تجا�ري بنادر در وري بهره و عملكردي شاخصها�ي
ممكن را آتي نيازمن��ديهاي� و بن��دري تجه�يزات� و تس�هيالت� تخص�يص ري��زي برنامه و نم�وده ض��عفها در تصميمگيري محي�طه��اي با ح��تي )و خ��ود نظر تحت محي�ط وري،� به�ره حال� و گذشته شاخصها�ي مقايسه با ميتوانن�د آنها0مينمايد
يا بهب��ود مناسب،� تصميما�ت� اخذ با ثيش� از و كنترل� مالحظه، كارآمد بطور و مست�مرا را خود بنادر مشا�به�( عملكردپردازند. مي رقابت به
كلي بصورتهاي� ايران� اصلي بنادرتجاري� مورد در آنا�نرا و تشريح را بنادر عملكردي عملياتي شاخصها�ي مطال�عه اين(Total factorو ) تول�يد عوامل از هركدام قسمت خارج را وري بهره كار،� المللي بين خواهدبرد. سازمان بكار خاص�
بنادر در وري بهره ملل سازمان راستا همين در0ميكند بيان تول�يد ميزان بر سازماندهي و كار سرمايه زمين، يعني متراس��كله،� جرتقي��ل،� كشتي، نظير كاري واحد هر بر ميتواند كه محا�سبه و توص�يه نفر/ساعت/تن بازده مبناي بر را
ئ��ون� ل��ذا0است متكي مناسب روش ك��اربرد و آم�ا�ر ص��حت و نوع به آن اعتبار و گردد انجام غيره و كارگري گروه ك��ار ورودي� عوامل از جزإي��ت�ري آم��ار ئه هر باش��د،� ن��يز كنن��ده گمراه است ممكن كالن ابعا�د در وري بهره محا�سبه
درتص��ميمگيريهاي آنها كاربرد با نتيجه ميآيد. در ثديد تري موتق و صحيح هاي بازده يا وري بهره باشد، داشته� وجود تنها� غ��يره( نه و جرتقي��ل،� )كشتي،� واحدها اين از كدام هر وري بهره0ميكنند ثيدا نمايان� بهبود عملكردها مديريتي ض��عف0باشد كش��تيها وري دربه��ره كش��تيرانيها نظ��ير ديگر مرتبط بخشهاي بلكه� بنادر وري بهره نمايانگر ميتواند و تخليه تجه��يزات� نظ��ير ع��واملي داخلي درمب�حت0است خ��ارجي و داخلي ه��اي ريشه� داراي بن��ادر در وري به��ره
ج��اده ناوگ��ان� كيفي�ت و تع��داد متل عواملي حال�يكه در هست�ند مهم بارانداز كاركنان� آموزش سطح و كشتي بارگيري آخ�رين مبن��ا�ي بر اي��ران بن��ادر از ك�دام هر وري به�ره مقاله� اين در0ميباشند گذار تاتير نيز آهن راه به اتصال و أي
در كش��تي به خ��دمات� اس��كله�، در كش��تي عملي��ات� بندر، هر در كشتي توقف زمانهاي� مبحت ئهار تحت موجود آما�ر عملي��اتي عوامل داخلي روابط و ت��اتير ميتواند كدام هر مطال�عه كه گيري اندازه آن معطلي و نوبت، انت�ظار اسكله�،
از ميت��وان آن بهب��ود با كه ديد ص��ورت� ب��اين ميت��وان را وري به��ره ن��وع اين ش��گرف� تاتير0نمايد شناسايي را بنادر ها اسكله� متري بازدهي حسب بر وري بهره اين�كه ضمن0نمود جلوگيري بندري هاي پروؤه كالن گذاريهاي سرمايه
بن��ادر عملي��اتي وري به�ره و عملك��رد خص�وص در مطال�عه اين0ميباش��ند مطال�عه از ج��زي ن��يز نفر/تن/ساعت يا وميكند. ثيدا ادامه زير بشرح بحت مابقي و ميباشد رياضيا�تي و توض�يحي روش به ايران� تجا�ري اصلي
تحقيق مسإله� تعريف و� - قصد�2 نافذ عوامل و ايران� تجا�ري اصلي بنادر وري بهره مهم انواع شناسايي و موجود وضعيت بررسي مقاله� اين از قصد
بن��ادر با الزم و ممكن م��وارد در و يك��ديگر با داخلي بن��ادر وري به��ره مقايسه و بن��دي طبقه ميباش��د. س��پ�س� آن بر س��هم به و اس��تفاده راهن�مايي بعنوان� بندري نقل و حمل اهميت با و نوبني�اد و علمي بخش� در تا آمده بعمل خارجي
نمايد. فراهم را بنادر آيي كار و رشد موجبات� خود بخش� اتر ل��ذا ميش��وند،� تبديل متراكم مبادي به دريايي تجا�رت� افزايش� و رشد اتر در كه هست�ند محلهايي بنادر ئون�
وري به��ره محا�س��به بنادر، وري بهره ارتقاي گام اولين مينمايد. ئون� طي سيرنزولي و دار خدشه براحتي آنها بودن را دري��ايي حمل كرايه از أي عمده قسمت بنادر ئون� و ميباشد آنها در كاال حركت و كار اصلي عامل بعنوان� كشتيها
س��اله هر و %( ميش��ود50 )ح��دود انج��ام خ��ارجي كش��تيهاي بوس��ي�له اي��ران� دري��ايي ازتجارت� مهمي بخش� و جذب� اين در لذا ميگردد،� پرداخت آنها به معطلي بعلت ارز معتنابهي مقادير
ب��اعت و كمي��تي و مه��ارتي ض��عف نقاط� محا�سبه ايران� مهم بنادر در كشتي توقف زمان مخت�لف اجزاء بايد ارزيا�بي و ثهلوگ��يري ب��راي بن��ادر بن��ايي زير تاسيس��ات� و تجه��يزات� وري بهره محا�سبه و بررسي ديگر طرف� شوند. از ثيدا
ف��وق عامل دو هر ب��راي كه انس��اني ن��يروي� عامل يا و محم��والت� بارگيري و تخليه انجام يا كشتيها به خدمات� اراإهنمود: عنوان زير بشرح را مقاله� اين تحقيق مسإ�له ميتوان ميباشد. بنا�براين كلي�دي� و مهم نيز است اساسي عاملي
بن��ادر نقش� آتي توس��عه� و رشد عامل ك��اال و تاسيس��ات� كش��تي، خص��وص� در بن��ادر عملي��اتي وري به��ره ثي��داكردن� ميشود.
1
اهد�اف و� موضوع انتخاب - ع�لل3 ح��دودا دري��ايي كش��ورهاي در كه هس��تند اللمللي بين و ملي نقل و حمل و تجا�رت� زنجي�ر در اساسي أي حلقه بنادر و س��رمايه ك��ارگر، پر و بن��ايي زير ام��اكني ميشود. بنا�در صادر يا وارد آنها طريق از خارجي تجا�رت� دوسوم از بيش�
در را خ��ود دري��افتي كرايه از نيمي از بيش� كشتيها ميباشند. صاحبان ملي اقتصاد در حساس و وسيع بر، تكنولوؤي ص��ادراتي و وارداتي ه��اي ك��اال بر وارده بن��دري ه��اي هزينه و ميپردازند كشتيهايشا�ن توقف هاي هزينه بعنوان� بنادر
و ش��اخص از گ��يري به��ره با ميدهد. م��ديريت تشكيل را توزيع و نقل و حمل كلي هاي هزينه از مهمي بسي�ار بخش� و تغ��يرات� در آنها از ميتواند ح��ال� و گذش��ته به مرب��وط� م��الي و عملي��اتي زمينه دو هر در وري به��ره ه��اي يافته
و مقايسه ديگر بنادر با را آنها حتي يا و استفاده بندري تجهيزات� و تسهيالت� ريزي برنامه و عملياتي تصميمگيريها�يHoffman)نمايد اقدام خود كاري شرايط و وضع بهبود به نسب�ت و كش��تيها به خدمات� مخت�لف سطوح . ل�ذا(�� 1985
كه اي��ران� در و ش��ده محس��وب� نيز بندري امور در مهم مباحت�ي هم، با مست�قيم أي رابطه داشتن ضمن بنادر در كاال و م��وثر ميتواند مطال�عه اين اس��ت،� فق��ير نقل و حمل يع��ني م��ادر بخش� همئ��ن�ين و بخش� اين علمي بحت�هاي� نظر از
بگشايد. كشور اقتصادي فعاليت�هاي� بررسيهاي در را نو مبحتي به مباش��ند. باتوجه� آنها جمله� از ن��يز بن��ادر كه است اقتص�ادي مراكز مخت�لف فعاليت�ه�اي� در كلي�دي� عاملي وري بهره
به��ره اين حقيقت اس��ت. در مشكل كاري وري بهره محا�سبه اقتصادي،� مراكز اين عملكرد در موثر مخت�لف عوامل را گذس��ته بت��وان� آن بوس��ي�له تا ثديد را شاخصي تا ك��رده ادغ��ام تول�يد عوامل س��اير با را عملكردها اس��تكه وري
أي وس��يله بعنوان� و مشخص را قوت� و ضعف نقاط� كه است وري بهره اين داد. زيرا قرار آين�ده راه ئراغ و بررسي به��ره ثايه تول�يد عامل دو يا يك نم��ود. ئ��ون اس��تفاده سياس��تگذاريها و تصميما�ت� در آن از ميتوان قدرتمند مديريتي
و توس��عه� اتر در بن��ادر ك��ار م�يزان و نح�وه نم�ود. ئ��ون را آنها ميت��وان و مهم عوامل اين شناس��ايي ل��ذا است وري وري به��ره محا�سبه براي را محلها اين گرفته قرار تاتير تحت شديدا كيفي و كمي بعد دو هر از تكنولوؤي جايگزين�ي
ه��اي اس��كله� عمق و ط��ول اين�كه يا است بهب��ود و توسعه� قابل كه كاركنان� آموزش . متال است كرده مناسب خيلي كاركن��ان تع��داد و اف��زايش� را وري بهره و عملكرد ميتواند كه جديد تكنولوؤي يا و ميباشد افزايش� قابل كه بندر يك(. Sachish 1996دهد. ) كاهش� را بندر يك
و أي جاده ناوگان و كشتي كاال، تراكم موجب آن به توجه عدم و مهم العاده فوق بنادر خدمات� زمان عامل امروزه اقتص��اد در آن قطعي ت��اتير ) و خدمات� تول�يد هزينه نظر از بنادر كارآيي و بخشي اتر وظيفه شدن دار خدشه نتيجتا
بين نس�ب�ت حقيقت ) در مخت�لف عوامل وري به�ره و ك�اري ظرفيت�ه�اي� شناخت عدم صورت� در دل�يل ملي( . بهمين ناص��حي�ح ئ��اره مست�قل( راههاي متغيرهاي يعني عملكرد كننده تول�يد عوامل و تابع متغير بعنوان� عملكرد بين روابط
بن��ادر است أي جامعه هر رف��اه و خوش��بختي ض��امن بهتر و بيشتر تول�يد وقتي داليل ميشوند. بهمي�ن اجرا و انت�خا�ب� ث��يروي ت��إوري ئ��نين از ميتوانن�د علمي م��ديريتهاي بك��ارگيري� با هس��ت�ند پيچي��ده و ف��ني خ��دماتي كنن��ده اراإه كه نيز
مينمايند.است: شده بنا زير اهداف� مبناي بر مطال�عه لذا
كشور تجا�ري بنادر نقل و حمل محدوده در آن كاربرد و وري بهره مباني و اصول علمي - شناختبنادر عملكرد موثر مهم مست�قل متغيرهاي كردن - ثيدا
Service) كش��تي توقف زم��ان� مخت�لف اجزاء وري بهره - محاسبه timeو اي��ران اص��لي بن��در شش� ب��راي بن��در ( در هم با آنها مقايسه
Berth) ها اسكله� )اشغال�( در ثهلوگيري صد در وري بهره - محاسبه occupancyمهم��ترين بعن��وان� كشتي ( بوسيله هم با آنها مقايسه و ايران� اصلي بندر شش� براي كشور بندري بنايي زير تاسيسات�Berth) ها اس��كله ت��ني-م��تري عملك��رد وري به��ره - محاس��به� throughputو بن��ادر ب��ازده در مهم ع��املي ( بعن��وان� هم با آنها مقايسه و ايران� اصلي بندر شش� براي كشور بندري أي سرمايه تاسيسات��ابت تجه�ي�زات� وري بهره - محاسبه در بن��دري بن��ايي زير تاسيس�ات� مهم�ترين بعن��وان ك�انتي�نري ب��ارگيري و تخليه تخارجي. بنادر با و هم با آنها مقايسه و ايران� اصلي بندر شش� براي كشور خارجي تجا�رت� مدرن� جابجايي
بعن��وان� كش��ور بن��دري خ��دمات� بخش� و كش��تيراني، و بن��ادر س��ازمان در بندري انساني نيروي وري بهره - محاسبه. بندري كار نيروي كننده تهيه� بخش� و ارگان تاسيسات� مهمترين
مقايسه و� اص��لي بن��ادر� موج��ود: تش��ريح و�ض��عيت - ش�ناخت4 آنها عملكرد
ملي و محلي س��طوح در آن عملك��ردي� س��اختار ت��ركيب درك� نيازمند بخشي و ص��نعتي هر در وري به��ره بررسي تج��ا�ري، مخت�لط ماهيته��اي با متع��دد بن��ادر داراي شما�ل و جنوب� در آبي مرز كيلومت�ر3000 حدود با ميباشد. ايران
چابه��ار و عب��ا�س،� بوش��هر، اما�م،� بندر ئهار ايران� اصلي بندر شش� ميباشد. از نظامي و نفتي ماهيگيري�، مسا�فري،� ش��ده واقع خ��زر دري��اي ه��اي كرانه در شما�ل در نوشهر و انزلي و عما�ن درياي� و فارس خليج سواحل در جنوب� در و است تراب��ري و راه وزارت� مجموعه زير كه اس��المي جمهوري كشتيراني و بنادر سازمان بوسي�له بنادر اين0اند و مازن��دران و گيالن،� بلوئس��تان�، و سيس��تا�ن هرمزگ��ان�، بوش��هر، خوزس��ت�ان،� اس��تانهاي بن��در اداره شش� طريق از
0ميگردند اداره نوشهر و انزلي، چابهار،� عباس بوشهر،� اما�م،� بنادر مركزيت با بترتيب مركزي��تي يع��ني اساسي بوظ��ايف بن��در هر م�ديريت،� س��نت�ي هاي شيوه اعمال� و بنادر بودن دول�تي بدل�يل ايران� در
كنن��ده ت��امين عم��دتا1372 س��ال تا و مش��غول� كاالها� ف��يزيكي توزيع و انب�ار سپس� و كاال انت�قال� و نقل و حمل براي اس��تتن�ايي امكان��ات� و م��وقعيت بعلت س��ابق،� ش��وروي فروثاشي از بعد ان��د. ولي بوده داخلي أي پسكرانه� نيازهاي تران��زيت كش��وري بعن��وان ( ايرانLandbridge) زميني ثل نقش� اهميت چابهار آين�ده در و عباس و اما�م ئون� بنادري
داراي داخلي ه��أي پس��كرانه� آنجا از ترميش��ود. ولي عملي��اتي و روشن آس��يا و اروثا� يا و همس��ايه كشورهاي� براي مش��تري كش��ورهاي طرف� از ديگر مسي�رهاي و بنادر انت�خا�ب� امكان با آن مرزي برون نوع و خود خاص� نيازمنديهاي�
ميشوند. واقع تايتر تحت بنادر وري بهره نتيجتا و الزامي امري رقابت آمدن� ثديد است،� مواجه2
نش��ان1 ج��دول� در كه هم��انطور و هس��تند مهم نقشي داراي جنوبي بندر ئهار بارگيري و تخليه عمليات� با رابطه در م�ابقي و دارند ق��رار ام�ام و عب��ا�س بن��ادر ب��ترتيب كه انج��ام را ايران� دريايي % تجارت�90 از بيش� غالبا شده داده
است. شما�ل بنادر به متعلق
تن(. )هز�ار ايران اص�لي بن�اد�ر عمل�كرد�1جدو�ل136713681369137013711372137313741375بن�اد�ر181556316293898389241004797371026211898اما�م�
76778011930697351100813224139051522417727عبا�س219617991969201719671586177615201396بو�ش�ه�ر6329001024102112628181378884871چا�به�ا�ر
جن��وب كل %
1/908/926/90923/936/944/926/917/88
3348031226119310681078137813722363ان�زل�ي�102546070269160139681711981714نو�ش�ه�ر
136791760420520236402483027149289913046035969بنادر كل�
تفاوته��اي عم��دتا آن ثايه كه طلب ن��يز را عملي��اتي خ��اص� بن��ديهاي طبقه دري��ايي تج��ا�رت� در مخت�لف كااله��ا�ي وجود س��يزده ش��ا�مل1375 س��ال� در اي��ران دري��ايي تج��ارت� س��هم و طبقات� ترين است. عمده بارگيري و تخليه وسايل ك�انتي�نري مهم عملي��ات� كه است اين بي��انگر و نش�ان�2 ج��دول� در كه است ص��ادراتي و وارداتي در ه�اي كاال طبقه
است. داشته� را دريايي تجا�رت� تمام % وزن65/6 حدود و اندك� سهمي
تن(. )هزار1375 در ايران دريايي خارجي تجارت در محموالت وزن و جهت طبقه،2 جدولصادرا�تواردا�ت
وزنمحموالت طبقه و نوعوزنمحموالت طبقه و نوع95بار تره و ميوه3096آالت آهن48خشكبار626شيميايي كود104دامي محصوالت314جو
1933زنده دام1432ذرت1886شيميايي مواد1391معدني
142ثالستيكي مواد920شكر1246معدني مواد904برنج
141ساختماني مصالح134نباتي روغن490آالت آهن5824متفرقه
/.131خودرو281شيميايي/.858غذايي مواد4742گندم417پر كانتينر740سويا384متفرقه897 سبزيجات و دام6/4959كل21301كل
.1997-1996 و1375 در كشتيراني و بنادر سازمان انگليسي و فارسي ساليانه منبع: عملكردهاي
تن17951000 از سال اين در كه ميدهد نشان1372 سال در كشور تجا�ري بنادر موجود عملكرد آخرين بررسي ث��اي در بي��از م��ورد آهن راه و أي ج��اده ناوگ��ان� وسيع ابعا�د گويا�ي نفتي( كه مواد )بجزء يكسره % بصورت�1/68 يا
دو هر در كه است ني��از م�ورد بن��دري تجه��يزات� م�بين كه حمل يكس��ره %( بطورغ��ي�ر9/31) مابقي و است كشتيهاميگردد. ديركرد جريمه پرداخت به منجر غالبا و كشتيها كار توقف موجبات� آنها وجود عدم صورت�
دريايي� - ترافيك4.1
بن��ادر به % آن70 كه داش��ته� وج��ود اي��ران� بن��ادر به اقيانوسي كشتي21754 آمد و رفت ،1372-1358 اتن�اي در و ش��ديد نوس��ان داراي اسالمي انقالب� ابت�داي در دريايي ترافيك0است بوده عباس و اما�م بنادر % در56 و جنوب�
ترافيك اس��ت. اين ش��ده آن توقف ب��اعت س��ال دو كه داشته� اما�م بندر بر مهم اتري تحميلي جنگ� از پس� بخصوص كشتيها نوع برحسب كلي بطور و دوم دست�ه از كشتيراني و بنادر كه است نفتي مواد و تجا�ري خصوص�يت دو داراي
پس� ولي نه�اد ك��اهش� به رو اس��المي انقالب� ابت�داي از كانتينري كشتيهاي ترافيك اول دست�ه نميكند. از اراإه را آما�ر كانتينري تمام فروند47 و كانتينري نيمه� كشتي662 ،1371 سال در بطوريكه ذاشته�، رشد به رو روندي� جنگ� از ب��ر)غالت�( فله� كش��تيهاي اين�كه ض��من ت��ردد اي��ران بن��ادر به ك��انتي�نري كش��تي فروند708 جمعا ،1372 سال در و
به932991 و662103 م��ابين ت��رافيكي داراي1371-1368 در ب��اري اي ج��اده ناوگ��ان�0دارد را سهم بيشترين به فقط قط��ار ت��ردد س��ال� اين تا اين�كه ض��من0رس��يد دس��تگا�ه892069 به و كاهش�1372 سال در كه بوده بنادر (.3 )جدول� است بوده واگن28900 و25041 بين بترتيب1372و1368 سالهاي در و اختصاص اما�م بندر
كشتي(. )فروند ايران� اصلي بنادر دريايي ترافيك3 جدول135
8135
9136
0136
1136
2136
3136
4136
5136
6136
7136
8136
9137
0137
1137
2137313741375
60امام7
425
273
124
237
114
002787283
352
544
567
584
522507675
عباس
213
316
486
495
630
672
772
655
638
397
460
521
609
651
639
94311901325
3
بوشهر
7174114
165
185
143
150
135
164
163
140
147
152
138
160
148130148
چابهار
0000051444256436563607243384851
21انزلي9
304
221
310
312
272
249
116
242
133
232
386
349
345
371
460448690
نوشهر
5076100
232
288
89130
84346
255
134
184
183
166
124
233312445
116كل0
1195
1194
1326
1652
1341
1345
1032
1473
1078
1314
1653
1897
1939
1921
234426353334
از كه است بن��دري خ��دمات� مول�د عوامل كيفي و كمي ش��رايط ت��ابع و مخت�لف بن��ادر به كش��تيها سفر زماني تركيب تن��اؤ و ن��وع و انب�ار شامل بندري تسهيالت� و جرتقيل نظير تجهيزاتي تعداد تا اسكله� تعداد نظير زيربنايي هاي متغير
نش��ان�4 ج��دول� در كه همانطور گذشته سال ئند طي بندر هر خدماتي عملكرد مقايسه دارند. لذا امت�داد محموالت� يكديگراست. با بنادر مقايسه از گويا�تر بمراتب شده داده
)روز(. ايران اص�لي بناد�ر به كش�تيها سفر زماني تركيب4 جدول1368136913701371137213731374زمان�بناد�ر
8039/10611494732419187295نوبت انتظار در خ�������دماتامام
اسكله48495/492648304716478831074158
56524/598863245448520732944453بندر در توقف42009/471835482805185426441110نوبت انتظار
در خ�������دماتعباساسكله
4255/69356327593845035717585860254/1165بندر در توقف
488758743635783616968
4209/486528326160148212نوبت انتظاربوشه
ر در خ�������دمات
اسكله6008/11771508699364451290
10208/166420301025634739502بندر در توقف1839/328135135353366نوبت انتظار
چابهار
در خ�������دماتاسكله
4729/6795256352973032836558/1008660770332336349بندر در توقف1481/3651211211851301296نوبت انتظار
در خ�������دماتانزلياسكله
6728/1109944944104911799128208/14741065106512341221208بندر در توقف721/6277842481112نوبت انتظار
نوشهر
در خ�������دماتاسكله
3565424995404705614164281/604576624494642528بندر در توقف
.1368 و1371،1369 ،1373،1374 عملكردهاي كشتيراني، و بنادر منابع: سازمانبنادر در آن انوا�ع و وري بهره تإوري هاي - جنبه5
) ك��ارآيي نظ��ير شاخص��هايي محا�س��به با جمله� از گون��اگون ص��ور به ميت��وان را ك��اال تول�يد يا خ��دمات� از اعم ك��ارEfficiency�،) كيفي�ت (Qualityو ) وري بهره (Productivityاندازه ) نمود گيري (Tomazinis 1975كارآيي .) ميتوان را
.Nolan (1996, p اساس همين نمود. بر تعريف انت�ظار مورد يا اسمي بازده بر واقعي يا آمده بدست بازده حاص�ل اتر آيي،� ك�ار كن��ا�ر در ميدان��د. ولي ها س�تا�ده و ها داده مطل��وب� و واقعي ارق�ام مابين مقايسه را نيزكا�رآيي(320
كيفي بعد داراي بخشي اتر نيس��ت. زي��را آن با جهت هم بعضا و وجود متفاوت� نقشي با ( نيزEffectiveness) بخشي قابل ها اس��كله� ط��ول يع��ني آن تول�يد عوامل از بيكي نس��ب�ت بنادر عملكرد است. متال اهداف� به نيل ميزان مبين و
يا هزينه ح��داقل يا ح��داكتر با ميتواند عملك��رد همين ئ��ون� درحاليكه هس��ت�ند، ك��ارآيي داراي بنادر يعني گيري اندازه��ربخش� ك��ارآيي با همگ��ام هم ميتواند ل��ذا آيد بدست زم��ان� ك��اظمي و )ابطحي آن مخ��الف جهت در هم و باشد ات اس��ت. اتربخشي و ك��ارآيي شاخص هردو حاص�ل وري بهره كه گفت ميتوان الذكر فوق تعاريف به توجه (. با�1375
آن عوامل از عامل دو يا يك و سيس��تم تول�ي��دكلي بين نس��ب�ت گ��يري اندازه و بررسي به عمدتا وري بهره مطال�عات� داراي است خود دهنده تشكيل عوامل از بيكي عملكرد نسب�ت مبين واحد، اين حال�يكه ها( ميپ�ردازد. در داده )يعني متغ��ير مهم عامل سه كاربرد اتر در عملكرد يا تول�يد اقتصاد در كه آنجا ميباشد. از نيز خود خاص� گيري اندازه واحد
با ن��يز اقتصادي مخت�لف بخشهاي در وري بهره محا�سبه و بررسي لذا ميآيد ثديد كار و سرمايه،� زمين، يعني مست�قلاست. گيري اندازه قابل و مرتبط عامل سه اين
Partial) بخشي وري ميشود. بهره گيري اندازه نوع دو در وري بهره productivityسيس��تم از معي��ني ج��زء ( فقط بن��ادر،� خصوص� در ميشود. مت�ال استفاده گيري اندازه در تول�يد عوامل از يكي و گرفته بر در را نظر مورد اقتصادي
متغيره�ا�ي حال�يكه آي��د. در بدست ها اس�كله ط�ول� ويا تع�داد بر س�االنه عملك��رد نس�بت از وري بهره است ممكن ن��يز بن��ادر عملك��رد تول�يد در نقل و حمل باري نقليه سايل و تجهيزات� و كارگران تعداد نظير ديگري فراوان مست�قل
��رات� و روابط مخت�لف جوانب خاص� خيلي بصورتي كه است اين هدف� موارد قبيل اين هست�ند. در موثر دو متقابل ات
4
) عوامل مجموعه وري به��ره در آنكه گردد. حال� تحليل و ها( بررسي اسكله� )طول� مست�قل )عملكرد( و تابع متغيرTotal factor productivityميآيد. ها( بدست داده يا ها نهاده )كل كل متغيرهاي يا منابع تمام به كل بازده ( نسبت
معمول رقابت بدون� بنادر ( درEngineering approach) فيزيكي ميشود. نوع گيري اندازه صورت� بدو بنادر عملكرد رق��ابتي،� بن��ادر در حال�يكه ميش��ود. در محا�سبه غيره و كانتينر تعداد ويا كيلومتر، يا تن-مايل تن،� حسب بر عملكرد و
Economic) أي درآمد/هزينه� روش approachواقعي عملك��رد مقايسه با ميت��وان و ( معمول (Actualو ) مطل��وب� (Optimumنمود گيري اندازه را ( آنها (Talley كش��تيها نظر از تنها� نه ن��يز كشتيها به خدمات� زمان حال�يكه (. در1988
ميشود. محسوب� ديگري روش و بنادر عملكرد ارزيا�بي در مهم شاخصي نيز بنادر لحاظ� از بلكه�
عملكردبنادر� بر نافذ� اصلي - ع�وامل6 و شناس��ايي و ميآورند بوج��ود را عملك��رد كه ميش��ود متغيره��ا�يي آنت�ع��داد ش��امل بن��ادر وري به��ره بر نافذ عوامل
خصوص��يت دو داراي تحقيق موض��وع به نس��ب�ت عوامل اس��ت. اين تحقيقي هر اساسي وظ��ايف از آنها اس��تخراج ت��اتير تحت مس�تقي�ما عملك��رد اراإه و تهيه� و ب��وده بندر درون� مخت�لف اجزا داخلي هست�ند. عوامل خارجي و داخلي
خ��ارجي نماين��د. عوامل كن��ترل� ميانم��دت� و كوت��ا�ه در را داخلي عوامل ميتوانن�د عموما بن��ادر آنهاس��ت. م��ديران� عامل شش�Sachish (1996, p. 353) رابطه همين هست�ند. در بندر كنترل� از خارج و بوده اقتصادي كالن متغيرهايي
تع�داد تن��اؤ(، يا )حجم عملك��رد ازان��دازه عبارتند و ب��وده داخلي آنها مورد ثنج كه شمرده موثر بنادر وري بهره در راخارجي. متغيرهاي و مديريت، كيفي�ت تكنولوؤي،� سطوح واقعي، سرمايه كارگران،� و أي، اس��كله� دركش��تي،� عملك��رد از عبارتند كه مطال�عه خ��اص� ويؤگي�ه��اي� با ح��ال�ت سه در ميت��وان را بنادر عملكرد كشتيها، دريايي ترافيك فركانس� بندر، جغرافيا�يي موقعي�ت عامل ثنجTongzon (1995, p. 247-8)انب�ارها. و محوطه� ت��ركيب متغ�ير سه حال�يكه اس�ت. در ش�مرده بر را بن��دري ك�ارآيي و اقتص�ادي�، فعاليت�هاي� بندري، عوارض� و حقوق�
Container) كانتينرها� mixكه بن��در ك�اري� قواعد و ها رويه ميش�ود،� ف�وتي40 يا20 كانتينره�اي ش�امل عمدتا ( كه� ك��ار س��اعا�ت� واقعي كارآم�دي ش��اخص ت��رين عم��ده كه جرتقيلها كارآيي ميگردد،� كارها حين در تاخير باعت عمومادارند. مست�قيم نفوذ كارآيي بر تجا�رت� حجم و كشتيها اندازه و است،�
زمي��ني و دري��ايي ترافيك همئ��نين و عملك��رد بر كه آنها عملياتي و ساخت�اري تفاوتهاي بعلت بنادر مقايسه و مطال�عه اقليمي شرايط بندي، بست�ه و كاال نوع نظير عواملي از كدام هر است. زيرا حساس موض�وعي ميگذارد،� تاتير شان
و موج��ود نقل و حمل ه��اي ش��يوه انواع بارگيري،� و تخليه تكنولوؤي نوع بندري، جغرافيا�يي موقعي�ت مدي�، و جزر و و كنترل� را ميشود،� محسوب� آنها تول�يد حقيقت در كه عملكردشان�، ميتواند و متفاوت� ديگر بندر تا بندر يك از غيره،
ق��رار عم�ا�ن هند اقي��انوس س��واحل در ش��كن موج بدون� و بزرگ خليجي درون� در كه چابهار بندر نمايد. متال محدود در چابهار،� بندر تعطيلي بعلت گرفته قرار فارس خليج دهانه در مصنوعي أي حوضئ�ه در كامال كه عباس بندر با دارد
نيستند. همينط��ور مقايسه قابل نيز نسب�ي عملكرد نظر از سال،� در موسمي طوفانها�ي و باد موعد ماه سه حداقل ركود دئار كار روز، از أي مالحظه قابل ساعات� در كه است بحدي گرما شدت� تابست�ان فصل در اما�م بندر اين�كه،�در
ئه ايران� جنوبي بنادر ديگر طرف� نميب�اشد. از ئنين اين نوشهر و انزلي شما�لي بنادر در حال�يكه در ميشود،� تعطيل يا ئنين ولي هست�ند دريا مد و جزر شرايط تابع اسكله� در آنها عمليات� و ثهلوگيري در ئه و آبراهها در كشتيها حركت در
ندارد. وجود شما�لي بنادر در محدوديتي بن��ادر روز، ط��ول در ك��اميون س��نتي كمب�ود به توجه با عباس و اما�م نظير بنادري به آهن راه اتصال مهمتر اين�ها از
از ناشي تفاوته��اي آنكه ميدهد. ح��ا�ل قرار عملكرد اراإه نظر از ايران� شما�ل از بهتر بمراتب موقعي�تي در را جنوبي گانه دو من��اطق بنادر در كانتينر( نيز تجا�رت� و كانتينري )جرتقيلها�ي تجا�رت� تركيب و بارگيري و تخليه تكنولوؤي نوع
ميگردد. آنها عملكرد در موثر تفاوتهاي موجبات� ايران� العمل حق يا تج��ار ني��از ت��امين كنن��ده بيان ميتواند آن بودن زياد و متفاوت� ديگر بندر تا بندري از كشتيها تردد حجم
ميباشد. نياز مورد تجهيزات� و بندري خدمات� اعتبار و بار كاران گ��رداني روي يا انگ��يزه ايج��اد بعلت ن��يز ك��اال و كش��تي بر وارده بن��دري ع��وارض� و حق��وق� شامل بندري هاي هزينه
ميباشند. بنادر عملكرد بر مست�قيم اترات� با موثر بسي�ار عوامل از مشت�ريان يك جدي��د، نيازه��اي نتيجتاايج��اد و م�ردم و ص��نا�يع مصرف� از ناشي مست�قيم اترات� بعلت بندري خدمات� براي تقاض�ا
سرمايه و أي واسطه صنا�يع و يدكي وسايل غالب در يا و خارجي تجا�رت� بصورت� مست�قيما كه است مشت�ق تقاض�اي قطب�ه��اي ن��زديكي در بن��دري اگر اين�كه يا و تر جمعيت پر كش��وري هر ملي س��طوح در ميدهن�د. لذا نشا�ن را خود أي
باشد داش��ته كش��ورها س��اير به أي منطقه و المللي بين خ��دمات� اراإه امك��ان� يا و ق��رار بزرگتري استاني اقتصاديEuro به كه اروثا� قلب در رتردام بندر )نظير portآن عملك��رد نتيجه در و نقش� اهميت، دارد(،� ش��هرت� اروثا� بندر يا
بود. خواهد بيشتر بندر ك�ردن نزديك��تر جهت در بن��دري تس�هي�الت� و تجه�ي�زات� بيش�تر و به�تر ئه هر ب��رداري به�ره ميتوان را كارآيي مسإ�له
تركيب كاركنان�، مهارتهاي و تحصيالت� سطح نظير گونا�گوني عوامل نمود. ل�ذا تعريف اسمي به عملي عملكردهاي و عملي ك��اري ه��اي برنامه بن��دري، تجه��يزات� ساخت�اري و انفرادي� كاري توان� تعداد، آنها،� بندي بست�ه انواع و كاالها�
مس��إ�له زمينه در م��وثر و مهم م��وارد جمله� از غ��يره و آمد ك��ار و بالفعل نگه��داري و تعم��ير سيس��تمهاي� و منسجم، بن��دري ه��اي محوطه� و انب�ار يا و اسكله�، كشتي، تني عملكرد فوق منابع تمام بكارگيري� هست�ندما�حصل بنادر كارآيي دقي�قه حسب بر ليفت-تراكها� يا و جرتقيلها قالب� گ��ردش تع��داد يع��ني من��ابع، بخشي اتر بص��ورت� را خ��ود كه است
با نف�ره ئند ك��اري� مخت�لف گروهه��اي از باران��دازان� ميده��د. ئ��ون� نش��ان كاري نوبت يك زماني واحد كمت�رين بعنوان� موثر كار زماني واحد هر بر نفر هر مهارتي توانايي نفر( لذا10 تا4 ميشوند)حدود تشكيل متفاوت� داخلي وظايف
محم�والت� حجم و وزن بين تف�ا�وت� اولي كه هس�تند مهم جهت ب��اين آنها بن��دي بس�ته انواع و كاالها� ميباشد. تركي�ب در وزن و بن��دي بست�ه نوع بدل�يل كاال ...(. انواع و ، كيسه آالت�،� ماشين آالت�،� آهن گندم،� )متل ميكند بيان را مخت�لف يا بن��در از بخ��ارج كش��تي يكس��ره: از )حمل بن��در از كاال خروج و ورود نحوه حال�يكه در تاتير كاري نوبت هر عملكرد
انب��ار و محوطه� به كاال : حمل بودن يكسره غير يا و غيره و شيميايي، كود شكر،� غالت�، نفتي،� مواد نظير بالعكس�، دارد. در تاتيرزي��اد يكس��ره غ��ير كااله�ا�ي روزانه� عملك��رد در أي اس��كله� تجه��يزات� ميكنند. لذا بيان نيز بندر( را هاي
جرتقيلها قالب� گردش يك عملكرد در نيز محموالت� يكجاي جابجايي و حمل تسهيل بعلت نيز بندي بست�ه نوع حال�يكه
5
ثالته��اي و كيسه حامل ت��ني40 يا20 ك��انتينر يك حمل مفايسه از ميت��وان كه دارد ف��راوان ت��اتير ليفت-تراكها� يا ونمود. درك� را الزم نتايج أي كيسه خال�ص محموله يك و كيسه،� حاوي� است مقاله� اين نظر م�ورد كه مهندسي ( ب��روش اي��ران تج�اري بن��ادر كل يا )و بن��در هر عملكرد گيري اندازه براي
نمود. مطال�عه و توض�يح را مسإ�له و مبادرت� غيره و ورودي�، كشتيهاي تعداد بارگيري،� تخليه تناؤ صورت� بئند ميتوانهست�ند. موثر عملكرد بر كه وجود الذكر فوق گونا�گوني عوامل روشها� اين در
Suykens (1983, p27) م��يزان و س��اخت�اري،� ط��رح باراندازان،� كارگري سازمان عامل سه آنت�ورث� بندر مطال�عه در ميباشند: نيز مقالعه� اين براي مبنايي كه ميداند مهم بندري وري بهره در را تجهيزات�،� از برداري بهره
خشكي� تسهيالت و دريايي بناي - زير6.1 و تجمع ب��راي فضا وج��ود آن علت و داش��ته بن��ادر و كشتيها روزانه� عملكرد در زيادي� تاتير ها اسكله� ساخت�ار و طرح
بن��در ئ��وبي ه��اي اس��كله� نظ��ير ها اسكله� از نوع آن است. زيرا آهن راه و أي جاده باري نقليه وساإط روان حركت ع��دم بعلت ميشود وصل بندري هاي محوطه� به آنها شكل تي ( كوئكApron) عرصه� داراي ئون� بوشهر در يا و اما�م
حال�يكه هس��ت�ند. در كشتيها بارگيري و تخليه كار توقف يا و ركود و ترافيكي مشكالت� داراي غالبا كافي فضاي� وجود مش�كالت� و ف�راوان أي اس�كله� فض�اي� داراي ام�ا�م،� و عب��اس بن��ادر در1350 دهه از بعد ش�ده س�اخت�ه هاي اسكله� بئشم آنها در كش��تي ب��راي حس��ا�س و ش��لوغ عملي��اتي الع��اده ف��وق من��اطق ن��زديكي در خ��روجي و ورودي� ترددي
نميخورد. ب��ارگيري و تخليه ب��راي كه آورده ثديد را خاص�ي ويؤگي�ه��ايي آنها بن��دي بس��ته ن��وع و محم��والت� وزن حجمء ام��روزه
ت��ركيب و س��اخت در ها اس��كله گ��ردد. تف��اوت� ايجاد و طراحي بايد متفاوتي و متعدد هاي اسكله� مخت�لف محموالت� دارد بس�تگي كاالها� حجم به ها اس�كله تع�دد حال�يكه در ميباشد غيره و انب�اري و جرتقيلي تاسيسات� آب�ء عمق آنهاء غالت�ء مخص��وص اس��كله� ئن��دين مملكت س��االنه� ني��از بعلت عباس و اما�م يعني ايران� بزرگ بنادر از بعضي در )متال
(.5 جدول دارد، وجود غيره و آهن سنگ متفرقه�ء
.1375 در ايران� اصلي بندر شش� هاي اسكله� تعداد و تنوع5 جدولها اسكله� تعداد و نوعبنادراصلي�
ئندكانتينريمنظ��ور
ه
ك�����االيسنگين
متفرقه
روغ ن
نباتي
س��نگاهن
سيلو
رو/
رو
ث�����ودرالومي��ني
م
گوسفندي
م����وادنفتي
كلپس���
تاسك
له
طول كل)متر(
5002401201103امام4
6599
عباس
52417110100234
5319
بوشهر
000400000015696چابها
ر000400000015600
000500000005645انزلينوشه
ر000200000013700
10245612211158كل6
14559
% آنها84 ح��دود و دارند طول متر17256 كه داشته� عمق متر15 تا1با اسكله� پست100 ايران� بندراص�لي شش� 15 تا5 )با ثيما� اقي��انوس كش��تيهاي ثذيرش مناسب طول متر14559 ( با1375 سال )در اسكله� پست84 يعني و ام�ا�م بن��در كش�تيراني( ميب�اش�ند. دو و بن��ادر )س�ازمان� دول�ت م�الكيت در ها اس�كله� اين . همه آبخ�ور( است متر
و وي��ؤه ب��ارگيري و تخليه تاسيس�ات� س�اير و آبراهها زي��اد عمق متن��وعء اقيانوسي ه�اي % اس�كله88 حدود عباس يك از ها اس��كله� ت��ركيب و ميش��وند. ط��رح محسوب� كشور بنادر بزرگترين و بوده دارا را غيره و آهن راه به اتصال
Branchمينماي��د. تغ��ير ويؤه تا عمومي هاي اسكله� از مخت�لف عوامل تاتير تحت و متفاوت� ديگر بندر تا بندر (1986. pp. آب�، عمق جدي��د، تكنول��وؤي بن��در، ذخ��يره زمين كش��تيها، ان��دازه و نوع كه است برده نام عامل24 از(27-31
س��ازمان� غ��يره(، و نفتي مواد كيسه،� سيلو و نباتي روغن معدن�، سنگ كانتينر، براي )متال محموالت� اندازه و مقدار أي اس��كله� تخليه امك��ان كاال، جابجايي تجهيزات� نوع بندري، ترافيك آنا�ليز و زميني نقل و حمل سيستم باراندازان،�
مس��ت�قيم بط��ور ها اسكله� نوع و اند. تعداد جمله� آن از غيره و بنادر در رقابت و مقررات� موجود،� سرمايه دوبه،� دردارند. اتر كاال همئن�ين و كشتي وري بهره بر
خشكي - تسهيالت6.2
ميش��ود انجام روزي شبانه بصورت� بارگيري و تخليه و كشتيها به خدمات� اراإه دنيا� مهم و بزرگ بنادر از بسي�اري در اس��تفاده كار نوبت دو يا يك از غيره و تجهيزاتي امكانات� نبود طبيعيء محدوديتها�ي نظير بعللي ديگر بنادر در اگرئه
ميش�ود. كش�تيها بيش�تر معطلي و ب��القوه ظرفيت�ه�اي� از معتن��ابهي مق�دار از ب��رداري به�ره عدم موجب كه ميگردد Direct) بالعكس� يا بندري هاي محوطه� از خارج به كشتي از مست�قيم ميآيد: حمل بدست صورت� بسه� بنادر عملكرد
delivery�،) بانبار حمل (Indirect deliveryكااله��ا�ي ش��امل عمدتا كه انب�ار از حمل و بندر، از خارج از يا اسكله� ( از
6
بن��در شش� اين تم�ا�م1372 سال دارد. در وجود روباز و مسقف ترانزيت انب�ار نوع دو بنادر در ميگردد. لذا وارداتي 440351 ح��دود آنها مس��احت كه ب��وده ص��ادراتي و وارداتي موق��تي توقف براي كاال ترانزيت انب�ار باب�45 داراي
نظارت� تحت عموما و دارند قرار ها اسكله� كنار در المقدور حتي مسقف هاي (. انبا�ر6 )جدول� است بوده مترمربع و كيس��ه،� و ك��ارتن خطرن��اك�،� غب��اري�، و گ��رد م��اهيت با كاالها�ي براي جمله� از مخت�لف انواع داراي ولي بوده گمرك� و بن��ادر س��ازمان خ��اص� ق��وانين ت��ابع بن��دري ه��اي محوطه� و انب�ارها در ك��اال ميباش��ند. توقف غ��يره و قيمت گ��ران
خ��اص زم�اني ج��داول� طبق حد اين از بيش�تر و مع�اف� بن��دري ع�وارض و حق�وق از روز15 تا كه است كش�تيراني غ��ير ه��اي ك��اال براي مربع متر4229775 مسا�حت با كاال انب�ار ويؤه روباز فضاهاي� ميگردد. همئن�ين دريافت هزينه
بخ��ود را مس��قف انب�اره��اي فض��اي0%82 ح��دودا عباس و اما�م ميكند. بنا�در ثشت�يباني را آنها آزاد ي هوا به حساس بر آنها ن��وع و تع��داد ل��ذا و ت��اتير كشتي خدمات� بر مست�قيم بطور كاال نگهداري محل بعنوان� انب�ارها دادند اختصاصدارد. فراوان تاتير بنادر عملكرد
مربع(. )متر1372 در ايران� اصلي بندر شش� در كاال انب�ارهاي مساحت6 جدولكلنوشهرانزليچابهاربوشهرعباساما�مانبار/بنادر
122800روباز انبار0
2008000
443000350000154175466004229775
انب����������ارمسقف�
17100019100023000180002235115000440351
139900كل0
2199000
466000368000176526616004670126
- تجهيزات6.3 را كاالها� صفافي يا و بارگيري و تخليه عمليات� بندري هاي ومحوطه� اسكله� طول در متحرك� و تابت متعدد تجهيزات�
نقليه وس��ايل و بندري اما�كن ساير و كشتي بين رابط حقيقت در و محسوب� بنادر عملكرد در مهم اجزايي و انجام گنتري� و ترانستي�نر تراكتورها�، و كشنده تراك�، ليفت جرتقيل، از عبارتند تجهيزات� انواع ترين . عمده هست�ند باربري
ثنوما�تي�ك دس��تگاههاي مع��دني، م��واد و غالت� تخليه آهن�ي راه برقي تاسيسات� ها، ليفت تاث� كانتينري، هاي كرينهاي عب��ا�س و ام�ام بن��ادر به متعلق آنها موج��ودي مق�دار بيش�ترين اي��ران در س�يلو،كه� و اي، عرشه و أي اس�كله كاالبر
است. انقالب� از پس� بخص��وص و طي تكنول��وؤي ث��ذيرش خص��وص در را عظي�مي تغ��يرات� جه��اني دوم جنگ� از پس� بنادر
اين ش��دند. اگرئه تب��ديل فني- اقتصادي� پيچيده مجت�معهاي به كارگر پر اما�كني از1960 دهه اواسط كانتينريزيشن ش��ما�ل( بن��ادر بجز ح��دودي )تا اي��ران� گردي��د. بن��ادر انجام موض�عي و سطحي آنهم و دير خيلي ايران� بنادر در تحول�
ولي هس�تند وابسته� متفرقه� كاالها�ي با عمليات� در حتي كشتيها در موجود بارگيري و تخليه تجهيزات� به بطورسنتي از را ها ك��اال ص��فافي و بارگيري و )تخلي�ه يكسره غير حمل امور كه أي اسكله� متحرك� و تابت تجهيزات� نوع و تعداد ايفا را أي عم��ده سهم نيز بنادر به تجا�رت� جذب� و درعملكرد ميدهن�د انجام بندري( را هاي محوطه� و ها اسكله� روي
ميدهد. نشا�ن را ايران� نقل و حمل زميني ثل بندر سه بارگيري و تخليه تجهيزات� تعداد و تنوع7 مينمايند. جدول�
.1372 در ايران� نقل و حمل زميني ثل بندر سه هاي اسكله� تعداد و تنوع7 جدولبارگيري و تخليه تجهيزات� تعداد و تركيب
ليفتجرتقيلتراك
ت��������اثتراكتورليفت
كنن��ده تخليه ه������������اي
ثنوماتيكي
ت���ران ستينر
جرتقيلها ي
كانتينري
تاسيس��ات نقاله تس���مه
ثنوماتيكي
تاسيس��������ات نقاله��اي تسمه
و آهن س�����نگآلومينيم
جراتقالهاي ئنگكي تخليه
كشتي
كل
4010753552222222امام0
عباس
43128955524210285
بوشهر
172529000000071
چابهار
5125140000027
261830210000077انزلينوشه
ر181317120000051
14930322914174643273كل1
مختلف. صفحات "ء1372 سال ( "عملكرد1373) كشتيراني و بنادر منبع: سازمان
خ��دمات� يا و تج��ا�رت� اف��زايش� با بنادر همگا�م رشد نشا�نگر ميتواند بندري تجهيزات� گذشته سال ئند سوابق بررسي محوطه� انب��ارو عما�ليات� در جرتقيلها و ليفت-تراكها� ميان اين (. از8 )جدول� ميباشد بنادر تجهيزات� سن و تعميراتي
و س��نگين ه��اي نگله� ب��ارگيري و تخليه عمليات� در تاث�-ليفتها� و كشتي، به/از كاال حمل در تراكتورها� كشتي، بعضا ودارند. كاربرد كانتينرها� بخصوص
بن��ادر ب��ه/از يكس��ره كااله��اي حمل در مهم تجه��ي�زات� موج��ودي8 جدولايران�
7
تاث�-ليفتجرتقيلتراكتورليفت-تراك�سال1368192250125413691642921281113711791921401313721691961601413731852561979137421525622513137531922515819
كشتيراني. و بنادر سازمان مختلف منبع: عملكردهاي
بنادر انساني نيروي ماهيتهاي و - تركيب6.4 است اج��رايي روش��هاي و سياستها اعمال� و تكنولوؤي زمينء سرمايهء از برداري بهره اصلي عامل انساني نيروي
و مهارتها س��ازماني،� تركيب نظر از و فكور و آورنده در بحركت ئون� عامل دارد. اين مشا�به� مصداق نيز بنادر در كه (.1375 ك��اظمي و )ابطحي است وري بهره بهبود در عامل مهمترين دل�يل . بهمين ميباشد تفاوت� داراي تحصيالت�
س�االنه� و روزانه� عملك�رد ميش�ود ناهمخواني�ها بروز باعت بنادر در عموما كه اجباري� و اساسي تفاوتهاي اين همه با و كن��ترل� ل��ذا و هس�ت�ند ثخش� بن��در نظ�ير وس��يعي جغرافي��ا�يي محوطه� در كه بوده گسترده مجموعه اين تاتير تحتميباشد. مشكل بس� بندري وري بهره يا و كارها كمي و كيفي بهبود
گم��رك�،� و مركز و اص��لي بنادر در كشتيراني و بنادر ادارات� كاركنان� شامل ايران� در بندري حرفه� سازماني تركيب و كش��تيراني نماين��دگيها�ي و ش��ركت�ها تعاونيه��اء و ب��ارگيري و تخليه ش��ركت�هاي� اسالمي،� جمهوري كشتيراني شركت
س��ازمان� كاركن��ان ميان اين ميباشد. از موقت و تابت كاركنان� طبقه نوع دو هر داراي عمدتا تركيب اين غيره. ولي در را س��هم بيش��ترين و ت��ركيب در را بخش� مهم��ترين تعاونيها� و ب��ارگيري و تخليه ش��ركتهاي و كش��تيراني و بن��ادر
رس��مي اس��تخدامي وض��عيت ن��وع سه داراي عموما بن��ادر س��ازمان دارند. كاركن�ان بدوش أي هزينه و تني عملكرد و ام�ا�م بن��در دو در آنها س��وم دو از بيش� كه است روزم�زد و ق��راردادي،� اس��تخدامي(،� امور بعد و سازماني )عمدتا� و داإم ك��ارگران ( و1373 در نفر5719 % كل4/79) كارمن��دان داخلي طبقه دو از كاركن��ان� هس��ت�ند. اين عب��اسميشوند. تشكيل موقت
در عم��دتا� كه ( استDockers) باران��دازان� كنن��ده تهيه� شما�ل و جنوب� بنادر در تعاونيها� و بارگيري و تخليه شركتهاي أي مناقصه� قرارداده��اي مبن��اي بر ش��ركتها هس�ت�ند. اين مش�غول� محم��والت� ب��ارگيري و تخليه ام�ور به كشتيها خن
داراي اي��ران در باران��دازان� ميكنن��د. ل��ذا كار موردي كشتيهاي يا هست�ند( و دول�تي عموما )كه كاال صاحبان� با ساالنه� ق��رار بازنشستگي و بيمه� قوانين ثوشش� تحت الزاما تجربه� و كار مدتي از پس� غالبا ولي بوده موقت كاري ماهيت
) هست آنت��ورث� در آنئ�ه مشا�به� پسر به ثدر از باراندازي حرفه� انت�قال� اولويت نظير هايي رويه اين�كه ميگيرند. ض�منSuykens ن��وبت اس��ت. تع��داد خانوادگي تقريبا كشور بزرگ بنادر در بندري مخت�لف كارهاي ولي ندارد ( وجود1983
حمل ب��راي واگن و ك��اميون� ب��ودن� ف��راهم و ك��اال ن��وع به بس��تگي عموما و است تغ��ير در سه و دو بين بنادر در كار روز يك با كه معم��ول خيلي جن��وبي ب��زرگ بنادر در ساعته�12 كاري نوبت دو غالبا دارد. ولي بندر از بخا�رج يكسره ثيما�نك��اران از را خنكاريها م��اهر كارگري گروهها�ي موارد از بسي�اري ميباشد. در توام هفته در جمعه رسمي تعطيل فع��ال�يت ميش��ود اعالم بن��ادر س��ازمان� بوس��يله كه ك��اال از طبقه هر ب��راي -تن ش��يفت ن��رخ يا و ك��رده اجاره اصلي
مينمايند. و بن��دري ه�اي محوطه� و اس�كله� كش�تي، در فعاليت�ها در مس�ت�قيم مش�ا�غل از مخت�لفي ان�واع داراي بندري مهارتهاي
ن��يروي كيفي�ت مس�إ�له ميباش�د. اگرئه آن نزديك و دور بن��دري مح�دوده از خ�ارج و داخل و بن��در در خدماتي همئن�ين رت��ردام بن��در در هلند جمله� از و اروث��ايي كش��ورهاي در جه��اني دوم جنگ� از بعد كمي م��دت� از بندري جامع انساني
و بن��ادر س��ازمان� وض��ايف اس��ت. اگرئه نش��ده توجه مهم اقتص��ادي� موض��وع اين به اي��ران در ولي شد ش��نا�خته ف��رهنگي ب��داليل ولي ميباشد بن��ادر اس��تحفاظي ح��وزه در بن��دري فعاليت�ه��اي� عملياتي و قانوني مدير كه كشتيراني
بن��ادر بخش� در شاغل كاركنان� معلومات� سطح است. ارتقا� شده نگهداشته يا و بوده دور موض�وع از نيز كار وزارت� و ش��ود آورده كن��ترل� تحت يا و اج��را بنادر سازمان بوسي�له بايد موثر بصورتي خدماتي كاركنان� و باراندازان از اعم
بند نيم آم�وزش به ص��رفا� بن��ادر س��ازمان حليكه نماي��د. در المللي بين و ملي نظارته��اي به مب��ادرت� نيز كار وزارت� دارند بعهده را مهمتري بعظا اقتصادي وظايف كه بخش� شاغلي�ن اعظم قسمت و است مشغول� فقط خود كاركنان�
هست�ند. محروم اوليه حتي يا و اصولي آموزشهاي از
تحقيق�: قلمروهاي- 7مكاني - قلمرو7.1
وض��عيت بررسي ش�امل اتربخشي و ك�ارآيي، وري،� بهره تإوري بر مروري بر عالوه تحقيق اين بررسي و مطال�عات� اين وري به��ره محا�س��به و آنه��ا،� خ��دمات� تول�يد مهم عوامل و عملك��رد با رابطه در كش��ور اصلي بندر شش� موجود
رق��ابت اي��ران� در مش��ا�به� بن��ادر با نقل و حمل زمي��ني ثله��اي سيستم در كه دنيا� مهم بنادر از تعدادي همئن�ين و بنادر. است ميكنند
زماني - قلمرو7.2
8
همه ش��ده محا�س��به وري به��ره ان��واع به توجه با ولي متفاوت� مطال�عه زماني هاي دوره يكنواخت آما�ر نبود دل�يل بهاند. شده محدود1373-1367 فاصله در آنها
تحقيق محد�و�يتهايو آمار�ي منابع- 8 قابل ن��يز بآس��اني و ناي��اب� وس��يع،� اي��ران در بن��دري وري به��ره محا�س��به و بررسي ب��راي ني��از م�ورد آما�ري گستره
اول موسسه آم��ا�ر كه است اي��ران� آما�ر مركز سپس� و كشتيراني و بنادر سازمان انت�شا�ر منبع نيست. تنها دست�رس ض��من منتشر سال موجود تجهيزات� و ظرفيت تنء برحسب را بنادر كالن علمكردهاي ميكند. سا�النه ئاث� مجددا را
فعاليت�ي خصوص�ي بخش� ايران� بندري فعاليت�هاي� تركيب در ميشود. اگرئه مشا�هده بعضا نيز موردي انت�شا�رات� اين�كه گ��روهي بصورت� يا و هيئكدام ولي داردء كشتي خنكاري در بخصوص و بارگيري و تخليه امور در اساسي و گسترده
موج��ود تجه��يزات� و ظرفيت تنء برحسب كشتيراني و بنادر سازمان ساالنه� كالن ندارند. عملكردهاي� را انت�شا�راتي بن��دري و ملي س��طحي در ص��رفا . اينها ميش��ود مش��اهده آن از بعضا ن��يز م��وردي� انت�ش��ارات� ولي است س��ال�
كه گ��زارش بن��در هر تجه��ي�زات� و اس��كله تع��داد درج بانض�مام را ايران� دريايي واردات�/صادرات� و كلي عملكردهاي آنئ�ه نميب�اش�ند. ولي )خنك�اري( ن��يز كش�تي مهم بسي�ار عمليات� يا و گذاري� سرمايه و هزينه درآمديء مسا�إل� شامل به مرب��وط اطالع��ات� محموالت�،� طبقه حسب بر كشتيها تردد تفكيك به نياز بر عالوه است ضروري� و دقي�ق بيشتر
تع�داد محم�ولهء ن��وع هر در ك�اري ش�يفت هر س�اعتي عملك�رد م�يزان و ك�ارگران تع�داد نظ�ير كشتي در خنكاري م�يزان� و بن��در از ش�ده خ��ارج و وارده واگنه�اي و ك�اميون� مقصد و مب��دا شيفتء هر در كشتي فعال و كل انب�ارهاي
است. غيره و كانتينري غير و كانتينري متحرك� و تابت جرتقيل هر شيفت�ي و ساعتي عملكرد آنهاء كاالي كل اگرئه است فق��ير اقعا و بن��دري فعاليت�هاي� گروه كالن و ريز عملكردي آما�رها�ي و علمي مطال�عات� نظر از ايران� در مش�ابه تحقيق�ات� حال�يكه نميش��ود. در منتشر متاس�فانه هست اگر و ن��دارد آن از بهتر وضعي نقل و حمل بخش� فقر اين از است. بخشي كرده زيادي� ثيشرفت و معتنابه دوم جهاني جنگ� از بعد بخصوص يافته توسعه� خارج دنيا�ي بخص��وص و توس��عه� ح��ال� در كش��ورهاي� در كه ب��وده جه��ان در بن��دري ام�ور حرفه� كمسوادي� و پركارگري از ناشي
ئند در كه ثيش��رفتهايي همه با و گذاش��ته اتر مض��ا�عف بط��ور ايران� جنوب� نظير سخت و گرم هواي و آب� با نقاطي ط��رف ميشوند. از ها شهر اين در مست�مر كار و اقامت به راغب بندرت� كرده تحصيل افراد شده انجام گذشته دهه
فق��ير أي رشته نيز خود كه دارد دريانوردي و دريايي امور به زيادي� اتكا بخش� اين آموزشي و فرهنگي نظر از ديگر به توجه با مربوطه محم�والت� با ها اس�كله� بندي ميباشد. طبقه ئالشها� و مشكالت� بسي�اري با يافته تاسيس� جديدا و
اين�كه يا و نميش�ود منتشر گ�روهي ح�تي يا خ�اص� بص�ورت� تج�ي�زات� نيست. عملكرد مرتبط ئندان� منتشره آما�رها�ي تخليه ش��ركتهاي كاركن��ان� شامل عموما ... و و تن/ساعت وري بهره در گروه موثرترين كه بنادر باراندازان جمعيت
ميشوند. منشر محدود بصورت� آنهم و ادغام بندري بخش� ودر نيست مشخص هست�ند تعاونيها� و بارگيري و
تحقيق - ر�و�ش9 عملك��رد اس��كله،� )%( اش��غال� صد در اس��كله،� در كش��تي خدمات� زمان با مرتبط وري بهره نوع ئهار تحقيق اين در
ئ��ون و محا�س��به بن��دري كاركن��ان وري به��ره و ك��انتي�نري،� أي اسكله� تجهيزات� واحدي يا تني عملكرد ، اسكله� متريEngineering) مهندسي روش است نظر م��ورد عملك��رد و ظ��رفيت عم��دتا� approachاس��ت. گردي��ده ( اعم��ال�
ب��ازده يا عملك��رد متغ��ير بين مست�قيم نسب�ت از وري بهره تابع يعني مست�قيم توابع مدل�هاي� مبناي بر كمي محا�سبات� همبس��تگي آن��ا�ليز آم�ا�ر، به دست�رسي و لزوم مواقع در و بعضا اين�كه ضمن بنيان�، مست�قل متغير ئند مجموع يا يك به
است. شده گرفته بكار نيز
تحقيق� - مرا�حل9.1 از خ��ود كه ميدهد نش��ان ح��الي در آن تول�يد عوامل و گذش��ته عملك��رد متقابل ت��اتير از ناشي را وري بهره1نمودار
ميگذارد. اتر نيز مول�د عوامل بر برگشتي مدار در مجددا ديگر طرف� از و ميباشد آن تاتيرتإوري تحت يكطرف
ايران. تجاري بنادر وري بهره محاسبه عيني مدل1 نمودار
بنادر وري بهره انوا�ع گيري - اندا�زه9.2 و تس��هي�الت� بص�ورت� ك��ار و س��رمايه،� زمين، مخت�لف عوامل ش��امل خ��دماتي يا تول�ي��دي واحدهاي تمام مشا�به� بنادر
تكنول��وؤي عامل ام��روزه اين�كه بندرمي�باش��ند. ض��من در ك��اري فعاليت�هاي� مخت�لف انواع و سرمايه بندري، زيربناهاي گ��يري اندازه مطال�عه ميشوند. اين محسوب� نيز ئهارم دست�ه عوامل بعنوان� نيز كشتي يا و بندري تجهيزات� بصورت�
9
وري بهره
بنادر عملكر�د كذشته وضعيت وري بهره تإوري
عملكر�د توليد اصلي عوامل
,Trethewayاس��ت. داده ق��رار نظر مد را تكنول��وؤي و ك��ار،� بن��دري، زيربناهاي و تسهيالت� هاي زمينه در وري بهرهWaters, and Fok (1997, p. را وري به��ره اساس��ا"بهب��ود كان��ادا آهن ( راهTFP) كامل وري به��ره مطال�عه در(94
Dowdميدان��د". كمت�ر هاي داده بكارگيري� با عملكرد همين اخذ يا و معين، هاي داده بيشتراز عملكرد دريافت and Leschine (1990, pp. ف��يزيكي طبقه ب��دو را كنن��ده محدود عوامل كانتينر ترمينال� وري بهره مطال�عه در(108-110
كش��تيهاي خصوص��يات� و ن��وع و موج��ود،� تجه��يزات� ن��وع و مق�دار ترمينالها،� طرح و شكل محوطه�، مسا�حت )شامل گم�ركي، ك�اري،� مق�ررات� برگيرن��ده در كه ب��رد ن��ام را 1موسس�اتي عوامل همئ��ن�ين ترميناله�ا( و به كنن��ده مراجعه مس��ا�إل�ي ك��انتينر وج��ود و أي، ش��يوه بين قطا�ره��ا�ي ري��زي برنامه كش��تيها، ورود رويه ايم��ني،� صادراتي، و وارداتي ف��يزيكي يع��ني اول دس��ته عوامل بر بيشتر مقاله� ميباشند. اين كانتينري ترمينال� گرداننده يك روي ثيش� كه هست�ند
ميكند. مطال�عه را زيربنايي تاسيسات� و تجهيزات� و كشتي خدمات� زمان وري بهره لذا و تاكيد
كشتي خدمات زمان� وري بهره- 9.2.1 عالقه مورد ( بيشترTotal turn-round time in port) بندر در كشتي توقف زمان كل بصورت� ولي وري بهره نوع اين
شاخص��هاي كش��تي،� توقف زم��ان� كل مخت�لف اج��زاء گ��يري ان��دازه با ئون� كشتيهاست. ولي صاحبان� و كشتيرانيها) ميباشد ن��يز كش��تي به آنها خ��دمات� س��نجش� ب��راي معي��اري� و بنادر در كارآمدي� ميزان مبين ميآيد بدست مخت�لفي
UNCTAD قابل زمي��ني ب��اري نقليه وس��اإط� س��اير م��ورد در هم و كش��تي مورد در هم وري بهره نوع ( . اين1973 و ثول�ي واحد دو به كشتي براي را آن گيري اندازه و دانسته نسب�ت يك را وري بهرهLathrop (1979) است. محا�سبه ها اس��كله روي عملي��ات� و كش��تي،� خنك��اري دري��اييء ترافيك ه��اي زمينه در شاخص��ها ميدان��د. اين ممكن ف��يزيكي
يك تني/س��اعتي عملكرد دارد صادراتي و وارداتي دارد محموالت� تركيب و نوع به بست�ه كه كشتي ميباشد. خنكاري� و ميشود تشكيل فعاليت نوع هشت از واردات� با رابطه در متال عمليات� نوع اين كامل است. گردش كارگري گروه
Hook) قالب� گردش آن به cycleس��اخت كااله��ا�، س��تون )تفكيك است بن��دري فعاليت�ه��اي� تمام ثايه و ميشود ( گفته با ك��اال ستون كردن بلند كاال، ستون كردن قالب� كشتي، انب�ار دهانه زير به ستون انت�قال� جرتقيل، قالب� براي ستون
رها و دوب��ه، يا اس��كله روي نقليه وسيله بروي كاال ستون آوردن� ثايين كشتي، از بخا�رج كاال ستون ارسال جرتقيل،كشتي(. قالب� كردن يك اين�كه ض��من ميباشد بن��در در توقف زم��ان� و دريانوردي، زمان مهم جزء دو داراي كشتي هر فعاليت و كار زمان
بدون� و معطل يا و پرداخته شده ريزي برنامه تعميرات� امر به آن طي كه است اوقاتي داراي سال طول در كشتي بيش��تر را كش��تيها كه مينمايد بنادرس��عي در اقامت زمان گزاف هاي هزينه بعلت كشتيراني موسسه است. هر كار و كش��تي درهزينه� مهم شاخصي ط��رفي از زمان اين بنادر. لذا در كار مشغول� يا معطل تا نگهدارد بار با حركت در
(Staying or port times) كشتي هر اقامت است. زمان بنادر عملكرد تمام قيمت ديگر طرف� از و بار، كرايه نهايتا� پس� و بندرمي�ش��ود ازيك معيني نقطه وارد كاال بارگيري / يا� و تخليه براي كشتي يك زمانيكه از است عبارت� بندر در س��اعت ئند از و ش��ده محا�سبه ساعت يا و روز حسب بر عموما كه ميكند ترك� را نقطه آن مجددا خود كار انجام از: است جزء دو شامل كشتي هر اقامت بينجامد. زمان بطول است ممكن ماه ئند تا
و آن،� لنگرگاه يا و دهانه يا بندر به ورود از ( : پس�Waiting times) اسكله� به ورود براي كشتي انت�ظار زمان-1
Serviceاسكله�) در كشتي خدمات� زمان-2 timesبه است ممكن و دارد ق��رار اس��كله در كشتي كه است ( : وقتي UNCTAD اس��اس باش��د. بر ش��ده متوقف آن ك��ار دل�يلي بهر اين�كه يا و باشد مش��غول بارگيري و/ يا� تخليه عمليات�
(1973, p. 147)اسكله� از آن شدن جدا تا كشتي ورود از كه زماني "دوره از است عبارت� أي اسكله� خدمات� زمان� انجامد". مي بطول
از: عبارتند كه است ديگر مهم جزء دو داراي خود اسكله� در كشتي خدمات� زمان
Operation) كشتي عمليات� زمان�-2.1 timesب��وده مش��غول� بارگيري و/ يا� تخليه عمليات� به كشتي آن طي ( : كه است.
مخت�لف بداليل اسكله� در توقف زمان طول در كشتي يك كه است : زما�ني(Idle times) كشتي معطلي زمان-2.2 ك��ار غ��يره و اس��نادي و اداري علل يا و بن��دري ب��ارگيري و تخليه واإط� يا و واگن ك��اميون�، كمب��ود كشتي، فني نقص
است. نكرده متغ��ير ن��وع ئه��ار با مرتبط آم�ار سال يك يا ماه، يك روز، يك طول در ايران� بنادر در كشتي وري بهره بررسي براي آنهم و را خود آنا�ليز نتيجه فقط بعضا كشتيراني و بنادر است. سا�زما�ن ضروري� بندر به وارده كشتي هر براي فوق مر كه دس��ت�رس در و موج��ود آما�ر آخرين از گيري بهره ميكند. با منتشر علل تحليل يا و كشتي معطلي زمان بدون� اي��ران� بن��ادر به وارده كش��تيهاي خ��دماتي وري به��ره است كش��ور تج��ا�ري اص��لي بن��در هفت1371 س��ال به ب��وط�
آن�ا�ليز اين عرضه� ام�ا�م(. روش بن��در ب��راي نمونه بعن��وان4 تا1 ج�دول از ( )ض��ماإم9 )جدول� است شده محا�سبه و ان��زلي،� چابه��ار،� بوشهر،� باهنر،� شهي�درجايي، اما�م،� بنادر به وارده كشتيهاي كل ابت�دا كه است صورت� بدين آما�ري)1992 سال براي ميالدي� ماههاي� حسب بر نوشهر ب��راي دوم مرحله (. در9 )جدول� است شده ( محاسب�ه1371
در توقف روزهاي حاوي� ستون گرديد. اول�ين تهيه� ستون سه با كدام وهر جداگانه جدول ئهار فوق بنادر از كدام هر تع��داد نماي��انگر س��وم ستون نتيجتا و كشتي تعداد بيانگر ستون دومين ، + روز30 و30 تا1 از يعني ماه يك طول
به ورود ب��راي ن��وبت انت�ظار زمان بندر، در توقف زمان يعني كشتي وري بهره بر موثر جزء ئهار از هركدام روزهاي با كش��تيهاي ميباش��د. تع��داد كش��تي معطلي زمان و كشتي، عمليات� زمان اسكله�، در كشتي خدمات� زمان اسكله�، عامل ئه��ار از ك��دام هر ب��راي جمعي حاص�ل و مشا�هده جنوبي بندر ثنج در فقط توقف يا خدمات� روز30 از بيشتر كل و اس��كله�، در كش��تيها به خ��دمات� ن��وبت، انت�ظار زمان وضعي�ت2 است. نمودار آمده بدست بندر هر براي فوق
1 Institutional factors
10
در كش��تي خ��دمات� زم��ان ف��راواني توزيع و1375-1358 دوره در آنها تناؤ و تعداد مقابل در را بندر در توقف زمان هر آخر رديف سه اس��ت. نتي�جت��ادر ش��ده داده نش��ان9 و3 نموداره��اي� د�ر 1371 س��ال ب��راي ايران� اصلي بنادر
بن��در هر به وارده كشتيهاي كل تعداد و كشتي، هر براي آن ميانگن و بندري عملكرد عوامل از كدام هر جمع جدولاست. شده محا�سبه
)روز( ايران اصلي بندر هفت در كشتي خدمات شاخصهاي9 جدولايران اصلي بنادر
عباس بنادر12345678
نوشهانزليچابهاربوشهرباهنررجاييامامر
كل1371
1370 كل
در توقف زم���ان1بندر
15/1136/11
80/15
90/801/1498/298/2
60/976/9
عملي���ات زم���ان2كشتي
22/936/815/772/654/1029/240/2
موج���������ود67/6نيست
خ���دمات زم���ان3كشتي
44/983/893/708/749/1158/269/2
15/720/7
انتظ���ار زم���ان4نوبت
71/153/287/782/152/240./29./45/255/2 معطلي زم�����ان5
كشتي موج���������ود/.48/.29/.29/.95/.36/.78/.47/.22
نيست
äãæÏÇÑ 2 ÇÌ ÒÇÁ ÒãÇäí ÊæÞÝ ß Ô Êí åÇ¡ Úãáß ÑÏ¡ æ ÊÑÏÏ ÏÑí Çí í Èå ÈäÇÏÑ ÊÌ ÇÑí Çí ÑÇä
50000
150000
250000
350000
450000
550000
650000
750000
850000
950000
1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375
800
1300
1800
2300
2800
3300
3800ÇäÊÙÇÑ äæÈÊ¡ Ó ÇÚÊ
ÒãÇä Î ÏãÇÊ ÏÑ ÇÓ ß áå¡ Ó ÇÚÊ
ÒãÇä Î ÏãÇÊ ÏÑ ÈäÏÑ¡ Ó ÇÚÊ
Úãáß ÑÏ ÈäÇÏÑ¡ Ïå åÒÇÑ Êä
ÊÚÏÇÏ ß Ô Êí åÇ¡ Ý ÑæäÏ
11
äãæÏÇÑ 3 ÊæÒí Ú ÝÑÇæÇäí Î ÏãÇÊ ßÔÊí ÏÑ ÇÓßáå ÏÑ ÈäÏÑ ÇãÇã
Î ÏãÇÊ ß ÔÊí ÏÑ ÇÓß áå Èå ÑæÒ
ÝÑÇ
æÇ
äí (
ßÔ
Êí)
1
4
7
10
13
16
19
22
25
28
31
34
37
40
43
46
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 30+
3834
45
25
36 3639
30 3124
12
20 1913
2518
11
2
118
1 2 2 41
4 2 3 2 1
9
äãæÏÇÑ 4 ÊæÒí Ú ÝÑÇæÇäí ÒãÇä Î ÏãÇÊ ßÔÊí ÏÑ ÇÓßáå ÏÑ ãÞÇÈá ÊÚÏÇÏ ßÔÊí ÏÑ ÈäÏÑ Ôåí Ï ÑÌ Çí í ÏÑ 1371
Î ÏãÇÊ ß ÔÊí ÏÑ ÇÓß áå Èå ÑæÒ
ÝÑÇ
æÇ
äí (
ßÔ
Êí)
147
1013161922252831343740434649525558616467707376
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 30+
61
74
58
4032 33
26 2519 24 27
19 15 19 23 20
7 715 10 6 5 8 5 3 3 4 1 1 1
9
12
äãæÏÇÑ 5 ÊæÒí Ú ÝÑÇæÇäí ÒãÇä Î ÏãÇÊ ßÔÊí ÏÑ ÇÓßáå ÏÑ ãÞÇÈá ÊÚÏÇÏ ÏÑ ÈäÏÑ Ôåí Ï ÈÇåäÑ 1371
Î ÏãÇÊ ß ÔÊí ÏÑ ÇÓß áå Èå ÑæÒ
ÝÑÇ
æÇ
äí (
ßÔ
Êí)
0123456789
1011121314151617
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 30+
9
16
10
7
2 3 2 35 6
3
0
3
7
2 2 20 1 1 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0
2
Î ÏãÇÊ ß ÔÊí ÏÑ ÇÓß áå Èå ÑæÒ
ÝÑÇ
æÇ
äí (
ßÔ
Êí)
02468
1012141618202224262830323436384042444648505254
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 30+
30
54
18
5 3 2 1 1 1 1 2 3 0 1 1 2 2 2 1 1 2 1 1 1 0 1 1 0 0
9 9
äãæÏÇÑ 6 ÊæÒí Ú ÝÑÇæÇäí ÒãÇä Î ÏãÇÊ ßÔÊí ÏÑ ÇÓßáå ÏÑ ãÞÇÈá ÊÚÏÇÏ ßÔÊí ÏÑ ÈäÏÑ ÈæÔåÑ 1371
13
Î ÏãÇÊ ß ÔÊí ÏÑ ÇÓß áå Èå ÑæÒ
ÝÑÇ
æÇ
äí (
ßÔ
Êí)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 30+
1112
4
0
21
2
0 0 01
0
21
2 2 2 2
43
0
21
2 2
0 0 01
3
7
äãæÏÇÑ7 ÊæÒí Ú ÝÑÇæÇäí ßÔÊí åÇ ÏÑ Î ÏãÇÊ ÇÓßáå Çí ÏÑ ÈäÏÑ ÆÇÈåÇÑ 1371
Î ÏãÇÊ ß ÔÊí ÏÑ ÇÓß áå Èå ÑæÒ
ÝÑÇ
æÇ
äí (
ßÔ
Êí)
06
121824303642485460667278849096
102108114120126132138144150156162
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 30+
157
3726 26 22
12 8 2 3 0 2 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0
äãæÏÇÑ8 ÊæÒí Ú ÝÑÇæÇäí ßÔÊí åÇ ÏÑ Î ÏãÇÊ ÇÓßáå Çí ÏÑ ÈäÏÑ ÇäÒáí 1371
14
Î ÏãÇÊ ß ÔÊí ÏÑ ÇÓß áå Èå ÑæÒ
ÝÑÇ
æÇ
äí (
ßÔ
Êí)
06
121824303642485460667278849096
102108114120126132138144150156162
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 30+
86
15 14 8 133 3 5 2 1 1 1 0 1 1 0 0 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
äãæÏÇÑ9 ÊæÒí Ú ÝÑÇæÇäí ßÔÊí åÇ ÏÑ Î ÏãÇÊ ÇÓßáå Çí ÏÑ ÈäÏÑ äæÔåÑ 1371
داده نش��ان بنادر در را دريايي( خود تجا�رت� % كل82) انب�وه واردات� بصورت� كشور خارجي تجا�رت� در موازنه عدم در كش��تيها توقف زمان بودن حد از زياد مبين كه كشتيها به ديركرد غرامت پرداخت به منجر مست�مر بطور تقريبا و
ش��ده تخليه كاال هرتن براي دالر38/0 تا89/5 بين بترتيب و متوسط بطور1371-1367 ميباشد. در ايران� بنادر نظ��ير كااله��ايي ب��راي عم��دتا1371 س��ال� براي )ديركرد(كشتيها معطلي جريمه متال بعنوان0است بوده بنادر در
%( بوده8/5) متفرقه� و %(،�5/9) شكر %(،�15) برنج %(،�27) ثودرماهي %(ء7/2) شيميايي كود %(ء40) گندمميدهد. نشان1375-1369 سالهاي طي را پرداختي دموراؤ وضعي�ت10 جدول0(MRT 1994) است
ب��ارگيري و تخليه س��ر�عت� ج��ايز�ه و دير�ك��ر�د خس��ارت10 ج��دو�لكشتيها1369137013711372137313741375
6/55266/3999/1375/1آمريكا دالر ميليون-
242/1720/3
ايران بنادر )-( در ديسثائ و دموراؤ التفاوت مابه نشاندهنده جدول داخل . نكته: اعداد1375 كشتيراني و بنادر سازمان ساليانه منبع: عملكردهايميباشند.
)ك��اميون�( بعمل خ��ارجي عامل يك و داخلي م��وثر عامل ئه��ار و اسكله� در كشتيها توقف زمان بين همبستگي آنا�ليزليفت- عوامل با بجز كه ميدهد نش��ا�ن ( ب��ود1374-1368) مح��دود آما�ر كمب�ود بعلت تحليل زماني دوره آمد. اگرئه�
ت��اث�-ليفت -،1/0 جرتقيل با موج��ود تإوريه��اي� خالف� واقع در + و74/0/.+ و29 برابر ب��ترتيب كه تراكتور و تراك� ميگردد. كشتيها توقف زمان تقليل باعت ورودي� عوامل اين افزايش� اين�كه - ميباشد. يعن�ي74/0 كاميون و -،55/0
كش��تي خن باران��دازان� نظ��يرگروه متع��ددي طبق��ات� تحت عموما ميتوان را كشتي هر اقامت زمان بر موثر عوامل جرتقي��ل(،� يا )بوم نوع نظر از كشتي بارگيري و تخليه تجهيزات� كاال، نوع كشتي، ساخت�مان� و نوع مهارت�(، و )تعداد
روي در ب��اري نقليه وس��اإط اي، اسكله� عرضي برد )ظرفيت(، نوع )تعداد( و فراهمي عمر، و بكار آما�دگي قدرت�، ه��وايي و آب� ش��رايط ها، اسكله� آب� مدي� و جزر شرايط ...(، و بندري هاي كشنده يا و واگن،� كاميون،� )متال اسكله�
با مواجهه و ك��اال ترخيص روشها�ي كار،� )ساعا�ت� گمركي و بندري مقررات� ...(، و شرجي و گرما برف،� )باران،� بندر نماين��دگيهاي تخصصي مهارته��اي س��ال،� و هفته در تعطيل روزه��اي تع��داد روز، در ك��ار ش��يفت تع��داد كش��تيها(،� و كش��تي وري ( به��ره10 ج��دول ارقام )تقليل بهبود براي كرد. لذا مطال�عه و ... تقسيم و كاال صاحبان� و كشتيراني
نمود. بررسي بايد را فوق نكات� كلي�ه حداقل بنادر خدمات�
زيربنايي� تاسيسات و تجهيزات وري بهره -9.2.2 ارزي و ري��الي ه��اي هزينه با و ط��والني م��دت� طي كه هس��ت�ند ها اس��كله� ايران� در زيربنايي تاسيسات� انواع از يكي
بدو رابطه اين در Hoffmann (1985, pp. 130-132)ميشوند. ساخت�ه خارجي ماهر نيروي و تكنولوؤي عموما و گزاف ( تقسيمBerth throughput) أي اسكله� عملكرد و ( ،Berth occupancy) اسكله� اشغال متداول� و مهم بسي�ار شاخص
است. كرده
يا اسكله� يك در كشتي توقف زمان بيانگر شاخص اين :(Berth occupancy) اي اسكله - اشغال9.2.2.1 به توجه با اس��كله� گ��روه هر (. زيرا11 درجدول فله� و كانتينر، عمومي،� )مشابه است مشا�به� هاي اسكله� از گروهي
ميآي��د. ل��ذا بدست متف��اوتي بس��يار نرخه��اي� و داش��ته وج��ود بارگيري و تخليه سختي و لت سهو كاال، مخت�لف انواع تردد زماني ميكند. دامنه % تغير100 % تا1 بين كه است تقريبي رقمي و نميب�اشد گويا� شاخصي آن كلي محا�سبه
15
و ني��از م�ورد ظ�رفيت بيني ثيش� ميباشد. ل�ذا بيقاعده نيست تابت بنادر به/ در كاال بارگيري و تخليه زمان و كشتيها ايران� جمله� از و توسعه� حال� در هاي كشور بنادر در (. ئون�UNCTAD 1973) نيست ميسر آن از كامل برداري بهره اين ل��ذا و نميش��ود منتشر و تهيه� ها اس��كله� گ��روه حسب بر اسكله� در كشتيها به خدمات� زمان با مرتبط كاري آما�ر
ه��اي هزينه و أي اس��كله هزينه كه ميآيد بدست )%( وق��تي نس��بت است. مطلوبترين اجتنا�ب� قابل غير تهيه� روشSinclare) باش�ند خ�ود مق�دار ح�داقل در كش�تيها نوبت انت�ظار 1979 pp. م�يزان باشد كوئك��تر رقم ئه (. هر16-21
نس��بت كه است ميدهن��د. ب��ديهي نش��ان را بيش��تر ب��رداري بهره تر باال ارقام ولي است كمت�ر ها اسكله� از استفاده )متال زي��اد نس��ب�ت ط��رف� يك از است خ��ود خ��اص� مض��رات� و مزايا� داراي آن ك��اهش� يا و نزديك ارق��ام % يا100 ن��دارد. از وج��ود ن��وبت انت�ظار و است درآمد نتيجتا و اسكله� در كشتي داراي هميشه بندر زيرا است %( خوب�100
خ��اص� اس��كله� ب��راي انت�خ��ا�ب� حق داراي كش��تيها نتيجتا و مح��دود ها اسكله� انواع ئون� است مناسب نا ديگر طرف� ل��زوم كه ميباشد ن��وبت انت�ظ��ار وج��ود و بن��در در كشتي تراكم مبين و دارد وجود كشتي صف هميشه و نيستند خود
اس��ت. زي��را لبه دو أي مس��إ�له % ن��يز100 ميزان از أي اسكله� اشغال ميكند. كا�هش� توص�يه را جديد سازي اسكله� گريز و بن��در يك گ��راني و زي��اد ه��اي هزينه مبين اين�كه يا و كشتي عمليات� در بندر كردن كار سريعتر بمعني ميتواندHoffman)) % است60 اقتص��ادي نظر از رقم مناس��ترين باش��د. ولي بنادرديگر به كشتيها 1985, p. هم كه ،130 -( )+ و همبس��تگي نوع نظر مينمايد. از جلوگيري ورودي� كشتيهاي تراكم از هم و ميرساند بحداقل را نوبت انت�ظار و اس��كله� تع��داد يع��ني ديگر عامل دو با )+( و مس�ت�قيم رابطه داراي كشتي توقف زمان با أي اسكله� اشغال درص�د)-( دارد. معكوس رابطه كشتيها ورود زماني دامنه
رياضي بص��ورت� ميت��وان را أي اس��كله وري بهره ( شا�خصFunctional) تابعي روابط الذكر فوق اصول به توجه با ( :1375 سكاكي و )اصفها�ني نمود محا�سبه و نشا�ن زير
Y = f (X1 , X2 , X3 ) حاليكه در تابعي، روابط : + - -
=Y اسكله )%( اشغال��ال: تع��داد) اسكله در كشتي توقف متوسط زمان در خ��دمات� روزه��اي س��ال/كل در بن��در يك در كش��تي مت =X1 (اسكله� =X2 اسكله تعداد ( سال در روز365بندر/ يك در كشتي متال:تعداد روز،�30 ماه يا ساعت،24 روز،) كشتي ورود زماني دامنه
X3=
%Y = X1 X2 x X3 x 100 ( 2 معادله )
دوره در اي��ران� اص��لي بن��ادر )م��تر( در ها اس��كله� ط��ول و تع��داد11 ج��دول 1370- 1375
ها اسكله� نوعكلفله� كاالها�يكانتينريعموميبنادر
طو�ل�تعدا�دطو�ل�تعدا�دطو�ل�تعدا�دطو�ل�تعدا�د19347151037102091346599اما�م
15255051000132200335100عباس8795×7795001بوشهر23000023004600چابهار564500005645انزلي
466000004660نوشهر528322102037264591881439كل
9 . × : دلفين17 . ص1373 كشتيراني و بنادر سازمان عملكرد منبع: گزارش
و مهم آن دقت از بيش� كشور كالن ريزيهاي� برنامه بينيهاي ثيش� بعلت تحقيق نوع اين بسط و متدولوؤي كه آنجا از )و بن��در هر ه��اي اس��كله� تع��داد و روز حسب بر هركش��تي ورود زم�اني دامنه ف��رض با است تقليد و اس��تفاده قابل
مفروض��ات� اس��ت. با شده داده ( نشان�7 و ،5 ،3 ،1 )ست�ونهاي12 جدول در و ايران�( محاسبه� بنادر كل سپس� م��يزان ولي نميب�اشد ك��اال از أي وي��ؤه طبقه به متعلق و خ��اص� ها اسكله� گروه و كشتيها خدمات� زمان اگرئه و فوق
،4 ،2 )ستونهاي12 جدول در و محا�سبه ايران� بنادر كل همئن�ين و بندر هر هاي اسكله� در كشتيها گيري ثهلو درص�د بنادر اقتصادي،� معياري % بعنوان60 مالك� با ميرسد نظر به تحليل اين اساس است. بر شده داده ( نشان�8 و ،6
در ان��زلي بن��ادر حال�يكه در دارند ف��رار ف��وق معي��ار زير كامال و مناسب موقعي�ت در عباس و اما�م يعني كشور بزرگ ه��اي اس��كله� نوس��ا�زي احتم��اال كه اند بوده بحراني وضعيت�ي داراي1375 سال در نوشهر و1365-1373 سالهاي
مينمايد. ايجاب� را جديد
16
77 با� اي�ران� اصلي� بنادر در اي� اس�كل�ه % اش�غا�ل� ( وService time) روز به كش�تيه�ا خدما�ت زما�ن12 جدول�اقيا�نو�س�ي� اس�كل�ه
137013711372137312345678
زم����������انبناد�ر خ�������دمات�
به كش����تيهاروز
اشغال أي اس����كله
)%(
خ���دمات� زم���انروز به كشت�يها
اشغال )%( أي اسكله
زم��������ان خ�����دمات
به كش��ت�يهاروز
اشغال أي اس������كله
)%(
خدمات� زمان به كش�����ت�يها
روز
اشغال أي اس�����كله
)%(
48304047168/38478امام�8
6/3831072/25
63275/5259382/49450عباس3
5/3757171/47
1508526995/193645/124514/15بوشهر5256/356354/312973/203038/20چابهار913529442/52104انزلي
91/5711798/65
499345405/374708/325615/37نوشهر1460كل
22/49134725/47114
71411131
87/40
13741375بناد�ر9101112
زم����������ان خ�������دمات�
به كش����تيهاروز
اشغال أي اس����كله
)%(
خ���دمات� زم���انروز به كشت�يها
اشغال )%( أي اسكله
41585/3345165/36امام�5202435/94447/79عباس
2908/9166256بوشهر2834/193369/22چابهار9122/641849102انزلي
4165/3721943/150نوشهر1191كل
77/412/1067
38/37
.1371،1373 كشتيراني و بنادر سازمان عملكرد گزارش اساس منبع: بر
(Berth throughput) أي اسكله - عملكر�د9.2.2.2UNCTAD اس�اس بر (1973, p. يا اس�كله� يك در كه واح�دهايي " تع�داد از است عب��ارت� أي اس�كله� عملك�رد(49
و نقل معين زم��اني دوره يك باشد( در شناور حتما يكي )كه ديگري به نقلي و حمل شيوه يك از أي اسكله� محوطه� باش��د. اين آنها از تع��دادي يا و يكي يا دوبه و واگن و كاميون به كشتي از همزمان� ميتواند عملكرد يابد". اين انت�قال�
ط��ول� و تع��داد به بن��در اس��ت( يك ممكن ن��يز ماهانه يا )روزانه ساالنه� عملكرد كل نسب�ت از وري بهره شاخص نوع اس��كله� پست88 با1373-1370 مطال�عه دوره در اي��ران� تج��ا�ري (. بن��ادر2 )معادله ميآيد بدست آن ه��اي اس��كله�
است. داشته� وجود اقيانوسي كشتيهاي براي مناسب اسكله� متر14399 از حدود
=Y( Berth throughput) أي اسكله� عملكرد =X1 ساالنه� عملكرد =X2 اسكله تعداد =X3 ها اسكله� طول
X3 x X2 X1 = Y( 2 )معادله اس��ت. در ش��ده داده نش��ا�ن و محا�سبه ايران� بنادر كل و بندر هر أي اسكله� عملكرد13 و11 جدول آما�ر اساس بر
يا كش��تي جرتقيله��اي قالب� گ��ردش تع��داد اف��زايش� نمايد بهين�ه را وري بهره اين موثر بطور ميتواند آنئ�ه رابطه اين و ث��الت و كانتينريزيشن يع��ني تجا�رت� الگوهاي در تغير با آموزش بوسي�له كيفي باالبري� بر عالوه كه هااست اسكله�
ميآيد. بدست غيره
دوره در اي��ران� اص��لي� بن��ادر )م��تر/ت��ني( در اي� اس��كل�ه وري� به��ره تن( و )ه��زا�ر س��االن�ه ها�ي� عملكرد13 جدول�بنادر 1370- 1373
1370137113721373ساالن
ه اس��كله م��ت�ر /تن
س��االنه
اس��كله م��ت�ر/تن
س�االنه
اس��كله مت�ر/تن
اس��كله م��ت�رساالنه/تن
89834089248/39100478/4495897/42امام97358/5711275671345380141581/84عبا
17
سبوشه
ر201731719673/30917833/28017086/268
چابهار
10214/42512628/5258188/3408825/367
ان���زلي
11939/36910682/33110783/33413522/419
نوشهر
16692/6326017/2273961508849/334
2461كل8
4/19250978/19275758/21285736/22
.1371،1373 كشتيراني و بنادر سازمان عملكرد گزارش اساس منبع: بر
تجهيز�اتي - عملكرد9.2.3
با درازم�دت� گ��ذاريهاي س��رمايه در كه محس��وب� بن��ادر كارآيي فيزيكي مهم اجزاء از بنادر متحرك� و تابت تجهيزات� به�ره م�يزان� نش�اندهن�ده ميتواند آنها وري به�ره محا�س�به ل��ذا ميش�وند گرفته بك�ار و خري��داري گزاف بسي�ار هزينه
به�ره هس�ت�ند. م�يزان بن��ادر بيش��تر درآمد و ف��يزيكي عملك��رد مهم شاخصي ل��ذا و آنها از مناسب و ص��حيح برداري دارد. در بس�ت�گي روزانه� ك�اري نوبته�اي تع�داد همئ��ن�ين و آنها تع�داد به مرحله اولين در بن��دري تجه�يزات� از برداري ئنگك و قالب� گ�ردش تع�داد به باش�ند ك�رين گن��تري� يا جرتقيل اگر متال ( آنهاProductivity) اتربخشي ميزان حال�يكه
Tongzonدارد. ) بست�گي كاال صفافي محل و اسكله� بين تراك� ليفت آمد و رفت يا و آنها زم��ان خص��وص� (. در1995 اين�كه يا نميش��ود منتشر آم��اري ميشود اطالق خشكي تجهيزات� بآن عرفا كه بنادر تجهيزات� خدمات� و برداري بهره
بن��در دو در كرينهاي گنتري� تعداد و كانتينري عمليات� تعداد و تناؤ با مرتبط مود آما�ر تنها� و نيست عموم دست�رس درنمين�مايد. توجيح نيز را كلي وري بهره محا�سبه تجهيزات� اين متنوع ابعا�د طرفي است. از عباس و اما�م كانتينري
بخصوص و بنادر خصوص�يت ترين عمده كانتينربر عظي�م كشتيهاي شد و آمد نتيجتا و كانتينري تجا�رت� باينكه توجه با ك��انتي�نري ترميناله��ا�ي يا بن��ادر وري به��ره ارزي��ابي و گ��يري . اندازه ( استLandbridges) زميني نقل و حمل ثلهاي موض��وعي غيره و تجهيزات� و بنادر مالكيت (،(Gangs كارگري گروهها�ي تركيب و تعداد شيفت، تعداد تفاوت� بعلت
توس��عه ش��روع از دقي�قه حسب بر ك��انتي�نر يك جابج��ا�يي حسب بر عملي��اتي وري به��ره بنادر در است. ولي پيچيده رس��يده دقي�قه دو ن��زديكي به ام��روزه كه ب��وده دقي�قه ثنج ح��دود در و معم��ول ام��ري دريايي تجا�رت� شدن كانتينري
در و محا�س�به ك�انتي�نري ساالنه� وري بهره نوع سه مطال�عه تحت بنادر تمام كردن كار شيفت سه فرض با است. ل�ذا هست�ند. المللي بين استاندارهاي� با كانتينري ترمينال� داراي عباس و اما�م بندر است. دو شده داده نشان�14 جدول ثله��اي� مهم بن��ادر با و ( محاس��بهTEU) ك��انتي�نر واحد و تن��اؤ برحسب بن��ادر اين كرينه��اي گنتري� تجهيزات� وري بهره
تجه��ي�زات� و تاسيس��ات� عل��يزغم ام�ام بندر گفت ميتوان رابطه اين (. در14 )جدول� مقايسه دنيا� نقل و حمل زميني دقيقه5 اگر كه ميباشد بن��در15 مي��ان� از8 مرتبه داراي عب��ا�س بن��در ولي ن��دارد مهمي كانتينري عمليات� خود مهم) است داش��ته ك��اربرد ساعت47/9 روزانه� بندر اين در كانتينري جرتقيل هر شود فرض كانتينر هر جابجايي وقت
Bavarsad 1997.) كاركنان وري بهره- 9.2.3
و رانن��دگان ( وGang) كش��تي خن ك��ارگران� دس��ته انف��راديء مخت�لف س��طوح در ميت��وان را وري به��ره ن��وع اين در مس��ت�قيما كه أي اس��كله� و كش��تي بارگيري و تخليه يا بندر داخلي نقل و حمل متحرك� و تابت تجهيزات� متصديان اداره و ميدهن��د،� تشكيل را دوم خط كه تعميرات� و انب�ارها و ترمينالها پرسنل هست�ند، دخيل روزانه� و نوبتي عملكرد
...( م�يزان� كش�تي خن ك�ارگران� دس��ته و )نفر دوم و اول گ�رفت. ن��وع ان��دازه بن��دري صنا�يع مجموعه كل يا و بندر )بدون موثر جابجاإي يا ساعته( تخليه�/بارگيري )هشت كاري نوبت يا يكساعت طول در دست�ه يا يكنفر كه را كااليي ها ك�اال ن��وع ت��اتير تحت وري به�ره نوع ميشود. اين شامل ميكند جرتقيلها( اراإه و خن سازي آما�ده و تدارك� اوقات� فله� كااله��ا�ي ...(ء و ع��دلء ك��انتينرء )ثالتء متجانس� بنديهاي بست�ه عموميء كاالها�ي نظير أي طبقه هر زيرا است
را خ��ود خ��اص تجه�ي�زات� و سنگين محموالت� يا و سبزيجات� و ميوه نظير ويؤه كاالها�ي و مايعء و معدني كشاورزيءSachish) دارد وجود عمليات� سهولت و سختي نيز كدام هر در اين�كه ميطلبد. ض�من ش��امل دس��ت�ه (. س��ومين1996
شامل كه هست�ند اداري و مديريتي پرسنل
دنيا�. و ايران� نقل و حمل زميني ثلهاي مهم بنادر در كانتينري وري بهره14 جدول )مبنا� س��االنه ك��انتي�نري مي��انگي�ن )تن��اؤ( و عملك��ردنقل و حمل زميني ثلهاي و بنادر
(1372 آما�ر123
مع���ادل مي���انگينبنادرنقل و حمل زميني ثلهاي ف��وتي20 ك��انتينر
(×TEU)
جرتقيل هر روزانه بازده كانتينري تناؤ TEUكانتينري/
(15 )8268502373/11امامدريايي- نقل و حمل زميني ثلهاي(8 )829207582786/113عباسيران ا زميني1
Iranian Sea Landbridges 9118856078ايران�- Vostochney وس�����توئنيسيبري سراسري آهن راه
(1990 سال )در18500020000007/126( 6)
2Trans-Siberianنخودا Nakhodkaنيست موجودنيست موجودنيست موجود
18
Landbridge (TSR)بورگ ثيترز سن St. Peters burg
)س������ال736201992)
8258902/57( 11)
-2586203690483روسيهHalifax 30093325186038/117( 7) هاليفكسكانادا نقل و حمل زميني ثلهاي
3Canadian Landbridgesتورنتو Toronto 129221589417/17( 14)Vancouver43400434582426/148( 3) كاور ون
-7478596135786كاناداMersin 8445612110693/46( 12) مرسينتركيه نقل و حمل زميني ثلهاي
Turkish Landbridgesازمير Izmir 21294914381637/291( 2)-2974052649232تركيه
يونگنگ لي�����������������������انئين نقل و حمل زميني ثلهايLianyungang
25000526383/34( 13)
5Chinese Landbridgesشانگهاي Shanghai90025665243006/616( 1)-9252566576938ئين
اي��االت نقل و حمل زمي��ني ثله��ايآمريكا متحده
New نيوي����ورك/نيوجرسيYork/New Jersey
(4 )1/135نيست موجود1972692
Houston54149746172319/134( 5) هوستن6United States of America’s
(10 )11932429040007/81فرانسيسكو سان
Landbridgesسياتل Seattle115100084450007/108( 9 )-378451315966231آمريكا
-580743635074748كش�ور شش تمام7: × Twenty Equivalent Unitمحس�وب واحد دو ف�وتي40 ك�انتينر و واحد يك ف�وتي20 كانتينر يك در كه است كانتينر شمارش واحد ء
ميشود.
اساسي أي حلقه و بوده خود حساس نقش� داراي و الزم طبقه هر كه است ميشود. بديهي بندري صنعت مجموعهاست. ديگري براي محا�سبه ايران� نقل و حمل دريايي خدمات� بخش� در درگي�ر نفرات� كلي�ه برحسب ميتوان را انساني نيروي وري بهره ك��اال بارگيري و تخليه عمليات� اوليه و اصلي عامل كه كشتي خن در كارگري گروهها�ي به منحصر فقط اين�كه يا كرد
ميش��ود. در محس��وب� معت��برتري ن��دارد( ش��ا�خص وج��ود ايران� در )كه آما�ر وجود صورت� در كه نمود محدود هست�ند و بن��ادر س��ازمان كه دارند وج��ود زي��ادي� دول��تي غ��ير و دول��تي ارگانه��اي� اي��ران� نقل و حمل دري��ايي خ��دمات� بخش�
تعاونيه�ا�ي و ش��ركتها و دول��تي موسسات� مهمترين جمله� از بترتيب اسالمي جمهوري كشتيراني گمرك�، كشتيراني، در فقط و وجود به توجه دارند. با قرار خصوص�ي بخش� در كشتي نمايندگيهاي و كاران العمل حق بارگيري،� و تخليه
و تخليه وري به��ره1372 تا1370 س��ال�هاي� در ايران� نقل و حمل دريايي خدمات� بخش� افراد آما�ر بودن دست�رس 15 ج��دول� در و محا�س�به آنها ب��دون و تج�اري بن��ادر طريق از نفتي مواد با دريايي تجا�رت� نوع دو براي كاال بارگيري
به��ره بهب��ود بمنظ��ور اي��ران� نقل و حمل دريايي خدمات� بخش� كيفي و كمي ميدهد. كنترل� نشا�ن را صعودي سيري و بنادر سازمان فقط ميرسد نظر به تجربه� و كشور بنادر دول�تي سيستم به توجه با ولي نيست ساده كاري آن وري
نمايد. اقدام موثر بطور رابطه اين در بايد و ميتواند كشتيراني دري��ايي مرجع بعنوان� طرف� يك است. از دوگا�نه� كامال نقشي داراي كشور بنادر امور در كشتيراني و بنادر سازمان
كش��تي و كاال عمليات� در شاغل كاركنان� نوع از صرفن�ظر تجا�ري بنادر امور كننده كنترل� و قانونگزار كشور بندري و وري به��ره اتخ��اذ با ميتواند دل�يل ميكن��د. بهمي�ن اراإه را دري��ايي و بن��دري خ��دمات� ن��يز خ��ود ديگر ط��رف� . از است
آموزشي. و كنترل�ي اقدامات� با و الزم مديريتي
براي كاال بارگيري و تخليه و ايران نقل و حمل د�ريايي خدمات بخش كاركنان� وري بهره15 جدولتجاري بناد�ر ط�ريق از نفتي مواد� با د�ريايي تجارت نوع د�و
137013711372ش�رح�184951981620226تن( )هزا�ر نفتي� مو�اد غير دريا�يي� تج�ا�رت�1239012483027575تن( )هزا�ر نفتي� مو�اد با� دريا�يي� تج�ا�رت�2385434081743225)نفر( اي�ران� نقل و حمل دريا�يي� خدما�ت بخ�ش در اش�تغال�35024799/467(3/2تن/نفر) وري� به�ره4
(Sachish 1996, p. 16 ج��دول در ببرد. لذا باال موثري� بنحو بارگيري و تخليه لحاظ� از نيز را بنادر وري ( بهره355
ب��دون تج��اري ه��اي ك��اال ب��راي1372-1367 زماني دوره در سازمان اين كاركنان� حسب بر كشور بنادر وري بهره كلي�ه در دارد بعه��ده كه م��ديريتي اق��دامات� بر عالوه ئون� سازمان است. اين شده داده نشا�ن و محا�سبه نفتي مواد
در ك��ار عملي��ات� در ولي مش��غول ن��يز ش��مال و جنوب� در كشور بندري ناحيه� دو هر در انب�اري و أي اسكله� عمليات� وري به��ره مهم مقوله جديد و موج��ود آموزشي سيس��تمهاي� اتخ��اذ و توس��عه� با ميتواند شما�ل بنادر در كشتيها خن
بخشد. بهبود را بنادرنفتي مواد غير هاي كاال بارگيري و تخليه براي كشتيراني و بنادر سازمان كاركنان برحسب بنادر وري بهره16 جدول
136713681369137013711372شرح
19
)ه�زار نف�تي م�واد غير دريايي تجارت1تن(
94031396816168184951981620226136971771720849239012483027575 تن( )هزار نفتي مواد با دريايي تجارت2 و بن���ادر س���ازمان كاركن���ان تع���داد3
)نفر( كشتيراني645765986837675761455956
3/145621178/23642/27377/32249/339/تن نفر وري بهره45
گير�ي: نتيجه و - خالصه10 هس��ت�ند. در بوده كشوري� هر اقتصادي فعاليت�هاي� در مهم بسي�ار نقشي داراي خدماتي اما�كني بعنوان� بنادر
به��ره به راجع بخص��وص و بن��ادر با مرتبط علمي مطال�عات� توسعه� حال� در و ثيشرفته دريايي كشورهاي� از بسي�اري روزانه�، عملكرد بصورت� بنادر اند. خدمات� بوده آزما�يشات� نوع اين فاقد متاسفا�نه� ايران� بنادر كه داشته� وجود وري
محا�سبات� براي و عملياتي روشي عودتا اول نوع كه ميشود بررسي آنها درآمدهاي بشكل يا و كاال ساالنه� و ماهانه، دري��ايي وجه دو داراي ترافيك نظر از خ�دمات� ن��وع ميگ�ردد. اين انج�ام كالن ري��زي برنامه و ظرفي��ت�ي مطال�ع�ات� و
ميش�وند. محس�وب� بن��در ب��ه/از كننده حمل عوامل حقيقت در كه )دستگاه( است واگن و كاميون كشتي( و )فروند در كش��تيها به خ��دمات� زم��ان� اسكله�، به ورود براي كشتيها نوبت انت�ظار عامل سه داراي بندر هر به كشتي ترافيك دو داراي خ��ود اس�كله در كش�تيها به خ��دمات� اس�ت. زم�ان� بندر در كشتي توقف زمان بعنوان� اين�دو جمع و اسكله�،
وقفه از ناشي معطلي زم�ان� و مينمايد ب��ارگيري و تخليه عمال كش�تي آن طي كه عملي��اتي خدمات� زمان مهم جزء تول�يد عوامل يا ها داده به بن��ادر عملك��رد نس��بت از وري ميباش��د. دبه��ره دل�يلي بهر اس��كله در كش��تي خ��دمات� در
و مهندسي روش ب��دو داده( و ئند ك��اربرد )از كلي داده( و يك )فقط بخشي ص��ورت� ب��دو كه ميآيد بدست خ��دمات� كه هست�ند بندري درون� و برون خارجي خاص�يت نوع دو داراي بنادر عملكرد تول�يد ميگردد. عوامل محا�سبه اقتصادي
و )تع��داد زيربن��ايي عوامل مبحت ئه��ار تحت را آنها ميت��وان و است بن��ادر ج��امع م�ديريت كنترل� در عموما دوم نوع و تراكه��ا(،� ليفت و جراتقا�لها� )تع��داد تجه��ي�زات� ك��اال،� تران��زيت انب�اره��اي نظ��ير خش��كي تسهيالت� ها(،� اسكله� طول رابطه در را مرتبط وريه��اي به��ره و تقسيم دريايي و بندري بخش� و بنادر ادارات� انساني نيروي و باراندازان نهايتن�ا
داراي بن��دري خ��دمات� تول�يد عوامل از ب��رداري نم�ود. به�ره محا�س��به و گيري اندازه بندر تني عملكرد يا و كشتي با اسكله� عملكرد و أي اسكله� اشغال است. شا�خص بندري فعاليت�هاي� طبيعت از ناشي كه است خود خاص� معيارهاي
آنها در كه ميباش��ند كالن ريزيه�اي برنامه ب��راي و بن��ادر زيربن��ايي تاسيس�ات� ب��رداري به�ره در مهم معياره�ايي أي دخيل غ��يره و اس��كله در كشتيها خدمات� زمان و ها اسكله� طول و تعداد ساالنه�، عملكردهاي نظير مخت�لفي عواملهست�ند.
نافذ عوامل شناس��ايي كه ميگذرد بنادر از كشور خارجي % تجارت�90 از بيش� كه گرديد مشخص مطال�عه اين طي ولي نوس��ا�ني رون��دي� اي��ران� بن��ادر1375-1358 دوره دري��ايي ترافيك مينمايد. مطال�عه ضروري� را آنها عملكرد بر
بعن��وان هنگفت�ي مبالغ ساالنه� بنادر عملكرد بابت دول�ت دوره اين طي كه گرديد مشخص همئن�ين و نشا�ن را صعودي اس��ت. در بن��ادر خ��دماتي ض��عف دادن نش��ا�ن در مهم عاملي كه كرده پرداخت خارجي كشتيهاي به ديركرد غرامت
وج��ود كالن و ريز س��طوح وري به��ره مطال�عات� خصوص� در محدوديتها�يي آما�ري ضعفهاي� و كمب�ود بعلت ايران� بنادر ميدهن��د. كه نشا�ن تسهيالت� و تجهيزات� زماني عملكرد يا بارانداز كارگران نظير بخشهايي در را خود عمدتا كه دارد به�ره به منجر و است م�وارد ديگر جمله� از اس�كله در كش�تي معطلي و كش�تي عملي��ات� زمان آما�رها�ي وجود عدم
نش��ان كش��ور بن��ادر عملك��رد بر م�وثر عوامل اس��ت. مطال�عه ناخال�صي ن��وعي داراي كنوني شده محا�سبه وريهاييدارند. قرار عباس و اما�م جنوبي بندر دو در كيفي و كمي نظر از عملكرد بر موثر عوامل انواع كه ميدهد
آن در كه است مهم كالن ريزيه��اي� برنامه و بن��ادر زيربن��ايي تاسيس��ات� وري به��ره در أي اس��كله� اش��غال ش��اخص نش��ان دارد. آن��ال�يز ... وج��ود و ها اس��كله تع��داد أي، اس��كله خ��دمات� زم��ان� نظير بندري خدمات� تول�يد مهم عوامل
20
بين س��طح در ش��ده ثذيرفت�ه نص��اب� حد زير ك��امال كش��ور كالن ان��زلي( و )بجز بن��ادر س��طح در ش��اخص اين ميدهد كمب�ودها و ميباشد بن��ايي زير گ��ذاري� س��رمايه به عدمن�ياز مبين ترافيك افزايش� صورت� در كه %( است60) المللي
توجه با كانتينري عملكردهاي و تجهيزات� وري بهره نظر نمود. از تامين مديريتي بهبودهاي و اصالحا�ت� با ميتوان را عب��ا�س بن��در جهان در نقل و حمل زميني ثلهاي بندر15 با عباس و اما�م بندر دو تجهيزاتي و ساخت�اري تشا�بهات� به
است. خدمات� بهبود امكان مبين كه نموده ايفا را مناسب أي رتبه آما�ره��اي اگرئه ميباشد مهم شاخصي نيز انساني نيروي حسب بر بنادر عملكردي خدمات� وري بهره ديگر طرف� از
نيس��ت. كشتي خنكار گروهها�ي و باراندازان تعداد يعني جهاني شده توص�يه معيارهاي مشا�به� كامال ايران� در موجود و دري��ايي و بندري بخش� كاركنان� كالن بعد دو از ايران� بنادر انساني نيروي وري بهره كه ميدهد نشا�ن شاخصها� اين
ميكنند. دنبا�ل صعودي سيري كشتيراني و بنادر سازمان كاركنان�
مراجع: وري� به��ره ارت�ق��ا�ي� عملي� ه��ا�ي� ن��و�" در: ش��يو�ه ش�اخصي� م��دي�ريت، وري� ( "ب�ه�ره1375) س. ح�. س�كاكي س.م�. م�. و اصفه�ا�ني�
مديريت. علو�م� ان�تش�اراتي� و خدما�تي� تعا�ون�ي� ش�ركت دول�تي�، مديريت مركز ان�سا�ني�، نيروي�
1363 ما�ه تير اي�ران�" ن�و�شه�ر دريا�يي� فعا�ل�يته�ا�ي� "سمينا�ر (،1363) عزي�زي�
SACHISH, A. (1996) “Productivity functions as a managerial tool in Israeli ports”, Maritime Policy and Management, Vol. 23. No. 4. pp. 341-369.
Branch, A. (1986) “Elements of port operation and management”, Chapman and Hall, New York . pp. 27-31.
Lathrop, D. (1979) “Ship productivity as a measure of maritime performance”, Maritime Policy and Management, Vol. 6, No. 3.
Talley, K. W. (1988) “Optimum throughput and performance evaluation of marine terminals”, Maritime Policy and Management, Vol. 15, No. 4.
Nolan, F. J. (1996) “Determinants of productive efficiency in urban transit”, The Logistics and Transportation review, Vol. 32, No. 3, September, p. 320.
Hoffman, p. ( 1985) “Performance indicators and productivity”, in: Port management textbook, containerisation, Ed. Dr, Beth, H. L. Institute of Shipping Economics and Logistics, No. 10. Bremen
Tretheway, M. W. Waters II, W. G.. and Fok, A (1997), “The total factor productivity of the Canadian railways, 1956-91”, Journal of Transport Economics and Policy, January 1997.
UNCTAD (1973) “Berth throughput: systematic methods for improving general cargo operations”, U.N publications, TD/B/C.4/109 AND Add.1, New York.
21
ايران وري بهره ملي كنگره سومين دبيرخانه جابهار دريايي علوم و دريانوردي دانشكده قرني سثهبد خيابان183 پستي صندوق 4 طبقه56 شماره چابهار 15999 پستي كد0541-25987: تلفن
8172164-8172173 تلفن: 05423-4025: دورنما 8809231دورنما:
ها فتحعلي ح�������اج ب�������رادر اي�������ر�ان وري به�������ره ملي كنگ�������ره س�������ومين دبيرخانه16/12/1376
عليكم سالم پر�ويز دك��تر اينج��انب مقاله بثيوست23/10/1376 م��ورخ11728/33 ش��ماره نامه به عطف
4211 كد تحت اي��ر�ان تج��اري بنادر در آن موثر عوامل و وري بهره بر�رسي عنوان تحت باورصادميگردد. ايفاد
.... التوفيق من
باورصاد پرويز دكتر
22
انتظ�����ارسال در ن���وبت
لنگرك���اه)ساعت(
زم�������ان خ����دمات
اسكله در
زم�������ان در توقف
بندر
كشتيهايوارده
عملك�����رد غ��ير بن�ادر
نف��������تيتن( )هزار
درآمدپرسنل)ميليون(
هزينه)ميليون(
عملك���رد با بن����ادر
م�������واد نف������تي )ه�����زار
تن(13587555227754
435309
61495977812399387
1359104040
387696
491736
1395104506801830771810043
1360341760
436896
778656
119411297701412470388410481
1361215280
296280
511560
1326101526708202941139711331
1362417576
448224
865800
1652149666491320832049016812
1363326472
315072
641544
1291115156804302891642013179
1364148848
248520
397368
134511138709222550752312403
1365155064
245976
401040
103299686774264421282612834
1366167832
295128
462960
123112241666423553824515438
136764440225672
290111
1028940365568155
1368139824
350400
490224
1314144856598
13691644683713708515214251
220983
218976757
137167320151848
213000
19396081
137226832275304
342192
19215956
137380520271632
352152
23385719
13742635580213753334
ليفتسالتراك
تع������داداسكلهجرتقيلتراكتورانبار
ظ��رفيت اس�����مي
بندر1359136013611362
23
1363136413651366136713681369137013711372137313741375
1992 در امام بندر در كشتي عم�لكرد ضم�اإم: شاخصهاي(1371 )1992 سال كشتي( در )فروند ايران تجاري اصلي بندر شش ماهانه دريايي ترافيك1 جدول
عباسنوشهرانزليچابهاربوشهررجايي شهيدباهنرامام
504871682111ؤانويه44438962717فوريه443951152012مارس43463107127آوريل
395112139298مي545261553010ؤوإن
4355101132714جوالي345181121812آگوست39599963218سثتامبر
445061163521اكتبر41546177209نوامبر
335291552715دسامبر5086008914869298154كل
1992 امام بندر در كشتيها توقف عملكردي شاخص2 جدول ماه در روز/توقف
(1)) كش��تي تع��داد
2) توقف روزه���������اي
كشتيها(3 =1x2)
در روز/توقف(1) ماه
تع���������داد(2) كشتي
كشتي توقف روزهاي(3 =1x2)
12828171423823060187126341123198152434136208160530150217147634204225110733231235115830240246144922198255125
102525026515011171872751351216192282561315195293871414196305150151319530+19830162235227254042937104كل5662امام بندر در كشتيها توقف روزهاي كل
508 امام بندر به وارده كشتيهاي كل تعداد 5662 508=11.15 )روز/كشتي( امام بندر در كشتيها توقف ميانگين
24
1992 امام بندر در كشتيها به خدمات عملكردي شاخص3 جدول ماه در روز/توقف
(1) خ��دمات روزه��اي(2) كشتي تعداد
(1x2= 3) كشتيها ماه در روز/توقف
(1) كشتي تعداد
(2) كشتي خدمات روزهاي
(3 =1x2)138381711187234681823634513519112094251002081605361802112163621622244739273232468302402444893127925125
1024240264104111213227254122024028384131924729258141318230130152537530+945416182884453233631560كل4793امام بندر در كشتيها توقف روزهاي كل
508امام بندر به وارده كشتيهاي كل تعداد 4793 508=44/9)روز/كشتي( امام بندر در كشتيها به خدمات ميانگين
1992 امام بندر در كشتيها عمليات عملكردي شاخص4 جدول ماه در روز/توقف
(1) كشتي تعداد
(2) عملي����ات روزه�����اي
(1x2= 3) كشتيها) م��اه در روز/توقف
1) كش��تي تعداد
(2) كشتي عمليات روزهاي
(3 =1x2)1555517585232641871263401201991714361442051005361802136362716222122741287232468272162424893027025375
102323026410411121322725412232762812813111432938714212943000152334530+835516162564533174551364كل4538امام بندر در كشتيها عمليات روزهاي كل
508امام بندر به وارده كشتيهاي كل تعداد 4538 508=93/8 )روز/كشتي( امام بندر در كشتيها عمليات ميانگين
25