1

o อรรถประโยชน์�อรรถประโยชน์�o ทฤษฏี�อรรถประโยชน์�ทฤษฏี�อรรถประโยชน์�o ทฤษฏี�เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์ทฤษฏี�เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์o ความพอใจส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภคความพอใจส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค

บทท�% บทท�% 4 4

ทฤษฏี�พฤติ�กัรรมผู้"�บร�โภคทฤษฏี�พฤติ�กัรรมผู้"�บร�โภค

2

4.1 อรรถประโยชน์� (Utility)

o ส้�น์ค�าและบร�กัารจะให้�อรรถประโยชน์�แกั�ผู้"�บร�โภคได้�เม,%อผู้"�บร�โภคม�ส้�น์ค�าและบร�กัารจะให้�อรรถประโยชน์�แกั�ผู้"�บร�โภคได้�เม,%อผู้"�บร�โภคม�ความติ�องกัารใน์ส้�น์ค�าเกั�ด้ข-.น์ ความติ�องกัารใน์ส้�น์ค�าเกั�ด้ข-.น์

o ส้�น์ค�าติ�าง ๆ จะให้�อรรถประโยชน์�แกั�ผู้"�บร�โภคได้�มากัห้ร,อน์�อย ข-.น์อย"�ส้�น์ค�าติ�าง ๆ จะให้�อรรถประโยชน์�แกั�ผู้"�บร�โภคได้�มากัห้ร,อน์�อย ข-.น์อย"�กั�บระด้�บความติ�องกัารของผู้"�บร�โภค กัล�าวค,อกั�บระด้�บความติ�องกัารของผู้"�บร�โภค กัล�าวค,อo ผู้"�บร�โภคม�ความติ�องกัารส้�น์ค�ามากั ผู้"�บร�โภคม�ความติ�องกัารส้�น์ค�ามากั อรรถประโยชน์�จะส้"งอรรถประโยชน์�จะส้"งo ผู้"�บร�โภคม�ความติ�องกัารส้�น์ค�าน์�อย ผู้"�บร�โภคม�ความติ�องกัารส้�น์ค�าน์�อย อรรถประโยชน์�จะติ0%าอรรถประโยชน์�จะติ0%า

4.1.1 ความห้มายของอรรถประโยชน์�

อรรถประโยชน์�อรรถประโยชน์� ห้มายถ-ง อ0าน์าจของส้�น์ค�าและบร�กัารท�%ส้ามารถส้น์อง ความติ�องกัารของผู้"�บร�โภคได้� ห้ร,อเป1น์ความพอใจท�%ผู้"�บร�โภคได้�ร�บจากั

กัารบร�โภคส้�น์ค�าและบร�กัารชน์�ด้ใด้ชน์�ด้ห้น์-%งใน์ระยะเวลาห้น์-%ง

3

4.1.2 ข�อส้�งเกัติเกั�%ยวกั�บอรรถประโยชน์� o ประโยชน์�กั�บอรรถประโยชน์�ม�ความแติกัติ�างกั�น์ o อรรถประโยชน์�ของส้�น์ค�าแติ�ละชน์�ด้ท�%ผู้"�บร�โภคได้�ร�บเห้ม,อน์กั�น์อาจ

ไม�เท�ากั�น์o อรรถประโยชน์�ท�%ผู้"�บร�โภคแติ�ละรายได้�ร�บจากักัารบร�โภคส้�น์ค�าชน์�ด้

เด้�ยวกั�น์จะไม�เท�ากั�น์o อรรถประโยชน์�ของผู้"�บร�โภคคน์เด้�ยวกั�น์ท�%จะได้�ร�บจากักัารบร�โภค

ส้�น์ค�าชน์�ด้เด้�ยวกั�น์ อาจจะไม�เท�ากั�น์ห้ากัเป1น์คน์ละระยะเวลา 4.1.3 ชน์�ด้ของอรรถประโยชน์�

อรรถประโยชน์�ท�%น์�บห้น์�วยได้� (Cardinal Utility)

อรรถประโยชน์�ท�%น์�บเป1น์ห้น์�วยไม�ได้� (Ordinal Utility) ทฤษฎี�ท�%อธิ�บายพฤติ�กัรรมของผู้"�บร�โภคo ทฤษฎี�อรรถประโยชน์� (Utility Theory)

o ทฤษฎี�เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์ (Indifference Curve

Theory)

4

4.2 ทฤษฎี�อรรถประโยชน์� (Utility Theory)

ข�อส้มมติ�ฐาน์กัารว�เคราะห้�o อรรถประโยชน์�จากักัารบร�โภคน์�บเป1น์ห้น์�วยได้� เป1น์ “UTIL”

(Cardinal Utility)

o ผู้"�บร�โภคจะเป1น์ผู้"�บร�โภคท�%ม�เห้ติ5ผู้ล (Rational Consumer) ค,อจะเล,อกัโด้ยแส้วงห้าความพอใจส้"งส้5ด้เท�าท�%จะท0าได้�จากัรายได้�ท�%ม�อย"� จ0ากั�ด้

o ผู้"�บร�โภคติ�องม�ความร" �ใน์เร,%องของราคาและค5ณภาพของส้�น์ค�าท�%เขาจะติ�ด้ส้�น์ใจเล,อกั

o ส้�น์ค�าส้ามารถแยกัเป1น์ห้น์�วยย�อย ๆ ได้�o กั0าห้น์ด้ให้�ป7จจ�ยอ,%น์ๆ คงท�% เช�น์ รายได้� รส้น์�ยม และราคาส้�น์ค�าอ,%น์ๆ

5

4.2.1 อรรถประโยชน์�รวมและอรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้

(Total Utility and Marginal Utility)

o อรรถประโยชน์�รวมอรรถประโยชน์�รวม((Total Utility:TU) Total Utility:TU) o ผู้"�บร�โภคด้,%มน์0.าแกั�วแรกั ได้�อรรถประโยชน์� ผู้"�บร�โภคด้,%มน์0.าแกั�วแรกั ได้�อรรถประโยชน์� 10 10 ย"ท�ลย"ท�ลo ผู้"�บร�โภคด้,%มน์0.าแกั�วส้อง ได้�อรรถประโยชน์� ผู้"�บร�โภคด้,%มน์0.าแกั�วส้อง ได้�อรรถประโยชน์� 8 8 ย"ท�ลย"ท�ล

อรรถประโยชน์�รวมอรรถประโยชน์�รวม((TU)TU) เท�ากั�บ เท�ากั�บ 18 18 ย"ท�ลย"ท�ลo อรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ อรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ ((Marginal Utility:MU)Marginal Utility:MU)

o ผู้"�บร�โภคด้,%มน์0.าแกั�วแรกั ได้�อรรถประโยชน์� รวม ผู้"�บร�โภคด้,%มน์0.าแกั�วแรกั ได้�อรรถประโยชน์� รวม 10 10 ย"ท�ลย"ท�ลo ผู้"�บร�โภคด้,%มน์0.าแกั�วส้อง ได้�อรรถประโยชน์� รวม ผู้"�บร�โภคด้,%มน์0.าแกั�วส้อง ได้�อรรถประโยชน์� รวม 18 18 ย"ท�ลย"ท�ล

อรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ อรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ ((MU)MU) เท�ากั�บ เท�ากั�บ 8 8 ย"ท�ลย"ท�ล

กัารห้าค�า กัารห้าค�า MUMU MUMU11 = TU = TU11 – TU – TU00

MU = MU = TUTU XX

ใน์กัรณ�ท�%บร�โภคคร�.งละห้ลายห้น์�วย

6

ปร�มาณส้�น์ค�า X (ห้น์�วยท�%)

อรรถประโยชน์�รวม (TU)

อรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ (MU)

0 0 01 4 42 10 63 17 74 22 55 24 26 24 07 21 -3

7MU

TU

MU

QX

TU

24

–3

22

7

21

65

17

4

10

4

1

0

2

1

3

2

4

3

5

4

6

5

7

6 7

2QX

0

TU และ MU ส้0าห้ร�บกัารบร�โภคส้�น์ค�าห้น์�วยแรกัๆ ม�ค�าเพ�%มข-.น์เร,%อยๆ

เม,%อ MU MU เป1น์บวกั เป1น์บวกั

TU TU จะม�ค�าเพ�%มข-.น์จะม�ค�าเพ�%มข-.น์เร,%อยๆเร,%อยๆ

เม,%อ เม,%อ MU MU เป1น์ศู"น์ย� เป1น์ศู"น์ย�

TU TU จะม�ค�าส้"งส้5ด้จะม�ค�าส้"งส้5ด้ เม,%อ เม,%อ MU MU เป1น์ลบ เป1น์ลบ

TU TU จะม�ค�าลด้ลงจะม�ค�าลด้ลงเร,%อยเร,%อย

ส้ร5ปความส้�มพ�น์ธิ�ของ TU และ MU ได้�ด้�งน์�.

8

MU = MU = TUTU = = dTUdTU X dxX dx

MU MU ค,อความช�น์ ค,อความช�น์ ((Slop) Slop) ของเส้�น์ของเส้�น์ TUTU

ติ�วอย�างกัารห้า MU จากัส้มกัาร TU TU = 10X - X2

MU = 10 – 2X

ความส้�มพ�น์ธิ�ของ TU และ MU เป1น์ไปติามกัฎีแห้�งกัารลด้น์�อยถอยลงของอรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ (Law of Diminishing Marginal Utility) ใน์ช�วงท�% MU ม�ค�าลด้ลง ค,อติ�.งแติ�ห้น์�วยท�% 3 เป1น์ติ�น์ไป

กัฎีน์�.ม�ว�า “เม,%อผู้"�บร�โภคได้�ร�บส้�น์ค�าห้ร,อบร�กัารมาบ0าบ�ด้ความติ�องกัารเพ�%มข-.น์เร,%อยๆ ท�ละห้น์�วย อรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ของส้�น์ค�าห้ร,อบร�กัารน์�.น์จะลด้ลงติามล0าด้�บ”

9

4.2.2 ด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภคว�เคราะห้�โด้ยทฤษฎี�อรรถประโยชน์� ด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภคด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค (Consumer’s (Consumer’s Equilibrium)Equilibrium)

ห้มายถ-ง ส้ภาวกัารณ�ท�%ผู้"�บร�โภคได้�ร�บความพอใจส้"งส้5ด้ จากักัารห้มายถ-ง ส้ภาวกัารณ�ท�%ผู้"�บร�โภคได้�ร�บความพอใจส้"งส้5ด้ จากักัารเล,อกับร�โภคส้�น์ค�าห้ร,อบร�กัาร จากัรายได้�ท�%ม�อย"�อย�างจ0ากั�ด้ ซึ่-%งเป1น์เล,อกับร�โภคส้�น์ค�าห้ร,อบร�กัาร จากัรายได้�ท�%ม�อย"�อย�างจ0ากั�ด้ ซึ่-%งเป1น์ปร�มาณท�%เห้มาะส้มท�%ส้5ด้ท�%ไม�ค�ด้จะเปล�%ยน์แปลงไปอ�กัปร�มาณท�%เห้มาะส้มท�%ส้5ด้ท�%ไม�ค�ด้จะเปล�%ยน์แปลงไปอ�กั

ด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค แยกัเป1น์ ด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค แยกัเป1น์ 4 4 กัรณ� ค,อกัรณ� ค,อ กัรณ�ซึ่,.อส้�น์ค�าเพ�ยงชน์�ด้เด้�ยวกัรณ�ซึ่,.อส้�น์ค�าเพ�ยงชน์�ด้เด้�ยว กัรณ�ซึ่,.อส้�น์ค�า กัรณ�ซึ่,.อส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ ชน์�ด้

ส้�น์ค�า ส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ ม�ราคาเท�ากั�น์ชน์�ด้ ม�ราคาเท�ากั�น์ ส้�น์ค�า ส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ ม�ราคาไม�เท�ากั�น์ชน์�ด้ ม�ราคาไม�เท�ากั�น์

ส้�น์ค�ามากักัว�า ส้�น์ค�ามากักัว�า 2 2 ชน์�ด้ชน์�ด้

10

กัารแส้วงห้าความพอใจส้"งส้5ด้จากักัารเล,อกับร�โภคส้�น์ค�า 1 ชน์�ด้ ผู้"�บร�โภคจะม�ความพอใจส้"งส้5ด้โด้ยกัารเปร�ยบเท�ยบอรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ท�%ได้�จากักัารบร�โภคส้�น์ค�าน์�.น์กั�บ MU ของเง�น์ท�%ติ�องเส้�ยไปจากักัารซึ่,.อส้�น์ค�าน์�.น์

MUx = MUm

ติ�วอย�าง ถ�าราคา X ห้น์�วยละ 1 บาท และ MUm ของเง�น์ 1 บาท เท�ากั�บ 2 Utils และม�ติารางข�อม"ลกัารแส้วงห้าความพอใจส้"งส้5ด้ใน์กัารเล,อกับร�โภค X

ปร�มาณส้�น์ค�า X (ห้น์�วยท�%) MUX MUm ของเง�น์ 1บาท

1 44 22

2 33 22

3 22 22

4 11 22

5 00 22ห้ากั X ม�ราคาลด้ลงเป1น์ห้น์�วยละ 0.50 บาทผู้"�บร�โภคจะเปล�%ยน์แปลงกัารบร�โภค X ให้ม� เพ,%อให้�ได้�ด้5ลยภาพจากั 3 ห้น์�วย เป1น์ 4 ห้น์�วย

MUm ของเง�น์ 0.5บาท

11

11

11

11

11

เง,%อน์ไขด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค

11

Px Qx

1 3

0.50 4P

1

0.50

D

3 40 Q

จากักัารเล,อกับร�โภคส้�น์ค�าชน์�ด้เด้�ยวท�%ได้�ร�บความพอใจส้"งส้5ด้ น์0าราคา X กั�บปร�มาณกัารบร�โภค X มาแส้ด้งความส้�มพ�น์ธิ�ใน์ร"ปติาราง และกัราฟ

ความส้�มพ�น์ธิ�เป1น์ไปติามกัฎีของอ5ปส้งค� เส้�น์ D ค,อเส้�น์อ5ปส้งค�ส้�วน์บ5คคล

12

กัารแส้วงห้าความพอใจส้"งส้5ด้จากักัารเล,อกับร�โภคส้�น์ค�าห้ลายชน์�ด้

1. ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ ม�ราคาเท�ากั�น์

ติ�วอย�าง ผู้"�บร�โภคคน์ห้น์-%งม�รายได้� 10 บาท ม�ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ ค,อ

X และ Y ให้�ติ�ด้ส้�น์ใจเล,อกั ภายใติ�งบประมาณจ0ากั�ด้ท�%ม�อย"� โด้ยราคาส้�น์ค�าท�.ง 2 ชน์�ด้ม�ราคาเท�ากั�น์ ค,อ ห้น์�วยละ 1 บาท

ผู้"�บร�โภคจะม�ความพอใจส้"งส้5ด้โด้ยกัารเปร�ยบเท�ยบอรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ท�%ได้�จากักัารบร�โภคส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้

MUX = MUYเง,%อน์ไขด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค

โด้ยใช�งบประมาณท�.งห้มด้

13

ส้�น์ค�าส้�น์ค�า ส้�น์ค�า X (PX = 1) ส้�น์ค�า Y (PY = 1)

ห้น์�วยท�%ห้น์�วยท�% MUX TUX MUY TUY

11 21 21 10 10

22 18 39 9 19

33 15 54 7 26

44 12 66 6 32

55 9 75 4 36

66 6 81 2 38

77 0 81 0 38

88 -6 75 -2 3636

MUx = MUy 1. X = 7, Y = 7 ใช�เง�น์ 14 บาท ได้� TU = 119

util2. X = 6, Y = 4 ใช�เง�น์ 10 บาท ได้� TU = 113

util 3. X = 5, Y = 2 ใช�เง�น์ 7 บาท ได้� TU = 94 util

ส้ร5ป ผู้"�บร�โภคจะได้�ความพ-งพอใจ (อรรถประโยชน์�รวม ) ส้"งส้5ด้ และม�เง�น์พอ โด้ยซึ่,.อ X = 6, Y=4

14

กัารแส้วงห้าความพอใจส้"งส้5ด้จากักัารเล,อกับร�โภคส้�น์ค�าห้ลายชน์�ด้

2 . ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ ม�ราคาไม�เท�ากั�น์

ติ�วอย�าง ผู้"�บร�โภคคน์ห้น์-%งม�รายได้� 10 บาท ม�ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ ค,อ X

และ Y ให้�ติ�ด้ส้�น์ใจเล,อกั ภายใติ�งบประมาณจ0ากั�ด้ท�%ม�อย"� โด้ยราคา X

ห้น์�วยละ 3 บาท และราคา Y ห้น์�วยละ 1 บาท

ผู้"�บร�โภคจะม�ความพอใจส้"งส้5ด้โด้ยกัารเปร�ยบเท�ยบอรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ท�%ได้�ร�บติ�อราคาส้�น์ค�าชน์�ด้น์�.น์ ของส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้

MUX = MUY Px Py

เง,%อน์ไขด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค

โด้ยใช�งบประมาณท�.งห้มด้

15

ส้�น์ค�า ส้�น์ค�า X (PX = 3) ส้�น์ค�า Y (PY = 1)

ห้น์�วยท�% MUX TUX MUX/PX

MUY TUY MUY/PY

11 21 21 7 10 10 10

22 18 39 6 9 19 9

33 15 54 5 7 26 7

44 12 66 4 6 32 6

55 9 75 3 4 36 4

66 6 81 2 2 38 2

77 0 81 0 0 38 0

88 -6-6 7575 -2-2 -2-2 3636 -2-2MUx = MUy Px Py

ส้ร5ป ผู้"�บร�โภคจะได้�ความพ-งพอใจ (อรรถประโยชน์�รวม ) ส้"งส้5ด้ และม�เง�น์พอ โด้ยซึ่,.อ X = 2, Y=4

1. X = 1, Y = 3 ใช�เง�น์ 6 บาท ได้� TU = 47 util2. X = 2, Y = 4 ใช�เง�น์ 10 บาท ได้� TU = 71 util 3. X = 4, Y = 5 ใช�เง�น์ 17 บาท ได้� TU = 102 util

4. X = 6, Y = 6 ใช�เง�น์ 24 บาท ได้� TU = 119 util 5 . X = 7, Y = 7 ใช�เง�น์ 28 บาท ได้� TU = 119 util 6. X = 8, Y = 8 ใช�เง�น์ 32 บาท ได้� TU = 111 util

16

จากักัารเปล�%ยน์แปลงราคา X แส้ด้งความส้�มพ�น์ธิ�ของราคาและปร�มาณซึ่,.อ X

เป1น์ติาราง และเส้�น์อ5ปส้งค�ส้�วน์บ5คคลใน์กัารซึ่,.อ X ได้�

P

3

D1

Q62

0

23

61

QxPx

17

กัารแส้วงห้าความพอใจส้"งส้5ด้จากักัารเล,อกับร�โภคส้�น์ค�าห้ลายชน์�ด้

3 . ส้�น์ค�ามากักัว�า 2 ชน์�ด้

ผู้"�บร�โภคจะม�ความพอใจส้"งส้5ด้โด้ยกัารเปร�ยบเท�ยบอรรถประโยชน์�ห้น์�วยท�ายส้5ด้ท�%ได้�ร�บติ�อราคาส้�น์ค�าชน์�ด้น์�.น์ ของส้�น์ค�าท5กัชน์�ด้ท�%เล,อกับร�โภค

MUA = MUB = MUC = … = MUn

PA PB PC Pn

เง,%อน์ไขด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค

ใน์กัารบร�โภคส้�น์ค�า n = ชน์�ด้ โด้ยใช�งบประมาณท�.งห้มด้

และใน์กัรณ�ท�%กั0าห้น์ด้ MU ของเง�น์มาให้� ด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค ค,อ

MUA = MUB = MUC = … = MUn = MUm

PA PB PC Pn Pm โด้ยใช�งบประมาณท�.งห้มด้

18

กัารห้าอ5ปส้งค�ไขว�จากัด้5ลยภาพกัารบร�โภคน์0าความส้�มพ�น์ธิ�ของราคา X กั�บปร�มาณกัารบร�โภค Y โด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�%งอ,%น์ๆ คงท�% มาแส้ด้งเป1น์อ5ปส้งค�ไขว�ของ Y

PxPx QyQy

11 44

33 44

Dc

3

1

4Qy0

Px

เส้�น์ Dc เป1น์เส้�น์ติ�.งฉากั แส้ด้งว�าส้�น์ค�า X และ Y ไม�ม�ความเกั�%ยวข�องกั�น์

19

กัารห้าอ5ปส้งค�ติ�อรายได้�จากัด้5ลยภาพกัารบร�โภคน์0าความส้�มพ�น์ธิ�ของรายได้�ห้ร,อเง�น์งบประมาณท�%ม� กั�บปร�มาณกัารบร�โภค X โด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�%งอ,%น์ๆ คงท�% จะเป1น์อ5ปส้งค�ติ�อรายได้�ของ Xติ�วอย�างเด้�ม เม,%อผู้"�บร�โภคม�รายได้� 10 บาท ด้5ลยภาพเกั�ด้ข-.น์โด้ยซึ่,.อ X = 2 ห้น์�วย และ Y = 4 ห้น์�วย ห้ากัรายได้�ของผู้"�บร�โภคเพ�%มเป1น์ 17 บาท ใน์ขณะท�%ราคา X และ Y ย�งคงเด้�ม ด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภคจะเปล�%ยน์ไป โด้ย บร�โภค X = 4 ห้น์�วย, Y = 5 ห้น์�วย ใช�รายได้�ห้มด้ 17 บาทพอด้�

รายได้� Qx Qy

1010 22 44

1717 44 55

น์0าติ�วเลขใน์ติารางมาส้ร�างเส้�น์อ5ปส้งค�ติ�อรายได้�ของส้�น์ค�า X และ Y

Y(รายได้�)DY

DXY(รายได้�)

1717

1010

Qx Qy00 4 542

ส้�น์ค�า X และ Y เป1น์ส้�น์ค�าปกัติ� (Normal goods)

Px =3 ,Py = 1

20

4.1 ทฤษฎี�เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์ (Indifference Curve Theory)

Hicks เส้น์อแน์วค�ด้ว�า อรรถประโยชน์�ท�%ได้�ร�บจากักัารบร�โภคส้�น์ค�าไม�ส้ามารถน์�บออกัมาเป1น์ห้น์�วยได้� แติ�ส้ามารถล0าด้�บความพอใจท�%ได้�ร�บจากักัารบร�โภคส้�น์ค�าได้�ว�าม�มากัน์�อยกัว�ากั�น์ จ-งเร�ยกัอรรถประโยชน์�แบบน์�.ว�า Ordinal Utility โด้ยม�เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์

(Indifference Curve) เป1น์เคร,%องม,อใน์กัารว�เคราะห้�

กัารว�เคราะห้�ติามทฤษฎี�เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์ อย"�ภายใติ�ส้มมติ�ฐาน์ 3 ประกัาร ค,อ 1 ผู้"�บร�โภคส้ามารถเปร�ยบเท�ยบความพอใจและเร�ยงล0าด้�บความพอใจโด้ยบอกัได้�ว�า

ม�ความพอใจใน์ส้�วน์ผู้ส้มของส้�น์ค�าช5ด้ห้น์-%ง มากักัว�าห้ร,อน์�อยกัว�าห้ร,อเท�ากั�บส้�วน์ผู้ส้มอ,%น์ๆ เช�น์ ชอบส้�วน์ผู้ส้ม A มากักัว�า ส้�วน์ผู้ส้มของ B ห้ร,อชอบส้�วน์ผู้ส้มของ มากักัว�าส้�วน์ผู้ส้มของA ห้ร,อชอบส้�วน์ผู้ส้มของ A เท�ากั�บส้�วน์ผู้ส้มของ B

2 . แบบแผู้น์ความพอใจของผู้"�บร�โภคม�ความส้อด้คล�องและติ�อเน์,%องกั�น์ เช�น์ ชอบส้�วน์ผู้ส้ม A > B แติ�ชอบส้�วน์ผู้ส้ม B > C แส้ด้งว�าติ�องชอบส้�วน์ผู้ส้ม A > C ด้�วย

3. ส้�วน์ผู้ส้มของส้�น์ค�าท�%ม�ปร�มาณส้�น์ค�ามากัข-.น์กัว�าส้�วน์ผู้ส้มเด้�ม ติ�องให้�ความพอใจแกั�ผู้"�บร�โภคใน์ระด้�บท�%ส้"งข-.น์กัว�าเด้�มเส้มอ

21

4.3.1 เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์ (Indifference Curve: IC)

เส้�น์ IC ห้มายถ-ง เส้�น์ท�%แส้ด้งส้�วน์ผู้ส้มของส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ใน์ส้�ด้ส้�วน์ติ�างๆ ท�%ท0าให้�ผู้"�บร�โภคได้�ร�บความพอใจเท�ากั�น์ ติารางแส้ด้งความพอใจเท�ากั�น์ (Indifference Schedule)เป1น์ติารางท�%แส้ด้งส้�วน์ผู้ส้มติ�างๆ ของส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ท�%ให้�ความพอใจแกั�ผู้"�บร�โภคเท�ากั�น์ โด้ยส้มมติ�ให้�ผู้"�บร�โภคบร�โภคส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ ค,อ X และ Y ซึ่-%งม�ส้�วน์ผู้ส้มของ X และ Y ใน์ส้�ด้ส้�วน์ติ�างๆ

ส้�วน์ผู้ส้ม X (ห้น์�วย) Y (ห้น์�วย)

A 5 30

B 10 18

C 15 13

D 20 10

E 25 8

F 30 7

22

0 105

30

18

13

15

20

25

108

30

Y

7

X

FED

C

B

A

IC

กัารทด้แทน์กั�น์ของส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ ท�%ให้�ระด้�บความพอใจเท�าเด้�ม เป1น์ไปติาม Law of Diminishing Marginal Utility ค,อ เม,%อบร�โภคส้�น์ค�าเพ�%มข-.น์เร,%อยๆ MU ท�%ได้�ร�บจากักัารบร�โภคส้�น์ค�าจะลด้ลงเร,%อย ๆ เพราะเม,%อเร�%มบร�โภค ความพอใจท�%ได้�ร�บจะส้"งมากั ใน์ห้น์�วยแรกัๆ จ-งย�น์ด้�ส้ละส้�น์ค�าอ�กัชน์�ด้ห้น์-%งจ0าน์วน์มากัเพ,%อแลกักั�บกัารบร�โภคส้�น์ค�าน์�. 1 ห้น์�วย แติ�เม,%อบร�โภคส้�น์ค�าน์�.เพ�%มข-.น์เร,%อยๆ ความพอใจท�%ได้�ร�บจะค�อยๆ ลด้ลง ผู้"�บร�โภคจ-งย�น์ด้�ส้ละส้�น์ค�าอ�กัชน์�ด้ห้น์-%งน์�อยลง เพ,%อแลกัส้�น์ค�าน์�. 1 ห้น์�วย เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์โค�งเว�าเข�าห้าจ5ด้ origin

23

แผู้น์ภาพความพอใจเท�ากั�น์ (Indifference Map)

เส้�น์ IC ของผู้"�บร�โภคคน์ห้น์-%งจะม�ได้�ห้ลายเส้�น์ติามระด้�บความพอใจของผู้"�บร�โภคท�%ม�ห้ลายระด้�บ ช5ด้ของเส้�น์ IC ของผู้"�บร�โภค เร�ยกัว�า แผู้น์ภาพความพอใจเท�ากั�น์ (Indifference Map)

Y

IC3

IC2

IC1

X0

24

o เส้�น์ IC เป1น์เส้�น์ติรงห้ร,อโค�ง ท�%ทอด้ลงจากัซึ่�ายไปขวา (ม�ความช�น์เป1น์ลบ) แส้ด้งถ-งกัารท�%ได้�ส้�น์ค�าชน์�ด้ห้น์-%งเพ�%มข-.น์ ติ�องเส้�ยส้ละส้�น์ค�าอ�กัชน์�ด้ห้น์-%งลด้ลง ความพอใจจ-งจะเท�าเด้�ม slope ของเส้�น์ IC เร�ยกัว�าอ�ติราห้น์�วยท�ายส้5ด้ของกัารทด้แทน์ของส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ (Marginal Rate of Substitution: MRS)

o เส้�น์ IC ท�%อย"�ทางขวาม,อ แส้ด้งความพอใจของผู้"�บร�โภคท�%ส้"งกัว�าเส้�น์ท�%อย"�ทางซึ่�าย o เส้�น์เส้�น์ IC IC ใน์แติ�ละเส้�น์ติ�องติ�อเน์,%องกั�น์ติลอด้ไม�ขาด้ช�วง โด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�น์ค�าส้ามารถใน์แติ�ละเส้�น์ติ�องติ�อเน์,%องกั�น์ติลอด้ไม�ขาด้ช�วง โด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�น์ค�าส้ามารถ

แยกัเป1น์ห้น์�วยย�อยใน์กัารบร�โภคได้�แยกัเป1น์ห้น์�วยย�อยใน์กัารบร�โภคได้�o เส้�น์เส้�น์ IC IC ม�กัเป1น์เส้�น์โค�งเว�าเข�าห้าจ5ด้กั0าเน์�ด้ เพราะส้�น์ค�า ม�กัเป1น์เส้�น์โค�งเว�าเข�าห้าจ5ด้กั0าเน์�ด้ เพราะส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ทด้แทน์กั�น์ได้�แติ�ไม�ชน์�ด้ทด้แทน์กั�น์ได้�แติ�ไม�

ส้มบ"รณ� ค�าความช�น์จะลด้ลงเร,%อยๆ ติามกัฎีกัารลด้น์�อยถอยลงของส้มบ"รณ� ค�าความช�น์จะลด้ลงเร,%อยๆ ติามกัฎีกัารลด้น์�อยถอยลงของ MU MU ค,อเม,%อค,อเม,%อบร�โภคส้�น์ค�าชน์�ด้ห้น์-%งเพ�%มข-.น์เร,%อยๆ ติ�องส้ละส้�น์ค�าอ�กัชน์�ด้ห้น์-%งใน์จ0าน์วน์ท�%ลด้ลงบร�โภคส้�น์ค�าชน์�ด้ห้น์-%งเพ�%มข-.น์เร,%อยๆ ติ�องส้ละส้�น์ค�าอ�กัชน์�ด้ห้น์-%งใน์จ0าน์วน์ท�%ลด้ลง

o เส้�น์เส้�น์ IC IC ใน์แผู้น์ภาพเด้�ยวกั�น์จะติ�ด้กั�น์ห้ร,อส้�มผู้�ส้กั�น์ไม�ได้�ใน์แผู้น์ภาพเด้�ยวกั�น์จะติ�ด้กั�น์ห้ร,อส้�มผู้�ส้กั�น์ไม�ได้�

ค5ณส้มบ�ติ�ของเส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์

Y

IC2

IC1

X0

.A

B. .C

25

อ�ติราห้น์�วยท�ายส้5ด้ของกัารทด้แทน์กั�น์ระห้ว�างส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้

(Marginal Rate of Substitution: MRS)

MRS ห้มายถ-ง อ�ติรากัารลด้ลงของส้�น์ค�าชน์�ด้ห้น์-%งเม,%อได้�ร�บส้�น์ค�าอ�กัชน์�ด้ห้น์-%งเพ�%มข-.น์ 1 ห้น์�วย ท�.งน์�.เพ,%อร�กัษาระด้�บความพอใจให้�คงเด้�ม

MRS แส้ด้งถ-งกัารทด้แทน์กั�น์ของส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ ใน์ท�ศูทางติรงกั�น์ข�ามโด้ยให้�ความพอใจแกั�ผู้"�บร�โภคเท�าเด้�ม MRS น์�.เป1น์ค�า slope ของเส้�น์ IC ห้ากัผู้"�บร�โภคม�ส้�น์ค�าให้�เล,อกับร�โภคค,อ ส้�น์ค�า X และ Y ส้ามารถเข�ยน์ค�าของ MRS ได้� 2 ร"ปแบบ ค,อ

MRSYX = Y X

MRSXY = Y X

เร�ยกัว�า Marginal Rate of Substitution of Y for X ห้มายถ-งบร�โภคส้�น์ค�า Y ทด้แทน์ส้�น์ค�า X ค,อ Y X

เร�ยกัว�า Marginal Rate of Substitution of X for Y ห้มายถ-งบร�โภคส้�น์ค�า X ทด้แทน์ส้�น์ค�า Y ค,อ X Y

ค�า MRS เป1น์ติ�วกั0าห้น์ด้ล�กัษณะของเส้�น์ IC ว�าเป1น์อย�างไร

26

ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ม�กัทด้แทน์กั�น์ได้�แติ�ไม�ส้มบ"รณ� จ-งม�ค�า MRS ลด้ลงเร,%อยๆเส้�น์ IC เป1น์เส้�น์โค�งเว�าเข�าห้าจ5ด้กั0าเน์�ด้ (convex to the origin)

จากัร"ป slope ของเส้�น์ IC เข�ยน์ได้� 2 แบบ ค,อ

Y

8 A

5B

ICX320

MRSYX = - Y = - 3 (B→A) X 1

MRSXY = - Y = - 3 (A→B) X 1

27

ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ส้ามารถทด้แทน์กั�น์ได้�อย�างส้มบ"รณ�ค�า MRS คงท�%เส้�น์ IC เป1น์เส้�น์ติรงทอด้ลงจากัซึ่�ายไปขวา ผู้"�บร�โภคลด้กัารบร�โภคส้�น์ค�าชน์�ด้ห้น์-%งลงใน์ล�กัษณะคงท�% เพ,%อให้�ได้�ส้�น์ค�าอ�กัชน์�ด้เพ�%มข-.น์ท�ละ 1 ห้น์�วย

Y

IC

0 X

ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ไม�ส้ามารถน์0ามาทด้แทน์กั�น์ได้�เลย (ติ�องใช�ประกัอบกั�น์)

ค�า MRS ม� 2 ค�า ค,อศู"น์ย�และอน์�น์ติ� ()

เส้�น์ IC เป1น์เส้�น์ห้�กังอเป1น์ม5มฉากั

Y

IC

0 X

2

1

28

4.3.2 เส้�น์งบประมาณห้ร,อเส้�น์ราคา (Budget line or Price line)

ห้มายถ-งเส้�น์ท�%แส้ด้งให้�เห้<น์ถ-งจ0าน์วน์ติ�าง ๆ ของส้�น์ค�าห้มายถ-งเส้�น์ท�%แส้ด้งให้�เห้<น์ถ-งจ0าน์วน์ติ�าง ๆ ของส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ ซึ่-%งส้ามารถซึ่,.อได้�ชน์�ด้ ซึ่-%งส้ามารถซึ่,.อได้�ด้�วยเง�น์จ0าน์วน์ห้น์-%งติามท�%กั0าห้น์ด้ไว� ณ ราคาติลาด้ใน์ขณะน์�.น์ด้�วยเง�น์จ0าน์วน์ห้น์-%งติามท�%กั0าห้น์ด้ไว� ณ ราคาติลาด้ใน์ขณะน์�.น์ท5กัๆ จ5ด้บน์เส้�น์งบประมาณท5กัๆ จ5ด้บน์เส้�น์งบประมาณ แส้ด้งถ-งงบประมาณท�%เท�ากั�น์ของผู้"�บร�โภคท�%ใช�ซึ่,.อแส้ด้งถ-งงบประมาณท�%เท�ากั�น์ของผู้"�บร�โภคท�%ใช�ซึ่,.อส้�น์ค�าส้�น์ค�า ใน์ส้�ด้ส้�วน์ของส้�น์ค�าแติกัติ�างกั�น์ไปใน์แติ�ละจ5ด้ใน์ส้�ด้ส้�วน์ของส้�น์ค�าแติกัติ�างกั�น์ไปใน์แติ�ละจ5ด้กัารส้ร�างเส้�น์งบประมาณจะติ�องทราบถ-งรายได้� กัารส้ร�างเส้�น์งบประมาณจะติ�องทราบถ-งรายได้� (I) (I) ของผู้"�บร�โภคท�%ม�อย"�อย�างของผู้"�บร�โภคท�%ม�อย"�อย�างจ0ากั�ด้ และราคาส้�น์ค�า จ0ากั�ด้ และราคาส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ เช�น์ ส้�น์ค�า ชน์�ด้ เช�น์ ส้�น์ค�า X X และส้�น์ค�า และส้�น์ค�า YY

ส้มกัารงบประมาณส้มกัารงบประมาณ::

I = (Px .X)+(Py .Y)I = (Px .X)+(Py .Y)

Slope เส้�น์งบประมาณ – I/Py = –Px I/Px Py กัารเล,อกับร�โภคส้�น์ค�าเพ,%อ Maximize Utility ติ�องใช�งบประมาณห้มด้พอด้� จ5ด้เล,อกับร�โภคส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้ จ-งติ�องอย"�บน์เส้�น์งบประมาณเท�าน์�.น์

Y

Y

X

0 X

I Py

I Px

Slope = - Px Py

●

A

● B

● Q

● R

YY = = I I –– PxPx (X)(X) PyPy Py Py

(Py .Y)(Py .Y) = I – (Px . X)= I – (Px . X)

29

กัารเปล�%ยน์แปลงเส้�น์งบประมาณกัารเปล�%ยน์แปลงเส้�น์งบประมาณ ราคาส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลงราคาส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลง รายได้�ของผู้"�บร�โภคเปล�%ยน์แปลงรายได้�ของผู้"�บร�โภคเปล�%ยน์แปลง1. ราคาของส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลงโด้ยรายได้�ท�%เป1น์ติ�วเง�น์คงท�%

Y

A

0B B1B2

X

B1

Y

B

B2

X0 A

Px I และ Py คงท�% Py I และ Px คงท�%

30

2. รายได้�ท�%แท�จร�ง (real income) เปล�%ยน์แปลง รายได้�ท�%เป1น์ติ�วเง�น์เปล�%ยน์แปลงโด้ยราคาส้�น์ค�าท�.ง 2 ชน์�ด้ไม�

เปล�%ยน์แปลง ราคาส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้เปล�%ยน์แปลงใน์ส้�ด้ส้�วน์เด้�ยวกั�น์โด้ยรายได้�ท�%เป1น์ติ�ว

เง�น์ไม�เปล�%ยน์แปลง

เส้�น์งบประมาณจะ shift ขน์าน์กั�บเส้�น์เด้�ม

Y

A1

A

A2

X0 B2B1B

31

4.3.3 ด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภคว�เคราะห้�โด้ยทฤษฎี�เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์

ด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภค เป1น์จ5ด้ซึ่-%งผู้"�บร�โภคเล,อกับร�โภคส้�น์ค�าแล�วม�ความพอใจส้"งส้5ด้ (Maximize Utility) ด้5ลยภาพจะเกั�ด้ข-.น์ ณ จ5ด้ส้�มผู้�ส้ของเส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์กั�บเส้�น์งบประมาณ ซึ่-%งผู้"�บร�โภคม�ความพอใจส้"งท�%ส้5ด้เท�าท�%จะเป1น์ไปได้�ภายใติ�งบประมาณท�%จ0ากั�ด้

Y

AE1

E2

IC3E

Y

IC2IC1

XBX0

ด้5ลยภาพกัารบร�โภคอย"�ท�%จ5ด้ E

slope IC = slope budget line

MRSxy = Px Py

ด้5ลยภาพกัารบร�โภคอย"�ท�%อ�ติรากัารทด้แทน์ห้น์�วยท�ายส้5ด้ของส้�น์ค�า ม�ค�าเท�ากั�บอ�ติราส้�วน์ของราคาส้�น์ค�า

32

ใน์กัรณ�ท�%เส้�น์ IC ไม�ใช�เส้�น์ท�%โค�งเว�าเข�าห้า origin ด้5ลยภาพของกัารบร�โภคกั<ย�งคงเกั�ด้ท�%จ5ด้ส้�มผู้�ส้ของ IC และ budget line เช�น์กั�น์

เม,%อเส้�น์ IC เป1น์เส้�น์ห้�กังอเป1น์ม5มฉากัY

A

IC2

IC1

EY

BX

X0

ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้น์�.ทด้แทน์กั�น์ไม�ได้�เลย

33

Y

IC3

A

Y

IC2

IC1

E

A

E X0 B

XB

IC1IC2

IC3

0

เม,%อเส้�น์ IC เป1น์เส้�น์ติรง

ส้�น์ค�า 2 ชน์�ด้น์�.ทด้แทน์กั�น์ส้มบ"รณ�ด้5ลยภาพ: Corner solution

34

ห้าระด้�บกัารบร�โภคจากัเง,%อน์ไขด้5ลยภาพห้าระด้�บกัารบร�โภคจากัเง,%อน์ไขด้5ลยภาพ ห้ากัม�ค�าห้ากัม�ค�า MRS MRS และราคาของส้�น์ค�าและราคาของส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ชน์�ด้ ส้ามารถห้าด้5ลยภาพกัารบร�โภคได้�ส้ามารถห้าด้5ลยภาพกัารบร�โภคได้�

ห้ร,อ Y = - PxPx X X PyPy

ติ�วอย�าง ผู้"�บร�โภคม�รายได้� 100 บาท Px = 10 บาท และ Py = 5 บาท และม�ข�อม"ลกัารบร�โภคด้�งติาราง

ส่�วน ส่�นค้�า X ส่�นค้�า Y MRSXY

ผส่ม QX Q

X

QY Q

Y

(-Y/X)

a 1 - 24 - -

b 2 1 19 5 -5

c 3 1 15 4 -4

d 4 1 12 3 -3

e 5 1 10 2 -2

f 6 1 9 1 -1

- Px/Py = 10/5 = -2

ผู้"�บร�โภคจะบร�โภค X=5 ห้น์�วย

บร�โภค Y=10 ห้น์�วย

ใช�เง�น์ = 50+50 = 100 บาท

เง,%อน์ไขด้5ลยภาพเง,%อน์ไขด้5ลยภาพ => MRS=> MRSXYXY = - = - PxPx PPYY

35

4.3.4 กัารเปล�%ยน์แปลงด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภคด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภคเปล�%ยน์แปลงได้�จากัด้5ลยภาพของผู้"�บร�โภคเปล�%ยน์แปลงได้�จากั ราคาส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลงโด้ยรายได้�ท�%เป1น์ติ�วเง�น์คงท�%ราคาส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลงโด้ยรายได้�ท�%เป1น์ติ�วเง�น์คงท�% รายได้�ท�%แท�จร�งเปล�%ยน์แปลงรายได้�ท�%แท�จร�งเปล�%ยน์แปลง

1. 1. ราคาส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลงโด้ยรายได้�ท�%เป1น์ติ�วเง�น์คงท�%ราคาส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลงโด้ยรายได้�ท�%เป1น์ติ�วเง�น์คงท�%1 )1 ) เม,%อราคาส้�น์ค�าเม,%อราคาส้�น์ค�า X X เปล�%ยน์แปลงโด้ยราคาส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลงโด้ยราคาส้�น์ค�า Y Y และ และ I I คงท�% คงท�%

((Px , Py Px , Py และ และ I I คงท�%คงท�%))

Y

IC1

IC0

A

E E1YY1

X XB B1X1

0

เม,%อ Px ลด้ลง ใน์กัรณ�น์�. ซึ่,.อ X เพ�%มข-.น์ ติามกัฎีอ5ปส้งค�ซึ่,.อ Y ลด้ลง แส้ด้งว�า Y เป1น์ส้�น์ค�าท�%ใช�ทด้แทน์กั�น์กั�บ X

36

ส้�น์ค�าทด้แทน์กั�น์ส้�น์ค�าทด้แทน์กั�น์ : P: PXX และและ QQYY ส้�มพ�น์ธิ�ท�ศูทางเด้�ยวกั�น์ส้�มพ�น์ธิ�ท�ศูทางเด้�ยวกั�น์ PxPx (Q (Q) ) Qy Qy PxPx (Q (Q) ) Qy Qy

ส้�น์ค�าประกัอบกั�น์ส้�น์ค�าประกัอบกั�น์ : P: PXX และและ QQYY ส้�มพ�น์ธิ�ใน์ท�ศูทางติรงข�ามส้�มพ�น์ธิ�ใน์ท�ศูทางติรงข�าม PxPx (Q (Q) ) Qy Qy PxPx (Q (Q) ) Qy Qy

ส้�น์ค�าท�%ไม�เกั�%ยวข�องกั�น์ส้�น์ค�าท�%ไม�เกั�%ยวข�องกั�น์ : P: PXX และ และ QQYY ไม�ส้�มพ�น์ธิ�กั�น์ไม�ส้�มพ�น์ธิ�กั�น์ PxPx (Q (Q) ) Qy Qy PxPx (Q (Q) ) Qy Qy

กัารเปล�%ยน์แปลงกัารบร�โภค กัารเปล�%ยน์แปลงกัารบร�โภค Y Y จะเป1น์อย�างไร เม,%อราคาส้�น์ค�าจะเป1น์อย�างไร เม,%อราคาส้�น์ค�า X X

เปล�%ยน์แปลงไป ข-.น์อย"�กั�บความส้�มพ�น์ธิ�ของเปล�%ยน์แปลงไป ข-.น์อย"�กั�บความส้�มพ�น์ธิ�ของ X X และ และ Y Y ด้�งน์�.ด้�งน์�.

37

Y

B1

Y1 E1

B

E

IC1

Y

AX

X0

IC0

X1

2)2) เม,%อราคาส้�น์ค�าเม,%อราคาส้�น์ค�า Y Y เปล�%ยน์แปลงโด้ยราคาส้�น์ค�าเปล�%ยน์แปลงโด้ยราคาส้�น์ค�า X X และ และ I I คงท�% คงท�% ((Py , Py Py , Py และ และ I I คงท�%คงท�%))

เม,%อ Py ลด้ลง ใน์กัรณ�น์�. ซึ่,.อ Y เพ�%มข-.น์ ติามกัฎีอ5ปส้งค�ซึ่,.อ X ลด้ลง แส้ด้งว�า Y เป1น์ส้�น์ค�าท�%ใช�ทด้แทน์กั�น์กั�น์ Y

38

22 . . รายได้�ท�%แท�จร�งเปล�%ยน์แปลง โด้ยราคารายได้�ท�%แท�จร�งเปล�%ยน์แปลง โด้ยราคา X X และราคาและราคา Y Y คงเด้�มคงเด้�ม ((I , Px I , Px และ และ PyPy คงท�%คงท�%))

Y

A1

E1

AY1

IC1E

Y

IC0

XB1B0 X1X

เม,%อ I เพ�%มข-.น์ใน์กัรณ�น์�. ซึ่,.อ X และ Y เพ�%มข-.น์แส้ด้งว�า X และ Y เป1น์ส้�น์ค�าปกัติ�

กัารเปล�%ยน์แปลงกัารบร�โภคกัารเปล�%ยน์แปลงกัารบร�โภคส้�น์ค�าส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ จะเป1น์อย�างไร ชน์�ด้ จะเป1น์อย�างไร เม,%อรายได้�ท�%แท�จร�งเม,%อรายได้�ท�%แท�จร�งเปล�%ยน์แปลงไป ข-.น์อย"�กั�บว�าเปล�%ยน์แปลงไป ข-.น์อย"�กั�บว�าส้�น์ค�าส้�น์ค�า 2 2 ชน์�ด้ เป1น์ส้�น์ค�าชน์�ด้ เป1น์ส้�น์ค�าประเภทใด้ประเภทใด้

o ส้�น์ค�าปกัติ�ส้�น์ค�าปกัติ� : : รายได้�แท�จร�งกั�บรายได้�แท�จร�งกั�บ Q Q เปล�%ยน์ท�ศูทางเด้�ยวกั�น์เปล�%ยน์ท�ศูทางเด้�ยวกั�น์o ส้�น์ค�าด้�อยค5ณภาพส้�น์ค�าด้�อยค5ณภาพ : : รายได้�ท�%แท�จร�งกั�บรายได้�ท�%แท�จร�งกั�บ Q Q ม�ท�ศูทางติรงข�ามม�ท�ศูทางติรงข�าม

o IrIr Q Qxx Q Qyy

o IrIr Q Qxx Q Qyy

39

เส้�น์อ5ปส้งค�ของผู้"�บร�โภคท�%ส้ร�างจากัด้5ลยภาพม� เส้�น์อ5ปส้งค�ของผู้"�บร�โภคท�%ส้ร�างจากัด้5ลยภาพม� 3 3 กัรณ� ค,อกัรณ� ค,อ

Price Demand : : พ�จารณาจากักัารเปล�%ยน์แปลงของด้5ลยภาพพ�จารณาจากักัารเปล�%ยน์แปลงของด้5ลยภาพ

เม,%อราคาส้�น์ค�าท�%พ�จารณาเปล�%ยน์แปลงโด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�%งอ,%น์ๆ คงท�%เม,%อราคาส้�น์ค�าท�%พ�จารณาเปล�%ยน์แปลงโด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�%งอ,%น์ๆ คงท�%

Income Demand : : พ�จารณาจากักัารเปล�%ยน์แปลงของด้5ลยภาพพ�จารณาจากักัารเปล�%ยน์แปลงของด้5ลยภาพ

เม,%อรายได้�ท�%แท�จร�งเปล�%ยน์แปลง โด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�%งอ,%น์ๆ คงท�%เม,%อรายได้�ท�%แท�จร�งเปล�%ยน์แปลง โด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�%งอ,%น์ๆ คงท�%

Cross Demand : : พ�จารณาจากักัารเปล�%ยน์แปลงด้5ลยภาพ เม,%อพ�จารณาจากักัารเปล�%ยน์แปลงด้5ลยภาพ เม,%อ

ราคาส้�น์ค�าอ,%น์เปล�%ยน์แปลง โด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�%งอ,%น์ๆ คงท�%ราคาส้�น์ค�าอ,%น์เปล�%ยน์แปลง โด้ยกั0าห้น์ด้ให้�ส้�%งอ,%น์ๆ คงท�%

4.3.5 กัารส้ร�างเส้�น์อ5ปส้งค�ของผู้"�บร�โภคจากัด้5ลยภาพ โด้ยทฤษฎี�เส้�น์ความพอใจเท�ากั�น์

40

1 .1 . อ5ปส้งค�ติ�อราคาอ5ปส้งค�ติ�อราคา (Price Demand) (Price Demand)

P3

P2

P1

X1 X2 X3P

0B3B2B1

X

E2E3

E1

PCC

IC2IC3IC1

Y

A

X1 X2 X30 X

D

PPXX PP11 PP22 PP33

QQXX XX11 XX22 XX33

PCC = Price Consumption PCC = Price Consumption CurveCurve

เส้�น์กัารบร�โภคติามราคาเส้�น์กัารบร�โภคติามราคา

41

2. 2. อ5ปส้งค�ติ�อรายได้�อ5ปส้งค�ติ�อรายได้� (Income Demand)(Income Demand)

X X1 X2X

0

I1

I2

I3

DI

X X1 X2

Y

0 B3

-

B2B1

X

E2E1

E

ICC

IC1

IC2

IC3

Y

A3

A2

A1 YY QQXX

II11 XX

II22 XX11

II33 XX22

ICC = Income Consumption ICC = Income Consumption CurveCurve

เส้�น์กัารบร�โภคติามรายได้�เส้�น์กัารบร�โภคติามรายได้�

42

เส้�น์อ5ปส้งค�ติ�อรายได้�อาจม�เส้�น์อ5ปส้งค�ติ�อรายได้�อาจม� slope slope เป1น์บวกัห้ร,อลบกั<ได้�เป1น์บวกัห้ร,อลบกั<ได้�

ข-.น์อย"�กั�บว�าส้�น์ค�าน์�.น์เป1น์ส้�น์ค�าประเภทใด้ข-.น์อย"�กั�บว�าส้�น์ค�าน์�.น์เป1น์ส้�น์ค�าประเภทใด้ slope slope เป็ นบวกเป็ นบวก : => : => ส่�นค้�าป็กติ�ส่�นค้�าป็กติ�

Ir Ir Q Q ( (ในที่��น��ในที่��น�� Ir = Real Income)Ir = Real Income)

Ir Ir Q Q

slope slope เป็ นลบเป็ นลบ : => : => ส่�นค้�าด้�อยค้�ณภาพส่�นค้�าด้�อยค้�ณภาพ

Ir Ir Q Q

Ir Ir Q Q

43

ส้�น์ค�าส้�น์ค�า X X และ และ Y Y เป1น์ส้�น์ค�าปกัติ�เป1น์ส้�น์ค�าปกัติ�

รายได้�รายได้�A1

Y

Dx

E1

E

Y2

YX 00BX2

XX1

0 B1

ICC

IC1

IC2Y1

ADy

X1

I1

Y1 Y2

I2I2

X2

I1

44

ส้�น์ค�าส้�น์ค�า X X เป1น์ส้�น์ค�าปกัติ�เป1น์ส้�น์ค�าปกัติ� ส้�น์ค�าส้�น์ค�า Y Y เป1น์ส้�น์ค�าด้�อยค5ณภาพเป1น์ส้�น์ค�าด้�อยค5ณภาพ

A1

Y

Dx

รายได้�รายได้�

Dy

E1

A

EY1

YX0B

IC0 IC1

X1

XX2

0 B1

ICC

0

Y2

X1 X2 Y1Y2

I2

I1

I2

I1

45

3. 3. อ5ปส้งค�ไขว� อ5ปส้งค�ไขว� (Cross Demand)(Cross Demand)

ห้าอ5ปส้งค�ไขว�ของส้�น์ค�า Y เม,%อ Px เปล�%ยน์ไป โด้ย Py และ I คงเด้�ม

ส้�น์ค�าส้�น์ค�า X X และ และ Y Y ไม�เกั�%ยวข�องกั�น์ไม�เกั�%ยวข�องกั�น์

PX QY

10 6

20 6

DC

PX

20

10

QY60

46

ส้�น์ค�าส้�น์ค�า X X และ และ Y Y เป1น์ส้�น์ค�าประกัอบกั�น์เป1น์ส้�น์ค�าประกัอบกั�น์

PX

8

5

DC

QY

750

Y

PCC

A

E7IC05

IC1

XBB11080

E1

PX QY

5 7

8 5

47

ส้�น์ค�าส้�น์ค�า X X และ และ Y Y เป1น์ส้�น์ค�าท�%ทด้แทน์กั�น์เป1น์ส้�น์ค�าท�%ทด้แทน์กั�น์

PX QY

5 6

8 7

PX

Y

ADC

8E17

5PCCE

6

IC0IC1

0 76QY

XB1 B950

48

ความพอใจส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภคความพอใจส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค : (Consumer’s Surplus) : (Consumer’s Surplus)

Consumer’s Surplus Consumer’s Surplus ห้มายถ-งความแติกัห้มายถ-งความแติกัติ�างระห้ว�างราคาส้�น์ค�าท�%ผู้"�บร�โภคเติ<มใจจะจ�ายติ�างระห้ว�างราคาส้�น์ค�าท�%ผู้"�บร�โภคเติ<มใจจะจ�ายกั�บราคาส้�น์ค�าท�%ผู้"�บร�โภคจ�ายไปจร�งเพ,%อให้�ได้�กั�บราคาส้�น์ค�าท�%ผู้"�บร�โภคจ�ายไปจร�งเพ,%อให้�ได้�ส้�น์ค�ามาบร�โภคส้�น์ค�ามาบร�โภค

ห้ากัระด้�บราคาส้�น์ค�าห้ากัระด้�บราคาส้�น์ค�า X X อย"�ท�%อย"�ท�% PPXX = 4 = 4

ผู้"�บร�โภคซึ่,.อผู้"�บร�โภคซึ่,.อ X = 4 X = 4 ห้น์�วย ห้น์�วย จ�ายค�าส้�น์ค�าจ�ายค�าส้�น์ค�า X X ไปไป = 4 = 4 4 = 16 4 = 16 บาทบาท ส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค ส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค = 28–16 = 12 = 28–16 = 12 บาทบาท

PX QX

10 1

8 2

6 3

4 4

2 5

0 6

49

ส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภคส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค = OAEQ – OPEQ = APE = OAEQ – OPEQ = APE ความส้�มพ�น์ธิ�ของความส้�มพ�น์ธิ�ของ P P และส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค จะม�ท�ศูทางติรงข�าม และส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค จะม�ท�ศูทางติรงข�าม

P

A

EP

B QQ0

ส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค เป1น์พ,.น์ท�%ใติ�เส้�น์อ5ปส้งค�ท�%อย"�เห้น์,อราคาท�%ซึ่,.อ ส้�วน์เกั�น์ของผู้"�บร�โภค เป1น์พ,.น์ท�%ใติ�เส้�น์อ5ปส้งค�ท�%อย"�เห้น์,อราคาท�%ซึ่,.อ

consumer’s surplus

D