: ทธ an analytical study of buddhist human resource : a case...

347
การศึกษาวิเคราะห์หลักการบริหารบุคคลเชิงพุทธ : ศึกษาเฉพาะกรณีกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ AN ANALYTICAL STUDY OF BUDDHIST HUMAN RESOURCE : A CASE STUDY OF COOPERATIVE AUDITING DEPARTMENT นง’’klk kdkาพระพุทธาสนาเถรวาท A CRITICAL STUDY OF TH EELOPMENT OF ANSWERING นางสาวจันทร์จิรา จันทร์มณี วิทยานิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษา ตามหลักสูตรปริญญาพุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พุทธศักราช ๒๕๕๕ หอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

Upload: others

Post on 29-Jan-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • การศึกษาวิเคราะห์หลักการบริหารบุคคลเชิงพุทธ : ศึกษาเฉพาะกรณีกรมตรวจบญัชสีหกรณ์

    AN ANALYTICAL STUDY OF BUDDHIST HUMAN RESOURCE : A CASE STUDY OF COOPERATIVE AUDITING DEPARTMENT

    นง’’klk kdkาพระพทุธาสนาเถรวาท

    A CRITICAL STUDY OF TH EELOPMENT OF ANSWERING

    นางสาวจันทร์จิรา จันทร์มณี

    วิทยานิพนธน์ี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษา ตามหลักสูตรปริญญาพุทธศาสตรมหาบัณฑิต

    สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย

    มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พุทธศักราช ๒๕๕๕

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • การศึกษาวิเคราะห์หลักการบริหารบุคคลเชิงพุทธ : ศึกษาเฉพาะกรณีกรมตรวจบญัชสีหกรณ์

    นางสาวจันทร์จิรา จันทร์มณี

    วิทยานิพนธน์ี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษา ตามหลักสูตรปริญญาพุทธศาสตรมหาบัณฑิต

    สาขาวิชาพระพุทธศาสนา บัณฑิตวิทยาลัย

    มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พุทธศักราช ๒๕๕๕

    (ลิขสิทธิ์เป็นของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลัย)

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • AN ANALYTICAL STUDY OF BUDDHIST HUMAN RESOURCE : A CASE STUDY OF COOPERATIVE AUDITING DEPARTMENT

    Miss Janjira Janmanee

    A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of The Requirement for the Degree of

    Master of Arts (Buddhist studies) Graduate School

    Mahachulalongkornrajavidyalaya University Bangkok, Thailand

    (Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • ชื่อวิทยานิพนธ : การศึกษาวิเคราะหหลักการบริหารบุคคลเชิงพุทธ : ศึกษาเฉพาะกรณ ี กรมตรวจบัญชีสหกรณ ผูวิจัย : นางสาวจันทรจิรา จันทรมณี ปริญญา : พุทธศาสตรมหาบัณฑิต (พระพุทธศาสนา) คณะกรรมการควบคุมวิทยานิพนธ : พระมหาสุทิตย อาภากโร (อบอุน), ดร. ป.ธ.๗, ร.บ., พช.ม., พธ.ด. (พระพุทธศาสนา). : ดร.แมชีกฤษณา รักษาโฉม, อบ. (อภิธรรมบัณฑิต),

    บศ. ๙ (บาลีศึกษา ๙ ประโยค), ศศ.บ. (ภาษาอังกฤษ), ศศ.บ. (ภาษาไทย), พธ.ม. (พระพทุธศาสนา), พธ.ด. (พระพุทธศาสนา)

    : ดร.อธิเทพ ผาทา ป.ธ.๔, พธ.ม. (ปรัชญา), พธ.ด. (พระพุทธศาสนา)

    วันสําเร็จการศึกษา : ๒๗ กนัยายน ๒๕๕๕

    บทคัดยอ การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค ๓ ประการ คือ ๑) เพื่อศึกษาหลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธที่ปรากฏในคัมภีรพระพุทธศาสนา ๒) เพื่อศึกษาหลักการและกระบวนการบริหารบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ และ ๓) เพื่อศึกษาวิเคราะหการบริหารบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ตามหลักการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ทั้งนี้ไดดําเนินการวิจัยโดยวิธีการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) และสัมภาษณเชิงลึก (In-depth interview) ผลการวิจัยพบวา หลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ที่ปรากฏในคัมภีรพระพุทธศาสนา มีหลักธรรมที่สําคัญ ไดแก ทศพิธราชธรรม สัปปุริสธรรม ๗ พรหมวิหาร ๔ พละ ๕ อิทธิบาท ๔ สังคหวัตถุ ๔ ซ่ึงหลักธรรมเหลานี้จะชวยใหการบริหารบุคคล ไดคนดี มีคุณภาพ และมีคุณธรรม พระพุทธเจาไดบริหารบุคคล โดยมีวิธีการตาง ๆ เชน (๑) การจัดโครงสรางองคกร (๒) การมอบอํานาจใหพระสงฆเปนใหญ (๓) การคัดเลือกบุคคลเขาบวช (๔) การสนทนาธรรม (๕) การฝกอบรมและการพัฒนา (๖) การจัดภาระหนาที่ (๗) การสงเสริมดวยปจจัย ๔ (๘) การยกบุคคลมาเปนแบบอยาง (๙) การตรวจสอบทางวินัย ซ่ึงกระบวนการเหลานี้สามารถนํามาเปนแนวทางในการบริหารงานบุคคลภายในองคกรได

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • หลักการและกระบวนการบริหารบุคคลของกรมตรวจบญัชีสหกรณ คือเปนองคกรที่พัฒนาระบบการบริหารจดัการดานการเงนิและการบัญชีของสหกรณและกลุมเกษตรกร ใหโปรงใส เขมแข็ง และพึ่งพาตนเองได ภายใตหลักธรรมาภิบาลและการบริหารกจิการบานเมืองที่ด ี หลักคณุธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณขาราชการ เพือ่ใหการบรหิารงานบุคคลมีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผลมากขึน้ หลักการและกระบวนการบรหิารบุคคล เกีย่วของกับ (๑) การจดัองคกรและออกแบบงาน (๒) การวางแผนกําลังคน (๓) การสรรหาและการคัดเลือก (๔) การบรรจุแตงตั้งและการปฐมนิเทศ (๕) การฝกอบรมและการพัฒนา (๖) การประเมินผลการปฏิบัติงาน (๗) การใหคาตอบแทนผลประโยชนและสวัสดิการ (๘) การบํารุงขวัญและการจงูใจ (๙) ระเบยีบวนิัยและการควบคุม และแผนกลยุทธการบริหารทรัพยากรบุคคล โดยผูปฏิบัติงานตองมีขีดความสามารถ สมรรถนะสูง มีผลงานที่โดดเดน มีความรู ความสามารถ และมุงเนนการพัฒนาผลงานใหสัมฤทธิ์ ตามเกณฑช้ีวดั แนวทางการแกไขปญหาการบริหารบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ตามหลักการบริหารบุคคลเชิงพุทธ เพื่อใหการบริหารงานบุคคล มีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผล ใหคนเปนคนดี มีคุณภาพ และมีคุณธรรม ซ่ึงจะตองอาศัยหลักธรรมทั้งสองอยางเขาดวยกัน ดังนัน้การบูรณาการพุทธศาสตรเขากบัศาสตรอ่ืน ๆ ถือวาสําคัญ ศาสตรทั้งหลายสอนใหคนมีความรู มคีวามสามารถในการประกอบอาชีพ สวนศาสนาสอนใหคนรูวาอะไรควรไมควร สอนคนใหเปนคนด ี ถาทั้งศาสตรและศาสนารวมมือกนั ในองคกรกจ็ะไดคนทั้งเกงและดีมาทํางานใหเกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • The Dissertation Title : An Analytical Study of Buddhist Human Resource : A Case Study of Cooperative Auditing Department Researcher : Miss Janjira Janmanee Degree : Master of Arts (Buddhist Studies) Dissertation Supervisory Committee

    : Dr. Phramaha Suthit Abhakaro (Oboun), Pali VII, B.A., (Pol.) M.Sc. (Community Development), Ph.D. (Buddhist Studies). : Dr. Krisana Raksachom, Abhidhamma Study, Pali IX, B.A. (English), B.A. (Thai Language), M.A. (Buddhist Studies), Ph.D. (Buddhist Studies) : Dr. Athithap Phatha Pali IV, M.A., (Philosophy) Ph.D. (Buddhist Studies)

    Date of Graduation : 27 September 2012

    Abstract

    This thesis is of three objectives namely :- 1) To study the Doctrinal principles relating to the personal administration appearing in the Buddhist scriptures 2) To study the principles and the management of personnel in the Department of Cooperative Auditing 3) To study analytical the personnel management of the Cooperative Auditing Department of Human Resource Management in Buddhist principles. According to the Buddhist personnel administration, The study was, conducted by documenting research and the In-depth Interviews. The results of the research showed, the doctrinal principles relating to personal administration is based on. A collaboration of many important issues. These specifically being,

    dhamma,aRaj - Dasabidha Satta-Suppurisadhamma, ra,avihCatubrahma bala,-Catu Catu-da,aIddhip gahavathunSa-Catu & etc.

    These principles allow individuals to manage the quality, and integrity of their lives by using such methods as, (1) Organizing the structure of their lives. (2) The mandate to be priest. (3) The choice of one’s behavior in this life, thus ensuring a good return. (4) The responsibility of training, development, and personal conviction. (5) The obligation to strive so that we might

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • reach our full potential. Not only of ourselves, but also to those around you. (6) Lead by example, and focus on being an exemplary person. (7) The comprehension of “disciplinary” action. (8) An exemplary person (9) Disciplinary investigation, Collectively, these guidelines can be used for the management of individuals within the organization. The personnel administration principles, and procedures of the Cooperative Auditing Department have a developed system of strength, transparency, and self- sufficiency for better, financial management, accounting for co operations, and farming groups. Under such principles, ethics, integrity, and an ethical government to make for good administration, and more efficient productivity. Personnel administration principles, processes, and involvement, all include. (1) Organization and design. (2) Manpower planning. (3) Recruitment, and selection. (4) Recruitment and orientation (5) Training and development. (6) Consultation, and motivation of performance. (7) Remuneration, and welfare benefits. (8) Discipline, control, and strategic human resources. (9) Discipline and Control and Strategic human resource management. Concerning the worker. They must have the capacity for, high performance, outstanding knowledge, and the ability to focus on development and achievement. Buddhist principles set standards to implement efficient, and effective morals for business organizations, cooperative auditing, and good human resource management. Most religions teach people to know good from bad, right from wrong. However, specifically combining the integration of Buddhist teachings, with major sciences we are able to produce work efficiently and effectively.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • ��������������

    ����������������������������������������������������� ��!"���#�$%%�"������&��� ���'������'���� �(���()���������� �(� ��� �������%��������� ���� * �$% (,) ���#���� �#�./012, 45.��..���� ��� �������%��������� (7) ��.��"!� 89(� �� 9�1�� (:) ��.%��� 4��� (;) ��.��� �� �%��(��� 9� ��� (*) %�������5�� ����� #����.�= 9�>#�������>�.�������"�� ? !��>#��#��.��������&��� �"%�%�@" ���!"����������>#���@�(���&�A=�� �=�A% ��A%���'( A%�'(%���������� * �"����� ( ��&��� A% ��A%���'( �(� ��� �����'���������� ���� : �"�� �$% (,) ���#��'����� %�B� 1�, ��. 4@��.C�.���� ��� �����'���������� (7) %������ ��.��"!� 89(� �� 9�1�� (:) ��.%��� 4��� 4@�>#������@�����%�!�����>#����.�= 9�!"��!�����.��������& �"%� �����������>#���@�(�

    A% ��A%���'( ���#���@�(� �')0D� 1� (��(��), ��./�%��(���()���������� ��&>#����.�= 9����!"��� ��A%'.����.F2#�>� ���A������������ %������ ��..����� �'B9� ��&������1��� �� G������ ���A������������H �$&%!"��>#����������@�������>� ���A������������ �� A=�� ��.��51�I� ����������� ��&>#����.�= 9�� �&�� �#��A�%��������� ���%������������ ���������%� ��&!"���#�$%>#����.�= 9�� �&�� �#�� ���>����B��������.JK ��.55����( ������������� ��&�%�!"����������@.�

    ������������>#�L@ ��%� ����(������ ����#�����&�()�����������' �"����&�������������>#�1% ��>#� �����>�>� ���A������������������ ��%����$&%�������"���'"��' �"�� A%A%���'(A����! ������� ��� �������2!��# �(� 4@�%�'�����#�A�%�@����4@�>#����B�9(��' �"�� ��%�������#������%���'� ��&!"��%������������� >� �����#�#����$%���>#��$�#����$% �'(.��1�!����&�.C�'2 '5�%��>���&� ���� �������������� 4@������A%��%�L����.C�'�

    @!� ���@!� ���M@!� ����.C����$&%�@!����'(�������� ��@%'.F!N���%�������' �"��4@�.������.�������!������@�>#�5�9������ �����.F22� ����.C���������>�>#� �����>�>� ��5= 9�������"�����L=�.F��'������������ �����������%��

    ���������������� �������(�

    ,: ������ 7***

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • สารบัญ

    เร่ือง หนา บทคัดยอภาษาไทย (ก) บทคัดยอภาษาอังกฤษ (ค) กิตติกรรมประกาศ (จ) สารบัญ (ฉ) สารบัญแผนภาพ (ญ) สารบัญตาราง (ฎ) คําอธิบายศัพทคํายอและคัมภีร (ฏ) บทท่ี ๑ บทนํา

    ๑.๑ ความเปนมาและความสาํคัญของปญหา ๑ ๑.๒ วัตถุประสงคของการวิจัย ๔ ๑.๓ ปญหาทีต่องการทราบ ๔ ๑.๔ ขอบเขตของการวิจยั ๔ ๑.๕ คําจํากัดความของศัพทที่ใชในการวจิัย ๕ ๑.๖ ทบทวนเอกสารและรายงานการวิจยัที่เกี่ยวของ ๖ ๑.๗ วิธีดําเนนิการวจิัย ๙ ๑.๘ ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ ๑๐ ๑.๙ กรอบแนวคิดในการวจิยั (Conceptual Framework) ๑๑

    บทท่ี ๒ หลักธรรมท่ีเก่ียวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธท่ีปรากฏในคมัภีร พระพุทธศาสนา

    ๒.๑ ความหมายและความสําคัญของบุคคล ๑๒ ๒.๑.๑ ความหมายของมนษุย ๑๒ ๒.๑.๒ เปาหมายการพัฒนามนุษย ๑๖ ๒.๑.๓ วิธีการพัฒนามนุษย ๑๙ ๒.๑.๔ วิธีการบริหารบุคคล ๒๒

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • สารบัญ (ตอ)

    เร่ือง หนา ๒.๑.๕ แนวคดิเรื่องมนุษยและการพัฒนามนุษย ๒๓

    ๒.๒ แนวคดิเรื่องหลักการบริหารงานบุคคลเชิงพุทธ ๒๕ ๒.๒.๑ การจดัโครงสรางองคกร ๒๕ ๒.๒.๒ การมอบอํานาจใหพระสงฆเปนใหญ ๒๘ ๒.๒.๓ การคดัเลือกบุคคลเขาบวช ๓๕ ๒.๒.๔ การสนทนาธรรม ๓๖ ๒.๒.๕ การฝกอบรมและการพัฒนา ๔๓ ๒.๒.๖ การจดัภาระหนาที ่ ๔๖ ๒.๒.๗ การสงเสริมดวยปจจัย ๔ ๕๑ ๒.๒.๘ พุทธวิธีการบริหารบุคคล ๖๓ ๒.๒.๙ การตรวจสอบทางวนิัย ๗๙

    ๒.๓ หลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ๘๑ ๒.๓.๑ ทศพธิราชธรรม ๘๑ ๒.๓.๒ สัปปริุสธรรม ๗ ๘๓ ๒.๓.๓ พรหมวิหาร ๔ ๘๔ ๒.๓.๔ สังคหวัตถุ ๔ ๘๔ ๒.๓.๕ พละ ๕ ๘๖ ๒.๓.๖ อิทธิบาท ๔ ๘๗

    ๒.๔ ปญหาและอุปสรรค ๙๑ ๒.๕ จุดเดนและจุดตางของการบริหารบุคคลเชิงพุทธตามหลัก พระพุทธศาสนา

    ๙๓

    ๒.๖ สรุปหลักธรรมที่เกี่ยวของกบัการบริหารบุคคลเชิงพุทธที่ปรากฏใน คัมภีรพระพุทธศาสนา

    ๙๕

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • สารบัญ (ตอ)

    เร่ือง หนา บทท่ี ๓ หลักการและกระบวนการบริหารงานบคุคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ

    ๓.๑ ความหมายของการบริหาร ๙๘ ๓.๒ ความหมายของการบริหารงานบุคคล ๑๐๒ ๓.๓ ความสําคัญของการบริหารงานบุคคล ๑๐๖

    ๓.๔ ทฤษฎีที่สําคัญในการบริหารงานบุคคล ๑๐๘ ๓.๔.๑ การจดัองคกรและออกแบบงาน ๑๐๘ ๓.๔.๒ การวางแผนกําลังคน ๑๑๒ ๓.๔.๓ การสรรหาและการคัดเลือก ๑๑๔ ๓.๔.๔ การบรรจุแตงตั้งและการปฐมนเิทศ ๑๑๗ ๓.๔.๕ การฝกอบรมและการพัฒนา ๑๑๙ ๓.๔.๖ การประเมินผลการปฏิบัติงาน ๑๒๓ ๓.๔.๗ การใหคาตอบแทนผลประโยชนและสวัสดิการ ๑๒๗ ๓.๔.๘ การบาํรุงขวัญและการจูงใจ ๑๓๐ ๓.๔.๙ ระเบยีบวินยัและการควบคุม ๑๓๒

    ๓.๕ การบริหารงานบุคคลภาครัฐ ๑๓๙ ๓.๖ หลักการและกระบวนการบริหารงานบคุคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๔๔

    ๓.๖.๑ ประวตัิความเปนมาของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๔๔ ๓.๖.๒ หลักการบริหารงานของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๔๖

    ๓.๖.๓ กระบวนการบริหารงานบุคคลของกรมตรวจบญัชีสหกรณ ๑๔๙ ๓.๖.๔ หลักธรรมาภิบาล คุณธรรม จริยธรรมของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๖๕

    ๓.๗ ปญหาและอุปสรรคในการบริหารงานบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๖๗ ๓.๘ แนวทางแกไขปญหาและอุปสรรคการบริหารงานบุคคลของ กรมตรวจบัญชีสหกรณ

    ๑๗๑

    ๓.๙ จุดเดน จุดดอย ของบริหารงานบุคคลกรมตรวจบญัชีสหกรณ ๑๗๒ ๓.๑๐ สรุปหลักธรรมการบริหารงานบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๗๔

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • สารบัญ (ตอ)

    เร่ือง หนา

    บทท่ี ๔ วิเคราะหการบริหารงานบคุคลของกรมตรวจบญัชีสหกรณตามหลักการ บริหารบุคคลเชิงพุทธ

    ๔.๑ วเิคราะหกระบวนการและหลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ๑๗๙ ๔.๒ วิเคราะหกระบวนการและหลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลของ กรมตรวจบัญชสีหกรณ

    ๑๘๒

    ๔.๓ วิเคราะหหลักธรรมาภิบาลและหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาในการ บริหารบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ

    ๑๘๔

    ๔.๔ ผลการวิเคราะหการบริหารงานบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๘๗ ๔.๕ แนวทางแกไขปญหาการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ๑๙๗

    ๔.๖ ผลที่เกิดจากการนําแนวทางแกไขปญหาการบริหารบุคคลของกรมตรวจ บัญชีสหกรณตามหลักการบริหารบุคคลเชิงพุทธ

    ๒๐๐

    ๔.๗ ผลการวิเคราะหการบรหิารบุคคลเชิงพุทธ ๒๐๔ ๔.๘ บทสรุปผลวิเคราะหการบริหารงานบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ

    ตามหลักการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ๒๐๙

    บทท่ี ๕ สรุปและขอเสนอแนะ ๕.๑ สรุปผลการวิจยั ๒๑๑ ๕.๒ ขอเสนอแนะ ๒๑๕

    บรรณานุกรม ๒๑๘ ภาคผนวก

    ภาคผนวก ก. สรุปผลการสัมภาษณ ๒๒๘ ภาคผนวก ข. หนังสือขอความอนุเคราะหเก็บขอมูลเพื่อการวิจยั ๒๘๕ ภาคผนวก ค. แบบสัมภาษณเจาะลึกการคนควาอิสระ ๒๘๖ ภาคผนวก ง. ภาพบรรยากาศการเขาสัมภาษณเพื่อการวิจัยพรอมเหตุผลการเขาสัมภาษณ ๒๘๘ ภาคผนวก จ. แสดงการจดัสวสัดิการและกิจกรรมเพื่อพัฒนาบุคคลใหกบับคุคลากร ๓๑๐ ภาคผนวก ฉ. คํารองเรียนสายตรงอธิบดี ๓๒๐

    ประวัติผูวจิัย ๓๒๘

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • สารบัญแผนภาพ

    แผนภาพที ่ หนา แผนภาพที่ ๑ กรอบแนวคิดในการวิจัย (Conceptual Framework) ๑๑ แผนภาพที่ ๒ การจัดคนตามลักษณะของงาน ๔๗ แผนภาพที่ ๓ แสดงหลักการจัดคนใหเหมาะสมกับงาน ๔๘ แผนภาพที่ ๔ แสดงหลักการแตงตั้งตามหนาที่ ๕๐ แผนภาพที่ ๕ สรุปโมเดลหลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ๙๐ แผนภาพที่ ๖ กระบวนการบริหารผลการปฏิบัติราชการ ๑๒๔ แผนภาพที่ ๗ สรุปภาพองครวมของระบบการประเมินผลการปฏิบัติราชการ ๑๒๕ แผนภาพที่ ๘ ทิศทางการเปลี่ยนแปลงการบริหารทรัพยากรบุคคลในภาครัฐ ๑๔๐ แผนภาพที่ ๙ โมเดลภูเขาน้ําแข็ง ๑๔๒ แผนภาพที่ ๑๐ ผูที่มีผลงานโดดเดนในองคกร ๑๔๓ แผนภาพที่ ๑๑ ผังโครงสรางการบริหาร ๑๔๕ แผนภาพที่ ๑๒ ผังโครงสรางการบริหารทรัพยากรบุคคล ๑๔๘ แผนภาพที่ ๑๓ ยุทธศาสตรการบริหารทรัพยากรบุคคล กรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๕๑ แผนภาพที่ ๑๔ การแบงสวนราชการกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๕๓ แผนภาพที่ ๑๕ ตําแหนงที่ผานการประเมินคางานและไดรับการปรับเปนระดบัสูงขึ้น ๑๕๗ แผนภาพที่ ๑๖ ตําแหนงวางทกุกรณ ี ๑๕๘

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • สารบัญตาราง

    ตารางที่ หนา ตารางที่ ๑ สรุปวิธีแกความลมเหลวของการทํางานและชีวิต ๘๘ ตารางที่ ๒ แผนกลยุทธการบริหารทรัพยากรบุคคล กรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๕๒ ตารางที่ ๓ แนวทางแกไขปญหาการบริหารเชิงพุทธ ๑๙๘ ตารางที่ ๔ เปรียบเทียบแนวทางแกไขปญหาการบริหารบุคคลเชิงพุทธ กับแนวทาง

    แกไขปญหาการบริหารบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ ๑๙๙

    ตารางที่ ๕ เปรียบเทียบจุดเดน ของการบริหารบุคคลเชิงพุทธ กบัการบริหารบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ

    ๒๐๔

    ตารางที่ ๖ เปรียบเทียบจุดดอย ของการบริหารบุคคลเชิงพุทธ กับการบริหารบุคคลของกรมตรวจบัญชีสหกรณ

    ๒๐๗

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • ����������������������

    ������������� ������������������������������� �!�"#$��%&� '&�&�(�)*�!"#��+ ,-.. /� �%��� '&�&�(�)*����0�1������� )��2���1 ,-34 5���1����%��6�/��178��!9�������!�� &&��� ��6�/���/(�� !����6� �.<.(���) 4/--?/,@@. (��AB� �C���� <��������� � �!�"#$���6��8 4 ��� --? (�� ,@@ �"D�!�� ����������: ������"��0���

  • I

    ���� !!�!����

    �.�). (���) =

  • P

    ����������� !!�!����

    ��G.�!)�G�.�. (&�) = ��G�)!G!����� �5��A"��0 ������"!��HI�A (�%���) ��G.�!)�G�.�. (���) = ��G�)!G!����� �5��A"��0 ������"!��HI�A (�%���) �).�.�. (���) = �)�G������ ��G�"���HI�A �).1.� (&�) = �)�G������ 1!���HI�A (�%&�)

    �����������"����#����

    ���.

  • ����� �

    ����

    �.� �����������������������

    ���������������������������� �������������������� �������������������

    ���� ���!�"#���$�%�� & %#��"���� �� ���%���� ����"#����!��'� �(�)����(�� ������*���+,� ����-(��������#��������#�������.�$ (Human Capital Building) ������������># (Knowledge Management) �(D����#����E�#���� ����F�G>#�!����� %�� �"#���� ����������������������$������>����E�#�D����$�������H�� %��%���������������E�#

    �����,����$��������� ����!����E�#��%#�����H�*����"$����������������"�#����� %��E�#�������������F����$��"������F���*IE�#��,�G># �*"���%#���F�G>#�!������*� �(D��� �*"����(�)����(�� ���� (Human Resource Development and Management ) �������P��.P��F�G>#�!���������� (Change Agents ) ������># �����#����"��� �*"����(�)�������#��*� �(��� �*"�����(�)��F���D�������������D������������F��"%��F�G���� ����S+������������ �*"�����������$����>#

    �(�)����(�� �����T*�����U$ (Strategic HRD) �F�"�����!��'��������������,������� ���$�������� ����I����,����(�����.�$������!�F������%#��E�#�� �(�)�����%����D��� �(D���"#�F�G>#���������># ������H ���(W%*�������"�����!"�� �X* �%*�����E�#�� �� "���"#��� G��!���� �����Y"��%�������$�!"��������*��*��*�� (Initiative ) �����#�����$�*���"�� & �"#�*��+,���,������� ��������%[

    ��,���, � �*"� �����"# �����Y"����,� HD����F��'"�������������!��' ��D���� �� ����I��%* ��������P$����%%���� �����������># ������H ����,�E��E�#�!�"#���!���� ����%��Y"������E S+����%#��(�)�����*%��������#�� �(D���"# ������,�����(�*%���� �����%*�������!��

    [ �!�� �*"����� �.(�., ���������� ���!����"#��� !�$%, (�..�., �...), "�# [.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • ^

    �(�)��*%��������.�$%�"���T*�(��U �����!�!������(��(��U��#��F�_��*� �"#������>#����T����T'���X* �%*�� ��������*'�%* �%��,����#�(W%*��� �*%������'' �#���*U��(�)����$�����(�)�`a� �� ����������$����� ���G������(�)����.�$E�>��(�>�*���������*�^ �����,� �(�)����(�����.�$ �I+.� ����(��(��UI���+�G>#������F�I>��$�� ������"��E�#����������������"#�����#��� (�)�������)*������G>#����� ������(��(��U��#������� ���(�#�����I+.����������� ������#� ������"�� �������!���������� �����������#�� �I+.� ��E%���*% b �������!��'�D� (��(��U��#�����"#G># ��������D�X* �%*�#��%���� %�������T�� � �*"��� ������(��(��UI�� ��*��%�,��%���� ����#� �T ���%#����������������P���c$ (��(��U��#

    ����� ����F��"'��"#�P���c$����"#����� ����� �%� ��D�� �T��#���#� (�� �T�"����%#��E�#�� �`a"��� ������I+.���������(�����Td�$ �����>����%#������>����������(��.�� e (��.f ��,���, ��%��� �'T��"�P$ E�#�+�"���(�)��� � �*"������#����*����� �'T�����"�P$��������.%�� �"#������ ��#����� ���(+��(%����E�# �������*�"�����%����� �'T��"�P$��������.%�� �"#�!

    �+.����!����"#����>#�#�� �*"����*����� �'T����P����������T*����"�P$ �����.%����� �������D���� H���������>#���������*������! �'T��"#���"�P$ �����.%�� �����T�( �*�"*�T��T� �����Y"��%������(���T�!�* �.%�������TT�����E �!"�#���!� �>����� �'T��"�P$���G>#�� �'T�����T� �������!��������I�._*�����"�P$��������.%�� �(D���F�(D,�_����!"����� � ������G�(�)��"�P$��������.%�� ��*�"�������%��� �'T��"�P$�� �����Y"��E�#��,���%#���I��"��U����!�

    X* �%*g

    ^ d� %���*��P$, h�(�)����(�����.�$�T*�(��Ui, �#� �#��$%���"�'!()���*+#,

    ( �Pj*%�*����� �"�*��������!�"�, ^eek), "�# ^^l. f (��U����I���$ I.(���>� U�m��*%m�%), �!�$�#$�����#��, (�����(�"��� : �"�*�����

    �"��o���P�T�*�����, ^egl) "�# fl. �#��� (��I��*p� �*���U*'�� (���), “�(�)����(�����.�$%�"��(��(��UI��”, �#� �#��$%�!�$-�,����*+#,, ( �Pj*%�*����� �"�*������"��o

    ���P�T�*�����, ^eek), "�# ef.

    g ��%��� �'T��"�P$, �.��� !�$%��,��/���"�����*% 0110 2 0111, (�!���G������ �����(*�I. : ��%��� �'T��"�P$, ^eef), "�# [b.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • f

    ��"��� �*"����(�� ���������%��� �'T��"�P$ ����G����W�U*p���

    X* �%*�� ��#���"# �*��������P�( ����������� ���%#"��U����* ����� �*"�*�� #���D������� "����PU��� ��*�U��� ���"���*%*U��� ���G>#X* �%*��%#�������������H (����H��) �>� ������������T��+�HD��F�������.�$ S+���!��'%�����#���P���"#� "������ ��� �*"����(�� �����"#�����#�����T*����UI�%�$ ����(�)����������H��� ���� (�)��*���>��� ���!"���*I��� �*"����(�� ���� �(D���"# ���� �Y"�� �*�����I�$ �����*� �+��� �F�����!��'�����*��e ��������������#�%#� ���"��E�#����%��� �'T��"�P$ ������#��(�)� �����"#��"������H���>� ������># ������H %��Pj$�%�_�%��T�,����� ���� "���$�E����#�"����PU��� ��*�U��� E�����*%�!�+�"#�������$��+�HD�X* �%* ����!�"#������������!E�T# ���������#�G������������ �%�����PU��� ��*�U��� E ����F����� ��P �*TT�(����#�T��E���� �����,�����F���� �� ���� �#���������$������"�E �#����������%#���T#q��� �� �*����

    �F��#� ���� "��E���"# ���������$����!G*���,�"��U��������� �� �*��������r��� ������F�EE��E�# �%�����*%�!�+����� ����"#HD��

    X* �%*�F���D�������!��' �(�)� �����"#����P�(����� E���T�����(�)�����># ������H ����!����������� �%�%#��(�)���P�(����*%���#�� �������E�#(�)��*%���������#� ����!���#������ ������� G*�T� %��"�#�����!�� ������*%�!�+������������F��#�T� ��,���,G>#�*����"���� ������ �*"����"# ����%��Y"������������������'" �����%#��"������#E� ��,��� �� �����*� � �*"�������,� f ��������,�"#E�#����E�#��%#��������G�����U$��� �*"���������� ���I+.

    �'"���G���� ����*��+,� ���G��� ����!�"#�F�������%��� �*"����� �(D����E�#"������#E�E�#H>%#�� ����(D���"#� �*"� �����!����E�#%��Y"�������E�#

    �����,� G>#�*����+����������I+.

    �'"��������� ��"�������� ��� �*"� ���������%��� �'T��"�P$ ���%#"��� �*"� �#��"��U����* ����� �*"�*�� #���D������� "����PU��� ��*�U��� ���"������ ��P�#�T� ������G����W�U*p %��G�����U$� �*"����(�� ����"�D�E�� ���"��U���������$(��(��UI����"��U�������������#��� "�������� ��� �*"� ���������r ������!��F�������#E��'"��� >�P��"#�����#��� "��� �*"��� ���������r �(D���"#���!��E�#������������%*��� ����%��Y"�������E�# ��������*�U*�(�*���+,�

    e ��D����������, "�# ^k.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • g

    �.0 ��,3!������%������#/� [.^.[ �(D��I+."��U������������#��� � �*"� �����T*�(��U����X��������$

    (��(��UI�� [.^.^ �(D��I+."�������� ��� �*"� ���������%��� �'T��"�P$

    [.^.f �(D��I+.�*����"$� �*"� ���������%��� �'T��"�P$ %�"��� �*"� �����T*�(��U �.4 �������,5�������

    [.f.[ "��U������������#��� � �*"� �����T*�(��U����X��������$(��(��UI�� ��"��U�������!��'������E�

    [.f.̂ "�������� ��� �*"� ���������%��� �'T��"�P$�F�����E� [.f.f %#����� ���I+.�*����"$ � �*"� ���������%��� �'T�

    �"�P$%�"��� �*"� �����T*�(��U�F�����E� �.6 �����,������#/�

    [.g.[ �����,'5�����#'�������$��������� ��5��7���8��%����!�$-�� I+. ������ (��(��UI������*���D���������(�)��� ����*���D���"��� �*"��� �����T*�(��U "��U������������#��� � �*"� �����T*�(��U �T�� �I(*U�TU��� ��

    ��*�U��� s (�"��*"� g �F�%#� ���I+.������ �'"��������� ������� ����#�� ��� "��� �*"���������$(��(��UI�� �����,��*U�����(��(��U��#�T#��� �*"� ����

    [.g.^ �����,'5���9:�� ��*������,���,�F���*����T*����� (Documentary Research) �W.q�����!��'��� �*"��� ���� I+."�������� ��� �*"��� ���������%��� �'T��"�P$ �����,�"��U��������%��� �'T��"�P$ �!��T#��� �*"��� ���� �T�� "��U�����* � "����PU��� ��*�U��� ���� ��P�#�T� �F�%#� �����,��'"

    ������ ���������#E��'"

    �.6.4 �����,'5����"�� ��!;,��� ;�

  • e

    �.1 ��/���'�����-���%���7"57����#/� �.1.� ����#���!����� "��H+� �F���!��*�������� %�� ���� ��!

    �"#�*��X* �%*�� ��!��*��������G� ������������ ������ ��#� ���� ����*���� �*"� ���� ����(�)�������H��� ���������$� ������ �����!����� ���� �.1.0 ����#�����!��� "��H+� ��!��*��%�� & ������ ������ ��������� ������ %�� ���� ������D� ���� �`a� �� �(�)� �!"���*��%� ���%�� & ��� �����%�!��� ��"#��%� ���G�����T�$��������*�( ����*���#�����>������X* �%*�� ���#����G>#�! %��������#����.����(��U$���������!�������$�"�D�"������

    �.1.4 ����#���!��� ��9� ����#������ ���!��� ��9���� ����� ;���=���; L������/5��5���M "��H+� �� ����!��*��������� ������"������ �(D���"#E�#�S+�� �������������>#������H�"����� ���%#������"������ ������ � ����G�!����� ����"���������D� � �����%��%�,�����_��*��I�`a� ������(�)� �����*�G��X* �%*�� ��"#��%� ���G�����T�$��������*� � !������'�����>��� ������ ������ �� �*��� �(D���"#"������ �����Y"��������

    ���*�U*�( ������(+�(������ ������"������

    �.1.6 ����#���"#��!�$ "��H+� �F�� �*"��� ����!"��U����!������(��(��U��#��F�_��*� �(D���"#���%*�'' �F��(�)��*%�� �(D���"#��������%*�������!�� ����PU�������!��*���!�� ���H�!��E�#���������*�U*�(

    �.1.1 ����#���!����"#��!�$ "��H+� �F���!��*�������� %�� ���� ���(�)�%�� �������#���.�����>#���X* �%*�� �� �>�� �(�)��*%�� �(D����#��*%�!�+��������X* �%*�� �����!"��U����

    X* �%*�(D���"# �����Y"�������E�#

    �.1.N ��,��/���"�����*% "��H+� �F����$����(�)��� � �*"������#����*����� �'T�����"�P$��������.%�� �"#������ ��#����� ���(+��(%����E�#

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • b

    �.N �������������� �����#/� ������� ��5�� "��� �*"� �����T*�(��U ���X���������������*������������#���

    ��%��� �'T��"�P$ �����, �.N.� ��� ���������#O E�#���"��U��������� � �*"�E�#��"����D���D���

    L������#���"#��!�$-�,�%i ����� "��U�����(��(��UI��������H+�� �*"���������>���� E�#�� "����

    ��*�U��� ���(��(��U��#������� E�#����

    ��*��>%� ����F��������� �*"������T*�(��UI�%�$�(��� "��U���"�+�� �(D����� �(*��P�� "��� �*"��T*�(��UI�%�$�*E�#����"���!E� "�D��������� �(������������ �%�E�# ����"��������#���������D� �E��� ���� ��� ���>������������� ���%* �������%%%���� ����>#�������� ����*E�# X*��U�������*��%�$ "�D��� ����*�������� �� �%��"#�+�"�����>�����������>#���

    ����� b

    �.N.0 ��,��/���"�����*% E�#���H+���D��� L�.��� !�$%����#������ ���!��� ��,��/���"�����*% �.-. 0116 2 011NM ����� �����!�G�����U$� �*"����(�� ���� ����� G��!����E�# �!�F�%#����� �#�������"����� ��* ���T���������Y"������*I��������$� ��� �>#�������������������������$� ���� �����G># �*"����� �>� �F�%#� ��������G��"#��!�G�����U$� �*"����(�� ����E�T#E�#���������*�U*�( ���*�U*G� ����F��������� ������������������$�s

    �.N.4 ��,��/���"�����*% E�#�����"����D���D��� L������*+%����#�����!���,�����!*$��M ����� � �*"��� ����%��� ��PU��� �F��%�������#��%�_����������*�� �*"��� ��������D��������%��%�,��#�T� ��#��#�T� ����(*��P

    !�"������T� �"#�F�U��� ������ ����������!"�� �#�T����� %������F���>����"#�#�T����*%�!�+��������X* �%*�� ����G����W�U*p����� S+���� ���*�G�������%��� �'T��"�P$������T������� �+�!"��"���Pj$� �*"��� ����%��� ��PU���E�#u

    b � ��������*_, ������#���"#��!�$-�,�%, (��(��UI���H� : �!����

    (��(��UI���"��T%*, ^eek), "�# [l^. s ��%��� �'T��"�P$, �.��� !�$%����#������ ���!��� ��,��/���"�����*% �.-.

    0116 - 011N, (��%��� �'T��"�P$ : �������.%�����"�P$, ^eeg),"�# e. u ��%��� �'T��"�P$, ������*+%����#�����!���,�����!*$��, (`v����#"�#��� :

    �!����������, ��%��� �'T��"�P$, ^ee[), "�# [.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • s

    �.N.6 *�)O���$% ��/������% E�#�����"����D���D��� h��/�'������ ���!( %i ����� ��������(�����.�$ �F��� ������G>#��"�#���������#��� �����(�����.�$������$��������T#����># ��.� ������ �P$����!��*�*�������������#��� ��T*���$�

    ���� �������(�����.�$E�#�������� G*�T� ��� ������"������ ��,��#������ ���$� ��� ���� ���"�#����#����(�����.�$���%������$����H� ����E�#�F� ̂ ���� �D� "�#���������#��� ���$� E�#�� �!"����� � ��"#�!����! ��"# �*� ������ ��������� ���(�����.�$������$� ���"�#��������� ��T*%�,��%�����G����(�����.�$ ��� ���� �U!����. �����>���"# �������%#��������$����H�!��T��*%�����"�����������l

    �.N.1 ���$���P)� (�.�.� !,

  • u

    �.N.S T� ,����#/�*% E�#I+.�*����"$��D��� L���������� ���!( %�"#��!�$M ����� �(�)��(D���"#���.�$��T��*%��������*_ S+����%#���T#"����*���� g S+����� �#�����$ ������ �*��U ������� h����i �D�"����"���(#����$S+����D�T��*%��������*_������� ��*����������$ u "������������D�"��E%��*� S+����� �#�� I�� ��U* ����''[^ �.N.U ���-��'#V' �#�!�$#�

  • l

    �.N.�� �!8�� ����#/���� % E�#I+.�*����"$��D��� L����/�# $���������#������ ���!( %M ����� �(�)����(�����.�$ ��%#��I+.�*����"$���!"����� � ����U$ ����Y"�����G� !"��"���>%� ���"����!�F� �����D�G>#��#�� �� �� %������������� ���P�"#�(���(� ����%*�%�����*�G� �"#�*�G��!������,����T*�

    �*�P�����P�( ��%#���������"#����!��'%���(�)����(�����.�$������*����[b

    ��� �������������*������������#��E�#�����H+�"��� �*"��� ���� ����E �W.q�����!��'��� �*"��� ���� �(�)����(�����.�$ � �*"� �����T*�(��U �%����E�������*������I+.��������������� "��� �*"� �����T*�(��U �����%��� �'T��"�P$ "�������� ��� �*"��� ���������%��� �'T��"�P$ �����!"��U�����(��(��UI�����������#��� "���� ��������r �(D���!"��U���� >�P��� �T#�����$� ����(D����!��*�T��*%E�#����H>%#��%�����������U��� �.S �#$�'���#����#/�

    ��*������,���,�F���*����T*����� (Documentary Research) �����*����T*���P�((Qualitative Research) �������,�%����*������%��E��,

    [.s.[ �#��>��#����� [.�� ����#��>�T�,�_��>�* (Primary Sources ) �D�(��E%�wq- � �.E��

    - � �"��o���P�T�*����� (.I. ^efl ������������� "��� �*"����T*�(��U ^. �� ����#��>������T�,���%*��>�* (Secondary Source) �D� ���HH ���q�

    �P�*��� �*���*(�U$ ���*������������#�� ���� "����D� %!� ���� �������D,�"

    �����#�������� "���#�����!��*���

    �N �!8�� ����#/���� %,L����/�# $���������#������ ���!( %M,�*���*(�U$ �Pj*%I+.

    "���>%���T%*, �P�I+.I�%�$ ,(��*+#,�#� �� : ��#� �� �Q��, 016S), ��5 ��S.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • [k

    [.s.^ �#��>������ [. ����.P$ �T*��+ (In-depth interview) g ���� E�#�� ([) ����G># �*"����� �>�

    �!��� f �� (^) ���� �����������������#��� ��%��� �'T��"�P$ �!��� g �� (f) ���� �*"�(�)��� �*"� (.(.�) �!��� g �� (g) ���� �*"����(�� ���� (�����#"�#���) �!��� l �� ����!�����,�"�� ^k ��

    [.s.f �!�#��>����E�#���� ���������������.P$ ����� ����� ����� ��� �*����"$ �(D��%� �'"��*���

    [.s.g ���G���*�������#�������� �.U ���< "�%����'�;/�Z'5���

    [.u.[ E�#�� H+�"��U������������#��� � �*"� �����T*�(��U����X��������$(��(��UI��

    [.u.^ E�#�� H+�"�������� ��� �*"� ���������%��� �'T��"�P$ [.u.f E�#�� H+��I+.�*����"$� �*"� ���������%��� �'T��"�P$

    %�"��� �*"� �����T*�(��U

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • [[

    �.R ��������#'7����#/� (Conceptual Framework)

    G>#�*���E�#!"���� ����*�����*���E�#�����,

    �#�����%����#���!��������,��/���"�����*% ,������

    ��#���!����"#��!�$

    ���������������$��7�����#���!����"#��!�$

    [) ����������#����$� ^) ��� �!���"#(����c$�F��"'� f) ������D� ������# �T g) �����U��� e) �`a� ������(�)� b) �������"�#��� s) �������*��#������� g u) �� ������F�� ���� l) �%����� ���*���

    [) �I(*U�TU��� ^) ��

    ��*�U��� s f) (�"��*"� g g) ����"��%H� g e) (�� e b) �*�U* � g

    �W()��������� 7�����#�����!���

    [) �������$������� �� ^) ����G�!����� f) ����"���������D� g) � �����%��%�,�����_��*��I e) �`a� ������(�)� b) �����*�G��X* �%*�� s) ��"#��%� ���G�����T�$��������*� u) � !������'�����>��� l) ��� �� �*��������� ���

    [) "��U����* � ^) "����PU��� f) "����*�U��� g) ���� ��P�#�T�

    �������������������#�����!��������,��/���"�����*%

    [) �*�����I�$ ^) (��U*� f) �G�����U$� �*"����(�� ���� g) %��T�,�������!������ ����/������ e) �'"��������� e) ������� ����#��

    ��������#���!����"#��!�$ �����,��/���"�����*%

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • บทท่ี ๒

    หลักธรรมท่ีเก่ียวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธท่ีปรากฏในคัมภีรพระพุทธศาสนา

    ในการศึกษาหลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ที่ปรากฏในคัมภีรพระพุทธศาสนา นั้น ปรากฏวามีหลักธรรมที่เกี่ยวของและวิธีการบริหารบุคคล ที่พระพุทธเจาไดแสดงไว ซ่ึงสามารถนํามาเชื่อมโยงเขากับหลักการบริหารได แตในที่นี้ผูวิจัยจะนํามาเฉพาะหลักธรรมที่สําคัญ โดยตรงกับการบริหารบุคคลเพียงบางสวนเทานั้น โดยไดวางกรอบการศึกษาไว ดังนี้คือ ๑) ความหมายและความสําคัญของบุคคล ๒) แนวคิดเรื่องหลักการบริหารงานบุคคลเชิงพุทธ ๓) หลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธ ๔) ปญหาและอุปสรรค ๕) จุดเดนและจุดตางของการบริหารบุคคลเชิงพุทธตามหลักพระพุทธศาสนา และ ๖) สรุปหลักธรรมที่เกี่ยวของกับการบริหารบุคคลเชิงพุทธที่ปรากฏในคัมภีรพระพุทธศาสนา ๒.๑ ความหมายและความสําคัญของบุคคล ๒.๑.๑ ความหมายของมนษุย พระพุทธศาสนาถือวา สรรพสิ่งรวมทั้งมนุษยเองดวย เปนสิ่งที่เกิดมีขึ้นตามธรรมชาติ เกิดขึ้นและเปนไปตามกฎแหงเหตุปจจัยในธรรมชาติ ซ่ึงพระพุทธศาสนาเรียกวา กฎอิทัปปจจยตา หรือกฎแหงเหตุและผล มีพระพุทธวจนะแสดงถึงกฎดังกลาวนี้ไววา อิมสฺมึ สติ อิทํ โหติ เมื่อส่ิงนี้มี ส่ิงนี้จึงม ี อิมสฺสุปฺปาทา อิทํ อุปฺปชฺชติ เพราะสิ่งนี้เกิดขึ้น ส่ิงนี้จึงเกดิขึ้น อิมสฺมึ อสติ อิทํ น โหต ิ เมื่อส่ิงนี้ไมมี ส่ิงนี้จึงไมม ี อิมสฺส นิโรธา อิทํ นิรุชฺฌติ เพราะสิ่งนี้ดับ ส่ิงนี้จึงดับ๑

    “มนุษย” มีความตามธาตุเปน ๓ นัย ดังนี้ ๑) เปนพงศพนัธุหรือเหลากอหรือลูกหลานของมนุ มีวิเคราะหวา มนโุน อปจฺจํ มนสฺุโส

    มนุนั้นคือคนผูเปนบรรพบุรุษของมนุษยทั้งหลายตั้งแตปฐมกัป ปรากฏนามในทางศาสนาวามหาสมมตราชา แตศัพทวา “มน”ุ นี ้บางครั้งใชเปนชื่อของสัตวโลกก็มีบาง ดังบาลีวา รูปานิ มนุ ปสฺสติ สัตวโลกเห็นรูปทั้งหลาย

    ๑ม.อุ. (ไทย) ๑๔/๑๒๖/๑๖๔.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • ๑๓

    ๒) รูจักสิ่งเกื้อกูลแกตน มีวิเคราะหวา ยถาพลํ อตฺตโน หิตํ มนุเตติ มนุสฺโส ๓) โบราณวา “ใจสูง” มีวิเคราะหวา มนสฺส อุสฺสนฺนตฺตา วา มนุสฺโส๒ มนุษยคบคาสมาคมกันโดยธาตุ ซ่ึงกลาวไวดังนี้ “ภิกษุทั้งหลาย แมในปจจุบันนี้ สัตวทั้งหลาย

    คบคาสมาคมกันโดยธาตุ อยางเดียวกัน คือสัตวทั้งหลายผูมีอัธยาศัยเลว คบคาสมาคมกับสัตวทั้งหลายผูมีอัธยาศัยเลว สัตวทั้งหลายผูมีอัธยาศัยงาม คบคาสมาคมกับสัตวทั้งหลายผูมีอัธยาศัยงาม”๓ มนุษยมีความแตกตางกันที่เพศ ความปรากฏแหงเพศหญิงและเพศชาย วาเสฏฐะและภารทวาชะ เมื่อสัตวเหลานั้นบริโภคขาวสาลี ซ่ึงเกิดสุกเองในที่ที่ไมตองไถ มีขาวสาลีนั้นเปนภักษา มีขาวสาลีนั้นเปนอาหาร ไดดํารงอยูนานแสนนาน สัตวเหลานั้นจึงมีรางกายหยาบขึ้น ทั้งผิวพรรณก็ปรากฏแตกตางกันและอวัยวะเพศหญิงปรากฏแกผูเปนหญิง อวัยวะเพศชายปรากฏแกผูเปนชาย กลาวกันวา หญิงเพงดูชาย และชายก็เพงดูหญิงนานเกินไป เมื่อชนทั้ง ๒ เพศ ตางเพงดูกันและกันนานเกินไป ก็เกิดความกําหนัดขึ้น ความเรารอนก็ปรากฏขึ้นในกาย เพราะความเรารอนเปนปจจัย ชนเหลานั้นจึงไดเสพเมถุนธรรม๔ มนุษยตามความหมาย บาลี วา “มโน อุสฺสนฺนํ เอเตสนฺต”ิ หรือ “มนุสฺสา” หมายถึง สัตวทั้งหลายที่ช่ือวา มนุษย เพราะมีใจรุงเรือง และกลาแข็ง ในวจนัตถะ นี้ คําวามนุสสะ วาโดยมุขยนัย นัยโดยตรงไดแก คนที่อยูในชมพทูวีป ถาวาโดยสทิสูปจารนัย นัยโดยออมแลวก็ไดแกคนที่อยูในทวีปทั้งสาม ในที่นี้อธิบายวา จิตของคนที่อยูในชมพทูวีปและจิตของคนที่อยูในทวีปทั้งสามนัน้ไมเหมือนกนั คือคนที่อยูในชมพูทวีปเปนผูมจีิตใจกลาแข็ง เปนไปทั้งฝายขางดีและฝายไมด ี ฝายดีนั้นทําใหสําเร็จเปนพระพุทธเจา พระปจเจกพุทธเจา อัครสาวก มหาสาวก ปกติสาวก พระเจาจักรพรรดิ ฌานลาภี อภิญญาลาภีได ฝายที่ไมดีนัน้ อาทิเชน ฆาบิดามารดา ฆาพระอรหันต และทําโลหิตุปบาท คือทําใหพระโลหิตหอ และทําสังฆเภท ฉะนั้น คําวา มนุสสะ คือ คนนั้น จึงไดแกคนที่อยูในชมพูทวีปโดยตรง สวนคนที่อยูในทวีปอีกสามทวีปนั้นชื่อวา มนุสสะ นั้น เพราะมีรูปรางสัณฐานเหมอืนกันกับคนที่อยูในชมพูทวีปนั้นเอง เพราะฉะนั้น จึงไดช่ือวาเปนมนุสสะโดยออม๕

    ๒ สํ.นิ. (ไทย) ๑๖/๙๘/๑๘๖. ๓ อางแลว. ๔ ที.ปา. (ไทย) ๑๑/๑๒๖/๙๒. ๕ พระสัทธมัมะโชติกะ ธัมมาจริยะ, วิถีมุตตะสังคหะ ภูมิจตุกกะและปฏิสนธิจตุกกะ, (กรุงเทพมหานคร :

    โรงพิมพวิสุทธิ์, ๒๕๔๐), หนา ๖๗.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • ๑๔

    ความหมายของคน ตามพจนานุกรม บาลี – ไทย คําวา “คน” ป.นร. คน, บุคคล, มนุษย สัตวโลก นาย, ชาย, บุรุษ นรุตฺตโม พระพุทธเจาสูงกวาสัตวโลก (ต) มนุษย (ทั้งชายหญิง) ดังบาลีวา อาโมทิตา นรมรู – มนุษย และเทพ ท. บันเทิงใจแลว๖ สมเด็จสัมมาสัมพุทธเจากลาวถึง “สัตวทั้งหลาย” หมายถึง พรหม เทวดา มนุษย (คน) สัตวนรก เปรต อสุรกายและเดียรัจฉาน โดยสัตวเหลานี้ตางเวียนวายตายเกิดใน ภพทั้ง ๓๗ กําเนิด ๔๘ คติทั้ง ๕๙ วิญญาณฐิติ ๗๑๐ สัตตาวาส ๙๑๑ และภูมิ ๓๑๑๒

    “คน” นั้น พระองคไดแสดงถึงที่มาของสัตวทั้งหลายจะประสบในวัฎฎะสงสารคือสภาพที่เกิดดับจากภพเกาไปสูภพใหมทองเที่ยววนเวียนตามกุศลกรรม เปรียบเสมือนกับ ภูมิหรือการแบงชั้นที่สัตวเหมือน ๆ กันจะรวมอยูในกลุมเดียวกันโดยจําแนกเปน ๓ ระดับ “ภูมิเบื้องต่ํา” เรียกวา เหฎฐิมสังสาระ คืออบายภูมิ ๔ และ “ภูมิเบื้องกลาง” เรียกวามัชฌิมสังสาระหรือสุคติภูมิ ๗๑๓ บุคคลแตละคนที่มีคุณสมบัติเหมือนกัน (๓) …ในพระสงฆ (๔) มีอริยศีล (๕) มีอริยญาณ (๖) มีอริยวิมุตติ โดยยกแตละคนเปนชื่อของสูตรหนึ่ง ๆ ในพระสูตรที่ ๓ คือ ตปุสสสูตร แสดงไวเต็มรูป เพื่อใหเปนตัวอยางของพระสูตรที่เหลืออีก ๒๐ สูตร มีภัลลิกสูตร เปนตน ซ่ึงทานแสดงไวในรูปเปยยาล คือ ๑๙ สูตรแรกของกลุมที่แสดงไวโดยยอเพียงชื่อคน สูตรที่ ๒๐ แสดงไวเต็มรูปเหมือนตปุสสสูตร ในพระสูตรที่ ๓-๒๓ นี้ พระผูมีพระภาคทรงแสดงวา บุคคลผูมีคุณสมบัติ ๖ ประการดังกลาว เปนผูเชื่อมั่นในพระตถาคต บรรลุ๑๔ พระพรหมคณุาภรณ (ป.อ. ปยุตตฺโต) ใหความหมายของคนวา มนษุย หมายถึง “ผูมีใจสูง” ไดแก คนผูมีมนุษยธรรม เชน เมตตา กรุณา เปนตน, สัตวที่รูจักคดิเหตุผล, สัตวที่มีใจสูง, คน๑๕

    ๖ หลวงเทพดรุณานุศิษย (ทวี ธรมชัช), ธาตุปฺปทีปกา หรือ พจนานุกรม บาลี – ไทย แพนกธาตุ

    ประกอบดวยหลักไวยากรณชั้นสูง, (มหามกุฎราชวิทยาลัย, ๒๕๒๘), หนา ๒๐. ๗ ที.ปา. (ไทย) ๑๑/๒๑/๒๖๕. ๘ ม.มู. (ไทย) ๑๒/๑๕๒/๑๕๑. ๙ ม.มู. (ไทย) ๑๒/๑๕๒/๑๕๓. ๑๐ ที.ม. (ไทย) ๑๐/๑๒๗/๗๒. ๑๑ องฺ.นวก. (ไทย) ๒๓/๒๔/๔๘๑. ๑๒ มโนธรรม, คนคืออะไร ใครคือคน, (เอกสารเผยแพรวิสาขบูชา : ม.ป.ป., ๒๕๕๑), หนา ๘. ๑๓ เรื่องเดียวกัน, หนา ๑๐. ๑๔ องฺ.ปฺจก. (ไทย) ๒๒/๑๑๙/๖๔๑. ๑๕ พระพรหมคุณาภรณ (ป.อ.ปยุตฺโต), พจนานุกรมพุทธศาสน ฉบับประมวลศัพท, พิมพครั้งที่ ๑๑,

    (กรุงเทพมหานคร : บริษัท เอส. อาร. พริ้นต้ิง แมส โปรดักส จํากัด, ๒๕๕๑), หนา ๒๙๗.

    หอสมุดกลาง มหาวทิยาลยัมหาจุฬาลงกรณราชวทิยาลยั

  • ๑๕

    มนุษยผูเปนสัตวประเสริฐ (สมาชิกในสังกัดมนุษยชาติ) มนุษยเปนสัตวพิเศษ ซ่ึงแตกตาง จากสัตวทั้งหลายอ่ืน ส่ิงที่ทําใหมนุษยเปนสัตวพิเศษ ไดแก สิกขา หรือการศึกษา คือการเรียนรูฝกฝนพัฒนามนุษยที่ฝก ศึกษา หรือพัฒนาแลว ช่ือวาเปน "สัตวประเสริฐ" เปนผูรูจักดําเนินชีวิตที่ดีงามดวยตนเอง และชวยใหสังคมดํารงอยูในสันติสุขโดยสวัสดี๑๖ ผูวิจัยเห็นวา ในความหมายของมนุษย ตามหลักทางพระพุทธศาสนา หมายถึง สัตวทั้งหลายที่ช่ือวา มนุษย ที่เกิดจากตามกฎแหงเหตุปจจยัในธรรมชาติ อ�