يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )ip/rs( یکيزيفوئژ...

13
235 چکيده گابرو تاا ترکيب اسيدی ب مافيک تا هاي نفوذيده تودهر اين محدوار دارد. د بيرجند قروب شهرستانلومتري جن کي140 بي و در جنوسانن خراستاد در ا هيريه معدني طود محدلمنيتی و اي)اکسيدی( ا در دو رده مگنتيتی نفوذي هسی، اينفتاری مغناطي پذيريه مقدارند. بر پاار داده ا تأثير قرحت را ت و آنها ترشيری نفوذ کرده رسوبی-لی آتشفشانی در توا گرانيتسكارني ا)3 کربناتي؛)2 سيت؛ سري- تورمالين- کوارتز)1 :رتند ازند عباي شده ا شناساي هاي حفاري و گمانه که در سطح زميني هاي دگرسانيهمتريندی شده اند. م تقسيم بن)ايیاحي( اط با تودهرن در ارتبسكا، برشي و ا اي، توده اي رگچه-، رگهني، پراکنده به صورت جانشي)W, Sn, Bi, As, Sb, Pb, Zn, Ag(مراه و عناصر ه سازي ط. کاني پروپيليتيک)4 شدن وهای آنرد و مقايسه ويژگی هييي کانسار طنه زاياسي، دگرساني و کا شن. مطالعات زمينكيل شده است به آن تشلف نسبت فواصل مختي و بااي احيتيانوديوري گر-تي گراني نفوذيها سامانه که در اينز آنجا است. ا)RIRGS( ياي احي هاي نفوذيط با تودهي مرتبز نوع ذخاير طر ا کانساد که اينشان می ده، ن در سطح جهان شدهي شناخته ذخاير ط هايژگي با ويكي به روشزيشافات ژئوفي گيرد، اکتسي مجاور، شكل ميگهاي هورنفله ساز و سني کاناي احيدييتوي گرانيستوک هاي است و در سقف اه با سولفيد همران ذخيره طشتري بي هاي. تلفيق دادهم شده استنجازي، ا کاني ساهان بخشهاي پنير با هدف شناساي نواحی همجواي واي احيدييتوي گرانيی توده نفوذي روكي بر ويژه الكتريي و مقاومتلقايزاسيون اري په دارد. دربرگيرندذي و سنگهاي درری توده نفو در حاشيه خاوزي گسترده ايلت بر کاني سا سازي منطقه، داسي، دگرسانی و کاني شنعات زمين اط با)IP –RS( كيزي ژئوفيزاسيونريري داراي پ بي هنجا)1 :سازي کردسته جدا را در دو د آنها که به طور کلي مي توانخص شدهي ولت بر ولت مش ميل30 بيش ازري بارپذي بي هنجار باج ناحيهرتباط پن اين اري داراي بي هنجا)2 ی است وسيتگرسانی شديد سريه با د اي همرا توده، رگچه اي وت پراکندهاي فلزي به صوران سولفوره فراوشي از حضور کم که نا و مقاومت ويژهي بالقاي ا کربناتی می باشد.-يليسیت زياد دگرسانی ست پراکنده و شدای فلزی به صورجود سولفوره مشخصکننده و کهوسط تا باكي مت ويژه الكتري و مقاومتي بالقايزاسيون اري پكيزيشافات ژئوفيي، اکتاي احي هاي نفوذيط با تودهي مرتب، ذخاير ط هيرد، ط ها: كليدواژهE-mail: [email protected] عسكري عليويسنده مسئول:ن* ر مبناي هيرد بيه معدني طود محد)IP/RS( زيکی ژئوفي هاي تفسير دادهينه زاياسي، دگرساني و كاشن مطالعات زمين4 ده شفارودی و آزاده ملکزا3 د مظاهری ، سيد احم2 يم پورمدحسن كر ، مح*1 عسکري علي مشهد، مشهد، ایراننشگاه فردوسیه علوم، داانشکدشناسی، د دکترا، گروه زمین دانشجوی1 مشهد، مشهد، ایراننشگاه فردوسیه علوم، داانشکدشناسی، دستاد، گروه زمین ا2 مشهد، مشهد، ایراننشگاه فردوسیه علوم، داانشکدشناسی، د، گروه زمیننشیار دا3 مشهد، مشهد، ایراننشگاه فردوسیه علوم، داانشکدشناسی، د، گروه زمینستادیار ا4 1391/08/29 :يخ پذيرش تار1391/03/27 اريخ دريافت: ت)گ و کانیسن( 246 تا235 ، صفحه94 ، شمارهال بیست و چهارم، س93 زمستان پيشگفتار-1 لومتري کي25 بيرجند ولومتري جنوب کي140 د در فاصله هيريه معدني طود محدياي طول جغرافي59˚ 15΄ تا59˚ 10΄ ميان گسترهاين مس قلعهزري، درال خاور معد شموده. اين محد)1 شكل( ه است گرفتاري قراي عرض جغرافي32˚ 00΄ تا31˚ 55΄ وهایرسیهاي و بر ناحييايطالعات ژئوشيمي بر پايه م1380 ين بار در سال براي اولنجامت معدنی کشور اکتشافاسي و اشنا زمينصادی که توسط سازمانسی اقتشنا زمينودهايي، از محدجوي مرحله پي. دري شد شناسايهنجاری طوان بی گرفت به عنيه و ته1/20000 با مقياس معدني- شناسيقشه زمين کيلومتر مربع، ن100 به وسعت. در طي)2شكل( معرفي شد4 تا1 ي شمارهارگت طر با نام تداوده ط چهار محد3 ارگتلي ت تفصيکتشاف و ا)1388 ،عسكري( 1 ارگتومي تکتشاف عمت ا عمليايه ته1:1000 به مقياسشناسي زمين- توپوگرافيهاي، نقشه)1390 ، و فيضعسكري( نمونه3421 کتشافي ونه اتر گما م4988 ،کتشافير مكعب ترانشه ا مت2452 و با حفر شدهآوردوده برو محد در اين د ده تن ط نزديک بهرهاي، ذخييايه شيمي تجزيكي ويژه الكتريي و مقاومتلقايزاسيون اريكي به روش پزيشافات ژئوفي. اکت استزيکه ژئوفيسط گرو تو1 ی شمارهارگت طب خاور تيی از جنو روی بخشها بر. در اجرا شد1389 -1390ني کشور در سالشافات معدسي و اکتشنا زمين سازمانانی کانسارشناختی و دگرسكي، سنگ ژنتيز مدلهايرهگرفتن اش با به اين پژوه با تلفيق و در نهايتكي پرداختهزي ژئوفيهنجاريهاير بيه تعبير و تفسي هيرد، بي طكي،زي ژئوفيهاي دادهي منطقه با ژئوشيمسازي واسي، دگرسانی، کانيشنعات زمين اط شده است.سار، پيشنهاد ژرفايی کان بخشهايي و شناسايي حفاري برا محلهاي مناسبومی شناسي عم زمين-2 ت و دروک لو خاور بلرکزي، شماله ايران مد قار خروده مطالعاتی در خاور محد ژوراسيک، سنگهايست. شيل و ماسه گرفته اار ايران قرنه فليش خاور مجاورت په توف، و مارن آهک، شيل، ماسه سنگ، کنگلومرا، شامل کرتاسه رسوباتي به تواليک دگرشيبند که توسط ي هستنه شناسي منطقه چيحدهاي کهنترين واعده ايي قا کنگلومراري با ترشيت رسد. تشكي ميري ترشيياگماي م- رسوبي شامل آندزيت ، آندزيت رسوبي ائوسن- آتشفشانيحدهايسن شروع و وا پالئو ماسه سنگيلتستون، س شيل،وفيت، ت توف،يت،ت ،زالت با داسيت،زالت، باتي،ديوريذي گابرو هاي نفو. تودهه است گرفتاروي آن قر ر کنگلومرا بر وتي پست و گرانيانوديوريتي، گرنزونيي، کوارتز موزديوريتي، کوارتديوريتنزو موهاندار داد تأثير قرحتده و آن را تشده نفوذ کر يادجموعه سنگي از ائوسن؟ در م بهسي مغناطيفتاريزان پذيره مين بر پاي را مي توا هاي نفوذي. اين توده)2شكل( نفوذيهاي سری-I :)1385 ،رانر و همكاکريمپو( ي کرد تقسيم بند دو دسته کلي نفوذيهاي-II ) 70*10 -5 SI طيسی بيشتر ازفتاری مغناپذير( اکسيدی ياتي مگنتي.)55*10 -5 SI طيسی کمتر ازفتاری مغناپذير( ايی احيتی يالمني سری ايوده مطالعاتيشناسي محد زمين3 شد را پوش هير1 ي شمارهارگت طب خاور ت مورد مطالعه، بخش جنووده محد، سنگشناسی)3شكل( شده از آنيه ته1/1000 شناسيقشه زمين که با توجه به ن داده کنگلومرايف ويک تووف، ليت هاي تيه شده با ميانسي سيليلهاي چيره، شامل شي

Upload: others

Post on 19-Nov-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

235

چکيده محدوده معدني طلاي هيرد در استان خراسان جنوبي و در 140 کيلومتري جنوب شهرستان بيرجند قرار دارد. در اين محدوده توده هاي نفوذي مافيک تا اسيدی با ترکيب گابرو تا گرانيت در توالی آتشفشانی- رسوبی ترشيری نفوذ کرده و آنها را تحت تأثير قرار داده اند. بر پايه مقدار پذيرفتاری مغناطيسی، اين نفوذي ها در دو رده مگنتيتی )اکسيدی( و ايلمنيتی )احيايی( تقسيم بندی شده اند. مهم ترين دگرساني هايي که در سطح زمين و گمانه هاي حفاري شناسايي شده اند عبارتند از: 1( کوارتز- تورمالين- سريسيت؛ 2( کربناتي؛ 3( اسكارني شدن و 4( پروپيليتيک. کاني سازي طلا و عناصر همراه)W, Sn, Bi, As, Sb, Pb, Zn, Ag( به صورت جانشيني، پراکنده، رگه- رگچه اي، توده اي، برشي و اسكارن در ارتباط با توده نفوذي گرانيتي- گرانوديوريتي احيايي و با فواصل مختلف نسبت به آن تشكيل شده است. مطالعات زمين شناسي، دگرساني و کانه زايي کانسار طلاي هيرد و مقايسه ويژگی های آن با ويژگي هاي ذخاير طلاي شناخته شده در سطح جهان، نشان می دهد که اين کانسار از نوع ذخاير طلاي مرتبط با توده هاي نفوذي احيايي )RIRGS( است. از آنجا که در اين سامانه ها بيشترين ذخيره طلا همراه با سولفيد است و در سقف استوک هاي گرانيتوييدي احيايي کانه ساز و سنگ هاي هورنفلسي مجاور، شكل مي گيرد، اکتشافات ژئوفيزيكي به روش پلاريزاسيون القايي و مقاومت ويژه الكتريكي بر روی توده نفوذي گرانيتوييدي احيايي و نواحی همجوار با هدف شناسايي بخش هاي پنهان کاني سازي، انجام شده است. تلفيق داده هاي ژئوفيزيكي )IP –RS( با اطلاعات زمين شناسي، دگرسانی و کاني سازي منطقه، دلالت بر کاني سازي گسترده اي در حاشيه خاوری توده نفوذي و سنگ هاي دربرگيرنده دارد. در اين ارتباط پنج ناحيه بي هنجار با بارپذيري بيش از 30 ميلي ولت بر ولت مشخص شده که به طور کلي مي توان آنها را در دو دسته جداسازي کرد: 1( بي هنجاري داراي پلاريزاسيون القايي بالا و مقاومت ويژه کم که ناشي از حضور فراوان سولفورهاي فلزي به صورت پراکنده، رگچه اي و توده اي همراه با دگرسانی شديد سريسيتی است و 2( بي هنجاري داراي پلاريزاسيون القايي بالا و مقاومت وي ژه الكتريكي متوسط تا بالا که مشخص کننده وجود سولفورهای فلزی به صورت پراکنده و شدت زياد دگرسانی سيليسی- کربناتی می باشد.

كليدواژه ها: هيرد، طلا، ذخاير طلاي مرتبط با توده هاي نفوذي احيايي، اکتشافات ژئوفيزيكيE-mail: [email protected] نويسنده مسئول: علي عسكري*

تفسير داده هاي ژئوفيزيکی )IP/RS( محدوده معدني طلاي هيرد بر مبناي مطالعات زمين شناسي، دگرساني و كانه زايي

علي عسکري 1* ، محمدحسن كريم پور2 ، سيد احمد مظاهری 3 و آزاده ملک زاده شفارودی4 1 دانشجوی دکترا، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران3 دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 استادیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

تاريخ دريافت: 1391/03/27 تاريخ پذيرش: 1391/08/29

زمستان 93، سال بیست و چهارم، شماره 94، صفحه 235 تا 246 )سنگ و کانی(

1- پيش گفتارمحدوده معدني طلاي هيرد در فاصله 140 کيلومتري جنوب بيرجند و 25 کيلومتري 59 طول جغرافيايي ̊15 59 تا́ ̊10 شمال خاور معدن مس قلعه زري، در گستره اي ميان́ اين محدوده ˚32 عرض جغرافيايي قرار گرفته است )شكل 1(. 00΄ تا 31˚ 55΄ و بررسی های و ناحيه اي ژئوشيميايي مطالعات پايه بر 1380 سال در بار اولين براي زمين شناسی اقتصادی که توسط سازمان زمين شناسي و اکتشافات معدنی کشور انجام محدوده اي از پي جويي، مرحله در شد. شناسايي طلا بی هنجاری عنوان به گرفت با مقياس 1/20000 تهيه و به وسعت 100 کيلومتر مربع، نقشه زمين شناسي - معدني چهار محدوده طلادار با نام تارگت طلاي شماره 1 تا 4 معرفي شد )شكل2(. در طي عمليات اکتشاف عمومي تارگت 1 )عسكري، 1388( و اکتشاف تفصيلي تارگت 3 )عسكري و فيض، 1390(، نقشه هاي توپوگرافي- زمين شناسي به مقياس 1:1000 تهيه با حفر2452 متر مكعب ترانشه اکتشافي، 4988 متر گمانه اکتشافي و 3421 نمونه و شده برآورد محدوده دو اين در طلا تن ده به نزديک ذخيره اي شيميايي، تجزيه الكتريكي مقاومت ويژه القايي و به روش پلاريزاسيون اکتشافات ژئوفيزيكي است. بر روی بخش هايی از جنوب خاور تارگت طلای شماره 1 توسط گروه ژئوفيزيک در اجرا شد. در سال1390- 1389 معدني کشور اکتشافات و زمين شناسي سازمان کانسار دگرسانی و سنگ شناختی ژنتيكي، مدل هاي از بهره گرفتن با پژوهش اين طلاي هيرد، به تعبير و تفسير بي هنجاري هاي ژئوفيزيكي پرداخته و در نهايت با تلفيق اطلاعات زمين شناسي، دگرسانی، کاني سازي و ژئوشيمي منطقه با داده هاي ژئوفيزيكي، محل هاي مناسب براي حفاري و شناسايي بخش هاي ژرفايی کانسار، پيشنهاد شده است.

2- زمين شناسي عمومی محدوده مطالعاتی در خاور خرد قاره ايران مرکزي، شمال خاور بلوک لوت و در مجاورت پهنه فليش خاور ايران قرار گرفته است. شيل و ماسه سنگ هاي ژوراسيک، توف، و مارن آهک، شيل، ماسه سنگ، کنگلومرا، شامل کرتاسه رسوبات توالي به دگرشيبي يک توسط که هستند منطقه چينه شناسي واحدهاي کهن ترين قاعده اي کنگلومراي با ترشيري تشكيلات مي رسد. ترشيري ماگمايي - رسوبي آندزيت آندزيت ، شامل ائوسن رسوبي آتشفشاني- واحدهاي و شروع پالئوسن ماسه سنگ سيلتستون، شيل، توفيت، توف، لاتيت، بازالت، داسيت، بازالت، گابروديوريتي، نفوذي توده هاي است. گرفته قرار آن روي بر کنگلومرا و پس گرانيتي و گرانوديوريت مونزونيتي، کوارتز کوارتزديوريتي، مونزوديوريتي، قرار داده اند تأثير را تحت نفوذ کرده و آن يادشده ائوسن؟ در مجموعه سنگي از به مغناطيسي پذيرفتاري ميزان پايه بر مي توان را نفوذي توده هاي اين )شكل2(. دو دسته کلي تقسيم بندي کرد )کريم پور و همكاران، I :)1385- نفوذي هاي سری II ) 70*10 -5 SI- نفوذي هاي مگنتيتي يا اکسيدی )پذيرفتاری مغناطيسی بيشتر از

.)55*10 -5 SI سری ايلمنيتی يا احيايی )پذيرفتاری مغناطيسی کمتر از

3 – زمين شناسي محدوده مطالعاتيرا پوشش تارگت طلاي شماره 1 هيرد محدوده مورد مطالعه، بخش جنوب خاور داده که با توجه به نقشه زمين شناسي 1/1000 تهيه شده از آن )شكل3(، سنگ شناسی چيره، شامل شيل هاي سيليسي شده با ميان لايه هاي توف، ليتيک توف و کنگلومراي

Page 2: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

تفسیر داده هاي ژئوفیزيکی )IP/RS( محدوده معدني طلاي هیرد بر مبناي مطالعات ...

236

آهكي است )ESS( که مرز زيرين آن بيشتر توسط آبرفت پوشيده شده است و واحد کنگلومراي ائوسن )Ec( به طور دگرشيب بر روي آن قرار دارد. واحد کنگلومرايي با گسترش زياد در بخش شمالي محدوده اکتشافي قرار گرفته و بلندترين ارتفاعات منطقه را به خود اختصاص داده است و همراه آن ميان لايه هايي از ماسه سنگ، توف، اکتشافي محدوده خاور شمال در مي شود. ديده آگلومرا و داسيت ليتيک توف، دارای تقريباً مجموعه اين کلي امتداد دارند. رخنمون شده دگرسان آندزيت هاي روند خاوری- باختری با شيب متغير است که اين تغيير شيب به دليل تأثير گسل هاي راندگی، عادی، وارون و چين خوردگي است. مجموعه سنگي يادشده توسط دو توده نفوذي، گابرونوريت تا گابروديوريت در بخش شمالي و گرانيت تا گرانوديوريت در بخش جنوبي مورد نفوذ قرار گرفته اند )عسكري، 1388(. بررسي هاي صحرايي نقشه مطالعه توده، دو اين از شده گرفته نمونه هاي روي بر آزمايشگاهي و سنگ شناختی داده هاي زمين شناسي، نقشه با آن مقايسه و هوايي مغناطيس سنجي توده که مي دهد نشان ژرفايی و نمونه هاي سطحي مغناطيسي پذيرفتاري مقادير و يا اکسيدي نفوذي هاي رده در منطقه شمال گابروديوريت گابرونوريت- نفوذي مگنتيتي است و توده گرانيت- گرانوديوريت جنوب نقشه در رده نفوذي هاي احيايي

يا ايلمنيتي قرار دارد )کريم پور و همكاران، 1385(.

4- روش مطالعه در پژوهش حاضر به منظور شناسايي بخش هاي پنهان کانه زايي، بررسي هاي زير در

گستره محدوده مطالعاتي انجام شده است:1- بررسي حفريات سطحی در ناحيه معدنی هيرد از ديد زمين شناسي، دگرساني،

کاني سازي و ژئوشيمی. 2- بررسي و مطالعه مغزه هاي حفاري در 3 گمانه شناسايي به متراژ کلي 410 متر 3- مطالعه 70 مقطع نازک، 30 مقطع نازک- صيقلي و 10 مقطع صيقلي از نمونه هاي

سطحي و مغزه هاي حفاري.4- بررسي تجزيه 385 نمونه برداشت شده از حفريات سطحي و ژرفايی.

5- تهيه نقشه زمين شناسي- معدني با مقياس 1:1000 از منطقه. زمين شناسي، تفصيلي بررسي هاي از استفاده با ژئوفيزيكي داده هاي تفسير - 6با مرتبط طلاي کانسارهاي ژنتيكي مدل از بهره گيري و کاني سازي و دگرساني

توده هاي گرانيتوييدي احيايي.

5- دگرسانيتعبير در آنها نقش و کانه زايي با همراه دگرساني هاي شناخت اهميت به توجه با داده شرح اختصار به مطالعاتي محدوده دگرساني هاي ژئوفيزيكي، نتايج تفسير و

می شود.بالايی بخش در بيشتر دگرساني اين سريسيت: – تورمالين – كوارتز دگرساني توده نفوذي احيايي و سنگ های دربرگيرنده آن ديده می شود و با کاني هاي کوارتز، تورمالين، سرسيت، کلسيت و سولفيد شناسايي می شود و مهم ترين دگرساني همراه کوارتز- دگرساني مي رود. به شمار پژوهش مورد محدوده در طلا کاني سازي با پراکنده و صفحه اي داربستي، رگچه هاي و رگه به صورت سرسيت تورمالين- مارکاسيت، پيريت، پيروتيت، آرسنوپيريت، کلريت، کلسيت، کاني هاي با همراه کالكوپيريت، اسفالريت و گالن تشكيل شده است. ميزان فراواني کاني ها در رگچه ها و متن سنگ متفاوت و گوناگون است به گونه ای که شايد بتوان بر پايه فراواني يک کاني، دگرساني هاي جداگانه اي همچون تورماليني، سيليسي، سريسيتي و کربناتي را قائل شد. ولی با توجه به تكامل اين مجموعه در فازهاي متعدد کانه زايي، همپوشاني و تأثير دگرساني ها بر يكديگر، نمي توان تفكيک و پهنه بندي دقيقي از آنها ارائه داد.

دگرسانی تورمالينی بخش هايي از توده نفوذي گرانيتوييدي احيايي و تشكيلات متمايز گرانيت ها از رنگ تيره کاملًا ظاهري با و داده قرار تأثير تحت را مجاور مي شود. گاهي شدت تورماليني شدن به حدي است که در برخي بخش ها از توده نفوذي و سنگ اوليه اثري بر جاي نمانده و سنگ تماماً به تورمالين و کوارتز تبديل شده است. در نمونه دستي تورمالين ها کاملًا سياه و در مقطع نازک به رنگ هاي سبز، آبي و قهوه اي ديده مي شوند. تورمالين پراکنده به صورت پهنه دار ديده مي شود که نشان دهنده تغيير ترکيب آن است و در برش هاي طولي به شكل شعاعي و خورشيدي خودنمايي مي کند. هجوم سيالات غني از کربنات و غني از بور به سنگ اوليه موجب

تشكيل تورمالين شده است. دگرساني سيليسي در قالب رگه- رگچه هاي سيليسي و همچنين در سنگ هايي به پهنه ها گاه اين قرار گرفته اند، ديده مي شود. در پهنه هاي گسلي تأثير که تحت دليل همزمانی تشكيل گسل ها با فعاليت هاي گرمابی، برش هاي گسلي ـ گرمابی ديده اکسيدها کلسيت، بي شكل، بلور ريز کوارتزهاي از ترکيبي برش ها اين می شوند. و هيدروکسيدهاي آهن است. دگرساني سيليسی مهم ترين دگرساني گرمابی همراه طلا است و دامنه تغييرات وسيعي دارد به گونه ای که با دگرساني تورماليني با درجه نيز دگرساني سريسيتي و کربناتي که در درجه حرارت کمتري بالا و حرارت هاي

تشكيل مي شوند، ديده می شود. سريسيتي شدن يكي از مهم ترين دگرساني هاي همراه با سولفيدهاي طلادار است. مي شود. ديده آرژيليک دگرساني با همراه سريسيتي دگرساني نمونه ها برخي در اين دگرساني عمدتاً به صورت پراکنده در متن توده نفوذي حضور دارد و کمتر به شكل رگه ـ رگچه اي ديده مي شود. سريسيتي شدن پس از تورماليني شدن رخ داده )اشراقي و همكاران، 1387( به گونه اي که در برخي بخش ها سريسيت، تورمالين را در برگرفته و در بخش هايي که شدت سريستي شدن بيشتر است، تورمالين به ندرت مهم ترين پلاژيوکلازها که مي دهد نشان ميكروسكوپي مطالعات مي شود. ديده کاني هايي هستند که تحت تأثير اين دگرساني قرار گرفته اند. اين دگرساني همراهي

قابل توجهي با کاني هاي سولفيدي دارد. دگرساني كربناتي: اين دگرساني عمدتاً همزمان با سيليسي شدن و سريسيتي شدن ديده مي شود. کلسيت هاي بسيار ريزدانه به صورت پراکنده در متن سنگ همراه با کوارتز ميكروکريستالين و هيدروکسيدهاي آهن و يا در قالب رگچه هاي کلسيتي در متن سنگ خودنمايي مي کنند. پلاژيوکلاز و کاني هاي مافيک مهم ترين کاني هايي

هستند که طي اين دگرساني به کلسيت تبديل شده اند. در دگرساني کوارتز- تورمالين- سريسيت، رگچه هاي متعدد همديگر را قطع کرده اند و مي توان سن نسبي را براي آنها در نظر گرفت. اين امر نشان مي دهد که کاني سازي در چند مرحله صورت گرفته است و نسل هاي مختلفي از کاني ها به ويژه کوارتز به وجود آمده است. با توجه به همبستگي مستقيم عيار طلا با تراکم رگچه ها، پهنه هاي شناسايي براي حفاري گمانه هاي يا و سطح در آنها حضور از مي توان

عياردار استفاده کرد.شدن اسكارنی مطالعاتی، محدوده باختر شمال بخش های در شدن: اسکارني قلوه هاي گاه و سيمان داشتن علت به کنگلومرا واحدهاي دارد. زيادی گسترش شده اند. تبديل اسكارن به منطقه احيايي گرانيتوييدي توده تأثير تحت آهكي، منطقه اسكارنوييدي بخش هاي در شده ديده کاني هاي مهم ترين کلي به طور کلسيت، ديوپسيد، اپيدوت، گارنت، ولاستونيت، کلينوزوئيزيت، زوئزيت، شامل: منشوري بلورهاي شكل به ولاستونيت دستي، نمونه در است. کلريت و کوارتز به ميكروسكوپي مطالعات در و قهوه اي سبز تا سبز رنگ به گارنت ها و بلند حضور مي شوند. ديده )آندراديت( انيزوتروپ و )گراسولار( ايزوتروپ صورت همبري دگرگوني نوعي نشانه پيروکسن و گارنت مانند آب بدون کاني هاي ايزوکميكال است که همزمان با نفوذ توده و تحت حرارت حاصل از آن در دماي

Page 3: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

علي عسكري و همكاران

237

گرمابی و ماگمايي سيال های شدن اضافه بدون و سانتي گراد درجه 650 حدود کرد استفاده می توان آن براي پيشرونده اسكارن اصطلاح از و است شده تشكيل )Mair et al., 2006(. در درجه حرارت پايين تر و در دماي حدود 420 درجه سانتي گراد

اين مرحله، )قهقرايی( شكل گرفته و در پسرونده اسكارن ،)Marsh et al., 2003(

به وجود بيوتيت و سولفيدهاي طلادار اکتينوليت، زئوسيت - مانند کاني هاي آبدار آمده اند. اسكارن پسرونده در محدوده مطالعاتي با ستبرای کمتر از يک متر در بخشي

از همبری توده نفوذي و کنگلومراي آهكي قابل مشاهده است. به را مطالعاتي از محدوده اين دگرساني بخش گسترده ای پروپيليتيک: دگرساني خود اختصاص داده است و همزمان با نفوذ توده گرانيتوييدی احيايی با شدت هاي مختلف در واحدهاي آتشفشاني- رسوبي ميزبان و به مقدار کمتر در بخش هايي از با حضور کاني هاي کلريت، نفوذي تشكيل شده است. دگرساني پروپيليتيک توده کربنات، آلبيت، اپيدوت، پيريت و گاه پيروتيت قابل تشخيص است. کلريت کاني ثانويه اصلي اين پهنه است که در همه جا با فراواني مختلف ديده مي شود و بيشتر از دگرسان شدن کاني هاي آهن و منيزيم دار مثل پيروکسن، هورنبلاند و بيوتيت به وجود و کلينوزوئزيت اپيدوت، به ملاحظه اي قابل طور به نيز پلاژيوکلازها است. آمده مجموعه اي از کاني هاي رسي مانند سريسيت و کائولينيت تبديل شده اند. از آنجا که دگرساني پروپيليتيک گسترش و وسعت زيادي داشته ولي با پهنه هاي طلادار همراه

نيست، معمولًا در اکتشاف پهنه هاي طلادار اهميت چنداني ندارد.

6- كاني سازيرگه- رگچه اي پراکنده، جانشيني، به صورت بررسی مورد در محدوده کانه زايي )صفحه اي و داربستي(، توده اي، برشي و اسكارن در ارتباط با توده نفوذي گرانيتي- گرانوديوريتي احيايي محدوده اکتشافی و با فواصل مختلف نسبت به آن تشكيل شده است. کاني سازي طلا، قلع و تعدادی از عناصر همراه در درون توده نفوذي اسيدي تا حدواسط احيايي، سنگ هاي مجاور آن و در فواصل دورتر از توده در امتداد پهنه هاي گسلی شكل گرفته است. افزون بر بافت و ساخت متنوع، سنگ ميزبان متفاوت، عيار و نوع کاني ها نيز به تناسب فاصله از توده نفوذي احيايي فرق مي کنند. وجود توده گرانيتوييدي احيايي، ناهنجاري هاي عناصر Au, Sn, As, Sb, Ag, Zn, Pb, W, Bi در اکتشافات ژئوشيميايي منطقه، مجموعه کاني سازي سولفيدي )پيروتيت، آرسنوپيريت، پيريت، مارکاسيت، اسفالريت، گالن، استيبنيت، استانيت، کالكوپيريت( درون توده تورماليني، سيليسي، بافت، دگرساني و ميزبان، ساخت احيايی و سنگ هاي نفوذي ناحيه در پايين آن CO 2 و شوري از بودن سيال گرمابي سريسيتي، کربناتي، غني معدني طلاي هيرد و مقايسه ويژگی های آن با ويژگي هاي ذخاير طلاي شناخته شده در سطح جهان، کانسار طلاي هيرد را در گروه سامانه هاي طلاي مرتبط با توده هاي

نفوذي احيايي )RIRGS( قرار داده است )کريم پور و همكاران، 1385(. بر پايه مدل ژنتيكي طرح شده براي اين سامانه ها، کانه زايي های متعددی از حاشيه توده نفوذي به سوی بيرون مي تواند تشكيل شود که شعاع تشكيل آنها تا 30 کيلومتری توده نفوذی کانه ساز نيز ممكن است، برسد )شكل 4(. در اين سامانه ها دست کم هفت اسكارن توده ای، جانشينی، پراکنده، صورت به که می شود ديده کاني سازي نوع )همبري و دورمرکز(، رگه- رگچه ای و برشی در فواصل مختلف نسبت به توده نفوذی احيايی تشكيل می شوند )Hart et al., 2000a; Hart, 2007(. سرد شدن سيال ماگمايي، آميزش آن با ديگر سيالات، واکنش با سنگ هاي درونگير و متغيرهاي ساختماني از عواملی هستند که پاراژنز، کانی شناسی و پهنه بندی مرتبـط بــا کانی سازی را کنترل می کند

)Hart et al., 2000b; Hart & Goldfarb, 2005(. بنابراين اجتماع متنوعی از فلزات بر

پايه زمان و مكان، فاصله از منشأ سيال کانه ساز و نوع سنگ ميزبان شكل می گيرد. پهنه بندی ،Marsh et al. )2003( و Hart et al. )2004(, Hart )2005( نظر برپايه ژئوشيميايی و کانی سازی در اطراف ذخاير طلای مرتبط با توده های نفوذی احيايی،

با توجه به درجه حرارت و فاصله از منشأ سيال در شكل 5 نشان داده شده است. با اولين مرحله تشكيل کانه، در درجه حرارت هاي 650- 475 درجه به شكل، توجه ديوپسيدي پلاژيوکلاز پيروکسن- اسكارن هاي مرحله اين در است. سانتي گراد بدون آب تشكيل مي شوند که معمولًا بدون کانی سازی طلا است ولی به طور محلي پايين تر، حرارت درجه در .)Brown et al., 2002( باشند شئليت داراي می توانند اسكارن هاي آبدار غالباً اکتينوليت دار يا زئوسيت - بيوتيت و اجتماعي از کاني هاي سولفيدي به وجود می آيند. کاني هاي سولفيدي درجه حرارت بالا، غالباً پيروتيت و هستند که پيريت و آرسنوپيريت پايين، و سولفيدهاي درجه حرارت کالكوپيريت .)McCoy et al., 2002( همراه هستند Bi, Te, Sb, Pb, Au با کمپلكس های دارايرگچه هاي کوارتز همراه با شئليت، فلدسپار پتاسيم و ميكا اولين رگچه هاي تشكيل شده با سنگ ميزبان نفوذي بوده که ممكن است تنها داراي سولفيدهاي پراکنده و بدون طلا باشد. با کاهش درجه حرارت )350-250 درجه سانتي گراد(، رگچه هاي کوارتز صفحه ای تشكيل مي شود که ممكن است درصد کمي پيريت يا آرسنوپيريت طلا کاني سازي براي مجموعه اين که باشد داشته Au-Bi-Te ترکيبات با همراه از غني معمولاً نفوذي توده اطراف در رگچه ها - رگه هستند. خوبي راهنماي در .)Mair et al., 2006( هستند استيبنيت داراي بيشتر، فاصله در و آرسنوپيريت تشكيل Pb-Zn-Ag همراه کوارتز رگه هاي گرمابی، سيال تكامل نهايي مراحل می شوند که معمولاً اين اتفاق در محلي دورتر از محدوده هاله هورنفلسی شده، ديده می شود. اين رگه هاي کوارتز- کربناتي داراي اسفالريت و گالن غني از نقره هستند و گاه به فاصله 30 کيلومتري توده نفوذی تشكيل شده اند. عيار و تناژ ذخاير طلای مرتبط با توده های نفوذی احيايی دامنه وسيعی دارند و از 300 – 1 تن طلا با عيارهای يا نفوذی بر تن در آنها ديده می شود. کانی سازی درون سنگ های 10- 0/7 گرم در که رگه ای و اسكارن ذخاير و بالا تناژ و کم عيار دارای همجوار سنگ های فاصله دورتر از توده تشكيل می شوند معمولًا دارای عيار بالا و تناژ کم هستند. ذخاير طلای Dublin Gulch در کانادا و Fort Knox در آلاسكا که در حال حاضر استخراج Fort Knox در می شوند، دارای عيار ميانگين 0/9 گرم بر تن طلا هسستند. ذخيره

.)Hart, 2007( حدود 210 تن طلا برآورد شده است در ناحيه معدنی طلای هيرد بيشتر کانه زايی هاي يادشده شناسايی شده ولی عمليات اکتشاف تفصيلي، عمدتاً بر روی ذخاير رگه ای طلا در فاصله 5- 1 کيلومتری توده گرانيتوييدي احيايي، انجام شده است. کانی سازی طلا درون توده گرانيتوييدي احيايي )محدوده مورد پژوهش(، دارای عيار بيشينه 5/18 گرم بر تن )ژرفای 57 متري گمانه B7( است و در رگه سيليسي- کربناتي طلادار تارگت شماره 3، بيشترين عيار طلا

57 گرم بر تن )ترانشه شماره 99( اندازه گيري شده است )عسكري و فيض،1390(. همچنين عيار قلع در شماری از نمونه ها بالا بوده به گونه ای که در ترانشه 15 عيار قلع بيشترين که آنجا از .)1388 )عسكري، است شده اندازه گيري تن بر گرم 300 تا ذخيره طلا در سامانه هاي طلاي مرتبط با توده هاي نفوذي احيايي در پهنه هاي کششي احيايي کانه ساز و همچنين در سنگ هاي استوک هاي گرانيتوييدي سقف شكننده برای مناسبی موقعيت ها محيط اين بنابراين توده شكل مي گيرد، هورنفلسي مجاور به ژئوفيزيكي اکتشافات انجام و )Hart et al., 2002( هستند ژرفايی کاوش های روش پلاريزاسيون القايي و مقاومت ويژه الكتريكي بر روي توده نفوذي کانه ساز و

سنگ هاي دربرگيرنده با اين ديدگاه انجام گرفته است.

)IP-RS( 7 – تفسير داده هاي ژئوفيزيکیبا مستطيلی آرايش 7 با مربع، کيلومتر 1 حدود مساحت با مطالعه مورد گستره متر 20 ايستگاهی فواصل متر، 50 نيمرخی فواصل متر، AB =800 مشخصات AB=MN=20, 40, 60m و 5 نيمرخ دوقطبي- دوقطبي با ويژگی های )MN= 20m(توسط گروه ژئوفيزيک سازمان زمين شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مورد پيمايش

Page 4: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

تفسیر داده هاي ژئوفیزيکی )IP/RS( محدوده معدني طلاي هیرد بر مبناي مطالعات ...

238

قرار گرفته است. در مجموع 2011 ايستگاه با روش پلاريزاسيون القايي و مقاومت ويژه الكتريكي برداشت شده که از اين تعداد 875 ايستگاه با آرايش مستطيلي و 1136 ابتدا منظور اين براي است. اندازه گيري شده دوقطبي دوقطبي- آرايش با ايستگاه خط مبنايی با امتداد شمالی- جنوبی در نظر گرفته شد. سپس نيمرخ های برداشت با فواصل 50 متر به صورت عمود بر امتداد خط مبنا، از نيمرخ 350 شمالی تا نيمرخ950 جنوبی علامت گذاری شد. در ادامه بر روی هر نيمرخ، ايستگاه ها با فاصله 20 متر از 430 باختری تا 430 خاوری مشخص شد و متغيرهای بارپذيري ظاهري و مقاومت و 2 بارپذيری عددی مقدار کمينه محدوده اين در شد. اندازه گيری ظاهري ويژه بيشينه آن 50 ميلی ولت بر ولت و مقدار عددی مقاومت ويژه ظاهری بين 24 تا 604 اهم متر است )محمدي ويژه،1390(. در نقشه بارپذيری و نقشه مقاومت ويژه ظاهری

حاصل از آرايه های مستطيلی)شكل های 6 و7(، شش ناحيه بي هنجار با بارپذيري بيش از 30 ميلي ولت بر ولت قابل تشخيص است که از شماره 1 تا 6 نامگذاری شده اند.

در مورد محدوده بی هنجاری شماره 1 و 2، اطلاعات سطحی و ژرفايی نسبتاً استفاده مورد نيز بی هنجاری ها ديگر تفسير و تعبير در که دارد وجود زيادی فاصله در و بررسی مورد محدوده ميانه در بی هنجاری ها اين است. گرفته قرار نيمرخ های 50 تا 450 جنوبی و در فاصله ايستگاه های 110 باختری تا 70 خاوری بخش در T15, T16, T17 اکتشافی ترانشه های و7(. 6 )شكل های می شود ديده بر افزون شده اند، حفر آن امتداد بر عمود تقريباً و 1 شماره بی هنجاری شمالی از قرار دارند. بی هنجاری اين B6, B7, B49 در محدوده آن،گمانه های شناسايی ديد زمين شناسی اين بی هنجاری ها در حاشيه خاوری توده گرانيتوييدی احيايی و تقريباً در مرز بين توده و شيل های سيليسی شده ميزبان شكل گرفته است. در نقشه بي هنجاري و بالا ظاهري مقاومت داراي 1 شماره بي هنجاري ظاهري، مقاومت حاشيه از ،B7 و B6 اکتشافي گمانه هاي دارد. پاييني ظاهري مقاومت 2 شماره سوی به N50E راستاي در درجه 15 شيب با 1 شماره بي هنجاري باختری بي هنجاري شماره2 تا ژرفای 108 متر حفر شده اند. بر پايه مطالعه مغزه هاي گمانه B6 و B7، در مغزه هاي با ژرفای کمتر از 50 متر، رگچه هاي سيليسي- تورماليني و

کربناتي با سولفيد پراکنده نسبت به بخش هاي ژرفايی اين گمانه ها فراوان تر هستند گمانه ها، ژرفايی بخش هاي در سولفيد مقادير و سريسيتي دگرساني عكس بر و بيشتر سطحي بخش هاي به نسبت دارد( 2 شماره بي هنجاري سوی به ميل )که تراکم با مي توان را 1 شماره بي هنجاري در بالا ظاهري مقاومت بنابراين است، زياد رگچه هاي داربستی و صفحه ای کوارتز- تورمالين و کلسيت مرتبط دانست. بررسي مغزه هاي گمانه B49 نيز اين مسئله را تأييد مي کند و مقاومت ظاهري پايين در بي هنجاري شماره 2، به حضور دگرساني شديد سريسيتي و سولفيدهاي فلزي

فراوان به صورت پراکنده، رگچه اي و توده اي مربوط است. بی هنجاری شماره3 )شكل های 6 و7(، در بخش شمال خاور محدوده مطالعاتي و در فاصله نيمرخ های 100 جنوبی تا 200 شمالی و در فاصله ايستگاه های 150 تا 270 خاوری قابل تشخيص است. اين بی هنجاری نيز در حاشيه شمال خاور توده نفوذی امتداد بی هنجاری در با شيل های سيليسی ميزبان تشكيل شده است. و در مجاورت راستای شكستگی هايی با روند تقريباً شمالی- جنوبی است. گفتنی است جريان سيال و کانی سازی در سامانه های طلای مرتبط با توده های نفوذی احيايی، به دليل ژرفای نسبتاً زياد، غالباً در پهنه های کششی ايجاد شده در سقف توده نفوذی و سنگ های اين عـوارض ساختمانی توسط توسعه می يابند که هورنفلسی شكننده دربرگيرنده، حرارت سيال گرمابی کنترل می شود )Stephens et al., 2004(. بر روی بی هنجاری شماره 3، حفريات اکتشافی انجام نشده ولی بررسی های صحرايی آثار کانی سازی را شده اند گوتيت( و )ليمونيت آهن اکسيدهای به تبديل سطح در که سولفيدی نشان می دهد. مقدار طلا در تنها نمونه برداشت شده از اين محدوده 1/57 گرم بر تن

اندازه گيری شده است.

و مطالعاتی بی هنجاری شماره4 )شكل های 6 و7(، در جنوب خاور محدوده خاوری 410 تا 310 ايستگاه های ميان و جنوبی 750 تا 550 نيمرخ های فاصله در بر خلاف بی هنجاری های اين بی هنجاری از ديد زمين شناسی قابل تشخيص است. پيشين در واحد توف و شيل های سيليسی ديده می شود و در سطح، رخنمون توده – رگچه ای )صفحه اي( در گرانيتوييدی ديده نمی شود. آثاری از کانی سازی رگه سطح اين بی هنجاری ديده می شود. افزون بر اين نظر به اينكه متغيرهای زمين شناسی، منطقه بی هنجاری های ديگر به نسبت بی هنجاری اين در دگرسانی و زمين ساخت بی هنجاری و دانست ديگران با مشابه را آن می توان است، نداشته چندانی تغيير

شماره 4 را در ارتباط با توده گرانيتوييدی کانه ساز ژرفايی تعبير و تفسير کرد. بی هنجاری شماره های 5 و6 )شكل های 6 و7(، در جنوب باختر محدوده مورد پژوهش و در فاصله نيمرخ های 450 تا 950 جنوبی قابل مشاهده است. بی هنجاری 5 در جنوب باختر محدوده مطالعاتي، بر روی آبرفت های عهد حاضر واقع شده است و بارپذيري بالا و مقاومت ظاهري پايين آن تا حدودي مي تواند تحت تأثير آبرفت قرار گرفته باشد. اگرچه احتمال نفوذ توده گرانيتوييدی و عملكرد آن در ژرفاهای بخش های جنوب باختر محدوده مورد پژوهش را نمي توان ناديده گرفت. با بررسي هاي صفحه ای و داربستی رگچه های آثار ،6 بی هنجاری شمالی بخش در شده انجام سولفيددار ديده شد که در سطح اکسيده شده اند، بنابراين اين بی هنجاری، دست کم باشد. برخوردار برای کانی سازی مناسبی پتانسيل از در بخش های شمالی می تواند پس از تهيه نقشه های بارپذيري و مقاومت ويژه ظاهری و تعيين بی هنجاری ها، دوقطبي - دوقطبي نيمرخ 5 بي هنجاري ها، اين ژرفايی گسترش بررسي منظور به است شده برداشت بي هنجار نواحي روی بر AB=20, 40, 60m ويژگی های با )جدول 1(. مقاطع مقاومت ويژه و بارپذيری اين نيمرخ ها به روش مدل سازی وارون مقاطع شرح به نيمرخ ها اين تفسير برای )محمدي ويژه،1390(. است شده تهيه بر روی بی هنجاری بسنده می شود که DD500S DD100S و نيمرخ به دو مربوط پايه مقاطع دو بعدی مقاومت بر شماره 2 و3 )شكل های6 و7( برداشت شده است. ويژه و بارپذيری نيمرخ DD100S )شكل8 (، پهنه بارپذيری در فاصله ايستگاه های يافته گسترش متری 100 ژرفای تا سطح از و می شود ديده باختری 100 تا 20پايين دارد. اين پهنه بر دگرسانی با بی هنجاری مقاومت ويژه انطباق خوبی است و سولفيدهای با همراه طلا کانی سازی و بوده منطبق سريسيت تورمالين- کوارتز- از شده برداشت نمونه های در گالن و اسفالريت پيروتيت، پيريت، آرسنوپيريت، اين است که نشان دهنده يادشده، بی هنجاری نزديكی B6 در T15 و گمانه ترانشه اين بی هنجاری می تواند پتانسيل بالايی برای کانی سازی داشته باشد. با توجه به مقاطع بارپذيری در پهنه DD500S )شكل 9(، نيمرخ بارپذيری دو بعدی مقاومت ويژه و فاصله ايستگاه های 290 تا 350 باختری قابل مشاهده است و تقريباً با شدت کم از سطح زمين شروع شده و تا ژرفای بيش از 100 متر نيز ادامه دارد که در ژرفاها بر شدت بارپذيری افزوده می شود. در اين نيمرخ برخلاف نيمرخ پيشين، بی هنجاری با بارپذيری بالا منطبق بر بی هنجاری با مقاومت ويژه متوسط تا بالا است. در سطح زمين رگه- رگچه های کوارتز- تورمالين سولفيددار درون شيل های سيليسی ميزبان توده نفوذی ديده می شود. براي اين بي هنجاري نيز مي توان کاني سازي سولفيدي پراکنده

همراه با طلا و دگرساني نسبتاً شديد سيليسي- کربناتي را پيش بيني کرد.

8 – نتيجه گيرینفوذ توده گرانيتوييدي احيايي در توالي آتشفشاني- رسوبي ناحيه هيرد، دگرساني اسكارني و پروپيليتيک دگرساني است. داشته همراه به را گسترده اي کانه زايی و شدن در منطقه گسترش زيادي دارد ولی دگرساني کوارتز- تورمالين - سريسيت و دگرساني سيليسي- کربناتي به دليل همراهي با کاني سازي طلا اهميت بيشتري دارد. کاني سازي طلا به صورت جانشيني، پراکنده، رگه- رگچه اي، توده اي، اسكارن و

Page 5: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

علي عسكري و همكاران

239

از دورتر فواصل در و آن مجاور احيايي، سنگ هاي نفوذي توده درون در برشي متنوع، بافت و ساخت بر افزون پهنه هاي گسلی شكل گرفته است. امتداد توده در سنگ ميزبان متفاوت، محتواي فلزي، نوع کاني ها و عيار طلا نيز به تناسب فاصله از توده نفوذي احيايي فرق مي کنند. مطالعات انجام شده در منطقه، کانسار طلاي هيرد را در گروه سامانه هاي طلاي مرتبط با تود ه هاي نفوذي احيايي )RIRGS( قرار داده است. در اين نوع کانسارها بيشترين ذخيره طلا در پهنه هاي کششي سقف شكننده استوک هاي گرانيتوييدي احيايي کانه ساز و همچنين در سنگ هاي هورنفلسي مجاور همراه با کاني هاي سولفيدي شكل مي گيرد )Stephens et al., 2004(. در محدوده دگرساني، زمين شناسي، مطالعات و ژئوفيزيكي داده هاي تلفيق با مطالعه مورد کاني سازي و ژئوشيمي حاصل از بررسي هاي صحرايي و بهره گيري از مدل ژنتيكي بارپذيري با بي هنجاري ناحيه احيايي، شش نفوذي توده هاي با مرتبط کانسارهاي بيش از 30 ميلي ولت بر ولت مشخص شده است )شكل 10(. اين بي هنجاري ها منطبق بر پهنه هاي کاني سازي حاشيه توده گرانيتوييدی احيايی و سنگ دربرگيرنده بوده و

مي توان آنها را در دو دسته کلي تقسيم بندي کرد:1( بي هنجاري داراي پلاريزاسيون القايي بالا و مقاومت ويژه کم که ناشي از حضور سولفورهاي فلزي فراوان به صورت پراکنده، رگچه اي و توده ای همراه با دگرسانی شديد سريسيتی است. محدوده اين نوع بی هنجاری در سه بخش از ناحيه مطالعاتي، بر روی نقشه های IP, RS و همچنين بر روی نقشه زمين شناسی )شكل 10( مشخص

شده است.2( بي هنجاري داراي پلاريزاسيون القايي بالا و مقاومت وي ژه الكتريكي متوسط تا بالا که مشخص کننده وجود سولفورهای فلزی به صورت پراکنده و همراه با دگرسانی سيليسی- کربناتی است. اين بی هنجاری نيز در سه بخش از محدوده مورد تحقيق با وضوح بيشتری ديده می شود که گسترش آنها بر روی نقشه های IP, RS و همچنين

بر روی نقشه زمين شناسی )شكل 10( ديده می شود. توده بخش خاوری در عمدتاً کانه زايی مطالعاتی، محدوده در تفاسير اين با از پس زمين ساختی عوامل عملكرد احتمالًا که گرفته شكل احيايی گرانيتوييدی سوی در اينكه به نظر است. شده خاور سوی به توده چرخش سبب کاني سازي، شيلي رسوبات و آبرفت ها زير در نفوذي توده محدوده، خاور جنوب و جنوب حفر پايان در داشت. را کاني سازي انتظار مناطق اين در مي توان دارد، گسترش

دست کم يک گمانه اکتشافي بر روی هر يک از بي هنجاري های ياد شده تا ژرفای بخش های در IP, RS به روش ژئوفيزيكی اکتشافات و گسترش متر حداقل 120 پيشنهاد متر کاوش250 ژرفای با مطالعه مورد محدوده خاور جنوب و جنوب مي شود. همچنين با توجه به تشكيل هاله هاي هورنفلسي پيروتيت دار در اطراف توده طلادار، سولفيدی کانی های مجموعه با پيروتيت همراهی و احيايی گرانيتوييدی برداشت های مغناطيس سنجی زمينی بر روي توده نفوذی يادشده و نواحي همجوار و ديگر توده های گرانيتوييدي مشابه در منطقه می تواند کمک شاياني در امر اکتشاف

شكل1- موقعيت محدوده مطالعاتی و راه های دسترسی به آن.طلاي مرتبط با توده هاي نفوذي احيايي کند.

سپاسگزارياين نوشتار در ارتباط با طرح پژوهشي شماره 18302/3 مورخ 1390/4/12 دانشگاه کارشناسان و مسئولين از مي دانند لازم نگارندگان پايان در است. مشهد فردوسي سازمان زمين شناسي و اکتشافات معدني کشور به ويژه گروه ژئوفيزيک، سپاسگزاري

کنند.

Page 6: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

تفسیر داده هاي ژئوفیزيکی )IP/RS( محدوده معدني طلاي هیرد بر مبناي مطالعات ...

240

شكل2 - بخشي از نقشه زمين شناسي 1/20000 محدوده معدني هيرد و نمايش مناطق طلادار بر روي آن با تغييرات )عسكري و صفري، 1382(

Page 7: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

علي عسكري و همكاران

241

شكل 3 - نقشه زمين شناسي گستره مطالعاتی طلای هيرد

Page 8: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

تفسیر داده هاي ژئوفیزيکی )IP/RS( محدوده معدني طلاي هیرد بر مبناي مطالعات ...

242

احيايی نفوذی توده های با مرتبط مختلف کانی سازی های از نمادين مدل - شكل4 )Hart, 2007(

شكل5 - زون بندی ژئوشيميايی عناصر در ذخاير RIRGS بر اساس درجه حرارت و فاصله از )Hart, 2007( منشأ سيال کانه ساز

شكل 6 - نقشه های بارپذيری محدوده مطالعاتی با تغييرات )محمدي ويژه، 1390(

Page 9: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

علي عسكري و همكاران

243

شكل 7 - نقشه مقاومت ويژه ظاهری محدوده مطالعاتی با تغييرات )محمدي ويژه، 1390(

شكل 8 - مقاطع دو بعدی مقاومت ويژه و بارپذيری، نيمرخ 100S )محمدي ويژه،1390(

Page 10: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

تفسیر داده هاي ژئوفیزيکی )IP/RS( محدوده معدني طلاي هیرد بر مبناي مطالعات ...

244

شكل9 - مقاطع دو بعدی مقاومت ويژه و بارپذيری، نيمرخ 500S )محمدي ويژه، 1390(

شكل10- نقشه زمين شناسي گستره مطالعاتی طلای هيرد که بر روی آن بی هنجاري های ژئوفيزيكی نشان داده شده است.

Page 11: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

علي عسكري و همكاران

245

طولپرشMNپرشABفاصله الکتردیمحدوده برداشتنام نیمرخ

DD-070E 470 تاE400 متر20 متر20 متر60 متر

DD-100S330W 50 تاE380 متر20 متر20 متر20 و40 متر

DD-250S290W 150 تاE440 متر20 متر20 متر40 متر

DD-500S550W 150 تاW400 متر20 متر20 متر40 و 60 متر

DD-550S90E 520 تاE430 متر20 متر20 متر40 و 60 متر

جدول 1- ويژگی های نيمرخ های دوقطبی- دوقطبی برداشت شده در محدوده مطالعاتی.

كتابنگاری اشراقي، ح.، راستاد، ا.، امامي، م. ه. و عسكري، ع.، 1387- کانه زايي طلاي هيرد: نمونه اي از ذخاير طلاي مرتبط با نفوذي هاي گرانيتوييدي کاهيده در ايران )جنوب بيرجند(،

فصلنامه علوم زمين، شماره 69، ص 19- 2.اکتشافات مواد معدني جنوب خراسان، سازمان زمين شناسي و اميدبخش معدني طلاي هيرد، طرح ناحيه نقشه زمين شناسي، معدني عسكري، ع. و صفري، م.، 1382- گزارش

اکتشافات معدني کشور، 95 صفحه.عسكري، ع. و فيض، م.، 1390- طرح تلفيق لايه هاي اطلاعات پايه و تعيين نقاط اميدبخش مواد معدني، گزارش اکتشاف تفصيلي کانسار طلاي هيرد )تارگت شماره3(، سازمان

زمين شناسي و اکتشافات معدني کشور،180 صفحه.عسكري، ع.، 1388- طرح تلفيق لايه هاي اطلاعات پايه و تعيين نقاط اميدبخش مواد معدني، گزارش اکتشاف عمومي کانسار طلاي هيرد )تارگت شماره1(، سازمان زمين شناسي

و اکتشافات معدني کشور، 147 صفحه.کريم پور، م. ح.، حيدريان شهري، م. ر.، ملک زاده شفارودي، آ. و عسكري، ع.، 1385- پترولوژي توده هاي نفوذي، آلتراسيون، بررسي ژئوشيمي عناصر خاص، بررسي سيالات

درگير و مطالعات ژئوفيزيكي درمنطقه کاني سازي طلاي هيرد، مرکز تحقيقات ذخاير معدني شرق ايران، دانشگاه فردوسي مشهد، 261 صفحه.محمدی ويژه، م.، 1390- اکتشاف طلا با استفاده از روش پلاريزاسيون القايی و مقاومت ويژه الكتريكی در منطقه هيرد - خوسف )استان خراسان جنوبی(، سازمان زمين شناسی و

اکتشافات معدنی کشور، 65 صفحه.

References

Brown, V. S., Baker, T. & Stephens, J. R., 2002- Ray Gulch tungsten skarn, Dublin Gulch, central Yukon: Gold-tungsten relationships in

intrusion related ore systems and implications for gold exploration, in Emond, D.S., Weston, L.H., and Lewis, L.L., ed., Yukon exploration

and geology 2001: Exploration and Geological Services Division, Yukon Region, Indian and Northern Affairs Canada, p. 259–268.

Hart, C. J. R. & Goldfarb, R. J., 2005- Distinguishing intrusion-related from orogenic gold systems: Proceedings of the 2005, New Zealand

Minerals Conference, Auckland, November 13–16, p. 125–133.

Hart, C. J. R., 2005- Classifying, distinguishing and exploring for intrusion related gold systems: The Gangue: Newsletter of the Geological

Association of Canada Mineral Deposits Division, v. 87, p. 1, 4–9.

Hart, C. J. R., 2007- Reduced intrusion–Related gold systems, Mineral deposits of Canada, special publication No.5, p.95-112.

Hart, C. J. R., Baker, T. & Burke, M., 2000a- New exploration concepts for country-rock hosted, intrusion-related gold systems, Tintina Gold

Belt British Columbia and Yukon Chamber of Mines, Special Volume 2, p. 145–172.

Page 12: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ

تفسیر داده هاي ژئوفیزيکی )IP/RS( محدوده معدني طلاي هیرد بر مبناي مطالعات ...

246

Hart, C. J. R., Baker, T., Lindsay, M. J., Oliver, N. H. S., Stephens, J. R. & Mair, J. L., 2000b- Structural controls on Tombstone Plutonic Suite

gold deposits, Tintina Gold Belt, Yukon [abs.]: Geological Society of America Abstracts with Programs, Cordilleran Section, v. 32, p. 6.

Hart, C. J. R., Goldfarb, R. J., Lewis, L. L. & Mair, J. L., 2004- The Northern Cordillera Mid-Cretaceous Plutonic Province: Ilmenite/magnetite-

series granitoids and intrusion-related mineralisation: Resource Geology, v. 54, n. 3, p. 253–280.

Hart, C. J. R., McCoy, D., Goldfarb, R. J., Smith, M., Roberts, P., Hulstein, R., Bakke, A. A. & Bundtzen, T. K., 2002- Geology, exploration and

discovery in the Tintina gold province, Alaska and Yukon: Society of Economic Geologists, Special Publication 9, p. 241–274.

Mair, J. L., Goldfarb, R. J., Johnson, C. A., Hart, C. J. R. & Marsh, E. E., 2006- Geochemical constraints on the genesis of the Scheelite Dome

intrusion-related gold deposit, Tombstone Gold Belt, Yukon, Canada: Economic Geology, v. 101, p. 523– 553.

Marsh, E. E., Goldfarb, R. J., Hart, C. J. R. & Johnson, C. A., 2003- Geology and geochemistry of the Clear Creek intrusion-related gold

occurrences, Tintina gold province, Yukon, Canada: Canadian Journal of Earth Sciences, v. 40, n. 5, p. 681– 699.

McCoy, D., Newberry, R. J., Severin, K., Marion, P., Flanigan, B. & Freeman, C., 2002- Paragenesis and metal associations in interior Alaska

gold deposits: An example from the Fairbanks district: Mining Engineering, v. 54, 1, p. 33–38.

Stephens, J. R., Mair, J. L., Oliver, N. H. S., Hart, C. J. R., Baker, T., Blenkinsop, T. G., Vearncombe, J. R. & Reddy, S. M., 2004- Structural

and mechanical controls on intrusion-related deposits of the Tombstone gold belt, Yukon, Canada, with comparisons to other vein-hosted

ore-deposit types: Journal of Structural Geology, v. 26, p. 1025–1041.

Page 13: يانبم رب دريه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزيفوئژ ......تاعلاطم يانبم رب دریه يلاط يندعم هدودحم )IP/RS( یکيزیفوئژ