تیعبات هطبار رب ينتبم تیحلاص لوصا تلاوحت و...

3 - 93 ، ص 7931 زمستان، هفدهم، شماره پنجمپژوهش حقوق کیفري، سال

مباني و تحوالت اصول صالحیت مبتني بر رابطه تابعیت *انیپوربافرحسن

)84/7/61 پذ شش ـار خ 34/8/64 در ا ـار خ(

چکيدهقابپ انوار 8263ت ـابعی در قانوی مجارا اسالما ــوال اصول صالفی م تنا بش رابمه

لیه عنیس . بشات االین بار در ـار خ فاو کیفشت ا شایق اصپ صالفی م تنا بش ـابعی مجنات مج د که پس ار اناالب اسالما فذف ش ه بودق مج اً در ـاکمهت منع مپذ ش ته ش . قاع ه

هش دا شوپ اصپ صالفی شخصا ا اصپ صالفی م تنا بش ـابعی مجنا علیه پذ ش ته ش . ال د کشت ت ـابعی ق ــودر عین فال در راستات ـوجه به م انا اصول صالفی م تنا بش رابمه

دق ار جمله ا ن که ششط اعمال هشدا شوپ صالفی مورد ـوانس به ا ن موارد اضا ه شونیز مااشارهق منوط به اجود شوا شاکا ا عالاه بش آی ـ خی، دادسشا م نا بش مناسب بودی ـعایب

ها ف اقپ در قلمشا جشا م ـعز شتق مغا شـا هم با موار ن ششعا باش ؛ دا شش ا که پذ شش آی ن اش .

كایت علیه، شٌّحیت مبتنی بر تابعیت مجنیصالحیت شخصی، صالواژگان کليدی:

.ی مجددشاكی، صالحدید دادسرا، منع محاكمه

[email protected] دان کاه اصفهایشناسا جزا ا جشیدان یار گشاه فاو *

89

1395 زمستان، هفدهم، شماره فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال پنجم

؛درآمداصپ االیه بشات اعمال صالفی در رسی گا به جشیق صالفی سشرمینا اس . به ا ن معنا

که ک ـور مـپ اقوع جشیق صالفی رسی گا به آی را دارد اعم ار ا ن که جشی ـوسط اـ اع ا

ــ که اگش جشما در خارج ار قلمشا غیش ــخن آی اسـ ــ . مفهوی ا ن سـ ــ ه باشـ اـ اعک ااقع شـ

فاکمی ک ـور ااقع شـ ق اصپ کلاق ع ی صالفی آی ک ور بشات رسی گا به آی جشی

ده که ا ن اصپ کلا در اسـ . در عین فال را وشد کلا قوانین ک ـورهات مختل ن ـای ما

:Gilbert, 1992: 424-416; Brownlie, 1990) سـتثناس ـش ن فال دارات وهار اخوشـ ینانه

اسـتثنات اال اقتا اسـ که جشی ارـوابا در خارج ار قلمشا فاکمی ک ورق (. 305-300

ت آی ک ـور ااقع شـ ه باش )اصپ صالفی شخصا(. استثنات دای اقتا اس که ـوسـط ـ عه

ت آی ک ــور ااقع شــ ه باشــ ـ عهجشی ارـوابا در خارج ار قلمشا فاکمی ک ــورق علیه

ـابعی ت)اصـپ صالفی م تنا بش رابمه مجنا علیه(. ا ن دا استثنا ر ه دارن ا آی رابمه

اسـ . استثنات سوی اقتا اس که جشی ارـوابا در خارجق علیه منا ع اساسا ا فیاـا آی ک ور

شــ ه در خارج ار قلمشا باشــ )صــالفی ااقعا( ا اســتثنات وهاری هنکاما اســ که جشی ااقع

المللا ینات بالمللا باشـ ا ک ور مـپ دستکیشت متهم به موجب معاه ه فاکمی ار جشا م بین

که به آی ملـ شــ ه مول به مـاکمه ا مســتشد کشدی متهم به ک ــور ااج صــالفی د کش

ــور اع ــوی جشی مهما علیه نظم عموما داخلا ک ــتثنات س ــالفی جهانا(. در اس ــ )ص مال باش

ــالفی ااقع شــ ه ا در اســتثنات وهاری هم جشی مهما علیه نظم عموما بین کنن ه المللات ص

ا ان ا آی اهمیـوای گف استثنات سوی ا وهاری هم ار ر هااقع ش ه اس . بنابشا ن ما

شــ جشی ارـوابا اســ که در وا علیه نظم عموما داخلا ا در د کشت علیه نظم عموما

لا اس . الملبین

ـابعی تشــود دا اســتثنات اال عنا اصــول م تنا بش رابمهآنیه در ا ن پژاهک بشرســا ما

ها همانن اصپ صالفی اسـ . سـئوال اسـاسـا در مورد ا ن اصـول آی اسـ که آ ا اعمال آی

سـشرمینا ممل ا ب ای قی ا ششط اس ا با ـوجه به استثنا ا بودیق مای ا م شاط اس ا در

ن ت مااله آی اس که با ـوجه به ا اخیش م انا ا ن م شاط ا مای بودی ویس ؟ شضیه صـور

اعمال قوانین کیفشت ک ـورق اصپ صالفی سشرمینا اس ا که اصـپ اسـاسـا ا مهم در

88

ی بر رابطه تابعیتمبانی و تحوالت اصول صالحیت مبتن

اقت ار فاکمیتا ک ـــور اقت ـــات رســـی گا به آی جشی ا ع ی ااگذارت رســـی گا آی به

ت ـابعی ق مای ا م شاط اس . ل صالفی م تنا بش رابمهک ور د کش را داردق اعمال اصو

ــئوال که اعمال ممل ا مـ اد ا ن ــوعق به ا ن سـ ــا م انا موضـ در ا ن ماـاله ابت ا با بشرسـ

د کش ت مفی ا مملوب اس پاسخ داده خواه ش . سپس با استفاده ار ـجشبه اصـولق ک ای

ا ــوال اصپ صالفی م تنا بش ـابعی هاک ـورها بخصـوف شانسـه به بشرسـا مـ اد

صالف دادسشا م نا بش مناسب»ا « شوا شاکا»مجشی)صالفی شخصا( بخصوف ششط

ها ا ــوال در مورد اصــپ خواهیم پشداخ ا در آخش به بشرســا ا ن مـ اد « بودی ـعایب

« شاکا شوا »ط پشدار م. در مورد هش دا اصـپق شش صـالفی م تنا بش ـابعی مجنا علیه ما

مورد بشرسا قشار خواه گش ؛ دا شش ا « صـالف دادسـشا م نا بش مناسب بودی ـعایب »ا

ا رست جشا م ـعز شت مغا ش با موار ن ششعا هم به نظش نماها ف اقپ در فورهکه پذ شش آی

. ش اهمی به دستکاه ق ا ا هم خواههات جزئا ا کمعالاه بش آی باعث ع ی اراد پشان ه

؛تبیین اصول صالحیت مبتني بر رابطه تابعیت و مباني اعمال مشروط آن .1

قانوی مجارا 7ت ـابعی همای اصــپ صــالفی شــخصــا)ماده منظور ار اصــول م تنا بش رابمه

قانوی مجارا اسالما( اس که 1اسـالما( ا اصـپ صالفی م تنا بش ـابعی مجنا علیه )ماده

ا « ـوسط»ـانینا ا ق ا ا ک ور نس به جشا ما اس که ت صالفی ع ار ار ـوسـعه

شــود. جشی ااقع شــ ه اـ اع آی ک ــور در خارج ار قلمشا فاکمی آی ک ــور ااقع ما « علیه»

ـوسـط ـ عهق موضوع اصپ صالفی شخصا ا جشی ااقع ش ه علیه ـ عه موضوع اصپ صالفی

ی ن شــوپ ار صــالفی ق شعا بودی آم تنا بش ـابعی مجنا علیه اســ . خصــوصــی اصــلا ا

نسـ به صـالفی سشرمینا ا در نتیجه اعمال م شاط ا مای آی اس . در فالا که ففن نظم

عموما ا اقت ار فاکمیتا ک ورق مانع م شاط بودی اعمال اصپ صالفی سشرمینا اس ق

یچ ک ــور د کشت ر شا جشی مســتایماً نظم عموما ک ــور مـپ اقوع را مورد لممه قشار داده ا ه

ت آیق متا ش ار جشی ن ــ ه اســ . فتا اگش ا ن جشی ـوســط ا علیه اـ اع ک ــور د کشت به ان اره

هم ااقع ش ه باش بار ـا یشت در ا ن امش که جشیق نظم عموما ک ور مـپ اقوع را به هم ر خته

ا اقت ار فاکمیتا اا را به والک ک ی هق نخواه داش .

83


منع »ت فاو ب ــشت ورهات ر ات مانن ا شای ا شانســهق فتا قاع هبش ا ن م ناســ که ک ــ

2دانن . ا ال مواد را هم در خصوف اصپ صالفی سشرمینا قابپ اعمال نما« مـاکمه مج د

که هیچ 3 شانسه 8663قانوی مجارا مصوب 882-3ا 8ا شای 8263قانوی مجارا اسالما 4ا

ان ق مو ا ن امش اس . ا ن در ی سشرمینا قائپ ن هقی ا شـش ا را بشات اعمال اصـپ صـالف

المللا فاو م نا ا سـیاساق میثا بین84ماده 7بن فالا اسـ که اسـناد فاو ب ـشت مثپ

ــشاط( پیک اعمال قاع ه ــور ممل )ا نه م ان . در ا نبینا کشدهت منع مـاکمه مج د را به ص

ت مج دق مخصــوف اصــول صــالفی غیش مهت منع مـاکســن گفته ن ــ ه که اعمال قاع ه

ــ . ا ن بن ــشرمینا اس هیچ کس به خا ش جشما که به خا ش آی ق الً مـاکمه ا به ور »س

ــ ه ا مـوومی ا ته داباره ــورها ـ شئه شـ ــا هش ار ک ـ قمعا مماب قانوی ا آ ین دادرسـ

ان ا ن قاع ه را در مورد هبا ا ن فالق ا ن ک ورها فاضش ن «. مـاکمه ا مجارا نخواه شـ

ش ـاصپ صالفی سشرمینا بپذ شن ق ر شا ففن نظم عموما ا اعمال اقت ار فاکمیتا خود را مهم

دانن .ار اعمال ا ن قاع ه ما

ور کـه متعـاق ـاً مالفظـه خواهیم کشدق ار لـاب هم همـای بـه هش فـال هم ار لــاب م نـا ا

م شاط ا مای اصپ صالفی سشرمینا ش . بش عوس ـوای قائپ به اعمالرا وشد ک ورهاق نما

مشد ـوای م انا متع دت را به ششح ذ پ بششبشات اعمال م شاط اصول م تنا بش رابمه ـابعی ما

؛احترام و اعتماد به رسیدگي دولت محل وقوع جرم .1-1

هن دکن ا گفته ش که جشی ق پ ار هش ویز به نظم عموما ک ور مـپ اقوع آیق لممه اارد ما

کجا آشـوار به قوانین قابپ افتشای آی ک ور اس . بش ا ن اساس ار رارگارای گذشته ـا به فال

قوانین جزا ا ا شای در باره کلیه اشخاصا که در قلمشا فاکمی رمیناق در ا ا ا هوا ا جمهورت »2. ماده 8

»آی که به موجب قانوی ـشـیب د کشت ماشر ش ه باش شودق مکش اسالما ا شای مشـوب جشی ما شون ق اعمال ما

هشگاه قسمتا ار جشی ا نتیجه آی در قلمشا فاکمی ا شای ااقع شود در فوم جشی ااقع ش ه در »4ا ماده

«. جمهورت اسالما ا شای اس

ا جشا م ااقع ش ه قانوی مجارا شانسه در مورد ـمام »8663قانوی مجارا شانسه مصوب 882-8. ماده 3

در سشـاسش قلمشا جمهورت شانسه اجشا ما شود. هشگاه وا ار عناصش اصلا جشما در شانسه ااقع شودق در فوم

«. ارـواب آی در شانسه اس

82


پذ ش ته ش ه اس که رسی گا به جشی ااقع ش ه در ک ورق ذاـاً جزء صالفی داخلا آی

هات اقت ار ک ــور رســی گا به جشا ما اســ که در ک ــور اســ . در ااقع وا ار ن ــانه

ــ . بن قلمشا فاک ــ ه اس ــور ااقع ش ــتا 3ماده 7می آی ک ــور ملپ متـ هم در ا ن راس من

ــورق ملپ متـ را مجار نما»گو ما دارد در امورت که ذاـاً جزء هییی ار ماشرا ا ن من ـ

بش ا ن اساس شا سته اس که دال مت وع «. صـالفی داخلا هش ک ـورت اس ق دخال نما ...

بنا به شضق صــالفی شـــخصـــا ا م تنا بش ـابعی مجنا علیه را بشات مجشی ا مجنا علیه که

ــی گا دال مـپ اقوع بوده ا به آی خود ا جاد کشده « ایافتش»ان ق ق پ ار هش اق اما منتظش رسـ

گذارت دال شانسـه در مورد اصپ صالفی م تنا گذارن . اـفاقاً دال انکلسـتای هنکای قانوی

ــور مـپ بش ـابعی مجنا علیهق ا ش ــه( در فاکمی ک ـ اد م اخله دال مت وع مجنا علیه) شانسـ

ــینا نژادق ــته91 8272اقوع جشی را ممشح کشد)فسـ ات نه ون ای (. دال آمش وا هم در گذشـ

دار اعمال ا ن اصپ ـوسط دال موز در مورد آمش وا ا را به جه ارـواب جشی در

ــاب آاردآمش وـا ا علیـه ـ موز واق نوعا مـ اخله در ,Watson) فاکمی خود به فسـ

ات ور که گفته شـ ه اسـ ق اعمال مـ اد ا م ـشاط ا ن اصپ م اخله ال ته همای. (5-6 :1993

( ا بشخا ار ک ورهات 67 8264)پوربا شاناق شوددر فاکمی ک ور مـپ اقوع مـسوب نما

م ـشار ســتا ا جنکا منتا هم امشاره به شــوپ مـ ادت ا ن اصــپ را پذ ش ته ا در مورد جشا

(.Shaw, 1994: 406)کنن آی را اعمال ما

به فاکمی داخلا ک ــور مســتاپق هموارت متاابپ ک ــورها بشات « افتشای»عالاه بش

ــا ففن نظم عموما ا ماـابلـه قانوی ــور « اعتماد»م ار ا عادالنه با ارـواب جشیق هم مات ـ ک ـ

ــتکاه ع ال کی ــ ؛ ر شا نظم مت وع مجشی ا مجنا علیه به دسـ ــور مـپ اقوع جشی اسـ فشت ک ـ

عموما ک ـور مـپ اقوعق با ارـواب جشی ار بین ر ته ا ب ها اســ که ا ن ک ور با مجارا

ت نظم عموما خود اسـ ا شض آی اسـ که آی ک ور ففن نظم عموما مجشی به وش اعاده

ه خواه کشد. بخصوف کـش ار هش ویز د کشت دانسته ا ع ال کیفشت را اعمال خود را شا سته

ق گش رسـی گا اس . با ا ن اص هات مت وع مجشی ا مجنا علیه هم نظارهو ـمای ـیزبین دال

لا علیه را قابپ ـوجیه دانس که به هش دلیـوای رسی گا دال مت وع مجشی ا مجنادر شضـا ما

84


ستکاه ار ذ پ سلمه دآی دال ار رسی گا به جشی ارـوابا شانه خالا کن ا مجشی با شار خودق

ــ که دخال ا ن دا عـ الـ کیفشت خارجا بکش زد ا جشی هم ار ونای اهمیتا بشخوردار باشـ

.علیه را قابپ ـوجیه کن ک ور مت وع مجشی ا مجنا

؛لیهععدم لطمه به نظم عمومي و اقتدار حاکمیتي دول متبوع مجرم يا مجني .1-2

ا در داخپ قلمشا فاکمی خود هستن . جشی ها مسـئول بشقشارت امنی ا ففن نظم عموم دال

در ک ـورت غیش ار ک ور مت وع مجشی ا مجنا علیه ااقع ش ه ا نظم عموما ا ن دا ک ور را به

انوت ت شعا ا هم نزده اسـ . بش ا ن اساس دخال ا ن دا ک ور بشات رسی گا به جشیق جن ه

ــور مـپ اقوع جش ــ که ک ـ ــ ه دارد ا ـنها اقتا قابپ ـوجیه اسـ ی به هش دلیلا به جشی ااقع شـ

ــور مـپ ــاً عمپ در ک ــاس ــور مـپ اقوع جشی بکش زد ا اس ــی گا نون . مثالً مجشی ار ک رس

. شض کنی جشی ـشار ســتا مهما در ک ــور ال ااقع شــ ه ا ون ن نفش 8اقوعق جشی ن اشــ

گش در میای ان . در ا ن فال نظم عموما ک ور ال به هم خوردهق فتا اک ـته ا رخما شـ ه

ــن . در ا ن شض د ـ گـای( ون نفش ـ عه علیهم )بزهمتهمین ـا مجنا ــور د کشت هم باشـ ت ک ـ

علیهم نیز به خورده اســ ق ر شا جشماـوای گف نظم عموما ک ــور مت وع متهمین ا مجنانما

در آی دا ک ـور ااقع ن ـ ه اسـ . بنابشا نق رسی گا به جشی ارـواباق ف مسلم ا ذاـا ک ور

ش اش ر ش سئوال ر ته اس . باش به هم ر خته ا اقت ار فاکمیتامـپ اقوع اسـ که نظم عموما

ا ن اساس رسی گا ک ور مت وع مجشی ا مجنا علیه با مـ اد به مواردت شود که مثالً مجشی

ود. بش شکیفشت مجشی مابه آی دا ک ـور شار کشده ا ع ی رسـی گا ا ن دا ک ـور منجش به با

عوس را وشد قانوی مجارا شانســه در مورد اصــپ صــالفی م تنا بش ـابعی ســاس بشا ن ا

علیهق امشاره ا ن اعتااد اجود دارد که فتا اگش عمپ ارـوابا در ک ــور مـپ اقوعق جشی مجنا

ــور مت وع مجشی ا مجنا ــی گا ن وده ا اط در ک ـ ــ ق بار هم ـوجیها بشات رسـ علیه جشی باشـ

ه نپذ ش ته علیاصپ صالفی م تنا بش ـابعی مجناقانوی مجارا شانسهق ششط مجشمی متاابپ را در مورد 882-7ماده .8

. لذا اگش علیه ـ عه شانسه عملا انجای شود که در ک ور مـپ اقوعق جشی نیس الا مماب قانوی شانسه جشی اس ق اس

قانوی مجارا شانسه 882-1ات که در ماده فال ششط کنتشل کنن ه هات شانسه صالفی رسی گا را دارن . در عیندادگاه

کن .ر ادت ا ای ا ن ششط را ج شای ماــ عنوای صالف دادسشا اجود دارد ـا ف اد

81


علیه نیس ؛ ر شا نظم عموما آی دا ک ور لممه ن ه اس . با ـوجه مجناک ور مت وع مجشی ا

هات قابپ اعمال در مورد هشدا اصـپ صالفی م تنا بش به ا ن م ناق وا ار شـشا ط ا مـ اد

ــور مـپ اقوع ا ما« علیهمجنا» ا « مجشی»رابمـه ــابعیـ ـوان جشی بودی عمپ در هش دا ک ـ

باشــ ق ر شا در شضــا که ر تار ااقع شــ ه در ک ــور مـپ اقوعق جشی علیه مت وع مجشی ا مجنا

ا ه اس .ن اش ق نظم عموما آنجا به هم نخورده ا ـعایب با

علیهبر و مشكل بودن رسیدگي دول متبوع مجرم يا مجنيهزينه .1-3

ــی گا دال مت وع مجشی ا مجنا علیه نســ به جشما که در داخپ قلمشا فاکمی ک ــور رس

اس . شض کنی جشی کاله شدارت علیه وا ار « م وپ»ا هم « بشهز نه»اقع ش هق هم د کشت ا

اـ اع ا شای در ک ـور ـشکیه ااقع ش ه اس ق مـپ اقوع جشیق شاه ن ا ـماما اسناد ا م ار

ــ ا متهم نیز نه ـ عه ــور ـشکیه اس ــور دارد؛ با ا ن فال در ک ــ ا نه در ا شای ف ت ا شای اس

ور کن . ـصـــهات کیفشت ا شای شح شـــوا ماا شای مشاجع کشده ا در دادگاه علیه بهمجنا

ــهود ا مالفظه ــار ا جلب متهم ا ش ــ هق بشات اف ــا که پشان ه به اا ارجاع ش تکنی بارپشس

اســناد ا م ار متـمپ وه م ــااـا خواه شــ ا دســتکاه ع ال کیفشت را هم متـمپ وه

؟ وه م ول خواه ک ی ـا پشان ه به نتیجه بشس ا نشس ها ا خواه کشدم ـاا ا هز نه

گیش ش ی دادسشا ا ت اجشا بشس ا نشس ؟ درا در صـور صـ ار فومق فوم صادره به مشفله

ــی گا ــتکـاه عـ ال کیفشت ا بارمان ی ار رسـ ات را بش داش دال ا ـش وه هز نههات مهمدسـ

آ ا شا سته نیس که دال مت وع مجشی ا مجنا شهشان ای خواه گذاش ا غیشه؟ با ا ن اص

علیهق به رسـی گا دال مـپ اقوع اعتماد کامپ داشته ا اط در موارد مهم ا استثنا اق آی هم

ها را داشته باش ق دارات صالفی رسی گا باشن ؟! رمانا که اررش ــمپ ا ن م اا ا هز نه

ــعه ب ن ـشـیب اقت ــات ـوجه به ا ن م انا منماا ا ع تالا آی اســ که ک ــورها در ـوس

علیه ها ـوســط ااِعمال قوانین کیفشت خود به اَعمال ارـوابا که در خارج ار قلمشا فاکمی آی

ــ هق با دا ه ف متعالا فاو جزات بین اـ ـاع آی الملپ خود را هماهنگ کنن . وا هـا ااقع شـ

جشما دا بـار مجارا ا بلوه ا نوـه هیچ مجشما بـ ای مجـارا نمـانـ ا د کشت ا نوـه هیچ م

ت ـابعی اعم ارها ا شــشا ط اعمال اصــول صــالفی م تنا بش رابمهمـاکمه ن ــود. مـ اد

89


ــع ا ت ــابعیـ مجشی ـا مجنا رابمـه علیـه بـا ـ بـا ـوجه به آی م انا ا نکاه به ا ن اه اف اضـ

بینا شود.پیک

الحیت )ص عیت مجرمی تابها و تحوالت اصلل صلالحیت مبتني بر رابطه محدوديت .2 ؛شخصي(

ــالفی م تنا بش رابمه ــول صـ ــ که ار لـاب م نا اق اعمال اصـ ــاره شـ ا ت ـابعی با مای اشـ

ــ . ار لـاب را وشد قانوی ــشاط بـاشـ ــورهات مختل اعمال آی را منوط به م ـ گذارت نیز ک ـ

ــور ( که فســب ـ ــخی، هش ک64 8661؛ رغ اق 897 8219ان )آرما کق شــشا ما دانســته

م. پیک پشدار متفاا اسـ . در ا ن قسم ابت ا به بیای ا ن مـ اد ا سپس ــوال آی ما

شـود که بشخا ار ک ورها در ا ن ــای اشـاره ما 8«ـابعی »ت ار آی با ـوجه به اسـتفاده ار ااژه

صپمانن نالن ق دانمار ا نشاژ اقام کنن گای دائما در ک ـور خود را هم ار فیث اعمال ا

-Brownlie, 1990:303; Akehurst, 1972-73: 156)دانن صالفی شخصا در فوم ـ عه ما

157).

؛های اصل صالحیت شخصيمحدوديت .2-1

ــاره ا ـوجه به اه اف فاو جزات بین الملپق هش نظای فاوقا بنا به بـا دقـ در م ـانا مورد اشـ

بشات اعمال اصـــول صـــالفی ها ا راـوان مـ اد ســـلیاه ا منم با نظای فاوقا خود ما

ــا( ا مجنا ت ـابعی اعم ار رابمهم تنا بش رابمه ــخص ــالفی ش ــپ ص لیه عت ـابعی مجشی)اص

ــالفی م تنا بش ـابعی مجنا ــپ صـ ــوف هشون عموماً )اصـ علیه( در نظش بکیشد. در ا ن خصـ

بش اسـاس قانوی ا شای ـابعی با در رمای ارـواب جشی اجود داشـته باشـ ا کسـب ا ار دس دادی آی بع ار ا ن ـار خ .8

اب وگذارای بشخا ک ورها مانن ل نای ا سور ه فتا در فالتا که شدت پس ار ارـ(. اما قانوی83 8263مو ش نیس )خالااق ها را کسـب کشده ا آی را ار دس داده باش نیز خود را ااج صالفی بشات رسی گا به جشا م ارـوابا اا جشی ـابعی آی

(. 829 8679؛ اضپق 829 8663)عالیهق دانن بعی مشـوب شـ ه اسـ هم ما که پیک ار کسـب ـابعی ا ار دسـ دادی ـا ــ9 تقسـم اخیش ماده هم ف اقپ در فالتا که شخصا پس ار ارـواب جشی ـابعی 8663انسه مصوب قانوی جزات ش 882ــ

دان . به شانسـه را کسـب کشده باشـ ق قانوی جزات شانسـه را در مورد جشائم ارـوابا پیک ار کسب ـابعی اا قابپ اعمال ما نســـه را کســـب کشده باشـــ ق قابپا ن قانوی در صـــورـا نیز که متهم پس ار ارـواب جشیق ـابعی شا»... موجب ا ن ماشره

قانوی مجارا آلمای هم اجود دارد. 7ماده 3ش یه ا ن فوم در قسم دای ار بن «. اجشاس

87


ــانا ماهات فاوقا به نتیجهنظای ــن ق اما اب اع مـ اد ت وس ــاق مرس ه نـصــش بهات کارگ

فپ منـصش به نظای فاوقا خود را بشگز ن . در ـوان راهک ـور خاصا نیس ا هش ک ورت ما

ها ا ششا ط منـصش به قانوی مـ اد »ا « ها ا ششا ط مشسویمـ اد »ا ن بخک به دا دسته

شود اشاره ما« شانسه

مـ اد تهات مشسوی-ال گذارت کیفشها اســ که کم ا بیک در قانویها ا هات مشســویق مـ اد منظور ار مـ اد

ساباه داشته ا در فال فاضش هم در قوانین کیفشت ک ورهات مختل قابپ مالفظه اس .

اس . اقتا مجشی به جه « ع ی رسی گا ق لا به موضوع اـهای»ها ت ا ن مـ اد ار رمشه

ــ ق د کش ن ــ ه اسـ ــور مـپ اقوعق مـاکمه ا مجارا شـ ا قابپ ـعایب ارـواب جشی در ک ـ

علیه باشـ . اصپ االیه عنا صالفی سشرمینا نس به ـوسـط ک ـورهات مت وع مجشی ا مجنا

ــ . ا زای بش ا ن منع مـاکمه ــ ه ا د ن خود به جامعه را هم پشداخته اسـ ت مج دق اا اعمـال شـ

ــ ق وهشه ت فاو جزات بینامشاره بیک ار آنوــه وهشه ــتــه بــاشـ ــشت المللا داشـ ت فاو ب ـ

ه آی ـوجه بـوای ا که بابش ا ن اسـاس کمتش ک ورت را ما (. Cryer, et al, 2010: 80)اردد

المللا ت د وای بیناساسنامه 39ا ماده 8699میثا فاو م نا ا سـیاسـا 84ماده 7باشـ . بن

ااق لات هم پذ ش ته شـ ه اس )خا ان . ا ن قاع ه در اسـناد منماه کیفشت هم ا ن قاع ه را پذ ش ته

هم ا ن قاع ه را هم در اصپ صالفی 8قانوی مجارا شانسه 882ـ6ت (. ماده347-349 8211

ــخصــا ا هم در اصــپ صــالفی م تنا بش رابمه قانوی 37ت ماده 3ت ـابعی پذ ش ته اســ .ش

ــور ه ــتای هم ا ن 86قانوی مجارا ل نای ا ماده 37ماده 3ق بن 2مجارا سـ قانوی جزات ا غانسـ

ان .ه را پذ ش تهقاع

ور بشات همای در مورد کسا که اب کن در خارج ار ک 882ـ7ا 882ـ9در موارد پیک بینا ش ه در مواد » ا ن ماده .8

ته ا در صور مـوومی ق مجارا را ــمپ کشده ا مجارا اا م مول مشار رمای قمعا قشار گش تجشائمق مورد مـاکمه

«.ش ه اس ق ـعای ا صور نخواه گش

با ا ن فال قانوی مجارا شانسه اعمال ا ن قاع ه در مورد اصپ صالفی سشرمینا ا اصپ صالفی ااقعا را نپذ ش ته .3

اس .

)جشا م علیه امنی ا آسا ک عموما( ا جشائم ارـوابا در سشرمین 86منصوف در ماده به استثنات جنا ا » ا ن ماده .2

گیشدق هش گاه ق الً در خارج مـاکمه نها ا ش ه باش ا در ات در سور ه ــ ـعایب قشار نماسور ه هیچ سورت ا بیکانه

81


ــور» ــ ک وا د کش ار مـ اد « مهم بودی جشی ارـوابا ـ عه در خارج ار ک ه ها ا اس

;Shaw , 1995: 407)ان بشخا ک ــورها آی را در راســتات عمپ به م انا مورد اشــارهق پذ ش ته

Watson, 1992: 70 ور ـعایب جشما که در ک(. 821 8679؛ اضپق 271ـ276 8661؛ عوجاق

راس . پس با بشق دردسـشسـار ا م ـا بشق رمای)ال ( ااقع شـ هق ـوسـط ک ـور )ب(ق هز نه

ی ا ن هات سنکین شود. در انکلستاونین ـعای ا مـ اد به جشا م با اهمی مانن جنا ا ا جنـه

شـوپ ار صالفی صش اً در مورد جشا م انک شمارت مثپ خیان به ک ورق قتپ عم ا ـع د

ــ اجود دارد ا قاع ه راجا ــالفی اسـ در (. Malanczuk, 1997: 111) ت کلاق ع ی صـ

آمش وا هم ـما لا نسـ به اعمال ا ن شـوپ ار صـالفی جز در موارد نادر ا همپوشای با سا ش

ــور ا جنا ا جنکا اجود ن ارد ــالفی مثپ خیان به ک ـ ;Watson, 1992: 47;) انواع صـ

Reach and Smith, 2012: 560 8(97 8212یشمـم صادقاق م .

هات د کش اصپهم وا ار مـ اد « جشی بودی عمپ ارـوابا ـ عه در ک ـور مـپ اقوع »

ن . اگش اصــالفی شــخصــا اســ که بشخا ک ــورها منم بش م انا پیک گفته آی را پذ ش ته

ت ک ــور )ال ( در ک ــور )ب( مشـوب عملا شــود که جشی نیســ ق نظم عموما آنجا را ـ عه

ــیه ن ارد. ار ش ا ناض نوشده اســـ . جشی بودی ر تار در ک ـــور مت وع هم ـا یشت در ا ن ق ـ

ــ . بشخا ار ــ هق نظم عموما آنجا را به هم نزده اسـ ــور مت وع هم انجای ن ـ ووی جشی در ک ـ

ودی دانن که با جشی نکیفشت مانو سـن گای ه ف اصـپ صالفی شخصا را جلوگیشت ار با

(. بش همین اساس اغلب 821 8679 ا ه اس ) اضپق وعق اعمال آی باعمپ در ک ـور مـپ اق

-Tigar, 1991: 763)ان دانای ا ن شـشط را بشات اعمال اصـپ صـالفی شـخصا پذ ش ته فاو

174; Mullan, 1997: 17-29; Cameron, 1994: قانوی جزات 7ماده (. 89 8213؛ مـســـناق

ــوئیسق مـاده قـانوی جزات آلمـای هم جشی بودی عمپ 7مـاده 3قـانوی جزات نشاژ ا بنـ 83سـ

«. ا عفو مجارا اا ساقط ش ه باش فوم مـاکمه اس هشگاه فوم در مورد اا اجشا ش ه باش ا بواسمه مشار رمای

قانوی جزات شانسهق اصپ صالفی شخصا در مورد جنا ا ا جنـه ها ارـوابا 882-9بش عوس در شانسه به موجب ماده .8

س ـوسعه صالفی ناـ اع شانسه در خارج ار قلمشا فاکمی قابپ اعمال اس ا اط شامپ جشا م خالف نما شود. شا

ا ج شای پشدار م ا ن نا، رما که متعاق اً به بشرسا آی« صالف دادسشا»ها قابپ انتااد به نظش بشس ق اما ششط نـهبه همه ج

کن .ما

86


را شـشط اعمال اصـپ صـالفی شخصا (1ارـوابا ـ عه در ک ـور مـپ اقوع )مجشمی متاابپ

هم ا ن شــشط را 8211ســن له 28قانوی جزات ا غانســتای مصــوب 81دانن . همینین ذ پ ماده ما

ــ9ت . ال ته ماده3پذ ش ته اس ها )نه جنا ا ( ششط را اط در جنـهقانوی جزات شانسه ا ن 882ـ

شود که مانن شانسه دا ششط را بشات اعمال اصپ . با دق در ا ن ماده مالفظه ما2پذ ش ته اس

که جشی ارـوابا اـ اع شانسه در خارج ارصـالفی شـخصا خود در نظش گش ته اس وا آی

گیشد ا ساً جشائم خال ا را دربش نمات جنا ا جنجه باشـ . لذا اسا قلمشا شانسـه با ار درجه

ــ ق در کـه اگش جشی ارـوـابا اـ ـاعق در خارج ار قلمشا فاکمی ار جشائم جنـه دای آی ات باشـ

هات شانسـه ااج صـالفی رسی گا هستن که جشی ارـواباق در ک ور مـپ صـورـا دادگاه

.(Desportes, 1996: 301-302) اقوع آی هم جشی ا قابپ مجارا باش

وا ار شـشا ط د کش اعمال اصـپ صالفی شخصا ق ما ا مشسوی که بشخا ار ک ورها ت وع در ک ــور م« ف ــور مجشی»ان ق شــشط نظیش ســور هق ل نایق ا غانســتای ا ا شای آی را پذ ش ته

شانســه ا ن شــشط را نپذ ش ته اســ ا بش ا ن اســاس 8663خود اســ . در عین فال قانوی جزات رس مانن شانسه با اجود ششط دان . به نظش مارا هم در ا ن خصوف جا ز مات غیابا مـاکمه

شودق نیارت به اجود ا ن ششط ن ه شوا شاکا ا صالف دادسشا که در ادامه بشرسا ما اس .

1. Double Criminality

هش ا غای که در خارج ا غانستای مشـوب عملا گشدد که به موجب افوای ا ن قانوی جشی شمشده »ا ن قانوی 81بش ماده .3

شود؛ م شاط بش ا ن که عپ مذکور به موجب قوانین ی افوای ا ن قانوی مجارا مادر صور مشاجعه به ا غانستاشودق

«.ک ور مـپ ارـوابق قابپ مجارا باش

قانوی مجارا شانسه در مورد هش جنا تا که به اسیلة شانسوت در خارج ار سشرمین جمهورت ارـواب »مماب ا ن ماده .2

هات ارـوابا اـ اع شانسه در خارج ار سشرمین جمهورت ق قابپ اعمال اس . همینین قانوی مجارا شانسه در مورد جنـه اب

هات ارـوابا در قانوی ک ور مـپ اقوع جشی هم مجشمانه ا قابپ مجارا باشن . در قابپ اجشاس ؛ م شاط بش ا نوه جنـه

,Stefani, et al)« شانسه را کسب کشده باش ق مفاد ا ن ماده قابپ اجشاس ار ارـواب جشی ـابعی صورـا هم که متهم پس

1995:154).

39


؛های منحصر به قانون فرانسهمحدوديت. ب 8663 شانســه مصــوب ها ا اســ که در قانوی مجاراهاق مـ اد منظور ار ا ن مـ اد

ا ها وا ششط شوپذ ش ته شـ ه ا ااهشاً در قانوی ک ور د کشت ساباه ن ارد. ا ن مـ اد ود ششاکا ا د کشت صالف دادسشا بشات ـعایب اس . در ذ پ به ا ن دا ششط اشاره ما

ــوب 882-1ماده شللكايت شللاکي:. 1 ــه مص ــالفی 8663قانوی جزات شانس بشات اعمال ص

ف صال»ا « شوا شاکا»دان . ا ن ماده که به دا ششط اق شوا شاکا را الری ماشخص

ه ا دمتعاقب شوا بزه»کن ق صشافتاً درخواس ا صالف دادسشا را ـصش ح ما« دادسـشا

د ه ف شوا دارن ا اعالی رسما مااما ک ورت که جشی وا ار کسانا که ار جانب بزه

ــ ــ در آی ااقع ش ــشط ـا ف ر ادت اراد پشان هق ما«ه اس ــشا را کنتشل دان . ا ن ش ها به دادس

ــ ما ن اکن . به عنوای مثال در فاو کیفشت ا شای اغلب جشا م ار رمشه جشا م غیش قابپ گذشـ

که بشات ـعایب آنها نیارت به شـوا شاکا خصوصا نیس . با ا ن فال گذاشتن ونین شش ا

ــ . با پشان هخودبخود بـاعث ع ی شح هات مشبوط به جشا م ارـوابا اـ اع در خارج خواه شـ

ــا ا ـوجه به ا ن که قانوی ــخص ــالفی ش گذار بع ار اناالب ا شای ـما لا به مـ اد کشدی ص

ــا ش ــشط ما ـوان کم ود س ــالفی م تنا بش ـابعی مجنا علیه ن اردق پذ شش ا ن ش همینین ص

مـ اد ها را ج شای کن .

قانوی جزات شانســه آم ه 882-1شــشط مهم د کش که آی هم در ماده ديد دادسللرا:صللالح. 2

قانوی مجارا 882-1اسـ ق صالف دادسشا بشات مناسب بودی ـعایب اس . متن کامپ ماده

ها صش اً به ق جنـه8823ـ7ا 8828ـ9در موارد پیک بینا ش ه در مواد » شانسه به ششح ذ پ اس

ا وا ار د ه بپ ـعایب اس . درخواس دادسشا با متعاقب شوا بزهدرخواسـ دادسشا قا

د ه ف شوا دارن ا اعالی رسما مااما ک ورت که جشی در آی کسـانا که ار جانب بزه

ـا جا ا که نکارن ه قوانین ک ورهات مختل را بشرسا کشده «. ااقع شـ ه اسـ ق صور گیشد

شود ا ااهشاً شانسه االین ک ورت اس که ا ن ششط را نماها مالفظه اسـ ق ا ن شـشط در آی

ــور ممل در مورد ـمـاما فنــه هـات ارـوابا اـ اع خود در خارج ار قلمشا فاکمی بـه صـ

راجع به اصپ صالفی شخصا اس . 882ـ9ماده .8

علیه اس .راجع به اصپ صالفی م تنا بش ـابعی مجنا 882ـ7 . ماده3

38


دانای ا شای قابپ گذشــ ا غیش قابپ گذشــ باشــ ق پذ ش ته وه در ربای فاو شانسـه اعم ار آی

ششط اعمال صالفی شانسه ا ـعایب جشی در ک ورق ها اس . بش اساس ا ن ماده در مورد جنـه

ـوان اارد عمپ ش ه ا به درخواسـ دادسشا اس . نیز ب اساس همین ماده دادسشا هم رسساً نما

ــورـا ا ن ف را دارد که بزه د ه ا ا شاد ذ ـ د کش ا مااما ـعایـب مجشی بپشدارد ا در صـ

ادسشا پشداخته باشن . در خارج ار ا ن مواردق رسما ک ور مـپ اقوع جشی به شح شوا در د

ــط جنــه ــه در خـارج ار قلمشا فـاکمیـ قابپ ـعایب کیفشت ـوسـ هـات ارـوـابا اـ ـاع شانسـ

هات شانســه نیســتن . ب ها اســ ا ن شــشا ط در مورد جنا ا ارـوابا اـ اع شانســه در دادگاه

هات مهم ار غیش مهم شــ ه ا پشان ه خارج ار قلمشا شانســه اجود ن ارد. ا ن شــشط باعث کنتشل

شــود. م ــا اً که ا ن شــشط خالء ا ای هات غیش مهم به داســشا مامانع اراد بســیارت ار پشان ه

ــشا در ــور را هم پش خواه کشد. ار جمله ا نوه دادس ــور متهم در ک ــشا ط د کش ار جمله ف ش

ا به صالح ن ان .ـوان ـعایب را مناسب فال ا ای مجشی در ک ور به رافتا ما

؛1332ت قانون مجااات اسالمي تحوال .2-2

هات بی تشت را بشات اصپ صالفی ق مـ اد 8263قانوی 7مانن در ماده 8279نس به قانوی

عالاه بش موارد مذکور در مواد و هش ار اـ اع »شخصا در نظش گش ته اس . ا ن ماده

دق در صورـا که در ا شای ا ا ا به ا شای اعاده ا شای در خارج ار ک ور مشـوب جشما شو

-شود م شاط بش ا نوه ال گشددق قوانین جمهورت اسالما ا شای مـاکمه ا مجارا ما

ابا در صورـا که جشی ارـو-ر تار ارـوابا به موجب قانوی جمهورت اسالما ا شای جشی باش . ب

جشی مـاکمه ا ـ شئه ن ه ا در صور ار جشائم موجب ـعز ش باش ق متهم در مـپ اقوع

قوانین ا شای موج ا بشات-مـوومی ق مجارا کال ا بع ا درباره اااجشاء ن ه باش . م

«منع ا موقو ا ـعایب ا موقو ا اجشات مجارا ا ساوط آی ن اش .

ش ته پذ را« ع ی مـاکمه ق لا»شود که مانن عمالً اط ششط با دق در ا ن ماده مالفظه ما

ب ر تار ارـوابا به موج»ا بن ال ا م رائ اس . بن ال رائ اس ر شا در آی گفته ش ه

ا ن امش ب ها اس که اگش ر تار ارـوابا به موجب «. قانوی جمهورت اسالما ا شایق جشی باش

شا ئ اس ر هات ا شایق موجه نخواه بود. بن م هم راقانوی ا شایق جشی ن اش ق رسی گا دادگاه

33


به موجب قانوی ا شایق موج ا بشات منع ا موقو ا ـعایب ا ع ی اجشات »در آی گفته ش ه اس

هات هش ک ور د کشت صش اً هات کیفشت ا شای مثپ دادگاهدادگاه«. مجارا ا ساوط آی ن اش

وا شاکا شکنن . مثالً بشات ـعایب جشا م قابپ گذش ق نیار به به قانوی کیفشت خود عمپ ما

کن که جشی ااقع ش ه در خصوصا دارن . در غیش ا ن صور ف ـعایب ن ارن . شقا هم نما

داخپ ا خارج ار ک ور باش . به هش فال ا ن مورد هم مثپ مورد بن ال رائ اس . بنابش ا ن ـنها

شش رخ دادهق پذ 8263ــولا که در قسم اصپ صالفی شخصا در قانوی مجارا اسالما

ا ن قانویق 884ماده 3اس ؛ آی هم مستن به ـ صشه 7در بن ب ماده « قاع ه منع مـاکمه مج د»

. لذا در جشا م مستوجب ف اد ا قصاف 8ت جشا م ـعز شت غیشمنصوف ششعا اط در مـ اده

ا د ا ا جشا م ـعز شت منصوف ششعا ا ن قاع ه قابپ اعمال نیس .

نن ا شای ون ای ـوجها به م انا اعمال مـ اد ا م شاط اصپ رس ماب ن ـشـیب به نظش ما

صـالفی شخصا ن اشته اس . ششط مهم بودی جشی ارـوابا ا مجشمی متاابپ رعا ن ه ا

شــشط ع ی رســی گا ق لا هم به صــور ناق، پذ ش ته شــ ه اســ . انتظار ا ن بود که ف اقپ

کشد ا شـــشط شـــوا شـــاکا ا ده مااســـتفا 882-1ت فاو شانســـه در ماده مانن ار ـجشبه

صـالف دادسشا را هم به دا ششط پذ ش ته ش ه )ف ور مشـوب در ا شای ا منع مـاکمه ق لا(

کشد. ا ن اق ای ف اقپ در فوره جشا م ـعز شت مغا شـا هم با موار ن ششعا ن اش ا اضا ه ما

ــشا ط د کش )ار جملـه اهمی جشی ارـواباق مجشمی متاابپ ا اجود موج ا قانونا اـ ای شـ

د. با کشبشات ـعایب در قانوی هش دا ک ور مـپ اقوع ا مت وع( را هم ـا ف اد ر ادت ج شای ما

ــشاهات ا شای ا جاد ما ــشط ا ن اش ی بشات دادس ــود ـا بتوانن با در نظش گش تپذ شش ا ن ش ن ش

ــوال پیک راق ادل همه ــوعق ار جمله اهمی جشی ارـواباق م ه ارـواب جشی ا ت جوانب موض

غیشه ـصمیم به ـعایب ا ع ی ـعایب بکیشن .

«.شود... شامپ ـعز شا منصوف ششعا نما1ه ا بن هات ال ا ب ماد 7ا ال ماشرا ... بن ب ماده » ا ن ـ صشه .8

32


؛علیهها و تحوالت اصل صالحیت مبتني بر تابعیت مجنيمحدوديت .3لیه ا سپس عهات اصپ صالفی م تنا بش ـابعی مجنابه بیای مـ اد در ا ن قسم نیز ابت ا

پشدار م.ــوال آی ما

؛علیهبر تابعیت مجني های اصل صالحیت مبتنيمحدوديت. 3-1

؛ Harris, 1998: 279-280) در فاو کامن ال رات خوشـا به ا ن اصـپ ن ـای داده ن ه اس

لیه عگفته ش ه اس که اعمال ا ن اصپ ـوسط دال مت وع مجنا(. 827 8271بل سو ا بوسی ق

وع ل مت شود. عالاه بش آی نفعا عا داباعث م اخله در فاکمی ک ـور مـپ اقوع جشی ما

ــ به متهم هم ماکن ا باعث باعلیه نمامجنا ــود. با اجود ا ن انتاادا )همایقع التا نس ش

ــ893 (. ک ورهات ر ادت همیوی شانسهق آلمایق ا تالیاق ونایق 37 :8277؛ میشمـم صادقاق 64ـ

-Sorensen, 1968: 368-372; Akehurst, 1972)ان ـشکیهق موز ا ســوئیس آی را پذ ش ته

اـفاقاً ا ن انتاادا عم ـاً متوجه اعمال ممل ا ب ای قی ا ششط ا ن اصپ بوده (. 163-164 :73

(. 69 8264شــون )پوربا شاناق ا با اعمال مـ اد ا م ــشاط ا ن اصــپ عم ه انتاادا منتفا ما

هامشاره ا ن اصـپ جا کاه مـوما دارد به نـوت که بسیارت ار ک ورها فتا ک ورهات همسا

8ان .مثپ ـشکیه ا ا غانستای نیز آی را پذ ش ته

ــپ را پـذ ش تـه ــورهـا ا کـه ا ن اصـ ها ا را قائپ انـ ق بشات اعمـال آی نیز مــ اد ـ ک ـ

ــ ه ــ یه (.ا ن مـ اد 219 8219؛ پوربا شاناق 69-66 8213انـ )خالااق شـ ها کم ا بیک شـ

که ار ـوشار آی خوددارت هات پذ ش ته شـ ه در مورد اصـپ صالفی شخصا اس مـ اد

ور که در قســم اال مااله اشــاره شــ م انا هش دا اصــپ ار ا ن فیث شــود. در ااقع همایما

ها ا شــشا ط اعمال وســای را هم به دن ال دارد. ا ن وســای اســ ق ا م انا وســایق مـ اد

ــول صـــالفی م تنا بش م انا ما را متوجه ا ن مملب مهم ما ابعی ت ـرابمهکنن که اعمال اصـ

ــ ا علیهق نماوه در رابمه با مجشی ا وه در رابمه با مجنا ــشط باشـ ـوان ممل ا ب ای قی ا شـ

ــ . در ا ن فال اســـ که با پذ شش نفس ا ن اجود مـ اد ها ا بشات اعمال آی الری اسـ

بش هش شخصا که در خارج ا غانستای افوای ا ن قانوی » 8211سن له 28قانوی جزات ا غانستای مصوب 87ماده 8 بن .8

«.منفع ا غانستای مشـوب جشی گشددق قابپ ـم ی اس علیه ا غای ا

34


ــول ما ــور مـپ اقوع جش کیفش نماـوای مممئن بود کـه مجشی با اصـ یمـانـ ق فتا اگش ار ک ـ

هات ا ن اصـول ار جمله شــشط ع ی رســی گا ق لاق مممئن متوارت گشدد ا با پذ شش مـ ا

شود. بود که مجشی دا بار مجارا نما

بـا ا ن فـال با متوجه بود که لزاما ن ارد که نظای فاوقاق عیناً همای مـ اد تا که

علیه هم جنابش ـابعی مبشات اصـپ صالفی شخصا پذ ش تهق آی را بشات اصپ صالفی م تنا

ها با ـوجه به موقعی ک ــورها ا نـوه ارـواب جشی بپذ شد. در ااقع شــشا ط اعمال ا مـ اد

ــ ی آی اـ ـاع در خـارج ـا بزه ــای ا ها ا کیفی ا کمی ونین مواردت ماد ـ ه شـ ـوان وسـ

ات اصـپ ـتشت بش هات بیمتفاا باشـ . مثالً در نظای فاو کیفشت شانسـه شـشا ط ا مـ اد

صــالفی شــخصــا نســ به اصــپ صــالفی م تنا بش ـابعی مجنا علیه در نظش گش ته شــ ه

(. شـــا به جه آی که شانســـه اـ اع خود را ون ای در معشض 881 8264)پوربا شاناق اســـ

ــ ا آیارـواب جشی نما ــتش در معشض بزهد ه اس ــ ی ماها را بی ــ ا د ه ااقع ش د ه اس

ت خود را ار ااا اخالقا ا فاوقا خود قلم اد کشده اس . د هفما ار اـ اع بزهشا

مي لیه در قانون مجااات اسللالعتحوالت اصللل صللالحیت مبتني بر تابعیت مجني .2-3 ؛1332

ونین اصــلا مورد پذ شش مانن قشار نکش ته بود. ا ن در فالا بود که ک ــورهات 8263ـا ســال

ــورها ا نیز که آنشا نپذ ش ته ر ادت آی را پذ ش ته ا ــک ـ ــا به اعمال آی ـوسـ ط بودن ق اعتشاضـ

ــاا ــتن . به ـع یش آقات ش ــورهات د کش ن اش ــالفی م تنا بش ـابعی »ک ــپ ص به رغم ا نوه اص

المللا بین تالملپ بوده اما جامعهعلیه وا ار پشانتاادـش ن اصــول صــالفیتا در فاو بینمجنا

ــنـاخته ا ــمیـ شـ ــ آی را بـه رسـ ــنهاداـا که ممشح(. Shaw, 1994: 406) «سـ متعاقب پی ـ

ــ )پوربا شاناق ( مانن بشات االین بار در ـار خ فاو کیفشت 66 8211؛ خالااق 291 8219شـ

هشگاه شخ، »پذ ش . ا ن ماده 8263قانوی مجارا اسالما 1ا شای ا ن اصپ را در ماده

شانا ا علیه ک ور ا شای مشـوب جشما به جز جشائم غیشا شانا در خارج ار ا شای علیه شخصا ا

مذکور در مواد ق پ شود ا در ا شای ا ا ا به ا شای اعاده گشددق قوانین جزا ا جمهورت

ــی گا ما ــالما ا شای به جشی اا رس ــشاط بش ا ن که ال اس ــودق م متهم در جشائم موجب -ش

ا در صور مـوومی ق مجارا کالً ا بع اً ـعز ش در مـپ اقوع جشیق مـاکمه ا ـ شئه ن ه

31


ــ . ب ــ ه بـاشـ ر تـار ارـوـابا در جشائم موجـب ـعز ش بـه موجـب قانوی -در مورد اا اجشا ن ـ

« جمهورت اسالما ا شای ا قانوی مـپ اقوع جشیق جشی باش .

ا ن ــول مهم در مورد ا ن اصــپق نفس پذ شش آی ـوســط مانن اســ ا با ـوجه به ا ن بنابش

ات ار ا ن اصـــپ به شـــوپ کلا آی در فاو کیفشت ا شای ن وده ـا قانوی ج با آی ســـاباهکه

ها نیز درس ماا سـه شـود صــ ار ــول در مورد مسائپ د کش ا ن اصپ ار جمله مـ اد

ــ ق الا ما ــپ نیس ــه با اص ـــ کشد. در ماا س ـوای به جات ــول ار نااط قو اق ای مانن ص

تگانههات سهقو اق ای مانن در مورد ا ن اصپق پذ شش مـ اد صـالفی شـخصـا نامه

بشات اعمال ا ن اصپ اس که « مجشمی متاابپ»ا « ع ی مـاکمه مج د»ق «ع ی رسی گا غیابا»

االا بشات ممل جشا م )اعم ار ف ادق قصافق د ا ا ـعزبشا ( ا داما ا سوما بشات جشا م

7ها با ماده ت آیگانه ا ماا ســهجه به ا ن شــشاط ســهـعز شت غیش منصـوف شــشعا اســ . ار ـو

شود که مانن نس به اصپ صالفی شخصاق مـ اد بی تشت بشات اعمال ا ن م ـخ، ما

اصپ قائپ ش ه اس . ووی بشات اعمال اصپ صالفی شخصا صش اً دا ششطق الا بشات اعمال

ور مجارا شانسه اس . همای ا ن اصـپ سـه شـشط قائپ ش ه اس ا ا ن دقیااً به عوس قانوی

هات بی ـتشت را بشات اعمال اصـپ صــالفی گذار شانســه مـ اد که پی ـتش گفته شـ ق قانوی

شخصا نس به اصپ صالفی م تنا بش ـابعی مجنا علیه پذ ش ته اس .

ــیح ا ن که بن ال ماده ــالما 7ـوضـ ــیح 8263قانوی مجارا اسـ ق رائ ا اق ا ش ا ـوضـ

بودق ووی گفته بود ر تار ارـوابا به موجب قانوی ا شای جشی باشـــ ق در فالا که در ااضــــا

ــ ر تار ارـوابا به موجب قانوی ا شای ا قانوی مـپ اقوعق 1بنـ ب ماده همین قانوی گفته اسـ

جشی باش که به معنا پذ شش اصپ مجشمی متاابپ در خصوف اصپ صالفی م تنا بش ـابعی

ـوجه به آی بوده اس . با 7کارت که مانن در بن ال ماده علیه اس ؛ مجنانوته مهم آی اسـ که با ـوجه به م انا منماا ا عالا اعمال م شاط اصول صالفی م تنا

جشی با ســ به شــشط مهم بودیت ـابعی ق پذ شش ا ن شــشاط کا ا نیســ ا مانن مابش رابمهششط شوا شاکا 8663مجارا شانسه مصوب کشد. اگش همانن قانویارـوابا نیز ـوجه ما

ــشا بشات ـعایب را هم ما ــالف دادس ــشا ط د کش را ج شای ماا ص د. در کشپذ ش ق ا ای ش

39


ــور ار اراد پشان ه ــور ا ن ص ــا ا ک ــتکاه ق ــشا ا دس ــش به دادس هات غیش مهم ا افیاناً م ش . جلوگیشت ما

؛برآمدکی أعلیه فال استثنا ا اس ا ـت ـابعی مجشی ا مجناا جاد صـالفی بش اسـاس رابمه

اصـلا با بش دخال دادگاه ک ـور مـپ اقوع جشی باش . در عین فال بشات فاالـا که مجشی ــالفی به هش دلیلا در دادگاه مـپ اقوع جشی مورد مـاکمه قشار نکش ته پیک ــول صـ بینا اصـ

ــ ق اما م تنا بش رابمه ــشاط ونین ت ـابعی مفی اسـ با ـوجه به م انا منماا ا معاول اعمال م ـ صالفیتاق اعمال صالفی در ونین مواردت با م شاط ا مـ اد باش .

ت ـابعی مجشی همواره اجود داشته در فاو کیفشت ا شایق ا جاد صالفی بش اساس رابمهوف شار ا هات ا شای در ا ن خصـــق لیون ا جاد مـ اد بشات صـــالفی رســـی گا دادگاه

ــیب ــالفا ن ــ . ار جمله قانوی مجارا عموما اص ــته اس ــور 8213ها ا داش ــشط ف پنج شــیــ گا ق لاق مجشمیـ متاـابــپ ا اجود مشـوـب در ا شایق مهم بودی جشی ارـوـاباق عـ ی رســـور مت وع را ــور مـپ اقوع جشی ا ک ـ موج ا قانونا بشات ـعایب به موجب قانوی هش دا ک ـ

ا 8298لا که قوانین پس ار آی عنا قانوی راجع به مجارا اسالما مصوب پذ ش ته بود. در فاق صـش ا ششط عنا ششط ف ور مشـوب در ا شای را 8279قانوی مجارا اسـالما مصـوب

دانســـتن . ال ته ا ن را ه مملوب ا مفی ن ود ا هات ا شای کا ا مابشات اعمال صـــالفی دادگاه .گش دانای قشارمورد انتااد فاو

ــور ــورهات د کش همق مالفظه ماار لـاب قوانین کیفشت ک ـ هات دارات نظای کنیم که ک ـالق اســاســا اصــپ کلا را ع ی پذ شش ا ن اصــپ قشار داده ا مثالً ک ــور انکلســتای فاوقا کامن

ــورق قتپ عم ا ـع د راجا ــپ را در مورد جشائم مـ ادت مثپ خیان به ک ــتثنائاً ا ن اص اســش ا در مورد جشائم مـ اد ا ر خـارج اعمـال ما اـ ـاعک د ــور آمش وا هم آی را صـ کنـ . ک ـ

پوشــای با ســا ش اصــول صــالفی مع ادت مثپ جنا ا جنکا ا خیان به ک ــور که عم ـا همکن . ک ــورهات دارات فاو نوشــته هم هشون اصــپ صــالفی شــخصــا را اســ اعمال ما

وه در قانوی مجارا عموما اصـــالفا ا ا نظیش آیهان الا بشات اعمال آی مـ اد پذ ش ته ان .اجود داش ق در نظش گش ته 8213

ا ـال مانن ا شای درقانوی ج مجارا اســالماق صــش ا دا شــشط ف ــور مشـوب در علاــشط ع ی مـاکمه ــ ( ا ش هات ـعز شت را ت ق لا در قلمشا مجارا ا شای )که ار ق پ اجود داش

37


شودق الا ناق، اسر نظش گش ته که هشون خود پی ش مـسوب مابشات اعمال ا ن اصـپ د هات بی تشت بشات اعمال ا ن اصپ الری اس ق ر شا اعمال ممل ا ن اصپ ا ششا ط ا مـ اد

ــشا ط ا مـ اد وان ـهات کمق مفی ا ه ن وده ا در موارد متع دت ماا فتا اعمال آی با شا « شاکا شوا »سـتکاه ق ـا ا ک ـور گشدد. اگش مانن شـشط صـش اً باعث ــمیپ هز نه بش د

ــشا بشات ـعایب » ــالف دادسـ ــشا ط مذکور بیا زا ق ـا ف اد ر ادت خالء ا ای « صـ را به شـ شود.ششا ط د کش را ج شای کشده ا انتاادا کمتشت متوجه آی ما

فاو کیفشت ا شای در 8263علیه ـا سال ت ـابعی مجنااما ا جاد صـالفی بش اساس رابمه ــ که بـه عنوای ـ قاع ه ــ . ا ن در فالا اسـ ــته اسـ ــالفی اجود ن اشـ ت کلا اعمال صـ

ان . در ک ورهات دارات نظای فاوقا ک ـورهات ر ادت ا ن شوپ ار اعمال صالفی را پذ ش ته وه به لان ق بال بخصـوف ا اال متـ ه آمش وا که ار د شبار نه ـنها خود آی را اعمال نوشده کامن

ان ق امشاره به شـوپ مـ اد ا اســتثنا ا ا ن اعمال آی ـوسـط ک ــورهات د کش هم معتشض بوده شــود. در فاو آمش وا ا ن اصــپ در مورد جشائم ـشار ســتا ا جنا ا جنکا اصــپ اعمال ما

شـود. در فاو ک ـورهات دارات فاو نوشـته مثپ شانسهق آلمایق علیه اـ اع آمش وا اعمال ماق بلژ ا فتا در بشخا ار ک ــورهات همســا ه مثپ ـشکیه ا ا غانســتای هم ا ن اصــپ با ا تالیا

شود.رعا ششا ط آی اعمال مادر قانوی ج مجارا اسالما در ــول مفی ا مملوب ا با در نظش داشتن ا ن امش که

انکش ـوجه نت منا ع ملا ا علیهق ـأمین کنن هپذ شش اصپ صالفی م تنا بش ـابعی مجناات هک ــور نســ به اـ اع خود اســ ق ا ن اصــپ پذ ش ته شــ ه ا بشات اعمال آی نیز مـ اد

ت جشا مق مجشمی متاابپ ا منع مـاکمه ق لا در قلمشا جشا م ف ــور مشـوب در ا شای در همهو فا ترس که استفاده ار ـجشبهـعز شت غیش منصـوف ششعا پیک بینا ش ه اس . به نظش ما

بینا شـشط شـوا شاکا ا صالف دادسشا بشات ا ن شوپ ار صالفی شانسـه م نا بش پیک هم مفی اس .

31


منابع منابع فارسي و عربي -الف

ــش ه«المللا در قانونکذارت ا شایهات فاو جزا ا بینرمینه»(ق 8219آرمـا کق علا ) - تق ن ـ

.2فاو ـم یااق ش تمؤسسه

ق ـشجمه 8ق جآئین دادرسا کیفشت(ق 8277سورق ژرژ ا بولو ق بشنار )اسـتفاناق گاسـتویق لوا -

انت ارا دان کاه عالمه ا ا ا. ـهشای فسن دادبایق

ق ـشجمه ا ــای علا الملپ شهنگ فاو بین(ق 8271بل سـوق رابش ا بوسی ق بولسالا ) -

ن ش قومس. ـهشای رضا پارساق

اا عنصش ـابعی در ـوسعه قلمشا موانا فاو جزا بشرسـا ـم ی »(ق 8219پوربا شاناق فسـن ) -

ااال ه ممجموعق «در ک ـورهات ا شایق شانسهق آمش وا ا سور هق ـامالـا در فاو ـم یاا

.ق انت ارا سم ا موسسه فاو ـم یاادر ـجلیپ ار دکتش صفا ا

.کپوام نهمق ـهشای انت ارا جنق فاو جزات بین الملپ(ق 8261پوربا شاناق فسن ) -

ق ـهشایق ن ش میزای.الملپفاو کیفشت بین(ق 8272فسینا نژادق فسینالا ) -

ــالما در مورد قلمشا موانا قوانین »(ق 8263خـالااق علا ) - ــوال قانوی ج مجارا اسـ

. 8هات فاو جزا ا جشی شناساق شماره ق مجله پژاهک«جزا ا

ــتار(ق 8211خـالااق علا ) - ــه ممالعا ا ـهشای ق لپها ا ار فاو جزات بین المجسـ ــسـ موسـ

هات فاوقا شهش دانک.پژاهک

دار صادر.بیشا ق وام سویق 9ق ج الموسوعه الجزائیه(ق 8661رغ اق ش ) -

مؤسسه الجامعیه لل راسا ا الن ش بیشا ق قانوی العاوبا )الاسم العای((ق 8663عالیهق سمیش ) -

ا التور ع.

.بیشا مؤسسة نو پق وام دایق 8ق ج ا العایالاانوی الجنائ(ق 8611عوجاق مصمفا ) -

.مم عه ال اادتدم ق الم ادت العامه ا الت ش ع الجزا ا(ق 8679 اضپق مـم ) -

ــا ) - ــناق مشـ ـ فاوقا ارار هق مجلــ«فاو جزا در موــای تهمـــ اد»(ق 8213مــسـ

. 1دادگستشتق ش

36


ن ـــش ـهشای ق مااال (فاو جزات بین الملپ )مجموعه (ق 8272میشمـم صـــادقاق فســـین ) -

میزای.

.ـهشای ن ش دادگستشق دادگاه کیفشت بین المللا(ق 8212میشمـم صادقاق فسین ) -

ه ه دار النبیشا ق ششح قانوی العاوبا الل نانا )الاسم العای((ق 8614نجیب فسناق مـمود ) -

.العشبیه

منابع انکلیسا ا شانسه -ب

- Akehurst, Michael (1973), Jurisdiction in International Law, The British

Year book of International Law, 1972-73.

- Brownlie, Ian (1990), Principles of Public International Law, Oxford, 4th

ed.

- Cameron, Iain (1994), The Protective Principle of International Criminal

Jurisdiction, England: Martmouth Publishing Company.

- Cryer, Robert, Friman, Hakan, Robinson, Darryl, Wilmshurst, Elizabeth

(2010). An Introduction to International Criminal Law and Procedur,

New York: Cambrdge University Press.

- Desportes, Fredric et Le Gunehec, Francis (1996), Le Nouven Droit

Penal, Tom1, Economica.

- Gilbert, Geoff (1992), Crimes Sans Frontiers: Jurisdictional Problems in

English Law, The British Year Book of International Law.

- Harris, D., J. (1998), Cases and Materials on International Law, Fifth

Edition, Sweet and Maxwell.

- Lowenfeld, A., F (1989), "U. S. Law Enforcement Abroad: The

Constitution and International Law", American Journal of International

Law, Vol: 83, No: 4.

- Malanczuk, Peter (1997), Akehursts Modern Introduction to

International Law,London: Routledge.

- Mullan, Grainne (1997), The Concept Double Criminality in the Context

of Extra Territorial Crimes, Criminal Law Review, Junuary.

- Reach and Smith (2012), Excessive Maritime Claims, Martinus Nijhoff

Publishers, Third Edition.

- Shaw, M., N. (1994), International Law, Third Edition, Grotius

Publication.

29


- Sorensen, Max (1968), Manual of Public International Law, Magmillan,

Martin`s Press.

- Stefani, Gaston, Levasseur, Georges et Bouloc, Bernard (1995), Droit

Penal General, Dalloz. - Tigar, Michael, E. (1991), "The Extradition Requirement of Double Criminality

in Complex Cases: Illustrating the Rational of Extradition", International

Review of Penal Law, Vol: 62.

- Watson, Geoffry, R. (1992), "Offenders Abroad: The Case for Nationality –

Based Criminal Jurisdication", Yale Journal of International Law, Vol: 17.

- Watson, Geoffry, R. (1993), "The Passive Personality Principle", Texas

International Law Journal, Vol: 28: 1

تیعبات هطبار رب ينتبم تیحلاص لوصا تلاوحت و...

Documents