07ekolojinin_karanlikyuzu

8/3/2019 07Ekolojinin_karanlikyuzu

http://slidepdf.com/reader/full/07ekolojininkaranlikyuzu 1/12

POLİTİK EKOLOJİNİN KARANLIK YÜZÜ

Peter Zegers

koloji hareketi hem ilerici hem de gerici dü şünceler için son yı llarda bir sava ş alanı haline gelmi ştir. Ekoloji hareketi içerisinde, gerçekten ilerici veinsancı l olandan, tümden insan sevmez ve hatta eko-fa şist olan çe şitlidü şüncelerle kar şı la şı l ı r.

“[E]ğer ekoloji sözcüğü bizim görüşümüzüanlatmak için kullanı lacaksa, birinci doğanı nikinci doğaya evrimini açı klaması için tanr ı larave mistik güçlere başvurmak saçmalı ktı r. Bir ekoloji sözlüğünde ne dinin ne de deneyimden

kaynaklanan tinsel bir anlayı şı n yeri yoktur. Ekolojiterimi yatanı mı gere ğ i doğal olgularlaörtüşür ya da mistisizmi yahut açı kçadoğaüstücülüğü besleyen güçsüzleştirilmiş bilinç içinşı k bir mecaz olur.” [MurrayBookchin , Özgürlü ğ ün Ekolojisi: Hiyerar şininOrtaya Ç ı k ı şı ve Çözülü şü (Ayr ı ntı Yayı nlar ı ,Kası m 1994, Çev: Abdullah Yı lmaz, Sf. 32)]

Ekoloji hareketi hem ilerici hem de gericidüşünceler için son yı llarda bir savaş alanı

haline gelmiştir. Ekoloji hareketi içerisinde,gerçekten ilerici ve insancı l olandan, tümdeninsan sevmez ve hatta eko-faşist olan çeşitlidüşüncelerle kar şı laşı lı r. Amerikalı toplumsalekolojist Murray Bookchin on yı l kadar önce“Ekoloji ‘kasvetli bir bilime’ mi dönüşecek?”adlı makalesinde ABD ekoloji hareketiiçerisinde insancı llı k-kar şı tı eğilimler saptadı :Derin ekoloji, biyo-merkezcilik, Gaiacı bilinçve eko-teoloji gibi. Ak ı ldan kuşku duyulması veekolojik konulara yaklaşı mda içgüdüsel ve

ak ı ldı şı olana önem verilmesi bu görüşlerintemelidir. Bookchin makalesinişu hatı rlatmayla bitirir: “Ekolojik bozulmanı n arttı ğı bir dönemde insanlı ğı n geleceğine ilişkin zor seçimler yapmak zorunda olan yalnı z geniş

insan kitleleri değildir. Mistikleştirmenin arttı ğı bir zamanda kendi yönünü bulmak için zor seçimler yapmak zorunda kalan aynı zamandaekoloji ak ı mı nı n kendisidir.”1 Bookchin’inmakalesini yayı mladı ğı 1991’den bu yana buinsancı llı k-kar şı tı eğilimler ne yazı k ki daha da belirginleşmiştir. Buna güzel bir örnek öndegelen Amerikalı derin ekolojist Bill Devall’dı r.George Sessions ile birlikte Bill Devall derinekolojinin kurucusu Arne Næss’indüşüncelerini Amerikan toplumuna tanı ttı .

Devall 2 Ağustos 1998 tarihindekiGold and Green (Altı n ve Yeşil) adlı konferanstaMeksikalı göçmenlere kar şı ı rkçı bir yorumda bulunur. Ona göre, göçmenler “Meksikalı haydutlar ı n daima yapmı ş olduklar ı şeyleriyaptı lar: tecavüz, yağma, kundaklama ve

1Murray Bookchin, “Will Ecology become ‘the DismalSience’? (Ekoloji ‘Kasvetli bir Bilime mi Dönüşecek?)”,The Progressive (1991) içinde. Which Way for the EcologyMovement? (Edinburgh & San Francisco: AK Press, 1994) içinde yeniden

bası

ldı

.Kası m 2003/sayı 3 Toplumsal Ekoloji

69



POLİTİK EKOLOJİ’NİN KARANLIK YÜZÜ ___________________________________________

cinayet”. Ayr ı ca Kaliforniya k ı zı l çamormanı na tehdit oluşturan Maxxamşiketininsahibinin “suçlu bir Yahudi kapitalisti”olduğunu belirtir. Devall’in yandaşı GeorgeSessions da bu konferansta yer alı r, ekolojihareketi içerisindeki birçok kişinin sol görüşleresahip olması ndan yak ı nı r ve toplumsal adaletkonular ı nı n, yalnı zca dikkatleri ekolojik bunalı mı n gerçek nedeninden uzaklaştı rdı ğı nı ileri sürer: o da aşı r ı nüfustur. Sessions ekolojik dengesizliğin giderilmesi için 1615-1836 yı llar ı arası nda Japonya’yı yöneten otoriter rejimin bir benzerinin geliştirilmesini önerir 2 Bu istisnai bir durum mudur yalnı zca? Derin ekolojinindayandı ğı varsayı mlar nedeniyle bundanfazlası yla kuşkuluyum.Derin Ekolojinin Politik EtkileriDerin ekoloji belirsiz veşekilsiz bir kavramdı r.İçerisinde gerici vegörünüşte ilerici olandüşüncelerin her türlükar ı şı mı bulunabilir.Derin ekolojistler çok farklı düşünürlerin derin

ekolojinin öncüleriolduğunu ileri sürerler.Örneğin Heidegger ile Spinoza [derinekolojide] yan yana bulunabilir. Nası l bir bağı n böylesi farklı düşünürleri aynı kategoriyeyerleştirdiğini açı klama çabası da yoktur. Bututarsı zlı ğı yorumlayan Arne Næssşunlar ı yazar: “Neden Gleichschaltung [bir arayagetirme]? Neden monolitik ideolojiler?Bunlardan hem Avrupa hem de dünya tarihindeyeterince var.”3 [Böylesi] bir tutarlı lı k talebinin

bir Nazi operasyonuna denk tutulması onunfaşizm anlayı şı nı n ne kadar k ı sı tlı olduğunuyeterince açı klar ve ortaya koyar. Næss aynı makaleyişöyle sürdürür: “Görüşüme göre, eğer dünya üzerine tek bir felsefe ya da tek bir dinyerleşmiş olsaydı bu insanlı k için kültürel bir

2 David Kubrin, “Toxic Ideologies”, Reclaiming Quarterly,Summer 1999 içinde alı ntı lanmı ş.

3 Arne Næss, “Deep Ecology and Ultimate Premises”, TheEcologist, Vol. 18, Nos.4/5 (1988). Society and Nature, Vol1, No. 2 (1992)’de yeniden bası ldı , p. 108.

felaket olurdu. Eğer geleceğin Yeşil toplumlar ı derin kültürel farklı lı klar ı n önünü tı kayacak kadar benzer olsaydı bu bir felaket olurdu.”4 Buda mı insan haklar ı na ve demokrasiye uygundüşer? Başka bir söyleşisindeşöyle der: “İster biyo-çeşitlilik, ister kültürel çeşitlilik isterseekonomik çeşitlilik olsun yaşamı mı zı n her bir yönünde varolan çeşitlilik bir normoluşturmalı dı r. Ayr ı ca düşüncelerin çeşitliliğide çok önemlidir. Eğer tek bir doğru düşünce,tek bir mutlak gerçek ve sürdürülebilirliğin tek bir doğru yolu olduğunu düşünseydik o zamankendimizi bir tür eko-faşizm yaratmı ş bulabilirdik. Kendimizi gerçekleştirebilmemizancak çok türlülük, çoğulluk, çeşitlilik ve bütünün bir parçası olma vası tası yla olur.Kendini gerçekleştirmenin tek tartı şması ztanı mı yoktur. Herkes bu sözcükte kendi

anlamı nı bulacaktı r. Derin bir sorgulama aracı lı yladerin ekolojiye ulaşı r ı z,derin ekoloji aracı lı ğı ylada kendimizigerçekleştirmeye ulaşı r ı z,ancak tüm bunlar ı n hiçbir anlamı yoktur. Bundan

geriye bir tür kuram kalı r:Biz ancak uygulamasayesinde kendimizi gerçekleştiririz. Tı pk ı her birimizin kendi bedenine sahip olması gibi,hepimiz kendi ‘gerçekleştirmemize’ sahibiz.”5 Næss, Fransa veİtalya’da aşı r ı sağ yayı ncı lar taraf ı ndan yayı mlanmayı belki de bu k ı sı tlı eko-faşizm anlayı şı nedeniyle yadı rgamı yordur.Gerçekten de onun düşünceleri Alain deBenoist ve Nouvelle Droite’deki kişiler taraf ı ndan savunulan ‘etnik çoğulculuğa’ yak ı n

benzerlikler taşı

maktadı

r. Derin ekolojiye çok yak ı n olan Amerikalı yazar Kirkpatrick Sale,demokrasi ve insan haklar ı na saygı duyulması nı n gereksiz olduğundan çok emin, bunun yerine demokrasi ve insan haklar ı nı nreddine saygı duyması gereken bizleriz!Kirkpatrick Sale’in yazdı ğı na göre: “[Biyo- bölgesel çeşitlilik]; bir biyo-bölge içindeki her

Derin ekolojinin dayana ğ ı ,tümden temelsiz olarak, ekolojik

bunal ı mı n “a şı r ı nüfustan”kaynakland ı ğ ı iddiası d ı r. Derinekolojiye ili şkin koca literatürdebunun neden do ğ ru olaca ğ ı nı

açı klayan tek bir sat ı r bile yoktur.

4 Agy, p. 113.5 Arne Næss ve Helena Norberg-Hodge ile söyleşi.Resurgence, January 1997 içinde.

70 Toplumsal Ekoloji Kası m 2003/sayı 3



____________________________________________POL İTİK EKOLOJİ’NİN KARANLIK YÜZÜ

topluluğun, bir eko-bölge içindeki her alt- bölgenin ve bir k ı tadaki her eko-bölgenin aynı yönde kendini inşa edeceği ya da aynı politik biçimlerde evrileceği anlamı na gelmez. Enönemlisi de bunun biyo-bölgelerin liberalAmerikan geleneğinin getirdiği demokrasi,eşitlik, serbestlik, özgürlük, adalet ve benzerideğerleri dikkate alacağı anlamı nagelmemesidir. Gerçek özerk biyo-bölgeler kendi politik sistemlerini, kendi çevreselyerleşimlerine ve kendi ekolojik gereksinimlerine göre yaratmakla kaçı nı lmaz biçimde birbirlerinden ayr ı lı rlar ve bu [ayr ı lma] birbirinin tamamlayı cı sı olmak durumunda dadeğildir… Değişik kültürlerin, biyo-bölgeselamaçlar ı en iyi şekilde gerçekleştirecek politik biçimlerin ne olabileceğine ilişkin oldukçafarklı görüşlere sahip olmalar ı ve (özellikle busistemi küresel boyutta düşündüğümüzde) bu biçimlerin Batı Aydı nlanması ’ndan esinlenenideal ile oldukça uyuşmazlı k içindeolabilecekleri öngörülebilmelidir. Ve kişi her nekadar bu düşünceyi nahoş bulsa da, bu farklı lı k öngörülmek ve –eğer çeşitlilik arzulanı yorsa– saygı duyulmak zorundadı r.”6

Derin ekoloji, saptı r ı lmı ş farklı lı k anlayı şı ile,yalnı z demokrasi ve insan haklar ı nı n evrenselkavramlar ı na kar şı t değildir. Næss’indüşünceleri aynı zamanda mistikliğe yaklaşı r ve New Age yazar ı Charlene Spretnak’ı n ussaldüşünüşün yerine “duygusal birliktelik vesevgiyi” talep eden görüşünü onaylayarak alı ntı yaptı ğı ndan beri kendisi deşahsen bununfark ı na varmı ş görünüyor.7 Bu yüzdendir ki,Frijitof Capra ve Charlene Spretnak’ı n derinekoloji unvanı nı benimsemeleri çok şaşı rtı cı

değildir. Spretnak gibi Frijitof Capra da ak ı

ldı

şı

düşüncelerini açı klamakta çok açı k sözlüdür:“Derin ekolojik bilinç, eninde sonunda, tinselya da dinsel bilinçtir.”8 Charlene Spretnak

6 Kirkpatrick Sale, Dwellers in the Land: The Bioregional Vision(Philadephia: New Society Publishers, 1991), p. 108.7 Arne Næss, “Deep Ecology and Ultimate Premises”,The Ecologist,Vol. 18, Nos.4/5 (1988).Society and Nature, Vol1, No. 2 (1992)’de yeniden bası ldı , p. 112.8 Frijitof Capra,The Web of Life: A New Synthesis of Mind and Matter (Londra: Flamingo,1997), p. 7. Capra ayr ı ca The

insancı llı ğı n ekoloji politikası nı n baş düşmanı olduğunu bildirmektedir. 1984’de E.F.Schumacher Topluluğu’nun yı llı k toplantı sı ndaki bir konuşması ndaşunlar ı söyler:“Yeşil politika insancı llı ğı n insanmerkezciyönelimini reddeder. Bu felsefe kar şı laştı ğı mı z birçok soruna insan yaşamı nı başar ı lı k ı lacak biçimde insan mantı ğı nı n kullanı lması ve doğaldünya ile kadı n erkek etkileşimlerinin yenidendüzenlemesi yoluyla insanlar ı n kar şı laşmaya veçözmeye muktedir olduğunu, ileri sürer.”9 Spretnak ve Capra Alman yeşillerine ilişkinyazdı klar ı bir kitapta, Yeşil hareket içindekisolcu eğilimlere kar şı olduklar ı nı , derin ekolojiher ne kadar “çoğulcu” olsa da, kuşkuya yer bı rakmadan belirtirler.

10Ne yazı k ki, ekolojihareketindeki sağcı eğilimler için bu tür bir

sı nı rlama yoktur. Bu sı nı rlamanı n olmayı şı Sağ’ı oldukça memnun etmiş görünüyor vegerçekten de Sağ ideoloji ile yapı sal benzerlikler göstermesi nedeniyle derin ekolojiile Sağ’ı ayı rmak çok zordur. Capra veSpretnak Alman tarihinin fark ı ndagörünmelerine rağmen bugün ile bağlantı sı nı görmekte sorun yaşı yorlar. Eko-faşist terimidaha uygun olması na rağmen onlar Herbert

Gruhl’u “muhafazakar” bir politikacı olarak tanı mlarlar. Gruhl, Die Grünen[Alman YeşilPartisi] kurucular ı ndandı , ancak 1982’deÖkologish Demokratische Partie(Ekolojik Demokrat Parti’yi) kurmak üzere partidenayr ı ldı (Capra ve Spretnak bu işe üzülmüş görünüyorlardı ve bunun için “Marksistleri”suçladı lar). 1989’da bu parti, Gruhl’un istemidı şı nda, kendini aşı r ı sağ parti Die Republikaner [Cumhuriyetçi Parti] ile mesafeliolmaya karar verdiğinde, oradan ayr ı ldı ve

Unabhaengige Ökologen Deutschland s[Almanya Bağı msı z Ekolojistleri’ni] kurdu.[Gruhl] yabancı lara kar şı nefret ve korku yaymaamaçlar ı yla ekolojik konuşmalar yapan ilk

Turning Point: Science, Society, and the Rising Culture (1982) kitabı nda derin ekoloji’ye desteğini sürdürdü.9 Charlene Spretnak,The Spiritual Dimension of Green Politics(Santa Fe: Bear & Co., 1986) p. 27.10 Frijitof Capra ve Charlene Spretnak,Green Politics: TheGlobal Promise(London: Hutchinson, 1984).

Kası m 2003/sayı 3 Toplumsal Ekoloji 71




kişiydi.11 Capra ve Spretnak bir çok Alman’ı n Nazilerin Blut und Boden(Kan ve Toprak)kuramlar ı na çok benzer olan bu düşüncelere okadar kuşkulu oluşlar ı nı n nedenini deanlayabilmiş görünmüyorlar. Bu benzerlik ve[geçmişin] devamı oluşu çözümlemek yerine,görmezlikten gelmeyi seçtiler ve bunun sonucuolarak yalnı zca birkaç yı l içinde bir tür tinselfaşizmde son bulacak olan Rudolf Bahro’nungörüşlerini sorgusuz benimsediler.12

Derin ekoloji tam bir yamalı düşünceler bohçası olması na rağmen yine de belirleyici özellikleresahiptir. Bu özellikler gerici etkileri nedeniyleoldukça rahatsı z edicidir. Derin ekolojinindayanağı , tümden temelsiz olarak, ekolojik bunalı mı n “aşı r ı nüfustan” kaynaklandı ğı iddiası dı r. Derin ekolojiye ilişkin kocaliteratürde bunun neden doğru olacağı nı açı klayan tek bir satı r bile yoktur. Bu derinekolojinin yandaşlar ı için tümden bir inançmeselesidir dolayı sı yla bu görüşün eleştirisi buyönde bir düşünce değişimi ilesonuçlanmamı ştı r.13 Derin ekolojinin bazı destekçileri AIDS ve açlı ktan ölümlerindoğanı n insanlardan intikamı olduğunu ve buna

kar ı şmamamı z gerektiğini alenen açı kladı lar.Buna güzel bir örnek Dave Foreman’dı r. Earth

11Herbert Gruhl için Janet Biehl’in, Janet Biehl & Peter Staudenmaier, Ecofascism: Lessons from the German Experince (Edinburgh&San Francisco: AK Press, 1995)kitabı içindeki “‘Ecology’ and the Modernisation of Fascismin German Ultra-right” isimli yazı sı na bak ı nı z. Ayr ı ca JuttaDitfurt’un yazı lar ı nı da kuvvetle salı k veririm; Feuer in die Herzen: Gegen die Entwertung des Menschen(Hamburg:Konkret Literatur Verlag, 1997) ve Entspannt in die Barbarei.(Öko-)Faschismus und Biozentrismus(Hamburg:KonkretLiteratur Verlag, 1996). ÖDP (Ökologish-Demokratische

Partei, Ekolojik Demokrat Parti) ile Gruhl arası

nda açı

k bir ayr ı m vardı ama bunun ÖDP ideolojisi üzerine pek bir etkisiolmadı . Hatta eski liderlerinin kitaplar ı nı ve bildirilerinidağı tmayı sürdürdüler ve onunla gayri resmi ilişkilerinikorudular.12 Rudolf Bahro için Janet Biehl’in “’Ecology’ and theModernisation fo Fascism in GermanUltra-right” yazı sı na bak ı nı z. Ayr ı ca Rudolf Bahro’yusavunan James Hart ve Ullrich Melle ile Janet Biehlarası ndaki münazaraya bak ı nı z, Democrasy & Nature#11/12(Vol. 4, no.2/3,1998).13Bak ı nı z Murray Bookchin, Re-enchanting Humanity: ADefense of the Human Spirit againstAnti-Humanism, Misantrophy, Mysticism and Primitivism(Londra: Cassell, 1995).

First! [Önce Dünya] çevresel eylem grubununeylemcilerinden biri olan Dave Foreman bir söyleşide Bill Devall’aşöyle demiştir: “BenEtiyopya’da yapabileceğimiz en kötü şeyinyardı m etmek, en iyişeyin ise yalnı zca doğanı nkendi dengesini bulması na izin vermek, oradakiinsanlar ı açlı ğa terk etmek gerektiğinisöylediğimde, bunun canavarca olduğunudüşünüyorlar. Buna alternatif ise müdahilolmak ve hiçbir zaman tam bir ömür yaşamayacak olan bu yar ı ölü çocuklar ı kurtarmaktı r. Onlar ı n gelişmesi durdurulmuş olacaktı r. Ve on yı l içinde olacak şey şudur; ikikatı insan acı çekecek ve ölecektir. Tı pk ı , LatinAmerika’daki sorunlar için ABD’nin emniyetsübabı olması na izin verilmesinin hiçbir şeyiçözmemesi gibi. Bu yalnı z bizim ABD’de sahipolduğumuz kaynaklar üzerine daha çok yük getirir. Bu bizim el değmemiş doğamı zı n dahaçok yı k ı mı na, sular ı n ve havanı n daha çok zehirlenmesine yol açarken Latin Amerika’dakisorunlar ı hafifletmez.”14 Amerika’daki derinekoloji savunucular ı nı n önde gelen isimlerinden biri olan Devall taraf ı ndan bu zı rdeliliğe kar şı tek bir itiraz bile dile getirilmemiştir. NiçinForeman’ı düzeltmek için bir rahatsı zlı k

duymadı ğı nı Bill Devall’ı n yukar ı da alı ntı lanan Alt ı n ve Ye şil adlı konferanstakiaçı klamalar ı ndan anlayabiliyoruz. Derin ekolojiçevresel bunalı mlar ı n toplumsal nedenlerikuramı ndan yoksundur ve düşünebildikleriyegane çözüm nüfusun düşürülmesidir. Bunun

14Bill Devall’in Dave Foreman ile söyleşisi, “A Spanner inthe Woods”, Simply Living Vol. 12 (c.1986). MurrayBookchin, The Philosophy of Social Ecology(Montréal:Black Rose, second revised edition, 1995) [Türkçesi;

Toplumsal Ekojinin Felsefesi (İstanbul, Kabalcı

Yay., 1996,Çev. Rahmi G.Öğdül] içinde alı ntı lanmı ş, p. 117. 1989’da Newyork’ta Dave Foreman ve Murray Bookchin arası ndafarklı lı klar ı hakk ı nda izleyiciye açı k münazara düzenlendi. Bumünazarada Dave Foreman, Bill Devall’la yaptı ğı söyleşidekiaçı klamalardan uzak durdu. Ancak bu münazaradan hemensonra aynı eko-şiddet dilini kullanmaya devam etti. Bu hiç deşaşı rtı cı değil çünkü bu ‘biyo-merkezli’ düşünmenin özündeyer alı r. Foreman Earth First!’ten ayr ı ldı ktan sonramuhafazakar örgütSierra Club’ı n yönetim kuruluna katı ldı veonlara göç-kar şı tı bir politika benimsetmeye çalı ştı . Neyse kişimdiye kadar başar ı lı olmadı . Münazara Steve Chase (ed.), Defending the Earth: A Diolog between Murray Bookchinand Dave Foreman(Boston: South End Press, 1991) adı ylayayı mlandı .





nası l başar ı lacağı açı klanmamı ştı r, ancak bazı destekçiler acı ması z hatta eko-faşist önlemleridı şlamamaktadı r.

‘Biyo-merkezciliğin’ tüm canlı varlı klar ı n eşit‘özsel değerlere’ sahip olduğuinsancı llı k-kar şı tı düşüncesi, derin ekolojinin bir diğer rahatsı z edici özelliğidir.‘Biyo-merkezcilik’ kendi eşdeğerini insanlı ğı nesenlik ve gönencinin en önemli öncelik olması gerektiğini savunan ‘insan-merkezcilik’te bulur.David Ehrenfeldt bu ‘biyo-merkezci’ beyhudelikle 1981’de İ nsancı ll ı ğ ı n Kibiri adlı kitapta çiçek virüsünün varolma hakk ı üzerineyazmı ştı r. O zamandan beri, tonlarca sayfadolusu ‘özsel değer’, ‘biyo-merkezcidemokrasi’ ve ‘biyo-merkezcilik’ ve onunmuhtemel etkileri üzerine makaleler yazı lmı ştı r.Dahası derin ekoloji hı zla gelişen bir akademik endüstri haline gelmiştir. ‘Ekolojik bir etik’adı na ne kadar insanı n acı çekmesinin veölmesinin kabul edilebilir olduğutartı şmalar ı nı n önü açı lmı ş görünüyor. Ancak,tekrar edersek, çevresel sorunlar ı n toplumsal köklerine ilişkin küçücük bir fikir dahi yoktur.Bu görüşe göre, toplumdaki konumlar ı na

bak ı lmaksı zı n tüm insanlar çevresel yı k ı mdaneşit oranda sorumlu tutulur.İnsanlı ğı n ‘ilk günahı ’‘insan-merkezcilikti’(dinsel sözler bu düşünüş biçimine çok uygundur). Derin ekolojistler çok durağan bir doğa ve ‘el değmemişlik’ görüşünesahiptir. ‘El değmemişliğin’ o kadar önemliolduğunu iddia ederler ki, hiçbir zaman bukavramı n anlamı nı fazlaca açı klamazlar.Gerçekte dünya üzerinde ‘el değmemiş’ bir yer kalmaması na rağmen onlar için ‘doğa’ yalnı zca

insan müdahalesinin değmediği manzarasalgörünümdür. Bununla birlikte, bazı derinekolojistler insanlar ı , en azı ndan ‘geleneksel’(Foreman’a göreİ.Ö. 1500 önceki) yaşam biçimlerini sürdürmeyen insanlar ı , bazı bölgelerden uzak tutmak isterler.15 ‘Yaban [el

15Dave Foreman, “A Modest Proposal for a WildernessPreserve System”,Whole Earth Review #53(Winter 1986).Bill Devall taraf ı ndan, Simple in Means, Rich in Ends: Practicing Deep Ecology(Layton: Gibbs Smith, 1988) içindealı ntı lanmı ş, pp. 164-165.

değmemiş]’ doğa için duyduklar ı hürmet bilimve teknolojinin hor görülmesiyle el ele gider.Bunlar [bilim ve teknoloji] doğanı n kutsalstatüsünden ar ı ndı r ı lması ndan ve bunun sonucuolarak doğanı n yı k ı mı ndan sorumludur. BillDeval her zamanki anlaşı lmaz tarzı ile bunuşöyle belirtir: “Doğal kaynaklar bilimi veyönetimi öğrencileri, Nazi ölüm kamplar ı ndakimuhaf ı zlara çok benzerler.”16 Bir başka metindeaynı kar şı laştı rmayı yapar: “Nazi işgalindekiAvrupa’da Yahudileri ve eşcinsellerikurtaranlar ile 20.yy sonlar ı ndaki stratejik sabotaj ( Earth First! eylemci çevre grubunun bir taktiği, Peter Zegers) arası nda bir benzerlik görüyorum”17 Næss gibi Devall’in de Yahudisoyk ı r ı mı nı önemsiz gösteren, ilgisiz benzerlikler kullanmada hiçbir ikirciği yoktur.

Aşı r ı Sağ ve Ekoloji

Derin ekolojinin temel inançlar ı nı n gericietkilerinden de daha rahatsı z edici olan,ekolojik kavramlar ı n aşı r ı Sağcı kişi ve gruplar taraf ı ndan kullanı lması dı r. Ekoloji hareketiiçindeki birçok kişi kendilerini ‘Sol ve Sağ ötesi’ düşünmektedirler, an Derin ekolojinin

temel inançlar ı nı n gerici etkilerinden de daharahatsı z edici olan, ekolojik kavramlar ı n aşı r ı Sağcı kişi ve gruplar taraf ı ndankullanı lması dı r.cak bu konum onlar ı ne yazı k ki aşı r ı Sağ’dangelen sokulmalara kar şı savunması zlaştı rmaktadı r. Bu (özellikleAvrupa’da) retoriklerini yenilemeye çalı şanaşı r ı Sağ’dı r. Her şeyi ortaya koyan bu slogan[Sol ve Sağ ötesi olma] Alman sağcı ekolojistHerbert Gruhl taraf ı ndan Die Grüneniçin

bulundu. Aşı r ı Sağ, ekolojik tema ve kavramlar ı benimseyerek ve propagandası na dahil ederek günümüz genel toplum kabulünü kazanmaarayı şı ndadı r. Örneğin, Fransa’da Nouvelle Droite(Yeni Sağ) derin ekolojiye oldukça fazlailgi gösteregeldi. Aşı r ı sağcı çevreler için Nouvelle Droitesağı n ideolojisini yenilemeyeçalı şan bir yönelimin adı dı r. Bu alandaki anaörgüt 1968’de kurulan Groupement de

16Bill Devall, Simple in Means, Rich in Ends, p. 49.17Agy., p. 149.





Recherche et d'Études pour la Civilisation Européenne(GRECE)’dir. [Örgütün] önde gelenideologu Alain de Benoist düşüncelerini süreklideğiştirmesine kar şı n, nası lsa hep Aydı nlanmakaynaklı eşitlikçi düşüncelere kar şı tolmaktadı r.18 GRECE’nin geçmişine ilişkinherhangi bir ayr ı ntı bu makalenin kapsamı nı aşar.19 De Benoist ve destekçilerinin ekoloji ile1993 civar ı nda ilgilenmeye başladı klar ı nı söylemek şimdilik yeterlidir. Mark Wegierski European New Right (ENR) [Avrupa YeniSağı ]’na ilişkin bir makaledeşunlar ı yazar:“Bazı ENR üyeleri bir dönem teknokrasiyisavunmuş olmalar ı na kar şı n, bugün ekolojiye dünyadaki en umut verici yönelimlerden biriolarak sar ı lmı şlardı r. 1993 yı lı nda GRECE’nindüzenlediği kolokyum [geniş katı lı mlı akademik seminer] kolojiye atfedilir.”20 90’lar ı n başı nda GRECE çevrelerinde yeni bir ekolojik örgüt kurulur. Konferanslar ile dersler veren ve Le recours aux forêtsadlı dergiyi yayı nlayan buörgütün adı Nouvelle Ecologie[YeniEkoloji]’dir. Nouvelle Ecologie kendini,uluslararası derin ekolojinin Fransa’dakişubesiolarak görür ve ekoloji hareketini sağayönlendirmek için etkilemeye çalı şı r.

Aşı r ı Sağ, ekolojik temalar ı toplayarak kendinekatarken, öte yandan bazı tanı nmı ş ekolojistler de yavaş yavaş gerici konumlara gelmekte veaşı r ı Sağ ile birlikte çok yak ı n çalı şmaktanyüksünmemektedir. Buna güzel bir örnek Britanyalı ekolojist Edward Goldsmith’tir.Goldsmith uluslararası ekoloji hareketindeonlarca yı ldı r tanı nmı ş bir kişidir. 1970 yı lı nda

18

Onun düşünsel gelişimi içinSur la Nouvelle Droite(Paris:Descartes & Cie, 1994)’de yayı mlanan Pierre-AndréTaguieff’in ayr ı ntı lı çözümlemesine bak ı nı z. Ne yazı k ki,Taguieff; De Benoist’in politik anlayı şı nı n Ne Sağ Ne Sololduğu açı klamalar ı nı aşı r ı ciddiye almakta.19De Benoist’in Krisis #15’de “La nature et sa valeur intrisique” (September 1993) yazı sı nı yayı mladı . Robert deHerte takma adı yla Element #79’da “Les deux écologies”,“Herbert Gruhl et les ‘verts’ allemands”, “Écologie etréligion” (January 1994) yazı lar ı nı yazdı .20Mark Wegierski,Telos #98/99(Winter 1993/Fall 1994)’de“The European New Right”ı yazdı . Bir zamanlar Amerika’nı nönde gelen neo-marksist kuramsal dergisiTelos ne yazı k kiAvrupalı Nouvelle Droite’in yazarlar ı için bir platformadönüştü.

hareketin öncü seslerinden biri olanThe Ecologist adlı dergiyi kurar. 1972 yı lı nda ençok satanlar listesine giren A Blueprint for Survival [ Hayatta Kalma Planı ] adlı kitabı nyazarlar ı ndan biridir. Daha o kitapta tutucugörüşler sergilenir: “Eğer hiyerar şi olmazsa,sürekli bir didişme ve kavga olur. Ayr ı catoplumun varolabilmesi için gerekli olanniteliklerin sürekliliğini garantileyen bir mekanizma da olamayacaktı r.”21 Blueprint ’tekigenel saplantı ‘istikrar’ ve ‘düzen’dir. Blueprint ’in yazarlar ı na göre çevresel bunalı mlara yol açan etkenler ekonomik vedemografik büyümede aranı lmak zorundadı r.Kendileriyle benzer düşünceleri paylaşan kişiler olarak gördükleri, Roma’nı n muhafazakar klubünün Limits to Growth[ BüyümeninS ı nı rlar ı ] raporunun yazarlar ı gibi çevresel bunalı ma ilişkin görüşleri oldukça sı nı rlı dı r.1991 yı lı nda ‘alternatif Nobel ödülü’ Right Livelihood Award’ u aldı . Bu günlerde çokçaWTO, MAI, nükleer enerji ve genetik değişimeuğratı lan canlı lara kar şı uluslararası etkinliklerekatı lmaktadı r. Goldsmith toplumsal açı danözellikle kadı n ve ailenin rolü üzerine olan tarihöncesi muhafazakar görüşleriyle de yı llardı r

tanı nmaktaydı . Bir söyleşide şunlar ı söyler:“Bence, kadı nlar toplumsal tutarlı lı k açı sı ndanda çevrenin korunması açı sı ndan olduğu gibiçok önemli rollere sahiptir. Onlarda tipik erkek şovenizmi ve rekabetçiliği yoktur. Sonundaerkek şovenizmini kadı n şovenizminedönüştürmekle sonuçlanan Amerikan tipifeminizmle çatı şma halinde olan, VandanShiva’nı n (bu arada kendisini çok iyi tanı r ı m)savunduğu tür feminizmden yanayı m.Bilirsiniz, kadı n ve erkek arası ndaki fark kabul

edilmek zorundadı

r, aynen etnik topluluk vekültürler arası nda olduğu gibi. Shiva kadar benim için de; küresel ekonominin tahrip ettiğikültürel, etnik ve biyolojik çeşitlilikler çok önemlidir.”22 The Way: An Ecological World-

21The Ecologist, A Blueprint for Survival (Harmondsworth:Penguin, 1972), p. 102. Onun muhafazakarlı ğı nı n bir eleştirisiiçin David Pepper’inThe Roots of Modern Environmentalism (London & New York: Routledge, 1984)’e bak ı nı z.22 Paul Girmeno, Edward Goldsmith ileOikos #3’te söyleşti.Oikos, Belçika (Flemenk) yeşil partisi Agalev’in yayı nı dı r.Hollandaca’dan benim çevirim.Vandana Shiva’nı n gerici





View[Çözüm:Ekolojik Bir Dünya Görü şü]’nde(1992 ilk bası , 1998’de gözden geçirilmiş vegenişletilmiş bası ) Goldsmith dünya görüşünüformülleştirmeye çalı şı r. Frijitof Capra gibi o dagörüşlerini mekanistik sistemler kuramı ileDoğu mistizminin imkansı z kar ı şı mı nadayandı rmaktadı r. Goldsmith’in düşüncelerininçoğu dine ve dinin sözüm ona toplumsal düzeni belirleyici rolüne odaklı dı r. Batı lı toplumlar ı ngeleneksel ‘Yol’ (ya da Tao) yerine teknoloji, bilim ve gelişmeye sar ı ldı klar ı zamanyanı ldı klar ı nı iddia eder. Ayr ı ca tek tanr ı lı dinleri de doğanı n kutsal statüsünüyitirmesinden sorumlu tutarlar. GoldsmithKozmos ve doğal dünyanı n yasalar ı ncayönetilen ve onlarlaaynı düzen içinde bulunma anlamı nagelen ‘Gaia’nı n rehber kurallar ı na uyumluolarak toplumunyeniden düzenlenmesigerektiğinidüşünüyor. Dintoplumda yerleşmesi gereken doğa kurallar ı nı ngeçerli olması nı sağlayan araçtı r. Goldsmith

kendinişu şekilde ifade eder: “Bu kitapta ortayakonan savunu şudur. Biz, diğer şeylerinyanı nda, ancak sorunlar ı mı zı yeni bir dünyagörüşünün ı şı ğı nda yeniden yorumlamaya başladı ğı mı zda belki daha iyisini yapabiliriz.Bu dünya görüşü ise, çağdaş insanlar bugezegende nası l yaşanacağı artı k bilmediklerinden, olması gerektiği gibi, bunu bilen uzak atalar ı mı z taraf ı ndan korunanyeraltı na ait (chthonic ) dünya görüşünden

ekofeminizminin bir eleştirisi için Maria Wölfligseder’inmükemmel makalesi “Kosmischer Grössenwahnsinn.Biologistische und rassistische Tendenzen im New Age undim spirituellen Ökofeminismus”, Gerhard Kern & Lee Taynor (eds.), Die esoterische Die esoterische Verführung: Angriffeauf Vernunft und Freiheit (Aschaffenburg: Alibri Verlag,1995) içinde pp. 187-210. Ayr ı ca aynı yazar ı n “FetischWeiblichkeit: Über die diffizilen Zusammenhaenge zwischenspirituellen Ökofeminismus und rechter Ideologie”, RenateBitzan (ed.), Rechte Fraunen : Skingirls, Walküren und feine Damen (Berlin: Elefanten Press, 1997) içinde, pp. 56-71.Amerikan ekofeminizminin bir eleştrisi için Janet Biehl’in Rethinking Ecofeminist Politics(Boston: South End Press,1991)’e bak ı nı z.

esinlenen ekolojik görüştür.”23 Goldsmith,İslam dünyası ndaki ve Hindistan’daki köktendinci hareketlerde potansiyel görmektedir.Şöyle der: “[i]şaretler var…bu tür hareketler muhtemelen yöresel yaşam biçimine bir dönüşüvaaz ederler...Şimdiye kadar Üçüncü Dünya’dayayı lagelen, yeni bir hayat ve ruh arayı şı içindeki (revitalist) hareketlerin hatı r ı sayı lı r bir oranı ‘yerelci’ olmuştur. Bu da göstermektedir ki, mücadele ettikleri sorunlar ı , doğru bir şekilde, koloni efendilerinin kendilerinedayattı ğı yaşam biçimine bağlı olarak görürler ve atalar ı nı n yaşam biçimine dönüşü vaazederler…Bu tür hareketlerin toplumudönüştürebilecek yeterli güçlere sahip olan, eski

geleneklere geridönüşü arzulayan(revivalist)mezheplere gelişipgelişemeyeceğini bekleyerek görmeyigöze alamayı z. Bununyerine, ortayaçı kmalar ı na uygun

koşullar ı yaratarak onlar ı n gelişmesine yardı mcı olmalı yı z. Ekolojik dünya görüşünün

çoğunlukla yöresel topluluklara dayalı olantoplumlar ı n görüşü olduğunu hatı rda tutalı m.”24 İlginçtir , The Way: An Ecological World-View kitabı nda ortaya konan görevi yerine getirecek bir harekete gelişeceğini umduğu derin ekolojihakk ı nda birkaç kez lehte konuşur. Goldsmithderin ekolojinin kurucusu Arne Næss’ateşekkür eder: “The beni tamamlamam veyayı mlatmam için yüreklendirdi”.25 İnsanlar ı ndoğanı n yasalar ı na ya da Gaia’ya boyun eğmesigerektiği görüşü derin ekolojide bulunabilir,

ayr ı

ca New Age ve Nouvelle Droite’ de de bulunabilir.

koloji hareketi içindeki birçok ki şikendilerini ‘Sol ve Sa ğ ötesi’ dü şünmektedirler, ancak bu konumonlar ı ne yazı k ki a şı r ı Sa ğ ’danelen sokulmalara kar şı

savunması zla şt ı rmaktad ı r

Goldsmith’in görüşleri ı rkçı lı k için potansiyel bir mazerettir. Goldsmith’in eski mesai arkadaşı Nicholas Hilyard onun görüşlerinin bir

23Edward Goldsmith,The Way: An Ecological World-View (Athens GA: University of Georgia Press, 1998). Gözdengeçirilmiş ve genişletilmiş bası m, p. 424.24Edward Goldsmith, Agy., pp. 437-438.25Edward Goldsmith, Agy., p. xvii.





eleştirisini yazdı ve ‘etnik gruplar’ olarak adlandı r ı lanlar ı n birbirinden ayr ı lması ndanyana olduğunu inandı r ı cı biçimde gösterdi.26 GoldsmithThe Ecologist için yazı lmı ş olan bir makalede şunlar ı der: “Kuzey İrlanda’daKatolikler ve Protestanlar farklı kökendengelen, farklı yaşam biçimleri ve gelenekleri ilefarklı güdüleri ve yetenekleri olan iki farklı etnik grup oluştururlar. Birbirleriyle kültürelolarak çok yak ı n etkileşime (symbiosis) sahipolduklar ı sürece, ki bu güne kadar olagelen budur, aynı coğrafi bölgeye yerleşmiş tek bir toplum oluşturuyor olabilirler. Bununla birlikte,daha önce onlar ı farklı davranmaktan alı koyankültürel kalı p büyük ölçüde k ı r ı lmı ş olduğundan, Katolikler ekonomik hiyerar şininalt basamaklar ı nı doldurmakta artı k isteklideğiller. Tek kalı cı çözüm onlar ı bölgeselolarak ayı rmaktı r. Zamanı nda korkunç protestolar olması na ve kuşkusuz göçe zorlananinsanlarda önemli sı k ı ntı lara yol açması narağmen, Atatürk Yunan ve Türkleri büyük bir başar ı yla ayı rmı ştı r. Öyleyse kalı cı bir toplumkurmak için alı nan sı k ı ntı lı önlemleri kabuletmekte isteksiz olmamı z mı gerekir?”27 Onunİrlandalı Katolik ve Protestanlar ı n iki farklı

etnik grup olduğuna ilişkin acayip görüşüne birkaç kişi katı lacaktı r. Kitabı The Way’de bunadaha genel eklemeler yapar: “Toplumsal evrimkar ı şı k toplumsal gruplar ı n gelişimine ve her biri içerisinde yaşadı ğı özel çevreye mükemmeluyum sağlayan farklı etnik gruplar ı n geniş çeşitliliğine izin verdi”.28 Bu görüş, Nouvelle Droite’in farklı ‘etnik’ gruplar ı n bölgeselayr ı mı ndan da yana olan etnisite görüşleriylemükemmel örtüşür. Bu yüzden Goldsmith 90’lı yı llarda Nouvelle Droite’e çok cazip gelmişti.

Goldsmith’in yazı lar ı nı n Nouvelle Droite çevrelerince tutulması onun Nouvelle Droite konferanslar ı na çağr ı lması na yol açtı .[Goldsmith] 27 Aralı k 1994’te Nouvelle

26 Nicholas Hillyard,‘Blood’ and ‘Culture’: Ethnic Conflict and Authoritarian Right (London: Cornerhouse briefing #11,January 1999).27 Edward Goldsmith, “Basic Principles of Cultural Ecology”,The Ecologist , Vol. 1, no. 12, 1971, p. 4. Nicholas Hillyardtaraf ı ndan alı ntı landı , alı ntı yapı lan eserde: pp. 12-13.28Edward Goldsmith, The Way, p. 420.

Droite’in Fransa’daki ana örgütü GRECE’nin25. yı l konferansı nda önemlikonuşmacı lar ı ndan biriydi. Tema (oldukçaanlamlı olarak) “Sağ-Sol: Bir Sistemin Sonu”idi. Ayr ı ca Ekim 1996’da kendi dergileri Elements ile bir söyleşi yaptı . Goldsmith Nouvelle Droite’in Belçika’daki Flemenk bağlantı sı nı n konferansı nı n da davetli bir konuğuydu. 11 Kası m 1997’de GRECE’ninBelçika bağlantı sı olan Delta Stichting ’in‘[moral ve kültürel] çöküşte Nası l hayattakalabiliriz?’ konulu üçüncü kolokyumununkonuşmacı lar ı ndan biri oldu. Konuşması nı n adı : İ lerlemeye kar şı : Gereksinim duydu ğ umuz U dönü şü idi. Konferanstaki bir diğer konuşmacı belli ki Goldsmith’in aynı platformu paylaşmakta bir sak ı nca görmediği Alain deBenoist’ti. Goldsmith yazı lar ı nı Nouvelle Droite’in yayı ncı lar ı na verir, Flemenk Tekosgibi. Bu dergi aşı r ı Sağ Vlamms Blok (Flemenk Blok) ile birçok bağlantı sı olan Delta Foundation taraf ı ndan yayı mlanı r . Tekos’unaraştı rmacı sı Guy de Martelaere, Goldsmith’inyazı lar ı nı çevirmeyi onurlandı r ı cı bir deneyimsayar: “11 Kası m’daki Antwerp’teki the Tekoskolokyumu büyük bir başar ı ydı . Edward

Goldsmith’in muhafazakar ekolojik tezleri çok ilgi çekmiş ve bir bölümü henüz yeşildüşünceyi keşfetmemiş olan Nouvelle Droite dinleyicileri taraf ı ndan kabul görmüştür. Hem Nouvelle Droite’in uluslararası öncü ideologuAlain de Benoist hem de Belçika’nı n süreliyayı nı Tekos Yayı n kurulu başkanı LucPauwels, diğer şeylerin yanı sı ra, Goldsmith veonun düşüncelerinden esinlenmiş ekolojik bir doğrultuya yönelmişlerdir. Ben Goldsmith’in enyeni ve felsefi bağlamda anlaşı lması en güç

makaleleriniTekosiçin çevirme görevini bizzataldı m.”29 Son yı llarda, Goldsmith Fransa’da

29Guy de Martelaere, “Nieuws en korte beschouwingen”, Gwenved #23(Ocak 1998). Guy de Martelaere ayr ı ca theTranseuropa Collectives editörlüğündeki Perspectives: European identities, autonomies and initiativesve RichardHunt editörlüğündeki Alternative Greenisimli Britanya sağcı süreli yayı nlar ı nı yayı nlar. Hollandaca’dan benim çevirim.1997’deTekos(no. 85) Edward Goldsmith’inThe Ecologist için 1970’de yazdı ğı başyazı nı n çevirisini yayı nladı . Ayr ı caThe Ecologist (Vol.27, no.5, Sept/Oct. 1997)’den “Scientificsuperstitions”un bir çevirisini de yayı mlar. Guy deMartelaere,Tekos’un yayı nevi içinThe Way’den bölümlerini





Nouvelle Écologie’nin etkin destekçilerinden biri olmuştur. Alain de Benoist’in müridiLaurent Ozon bu örgütün yöneticisidir. LaurentOzon iskana ilişkin yazdı ğı bir makalede:“Bugün ekolojistler açı sı ndan, her halk ı nyaratı cı yerel ifadesini, hatta onlar ı n yaşamı nçeşitliliğine katı lan bir kültürün kurucu bir parçası olarak yaşama veya varolma olası lı klar ı için bile koruyuculuk esastı r. Çünkü tarzfarklı laştı rması ve inşaat standartlar ı nı nküreselleşmesinin yol açtı ğı bir köklerdenkoparma süreci doğal topluluklar ile onlar ı neko-sistemlerine kar şı standartlaştı rma, para venefret güçleri taraf ı ndan açı lan savaşta önemli bir silahtı r”30 demektedir. Goldsmith’inyazdı klar ı Ozon için önemli bir esin kaynağı dı r. Nouvelle Écologie’nin yöneticisi olması nı nyanı nda Sağ ve Sol arası nda NATO’nunKosova’dakimüdahalesine kar şı bir ittifak kurmaya çalı şanCollectif Non à laGuerre’deki öncü kişiolması nedeniyle Ozon, NATO’nunKosova’daki savaşı na

kar şı da çok etkindi.‘Ninis’ diye adlandı r ı lan Fransa’daki Yeşilhareket içerisindeki ‘ne Sol ne Sağ’hizipleşmesinin önde gelen savunucusu AntoineWaechter de Nouvelle Écologie’nindestekçisidir. 29 Mayı s 1989’da Waechter Fransı z devlet televizyonuna şöyle der:“Sı nı rlar ı yabancı lara açmak tehlikeli bir ütopyadı r. Üçüncü Dünya’daki nüfus artı şı patlaması nı göz önüne alı rsak, milyonlarca kişizaten aşı r ı nüfuslu olan Avrupa’da gezinecektir.

Kültürel ve çevresel düzeydeki hasar felaketolacaktı r.”31 Nası l olur da Nouvelle Droite

Hollandaca’ya çevirdi. Goldsmith ayr ı ca Belçika sağcı süreliyayı nı De Vrijbuiter (Spring 1998)’de yayı mlanansöyleşisinde geleneksel aile ve geleneksel topluluğu yüceltir.30Laurent Ozon, “L’habitat, un enjeu pour lesėcologistes”,Lerecours aux forêts 4. Fransı zca’dan benim çevirim. Ozon’unmakaleleri Diorama Letteraria’ da Italyanca ve Voorpost’unaşı r ı sağcı gazetesiSOS-Nieuwsbrief taraf ı ndan Hollandacayayı mlandı .31Philippe Pelletier taraf ı ndan alı ntı landı L’impostureécologiste(Paris: Reclus, 1993), pp. 101-102. Fransı zca’dan

böyle bir ekolojistle ilgilenmez? 1993Eylül’ünde Alain de Benoist taraf ı ndan yayı nahazı rlanan Krisisbir söyleşi yapmak istedi veyaptı da. Bu söyleşide Waechter şöyle der:“[E]ğer bugün özerk bir ekolojik hareket varsa, bu kesinlikle iki yüzyı l Fransı z politik manzarası nı yapı landı ran ve bugüntükenmişliğin açı k belirtilerini sunan Sağ-Solayr ı mı taraf ı ndan desteklenenden tümden farklı bir eylem felsefesince oluşturulan politik ekoloji nedeniyledir.”32 Sola kar şı aşı r ı eğilimliolduklar ı nı düşünerek, Waechter Les Verts’ten1994’de ayr ı ldı ve Mouvement Écologiste Indépendent (Bağı msı z Ekoloji Hareketi) partisini kurdu. Yeni parti Nouvelle Écologie’nin tam desteğini aldı ve partiçevresinde olup bitenler Le recours aux forêts(derginin başlı ğı aşı r ı sağcı Alman Ernst

Jünger’in bir makalesinegöndermede bulunmaktadı r ve bumakale Fransı zca’yaçevrilerek 1993’te Krisis’teyayı mlanmı ştı r.)

içinde bol sütunasahiptir. Waechter Alsace’da özerkçilerle(otonomistlerle) sayı sı z seçim ittifak ı yapmı ştı r.Özerkçi Parti’nin (The Autonomist Party)Alsace’da (Brittany’de olduğu gibi) uzun bir sağ politika geçmişi vardı r. 1998’de Alsace Press’teki söyleşisinde Waechter Les Verts’tenve onlar ı n adayı Daniel Cohn-Bendit’tenfarklı lı klar ı nı açı klar. Waechter şöyle der:“Bizim listemiz tamamen ekolojiktir [isimlerden oluşuyor], oysaki Daniel Cohn-

Bendit’in olduğu liste ekolojik motifler içerenSol bir listedir. Les Verts’in listesinin kafası kar ı şmı ş Solcu seçmenlerin ve Cohn-Bendit’inı lı mlı söylemleri ile çelinebilecek ekolojik duyarlı lı ğa sahip seçmenlerin oylar ı nı toplamayacağı ndan emin olmak

kolojik politikanı n gericili ğ e vea şizme sapması nı önleyecek olan

şey, ekolojik bunal ı mı toplumsal bir ba ğ lama yerle ştiren açı k bir toplumsal vurguya sürekli sahipçı kan bir ekoloji hareketidir.

benim çevirim. Ayr ı ca bkz. Thierry Maricourt, Les nouvelles passarelles de l'extrême droite(Paris: Syllepse, 1997).32 “Ni droite ni gauche. Entretien avec Antoine Weachter”, Krisis15 (September 1993) pp. 16-23. Fransı zca’dan benimçevirim. Aynı sayı da Arne Næss’ten “Eight Theses on DeepEcology” yayı mlandı .





amacı ndayı z.”33 Waechter günlük Libération’daki bir mektubunda 1999’daParis’teki bir konferansta aşı r ı sağcı larla birlikteyak ı n çalı ştı ğı suçlaması na kar şı çı kar. “Benineyle suçluyorlar? Bir foruma katı lmak veRobert Hainard hakk ı nda bir konferans vermek.Konferansı mda aşı r ı Sağ tezlere benzer yak ı nya da uzak bir tek düşünce var mı dı r?Kesinlikle hayı r. Toplantı başkanı LaurentOzon’un böyle bir bağ bulunduğunudoğrulayan bir tek sözü var mı dı r? Artı k okadar da değil. Burt Laurent Ozon ikon k ı r ı cı (yaygı n inanç ve alı şkanlı klar ı reddeden)sorular sorma cesaretine sahipti ve yanı tlar içindeğişik görüşlerden entelektüelleri bir arayagetirmişti. Bu girişim rahatsı z edicidir çünkükolaycı bir [Sağ-Sol] ayr ı mı nı n dı şı nda bulunur.Bu aynen Avrupa seçimlerinde ekolojistlerin Les Vertstaraf ı ndan temsil edildikleri mitini paramparça eden ekolojik bir liste gibi rahatsı zedicidir. Sol ve Sağ niçin sosyalizm veliberalizmden farklı politik düşüncelerin ortayaçı kması yla ilgilenemez?”34

Edward Goldsmith, Antoine Waechter gibi Paris’teki bukonferansı n önemli konuşmacı lar ı ndan biriydi. Ekoloji geli şmeye kar şı ? temalı konferans. Nouvelle Écologie taraf ı ndan düzenlenen konferansta Goldsmith herzamanki Aile, Topluluk ve Demokrasiüzerine olan tarih öncesimuhafazakar görüşlerini sundu. Tabi ki Alain de Benoist ve Nouvelle Droite’den isimler de çoktu. Bu konferansı n raporu,daha önce de Edward Goldsmith’in görüşlerine özel bir sayı ayı rmı ş olan Nouvelle Écologie’in dergisi Le recours aux forêts’te yayı mlandı . Le recours aux forêts’in özel sayı sı ndaki bir söyleşide Goldsmithşunlar ı söyler: “Almanya’da olduğugibi Fransa veİngiltere’de de, Yeşiller Solla birlikte hareketetme eğilimindeler. Çünkü, Sol çok uluslu büyük şirketlerledaha az bağlantı lı olma düşüncesindedir ve böylece insanlar ı nçı karlar ı nı daha çok korumaktadı r. Fakat, bence bu değişecek.Basit bir gerekçe nedeniyle, bu ise Sol ile Sağ arası nda artı k neredeyse fark kalmaması dı r, ne Fransa’da, ne Almanya’da

ne de Amerika’da. Belirtmeye gerek yok ki, küreselekonominin marjinalleştirdiği tüm bu gruplar ı vetoplumumuzdan, onun kültüründen ve onun doğalçevresinden arta kalanlar ı korumak isteyenleri temsil edecek bir parti kurulması zaman meselesidir. Bir sonraki politik ayr ı m, küresel ekonomiden yana olan partiler ile yerel,toplulukçu ekonomiden yana olanlar arası nda olacaktı r.Elbette ki ekolojistlerin bir partiler federasyonu olabilecek bu

33Antoine Weachter ile söyleşi, Alsace Presse, 8 December 1998. Fransı zca’dan benim çevirim.34Antoine Waechter, Libération, 15 Şubat 1999.Fransı zca’dan benim çevirim.

partinin biçimlenmesinde önemli bir rol oynaması nı umar ı m.”35

1999 Mayı s Avrupa seçimleri öncesi,

Goldsmith düşüncelerini uygulamaya çalı ştı veWaechter’in MEI’si ile seçim ittifak ı oluşturmak istedi. Ancak Şubat 1999’daGoldsmith ve Waechter’in yak ı n sağcı bağlantı lar ı ortaya çı k ı nca ittifak bozuldu.36 Neyse ki Waechter’in MEI’si [ittifak ı n bozulması nı n] ardı ndan gelen seçimlerden çok oy toplamadı . [Waechter] 1999 Eylül’ündeSilence dergisine bir mektup yazar. Bumektuptaİsveç’te Troçkist partinin düzenlediği bir konferansta da konuştuğunu belirterek

1994’de GRECE’nin düzenlediği konferansakatı lı mı nı savundu. Konferanslar ı nda konuşmak üzere davet eden örgütleri hiçbir zaman kontroletmediğini söyler. GRECE’ninşu anki politik görüşlerini bilmediğini belirtir (Aşı r ı sağcı bir geçmişte kurulduğunu kabul etmesine rağmen)ve Fransı zı n Front National’ingöçe ilişkingörüşlerine kar şı olduğunu söyleyerek Alain deBenoist’i savunur. Gerçekten de De Benoist Front National ’e kar şı dı r, ancak bu onun aşı r ı sağı n bir parçası olmadı ğı anlamı na gelmez.

Goldsmith Front National’ e kar şı

her muhalefetin zorunlu olarak bir ilericilik olmadı ğı nı dikkatinden kaçı rmı ş görünüyor. DeBenoist’in ayr ı ldı ğı nokta Front National ’inkullandı ğı stratejidir, ilkeleri değil. Ayr ı caGoldsmith MEI’nin Avrupa seçimkampanyası nı n finansmanı nda yer aldı ğı nı dareddetti ancak Antoine Waechter 7 Aralı k 1998’de MEI taraf ı ndan yayı mlanan bir bası naçı klaması nda bunun tam tersini söyledi.Goldsmith mektubun sonunda oldukça gözönüne serici biçimdeşunlar ı yazar: “Benim tümAfrikalı , Hindu ve Polonez arkadaşlar ı m budünya görüşünün ilkeleri üzerinde hemfikir olduklar ı ndan söz etmek ( Bat ı l ı etkilere çok fazla açı k olanlar hariç) belki yararlı

35Edward Goldsmith ile söyleşi, Le recours aux forêts #3.Fransı zca’dan benim çevirim.36Chiristiane Chombeau, “Le dérive extrémiste d’AntoineWaechter”, Le Monde, 18 February, 1999. Nicole Gauthier,“Waechter accusé par les siens de dérive brune”, Libération,12 February 1999.





olabilir.”37 Bu arkadaşlar ı nı n politik yelpazeninneresinde yer aldı klar ı nı merak uyandı r ı cı .Goldsmith bir tür kültürelı rkçı lı ğa (apartheid)ve kültürlerin birbirini etkilememesi gerektiğineinanmı ş görünüyor.

Alain de Benoist bir söyleşide Goldsmithhakk ı nda şunlar ı söyler: “Edward Goldsmith'inThe great U-turn (1988) , The Way: An Ecological Worldview(1991) gibiçalı şmalar ı nda ve de çok güncel olanThe Caseagainst the Global Economy and for a Turntoward the Local (Sierra Club Books, SanFransisco 1996)38 başlı klı derlemesinde ortayakoyduğu görüşlere destekliyorum. Goldsmith'inkitabı Fransı zca’ya Le défi du XXIe siècle - Unevision écologique du mondeolarak çevrilmiştir.Kitap Nouvelle Droite’in Almanya veİtalya’daki uzantı lar ı taraf ı ndan çok iyikar şı landı . The WayAlmanca’ya çevrildi veUnabhaengigen Ökologen Deutschlands(Almanya Bağı msı z Ekolojistleri)’nin öndegelen savunucular ı ndan Heinz Strelow kitabı nmuhafazakar ekolojistler (kibarca eko-faşistler kastediliyor) için zorunlu okuma haline gelmesigerektiğini yazar.39 The Way İtalya’da Il Tao

dell'Ecologiaolarak yayı mlandı ve Goldsmithaynı başlı kla sağcı Diorama Letterario

37Edward Goldsmith’in mektubu,Silence # 248 (September 1999).İtalikler eklemedir. Fransı zca’dan benim çevirim. Arne Næss bu safkancı , ‘doğalcı ’ görüşü paylaşı yor görünüyor:Çok genç olan Dalai Lama, kendisine kaçak getirilen kamerave filmlerle yüceltilmişti…Güçlü bir kültürün beşiğindeyetişmiş böylesine önemli bir kişilik kamera gibi Batı ya özgüteknolojik bir şey için birdenbire tepe taklak olduğunda,kültürün varolabilmek için ne kadar şansı vardı r? DalaiLama’nı n hevesi modern endüstriyel teknolojininşeytani

gücünü belki açı

ğa çı

karacaktı

r.” Arne Næss,Økologi, samfunn og livsstil (Oslo: Universitetsforlaget, 5th edition1976) pp. 111-112. Norveççe’den Eirik Eiglad taraf ı ndançevrilmiştir.38Alain de Benoist’in Britanya sağcı dergisi Right Now! AMagazine of Politics, Ideas, and Cultureile söyleşisi, 1997.39Heinz-Sieghtfried Strelow,Junge Freiheit #47 (1996), JeanCremet taraf ı ndan “Neue Rechte: jetzt generationen-übergreifend”, AK 403, 5 June 1997 içinde alı ntı lanmı ştı r.UÖD, Ökologish-Demokratische Partei(ÖDP)’den ayr ı ldı .MEI ÖDP’ye bağlı dı r. 26 ve 29 Ocak 2000 tarihliSüddeutsche Zeitung ’daki Hannes Krill’in raporlar ı na göre Die Grünenile ÖDP arası ndaki ayr ı lı k yak ı n bir gelecektegiderilebilir. Die Grüneneko-faşistlerin etkilerini bir süre içinönleyen kendi sol kanadı nı tasviye etmiştir.

dergisine de bir makale gönderdi.40 GRECE’ninİtalya bağlantı sı olan bu dergi FloransaÜniversitesi’nde politika bilimcisi olan MarcoTarchi taraf ı ndan yönetilmekteydi. Goldsmith17 Şubat 1999’daToplum,Yerel Ekonomiler ve Küreselle şme’ye ilişkin konuşmak üzereFloransa’ya gitti. Burada Marco Tarchi ile aynı kürsüyü paylaşmaktan yüksünmedi.GRECE’nin ünlü destekçilerinden Tarchi neo-faşist Movimento Sociale Italiano’nun eskiüyelerindendir ve son zamanlarda ayr ı lı kçı Lega Nard ’a çok yak ı ndı r. Arne Næss’in derinekolojisine de ilgisi olduğunu açı kça belirtmektedir.41 Neo-nazi olarak bilinenMichael Walker’ı n Britanya’nı n aşı r ı sağcı TheScorpion dergisi için yaptı ğı , RobynEckersley’in Environmentalism and Political Theory: Toward an Eco-centric Aproach(Çevrecilik ve Politik Kuram:Eko-merkezliYakla şı ma Do ğ ru) eleştirisinde “[D]erin ekolojive biyo-bölgecilik kesinlikle çok muhtemelolarak muhafazakar ya da anti-liberal, hattainsancı llı k-kar şı tı ve hatta sanı r ı z ki ı rkçı veyeşil bir görüş açı sı uyandı r ı r. Adı yla bileçömezleri farklı lı klar ı n korunması nı n biyolojik etkilerini düşünmeye davet eden biyo-

bölgeciliğin cahilliğinden vedeneyimsizliğinden kaynaklanan tehlikelereyönelik olarak Soldan feci uyar ı lar eksik değil.Derin ekolojinin kapitalizm kar şı tlı ğı faşizmkar şı tlı ğı ndan daha önemli olacak kadar radikaldir ve dünyayı korumak bu ikisinden deönemlidir hatta aslı nda her şeyden dahaönemlidir.”42 Neyse ki Britanya’da ekolojiak ı mı ile aşı r ı Sağı n ciddi görüşmeler yaptı ğı nailişkin belirtiler henüz görülmemekte. Ama

40Edward Goldsmith, “Il tao dell’ecolgia”, Diorama Letteraria#214 (Mayı s 1998).41Marco Tarchi, “Cari liberali, adesso è vostro il pensierounico”, Liberal #26 (May 1997). Tarchi ayr ı ca AmerikanTelosdergisine de yazı gönderdi, bkz. “In Saerch of Right andLeft”,Telos#103 (Spring 1995). De Benoist gibi Tarchi de Allenza Nazionale(eski Movimento Sociale Italiano)’yamuhaliftir ancak bu sağcı olmadı ğı anlamı na gelmez. Oyalnı zca onun Sağdaki rakip bir eğilimdendir.42 Michael Walker, “A Darker Shade of Green”,The Scorpion #19. Bu Britanya dergisi GRECE’ye çok yak ı ndı r. MichaelWalker, aynı zamanda Nouvelle Droite’in Almanya kolu olan Elemente’nin araştı rmacı lar ı ndandı r.





Michael Walker’ı n bu değerlendirmelerine bak ı lı rsa ekoloji hareketi çok uyanı k olmalı dı r.

Ekoloji Hareketinin Meydan Okumas ı

Gerçek büyük tehlike, Sağı n ekoloji hareketininideolojisini ve uygulanı şı nı önemli biçimdeetkileyecek olması dı r . Nouvelle Droite,ekolojihareketindeki insancı llı k-kar şı tı ve Ussallı k-kar şı tı ak ı mlar ı n düşüncelerindeki benzerliklerikullanma f ı rsatı ndan oldukça memnundur. Bukonuda Edward Goldsmith'in tam desteğinialmaktalar. Ekoloji hareketi bir zamanlar umutveren bir hareketti fakat ne yazı k ki bu yeni bir tür politika umudu hiçbir zamangerçekleştirilmedi. Bunun yerine bir yandanmistizme ve dine, öte yandan da (Fransa’da LesVerts, Almanya’da Die Grünen, Belçika’da Agalovve Ecolo, İtalya’da I Verdi’de olduğu gibi) statükonun eleştirisiz bir kabulünesürüklendi. Mistizmin, dinin ve bilinemezciliğin Avrupa ve Kuzey Amerika’dadevam eden yükselişi sağ taraf ı ndan kendimesajlar ı nı yaymanı n devasa bir olanağı olarak algı landı . Neo-nazi Michael Walker’ı n derinekolojinin kapitalizm kar şı tı özüne ilişkin

saptamalar ı na kar şı n kapitalizmin mistik ekolojiden korkacak bir şeyi yoktur. Çevresel bozulmanı n toplumsal nedenleri derin ekoloji, biyo-bölgecilik ve ekofeminizm müritlerince‘derin’ biçimde mistikleştirilir. Bu tür eğilimlerin toplumda yoksul ve zayı f olanlar aleyhine otoriter önlemlerle sonuçlanması kuvvetle muhtemeldir. Bu tür düşünüşün bir panzehiri olarak Amerikalı toplumsalekolojistler Janet Biehl ve Peter Staudenmaier şunlar ı yazarlar: “Ekolojik politikanı n gericiliğe

ve faşizme sapması nı önleyecek olanşey,ekolojik bunalı mı toplumsal bir bağlamayerleştiren açı k bir toplumsal vurguya süreklisahip çı kan bir ekoloji hareketidir .”43 Ekolojik politika; ı rk, etnisite, biyo-bölge, mistizm, ve benzerleri bağlamı ndan ziyade çevreselsorunlar ı n temel toplumsal nedenleri olanhiyerar şik tahakküm ve sı nı f sömürüsüne kar şı mücadele bağlamı nda algı lanmalı dı r.

43Janet Biehl ve Peter Staundenmaier, “Introduction”, Ecofascism, pp. 2-3.

Ekoloji, toplumsal kuram ve felsefe iledolayı mlanmadı kça, korkunç bir felaketlekolayca sonuçlanabilir. Murray Bookchin’indoğru bir şekilde saptadı ğı üzere önemli olantek şey bağlamdı r: “Ekolojik olarak düşünmek doğanı n alanı na girmektir. Bu çok tehlikeli bir adı m olabilir. Ciddi politik belirsizlikler doğafelsefesinin kendi içinde devam eder: o da[doğa felsefesinin] devrimi olduğu kadar gericiliği de besleme potansiyelidir.

Çağdaş toplum çok gerici görüşleri besleyendoğa imgeleriyle hala zedelenmeye devametmektedir. ‘Topluluk’ ve insanlı ğı n ‘doğa ile birliği’ hakk ı ndaki buğulu söylemler, Nazizm’inı rk ve ‘kan ve toprak’ mitleri ilesoyk ı r ı msal doruğuna ulaşan ‘doğalcı ’milliyetçilik mirası ile kolayca etkileşirler (kaynaşı rlar). 19. yüzyı l ı n Romantik ak ı mı ileWilliam Blake’in mistik anar şizminin Richard Wagner’in mistik milliyetçili ğ ine varması için yalnı zca küçük bir ideolojik kayma yeterlidir.”44 Toplumsal ekoloji,ussal, insancı l ve gerçek bir demokratik toplum yaratma amacı yla ekolojihareketi içinde daha genelde ise toplumda

bugünkü insancı llı k-kar şı tı , irrasyonel veotoriter yönelimlerin tam kar şı sı nda yer alı r.Zor seçimler yapmak ve bu seçimlere ilişkineleştirel ve ussal düşünmek zorundayı z. Eğer gerici eğilimler kar şı sı ndaki savaş kazanı lmazsa berbat bir gelecekle yüz yüze geleceğiz.

Çev: Nihat Bekler

44Murray Bookchin,The Philosophy of Social Ecology, pp.101-102.İtalikler eklemedir.


07ekolojinin_karanlikyuzu

Documents