ЖОБА

Қазақстан Республикасы Үкіметінің

201_ жылғы № ___ __ ________ қаулысына Қосымша

Қазақстан Республикасы Үкіметінің

2011 жылғы 31 желтоқсандағы № 1751 қаулысымен бекітілген

«Кәсіпқор» холдингі» коммерциялық емес акционерлік қоғамның 2012 – 2021 жылдарға арналған даму стратегиясы

1. Ағымдағы жай-күйін талдау

Сыртқы ортаны талдау

Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіптік білім беру (бұдан әрі - ТжКБ) саласындағы сапалық өзгерістерге қажеттілік, білікті жұмыс күші нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың арасындағы өсіп отырған алшақтыққа байланысты.

Экономикалық серіктестік пен дамыту ұйымының зерттеу мәліметтеріне сүйенетін болсақ, Қазақстан компанияларының 70 % мамандарды даярлау деңгейінің төмен болуы бизнестің дамуы үшін маңызды тосқауыл болады деп есептейді.

Аталған мәселе жеке сектордың дамуына қолдау көрсетуі мен ұлттық экономиканың әртараптануы бойынша шараларды Қазақстанға белсенді енгізуге байланысты өзекті болады. Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында Президенттің 2014 жылғы 1 тамыздағы № 874 Жарлығымен бекітілген Индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламасының (бұдан әрі – ИИДМБ) екінші бес жылдығы белсенді жүзеге асырылуда. Бесжылдық шеңберінде экономиканы қажетті көлемде біліктілігі жоғары мамандармен қамтамасыз ету қарастырылған.

Индустриалды-инновациялық дамыту тапсырмаларына өңдеуші өнеркәсіп өндірген өнім көлемін нақты мәнде 43%-ға ұлғайту, шикізаттық емес (өңделген) экспорт құнының көлемін кемінде 1,1 есе ұлғайту, өңдеуші өнеркәсіпте жұмыспен қамтуды 29,2 мың адамға ұлғайту кіреді. Индустриаландырудың басты назары өңдеуші өнеркәсіптегі еңбек өнімділігін нақты мәнде 1,4 есе ұлғайтуға аударылған. Сондықтан адами ресурстармен қамтамасыз ету бойынша жалпы жүйелік шаралар құрылған жұмыс орындары

2

санына емес, жоғары білікті, ғылыми және инновациялық мамандарды даярлау сапасына бағытталған.

ИИДМБ сәйкес, озық индустриялды дамытуды қамтамасыз ететін экономиканың басым салалары мұнай-газ химиясы, тау-кен металлургия саласы, электроэнергетика саласы, жеңіл және тағам өнеркәсіп, машина жасау, ақпараттық және коммуникациялық технологиялар, ғарыштық қызмет, фармацевтика және агроөнеркәсіп кешені болып табылады.

Сонымен қатар білікті мамандардың жетіспеушілігі осы салалардың көпшілігі үшін ортақ проблема болып табылады. Әсіресе техникалық және қызмет көрсету еңбегі кәсіпқойларының тапшылығы өткір байқалады, себебі өңдеуші кәсіпорындарда жұмыс күшінің негізгі бөлігін солар қалыптастырады.

ТжКБ беделінің жеткілікті түрде жоғары болмауы оқыту сапасының төмендеуіне әкеп соғады. Бұл өз алдына, жұмыс берушілердің талаптарына сай білім беру бағдарламалар мазмұнының үнемі жаңарып отырмауына байланысты. Колледждің көптеген оқытушылардың өндіріс орындарында жұмыс жасау бойынша практикалық тәжірибесі мен мамандығы бойынша біліктілікті арттыру курстарынан өту мүмкіндігі жоқ, өйткені ағымдағы курстар еңбек нарығы мен жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне сай келмейді. Мемлекеттік тапсырыс бойынша бір маманды оқыту шығыны мен қаржыландыру төмен, ол студенттің колледжде оқуы мен тұруы үшін тиісті жағдайды құруға және студенттің практикалық дағдысын дамыту үшін заманауи құралдарды алуға мүмкіндік бермейді.

Бірнеше жоғары технологиялық салалардың дамуы жаңа мамандықтарды енгізуді және қолданыстағы бағдарламалар бойынша оқыту мазмұнын жаңартуды талап етеді.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» 2007 жылғы 27 маусымдағы Заңының (бұдан әрі – ҚР «Білім туралы» Заңы) 1-бабы 35) - тармақшасы мен 21-1) - тармақшасына сәйкес ТжКБ-ді колледждер мен жоғары колледждер береді. Колледж – жалпы орта, техникалық және кәсіптік білім немесе орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын оқу орны. Жоғары колледж – техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің интеграцияланған модульдік білім беру бағдарламаларын іске асыратын оқу орны.

2015 жылдың соңындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасында 807 колледж бар, оның ішінде 462 мемлекеттік колледж.

Республикалық оқу орындарынан басқа, ТжКБ мемлекеттік колледждерінің көбі Астана мен Алматы қалаларының және облыстар әкімдіктерімен бекітіледі. Астана мен Алматы қалаларының және облыстар әкімдіктері деңгейінде білім басқармалары құрамына енетін кәсіптік білім бөлімдері жұмыс жасайды. Кәсіптк білім бөлімдері, негізінен, мамандарды даярлау үшін мемлекеттік білім беру тапсырысын құрады, оқу орындарының жұмысын қадағалайды, өңірдегі кәсіптік білімге мониторинг жасайды, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Техникалық және кәсіптік білім департаментіне есеп жасайды. ТжКБ ұйымдарының басшыларын

3

Астана мен Алматы қалаларының және облыстар әкімдіктері тағайындайды және тікелей оларға бағынады.

Соңғы 10 жылда ТжКБ ұйымдарының саны 365 бірлікке (87%) өсті. Өсім ҚР «Бәләм туралы» Заңына сай кәсіптік лицейлердің колледждерге өзгерту есебінен болды. Осыған орай, 2013-2014 оқу жылынан бастап колледждер саны артты.

2015 - 2016 оқу жылының басында ТжКБ жүйесінде 499 мың адам, оның ішінде әйелдер 47,7% (238 200 адам) және ер адамдар 52,3 % (260 800 адам) оқыды. Соңғы 5 жылда ТжКБ жүйесінде оқушылардың саны 101 мың адамға төмендеді.

Оқушылардың жалпы санының 64,6% - негізгі орта білім базасында, 34,3% - жалпы орта білім базасында, ал 1,1% - колледж базасында білім алуда. Күндізгі бөлімде 84,7% оқыса, кешікі және сырттай бөлімде - 0,6% және 14,7% оқиды.

Мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша 242,3 мың адам оқиды. Бұл оқушылардың жалпы санынан 48,5% құрайды, ал ақылы білім алатындар саны 257,1 мың адамды немесе 51,5% оқушыны құрайды.

Түлектердің саны 165,7 мың адамды құрайды, оның ішінде 57,5% жұмысқа орналасқан және 8,5% жоғары оқу орындарында және колледждерде оқуын жалғастырды.

ТжКБ жүйесіндегі оқушылардың басым көпшілігі – 14 пен 24 жас аралығындағы жас адамдар, оқушылардың жалпы санының 90% солардың үлесіне келеді.

ТжКБ ұйымдарының көбі (80%) қалаларда орналасқан. Сәйкесінше, ТжКБ барлық оқушылардың 90% қалалық оқу орындарында білім алуда, сондықтан оларға үлкен күш түсіреді.

ТжКБ оқу орындарының ең көп саны Оңтүстік Қазақстан облысында (92), Алматы қаласында (83) және Шығыс Қазақстан облысында (81) шоғырланған. Ең аз Маңғыстау (24), Атырау (25) және Солтүстік Қазақстан (27) облыстарында.

ТжКБ оқу орындарына жүктемеге қатысты өңірлік дисбаланстар бар. Елдің батыс бөлігінде ТжКБ оқу орындарына ең көп жүктеме байқалады. Осылайша, Маңғыстау облысында орташа алғанда әрбір оқу орнына 932 оқушыдан келеді, Оңтүстік Қазақстан облысындағы көрсеткіш 787 құрайды, Қызылорда, Атырау және Ақтөбе облыстарында бұл көрсеткіш 726, 720 және 715 құрайды. Сонымен қатар ірі қалалардағы оқу орындарында көп жүктеме байқалады: Астанада – 785 және Алматыда – 733.

Таяудағы 10 жылда мектеп жасындағы балалардың санының өсуіне байланысты колледждер мен жоғары оқу орындарына түсетіндердің саны артады. Қазіргі таңда 9 сыныпта 223 мыңға жуық оқушы, 5 сыныпта – 253 мың, ал 1 сыныпта 316 мың бала білім алуда.

Бүгінгі таңда Қазақстанда ТжКБ жүйесіндегі педагогикалық қызметкерлердің саны 43 112 адамды құрайды, оның ішінде 37 489 оқытушы (87%) және 5 623 өндірістік оқыту шебері (13%). Он жыл бұрын ТжКБ

4

жүйесінде қызметкерлердің саны 27 686 құрады, бұл ағымдағы саннан 26% төмен. Жоғары санаты бар 9 994 оқытушы мен 574 өндірістік оқыту шеберлері бар, сәйкесінше жалпы санының 26,7% және 10,2% құрайды.

Еуропа мемлекеттеріндегі 71% тұрғындар үшін ТжКБ оң беделге ие. Қазақстан тұрғындарының 22% ғана үшін ТжКБ оң беделге ие, сондықтан мемлекетте жоғары білім беделі артып тұр (Cedefop, 2014). Қазақстандағы ТжКБ беделінің төмендігі ТжКБ 15 және 24 жас аралығындағы (16,6%) жас адамдарды қамту үлесі дәлелдейді.

ТжКБ әртүрлі мемлекеттерде даму тәжірибесі көрсеткендей, ТжКБ жүйесін тиімді құрудың әмбебап және біртұтас моделі жоқ. ТжКБ мемлекеттік жүйесі саны және сапасы сипаты жағынан ерекшеленеді. ТжКБ даму саласындағы мемлекеттік саясаттың халықаралық тәжірибесін зерттеу негізінде, мемлекеттердің ТжКБ тиімді дамуға қол жеткізу салдарындағы басты жетістіктерін, және қолданылған инструменттерін бөліп атауға болады.

ТжКБ-ны дамыту саласында саясат жүргізу кезінде экономика қажеттіліктерін қанағаттандырудың маңызды шарты барлық жақтан, не тікелей қатысушылар болып табылатын, яғни ТжКБ жүйесінің жұмыс істеуіне тікелей қатысатындарды (ұлттық және өңірлік деңгейлерде мемлекет, оқытушылар мен оқушылардың атынан білім беру мекемелері), не оған жанама түрде ықпал етуі мүмкін (орта білім беретін мектептер), не өздері ТжКБ жүйесінің жұмыс істеу нәтижелеріне ұшырағандарды (жұмыс беруші компаниялар, кәсіптік одақтар) тарту болып табылады. Сондай-ақ жұмыспен қамтылған жұмыскерлердің де, ТжКБ бағдарламалары бойынша оқитындардың да мүдделерін білдіретін басқа да әлеуметтік серіктестердің (мысалы, кәсіптік одақтар) қатысуы да маңызды.

Мамандарды кәсіби сапалы даярлау процесіне бірнеше элементтер енеді: сұранысқа ие мамандықтар бойынша оқыту; жұмыс берушілердің қажеттілігіне білім беру бағдарламаларының сәйкестілігі; оқытушылар потенциалын дамыту; заманауи оқыту-практикалық құралдармен қамтамасыз ету; өзекті оқу әдебиеттерін және жаңа әдістерді және оқыту технологиясын қолдану; өндірістік практиканы орындарымен қамтамасыз ету; біліктілікті тәуелсіз бағалау; түлектерді жұмыспен қамтамасыз ету және жұмыс берушілердің мамандарды даярлау қаржыландыруына қатысу.

Әртүрлі саладағы мамандарға деген нақты сұранысты анықтау мақсатында техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі кәсіптер мен мамандықтар жіктеуішіне сараптама жүргізілді. Қолданыстағы жіктеуіш кәсіби қызмет салаларының, мамандықтар мен кәсіптер, біліктілік атауларының кодтарын, сондай-ақ мамандықтар мен кәсіптер бойынша реттелген білім беру ұйымдарының барлық жалпы бейіні бойынша ретке келтірілген кәсіби даярлықтың бағыттары бойынша кәсіптік білім деңгейлерінің кодтарын белгілейді. Дегенмен де кейбір мамандықтар ескірген, өйткені өзгерістерді енгізу бес жылда бір рет ғана жүргізіледі, яғни тез дамып жатқан технологиялық өзгерістер жіктеуішке жылдам өзгерістер енгізуді талап етеді.

Қазақстанда қазіргі кезде мамандар қажеттілігін орта мерзімге және ұзақ мерзімге болжамдаудың біртұтас әдістемесі құрылмаған. Болжам өндіріс

5

орындарынан 1 жылдан бастап қысқа мерзімге мәліметтерді жинау негізінде жасалады.

Бірақ еңбек нарығының сұранысын қанағаттандыру үшін мамандарды кем дегенде 3 жылға, яғни орта мерзім болжамы негізінде нақты мамандық бойынша дайындау керек, өйткені ТжКБ жүйесінде мамандарды даярлауға орта есеппен алғанда үш жыл қажет.

Экономикада болып жатқан үнемі технологиялық даму жағдайларында қазіргі заманғы жұмыс күшіне, оның ішінде ТжКБ-ның білім беру мекемелерінің бітірушілері болып табылатын әлеуетті жұмыс күшіне де қойылатын талаптарда өзгерістер болмай қоймайды. ТжКБ жүйесі оқшау түрде қызметін атқара алмайды, жүйенің тиімділігі экономика мен еңбек нарығындағы байланыс арқылы анықталады. Сондықтан ТжКБ жүйесі тиімділігінің іргетасы және негізін қалаушы қағидаты экономиканың қарқынды өзгеріп отырған қажеттіліктеріне сәйкес келу болып табылады.

Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, дуалды оқыту жүйесін енгізу және дамыту ТжКБ табысты дамуының ажырамас бөлігі болып табылады.

Дуалды оқыту жүйесі – бұл оқу орнындағы кәсіптік оқыту (теориялық оқыту) мен өндірістегі шәкірттікті (практикалық оқыту) байланыстыратын оқу процесін ұйымдастыру тәсілі болып саналады.

Мұндай тәсіл болашақ мамандарды даярлау кезінде бизнес пен мемлекеттің өзара жауапкершілі мен қызығушылықтарын біріктіреді.

Шетелде ТжКБ маңызды элементі «өмір бойына білім алу» принципін жүзеге асыруға мүмкіндік беретін (lifelong learning) кредиттік оқыту жүйесі болып табылады.

Кредиттік оқыту жүйесі оқу процесіндегі студент пен оқытушы позициясының өзгеруіне әкеп соғады. Енгізілетін жүйе кезінде пассивті жақтағы студент оқу процесінің белсенді қатысушысына айналады. Кредиттік жүйе студенттердің дербес ұйымдасуын, дағды, білім мен икемділік жүйесін белсенді меңгеруін, шығармашылық тәжірибені жинау, оқып-тану қызметін дамыту, қызығушылықтар мен қажеттіліктерінің кәсіби тұрғыда тануының дамуын қарастырады.

Қазіргі таңда ТжКБ өзекті мәселелерінің бірі арнайы (ерекше) оқу мен тәрбие тәсілдеріне мұқтаж, мүмкіндігі шектеулі студенттер санының артуы болып саналады. Оқушы жастардың мүгедектігі өмір сүруіне ауқымды шектеулер тудырады, әлеуметтік бейімсізденуін туғызады, сөйлесуіне, оқу мен кәсіби дағдыларды меңгеруіне қиындық туғызады, сонымен қатар мүмкіндіктер теңсіздігінің әлеуметтік мәселесі болып саналады.

Арнайы білім жалпы білім жүйесінің бөлігі болып саналады, және мемлекет ерекше қажеттілігі бар жандар үшін білімді алудағы тең мүмкіндікті қамтамасыз ету мақсатында барлық жағдайларды жасайды. Білім саласындағы халықаралық құжаттар негізіне сәйкес, Қазақстан Республикасы Заңнамасында мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін білімге тең құқық принципі қарастырылған. Даму мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алу құқығының кепілі Қазақстан Республикасы Конституциясында, Қазақстан Республикасының «Қазақстан

6

Республикасындағы баланың құқықтары туралы», «Білім туралы», «Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы», «Қазақстан Республикасында мүгедектердi әлеуметтiк қорғау туралы», «Арнаулы әлеуметтік қызметтер туралы» Заңдарында бекітілген.

Инклюзивтік білім жүйесін дамыту Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының басты бағыттарының бірі. ТжКБ жүйесінде даму мүмкіндігі шектеулі жандардан тұратын мамандарды даярлаумен колледждердің 15% айналысады. Мүмкіндігі шектеулі балалардың білімге қолжетімділігін электрондық және қашықтықтан оқыту жүйесі қамтамасыз етеді.

Қазақстан Республикасының ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің тапшылығы байқалуда. Ерекше айта кететін жайт, өндірістік оқыту шеберлерінің тапшылығы. Олардың үлесі инженер-педагог қызметкерлерінің жалпы санының 13% құрайды. Оқытушылар сияқты, өндірістік оқыту шеберлерінің көбі оқу орындарының штат қызметкерлері болып саналады және олардың өндірістік тәжірибесі жоқ. Ал дамыған мемлекеттерде инженер-педагог қызметкерлер үнемі өндіріс орындарында практикадан өтеді, немесе практикадан өтіп жатқан маманды оқыту процесіне тартады. Осы мақсатқа жету үшін оқытушылардың өз саласында жартылай жұмыспен қамтылу қолдауға ие, сонымен қатар сәйкес сала бойынша компания қызметкерлеріне оқу орындарында білім беру үшін бейімдеудің икемді жолдары жасалады.

Мысалы, Австрияда оқу орындардың оқытушылары мен «ішкі» өндірістік оқыту шеберлерінің басым көпшілігі өндірісте жұмыс атқаратын тәжірибелі мамандар қатарынан жалданады. Қазақстанның білім саласындағы төмен жалақы өнідіріс орындарынан тәжірибелі мамандарды тартуға мүмкіндік бермейді.

2014 жылы өндірістік оқыту шеберлері мен оқытушылардың 12% (оқыту номасы – 20%) ғана біліктілікті арттыру курстарынан немесе машықтанудан өтті. Ал дамыған елдерде өндірістік оқыту шеберлері және оқытушылар тәжірибеден өтуші маман болады немесе 3 жылда 1 рет өндіріс орындарынан машықтанудан өтеді.

Заманауи практикалық тәжірибесін меңгерген білікті оқытушылармен жеткілікті түрде қамтылмағандық ТжКБ оқу орындарындағы оқыту сапасын кері әсерін тигізеді. Сонымен қатар, ТжКБ жүйесінде оқытушылар құрамының қартаю тенденциясы байқалды, ол өз алдына оқыту сапасының тұрақтылығын ұзақ мерзімге есептеуге мүмкіндік бермейді.

Қазіргі кезде мемлекеттік тапсырысын құру бойынша тарификация шеңбері немесе біртұтас әдістеме жоқ.

Студенттерге арналған мемлекеттік білім беру тапсырысы оқу процесін құру үшін шығындар құрылымын толқыққанды көрсетпейді және ол «қалдық» принципі негізінде қаржыландырылады.

Мемлекеттік білім беру тапсырысы колледждің ағымдық шығындарын ғана өтейді (әкімшілк шығындар, жалақы, коммуналдық қызметтер). Инвестициялық шығындар есепке алынбайды. Бұл колледждерге еңбек нарығы

7

талаптарына сай материалдық-техникалық базасын уақытылы жаңартуға мүмкіндік бермейді.

ТжКБ ерекшелігі, практикалық сабақтарға көп көңіл бөлінеді. Сондықтан зертханалар, шеберханалар, оқу-өндірістік жабдықтарды дамыту қажеттілігі өсуде.

Нәтижесінде бір мамандық бойынша оқу ақысы әртүрлі колледждерді әр түрлі болуы мүмкін.

1. Қазіргі кезде Қазақстанда мемлекеттік органдардың қарастыруында адам басын қаржыландырудың үш әдістемесі жатыр, олар:

1) Практикалық оқу енгізілген, инвестициялық мазмұны мен оқу процесін қамтамасыз ету есепке алынған, мамандарды сапалы даярлау шығынын есептеу әдістемесі («Eurasia policy associates LLC» құрастырушы компания). Оған инвестициялық құрам мен амортизация шығындары кіреді. Мамандарды даярлауға кеткен шығындарды есептеу кезінде білім алу бағдарына, оқу түрі мен оқу мерзіміне, қызметтер ақысы мен жалақының өңір бойынша саралауына, колледждің жабдықталуы мен жобалық қуатына байланысты түзету көрсеткіштері қолданылады. Бұл барлық мерзім бойына мамандарды даярлауға кеткен шығынды, сонымен қатар жоспарланған жылға ТжКБ жүйесінде немесе колледжде мамандарды даярлауға кеткен шығындарды есептеуге мүмкіндік береді;

2) ТжКБ адам басын нормативті қыржыландыру әдістемесі («ЕЕО Group S.A.» құрастырушы грек консорциумы). Аталған әдістемеде түлектердің жұмысқа орналасу санына пропорционалды үйлестірілетін ынталандыру қоры (сыйақы, қосымша төлемдер) бар, бұл түлектердің жұмысқа орналасу пайызының артуына қол жеткізуі үшін колледждерді ынталандырады;

3) «Кәсіпқор» холдингі» коммерциялық емес қоғамының (бұдан әрі - Холдинг) оқу орындарында мемлекеттік білім беру тапсырыстары бойынша ТжКБ бар бір маманды даярлау құнын есептеу ережесі. Холдинг әдістемесі оқу-әдістеме әдебиеттерін, сонымен қатар өндірістік оқуға қажетті оқу құралдары мен материалдар шығынын есепке алады.

2. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 45-1) бабына сәйкес ТжКБ саласындағы мемлекеттік-жеке серіктестің басты бағыттарына:

1) жұмыс берушілердің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын, үлгілік оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларын әзірлеуге қатысу;

2) өндіріс орындарының технологиялық базасын қолдану арқылы мамандар мен арнайы пән оқытушылардың машықтанудан, оқушылардың кәсіптік практикадан өтуін ұйымдастыру;

2-1) ТжКБ білім беру бағдарламалраын жүзеге асыратын, оқу орындарында оқушылардың практикадан өтуі үшін ұйымдардың жұмыс орындарын ұсынуына жәрдемдесу;

3) мамандарды даярлау және оларды жұмысқа орналастыру мәселелері бойынша тараптардың қарым-қатынасын дамыту;

8

4) экономиканың сәйкес саласында кәсіптік қызметте тәжірибесі бар мамандарды оқу процесіне тарту;

5) түлектердің кәсіптік даярлығын бағалау және кәсіптік білім сапасын бақылауды ұйымдастыруға қатысу;

6) білім беру ұйымдарын дамыту үшін жұмыс берушілердің қаражатын тарту жатады.

Білім беру жүйесіндегі тағы бір мәселе, ол талапкерлердің мамандық таңдау кезіндегі салғыттығы. Бұл өз мамандығы бойынша жұмыс атқармайтын түлектердің санының өсуіне әкеп соғады. Түлектер мамандықты атан-анасы, мұғалімдер мен құрдастарының қысымымен таңдайды. Яғни оқушылардың қызығушылығы экономиканың талабына сәйкес келмейді, бірақ дұрыс қадағалау мен ақпараттандыру жүргізетін болса аталған қызығушылықтарды экономика пайдасына аударуға болады. Оқушылардың қызығушылығына әсер ететін инструментке дамыған елдерде қолданылатын карьералық нұсқаушы институтын жатқызуға болады.

Карьералық нұсқаулықтың тиімді жүйесіне бірнеше бағыттарды жатқызуға болады, олар:

жалпы орта мектептердің кестесіне пән ретінде енгізілген, еңбек нарығындағы жетістіктер туралы ақпараттандыру;

дербес түрде ата-аналармен және оқушылармен жұмыстарды жүргізетін, карьералық нұсқаулықтың мамандық жөніндегі мекемесі;

нұсқаушылардың басты ақпарат көзі болатын, еңбек нарығындағы жағдайларды кеңінен жариялайтын ғаламтор-ресурстарды құру;

сараптамалық қадағалау және карьералық нұсқаулық жұмысы үшін ақпараттық негіз болатын, еңбек нарығындағы жағдай мен экономика сұранысы туралы ақпаратты атқарушы органдардың жариялауы.

Мысал ретінде Чехияның «Еңбек нарығына енетін ақпараттық жүйе»арнайы жобасын атауға болады, Чехияның бюджетінен және Еуропа әлеуметтік қорынан қаржыландырылады. http://www.infoabsolvent.cz веб-сайтында ТжКБ барлық білім беру бағдарламалары, оқуға түсу талаптары, аталған бағдарламаларды аяқтағаннан кейін алатын мамандықтар мен біліктіліктер туралы ақпараттар ұсынылған. Сонымен қатар барлық маандықтар бойынша еңбек жағдайы мен ол бойынша мамандар санымен қанағаттану дәрежесі туралы мәліметтер келтілірген. Мәліметтер сәйкес мамандықтардағы жалақы деңгейі мен жұмыссыздық деңгейі көрсеткіштерімен бекітліген. Қолданушылар сонымен қатар сайттағы видеоматериалдарды көре отырып, әр түрлі мамандықтар туралы ақпараттармен, және потенциалды жұмыскер меңгеруге қажет дағдылар мен құзыреттерге қатысты жұмыс берушілердің талаптарымен және қажеттіліктерімен таныса алады.

Қазақстандағы кәсіптік бағдар жүйесінде карьералық нұсқаулық қызметін табысты жүзеге асыруға қажетті мәліметтер жоқ. Түлектерге арналған еңбек нарығы жағдайы туралы мәліметтер, яғни сала, мамандық, өңір бойынша бөлінген ақпарат пен жалақы деңгейі туралы мәліметтер жоқ. Стуленттер мен

9

олардың отбасы еңбек нарығы көрсеткіштері туралы мәліметті алуға жағдай болмағандықтан, олар оқудың дұрыс траекториясын жасай алмайды.

Қазіргі кезде карьералық нұсқаулық пен ТжКБ мамандығының мәртебесін арттыратын белсенді инструментке WorldSkills кәсіптік шеберлік чемпионаты жатады. WorldSkills халықаралық ұйымы Нидерландыда 1950 жылы құрылған, ол жеке мемлекеттерде, сонымен қатар континенттік және әлемдік чемпионаттарды, яғни кәсіптік шеберлік байқауларын ұйымдастыру және өткізу арқылы жұмысшы мамандығының мәртебесін арттыру мен дәріптеу мақсатын алға қояды. Қазақстан ұйымға 2014 жылы енді. Холдинг Қазақстандағы WorldSkills-тің Ұлттық операторы болып тағайындалды. 2015 жылы алғаш рет өңірлік және Республикалық деңгейде чемпионаттар өткізілді. Холдинг Бразилияда өткізілген халықаралық чемпионатқа ұлттық құрамның қатысуын ұйымдастырды.

Қазақстанның ТжКБ әлемдік тенденцияларға сай дамуы қажет. 2012 жылдан бастап Қазақстан Турин процесінің қатысушысы болды.

Турин процесі ТжКБ даму көрінісі мен стратегиясын орта мерзімді (5-10 жыл) кезеңді құру бойынша саясатты құру үшін, соңғы ТжКБ саласындағы саяси, әлеуметтік және стратегиялық зерттеулерді, басымдықтарды енгізу мен артықшылықтарды ілгерлету мүмкіндіктерін зерттеу механизмі болып саналады.

Турин процесі Копенгаген процесіне (Еуропа Одағының мемлекеттері ғана енген) енбеген мемлекеттердің ТжКБ саласындағы мемлекеттік саясатына сараптама жүргізеді. Турин процесі әрбір 2 жыл сайын жүргізіледі.

Турин процесіне 2014 жылы Таяу Шығыс, Батыс Балқан, Шығыс Еуропа, Орталық Азия, және Солтүстік Африкадан білім жүйесі жөніндегі Еуропалық қордың 31 серіктес мемлекеттері қатысты.

Турин процесін жүзеге асыруға барлық қызығушылық артқандардың мемлекеттік баяндамалардың жеке бөлімдерін дайындауға, қорытындыларды талқылауға мен ұсыныстарды шығаруға қатысу жатады. Барлық жақтардың қатысуы ұсынылған мәліметтер мен қорытындылардың шынайылығы мен ашықтығын қамтамасыз етеді. Турин процесінің әрбір кезең қорытындысы бойынша ТжКБ жүйесі бойынша мемлекеттік баяндамалар мен өңірлік және мемлекет аралық аспектілер бойынша салыстырмалы баяндамалар жасалады.

Қазақстандағы ТжКБ интеграциялау инструментіне колледждердің халықаралық аккредитациядан өту қажеттілігі жатады.

Халықаралық аккредитация – бұл шетелдің аккредитациялық агенттігімен мойындалған оқу орындарын немесе жеке кәсіптік білім беру бағдарламаларын институционалды аккредиттеу.

Дүниежүзілік тәжіриеге сүйенсек, ТжКБ оқу орындары үшін аккредиттеудің болуы - оның қызмет ету мен легитимділігінің міндетті шарты болып табылады. Еуропалық қауымдастық аккредиттеуді ұйымдастыру мен оны жүргізуге қатал дайындалады, өйткені ол оқу орнының жоғарғы мәртебесін растайтын «сапа белгісі» болып саналды.

10

Тура сол жолмен қазақстан жүйесі де келе жатыр. 2012 жылдың мамыр айында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі басқаратын, республикалық аккредиттеу кеңесі бекіткен, ұлттық аккредиттеу агенттіктерінің тізімі құрылды. Тізімге 6 аккредиттеу агенттіктері енді, оларға екі ұлттық – Сапалы білімді қамтасыз ету жөніндегі тәуелсіз қазақстандық агенттік пен Рейтинг пен аккредиттеу бойынша тәуелсіз агенттік, сонымен қатар төрт шетелдік агенттік — ACQUIN, ASIIN (Германия), AQA (Австрия), ABET (АҚШ).

Қазіргі кезде Қазақстанда ТжКБ тек 2% ғана ұлттық институттық аккредиттеуден өтті. Аккредитация процедурасы оқу орнының меншікті қаражаты есебінен жүргізіледі және ол өте қымбат инструмент болып табылады.

ТжКБ жүйесін тиімді жандандырудың өзекті инструментіне өткізілген іс-шараларға мониторинг жүргізу және қол жеткізген нәтижелер жатады. Сондықтан ТжКБ жүйесі туралы ақпараттарды жинау және сақтау, сонымен қатар сараптамалық өңдеу керек.

Бүгінгі күні бірнеше ақпараттық жүйе бар. «Ұлттық білім жөнінде мәліметтер базасы» (бұдан әрі - ҰБМБ) Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары (мектепке дейінгі білім беру ұйымдары, жалпы білім беру ұйымдары, ТжКБ колледждері, арнайы білім беру ұйымдары, балалар үйі және басқалар) туралы ақпараты бар Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі (бұдан әрі – ҚР БҒМ) үшін статистикалық мәліметтер базасын құруға жауап береді. ҰБМБ ҚР БҒМ білім саласын жоспаралу мен дамыту үшін қажетті мәліметтермен қамтамасыз етеді, бірақ аталған ақпараттық жүйе бөгде қолданушылар үшін жабық болып табылады.

Бұл процеске Холдинг ғаламтор-негізінде электрондық мәліметтер базасын әзірлеу арқылы қатысуда, сол арқылы ТжКБ жүйесі көрсеткіштерін республикалық деңгейден (колледждердің жалпы саны мен оның қуаты) бастап, жеке колледждерге (студенттер, мамандықтар, материалдық-техникалық база, серіктестер мен басқалар) дейінгі көрсеткіштерді көруге мүмкіндік береді.

Ішкі ортаны талдауКүшті және әлсіз жақтарды талдау

3. Күшті жақтар:1) мемлекеттің инвестициялық саясатының басты бағыты ретінде білім

жүйесін дамыту және жандандыру процесін мемлекеттік қолдау. Холдинг Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін құрылған және ТжКБ жүйесін басқарудың қағидаттық жаңа модулінің флагманы болуға бағытталған;

2) еңбек нарығының ағымдағы сұрау салулары мен экономиканың индустриялық-инновациялық дамуының орта мерзімді қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін техникалық мамандықтар бойынша оқыту мазмұнының сапасын арттыруға және жаңғыртуға негізгі қатысушылардың, атап айтқанда

11

кәсіпорындардың (жұмыс берушілердің), мемлекеттің, жастардың (ТжКБ әлеуетті оқушыларының), ТжКБ жұмыс істейтін ұйымдарының мүдделілігі;

3) қазақстандық колледждермен серіктестік қатынастарды жолға қою есебінен Орталық Азия өңірінің білім беру кеңістігінде өз брендтерін ілгерілетуге шетелдік білім ұйымдарының мүдделілігі;

4) білімді қолдауға мемлекеттік саясаттың бағытталуы: ТжКБ жүйесін жандандыруды ынталандыру;

азаматтардың кәсіптік білім алу мүмкіндігін айқындайтын халықтың өмір сүру деңгейінің өсуі;

өндірісті жаңғырту нәтижесінде білікті еңбек үшін жаңа жұмыс орындарының пайда болуы болып табылады.

5) кәсіби стандарттар жүйесін дамыту;6) Дүниежүзілік Банктан қарыз алу есебінен ТжКБ деңгейінде білім

жүйесін дамыту және жандандыру бойынша жобаларды жүзеге асыру, бұл еңбек нарығы сұранысына ие білікті мамандарды даярлауда оң нәтиже береді;

7) Германия және басқа да мемлекеттер тәжірибесін пайдалану арқылы дуалды оқыту элементтерін енгізу, қазақстандық жағдайларға сай бейімдеу.

4. Әлсіз жақтарға:1) ТжКБ жандандыру нәтижелерінің белгісіздігі ТжКБ барлық оқу

орындары мен бизнес өкілдерінің серіктестікке тартуға кері әсерін тигізеді;2) жоғары оқу орындарымен салыстырғанда ТжКБ оқу орындарының

тартымды болмауы, қоғамның жоғары білім алу ынтасының басымдылығы;3) WorldSkills жобасының белгісіздігі, оны енгізу, жүзеге асыру мен

дамытуға қиындық тудырады;4) ТжКБ дуалды оқыту жүйесін дамыту әртүрлі меморандумдар мен

келісімдерді жасаумен көрсетілген, бір ғана мемлекеттік меншік серіктесі элементін қолданумен шектелген. «Серіктестік туралы меморандумына» қол қою тиімсіздігі мен проблема тудыруы, өйткені аталған келісімдердің заңдық күші жоқ. Олар бойынша қатысушы тараптар орындауға тиіс тармақтары үшін ешқандай жауапкершілік артпайды. Құжат ерікті (ниет) акт болып саналады, яғни серіктестік туралы меморандумға қол қойған кез келген жұмыс беруші кез келген уақытта өзіне алған жауапкершіліктен бас тарта алады.

5) инженер-педагог қызметкерлердің қартаюы, жас оқытушылардың техникалық пәндерді оқыту тәжірибесінің жоқтығы, оқытушылар біліктілігі мен оқу бағдарламаларының тұтынушылар талаптарының сәйкес болмауы;

6) Қазақстан Республикасында табысты сынақтан өткізілген, ұлттық масштабтағы сала бойынша еңбек нарығы сұранысын болжамдау моделі жоқ;

7) бизнес-қауымдастықтың ТжКБ ұйымдары түлектерінің біліктілік деңгейі үшін жауапкершілікті жеткілікті түрде түсінбеуі;

8) оқу процесінде қолданылатын материалдық-техникалық базаның және оқу-зертхана жабдықтарының ескіруі жатады.

Қазіргі және әлеуетті қатерлер мен тәуекелдерді талдау

5. Мыналар әлеуетті қатерлер мен тәуекелдер болып табылады:

12

1) жақын болашақта елеулі нәтижелердің болмауы, бұл жұртшылықтың сенімдеріне теріс әсер етеді. Егер дер кезінде оқу бағдарламалары әзірленбесе, оқытушылар даярланбаса немесе басқа да мерзімдерден ауытқулар болса, онда Ходингке деген сенім жоғалады. Бұл өз алдына, Холдингтің оң тәжірибесін тарату мүмкіндігіне теріс әсерін береді және қоғамның ТжКБ-не деген теріс көзқарасын қалыптастырады.

Тәуекелдердің пайда болу жағдайына компанияның әрекет ету бойынша іс-шаралары. Холдинг олардың компания жұмысына әсер етуін төмендетуге байланысты мүмкіндіктерді жасайды, атқарылып жатқан жұмыстар жайлы, сонымен қатар алған тәжірибені ТжКБ барлық жүйесіне тарату, білім беру ортасына әзірленген білім беру бағдарламаларын қоолданысқа беру, мемлекеттегі колледждердің инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру және қайта даярлау, ақпараттық дайджестерді жариялау және тарату мен базалық колледждерді дамыту туралы қоғамды ақпараттандырады;

2) өткізілген біліктілікті арттыру курстарының нәтижесі бойынша оқыту сапасымен қанағаттанбау. Жүктеменің бір оқытушыға үлкен болуы салдарынан білікті мамандар саны аз болады, немесе колледжден индустрияға оқытушылардың көптеп кетуіне байланысты оқыту сапасы қойылған тапсырмаға сәйкес келмейді. Бұл оқытушыларды іріктеу, тарту және ұстап қалу бойынша механизм нәтижелерінің тиімді болмауы, сонымен қатар оқытушылар құрамының педагогикалық және практикалық дайындығының жеткілікті болмауынан болуы мүмкін.

Тәуекелдердің пайда болу жағдайына компанияның әрекет ету бойынша іс-шаралары. Холдинг жұмыс тәжірибесімен бөлісу мақсатында, бәлкім стратегиялық серіктестердің шетелдік оқытушыларын тарту арқылы, практикалық бағыты бар мемлекеттегі колледждердің инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру мен даярлауды тұрақты түрде жүзеге асырады. Холдинг бәлкім стратегиялық серіктестерді тарту арқылы оқытушы жұмысы сапасына бағалау жүргізеді;

3) мемлекеттің ТжКБ ағымдағы оқу орындарының материалдық-техникалық жабдықталуының әлсіз болуы. Жаңа және жаңартылған білім беру бағдарламалары заманауи құралдарда бекітілетін өзекті практикалық дағдыларды алуға бағытталған. Оқу орындарында заманауи инфрақұрылымының болмауы және салалардағы заманауи өндіріске сәйкес келмейтін ескірген жабдықтарды алу және олардың физикалық және мораль жағынан ескіруі нәтижесінде, колледж түлектерінің практикалық дайындығының төмендігіне, және жұмыс берушілерге арасындағы сұранысқа ие болмауына әкеп соғады.

Тәуекелдердің пайда болу жағдайына компанияның әрекет ету бойынша іс-шаралары. Холдинг әлемде мойындалған тәжірибені қолдану мақсатында халықаралық серіктестердің ұсыныстарын есепке ала отырып және олармен кеңестер өткізу арқылы ТжКБ оқу орындарына қажетті жабдықтар тізімін жасауға жәрдемдеседі. Холдинг материалдық-техникалық базаны қамтамасыз

13

етуі және студенттердің өзекті практикалық дағдыларды алуы үшін әлеуметтік серіктестермен қарым-қатынас жасау инструменттерін ұсынады;

4)түлектердің ары қарай білім алу және карьерасын дамыту үшін мүмкіндіктердің болмауы. Колледжді аяқтаған түлек еңбек нарығына және мамандық бойынша жұмысқа орналасуына жеткілікті болатын практикалық жұмыстың дағдылары мен тар шеңберлі арнайы білімді меңгеріп шығады. Дегенмен де, студенттің алған білімі карьераны дамыту, кәсіби мобильділік, біліктілігін ауыстыру және ары қарай оқуы үшін негіз бола алмайтын тәуекелді тудырады. Бұл мемлекет колледждеріндегі оқу бағытының тар шеңберде болуы мен кәсіби мобильді және ары қарай оқуы үшін негіз болатын академиялық білімнің және әмбебап дағдылардың болмауы нәтижесінен туындайды.

Тәуекелдердің пайда болу жағдайына компанияның әрекет ету бойынша іс-шаралары. Холдинг жоғары оқу орындарымен және жұмыс берушілермен тығыз қарым-қатынас орната отырып, ТжКБ оқу орындарына орта білімнен кейінгі білімнің академиялық бағдарламаларын (қолданбалы бакалавр) енгізеді. Жақын мамандықтар (жұмысшыдан күрделі мамандыққа дейін) бойынша қысқартылған мерзіммен колледж түлектеріне оқуларын ары қарай жалғастыруға мүмкіндік беру үшін деңгейлі біліктілікті алу салдарындағы кредиттік-модульдік оқытуды енгізу бойынша жұмыстар жүргізілетін болады;

5) республикада WorldSkills жобасын дамыту және халықаралық тәжірибе негізінде кәсіби білімді дамыту мен жұмысшы мамандығының дәрежесін арттыру мақсатында WorldSkills Competition, EuroSkills, WorldSkills ТМД халықаралық чемпионаттарына Ұлттық құрамның қатысуын ұйымдастыруда мемлекет пен демеушілер тарапынан қолдаудың болмауы.

Тәуекелдердің пайда болу жағдайына компанияның әрекет ету бойынша іс-шаралары. Холдинг WorldSkills жобасы туралы ақпаратты тарату және оны ары қарай дамыту мақсатында Астана мен Алматы қалаларының және облыстардың білім басқармаларымен, Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкерлер палатасымен белсенді жұмыс атқарады.

Жоғары аталған тәуекелдердің кері әсері мен өзектенуін болдырмау үшін Холдингке тәуекелдерді басқару жүйесі енгізіледі, оған тәуекелдерді басқару саясатын әзірлеу және енгізу, тәуекелдерді бағалау мен сәйкеестендіру бойынша әдістеме, тәукелдерді басқару механизмдері, сонымен қатар аталған тәуекелдерді төмендету және оларға әрекет жасау мақсатында мониторинг пен есеп жүргізу жүйесі жатады.

Мақсаттарға қол жеткізу үшін мүмкіндіктерді айқындау

6. «Кәсіпқор» холдингі» КЕАҚ қызметінің қазіргі күшті жақтары, сондай-ақ тәуекелдерді басқару жөніндегі жүйелі саясат мынадай мүмкіндіктерді іске асыруға мүмкіндік береді:

1) Мемлекеттің әлемнің 30 дамыған мемлекеттер қатарына енуіне және экономиканың дамуына мүмкіндік беретін техникалық және қызмет көрсететін

14

еңбек кәсіптерінің мамандарын даярлау мақсатында ТжКБ жүйесін жаңғыртуды ұйымдастыру;

2) Жастар арасында ТжКБ дәрежесін арттыру, ол оқушылар контингентінің көбеюіне мүмкіндік береді;

3) Экономиканың сұранысына сай білім мазмұнын қайта құру. Экономиканың, еңбек нарығының және жұмыс берушілердің ағымдағы және потенциалды сұранысы Қазақстан мен дүниежүзі экономикасындағы тенденцияларды есепке алатын және бизнес өкілдерінің қатысуымен іріктелген, сұранысқа ие мамандықтарды анықтау, сонымен қатар білім беру бағдарламаларын әзірлеу негізі болып саналады;

4) Экономика саласының басым көпшілігін қамту. ТжКБ оқу орындары экномиканың барлық салаларында сұранысқа ие болатын мамандарды даярлайтын болады. ТжКБ оқу орындары түлектерінің оқуды аяқтау құрылымы экномиканың басты салаларының, мемлекеттің ішкі жалпы өнімінің 55% құратын, және, жанама түрде, экономиканың барлық саласын қамтитын, жұмыс күшіне деген қажеттілігін қамтамасыз ететіндігі жобалануда;

5) Бизнесті ұйымдастырудың барлық кезеңдерін қамту. ТжКБ оқу орындары бизнесті ұйымдастырудың барлық кезеңдеріне (жобалау, құрылыс, өндіріс, қызмет көрсету мен дайын өнімді сату) қажетті мамандарды даярлауды жүзеге асырады;

6) Заманауи инфрақұрылым мен алдыңғы қатарлы жабдықпен қамтамасыз ету. ТжКБ оқу орындарында әлемнің алдыңғы қатардағы заманауи инфрақұрылымын құрудың мүмкіндіктері қарастырылады;

7) Біліктілікті арттыру курстарына инженер-педагог қызметкерлерді қамту санын көбейту және қажетті еңбек жағдайын жасау пәндерді оқытудың сапасы арттырады;

8) Холдингтің жинаған тәжірибесін жалпы ТжКБ жүйесіне тарату.

2. Миссия және елестету

Миссия

ТжКБ процесіне жан-жақты жәрдемдесу.7. Холдинг қызметі төрт стратегиялық бағытқа шоғырланады:1) ТжКБ оқу процесі мазмұнын жаңарту;2) ТжКБ оқыту сапасын арттыру;3) ТжКБ тиімділігі мен дәрежесін арттыру;4) экономиканың сұранысқа ие және инновациялық бағыттары бойынша

ТжКБ ағымдағы оқу орындарын дамыту және жаңаларын құру.

Елестету

15

2021 жылға қарай Холдинг республикадағы мамандарды даярлау жүйесі үшін қажетті инструменттерді игерген орнықты компания болады.

3. Қызметтің стратегиялық бағыттары, қызметтің мақсаттары, басты көрсеткіштері және күтілетін нәтижелер

1-ші стратегиялық бағыт:Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру

бағдарламалары мазмұнын жаңарту

ТжКБ сапасын арттырудың құрамдас компоненттерінің біріне білім беру бағдарламалары мазмұнын жаңарту жатады. Білім беру бағдарламалары құрылымы мен мазмұны тағайындалуына, яғни:

техникалық және қызмет көрсететін еңбек кәсіптері бойынша мамандарды даярлауға;

күрделі (жақын) кәсіптер, мамандықтар мен практикалық дағдыларға;техникалық еңбектің жоғары білікті мамандары, олардың біліктілігін

арттыру мен қайта даярлауына;қолданбалы бакалавр бағдарламалары бойынша қолданбалы біліктілік

мамандарына байланысты өзгеруі мүмкін.Білім беру бағдарламалары мазмұнын жаңарту мақсатында Холдинг 2012

жылдан бастап модульдік-құзыреттілік тәсілі негізінде жаңа білім беру бағдарламаларын әзірлеуде. Аталған жұмыс жалғастырылады.

Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына сай Холдинг келесі тапсырмаларды қояды:

8. Жаңа білім беру бағдарламаларын әзірлеу. Жаңа білім беру бағдарламалары жұмыс берушілердің мазмұнға, сапаға,

еңбек шарттарына, біліктілік пен құзыретке қоятын біліктілік талаптары мен кәсіптік стандарттар негізіндегі халықаралық тәжірибені есепке ала отырып, сонымен қатар модульдік-құзыреттілік тәсіл негізінде әзірленеді. Білім беру бағдарламалары модульдік-құзыреттілік болады. Әрбір модуль нақты біліктілік пен жұмысқа арналған арнайы құзыреттерді құруға бағытталған. Құзыретті құру әртүрлі пәндердің жақын тақырыптарын оқыту арқылы студентке интеграцияланған білім, икем мен дағдыны игерту және оны практикалық бекіту арқылы жүргізіледі.

Жаңа білім беру бағдарламаларын әзірлеу кезінде ақпараттық технология заманында кәсіптіліктің қажетті компоненті ретінде IT-құзыреті есепке алынады. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (бұдан әрі – АКТ) құралын қолдану арқылы оқу әрекетінің ауқымды бөлігін жүзеге асыратын, болашақ студенттердің технологиялық дайындығы тек техникалық құралдар қызметінде білімі мен дағдыны пайдалану ғана емес, АКТ арқылы ақпаратты бағалау, өңдеу және тиімді пайдалану мүмкіндігін қамтиды.

16

Білім беру бағдарламаларына қосымша ретінде Холдинг әлемнің үздік білім беру тәжірибесіне сай келетін, жұмыс оқу бағдарламаларын әзірлеу бойынша әдістемелік ұсыныстарды әзірлеуді жоспарлауда. Қазақстанның ТжКБ оқу орындары жаңа білім беру бағдарламаларын енгізу үшін аталған әдістемелік ұсыныстарды пайдалана алады.

9. Үлгілік оқу жоспары мен бағдарламаларын өзектендіру. ТжКБ мазмұнын жаңғырту тапсырмаларының бірі жақын біліктілікті

интеграциялау және модульдік-құзыреттілік тәсіл негізінде қолданыстағы үлгілік оқу жоспары мен бағдарламаларын (бұдан әрі - ҮОЖБ) өзектендіру болып табылады.

Қолданыстағы ҮОЖБ өзектендіру еңбек нарығындағы білікті мамандарға деген сұраныс пен ұсыныс арасындағы алшақтықты жою мақсатында ТжКБ мазмұнын жұмыс берушілердің заманауи талаптарына сай ету үшін қажет.

Аталған талаптар, ҚР «Білім туралы» Заңының жаңа редакциясында және ТжКБ мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарында мазмұндалған және ҚР білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы негізінде жүзеге асырылады.

10. Қолданбалы бакалаврдың білім беру бағдарламаларын әзірлеу.ҚР «Білім туралы» Заңында (2015 жылғы 4 желтоқсандағы жағдайға

байланысты өзгертулер мен қосымшалар), ТжКБ және жоғары білім бағдарламаларының артықшылықтарын біріктіретін, орта білімнен кейінгі білім бағдарламаларын меңгерген, тұлғаларға тағайындалатын біліктілікті қарастыратын «қоданбалы бакалавр» және «қолданбалы бакалавриат» жаңа ұғымы бекітілген болатын.

Қолданбалы бакалавриат идеясы білім беру саласындағы мемлекеттік саясат трендіне сәйкес келеді – техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында, және жоғары оқу орындарында қолданбалды компонентті күшейту.

Қолданбалы бакалавриат бағдарламасының мәні – қолданбалы бакалавриаттың оқу бағдарламасының ерекше тізімін құруды талап ететін теориялық және практикалық бағытталған оқытуды біріктіру. Бірінші кезеңде студенттер фундаменталды түсінікті қалыптастырады, ал содан кейін жұмыс берушілермен бірге атқарылатын практикалық бағыттау модулі бағдарламасы бойынша оқытылады.

Бірақ, қазіргі кезде Қазақстанда қолданбалы бакалавриат бағдарламалары, оқу-бағдарламалық құжаттама жоқ. Холдинг қолданбалы бакалавриатты енгізу бойынша халықаралық тәжірибені зерттейді және оны апробациядан өткізеді, қолданбалы бакалавриаттың оқу бағдарламаларын әзірлеу әдістемесі құрастырады, кредиттік оқыту технологиясын қолдану арқылы модульдік негізде қоданбалы бакалавриат бойынша оқу жоспары мен оқу бағдарламаларын әзірлеу ұйымдастырылады, сонымен қатар енгізу бойынша нормативтік-құқықтық негіздерді жаңғырту бойынша ұсынымдар ұсынылады.

ТжКБ оқу орындарына қолданбалы бакалавриат бағдарламаларын енгізу бойынша жұмыстар жүргізіледі, ол мықты теориялық дайындықты қамтамасыз

17

ететін және өндірісте жұмыстың практикалық дағдысын меңгертетін, жоғары оқу орындары мен колледждердің кәсіптік бағдарламасының интеграциясын қамтамасыз етеді, сонымен қатар бір немесе бірнеше жұмысшы мамандығын алу мүмкіндік береді. Қолданбалы бакалавриатты енгізу бойынша білім беру орындарының қызметкерлеріне арналған оқыту курстары жүргізіледі.

Қазақстанның білім беру жүйесінде тұрақты және көп деңгейлі даму, яғни орта мектептің жоғары сыныптарынан бастап жоғары оқу орындарына дейін, басталғанын есекерсек қолданбалы бакалавриат идеясы аталған циклдің логикалық қорытындысы болып есептеледі;

11. Мүмкіндігі шектеулі және ерекше білім беру қажеттілігі бар тұлғалардың жұмысшы біліктілігін меңгеру бойынша арнайы оқу бағдарламаларын әзірлеу.

Дамыған мемлекеттерде интеллектуалды қабілеті төмен тұлғалар ауыр емес мамандықтар бойынша кәсіптік білім алуға құқығы бар, олар: автослесарь ісі, металлотехника, тоқу, бау-бақша ісі, науқастар күтімі, мекендерді тазалу және тағы басқалар. Еңбекті «қорғау» жүйесі оларды жұмыс орындарымен: мекемелерде, шеберханаларда, арнайы еңбек орталықтарында, зауыттарда және фабрикаларда, қамтамасыз етеді.

Кәсіпті меңгеру, егер ол беделді болса, онда ол интеллектуалды қабілеті төмен тұлғалардың еңбек нарығының бәсекелесті ортасындағы мүмкіндігін арттырады. АҚШ мәліметтеріне сүйенсек, интеллектуалды қабілеті төмен тұлғалардың кәсіби түзетуге жұмсаған әрбір мың долларға, олардың өмір бойғы белсенді жұмысынан 35 доллар алуға болады. Осы сомманың бір бөлігін олар мемлекетке салық түрінде төлейді.

Әр түрлі мемлекеттердің арнайы кәсіптік білім беру саласындағы жинаған тәжірибесі, оқу мазмұнының вариативтіктің, және оның әрекеттің қоғамдық дағдыларды тәрбиелеу мен азаматтық-құқықтық ойлау, сонымен қатар оған түзету және сауықтыру-абилитациялық жұмыстарды қосу арқылы тұлғаны әлеуметтендіруге бағыттау қажеттілігін дәлелдейді.

Біздің елімізде арнайы білімнің бұл бағытын дамыту керек, және интеллектуалды қабілеті төмен тұлғалардың кәсіби дайындалуы мен жұмысқа орналасуы үшін жағдайлар жасау қажет.

ҚР «Білім туралы», «Кемтар балаларды әлеуметтiк және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы», «Мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Заңдары кәсіптік білімнің барлық кезеңдеріне қол жетімді ету арқылы мүмкіндігі шектеулі азаматтардың кәсіби оңалуына кепілдік береді.

ҚР «Білім туралы» Заңының 19 бабына сай, ұзақ емделуге мұқтаж адамдар үшiн, сондай-ақ әдеттегi бiлiм беру ұйымдарында оқытуға кедергiсi болатын даму мүмкiндiктерi шектеулi балалар мен жасөспiрiмдер үшiн арнайы оқу бағдарламалары әзірленеді және енгізіледі. Арнайы оқу бағдарламалары ҚР Заңдарымен қарастырылған, жалпы орта білім мектептерінде, техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдарында немесе үйде, яғни арнаулы білім беру ұйымдарында жүзеге асырылады.

18

Заманауи ТжКБ дамыту кезеңінде нәтижесінде еңбек нарығының қажеттілігін қанағаттандыру мен түлектерге деген сұранысты қамтамасыз ету үшін білім беру қызметтерінің сапасын арттыратын, білім беру процесінің мазмұнын жаңғырту тапсырмасы тұр.

Оқу-әдістемелік қамтамасыз ету және білім беру процесін қолдау мақсатында Холдинг өз алдына келесі тапсырмаларды қояды:

12. Кредиттік оқыту технологиясын енгізу және орта, орта білімнен кейінгі білім және жоғары білім деңгейінің білім беру бағдарламаларының сабақтастығын қамтамасыз ету.

Орта, орта білімнен кейінгі білім және жоғары білім деңгейінің білім беру бағдарламаларының сабақтастығын қамтамасыз ету үшін Холдинг мектеп, орта білімнен кейінгі білім, техникалық және кәсіптік, жоғары білім (өткен пәндерді есепке алу жүйесі) бағдарламаларын үйлестіру мақсатында кредиттік оқыту технологиясы бойынша білім беру процесін ұйымдастыруға арналған талаптар әзірленеді.

ТжКБ жүйесі қазіргі күнде кредиттік оқыту технологиясы қолданылмайды, ол кредиттік жүйеге ауысқан колледждер мен жоғары оқу орындарының білім беру процесінің интеграциясын қиындатады. Холдинг ТжКБ оқу орындарына кредиттік оқыту технологиясын енгізу бойынша жұмыстарды орындайды. Бұл оқу процесінде студент пен оқытушы позициясының өзгеруіне алып келеді. Аталған жүйеде студент пассивті қатысушыдан оқу процесінің белсенді қатысушысына айналады. Бұл студенттің ары қарай білім алуына және карьерасының дамуына («lifelong learning – өмір бойына білім алу» қағидасы бойынша) мүмкіндік береді;

13. Білім беру процесін оқу-әдістемелік қамтамасыз ету және қолдау көрсету. Аталған тапсырма бірнеше тармақшалардан тұрады:

1) ТжКБ жүйесіне шетелдік әдебиеттерді алу және аудару.Қазіргі таңда Қазақстандағы ТжКБ жүйесінде заманауи өндіріс

талаптарына сай келмейтін ескірген оқу әдебиеттері мен оқу құралдары қолданылады.

Сонымен қоса, соңғы 2006-2010 жылдардағы баспалар орта буын мамандарын дайындауды халықаралық талаптарға сай ете отырып қайта өңдеуді қажет етеді.

Осыған орай, отандық оқу әдебиеттері заманауи талаптарға сай келмейді:құрастырушы авторларды дайындауға көп уақыт керек болғандықтан,

ескі және басқа да баспалардан көшіріп алу элементтері кездеседі;қолданбалы сипатқа ие, яғни үлгілік оқу жоспарларының талаптарын

көрсетеді, сондықтан оқу әдебиеттері мен оқу құралдарының мазмұны жылдам ескіреді.

Осыған орай, өндірістегі технологиялық процестерді дамыту мүмкіндігін есепке ала отырып және жұмыс берушілердің талаптарына сай құзыретті мамандарды даярлау мақсатында ТжКБ оқу орындарын оқу әдебиеттері мен оқу құралдарымен қамтамасыз ету үшін шетелдік заманауи оқу әдебиеттері мен оқу құралдарын аудару мен тираждау қажеттілігі туындайды.

19

Өйткені шетелдік заманауи оқу әдебиеттері мен оқу құралдарын аудару мен тираждау дәстүрлі қамтамасыз етумен салыстырғанда көп еңбекті қажет етпейді; қысқа мерзімде колледждердің оқу әдебиеттері мен құралдарына деген үлкен қажеттілігін қамтамасыз етеді; алдын-ала сапалы және мақұлданған шетелдік баспалар іріктелінеді.

2) ТжКБ білім беру бағдарламаларының вариативтілігін кеңейту үшін дағдылар бойынша модульдер банкін құру.

Жеке бағытталған болатын инновациялық педагогикалық технологияның бірі, оқу процесін бір мезгілде оңтайландыратын, оның біртұтастылығын қамтамасыз ететін, модульдік оқыту технологиясы.

Модульдік оқудың негізгі құралына модуль жатады, яғни оқу кезінде белгілі иекемділік пен дербестіктің (гностикалық, психомоторлық және басқалар) жоғары деңгейін талап ететін оқу элементтерінің жиынтығы .

Дағдылар бойынша модуль, міндетті түрде білім деңгейін қадағалау және дағыды мен икемділікті қалыптастыруды алып жүретін логикалық аяқталған оқу материалын көрсетеді.

Дағды бойынша модульге оқыту мен қадағалау контентінің мазмұны жатады.

Дағды бойынша модульдер банкін құру, оқу орындары үшін мазмұнның (контент) қол жетімділгі есебінен, құзыреттілікке негізделген ТжКБ білім беру бағдарламаларының вариативтілігіне қол жеткізуге мүмкіндік береді.

3) Холдингтің ТжКБ жүйесіне әзірлеген жаңа білім беру бағдарламаларын енгізуді әдістемелік қолдау.

Білім беру процесін жаңғыртуға Холдингтің жоғары білікті мамандарды даярлау үшін шетелдік колледждердің үздік тәжірибесін есепке ала отырып әзірлеген жаңа білім беру бағдарламаларын енгізу мен білікті мамандарды даярлаудың жаңа мазмұны бар заманауи түрдегі колледждерді Қазақстанда құру бойынша жинаған тәжірибесін тарату жатады.

Жаңа білім беру бағдарламаларын енгізу Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2015 - 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының қажеттілігін қамтитын жоғары білікті мамандарды «нақты дайындауды» қамтамасыз ету үшін қажетті жаңа білім беру бағдарламаларын енгізу.

Сонымен қатар жаңа білім беру бағдарламалары 2014 жылғы 21 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К. К. Мәсімовтің хаттамасына сай Елбасының «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының «Еліміздегі он алдыңғы қатардағы колледждер мен ЖОО-да экономиканың басты алты саласына білікті мамандарды даярлау және тәжірибені еліміздің басқа да білім беру ұйымдарына тарату» атты 77 қадамын жүзеге асыру мақсатында жүргізіледі.

Колледждерге жаңа біілм беру бағдарламаларын табысты енгізу өңірлік еңбек нарығында білікті мамандарға деген сұраныс пен ұсыныс арасындағы алшақтықты жоюға мүмкіндік береді.

20

Холдингтің аталған тапсырма шеңберіндегі басты тапсырмасы колледждерге үнемі әдістемелік және кеңестік қолдау көрсету.

2-ші стратегиялық бағыт:Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімдегі оқыту

сапасын арттыру

ТжКб оқу орындарында жұмысшы мамандарын кәсіби дайындау сапасы халықаралық стандарттар талаптарына сай келетін және кәсіби құзыреттерге ие, өндірістік оқыту шеберлері мен арнайы пән оқытушылары – жоғары білікті инженер-педагог қызметкерлерінің болуымен қамтамасыз етіледі.

ТжКБ арнайы пән оқытушылары мен өндірістік оқыту шеберлерінің, еңбек нарығы мен жұмыс берушілердің-өндіріс орындарының талаптарына сай оқыту әдістемесі мен оқу бағдарламасы мазмұнына жылдам және мобильді түрде өзгерістер енгізу бойынша кәсіптік икемділігі мен дағдысы болуы керек. Аталған тапсырмаларды орындауда басты рөлді ТжКБ инженер-оқытушы құрамының IT-құзыреті атқарады. Заманауи жоғары технологиялық ақпараттық-білім беру ортасы жағдайында, бірінші кезекте оқытушылар мен өндірістік оқыту шеберлері тапсырмаларды орындауда АКТ қолдану үшін қажетті білім мен икемділік жиынтығын игеру керек.

ТжКБ оқу орындары қызметкерлерінің сапалық құрамы талдау мәліметтері мен курстық оқыту нәтижесі бойынша сауалнама мазмұнын негізінде Холдинг теориялық компоненттер талаптары ғана емес, сонымен қатар практикалық оқыту сұрақтарын қарастыратын, ТжКБ жүйесінің инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың жаңа моделін әзірледі және оның мазмұнын жүйеледі.

ТжКБ жүйесінің инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың жаңа моделінің мазмұны ТжКБ педагогикалық қызметкерлерін дамытудың әлемдегі үздік тәжірибесін есепке ала отырып, модуль негізінде әзірленді.

ТжКБ жүйесінің инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың жаңа моделінің, қолданыстағы біліктілікті арттыру жүйесінен ерекшелендіретін басты сипаты.

Қолданыстағы біліктілікті арттыру курсының жүйесі

Біліктілікті арттыру курсының жаңа моделі

Мақсатқа, мазмұнға және оқу нәтижесіне біліми тәсіл

Мақсатқа, мазмұнға және оқу нәтижесіне құзыреттілік тәсіл

Қатысушылардың санатына байланысты біліктілікті артыру бағдарламасын дифференциациялау

Кезеңдік оқыту бағдарламасы

Біліктілікті арттыру бағдарламасын тақырып бойынша құру

Біліктілікті арттыру бағдарламасын модуль ретінде құру

Оқытудың аудиторлық, дәрістік, білімге бағытталған сипаты

Оқытудың интеграцияланған, интерактивті және практикаға бағытталған сипаты

21

«Шығыста» оқыту нәтижесі бойынша оқу сапасын бағалау

Оқыту сапасын бағалаудың және практикаға (оқу нәтижесіне қол жеткізуді бағалау критериі) енгізу нәтижелерінің интеграцияланған жүйесі

Кестеге сай міндетті оқу Біліктілік талаптарына (алдыңғы деңгейді табысты аяқтағаннан кейін оқуға рұқсат) сай курс бағдарламасы кезеңдері бойынша оқу үшін іріктеу жүйесі

14. Холдинг ТжКБ оқу орындарындағы оқу процесінің жоғары сапасына қолжеткізу мен білікті жұмысшы мамандарын даярлау мақсатында алдына төмендегі стратегиялық тапсырмаларды қояды:

1) ТжКБ оқу орындарының басшылары мен инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлі моделін енгізу:

ТжКБ жүйесінің инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру процесінде алдыңғы қатардағы қазақстандық және әлемдік педагогикалық тәжірибесінің интеграциясына;

ТжКБ жүйесінің инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарының интерактивтілігі мен практикалық бағытталуына;

Білім беру бағдарламаларының, әдістердің, тындаушылардың оқуына және ары қарайғы практикасына қойылатын талаптардың модульділігі және дифференциациясына;

курстық оқу бағдарламасының кезеңділігі мен сабақтастылығына;өңірлік еңбек нарығының қажеттілігіне жылдам әрекет жасау

принциптеріне негізделген.Холдинг ТжКБ оқу орындарының басшылары, өндірістік оқыту шеберлері

мен арнайы пән оқытушыларының біліктілігін деңгейлі арттырудың жаңа курстарын енгізу бойынша жұмыстарды жалғастырады.

Аталған модель мамандық бойынша кәсіптік-техникалық оқытуды ұйымдастырудың заманауи тәсілдері мен кәсіби педагогика негіздерін меңгеру бойынша сұрақтармен қоса, сәйкес мамандық бойынша жұмысшы біліктілігін алу және өндірісте машықтанудан өту бойынша модульдерден тұрады. Қолданбалы бакалавриатты енгізу шеңберінде біліктілікті арттыру курстары жүргізілетін болады.

ТжКБ оқу орындарының басшылары мен инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстары оқытудың модульдік бағдарламасы негізінде курстық дайындықтан өткен және «оқытушы-тренер» дәрежесіне ие болған Холдингтің өңірдегі кадр резервінің қатысушылары мен оқыту тренинг орталығының тренерлерін тарту арқылы жүргізіледі.

Жұмысшы мамандарын даярлау жүйесіндегі басты бағыт ТжКБ басқарушы қызметкерлерін дамыту болып саналады. Осыған орай, ТжКБ оқу орындарының басшыларының біліктілігін арттыру курстарына арналған бағытты міндетті түрде қарастыру керек. Курстық оқу ТжКБ басшыларына оқу процесіне инновациялық оқыту технологияларын енгізуде, өндіріспен-жұмыс

22

берушілермен әлеуметтік серіктестікті ұйымдастыруда және басқаларда көмегін береді.

ТжКБ саласындағы үздік педагогикалық тәжірибемен бөлісу үшін Холдинг ТжКБ оқу орындарының басшылары мен инженер-педагог қызметкерлерін қайта оқыту курсының процесіне қазақстандық және шетелдік сарапшыларды (серіктестерді) тартады.

ҚР «Білім туралы» Заңының 45-1 бабымен бекітілген, ТжКБ саласында мемлекет-жеке серіктестің бірден-бір бағыты өндіріс орындарының технологиялық базасын пайдалану арқылы мамандар мен арнайы пән оқытушыларының машықтануы мен оқушылардың кәсіптік практикасын ұйымдастыру болып табылады.

2) Кәсіптік стандарттар талаптарына сай ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің сапасына қол жеткізу.

Аталған тапсырманы жүзеге асыру үшін: Для реализации данной задачи необходимо:

ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің санат жүйесін жалпы білім пәндерінің оқытушыларының өтетін аттестациясына байланыстырмай жүргізу;

ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің жаңа еңбек ақысы жүйесін әзірлеу;

ннженер-педагог қызметкерлерінің арнайы пәндерді беру уәждемесін жоғары деңгейге жеткізу және экономиканың басқа салаларына біліктілігі жоғары мамандардың кетуін төмендету керек.

3) ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің мәліметтер базасын құру, үнемі мониторинг жүргізу және жүйелі түрде жаңартып отыру.

Жоғарыда аталған тапсырмалармен қоса Холдинг ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің мәліметтер базасын құрады, үнемі мониторинг жүргізеді және жүйелі түрде жаңартып отырады, ТжКБ басқарма құрамасын жаңарту үшін кадр резерві базасын іріктейді және құрады, бағалау бойынша жүйелі жұмыстарды атқарады.

3-ші стратегиялық бағыт:Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім тиімділігі мен

дәрежесін арттыру

ТжКБ дәрежесін арттыру барлық жүйені жаңғыртуға арналған кешенді тәсілдерді қажет етеді. ТжКБ дәріптеу ТжКб жүйесінің басты қатысушыларын ақпараттық-салаптамалық қолдау көрсету, кәсіптік бағдар әдістемесін әзірлеу, кәсіби шеберлік байқауларын өткізу және басқа да жобаларды атқару арқылы жүзеге асырлады.

15. Холдинг алдына келесі тапсырмаларды қояды:1) Бизнес қауымдастығымен қарым-қатынас.Оқу орындары мен жұмыс берушілердің арасындағы қатынастың тиімді

болмауы, бизнес өкілдері мен оқу орындарының арасындағы қатынас механизмінің дамымауы оқу процесінің фрагменттік сипатына әкеп соғады және студенттерді дайындау сапасына әсер етеді.

23

Холдинг бизнес-қауымдастықтары өкілдерімен келесі ауқымды сұрақтар бойынша жұмыстар жүргізеді: мамандарға деген қажеттілікті жобалау, бірге білім беру бағдарламаларын әзірлеу, өндіріс орындарында студенттердің практикалық дағдысын алу, оқытушылардың практикалық даярлығын, бизнестің материалдық-техникалық жабдықтауға қатысу;

2) Кәсіптік стандарттарды әзірлеу процесіне қатысу.Кәсіптік стандарт дегеніміз кез келген саладағы барлық жұмысшылар мен

басшылардың сәйкес болатын кәсіптік минимумы. Кәсіптік стандартта кез келген кәсіптің мамандары игеретін білім, икем мен дағыдысы көрсетіледі. Жұмысқа, лауазымға және нақты жұмыс орнына қабылданатын және мамандардың біліктілігін арттыру, даярлау және қайта даярлаудың оқу бағдарламаларын әзірлеу үшін негіз болып табылады. Оқу орындарынан қазіргі күні теориялық даярлықпен қоса еңбек нарығы талаптарына сай кәсіптік құзыреттерді қалыптастыру талап етіледі.

Холдинг кәсіптік дағыдыдағы еңбек нарығы қажеттілігіне сай білім беру процесінің моделін құруды және ТжКБ жүйесіндегі басшылар мен инженер-педагог қызметкерлерінің кәсіптік стандарттарын әзірлеу процесіне өзінің өкілдері мен серіктес ұйымдары өкілдерінің қатысуын қамтамасыз етуді жоспарлауда;

3) ТжКБ тегін енгізу жобасын жүзеге асыруға қатысу. Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылдан бастап «Баршаға

арналған тегін кәсіптік-техникалық білім» жобасын енгізу тапсырмасына сай Холдинг республика колледждеріне тегін ТжКБ енгізуді әдістемелік қолдау көрсету арқылы аталған жобаны жүзеге асыруға қатысады. Холдинг мониторинг, жұмысшы кәсібі бойынша білім беру бағдарламаларын өзектендіру мен кәсіптік оқытудың жаңа бағдарламаларын әзірлеумен айналысады;

4) Кәсіптік бағдар мен карьералық нұсқаулық жүйесін енгізуге қатысу.Оқушылардың болашақ кәсібін анықтау мен тандау бойынша әсер етудің

негізгі интсрументіне көптеген шетелдерде қолданылатын алғашқы кәсіптік бағдар жүйесі мен карьералық өсу институты жатады.

Холдинг кәсіптік бағдар мен карьералық нұсқаулық жүйесін енгізу жұмыстарын жүргізеді. Ол жалпы білім беретін мектептердің, оқушылармен және ата-аналармен жеке жұмыстар жүргізетін кәсіптің карьералық нұсқаулық мекемесінің кестесіне енгізілген еңбек нарығының жетістіктері туралы ақпараттандыруды; нұсқаушылар үшін ақпарат көзі болатын еңбек нарығындағы жағдайларды кеңінен жариялайтын ғаламтор-ресурсын құруды; карьералық нұсқаушылар жұмысы үшін ақпараттық негіз болатын, еңбек нарығындағы жағдайларды және эконокмика сұраныстары туралы ақпараттарды жариялау және бақылау арқылы талдау жасауды көздейді. Карьералық нұсқаулықтың бірден-бір инструментіне оқушылардың компаниялардың еңбек жағдайымен танысу, яғни белгілі бір уақыт аралығында олар жұмыстың бөлек түрлеріне қатысуға мүмкіндік алады. Аталған жұмысты

24

дамытудың әлеуметтік навигаторы ретінде Холдинг құрып жатқан «Мамандықтар әлемі» ғаламтор-порталы болуы тиіс;

5) ТжКБ оқу сапасымен қанағаттануды бағалау мен мониторинг жүйесін дамыту.

Білім сапасымен қанағаттануды бағалау мен мониторинг білім беру қызметтерінің ішкі және сыртқы тұтынушылармен жүзеге асырылады.

Ішкі мониторинг пен бағалау Республика колледждерінде енгізілетін инициативалар тиімділігін бақылау арқылы жүргізіледі.

Сыртқы бағалау білім беру қызметтерін тұтынушылар – еңбек нарығы – сертификаттау жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Сертификаттау жүйесі арнайы аккредиттелген ұйымдар жүзеге асыратын диплом алған маманның кәсіби дайындығы мен біліктілігін растау және тағайындау болып саналады (Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 138-6 бабы). Холдинг тәуелсіз сертификаттау орталығы қызметінің әдістемелік негізін құру бойынша жұмыстарды жүргізді, сонымен қатар 6 сала бойынша пилоттық орталықтар құрды. Аталған бағыт бойынша жұмыстар жалғастырылады;

6) Қазақстанда WorldSkills қозғалысын дамыту. Кәсіптік шеберлік байқауларын жүргізу WorldSkills басты мақсаттарының

бірі, WorldSkills – кәсіптік құзыреттің дамуы мен жоғары білікті мамандар мәртебесін арттыруға жауап беретін халықаралық ұйым. Мұның барлығы әлемдік практикада белсенді қолданылатын оқу және өндірістік технологияларды салыстыруға мүмкіндік береді. Холдинг еліміздегі ТжКБ мәртебесін арттыруға мүмкіндік туғызатын WorldSkills талаптарын есепке ала отырып, кәсіптік шеберлік байқауларын ұйымдастыруға, халықаралық деңгейдегі чемпионатқа ұлттық құрамының қатысуын дайындауға жауапты.

Холдинг Қазақстанда жыл сайын WorldSkills Ұлттық чемпионатын өткізетін болады және өңірлік чемпионаттарды өткізуге қолдау көрсетіп отырады. Сонымен қатар Холдинг WorldSkills халықаралық чемпионатына қатысу үшін Қазақстанның ұлттық құрамымен жұмыстар жүргізетін болады;

7) Қазақстанның Турин процесіне қатысуды ақпараттық-сараптамалық қолдау.

Турин процесі ТжКБ әлемдік деңгейде дамытудың негізгі құжаты болып саналады. Холдинг Қазақстандағы ТжКБ дамыту орталығы болып саналады және мемлекеттік баяндаманы дайындау, нәтижелерді талқылау мен ұсыныстарды дайындау процесіне координация жасайды. Әр тараптардың қатысуы берілген мәліметтер мен нәтижелердің шынайылылығы мен ашықтығын қамтамасыз етеді. Әрбір сараптама мен дайындалған баяндама нәтижелері бойынша Холдинг Білім және ғылым министрлігімен бірге ТжКБ ары қарай жандандыру мен дамытудың бағыттарын әзірлейтін болады.

4-ші стратегиялық бағыт:

25

Ағымдағы техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарын дамыту және экономиканың инновациялық және

сұранысқа ие бағыттары бойынша жаңаларын құру

16. аталған стратегиялық бағыт төмендегі тапсырмаларды қамтиды:1) Атырау қаласындағы Жоғары техникалық мектебінің даму

стратегиясын жүзеге асыру.Атырау қаласындағы «APEC PetroTechnic жоғары колледж» ЖШС (APEC

PetroТechnic ЖК) – жанар-май-энергетика саласында еңбек нарығы сұранысы мен халықаралық стандарттар бойынша ТжКБ жаңғырту жүйесінің «даму нүктесі» болып саналатын, 2013 жылдан бастап SAIT Polytechnic шетелдік серіктестің моделі бойынша мамандарды даярлауды жүзеге асыратын оқу орны.

Холдинг мұнай және газ саласы үшін 12 білім беру бағдарламасын әзірледі, және үшеуі бойынша қазіргі кезде оқыту жүріп жатыр. 2016 жылдан бастап APEC PetroТechnic ЖК еңбек нарығы үшін дайындайтын мамандықтар санын арттыру бойынша жұмыстар жүргізіле бастайды.

2015 жылдан бастап APEC PetroТechnic ЖК Атырау мұнай және газ институтымен бірге қолданбалы бакалавриатты енгізу бойынша пилоттық жобаны бастап кетті. Ары қарай мұнай және газ саласына қолданбалы бакалавриат бағдарламасын жүзеге асыру бойынша жұмыстар жалғастырылады.

Мамандарды даярлау процесіне әлеуметтік серіктестерді тартудың басты инструменті болатын Индустриалдық кеңес жұмысы жалғастырылады. Ерекше көңіл бірге атқарылатын практиканы ұйымдастыру, жұмысқа орналастыру, материалдық базаны қамтамасыз ету сұрақтарына бөлінеді.

Сонымен қатар, жұмыс берушілердің сұранысына сай мамандарды даярлаудың қысқа мерзімді курстары кеңінен дамуы керек. Бұл APEC PetroТechnic ЖК бағыттарын әртараптандыруға, сонымен қатар оқу процесінің өзін-өзі өтеушілік принципін дамытуға мүмкіндік береді.

APEC PetroТechnic ЖК сапалы және табысты оқу орны мәртебесін сақтап қалуы үшін халықаралық деңгейде мойындалатын сертификаттары бар студенттерді шығаруға мүмкіндік беретін халықаралық аккредитацияны алу бойынша жұмыстар жүргізіледі.

2) Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасына сай шетелдік сарапшылармен бірге мамандарды даярлау жөніндегі орталықтарды құру.

Кез келген инициатива, сонымен қатар білім саласында да, жаңа енгізулерді апробациядан өткізуді, бағалау мен мониторинг жасау, ары қарай жандандыру мен кең түрде енгізу үшін әрекеттерге түзетулер жасауды талап етеді.

ТжКБ жүйесінде халықаралық деңгейде мойындалған стандарттарға негізделген жаңа инициативаларды енгізетін мұндай орталықтар Астана және Алматы қалаларындағы колледждер мен «бес институционалды реформаларды

26

жүзеге асыру бойынша 100 нақты қадам – Ұлт жоспарының» 77 қадамын жүзеге асыру шеңберінде анықталған 10 базалық колледж болуы тиіс.

Елбасының 2015 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында «Германия, Сингапур, Австралия және Канадамен бірге мамандарды даярлау жөніндегі орталықтар құрылсын. Олар еліміздің барлық ТжКБ жүйесінің моделі болады» деген тапсырмасы берілген болатын.

Осы мақсатта мемлекет-жеке серіктес инструментін қолдану арқылы, сонымен қатар шетелдік инвесторларды тарту арқылы Астана және Алматы қалаларындағы колледждердің құрылысын аяқтау бойынша жұмыстар жүргізілетін болады.

Холдинг 10 базалық колледждерді – өңірлік ТжКБ дамыту мен инновация орталықтарын дамыту бойынша координаторлық жұмыстар жүргізетін болады. 10 базалық колледж:

жаңа және өзекті білім беру бағдарламаларын тарататын;кредиттік оқыту жүйесін, дуалды оқытуды, инклюзивтік оқытуды,

үштілділік пен басқа да білім беру процесіндегі иницаитиваларды енгізетін;ТжКБ оқу орынджарындағы басшылар мен инженер-педагог

қызметкерлерінің біліктілігін арттыратын;карьералық нұсқаулық пен кәсіптік бағдарды дамытатын;

өңірдің еңбек нарығымен қарым-қатынас жасайтын орталық болады.3) Жергілікті аккредитация органын құруға қолдау көрсету және

Республиканың ТжКБ оқу орындарының аккредитациядан өтуі.Халықаралық деңгейде ТжКБ саласында аккредитациялау

орталықтарының саны орасан зор. ҚР «Білім туралы» Заңының 9-1 бабына сәйкес «оқу орындары аккредитация органдарын өз бетінше тандау құқығы бар». Бірақ халықаралық аккредитациядан өту процесі өте күрделі және көп деңгейлі. Қазақстанның барлық колледждерінің халықаралық аккредитациядан табысты өту мақсатында Холдинг ТжКБ оқу орындарының аккредитациядан өту мен республикада ірі аккредитация органын құруды әдістемелік және кеңестік қамтамасыз ету бойынша жұмыстар жүргізілетін болады.

4) ТжКБ жаңғырту сұрақтары бойынша мемлекет колледждерінің қарым-қатынас алаңын (желілік ресурс) құру.

ТжКБ жаңа моделін тиімді енгізудің маңызды элементіне мониторинг және бағалау жүйесі жатады. Мұндай жүйенің қызметін жүргізу Қазақстанның барлық колледждері арасындағы жинаған тәжірибелермен бөлісу және тарату бойынша алаңды құру арқылы мүмкін. Холдинг ақпараттармен бөлісуге, мәліметтер базасын құруға, интеллектуалды ресурсты сақтауға мүмкіндік беретін желілік онлайн ресурсын құрады.

Соынмен қатар, бизнес-қауымдастығы, ТжКБ саласындағы оқу-әдістемелік бірлестіктермен, студенттермен, ата-аналармен, яғни қызығушылық артқан жақтармен кері байланысты орнату жоспарлануда.

5) ТжКБ оқу орындарына саралау (рейтинг) жүйесін енгізу.

27

Холдинг ТжКБ оқу орындарына саралау (рейтинг) жүйесін енгізу бойынша жұмыстарды жалғастырады. Мониторинг пен бағалау колледждер қызметінің негізгі көрсеткіштері: білім беру процесі мазмұны, педагогикалық мамандар, инфрақұрылым, материалдық-техникалық жабдықталу, қоғаммен қарым-қатынас, сонымен қатар колледж сайты мен басқа да параметрлер бойынша жүргізіледі. Рейтинг ТжКБ оқу орындары арасындағы бәсекелестікті тудырады. Техникалық мамандарды даярлаудың үздігі болу кәсіптік білімді жүйелі дамытуға алып келеді. Мемлекеттік органдар, білім басқармалары үшін рейтинг көрсеткіштерінің жүйесі Қазақстан Республикасындағы білім жүйесінің сапасын арттыруға бағытталған басқару шешімдерін қабылдаудың негізі болып табылады.

____________________«Кәсіпқор» холдингі» КЕАҚ қызметінің 2012 - 2021 жылдарға арналған стратегиялық бағыттары бойынша қызметінің басты көрсеткіштерін егжей-тегжей ашу 1-қосымшада келтірілген.

28

Қызметтің стратегиялық бағыттары, қызметтің мақсаттары, басты тапсырмалары және күтілетін нәтижелер

Өз қызметінде Холдинг ТжКБ жүйесінің табысты дамуы мақсатында жайлы ортаны құру үшін қызметтің төрт стратегиялық бағытына бағыттайды.

1-ші стратегиялық бағытТехникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламалары мазмұнын жаңарту

Мақсаты. Техникалық және қызмет көрсету кәсібінің жоғары білікті мамандарын дайныдау үшін білім беру процесін жаңғырту

Тапсырма 1.1. Жаңа білім беру бағдарламаларын әзірлеу;Тапсырма 1.2. ҮОЖ мен бағдарламаларын өзектендіру;Тапсырма 1.3. Қолданбалы бакалавриат бағдарламаларын әзірлеу;Тапсырма 1.4. Мүмкіндігі шектеулі және ерекше білімге қажеттілігі бар тұлғалардың меңгеру бойынша арнайы оқу бағдарламаларын әзірлеу;Тапсырма 1.5. Кредиттік оқыту технологиясын енгізу және орта, орта білімнен кейінгі білім және жоғары білім деңгейіндегі бағдарламалардың сабақтастығын қамтамасыз ету;Тапсырма 1.6. Оқу-әдістемелік қамтамасыз ету және білім беру процесіне қолдау көрсету

Қызметтің басты көрсеткіштері1:1) Шетелдік және жергілікті сарапшыларды тарту арқылы жаңа модульдік-құзыреттілік

білім беру бағдарламаларының саны;2) Модульдік-құзыреттілік тәсіл негізінде жаңа және жаңартылған білім беру

бағдарламаларымен қамтылған ТжКБ мамандықтарының үлесі;3) Жаңа және жаңартылған білім беру бағдарламалары мен үлгілік оқу жоспарларын

енгізген колледждер үлесі.

1 «Кәсіпқор» холдингі» КЕАҚ қызметінің 2012 - 2021 жылдарға арналған стратегиялық бағыттары бойынша қызметінің басты көрсеткіштерін егжей-тегжей ашу 1-қосымшада келтірілген.

29

Күтілетін нәтижелер.ТжКБ оқу орындарында өзекті білім беру бағдарламалары, сонымен қатар қолданбалы

бакалавриат бағдарламалары жүзеге асырылады, оқу құралдары мен оқу-әдістемелік кешені қолданылады, сонымен қатар кредиттік-модульдік технология бойынша білім беру процестерін табысты жүзеге асыру үшін қажетті жағдайлар жасалады.

2-ші стратегиялық бағытТехникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімдегі оқыту сапасын арттыру

Мақсаты. ТжКБ тиімді оқытушылар құрамын құру және дамыту.

Тапсырма 2.1. ТжКБ оқу орындарындағы басшылар мен инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлі моделін енгізу және жүзеге асыру;Тапсырма 2.2. Кәсіптік стандарттар талаптарына ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің сапасын сай етуге қол жеткізу;Тапсырма 2.3. ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің мәліметтер базасын құру, үнемі мониторинг жасау және жүйелі түрде жаңартып отыру.

Қызметтің басты көрсеткіштері:1) Холдингтің деңгейлі моделі бойынша біліктілікті арттыру курсынан өткен, ТжКБ оқу орындарының инженер-педагог қызметкерлерінің саны;2) Холдингтің деңгейлі моделі бойынша біліктілікті арттыру курсынан өткен, ТжКБ оқу орындары басшыларының саны;3) Холдингтің деңгейлі моделі бойынша біліктілікті арттыру курсынан өткен, ТжКБ оқу орындарының инженер-педагог қызметкерлерін қамту.

Күтілетін нәтижелер:2-ші стратегиялық бағыттың мақсаттарына жету нәтижесінде ағымдағы орта білімнен

кейінгі білім, техникалық және кәсіптік білім мамандарын даярлау жүйесіне, ағымдағы ТжКБ оқу орындарының басшылық және инженер-педагог қызметкерлер құрамының кәсіби дамуын қамтамасыз ететін, ТжКБ жүйесінің үздік шетелдік практикасына негізделген, ТжКБ инженер-педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарын жүргізудің табысты тәжірибесі

30

таратылады.3-ші стратегиялық бағытТехникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім тиімділігі мен дәрежесін арттыру

Мақсаты. ТжКБ жүйесін тиімді жаңғырту мен дамыту үшін жағдай жасау.

Тапсырма 3.1. Бизнес қауымдастығымен қарым-қатынас;Тапсырма 3.2. Кәсіби стандарттарды әзірлеу процесіне қатысу;Тапсырма 3.3. Тегін техникалық және кәсіптік білімді енгізу жобасын жүзеге асыруға қатысу;Тапсырма 3.4. Кәсіптік бағдар мен карьералық нұсқаулық жүйесін енгізуге қолдау көрсету;Тапсырма 3.5. ТжКБ сапасына қанағаттануды бағалау және мониторинг жүйесін дамыту;Тапсырма 3.6. Қазақстанда WorldSkills қозғалысын дамыту;Тапсырма 3.7. Турин процесінде Қазақстанның қатысуын ақпараттық-сараптамалық қолдау.

Қызметтің басты көрсеткіштері:1) Бизнес-қауымдастықтары өкілдерімен серіктестік туралы жасасқан келісімдер мен меморандумдар саны2) Қазақстанның ұлттық құрамы қатысқан WorldSkills халықаралық чемпионатының саны;3) WorldSkills Kazakhstan өңірлік және ұлттық чемпионатын жүргізу үшін WorldSkills International құзыреттер саны

Күтілетін нәтижелер:3-ші стратегиялық бағыттың мақсаттарына жету нәтижесінде Холдингтің жасаған,

ұсыныстарды апробациялау негізінде, мамандарды даярлау жүйесін дамытудың ілгермелі дамуы қамтамасыз етіледі. Сонымен қатар республикада кәсіптік бағдар әдістемен әзірлеу, кәсіби шеберлік байқауларын өткізу және басқа да жобаларды жүзеге асыру арқылы ТжКБ мәртебесін арттыру қамтамасыз етіледі.

4-ші стратегиялық Мақсаты. ТжКБ колледждер желісінің тиімділігін арттыру.

31

бағытАғымдағы техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарын дамыту және экономиканың инновациялық және сұранысқа ие бағыттары бойынша жаңаларын құру

Тапсырма 4.1. Атырау қаласындағы «APEC PetroТechnic Жоғары колледж» ЖШС даму стратегиясын жүзеге асыруды қамтамасыз ету;Тапсырма 4.2. Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасына сай шетелдік сарапшылармен бірге мамандарды даярлау жөніндегі орталықтарды құру;Тапсырма 4.3. Жергілікті аккредитация органын құруға және республиканың ТжКБ оқу орындарының аккредитациядан өтуіне қолдау көрсету;Тапсырма 4.4. ТжКБ жаңғырту сұрақтары бойынша мемлекет колледждерінің қарым-қатынас алаңын (желілік ресурс) құру;Тапсырма 4.5. ТжКБ оқу орындарына саралау (рейтинг) жүйесін енгізу.

Қызметтің басты көрсеткіштері:1) Холдингтің оқу орындарына қабылданған студенттер саны;2) Оқу процесі жүргізіліп жатқан Холдингтің оқу орындарының саны;3) Жұмысқа орналасқан түлектердің үлесі.

«Кәсіпқор» холдингі»коммерциялық емес

акционерлік қоғамының2012-2021 жылдарға арналған

даму стратегиясына

32

1-қосымша

Қызметтің 2012-2021 жылдарға арналған стратегиялық бағыттарыбойынша қызметтің басты көрсеткіштерін ашу

Атауы Бірлік 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021Стратегиялық бағыт 1. Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламалары мазмұнын жаңарту

1.1 Мақсаты

Техникалық және қызмет көрсету кәсібінің жоғары білікті мамандарын дайныдау үшін білім беру процесін жаңғырту

КөрсеткіштерХалықаралық тәжірибе негізінде әзірленген білім беру бағдарламаларының саны

бірлік 12 14 11 8 8 8* 8* 8*

Модульдік-құзыреттілік тәсіл негізінде, қолданыстағы өзекетендірілген үлгілік оқу жоспаралары мен білім беру бағдарламалары бойынша мамандықтар саны

бірлік 65 65* 58* 43*

Кредиттік оқыту технологиясын болжамдайтын жаңартылған үлгілік оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларының үлесі

% __ __ __ __ 56* 81* 100*

Стратегиялық бағыт 2. Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімдегі оқыту сапасын арттыру

2.1 МақсатыТжКБ тиімді оқытушылар құрамын құру және дамыту

Атауы Бірлік 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021Біліктілікті арттыру курсынан өткен, ТжКБ оқу орындарының инженер-педагог қызметкерлерінің саны

адам 179 117 177 177 2300 4900* 4900* 4900* 7200** 4900**

33

Біліктілікті арттыру курсынан өткен, ТжКБ оқу орындары басшыларының саны

адам __ __ __ __ 300 300* 300* 300* 600** 300**

Холдингтің деңгейлі моделі бойынша біліктілікті арттыру курсынан өткен, ТжКБ оқу орындарының басшылары мен инженер-педагог қызметкерлерінің үлесі

% __ __ __ __ 20* 20* 20*

Стратегиялық бағыт 3. Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім тиімділігі мен дәрежесін арттыру3.1 Мақсаты

ТжКБ жүйесін тиімді жаңғырту мен дамыту үшін жағдай жасауАтауы Бірлік 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

Бизнес-қауымдастықтары өкілдерімен серіктестік туралы жасасқан келісімдер мен меморандумдар саны

меморандум/

соглашение

1 24 19 __ 3 3 3 3 3 3

Өткізілген WorldSkills Kazakhstan ұлттық чемпионаттарының саны

чемпионат __ __ __ 1 1 1* 1* 1* 1** 1**

Стратегиялық бағыт 4. Ағымдағы техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарын дамыту және экономиканың инновациялық және сұранысқа ие бағыттары бойынша жаңаларын құру.

4.1 Мақсаты

ТжКБ колледждер желісінің тиімділігін арттыруАтауы Бірлік 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021Холдингтің оқу орындарына қабылданған студенттер саны адам __ 300 300 300 300 300* 300* 300* 300** 300**

__________________* Аталған іс-шаралар 2017-2019 жылдарға арналған бюджет жобасында қарастырылған

34

** Аталған іс-шараларды қаржыландыру бюджетті құру кезінде қарастырылады

«Кәсіпқор» холдингі»коммерциялық емес

акционерлік қоғамының2012-2021 жылдарға арналған

35

даму стратегиясына2-қосымша

Қазақстан Республикасының стратегиялық бағдарламалық құжаттарына «Кәсіпқор» холдингі» КЕАҚ қызметінің 2012-2021 жылдарға арналған стратегиялық бағыттарының сәйкес келуі

(стратегиялық карта)

Қазақстан Республикасының стратегиялықбағдарламалық құжаттары

«Кәсіпқор» холдингі» КЕАҚ-ның стратегиялық бағыттары, міндеттері

Проблема: Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 01 тамыздағы № 874 Жарлығымен бекітілген, Қазақстан үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2015-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына сай Қазақстан Республикасы экономикасының басым салаларын дамытудағы негізгі проблемалардың бірі техникалық және инженерлік дағыдсы мен мамандығы бар мамандардың біліктілігінің болмауы және өте төмендігі, инженер-техникалық мамандардың ағылшын тілі деңгейінің төмендігі болып табылады. Өз кезегінде, оқу сапасына білім беру стандарттары бар, кәсіби стандарттар үйлесімділігінің жеткілікті түрде болмауы, материалдық базаның ескіруі мен жеткілікті болмауы, оқытушылар құрамының дефициті мен қартаюы, сонымен қатар оқу-әдістемелік материалдардың тиімді түрде жаңармауы кері әсерін тигізеді.Қазақстан Республикасының 2020 жылдарға дейінгі стратегиялық жоспары (бұдан әрі СЖ-2020)

ИИДМБ-2 Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016 - 2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі – БД МБ)

ҚР БҒМ 2014-2018 жылдарға арналған стратегиялық жоспары (бұдан әрі – ҚР БҒМ СЖ)

Елбасының тапсырмасы

1-ші стратегиялық бағыт «Кәсіпқор» холдингі» КЕАҚ

Мақсаты 1 .1. Көрсеткіштер БД МБ РККөрсеткіштер ҚР БҒМ СЖ

36

Техникалық және жоғары білім заманауи еңбек нарығының талаптарына сай болатын жүйеге ауысады, ал білім беру стандарттары ұлттық біліктілік жүйесі арқылы кәсіптік стандарттардан құралады.Орта, техникалық, кәсіптік және жоғары білім жүйесінде электрондық оқыту енгізіледі (e-learning) (СЖ-2020, «Білім» бөлімінде)

Экономика салаларын жоғары білікті мамандармен қамтамасыз ету үшін маманарды даярлау жүйесін реформалау бойынша жұмыстар жүргізіледі. Мұндай маандарды даярлау жаңа технологиялар процесі есепке алынған, алдыңғы қатардағы жергілікті және шетелдік серіктестермен бірге, колледждер мен жоғары оқу орындарының әзірлеген жаңа білім беру бағдарламалары бойынша жүзеге асырылады. Осы жоғары оқу орындары мен колледждерге айтарлықтай ресурстар бөлінеді және оларды жаңғырту бойынша жұмыстар жүргізіледі. Жеке жоғары оқу орындары мен колледждерді дамыту стратегиялық бағдарламалары әзірленеді,

ТжКБ мазмұнын елдің индустриалды-инновациялық даму қажеттіліктері есебінен жаңарту. ТжКБ дамытудың менеджменті мен мониторингті жетілдіру. (БД МБ, 5-тарау «Бағдарламаның алға қойған жетісткіке жетудің басты бағыттары мен осыған сәйкес шаралар» «Техникалық және кәсіптік білім» тармақшасы)

Техникалық және кәсіптік білім инвестициялық саясатының басты бағыттарының бірі болуы керек. Сондықтан Германия, Канада, Австралия және Сингапурмен бірге мамандарды даярлау орталықтарын құру қажет. Олар барлық мемлекетіне техникалық және кәсіптік білім жүйесінің моделі болады. (Қазақстан Республикасы Президенті Н. Назарбаевтың 2015 жылғы 30 қарашадағы Қазақстан халқына

Орта білімнен кейінгі, техникалық және кәсіптік білімнің оқу процесінің мазмұнын және құрылымын жаңарту

Техникалық және қызмет көрсету кәсібінің жоғары білікті мамандарын дайныдау үшін білім беру процесін жаңғырту

Кәсіптік стандарттар негізінде әзірленген білім беру бағдарламаларымен қамтамасыз етілген ТжКБ мамандықтары 2019 жылы үлесі 58 % құрауы керек (БД 2016-2019 жж. МБ)

Мақсаты 1.32020 жылдары Әлемдік білім кеңістігімен интеграцияланған техникалық жіне кәсіптік білім жүйесін тиімді жүзеге асыру.Тапсырма 1.3.2. мамандарды даярлау сапасын және олардың бәсекелестігін арттыру(ҚР БҒМ СЖ).

Заманауи оқыту құралдарымен жабдықталған ТжКБ ағымдағы оқу орындарындағы оқу-өндірістік шеберханалар мен зертханалар үлесі 2018 жылы жалпы санының50,3% құрау керек (1.3.2 тапсырмасының 1 көрсеткіші)

Халықаралық сарапшылар мен жұмыс берушілердің қатысуымен әзірленген интеграцияланған білім беру бағдарламаларының үлесі 2018 жылы жалпы санының

37

материалдық-техникалық база, сонымен қатар оқу-зертханалық жабдықтар нығайтылады, нәтижеге бағытталған басқару жүйесіне жаңа тәсілдер мен қаржыладыруға жаңа механизмдер енгізіледі. (5-тарау

Жолдауы)

60% құрау керек (1.3.2 тапсырмасының 3 көрсеткіші)

Проблема: жұмыс берушілердің талаптарына сай түлектердің білімі, икемі мен дағдысына оқыту сапасы төменСЖ-2020 ИИДМБ-2 БД МБ

ҚР БҒМ СЖ

Елбасының тапсырмасы

2-ші стратегиялық

бағыт «Кәсіпқор» холдингі»

КЕАҚ

Мақсаты 2.1. Көрсеткіштер БД МБ

Көрсеткіштер ҚР БҒМ СЖ

38

________

Халықаралық талаптарға сай «Кәсіпқор» холдингі» КЕАҚ арқылы Қазақстан Республикасының техникалық және кәсіптік білімнің өндірістік оқыту шеберлері мен оқытушыларының біліктілігін арттырудың 4 деңгейлі бағдарламасы мен жаңа моделін жүзеге асыру. (БД МБ, 2 тарау. «ТжКБ қолжетімділігі мен мамандарды даярлау сапасын қамтамасыз ету»)

____

Орта білімнен кейінгі білім, техникалық және кәсіптік білім жүйесінде оқыту сапасын арттыру

ТжКБ тиімді оқытушылар құрамын құру және дамыту

Жыл сайын техникалық және кәсіптік білім жүйесіндегі оқу орындарының басшылары мен инженер-педагог қызметкерлерінің 20% халықаралық және отандық сарапшыларды тарту арқылы біліктілікті арттыру курстарынан өтеді. (БД МБ, 2 тарау. «ТжКБ қолжетімділігі мен мамандарды даярлау сапасын қамтамасыз ету»)

Біліктілікті арттыру курстарынан және машықтанудан өткен ТжКБ оқу орындарының инженер-педагог қызметкерлерінің үлесі 2018 жылы жалпы санының 27,4 % құрайды (ҚР БҒМ СЖ, 1.3.2. тапсырмасының 4 көрсеткіші)

Проблема: Жоғары білікті техникалық мамандар дефициті ТжКБ оқыту сапасының төмен болуынан ТжКБ мәртебесінің төмен болуына байланысты.

СЖ-2020 ИИДМБ-2 БД МБ

ҚР БҒМ СЖ

Елбасының тапсырмасы

3-ші стратегиялық

бағыт «Кәсіпқор» холдингі»

КЕАҚ

Мақсаты 3.1. Көрсеткіштер БД МБКөрсеткіштер ҚР БҒМ СЖ

39

2020 жылдары әлемдік білім кеңістігіне интеграцияланған тиімді техникалық және кәсіптік білім жүйесі қызмет етеді, жұмыс берушілер техникалық және кәсіптік білім жүйесіндегі оқу орындары түлектерінің жоғары сапалы білімі мен дағдысы мойындалған.

____

Техникалық және кәсіптік білім алу үшін оларға жағдай жасау арқылы жастарды әлеуметтік-экономикалық интеграциялау. Алға қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін келесі тапсырмаларды орындау қажет: 1. ТжКБ жүйесінің мәртебесін арттыру, 2.

ТжКБ қол жетімділігі мен мамандарды даярлау сапасын қамтамасыз ету (БД МБ, 4 тарау. Бағдарламаны жүзеге асыру мақсаты, тапсырмалары, мақсатты индикаторлар мен нәтиже көрсеткіштері, Бағдарлама мақсаты 4.3)Кәсіптік бағдар жүйесі кеңінен таратылады, жатарды өмірдің

____ Орта білімне кейінгі білім, техникалық және кәсіптік білім тиімділігі мен мәртебесін арттыру

ТжКБ жүйесін тиімді жаңғырту мен дамыту үшін жағдай жасау

Техникалық және кәсіптік білімі бар жастардың саны 2019 жылы 17,8 % құрау керек

(БД МБ 5- тарауы «орта білім дамыту менеджменті мен мониторингін жетілдіру»)

ТжКБ оқу орындарының бітірген түлектердің жұмысқа орналасқан және бітіргеннің бірінші жылы орналасқан түлектердің үлесі 2018 жылы жалпы санының 70 % құру керек. (ҚР БҒМ СЖ, 3.1. тарау Стратегиялық бағыттар, мақсаты, тапсырмалары, мақсатты индикаторлар мен нәтиже көрсеткіштері)

40

прагматикалық тәсліне және міндетті түрде жұмысшы білімі мен дағдыны алуға бағыттайды. Жастар арасында жұмысшы мамандығын дәріптеу мақсатында WorldSkills Kazakhstan

Проблема: ТжКБ оқу орындарындағы оқу орындарының дефициті (айрықша батыс өңірлерде). ТжКБ барлық жүйесіне колледждерге апробациядан өткен оқыту және басқару әдістемесін тарату қажеттілігі

СЖ-2020 ИИДМБ - 2 БД МБ

ҚР БҒМ СЖ

Елбасының тапсырмасы

4-ші стратегиялық

бағыт «Кәсіпқор» холдингі»

КЕАҚ

Мақсаты 4.1. Көрсеткіштер ГПРО

Көрсеткіштер ҚР БҒМ СЖ

____ ____Жастардың кәсіптік білімді алу мүмкіндігін

Германия, Канада, Австралия

Экономиканың қажеттілігі мен инновациялық

ТжКБ колледждер желісінің тиімділігін арттыру

Аккредитациядан өткен колледждедің жалпы санының үлесі 80% құрау керек (БД

41

қамтамасыз ету үшін республикалық және жергілікті бюджет есебінен, сонымен қатар мемлекеттік-жеке серіктестің қатысуымен колледждерді салу арқылы оқу орындары саны артады. Ағымдағы ТжКБ оқу орындары базасында алдыңғы қатардағы мемлекеттермен бірге, мамандарды даярлау орталықтары құрылады. Жұмысқа орналаспаған және біліктілігі жоқ жастар курстық дайындықпен қамтылады. Осы мақсатта жұмыс берушілермен бірге курстық дайындау бойынша колледждерде ресурстық орталықтар құрылады. ТжКБ қол жетімді ету мақсатында колледждері жоқ өңір жастары үшін бос алаңдар есебінен колледждерде ресурс орталықтары мен

және Сингапурмен бірге мамандарды даярлау орталықтарын құру қажет. Олар барлық мемлекетіне техникалық және кәсіптік білім жүйесінің моделі болады. (Қазақстан Республикасы Президенті Н. Назарбаевтың 2015 жылғы 30 қарашадағы Қазақстан халқына Жолдауы)

бағыттары бойынша ТжКБ жаңа оқу орындарын құру мен ағымдағы оқу орындарын дамыту.

МБ, Бағдарлама мақсаты 4.3, 2 тапсырма ТжКБ қол жетімділігін және мамандарды даярлау сапасын қамтамасыз ету)

42

оқу-өндірістік комбинаттары құрылады. (БД МБ «Техникалық және кәісіптік білім» тарауы)