8/16/2019 2_vjezba_sistemi

1/2

Sistemi zaštite zdravlja 

Vježba 2.

MODELI PRISTUPA BOLESTI

Oštre granice zdravlja i bolesti nema. Konceptualni pristupi zdravlju određuju konceptualne pristupe

bolestima. Bolest je, kao i zdravlje, višedimenzionalan koncept.

Bolest se opisuje kao poremećaj normalnih dešavanja u organizmu, odnosno nepravilno odvijanježivotnih funkcija kao reakcija na spoljne ili unutrašnje nadražaje mehaničke, fizičko-hemijske,biološke ili psihološke prirode.

U medicinskoj teoriji i praksi dominira biomedicinski model zdravlja i bolesti   koji biološkimdeterminantama/odrednicama zdravlja pridaje ključnu ulogu, tumačeći bolest kao stanje uslovljenovanjskim patogenim uzročnicima ili poremećajem funkcija organa i organskih sistema . Premabiomedicinskom modelu, bolesti su uzrokovane poremećajima vanjskoga ili unutrašnjega porijekla.Vanjski uzroci bolesti su podijeljeni u fizičke, hemijske ili mikrobiološke uzroke, dok su unutrašnji

uzroci bolesti podijeljeni u vaskularne, imunološke i metaboličke uzroke. Ovaj model ne uzima u obzirširi psihosocijalni aspekt bolesti tako da ne nudi mogućnosti preventivnih pristupa u cilju smanjenjaučestalosti hroničnih bolesti promjenom zdravstvenih uvjerenja, stavova i ponašanja.

Biopsihosocijalni model ili holistički model

Prevladavanjem hroničnih nezaraznih bolesti, postaje upitna efikasnost biomedicinskog modela, kao ipitanje njegove ekonomske opravdanosti. Proširenje biomedicinskog pristupa i pridavanje jednakevažnosti psihosocijalnim determinantama/odrednicama zdravlja, pokazalo se neophodnim kako upoboljšanju efikasnosti liječenja i suzbijanja bolesti, tako i u humanizaciji odnosa izmeđuzdravstvenog osoblja i pacijenata. Predložen je novi, biopsihosocijalni model , koji svim bitnim

determinantama/odrednicama zdravlja i bolesti pridaje jednak značaj i podupire integraciju bioloških,psiholoških i socijalnih faktora u proučavanju, prevenciji i liječenju bolesti. Biopsihosocijalni modelpotakao je brojna istaživanja uticaja psiholoških i socijalnih uzroka na nastajanje, tok i ishod bolesti, atime i razvoj novih interdisciplinarnih područja, kao što su zdravstvena psihologija ipsihoneuroimunologija. Veliki je doprinos ovih disciplina u razumijevanju djelovanja psihosocijalnih

faktora na zdravlje, potiče i veže zanimanje medicinske teorije i prakse ka cjelovitijim pristupompacijentu. Pacijent se stavlja u centar i traže se drugi oblici pojmova o zdravlju i bolesti.

Tabela 1.

Razlike između biomedicinskoga i biopsihosocijalnoga modela*

DOMENE BIOMEDICINSKI MODEL BIOPSIHOSOCIJALNI MODELTežište  Bolest Zdravlje

Prioritet Popravak, neutralizacija, normalizacija Prevencija

Dijagnostički

fokus

Šta je patološko i kako ga fiksirati? Lokalizirati dezintgraciju tkiva i

specifičan patogen 

Šta je napravilo osobu osjetljivom nabolesti?

Uzroci na fizičkom, emocionalnom,društvenom, mentalnom i duhovnomnivou

Tretman Eradikacija, neutralizacija, fiksiranje ili

upravljanje fizičkim problemima,

intervencija u razvoju bolesti;simptomatski, mehanistički 

Mobiliziranje i stimulacija

regenerativnih kapaciteta, obnavljanje

balansa za cijeli psihosomatski sistem

8/16/2019 2_vjezba_sistemi

2/2

Sistemi zaštite zdravlja 

Individualizacija/

standardizacija

Standardizacija zaštite  Individualizacija zaštite 

Dugoročno/ 

kratkoročno 

Ofanzivna intervencija sa fokusom na

kratkotrajne rezultate

Dugoročni fokus na stvaranju iodržavanju zdravlja i blagostanja

Pacijent/

zdravstveni

stručnjak odnos 

Autoritet i odgovornost je kod

ljekara/zdravstvenoga stručnjaka;pacijent je pasivan primalac tretmana,

paternalistički, obeshrabrujući

Autoritet i odgovornost

svojstvena je svakom pojedincu;

kooperativno partnerstvo; osnaživanje

Koristeći matricu domena bitnih za opis bolesti, diskutujte razliku dva modela bolesti – o  Mentalni poremećajio  Ulcus duodenum (Čir na dvanaestopalačnom crijevu) o  Diabetes mellitus

DOMENE BIOMEDICINSKI MODEL BIOPSIHOSOCIJALNI MODEL

Težište 

Prioritet

Dijagnostički

fokus

Tretman

Individualizacija/standardizacija

Dugoročno/ 

kratkoročno 

Pacijent/

zdravstveni

stručnjak odnos