บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเรอง รปแบบการพฒนาภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผวจยสรปไดเปน 5 ตอน ดงน

1. แนวคดเกยวกบภาวะผนาทางวชาการ

1.1 ความหมายของภาวะผนาทางวชาการ

1.2 ความสาคญของภาวะผนาทางวชาการ

1.3 องคประกอบของภาวะผนาทางวชาการ

2. การพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

2.1 ความหมายของการพฒนาภาวะผนา

2.2 แนวคดการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

2.3 วธการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

3. แนวคดเกยวกบรปแบบ

3.1 ความหมายเกยวกบรปแบบ

3.2 ประเภทของรปแบบ

3.3 ลกษณะของรปแบบทด

3.4 การทดสอบรปแบบ

3.5 รปแบบและงานวจยทเกยวของกบรปแบบ

4. บรบทโรงเรยนพระปรยตธรรม

4.1 ประวตความเปนมา

4.2 ความหมายและความสาคญ

4.3 การบรหารงานของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

22

5. แนวคดเกยวกบคมอ

5.1 ความหมายของคมอ

5.2 องคประกอบของคมอ

5.3 ประเภทของคมอ

5.4 ลกษณะของคมอทด

5.5 ขนตอนการพฒนาคมอ

5.6 การประเมนผลดานประสทธภาพของคมอ

6. การวจยและพฒนา

6.1 ความหมายและความสาคญการวจยและพฒนา

6.2 ขนตอนการวจยและพฒนา

แนวคดและทฤษฎทเกยวกบภาวะผนา

1. ความหมายของภาวะผนา

เปนทยอมรบกนแลววา ภาวะผนา (Leadership) เปนปจจยทสาคญยง

ประการหนงตอความสาเรจขององคการ ทงนเพราะผนาทมภาวะผนา จะมความรบผดชอบ

ในการวางแผน สงการดแลและควบคมใหบคลากรขององคการปฏบตงานตางๆ ใหประสบ

ความสาเรจตามเปาหมาย และวตถประสงคทตงไว ไดมนกวชาการไดใหความหมายและ

กลาวถงภาวะผนา (Leadership) ไวดงน

สตอกดล (Stogdill, 1974, p. 411) ไดกลาววา ภาวะผนา คอความรเรม

และธารงไวซงโครงสรางของความคาดหวงและความสมพนธระหวางกนของสมาชก

ของกลม

แมคฟอรแลนด (McFarland, 1979, p. 303) ไดกลาววา ภาวะผนา คอ

ความสามารถทจะชแนะ สงการ หรออานวยการหรอมอทธพลตอพฤตกรรมของผอน

เพอใหมงไปสจดหมายทกาหนดไว

สควรท (Schwartz, 1980, p. 491) ไดกลาววา ภาวะผนา คอศลปในการ

ชแนะลกนอง หรอผรวมงานใหปฏบตหนาทดวยความกระตอรอรนและเตมใจ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

23

มทเชยลและลารสน (Mitchell and Larson, Jr., 1987, p. 435) ไดกลาว

วา ภาวะผนา เปนกระบวนการทบคคลใชอทธพลตอกลม เพอใหบรรลความตองการของ

กลม หรอจดมงหมายขององคการ

คนท และวฮรช (Koontz and Weihrich, 1988, p. 437) ไดกลาววา

ภาวะผนาเปนเรองของศลปของการใชอทธพลหรอกระบวนการใชอทธพลตอบคคลอน

เพอใหเขามความเตมใจ และกระตอรอรนในการปฏบตงานจนประสบความสาเรจตาม

จดมงหมายของกลม

โรปปนส (Robbins, 1989, p. 302) ไดกลาววา ภาวะผนาเปน

ความสามารถในการใชอทธพลตอกลม เพอใหประสบความสาเรจตาม เปาหมายหมาย

ทตงไว

สโตเนอร และฟรแมน (Stoner and Freeman, 1989, p. 459) ไดกลาววา

ภาวะผนาเปนกระบวนการของการชแนะและอทธพลตอกจกรรมตางๆ ของสมาชกของกลม

พยอม วงศสารศร (2544, หนา 196) ไดกลาววา ภาวะผนาเปน

กระบวนการทบคคลหนง(ผนา)ใชอทธพลและอานาจของตนกระตนชนาใหบคคลอน

(ผตาม) มความกระตอรอรน เตมใจทาในสงทเขาตองการ โดยมเปาหมายขององคการเปน

จดหมายปลายทาง

สรปไดวา ภาวะผนา (Leadership) คอ ความสามารถในการเผชญกบภาวะ

การเปลยนแปลงได โดยมผนาเปนผสรางวสยทศนใหเปนตวกากบ ทศทาง ขององคการ

ในอนาคต จากนนจงจดวางคนพรอมทงสอความหมายใหเขาใจ วสยทศนและ สรางแรง

ดลใจแกคนเหลานน ใหสามารถเอาชนะอปสรรคเพอไปสวสยทศนได

2. แนวคด ทฤษฎ เกยวกบภาวะผนา

ในสมยกอนมความเชอวา การเปนผนาเปนเรองของความสามารถทเกดขน

เฉพาะวงศสกล หรอเฉพาะบคคลและสบเชอสายกนได บคลกและลกษณะของการเปน

ผนา เปนสงทมมาแตกาเนด และเปนคณสมบตเฉพาะตวทสามารถถายทอดทางพนธกรรม

ได ผทเกดในตระกลของผนายอมจะตองมลกษณะภาวะผนาดวย แนวคดเกยวกบผนาเรม

เปลยนแปลงไปตามยคสมย ทฤษฎเกยวกบภาวะผนา (Leadership) นกวชาการไดม

การศกษาและรวบรวมทฤษฎเกยวกบภาวะผนามากมาย ซงสามารถแบงการศกษา

เกยวกบภาวะผนาตามระยะการพฒนาไดดงน คอ ทฤษฎภาวะผนาเชงคณลกษณะ

(Trait Theories) ทฤษฎผนาเชงพฤตกรรม (Behavioral Theories) และทฤษฎภาวะผนา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

24

เชงสถานการณ (Situational or Contingency Leadership Theories) (สวฒน จลสวรรณ,

2554, หนา 17)

2.1 ทฤษฎภาวะผนาเชงคณลกษณะ (Trait Theories)

ทฤษฎนมแนวคดเชอวาคนบางคนเกดมาเพอการเปนผนา ตวอยาง

ของบคคลทยงใหญ ในอดต เชน Gandhi, Churchill, Kennedy, King, Mandela, Napoleon,

Reagan, Franklin, Eleanor Roosevelt และ Thatcher ซงภายใตความเชอพนฐานน นกวจย

ไดสรางมมมองทเรยกวา ทฤษฎบคคลทยงใหญ (The Great Man Theories) ซงเชอวาผท

เปนผนาทยงใหญจะมคณลกษณะทสาคญททาใหแตกตางจากผอน Bass (1990 cited from

Stogdill, 1974) ไดศกษางานวจยตงแต ป ค.ศ. 1948 – 1970 มากกวา 163 เรอง และ

สรปวาภาวะผนาจะมคณลกษณะทเฉพาะ 6 ประการ ไดแก คณลกษณะทางดานรางกาย

(Physical Characteristics) ภมหลงทางสงคม (Social Background) สตปญญาและ

ความสามารถ (Intelligence and Ability) บคลกภาพ (Personality) คณลกษณะทเกยวกบ

การปฏบตงาน (Task-related Characteristics) และคณลกษณะทางสงคม (Social

Characteristics) ซงในแตละคณลกษณะสามารถอธบายเพมเตมได ดงน

คณลกษณะทางดานรางกาย (Physical Characteristics) ประกอบดวย

ความแขงแรง รปราง ความสง นาหนก ซงการศกษาตอมาพบวา ความสมพนธระหวาง

ความเปนผนาทมประสทธภาพและมประสทธผลกบกบคณลกษณะทางรางกายใหผลลพธ

ทขดแยงกน

คณลกษณะภมหลงทางสงคม (Social Background) ประกอบดวย

การศกษาสถานะทางสงคม และการเปลยนแปลงสถานะทางสงคม พบวา บคคลทม

สถานะ ทางเศรษฐสงคมทดจะทาใหเกดการไดเปรยบตอการเขาสสถานะของความเปน

ผนา และจะสามารถกาวเขาสผนาในระดบทสงไดมากกวาผทมสถานะทางเศรษฐสงคมท

ตากวา และผนา ทมการศกษาดจะมโอกาสเขาสตาแหนงของผนาไดมากกวา

คณลกษณะสตปญญาและความสามารถ (Intelligence and Ability)

พบวา ผทมความร มดลยพนจในการตดสนใจ มทกษะในการสอสารทคลองแคลว มไหว

พรบด ซงสงคณสมบตเหลานจะเปนปจจยหนงทบงชความเปนผนาทมประสทธภาพและ

ประสทธผล

คณลกษณะบคลกภาพ (Personality) คณลกษณะทางดานบคลกภาพ

ทตองนามาศกษาในเรองของความเปนผนา พบวา คณสมบตทสาคญของผนา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

25

ทางดานบคลกภาพ ประกอบดวย ความเชอมนในตนเอง ความซอสตย ความอดทนตอ

สภาวการณอนตรงเครยด การควบคมอารมณ

คณลกษณะทเกยวกบการปฏบตงาน (Task-related Characteristics)

พบวา คณลกษณะทสาคญ ประกอบดวย แรงขบทตองการความสาเรจ ความรบผดชอบ

การมงมนตองการเอาชนะอปสรรค มความมงมนสงตอความสาเรจ และเปนผรเรม

คณลกษณะทางสงคม (Social Characteristics) พบวา คณลกษณะ

ทสาคญ ประกอบดวย การไดรบความนยม มทกษะในการสรางความสมพนธระหวาง

บคคล มความดงดดใจการใหความรวมมอ ชอบมสวนรวมในสงคม และการเปนนกการฑต

ซงคณลกษณะทกลาวมาเปนคณลกษณะทมสวนในการสรางความสามคค ความไวเนอ

เชอใจ และการแสดงใหเหนวากลมสามารถยดเหนยวไดความกระตอรอรน ความ

กระฉบกระเฉงตนตว ความเปนผรเรม ความสามารถในการปรบตว และความเปนบคคล

ทมบคลกเปดเผย

2.2 ทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรม (Behavioral Theories)

จากการศกษาภาวะผนาเชงคณลกษณะ (Trait Theories) ทยงไม

สามารถ จะตอบคาถามในบางเรองได และการพบขอขดแยงในแตละคณลกษณะดงกลาว

ทาใหเกดความสนใจทจะศกษาเกยวกบพฤตกรรมของผนาทเกดขนจรง โดยกลมนกวจย

ดานพฤตกรรมศาสตร เพอศกษาวาบคคลทเปนผนา “ทาอะไรบาง” และ “ทาอยางไร”

โดยนกวจยกลมนไดทาการศกษาเปรยบเทยบพฤตกรรมของผนาทมประสทธภาพและ

ประสทธผลกบผนาทขาดประสทธภาพและประสทธผล โดยมความเชอพนฐานทวาภาวะ

ผนาทมประสทธภาพ และประสทธผลนน ตองใชพฤตกรรมในการนาเพอทาใหกลมบรรล

เปาหมาย และพฤตกรรมในการนาทคนพบนนสามารถทจะนาไปใชไดในทกๆ สถานการณ

นกวจยกลมนไดพยายามศกษารปแบบพฤตกรรมทดทสดในการนา (Lead) เพอจะไดนาไป

พฒนาบคคลใหมรปแบบพฤตกรรมตามทตองการและนาไปสการไดผนาทมคณภาพ

ซงสมมตฐานนมความเชอตรงกนขามกบสมมตฐานแรกโดยมความเชอวา ผนาสามารถ

ทจะสรางขนไดไมใชสงทตดตวมาตงแตเกด จากการศกษาทฤษฎภาวะผนาเชงพฤตกรรม

ทหลากหลาย สรปไดดงน

การศกษาของมหาวทยาลยไอโอวา Lewin และคณะ (1939, p. 32) ได

จาแนกแบบหรอพฤตกรรมของผนาโดยพจารณาจากการทผนาใชอานาจหนาท (Authority)

มากนอยเพยงใดซงจากการศกษาไดแบงพฤตกรรมของผนาออกเปน 3 กลม ดงน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

26

แบบอตตาธปไตย (Autocratic Leader) ผนาแบบนเนนการใชคาสงกบ

ผใตบงคบบญชาและไมชอบใหผใตบงคบบญชาซกถามและแสดงความคดเหนทไมเหนดวย

กบผนามการควบคมการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาโดยการใหรางวลและการลงโทษ

แบบประชาธปไตย (Democratic Leader หรอ Participative Leader)

ผนาแบบนจะยนยอมใหสมาชกภายในกลมมการแสดงความคดเหนและการปรกษาหารอ

รวมกน และกระตนใหสมาชกไดมโอกาสในการแสดงความคดเหนในเรองตางๆ ผนาจะ

ยอมรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะของสมาชกทกคนในกลม และสงเสรมใหสมาชก

ทกคนในกลมมสวนรวมในการตดสนใจ

แบบตามสบาย (Laissez-faire หรอ Free Rein) ผนาแบบนปลอยให

ผใตบงคบบญชาตงเปาหมายและวธการทางานดวยตวเอง โดยทผนาจะไมพยายามเขาไป

ควบคมการทางานของผใตบงคบบญชา ซงทาใหผใตบงคบบญชาทางานเสมอนปราศจาก

การควบคม ผนาอาจจะมใชอานาจหนาทเพยงเลกนอยหรอไมไดใชอานาจหนาทกบ

ผใตบงคบบญชาเลย

พฤตกรรมตามแนวคดของแบคและมตน (Blake and Mouton)

เปนการศกษาพฤตกรรมผนาโดยการสรางเปนตารางสองมตใหแกน

ตงแสดงถงพฤตกรรมผนาในลกษณะมงคน สวนแกนนอนแสดงถงพฤตกรรมในลกษณะ

ทมงผลผลต เรยกวา ตาขายภาวะผนา (Leadership Gird) ซงเดเรยกตาขายการบรหาร

(Mamagerial Gird) (Blake and Mouton, 1964, p. 10-11) (สมมา รธนธย, 2553,

หนา 74-75) ดงภาพประกอบ 2 9 (1,9) (9,9)

8

7

6

5 (5,5)

4

3

2

1 (1,1) (9,1)

1 2 3 4 5 6 7 8 9

ภาพประกอบ 2 ตารางการจดการของแบคและมตน

ทมา : (Blake and Mouton, 1964, p. 10-11

มงทผลงาน

มงทคน มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

27

ผลการศกษา แบงผนาเปน 5 แบบ ดงน

1. ผนาแบบยาแย (Impoverished 1,1) เปนผนาทมความพยายาม

ในการปฏบตงานใหสาเรจและมความสมพนธกบผรวมงานนอย ไมสนใจทงคนและไมหวง

ผลของงาน ทางานประจาไปเรอยๆ เปนผนาทมประสทธผลนอยทสด และเมอเผชญ

ความขดแยงจะพยายามหลกเลยง

2. ผนาแบบมงแขงขน (Task Orented 9,1) เปนผนาทมงแตงาน

มความสมพนธกบผรวมงานนอยมาก มการควบคมงานอยางใกลชด ไมสนใจความ

ตองการของผรวมงาน ชอบใชอานาจและสงการเมอเผชญกบปญหาความขดแยงมกใช

อานาจในการจดการ ผนาประเภทนจงไมชอบวธการทางานเปนทม เนองจากวากลว

ผรวมงานจะรวมกนเพอตอตานตนเอง

3. ผนาแบบชมนมสงสรรค (Country Club 1,9) เปนผนาทใหความ

สนใจกบความตองการของคนอยางมาก เพอสรางมนษยสมพนธอนดกบผรวมงาน

ซงจะนาไปสบรรยากาศทราบรนเปนกนเอง แตจะใหความสนใจตองานคอนขางนอย มก

หลกเลยงความขดแยง จงมกทาใหผรวมงานเกดความพอใจ เมอตองเผชญกบความขดแยง

จะพยายามกลบเกลอนใหความขดแยงนนเงยบหายไป มกเอาใจผอนจนกระทงตองทาตาม

ความคดเหนของผอน

4. ผนาแบบทางสายกลาง (Middle of the Road 5,5) เปนผนาทรกษา

สมดลระหวางงานทตองทาใหสาเรจกบขวญกาลงใจของผรวมงานใหอยในระดบทพงพอใจ

การบรหารงาน เปนลกษณะของการเอาตวรอด ดดยไมคาดหวงผลงานไวสงมากนกและใน

ขณะเดยวกนกมความสมพนธ?กบผรวมงานแบบธรรมดา ผนาประเภทนไมตองการการ

เปลยนแปลง และเมอเผชญความขดแยงมกใชการประนประนอม เพอไกลเกลยปญหาท

เกดขน

5. ผนาแบบทางานเปนทม (Team 9,9) เปนผนาทมความรบผดชอบ

สงมงทงผลงานและความสมพนธอนดกบผรวมงาน มความคดสรางสรรคในการปฏบตงาน

พรอมๆ กบการสรแสดงความคดเหนในเรองตางๆ ใหความสาคญตอการทางานเปนหม

คณะ เมอตองเผชญหนากบความขดแยง จะใชการแกปญหาอยางมเหตผลภายใตขอมลท

พยายามแสวงหามาอยางละเอยด

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

28

จากทกลาวมา สรปไดวา พฤตกรรมผนาแบบการทางานเปนทม เปนแบบท

กอใหเกดประสทธภาพมากทสด แตเปนสงททาไดยากมากทสดเชนกน เนองจากจะตอง

คานงถงทงงานและความสมพนธระหวางบคคลไปพรอมๆ กน

2.3 ทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณ (Contingency Theories)

Lunenburg และ Ornstein (1996, p. 23) มความเหนทขดแยงกบขอสรป

เกยวกบรปแบบภาวะผนาเชงพฤตกรรมมความสมพนธกบการทางานทมประสทธผลของ

ผตามโดยอธบายวายงมปจจยอนๆ ทเขามาเกยวของอกมากมายไมใชมาจากพฤตกรรม

ของผนาเพยงอยางเดยว การทนกวชาการสรปวาการทางานของผตามทจะมประสทธผล

นนขนอยกบรปแบบพฤตกรรมของผนายงไมสามารถทจะสรปใหชดเจนได และจากแนวคด

ดงกลาวจงไดมการศกษาเกยวกบทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณ (Contingency Theories)

ซงเปนโมเดลทวไปของภาวะผนาทมอทธพลมากทสดในทศวรรษท 1980 ประกอบดวย

กลมแนวคด 4 กลม ทใชในการพจารณา ไดแก คณลกษณะเฉพาะและทกษะของผนา

ลกษณะของสถานการณ พฤตกรรมของผนา และการมประสทธภาพของผนา

ผลการวจยเกยวกบภาวะผนา พบวา ผบรหารทงบรษและสตรจะแสดงออก

ถงภาวะผนาเปน 4 แบบ (Peterson ; อางถงใน กญญรชการย นลวรรณ, 2553, หนา 13) ดงน

1. ภาวะผนาแบบผประกอบการ (Entrepreneurs)

2. ภาวะผนาแบบผเลอกปญหา (Problem Selectors)

3. ภาวะผนาแบบดแลควบคม (Caretakers)

4. ภาวะผนาแบบนกผจญเพลง (Firefighters)

มรายละเอยดดงน

ภาวะผนาแบบผประกอบการ ไดแก ผบรหารทมความมงมน มพลง และ

มวสยทศนในการปฏบตงาน โดยเฉพาะอยางยงในการกาหนดเปาหมายและนโยบายของ

สถานศกษา บรหารดวยความราบรน มปญหานอยหรอไมมปญหาเลยเปนนกบรหารเชงรก

(Proactive) มากกวาเชงรบ (Reactive) เปนผไดรบการสนบสนนและอานวยความสะดวกถอ

วาคร อาจารย นกเรยนและพอแมผปกครอง เปนผรวมงานทมความสาคญยง กระจาย

ความรบผดชอบใหกบคร อาจารย ใหกบทมงานตางๆ และใชวธการตดสนใจรวมกนในการ

แกปญหาเปนแนวทางทจะไดรบความรวมมอและประสบปญหานอยทสด จดเนนของ

สถานศกษากคอความเปนเลศ คณะบคลากรมความรสกวาพวกเขาเปนมออาชพ นกเรยน

มความรสกชนชมและกระตอรอรน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

29

ภาวะผนาแบบผเลอกปญหา เปนผบรหารทมวสยทศนแตดเหมอนวาเขา

เอง อยทามกลางปญหามากมาย ผนาประเภทนมกจะเนนเฉพาะปญหาทเขาคดวาสามารถ

จะแกไขใหประสบผลสาเรจได คลายจะเปนผบรหารเชงรก เหมอนมผลงานมากแตความ

เปนจรงกลบกลบปญหา

ภาวะผนาแบบดแลควบคม ไดแก ผบรหารทมวสยทศนไมชดเจน

คลมเครอ มองไมเหนปญหา มความรสกวาทกสงทกอยางภายในสถานศกษาดาเนนไป

อยางราบรน สถานศกษาประสบผลสาเรจทนาพงพอใจ และตวเขาเองกมความรสกวา

ไดรบผลสาเรจ เปนทนาพงพอใจแลว เชนเดยวกนใหความสนใจนอยมากกบการ

เปลยนแปลง ไมสนใจเกยวกบแผนงาน โครงการพฒนา ไมสนใจเกยวกบนวตกรรมใดๆ

ไมสนใจเกยวกบการพฒนาบคลากร เพราะเหนวา คร อาจารยไดฝกอบรมมาดแลว

2.4 ทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational Leadership)

สถานการณในปจจบนตองการมผนาทมความสามารถในระดบตางๆ

ของสงคมและองคการ ทาใหมการพฒนาและเปลยนแปลงทฤษฎภาวะผนาตลอดเวลา

ซงปจจบนไดเกดแนวคด ทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational Leadership

Theory) (กระทรวงศกษาธการ, 2550, หนา 2–16) ทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง

(Transformational Leadership Theory) เปนทฤษฎของการศกษาภาวะผนาสมยใหมหรอ

เปนกระบวนทศนใหม (New Paradigm) ของภาวะผนาโดยม Burns and Bass เปนสองทาน

แรกทไดกลาวถงภาวะผนาการเปลยนแปลง โดยแสดงใหเหนวาเปนทฤษฎ ของการศกษา

ภาวะผนาสมยใหม เนองจากภาวะผนาการเปลยนแปลงเปนการเปลยนแปลงกระบวนทศน

ไปสความเปนผนาทมวสยทศน (Visionary) และมการกระจายอานาจหรอเสรมสรางพลง

จงใจ (Empowering) เปนผมคณธรรม (Moral Agents) และกระตนผตามใหมความเปนผนา

การสรางภาวะผนาการเปลยนแปลงของ Bass and Avolio (1994,

pp. 3 –14) ไดเสนอโมเดลภาวะผนาแบบเตมรปแบบหรอภาวะผนาแบบพสยเตม โดยใชผล

การวเคราะหองคประกอบภาวะผนาตามรปแบบภาวะผนาทเขาเคยเสนอไวในป ค.ศ. 1985

โมเดลนจะประกอบดวยภาวะผนา 3 แบบใหญ คอ ภาวะผนาการเปลยนแปลง ภาวะผนา

แลกเปลยนและภาวะผนาแบบปลอยตามสบาย ดงรายละเอยดตอไปน

1. ภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational Leadership)

เปนพฤตกรรมทผนามอทธพลตอผรวมงานและผตามโดยเปลยนแปลงความพยายาม

ของผรวมงานและผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง พฒนาความสามารถ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

30

ของผรวมงานและผตามไปสระดบทสงขนและศกยภาพมากขน ทาใหเกดการตระหนกร

ในภารกจและวสยทศนของทมและขององคการ จงใจใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกน

กวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมองคการหรอสงคม ซงกระบวนการ

ทผนามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามนจะกระทาโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ

4 ประการ คอ

1.1 การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence of

Charisma Leadership) หมายถง การทผนาประพฤตตวเปนแบบอยางหรอเปนโมเดล

สาหรบผตาม ผนาจะเปนทยกยองเคารพนบถอ ศรทธา ไววางใจและทาใหผตามเกด

ความภาคภมใจ เมอไดรวมงานกนผตามจะพยายามประพฤตปฏบตเหมอนกบผนาและ

ตองการเลยนแบบผนาของเขาสงทผนาตองปฏบตเพอบรรลถงคณลกษณะน คอ ผนา

จะตองมวสยทศนและสามารถถายทอดไปยงผตาม ผนาจะมความสมาเสมอมากกวาการ

เอาแตอารมณ สามารถควบคมอารมณได ในสถานการณวกฤต ผนาเปนผทไวใจไดวาจะ

ทาในสงทถกตอง ผนาจะเปนผทมศลธรรมและมจรยธรรมสง ผนาจะหลกเลยงทจะใช

อานาจเพอผลประโยชนสวนตนแตจะประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอนและเพอ

ประโยชนของกลม ผนาจะแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาด ความมสมรรถภาพ

ความตงใจ การเชอมนในตนเอง ความแนวแนในอดมการณ ความเชอและคานยมของเขา

ผนาจะเสรมความภาคภมใจ ความจงรกภกดและความมนใจของผตาม ทาใหผตามมความ

เปนพวกเดยวกนกบผนา โดยอาศยวสยทศนและการมจดประสงครวมกน ผนาแสดงความ

มนใจชวยสรางความรสกเปนอนหนงอนเดยวกนเพอการบรรลเปาหมายทตองการ ผตาม

จะเลยนแบบผนาและพฤตกรรมของผนาจากการสรางความมนใจในตนเอง ประสทธภาพ

และความเคารพในตนเอง ผนาการเปลยนแปลงจงรกษาอทธพลของตนในการบรรล

เปาหมายและปฏบตภาระหนาทขององคการ

1.2 การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation) หมายถง

การทผนาจะประพฤตในทางทจงใจใหเกดแรงบนดาลใจกบผตาม โดยการสรางแรงจงใจ

ภายใน การใหความหมายและทาทายในเรองงานของผตาม ผนาจะกระตนจตวญญาณของ

ทม (Team Spirit) ใหมชวตชวามการแสดงออกซงความกระตอรอรนโดยการสรางเจตคต

ทดและการคดในแงบวก ผนาจะทาใหผตามสมผสกบภาพทงดงามของอนาคต ผนาจะ

สรางและสอความหวงทผนาตองการอยางชดเจน ผนาจะแสดงการอทศตวหรอความ

ผกพน ตอเปาหมายและวสยทศนรวมกน ผนาจะแสดงความเชอมนและแสดงใหเหน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

31

ความตงใจอยางแนวแนวาจะสามารถบรรลเปาหมายได ผนาจะชวยใหผตามพฒนาความ

ผกพนของตนตอเปาหมายระยะยาวและบอยครง

1.3 การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation) หมายถง

การทผนามการกระตนผตามใหตระหนกถงปญหาตางๆ ทเกดขนในหนวยงาน ทาใหผตาม

มความตองการหาแนวทางใหมๆ มาแกปญหาในหนวยงานเพอหาขอสรปใหมทดกวาเดม

เพอทาใหเกดสงใหมและสรางสรรค โดยผนามการคดและการแกปญหาอยางเปนระบบ

มความคดรเรมสรางสรรค มการตงสมมตฐานการเปลยนกรอบ (Reframing) การมอง

ปญหาและการเผชญกบสถานการณเกาๆ ดวยวถทางแบบใหม มการจงใจและสนบสนน

ความคดรเรมใหมๆ ในการพจารณาปญหาและการหาคาตอบของปญหา มการใหกาลงใจ

ผตามใหพยายามหาทางแกปญหาดวยวธการใหมๆ ผนามการกระตนใหผตามแสดง

ความคดและเหตผลและไมวจารณความคดของผตามแมวามนจะแตกตางไปจากความคด

ของตนเอง ผนาทาใหผตามรสกวาปญหาทเกดขนเปนสงททาทายและเปนโอกาสทดทจะ

แกปญหารวมกนโดยผนาจะสรางความเชอมนใหผตามวาปญหาทกอยางตองมวธแกไขแม

บางปญหาจะมอปสรรคมากมาย ผนาจะพสจนใหเหนวาสามารถเอาชนะอปสรรคทกอยาง

ไดจากความรวมมอรวมใจในการแกปญหาของผรวมงานทกคน ผตามจะไดรบการกระตน

ใหตงคาถามตอคานยมของตนเอง ความเชอและประเพณ การกระตนทางปญญาเปนสวน

ทสาคญของการพฒนาความสามารถของผตามในการทจะตระหนกเขาใจและแกไขปญหา

ดวยตนเอง

1.4 การคานงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized

Consideration) ผนาจะมความสมพนธเกยวของกบบคคลในฐานะเปนผนาใหการดแลเอา

ใจใสผตามเปนรายบคคล และทาใหผตามรสกมคณคาและมความสาคญ ผนาจะเปนโคช

(Coach) และเปนทปรกษา (Advisor) ของผตามแตละคนเพอการพฒนาผตาม ผนาจะเอาใจ

ใสเปนพเศษในความตองการของปจเจกบคคลเพอความสมฤทธและเตบโตของแตละคน

ผนาจะพฒนาศกยภาพของผตามและเพอนรวมงานใหสงขน นอกจากนผนาจะมการปฏบต

ตอผตามโดยการใหโอกาสในการเรยนรสงใหมๆ สรางบรรยากาศของการใหการสนบสนน

คานงถงความแตกตางระหวางบคคลในดานความจาเปนและความตองการ การประพฤต

ของผนาแสดงใหเหนวาเขาใจและยอมรบความแตกตางระหวางบคคล เชน บางคนไดรบ

กาลงใจมากกวา บางคนไดรบอานาจการตดสนใจดวยตวเองมากกวา บางคนมมาตรฐาน

ทเครงครดกวา บางคนมโครงสรางงานทมากกวา ผนามการสงเสรมการสอสารสองทาง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

32

และมการจดการดวยการเดนดรอบๆ (Management by Walking Around) มปฏสมพนธกบ

ผตามเปนการสวนตว ผนาสนใจในความกงวลของแตละบคคลเหนปจเจกบคคลเปนบคคล

ทงหมด (As a Whole Person) มากกวาเปนพนกงานหรอเปนเพยงปจจยการผลต ผนาจะ

มการฟงอยางมประสทธภาพ มการเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) ผนาจะมการ

มอบหมายงานเพอเปนเครองมอในการพฒนาผตาม เปดโอกาสใหผตามไดใช

ความสามารถพเศษอยางเตมทและเรยนรสงใหมๆ ททาทายความสามารถ ผนาจะดแล

ผตามวาตองการคาแนะนา การสนบสนนและการชวยใหกาวหนาในการทางาน

ทรบผดชอบอยหรอไม โดยผตามจะไมรสกวาเขากาลงถกตรวจสอบ

2. ภาวะผนาแลกเปลยน (Transactional Leadership) เปนพฤตกรรม

ทผนาใหรางวลหรอลงโทษผตามขนอยกบผลการปฏบตงานของผตาม ผนาใชการ

แลกเปลยนเสรมแรงตามสถานการณ ผนาจงใจผตามใหปฏบตงานตามระดบทคาดหวงไว

ผนาชวยใหผตามบรรลเปาหมาย ผนาทาใหผตามมความเชอมนทจะปฏบตงานตามบทบาท

และเหนคณคาของผลลพธทกาหนด ซงผนาจะตองรถงสงทผตามจะตองปฏบตเพอให

ไดผลลพธ ทตองการ ผนาจงใจโดยเชอมโยงความตองการและรางวลกบความสาเรจ

ตามเปาหมาย รางวลสวนใหญเปนรางวลภายนอก ผนาจะทาใหผตามเขาใจในบทบาท

รวมทงผนาจะตระหนกถงความตองการของผตาม ผนาจะรบรวาผตามตองทาอะไร

เพอทจะบรรลเปาหมายและเขาใจวาความตองการหรอรางวลทพวกเขาตองการจะ

เชอมโยงกบความสาเรจตามเปาหมายอยางไร ภาวะผนาการแลกเปลยน ประกอบดวย

2.1 การใหรางวลตามสถานการณ (Contingent Reward) ผนาจะ

ทาใหผตามเขาใจชดเจนวาตองการใหผตามทาอะไรหรอคาดหวงอะไรจากผตามและ

จากนนจะจดการแลกเปลยนรางวลในรปของคายกยองชมเชย ประกาศความดความชอบ

การจายเพมขน ไดโบนส เมอผตามสามารถบรรลเปาหมายตามทคาดหวง ผนาแบบนมก

จงใจ ใหรางวลเปนการตอบแทนและมกจงใจดวยแรงจงใจขนพนฐานหรอแรงจงใจ

ภายนอก

2.2 การบรหารแบบวางเฉย (Management by Exception) เปน

การบรหารงานทปลอยใหเปนไปตามสภาพเดม (Status Que) ไมพยายามเขาไปยงเกยวกบ

การทางานจะเขาไปแทรกกตอเมอมอะไรเกดผดพลาดขนหรอการทางานตากวามาตรฐาน

การเสรมแรงมกจะเปนทางลบหรอใหขอมลยอนกลบทางลบ มการบรหารงานโดยไม

ปรบปรงเปลยนแปลงอะไร ผนาจะเขาไปเกยวของกตอเมองานบกพรองหรอไมไดตาม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

33

มาตรฐานการบรหารงานแบบวางเฉยแบงออกเปน 2 แบบ คอ

2.2.1 การบรหารแบบวางเฉยเชงรก (Active Management–by

Exception) เปนพฤตกรรมการบรหารทผนามงรกษาสภาพเดมขององคกรโดยใหผตาม

ปฏบตงานตามวธการทเคยปฏบตมาและผนาจะดแลการปฏบตงานของผตาม หากผตาม

ปฏบตงานผดไปจากมาตรฐานทกาหนด ผนาจะแกไขการปฏบตงานใหถกตอง โดยผนา

แสดงความไมพอใจผตามทลมเหลวในการทางาน โดยใชวธการตงแตเบาทสดจนถงขน

รนแรงทสด ผนาอาจบอกขอบกพรอง วากลาวตกเตอน ตาหน ลดขนเงนเดอน เปนตน

ซงมผลตอความสมพนธระหวางผนากบผตาม อนอาจทาใหเกดผลผลตตาได การใชวธการ

ดงกลาวควรเปนไปในลกษณะเสรมแรงทางลบอยางเหมาะสม (Contingent Aversive

Reinforcement) โดยการใหผตามมความพยายามทจะยอมทาตามมาตรฐานทกาหนด

หลกเลยงผลเสยในทางลบ เชน เปนปรปกษตอกน ความเฉอยชา วตกกงวลหรอสญเสย

ความตองการการมชอเสยง (Self Esteem) และเมอผตามทาตามผนา ผนาตองหลกเลยง

การใชการเสรมแรงในทางลบและใหผตามมความตองการในการมชอเสยงและการ

เสรมแรงดวยตนเอง (Self Reinforcement) ใหมากขน หากผตามยงคงเพกเฉยไมเขาใจ

หรอไมมความสามารถ ผนาจะทบทวนใหมใหชดเจนและพยายามปรบปรงความสามารถ

ของผตามโดยการฝกอบรมเพอใหผตามปฏบตงานใหสาเรจ

2.2.2 การบรหารแบบวางเฉยเชงรบ (Passive Management by

Exception) เปนพฤตกรรมการบรหารทผนามงรกษาสภาพเดมขององคกร โดยการใหผตาม

ปฏบตงานตามวธการทเคยปฏบตมา และหากผลการปฏบตงานไมบรรลเปาหมาย ผนาจะ

เขาแทรกแซงแกไข โดยผนาดาเนนการแกไขโดยการเสรมแรงทางลบอยางเหมาะสม

เชนเดยวกบการบรหารแบบวางเฉยเชงรก

3. ภาวะผนาแบบตามสบาย (Laissez-Faire Leadership) เปนผนา

ทหลกเลยงการแทรกแซงหรอรบผดชอบการปฏบตงาน ภาวะผนาแบบตามสบาย

เปนลกษณะของความเชอทวา “ใหทกคนทาในสงของตนเอง” ไมมวสยทศนเกยวกบพนธ

กจขององคกรและความชดเจนของเปาหมายวตถประสงคการสอสารใหสมาชกขององคกร

ไดเขาใจการวางแผนมนอยมากหรอไมมเลย ยงไมมความชดเจนในวธการปฏบตเกยวกบ

การตดสนใจ การนเทศและการใหขอมลปอนกลบมนอยมากเปนลกษณะการบรหารงาน

ทวกฤตเนองจากผนาไมใชอานาจ เปนผลใหเกดการแขงขนระหวางผตามทแสดงอานาจ

และภาวะผนาโดยใชอานาจอางอง (Reference Power) สภาพการณเชนนมแนวโนมทาให

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

34

สมาชกขององคกรเกดความขดแยงระหวางพวกทแขงขนกน ทาใหขาดความรวมมอทจะ

กาหนดทศทางการพฒนากจกรรมตามพนธกจและมแนวโนมทสมาชกขององคกรจะมแต

ความรสกสบสน ความเปนหนวยเดยวกนมนอยขาดขวญและกาลงใจ

จากการทบทวนทฤษฎทเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงทกลาวมา

ขางตน พบวา ผนาจะพยายามพฒนาผรวมงานและผตามใหมศกยภาพทสงขนโดยการ

สงผานความเปนผนาไปยงผรวมงาน โดยการแสดงตนเปนแบบอยางทด กระตนและสราง

แรงจงใจให ผตามสามารถปฏบตงานใหดขน พฒนาความรความสามารถของผรวมงาน

ตามศกยภาพของแตละบคคล ทาใหผรวมงานและผตามเกดการตระหนกรในภารกจและ

วสยทศน ของทมและขององคการ กลาวคอจงใจใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกนกวา

ความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมองคการหรอสงคม ซงสอดคลองกบ

ผลการวจยของประทป บนชย (2546, หนา 163-174) ทไดศกษารปแบบการพฒนาภาวะ

ผนาตามแนวภาวะผนาพสยสมบรณของผบรหารสถานศกษาในระดบการศกษาขนพนฐาน

พบวา ผบรหารควรมการพฒนาพฤตกรรมอนเปนองคประกอบของภาวะผนาตามแนว

ภาวะผนาพสยสมบรณ จานวน 8 องคประกอบ องคประกอบทควรพจารณาปรบเพมคอ

คณลกษณะทสรางศรทธาบารม พฤตกรรมทสรางศรทธาบารม การกระตนใหใชปญญา

การใหความสาคญเปนรายบคคล และการใหรางวลตามสถานการณ องคประกอบทตอง

พฒนาโดยการปรบลด คอ การบรหารแบบวางเฉยเชงรก การบรหารงานแบบวางเฉย

เชงรบ และการบรหารงานแบบเสรนยม และสอดคลองกบผลการวจยของ รตตกรณ

จงวศาล (2543, หนา 112-122) ทไดศกษาผลการฝกอบรมภาวะผนาการเปลยนแปลง

ของผนาการเปลยนแปลงของผนานสตมหาวทยาลยเกษตรศาสตร พบวา เจตคตและ

ความพงพอใจทมตอภาวะผนาการเปลยนแปลง ในกลมผนานสตทไดรบการฝกอบรมภาวะ

ผนาการเปลยนแปลงมมากกวากลมผนานสตทไมไดเขารบการฝกอบรม โดยทฤษฎภาวะ

ผนาการเปลยนแปลงเปนทฤษฎทเหมาะสมในการนามาพฒนาภาวะผนาของผบรหารและ

ครในสถานศกษา เพอใหผลการปฏบตงานของบคลากรในองคการมประสทธภาพและ

ประสทธผล มความพงพอใจในการทางาน มความผกพนตอองคการและเปนพลเมองด

ในองคการ (Organizational Citizenship Behavior : OCB) (กระทรวงศกษาธการ, 2550,

หนา 2-4)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

35

สรปไดวา การเปนผนาทมคณภาพนนมไดเปนมาแตกาเนดเพยงอยาง

เดยวแตสามารถเรยนรฝกฝนและพฒนาได ซงในการพฒนาความเปนผนาในปจจบนนน

ผบรหารควรจะเรยนรหลกการและทฤษฎเกยวกบภาวะผนา เรยนรจากประสบการณหรอ

การปฏบตของตนและผอนแลวนามาประยกตปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพการทางาน

ของตนเอง ซงทฤษฎภาวะผนาทสาคญและสอดคลองกบภาวะผนาของผบรหารในปจจบน

คอ ทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง โดยการเปลยนสภาพหรอเปลยนแปลง

ความพยายามของตนเองและผรวมงานไปสระดบทสงขนและ มศกยภาพมากขน

3. องคประกอบของภาวะผนาทางวชาการ

การวเคราะหองคประกอบของภาวะผนาทางวชาการ ผวจยไดทาการศกษา

เกยวกบภาวะผนาทางวชาการ จากการนยาม หลกการ แนวคด ทฤษฎและงานวจย

ทเกยวของ ดงน

ชยรตน หลายวชรกล (2547, หนา 32) ไดทาการวจยการพฒนา

หลกสตรฝกอบรมเสรมสรางภาวะผนาทางการเรยนการสอนสาหรบโรงเรยนมธยมศกษา

เรองการพฒนาหลกสตรและการศกษา กระทรวงศกษาธการ ไดตระหนกถงความสาคญ

และการพฒนาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน แตในยคปฏรปการศกษาทมงปฏรปการ

เรยนร ยงมความจาเปนทตองพฒนาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนในหลายๆ ดาน

เพราะผนาในสถานศกษาตองเปนผทกาหนดผลลพธทเกดขนในการจดการศกษา ฉนน

ผบรหารตองไดรบการฝกฝนและมประสบการณตรงในสงเหลาน และทสาคญ ผบรหาร

ตองสามารถนเทศครเกยวกบภารกจทตองรวมกนในเรองการพฒนาหลกสตร การจดการ

เรยนการสอน การประเมนผล กาวางแผนงานวชาการ เปนตน และในงานวจยนยงพบอก

วา ผบรหารโรงเรยนควรพฒนาภาวะผนาทางการเรยนการสอน เรองการพฒนาหลกสตร

และการบรหารการเรยนการสอนในประเดนตอไปนคอ 1) การกาหนดวสยทศน พนธกจ

เปาหมาย การเรยนร 2) การบรหารหลกสตรและการสอน 3) การสรางบรรยากาศการ

เรยนร และสามารถสรปไดวา การพฒนาภาวะผนาทางการเรยนการสอน เปนสงสาคญ

ทตองดาเนนการพฒนาใหกบผบรหารโรงเรยนนนเอง

ปราณ แสนทวสข (2547, หนา 25) ทาการศกษา เรอง การนาเสนอ

รปแบบการพฒนาภาวะผนาทางวชาการสาหรบผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานเขต

พนทการศกษาอางทอง มวตถประสงคเพอ 1) ศกษารปแบบการพฒนาภาวะผนาทาง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

36

วชาการสาหรบผบรหารสถานศกษา 2) ศกษาความเหมาะสมของรปแบบการพฒนา

ภาวะผนาทางวชาการสาหรบผบรหารสถานศกษา 3) ศกษาความเปนไปไดของรปแบบ

การพฒนาภาวะผนาทางวชาการสาหรบผบรหารสถานศกษา 4) นาเสนอรปแบบท

เหมาะสมและเปนไปไดของรปแบบการพฒนาภาวะผนาทางวชาการสาหรบผบรหาร

สถานศกษา ผลการวจยพบวา รปแบบการพฒนาภาวะผนาทางการวชาการสาหรบ

ผบรหารสถานศกษาทมความเหมาะสมและเปนไปได มสาระสาคญ ดงตอไปน

1) หลกการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ เปนเรองทตองดาเนนการอยางมแผนและจดทา

เปนแผนงานไวอยางชดเจน ทงเปนสงทตองดาเนนการอยางเปนระบบและตอเนอง และ

ตองมงตอบสนองปญหาและความตองการของผบรหารสถานศกษา 2) จดมงหมายการ

พฒนาภาวะผนาทางการวชาการ เพอสงเสรมมาตรฐานวชาชพและการพฒนาผบรหาร

สถานศกษาอยางตอเนอง เพอสงเสรมพฒนาผบรหารสถานศกษาใหเปนผบรหารมออาชพ

เพอสงเสรมใหผบรหารสถานศกษาไดพฒนาตนเองอยเสมอ และเพอเพมประสทธภาพ

ในการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษา 3) เนอหาหรอสงทตองพฒนาภาวะผนา

ทางวชาการ ไดแก ดานความร เปนความรทจาเปนสาหรบผบรหารสถานศกษา ทจะม

ภาวะผนาทางวชาการ ดานภาระหนาทเปนภาระหนาทและเทคนควธการของผบรหาร

สถานศกษาทมภาวะผนาทางวชาการ ดานทกษะ เปนทกษะความเปนผนา และทกษะ

ดานเทคนค 4) ขนตอนการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ ไดแก การเตรยมการ

การประเมนกอนการดาเนนการ การพฒนาภาวะผนาทางวชาการ การฝกปฏบต

การประเมนผลการดาเนนการ และการวเคราะหผลการดาเนนการพฒนา 5) องคประกอบ

ของภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ไดแก 1. การกาหนดวสยทศน พนธกจ

เปาหมาย การเรยนร 2. การบรหารหลกสตรและการสอน 3. การสรางบรรยากาศ

การเรยนร

ประสทธ เขยวศร และคณะ (2548, หนา 38) ไดวจยเรอง รปแบบ

การพฒนาพฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา

การแสดงพฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการนน นอกจากผบรหารโรงเรยนจะเนนการบรหาร

จดการหลกสตรแลว ผบรหารจะตองม 1) การสรางบรรยากาศการเรยนร 2) การพฒนา

นกเรยน 3) พฒนาการสอนของคร 4) สรางความสมพนธกบชมชน 5) สรางวฒนธรรมการ

เรยนร วเคราะห วพากษ 6) คงสภาพเพมพนการเปลยนแปลง 7) พฒนารกษาสมพนธภาพ

ทดกบนกเรยน คร และผปกครอง 8) นเทศการสอน ประเมนผลการปฏบตงานของคร

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

37

9) ใสใจกบหลกสตรและการสอน 10) สรางสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยน 11) คานงถง

ความคาดหวงของสงคมตอโรงเรยน 12) เปดโอกาสใหครมสวนรวมในการบรหาร

นอกจากน คณะผวจยไดเสนอแนะในการทาวจยครงตอไปวา ควรมการศกษาในเชงลก

โดยการวจยเชงคณภาพ เพอวเคราะหความตองการในการพฒนาของผบรหารสถานศกษา

และประสทธ เขยวศร และคณะ (2548, หนา 89–90) ไดแสดงความคดเหนตอการ

สงเสรมบรรยากาศทางวชาการวา ผบรหารควรเปดโอกาสใหกบครไดแสดงความคดเหน

หรอคดรเรมสงใหมๆ ได ควรกระจายอานาจความรบผดชอบใหกบครทกคน และควรใหคร

มเสรภาพในการจดการเรยนการสอนถอวาเปนเสรภาพทางวชาการโดยมขอบเขตดงน

1) เสรภาพทจะสอนเกยวกบความหมายและขอบเขตของแนวความคดใดๆ 2) เสรภาพทจะ

ทาการคนควา วจย เพอนาไปสคาตอบทตองการ 3) เสรภาพทแสดงออกดวยวาจาและ

การเขยนเกยวกบขอเทจจรงทไดจากการคนควาวจย และอภปรายแนวคดของตนโดย

ปราศจากการขมข 4) เสรภาพในการทจะถายทอดความรเกยวกบผลแหงการคนควาวจย

ในแนวนนหรอสาขาทตนเองมความสามารถนน 5) เสรภาพประชาชนคนหนงทจะพดหรอ

เขยนในสงคมวชาการไดเตมท

สรราน วสภทร (2551, หนา 294 - 297) ไดวจยเรอง ภาวะผนา

ทางวชาการและสมรรถนะของผบรหารโรงเรยนทสงผลตอความสาเรจของการบรหาร โดย

ใชโรงเรยนเปนฐาน ผลการวจยพบวา 1) ภาวะผนาทางวชาการ และวฒนธรรมการเรยนร

ในโรงเรยนมอทธพลทางตรงตอความสาเรจของการบรหารงานโดยใชโรงเรยน เปนฐาน

2) สมรรถนะมอทธพลทางออมตอความสาเรจของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน

ผานวฒนธรรมการเรยนรในโรงเรยน 3) ตวแบบความสมพนธเชงสาเหตของภาวะผนา

ทางวชาการและสมรรถนะของผบรหารทสงผลตอความสาเรจของการบรหารโดยใช

โรงเรยนเปนฐาน สอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ ตวแบบนสามารถอธบาย

ระดบความสาเรจของการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานไดรอยละ 91.00 4) ภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ควรมความสามารถในดานตอไปน คอ 1. การกาหนด

วสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร 2. การบรหารหลกสตรและการสอน 3. การสราง

บรรยากาศการเรยนร

ไกศษฏ เปลรนทร (2552, บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองการพฒนา

ตวบงชภาวะผนาทางวชาการสาหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา 1) ผลการ

พฒนาตวบงช ปรากฏวา ไดตวบงชภาวะผนาทางวชาการสาหรบผบรหารสถานศกษาขน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

38

พนฐาน จานวน 60 ตวบงชทเปนไปตามหลกการ แนวคด ทฤษฎ ทเกยวของ ประกอบดวย

ตวบงชการกาหนดวสยทศน เปาหมาย และ พนธกจการเรยนร จานวน 12 ตวบงช

ตวบงชการบรหารจดการหลกสตรและการสอน จานวน 13 ตวบงช ตวบงชการพฒนา

นกเรยน จานวน 12 ตวบงช ตวบงชการพฒนาคร จานวน 10 ตวบงชตวบงชการสราง

บรรยากาศการเรยนร จานวน 13 ตวบงช 2) ผลการทดสอบความสอดคลองของโมเดล

โครงสรางภาวะผนาทางวชาการสาหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา มความ

สอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (Chi-square = 70.16df = 62 คา P = 0.22

คา GFI = 0.98 คา AGFI = 0.96 คา RMSEA = 0.018) ผลการตรวจสอบความตรง

เชงโครงสรางภาวะผนาทางวชาการสาหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน กบขอมล

ขอมลเชงประจกษโดยใชคาไค-สแควร คาดชนวดระดบความกลมกลนและคาดชนวดระดบ

ความกลมกลนทปรบแกแลว ทดสอบสมมตฐานการวจย ผลการทดสอบพบวาโมเดล

มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษอยางมนยสาคญทางสถต กญญรชการย นลวรรณ (2553, บทคดยอ) ศกษาองคประกอบภาวะ

ผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาทสงผลตอประสทธผลการจดการสถานศกษา

สงกดสานกการศกษากรงเทพมหานคร ผลการวจยพบวา 1) โมเดลความสมพนธเชง

สาเหต ประกอบดวย ตวแปรแฝงภายนอกคอ ภาวะผนาทางวชาการ ประกอบดวยตวแปร

สงเกตได 7 ตว ไดแก มมมองตอแนวโนมการเปลยนแปลงหลกสตร การประเมนผล

นกเรยน การจดโครงการดานรบเดกพเศษ การประเมนผลการสอนของคร การวางแผน

เพอพฒนาความกาวหนาในวชาชพ การใชภาวะผนาทางวชาการ การมสวนรวมในการ

บรหารจดการ โดยตวแปรการวางแผนเพอพฒนาความกาวหนาในวชาชพมคาเฉลยสง

มากทสด ตวแปรแฝงภายใน คอ ประสทธผลการจดการสถานศกษา ประกอบดวยตวแปร

แฝงยอย 2 ตว คอ คณลกษณะทพงประสงคของนกเรยน และความพงพอใจในการ

ปฏบตงานของคร โดยคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยน ประกอบดวยตวแปรสงเกต

ได 3 ตว ไดแก การเปนคนด การเปนคนเกง การเปนคนมความสข โดยตวแปรการเปนคน

ดมคาเฉลยสงมากทสด สวนความพงพอใจในการปฏบตงานของคร ประกอบดวย ตวแปร

สงเกตได 5 ตว ไดแก ความสาเรจของงาน คณลกษณะของงานและสภาวะการทางาน

ความกาวหนา นโยบายและบรหาร ความสมพนธในหนวยงาน โดยตวแปรความกาวหนาม

คาเฉลยสงมากทสด 2) ผลการตรวจสอบความตรงของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของ

ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาทสงผลตอประสทธผลการจดการ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

39

สถานศกษา สงกดสานกการศกษากรงเทพมหานคร พบวา โมเดลมความสอดคลอง

กลมกลนกบขอมลเชงประจกษ โดยไค-สแควรมคาเทากบ 91.08 ทองศาอสระ คา df = 71

(p = 0.05448) ซงแตกตางจากศนยอยางไมมนยสาคญทางสถต คาดชนวดความกลมกลน

(GFI) มคาเทากบ .941 คาดชนวดความกลมกลนทปรบแกแลว (AGFI) มคาเทากบ .901

และคาดชนรากของคาเฉลยกาลงสองของสวนทเหลอ (RMR) มคาเทากบ .0267 และภาวะ

ผนาทางวชาการ มอทธพลตอประสทธผลการจดการสถานศกษา โดยขนาดอทธพลมคา

เทากบ 0.001 นอกจากนน ภาวะผนาทางวชาการสามารถอธบายความแปรปรวนของ

ประสทธผลการจดการสถานศกษา ไดรอยละ 1

จนตนา ศรสารคาม (2554, บทคดยอ) ศกษาการวจยและพฒนา

โปรแกรมพฒนาภาวะผนาทางวชาการในสถานศกษาขนพนฐาน ผลการวจยพบวา

1) องคประกอบของภาวะผนาทางวชาการ ไดแก 1. วเคราะหจดมงหมายการศกษา

2. การสรางแรงบนดาลใจ 3. เนนการเปลยนแปลง 4. มความเขมแขงทางวชาการ

5. มการทางานเชงกลยทธ 6. มการมอบอานาจ 7. ใหกาลงใจและสนบสนน

ผใตบงคบบญชา 8. พฒนาอยางตอเนอง 9. เนนความสาเรจของทม 2) ผลการประเมน

กอนและหลงการทดลองโปรแกรมพฒนาภาวะผนาทางวชาการกบผรวมโปรแกรมทก

ประเภทเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต = .01 3) การเปลยนแปลงทางวชาการของ

สถานศกษา อยในระดบมาก (μ = 4.49) 4) ปฏกรยาของกลมตวอยางตอโครงการ อยใน

ระดบมาก (μ = 4.40) 4) คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยนตามหลกสตรการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2544 โดยรวม อยในระดบดมาก (รอยละ 92.85) แสดงใหเหนวา

โปรแกรมพฒนาภาวะผนาทางวชาการสาหรบพฒนาบคลากรในสถานศกษาขนพนฐาน

ทวจยและพฒนาขนมคณภาพตามสมมตฐานการวจยทกาหนดไว

Hallinger & Murphy (1985, p. 55) ไดทาการวจย เพอหานยามบทบาท

ของผบรหารโรงเรยนทเปนผนาทางวชาการในสามมต สรปไดวาผบรหารโรงเรยนทเปน

ผนาทางวชาการตองมลกษณะดงตอไปน มการกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การ

เรยนร มการบรหารหลกสตรและการสอน สรางบรรยากาศการเรยนร พฒนาบคลากร

สอสารทชดเจนเกยวกบความเปนเลศทางวชาการ พฒนาวชาชพครอยางตอเนอง สราง

วฒนธรรมการเรยนร วเคราะห วพากษ นเทศการสอน ประเมนผลการปฏบตงานของคร

กากบ ตดตามความกาวหนาของนกเรยน การกาหนดพนธกจ ปรากฏกายใหเหนอยเสมอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

40

Bossert (1988, p. 24) กลาววา ผบรหารโรงเรยนทเปนผนาทางวชาการ

ควรมการกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร บรหารหลกสตรและการสอน

มการสรางบรรยากาศการเรยนร พฒนาบคลากร เปนแหลงขอมมลทางวชาการใหครได

สรางเกณฑมาตรฐานทางวชาการ เปนโรงเรยนทมงสการเรยนร สอสาร สรางความเขาใจ

กบนกเรยน คร เกยวกบวสยทศน ตงความคาดหวงไวสงสาหรบคร และผอานวยการ

โรงเรยน พฒนาครแกนนา และพฒนา รกษาสมพนธภาพทดกบนกเรยน ครและผปกครอง

Krung (1992, p. 53) กลาวถง ภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

โรงเรยนวาควรมลกษณะดงน 1) การกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร

2) การบรหารหลกสตรและการสอน 3) การสรางบรรยากาศการเรยนร 4) การพฒนา

บคลากร 5) การพฒนานกเรยน 6) การเรยนการสอนเปนเรองสาคญทสดเสมอ

7) มวฒนธรรมการเรยนรอยางตอเนองสาหรบผใหญ 8) ตงความคาดหวงไวสงสาหรบคร

และผอานวยการโรงเรยน 9) เรงเนอหาและการสอนสมาตรฐาน 10) ใชแหลงขอมลท

หลากหลายในการประเมนการเรยนร 11) กระตนใหชมชนสนบสนนโรงเรยน 12) กากบ

ตดตาม การสอนอยเสมอ 13) สรางและรกษาใหเปนโรงเรยนแหงการเรยนร 14) เนน

ผลสมฤทธทางการเรยน

Weber (1996, pp. 91 – 92) ไดกลาวถงองคประกอบของภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหารโรงเรยนวามองคประกอบดงน 1) การกาหนดวสยทศน พนธกจ

เปาหมาย การเรยนร 2) การบรหารหลกสตรและการสอน 3) การสรางบรรยากาศการ

เรยนร 4) การพฒนาบคลากร 5) การพฒนานกเรยน 6) งานวชาการสาคญทสดและสงผล

สาเรจตอนกเรยน 7) กจกรรมตางๆ เกยวกบความกาวหนาและความสาเรจของนกเรยน

8) การสอสารทชดเจนเกยวกบความเปนเลศทางวชาการ 10) รบผดชอบพฒนาบรรยากาศ

ของโรงเรยน 11) รบร แสดงความยนดเมอมความเปนเลศทางวชาการ 12) พฒนาวชาชพ

ครอยางตอเนอง

Blasé and Blasé (1999, p. 254) ไดทาการวจยพบวา ภาวะผนาทาง

วชาการของผบรหารโรงเรยนมองคประกอบ ดงน 1) การกาหนดวสยทศน พนธกจ

เปาหมาย การเรยนร 2) การบรหารหลกสตรและการสอน 3) การสรางบรรยากาศการ

เรยนร 4) การพฒนาบคลากร 5) การพฒนานกเรยน 6) งานวชาการสาคญทสดและสงผล

สาเรจตอนกเรยน 7) กจกรรมตางๆ เกยวกบความกาวหนาและความสาเรจของนกเรยน

8) พฒนาการสอนของคร 9) สรางความสมพนธกบชมชน 10) สรางวฒนธรรมการเรยนร

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

41

วเคราะห วพากษ 11) พฒนา รกษาสมพนธภาพทดกบนกเรยน คร และผปกครอง

12) เปดโอกาสใหครมสวนรวมในการบรหาร 13) ปรบปรงวฒนธรรมเพอการพฒนา

โรงเรยน 14) นาความรของผเชยวชาญมาพฒนาการเรยนร 15) ทาใหนกเรยน ครมความ

มงมนรบผดชอบตอพนธกจ 16) สรางสรรคและแลกเปลยนเรยนรภายในโรงเรยน

Hansman และ Goldring (2001, p. 399-423) ไดศกษาเรอง ระดบ

ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนตามทศนของครระดบประถมศกษาในสหรฐอเมรกา

กลมตวอยางเปนครทมความผกพนกบโรงเรยน 231 คน คณะครทไมมความผกพนกบ

โรงเรยน 186 คน เกบขอมลจากการสารวจแลวนามาวเคราะหดวยสมการถดถอย

ผลการวจยพบวา ครทมความผกพนกบโรงเรยนเหนวาผบรหารโรงเรยนเปนบคคลสาคญ

ของโรงเรยน ททาให การดาเนนงานของโรงเรยนเปนไปดวยความเรยบรอย ทาใหมการ

จดการเรยนการสอนดวยดและเหนวาผบรหารทมภาวะผนาในโรงเรยนควรนานวตกรรม

และเทคโนโลยมาใชในการบรหารโรงเรยน องคประกอบของผนาของผบรหารโรงเรยน

ประกอบดวย 1) การพฒนาบคลากร 2) การพฒนานกเรยน 3) วเคราะหจดมงหมาย

การศกษา 4) การสรางแรงบนดาลใจ 5) เนนการเปลยนแปลง 6) มความเขมแขง

ทางวชาการ 7) มการทางานเชงกลยทธ 8) มการมอบอานาจ 9) ใหกาลงใจและสนบสนน

ผใตบงคบบญชา 10) พฒนาอยางตอเนอง 11) เนนความสาเรจของทม

Willeto (2001, p. 63) ไดศกษาการพฒนาภาวะผนาเพอประสทธผลของ

องคการโดยศกษาผลการดาเนนกจกรรมการพฒนาภาวะผนา 4 กจกรรม ในกลมผบรหาร

วทยาลยโดยมกลมผใหขอมล คอ คณบด เจาหนาทวทยาเขต ผใหขอมลเพอการประเมน

และผเกยวของเพอสรปผลการวเคราะหขอมลเปนเนอหาลงใน Leadership Development

Plan (LEAPI & ll) ซงเปนสวนหนงของการวจย ผลการศกษาสรปวา องคประกอบของภาวะ

ผนา ไดแก 1) การกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร 2) การบรหารหลกสตร

และการสอน 3) การสรางบรรยากาศการเรยนร 4) การพฒนาบคลากร 5) การพฒนา

นกเรยน และการพฒนาภาวะผนาเปนแนวทางการนาไปสความมประสทธผลของสถาบน

Lasway (2002, pp. 25-27) ไดทาการวจยพบวา ภาวะผนาทางวชาการ

ของผบรหารโรงเรยนมองคประกอบ คอ 1) การกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมายการ

เรยนร 2) การบรหารหลกสตรและการสอน 3) การสรางบรรยากาศการเรยนร 4) การ

พฒนาบคลากร 5) การพฒนานกเรยน 6) งานวชาการสาคญทสดและสงผลสาเรจตอ

นกเรยน 7) พฒนาวชาชพครอยางตอเนอง 8) การเรยนการสอนเปนเรองสาคญทสดเสมอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

42

10) ใหความสาคญกบการวจยเชงวทยาศาสตรเกยวกบการอาน 11) ความสอดคลองของ

หลกสตร การสอน การประเมน และมาตรฐาน 12) คานงถงความคาดหวงของสงคมตอ

โรงเรยน

Burch และ Spillane (2003, p. 519-534) ศกษาวจยเชงคณภาพ

เรองการใชภาวะผนาในโรงเรยนเพอสนบสนนความสามารถในการคดคานวณและการอาน

การเขยนของนกเรยนผวจยเลอกใชการสงเกตและสมภาษณผบรหารโรงเรยน 15 คน และ

ผประสานงานการใชหลกสตร 8 คน เพอตรวจสอยสมรรถนะในการแสดงภาวะผนา

ผลการวจยพบวา องคประกอบของภาวะผนาในโรงเรยน ประกอบดวย 1) การกาหนด

วสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร 2) การบรหารหลกสตรและการสอน 3) การสราง

บรรยากาศการเรยนร 4) การพฒนาบคลากร 5) การสอสารทชดเจนเกยวกบความเปน

เลศทางวชาการ 6) พฒนาวชาชพครอยางตอเนอง 7) สรางวฒนธรรมการเรยนร วเคราะห

วพากษ 8) นเทศการสอน ประเมนผลการปฏบตงานของคร 9) กากบ ตดตาม

ความกาวหนา10) การกาหนดพนธกจ 11) ปรากฏกายใหเหนอยเสมอ และพบวามการ

แสดงออกถงภาวะผนาทสงเสรมใหนกเรยนมความสามารถในการคดคานวณการอานออก

เขยนไดทดขน

Hoy & Hoy (2003, pp. 87 – 88) ไดทาการวจยพบวา องคประกอบ

ของภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนมองคประกอบ คอ 1) การกาหนดวสยทศน

พนธกจ เปาหมาย การเรยนร 2) การบรหารหลกสตรและการสอน 3) การสราง

บรรยากาศการเรยนร 4) การพฒนาบคลากร 5) การพฒนานกเรยน 6) กจกรรมตางๆ

เกยวกบความกาวหนาและความสาเรจของ 7) การสอสารทชดเจนเกยวกบความเปนเลศ

ทางวชาการ 8) พฒนาวชาชพครอยางตอเนอง 9) วเคราะหขอมลในการพฒนาผลสมฤทธ

10) พฒนาการสอนของคร 11) สรางวฒนธรรมการเรยนร วเคราะห วพากษ 12) พฒนาคร

แกนนา 13) พฒนา รกษาสมพนธภาพทดกบนกเรยน ครและผปกครอง 14) กากบ ตดตาม

การสอนอยเสมอ 15) เขาใจโครงสรางเฉพาะและโครงสรางการบารง 16) นเทศการสอน

ประเมนผลการปฏบตงานของคร 17) เปดโอกาสใหครมสวนรวมในการบรหาร 18) กากบ

ตดตามความกาวหนาของนกเรยน 19) การกาหนดพนธกจ 20) ประเมนและแลกเปลยน

เรยนรกบคร 21) ทาใหนกเรยน คร มความมงมนรบผดชอบตอพนธกจ 22) สรางสรรคและ

แลกเปลยนเรยนรภายในโรงเรยน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

43

Mbatha (2004, p. 35) ไดศกษาบทบาทภาวะผนาทางวชาการของ

ผบรหารโรงเรยนและผลกระทบทมตอการเรยนของผเรยน โดยใชแบบสอบถามกบ

ผบรหารโรงเรยนทสมมาอยางเจาะจง พบวา ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน

ประกอบดวย 1) การกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร 2) การบรหาร

หลกสตรและการสอน 3) การสรางบรรยากาศการเรยนร 4) การพฒนาบคลากร

5) พฒนาวชาชพครอยางตอเนอง 6) มวฒนธรรมการเรยนรอยางตอเนองสาหรบผใหญ

7) สรางความสมพนธกบชมชน 8) พฒนา รกษาสมพนธภาพทดกบนกเรยน คร และ

ผปกครอง 9) นเทศการสอน ประเมนผลการปฏบตงานของคร 10) ใสใจกบหลกสตรและ

การสอน 11) สรางสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยน 12) ประสานงานดแลการสอนของคร

มากขน มความสมพนธกนทางออมระหวางผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนกบการใช

ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน การสรางเปาหมายโรงเรยนใหชดเจน

การสรางเครอขายทางวชาการระหวางโรงเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนตากบโรงเรยน

ทมผลสมฤทธทางการเรยนสง และการอภปรายกนเปนประจาระหวางผเรยนกบคร

เกยวกบความกาวหนาทจะชวยปรบปรงผลการเรยนใหดขน และใน การปรบปรง

การปฏบตนนจะตองจดการฝกอบรมภายในโรงเรยนและคร มการตงเปาหมาย

ทางการเรยนประจาปและการจดตงเครอขายโรงเรยน

Williams (2004, p. 69) ไดศกษาสมรรถนะของผบรหารโรงเรยนทดเดน

ทอยในเมองและผบรหารโรงเรยนในเมองทวไป โดยการสมภาษณเชงลก การถามคาถาม

ปลายเปดและการใชแบบสอบถาม เพอประเมนอกจานวนหนง พบวา ผบรหารโรงเรยนทด

มสมรรถนะทกวางและลกเกยวกบการควบคมอารมณและการแกปญหา นนหมายถง

มการกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร การบรหารหลกสตรและการสอน

การพฒนาบคลากร การพฒนานกเรยน กจกรรมตางๆ เกยวกบความกาวหนาและ

ความสาเรจของนกเรยนการสอสารทชดเจนเกยวกบความเปนเลศทางวชาการ นเทศการ

สอน ประเมนผลการปฏบตงานของคร กากบ ตดตามความกาวหนาของนกเรยน การ

กาหนดพนธกจ ประเมนและแลกเปลยนเรยนรกบคร มความเชอมนในตนเอง มการ

ควบคมตนเอง มสต รผดชอบ มงผลสมฤทธมความคดรเรมสรางสรรค มความตระหนกถง

องคการ มพฒนาวชาชพครอยางตอเนอง มภาวะผนา มอทธพล เปนผเรงการเปลยนแปลง

มการบรหารจดการความขดแยง มการทางานเปนหมคณะ นอกจากน มความแตกตางกน

ในเรองของการรบรและการปรบตวเขากบงานของตน ผบรหารโรงเรยนดเดนมองวา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

44

ตนเองเปนผนา แสดงออกใหเหนชดเจนวา มความมงมนพฒนาคณภาพทางวชาการ และ

การสรางบรรยากาศการเรยนร การสรางความสมพนธในบรบทเปาประสงค และในสวน

ของการปรบตว ผบรหารโรงเรยนดเดนสามารถรบรและปรบตวเขากบสงแวดลอม

ภายนอกองคการแตกตางกน ใหความสาคญตอสงแวดลอมภายนอกมากกวามปฏสมพนธ

กบกลมคนภายนอกมากกวา

Alig-Mielcarek และ Hoy (2005, pp. 68 -70) ไดทาการวจย การ

วเคราะหตามหลกทฤษฎและทปรากฏเกยวกบธรรมชาต ความหมายและอทธพล ของ

ภาวะผนาทางวชาการ มขอสรปจากการวจยวา ภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

โรงเรยนเปนหนาทสาคญ แตภาวะผนาทางวชาการเพยงอยางเดยวคงไมสามารถชวยให

ผลสมฤทธสงไดแตบทบาทนมผลทางออม ทไดผลตรงนนเกดจากการมงเนนทางวชาการ

ของโรงเรยน รปแบบและการวดผลภาวะผนาทางวชาการทพฒนาขนในงานวจยน ไดจาก

การศกษาวรรณกรรมทสาคญและชวยใหนกวจยคนอนๆ มเครองมอทเชอถอได

การพฒนาผลสมฤทธของนกเรยนในบรบทของโรงเรยนจะประสบผลสาเรจไดดกวาทม

บรบทเหมาะสมเพอการใชภาวะผนา ผบรหารโรงเรยนจะเปนผมประสทธผลในการเพมพน

ผลสมฤทธของนกเรยน ตองพฒนาบรรยากาศของโรงเรยนโดยมงเนนงานวชาการใหมาก

มการกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร บรหารหลกสตรและการสอน สราง

บรรยากาศการเรยนรสรางเปาหมายรวมกบครและจดใหมกจกรรมการพฒนาวชาชพคร

ในเรองทเกยวของกนและสงเสรมความรวมมอและความไวใจระหวางคร ผปกครองและ

นกเรยน ภาวะผนาทางวชาการเปนสวนหนงของหลกการของผบรหารโรงเรยนทจะใช

พฒนาบรบทของโรงเรยนใหครและนกเรยนประสบความสาเรจ เขาใจธรรมชาตทซบซอน

ในการพฒนาผลสมฤทธของนกเรยนในโรงเรยน

Donnel and White (2005, p. 87) ไดศกษาความสมพนธระหวาง

พฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนกบผลสมฤทธของนกเรยน ผวจย

สมโรงเรยนระดบมธยมและใหครสคนและผบรหารของแตละโรงเรยนทาแบบสอบถาม

ระดบความเหนเกยวกบการบรหารจดการทางวชาการของผบรหารโรงเรยนของ Hallinger

ในแบบสอบถามม 50 พฤตกรรมสาหรบโรงเรยนทมประสทธผล พบวา ครรบรวา

พฤตกรรมของผบรหารโรงเรยนทเนนการกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร

การบรหารหลกสตรและการสอน การสรางบรรยากาศการเรยนร การพฒนาบคลากร

เปนแหลงขอมลทางวชาการใหครได สรางเกณฑมาตรฐานทางวชาการ นเทศการสอน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

45

ประเมนผลการปฏบตงานของคร คานงถงความคาดหวงของสงคมตอโรงเรยน ปรบปรง

วฒนธรรมเพอการพฒนาโรงเรยน กากบ ตดตามความกาวหนาของนกเรยน เปนตว

ชใหเหนผลสมฤทธของนกเรยน นอกจากนนยงพบวา ผบรหารโรงเรยนในโรงเรยนทมฐานะ

ทางสงคมดเชอวาไดแสดงพฤตกรรมสมพนธกบพนธกจของโรงเรยนจะเปนโรงเรยนทม

ผลสมฤทธทางการอานสงกวา

Ruff and Shoho (2005, p. 94) ไดศกษารปแบบความคด (Mentel

model) ทถอวาเปนลกษณะพนฐานของภาวะผนาทางวชาการ โดยศกษาความเหมอนและ

ความแตกตางจากครใหญใหมและครใหญเกาทมประสบการณ และเคยไดรบรางวลดเดน

มาแลว พบวา มระดบบรณาการตางกน การรบรเกยวกบภาวะผนาทางวชาการแตกตาง

กน งานวจยนเนนใหเหนประโยชนของการรบรรปแบบทางความคด ในการอภปรายเรอง

ภาวะผนาทางวชาการดงนน จาเปนทผบรหารโรงเรยนจะตองมการกาหนดวสยทศน

พนธกจ เปาหมาย การเรยนร บรหารหลกสตรและการสอน สรางบรรยากาศการเรยนร

พฒนาบคลากร พฒนานกเรยน มการสอสารทชดเจนเกยวกบความเปนเลศทางวชาการ

รบผดชอบพฒนาบรรยากาศของโรงเรยน พฒนาการสอนของคร กากบ ตดตาม การสอน

อยเสมอ ใสใจกบหลกสตรและการสอน สรางสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยน

การกาหนดพนธกจ

Gentilucci and Muto (2007, p. 92) ไดศกษาความคดเหนของนกเรยนวา

ผบรหารโรงเรยนปฏบตตนอยางไร ทมผลตอความสาเรจทางวชาการ พบวา พฤตกรรม

ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนมผลโดยตรงและสงมาก ซงพฤตกรรมสวนหนง

ไดแก การเขาหาไดงาย การสงเกตการณในหองเรยน การเขาเยยม และพฤตกรรมภาวะ

ผนาทางวชาการทผบรหารทาเสมอนวาเปนครคนหนงมการปฐมนเทศกลยทธการ

เปลยนแปลงภายในใหเกดขน กาหนดวสยทศน พนธกจ เปาหมาย การเรยนร มการบรหาร

หลกสตรและการสอน สรางบรรยากาศการเรยนร พฒนาบคลากร พฒนานกเรยน

การสอสารทชดเจนเกยวกบความเปนเลศทางวชาการ คงสภาพเพมพนการเปลยนแปลง

กอใหเกดความเชอถอ และการเสรมแรงเชงบวก เรงเนอหาและการสอนสมาตรฐานเขาใจ

โครงสรางเฉพาะและโครงสรางการบารง สงเสรมการสบคนความร

Matthews (2007, p.67) ไดศกษาเพอวเคราะหความสมพนธของการ

ปฏบตการประเมนของคร ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนและผลสมฤทธ

ทางการเรยนของนกเรยนในโรงเรยนประถมศกษาตอนตน ขอมลทไดจากคาถามปลายเปด

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

46

จากการวจย พบวา มความสมพนธกนอยางมนยสาคญระหวางการปฏบตการประเมน

ของคร ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ไดแก การกาหนดวสยทศน พนธกจ

เปาหมาย การเรยนร การบรหารหลกสตรและการสอน การสรางบรรยากาศการเรยนร

โดยวดจากการสอนและการพฒนาหลกสตร ซงเรองทครและผบรหารโรงเรยนรวมกน

วเคราะหขอมลการประเมน ไดแก การประเมนระหวางสอนซงเปนกลยทธทครใชกอน

และระหวางสอน การสะทอนความคดเหน การปรบการสอนเพอสนองความตองการ

ของนกเรยน และมการวเคราะหขอมลสดทายระดบโรงเรยน คร หองเรยน และนกเรยน

เปนรายบคคล เพอเปนขอมลพนฐานในการเปลยนแปลงหลกสตร โครงการสอน และคร

สามารถใชขอมลในการประเมน เพอปรบปรงการสอนและผลสมฤทธทางการเรยน

ของนกเรยน

จากการนยาม หลกการ แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของผวจย

ไดสงเคราะห เพอกาหนดองคประกอบหลกของภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

ดงแสดงไวในตาราง 1

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

47

ตาราง 1 แสดงองคประกอบหลกเบองตนของภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16 B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19. W

illiam

s (2

004)

20. A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

1.การกาหนดวสยทศน พนธกจ

เปาหมาย การเรยนร

√ √ - √ √ - - √ √ √ √ √ - √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 20 84.00

2.การบรหารหลกสตรและการสอน √ √ √ √ √ √ - √ √ √ √ √ - √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 22 88.00

3.การสรางบรรยากาศการเรยนร √ √ √ √ √ √ - √ √ √ √ √ - √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 22 92.00

4.การพฒนาบคลากร - - - - √ √ - √ √ - √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ - 17 60.71

5. การพฒนานกเรยน - - √ - √ √ - - - √ √ √ √ √ √ - √ - √ - - √ √ - 13 56.00

6. งานวชาการสาคญทสด

และสงผลสาเรจตอนกเรยน

- - - - - - - - - - √ √ - - √ - - - - - - - - - 3 12.00

7. กจกรรมตางๆเกยวกบความกาว

หนาและความสาเรจของนกเรยน

- - - - - - - - - - √ √ - - - √ - √ - - - - - 4 16.00

47

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

48

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19. W

illiam

s (2

004)

20. A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

8. การสอสารทชดเจนเกยวกบ

วามเปนเลศทางวชาการ

- - - - - - - √ - - √ - - - - √ √ - √ - - √ √ - 7 28.00

9. รบผดชอบพฒนาบรรยากาศ

ของโรงเรยน

- - - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - √ - - 2 8.00

10. รบร แสดงความยนด

เมอมความเปนเลศทางวชาการ

- - - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

11. พฒนาวชาชพครอยางตอเนอง - - - - - - - √ - - √ - - - √ √ √ √ √ - - - - - 7 28.00

12. การเรยนการสอนเปนเรอง

สาคญทสดเสมอ

- - - - - - - - - √ - - - - √ - - - - - - - - - 2 12.00

13.ใหความสาคญกบการวจย

เชงวทยาศาสตรเกยวกบการอาน

- - - - - - - - - - - - - - √ - - - - - - - - - 1 4.00

48

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

49

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19. W

illiam

s (2

004)

20 A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

14. ความสอดคลองของหลกสตร

การสอน การประเมน และมาตรฐาน

- - - - - - - - - - - - - - √ - - - - - - - - - 1 4.00

15.วเคราะหขอมลในการพฒนา

ผลสมฤทธ

- - - - - - - - - - - - - - √ - √ - - - - - - - 2 8.00

16. มวฒนธรรมการเรยนร

อยางตอเนองสาหรบผใหญ

- - - - - - - - - √ - - - - √ - - √ - - - - - - 3 12.00

17. พฒนาการสอนของคร - - √ - - - - - - - - √ - - - - √ - - - - √ - - 4 20.00

18. สรางความสมพนธกบชมชน - - √ - - - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - 3 16.00

19. ใชภาวะผนาหลายดานกบคร - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 4.00

49

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

50

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19 W

illiam

s (2

004)

20 A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

20. สรางวฒนธรรมการเรยนร

วเคราะห วพากษ

- - √ - - - - √ - - - √ - - - √ √ - - - - - - - 5 24.00

21. ตดสนใจรวมกนเกยวกบ

การเรยนการสอน

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 4.00

22. คงสภาพเพมพน

การเปลยนแปลง

- - √ - - - - - - - - - - - - - - - - - - - √ - 2 8.00

23.กอใหเกดความเชอถอ

และการเสรมแรงเชงบวก

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - √ - 1 4.00

24. เปนแหลงขอมมลทางวชาการ

ใหครได

- - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - √ - - - 2 8.00

50

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

51

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19W

illiam

s (2

004)

20. A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

25. สรางเกณฑมาตรฐาน

ทางวชาการ

- - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - √ - - -

-

2 8.00

26.เปนโรงเรยนทมงสการเรยนร - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

27.สอสาร สรางความเขาใจ กบ

นกเรยน คร เกยวกบวสยทศน

- - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

28. ตงความคาดหวงไวสงสาหรบคร

และผอานวยการโรงเรยน

- - - - - - - - √ √ - - - - - - - - - - - - - - 2 8.00

29. พฒนาครแกนนา - - - - - - - - √ - - - - - - - √ - - - - - - - 2 8.00

30. พฒนา รกษาสมพนธภาพทด

กบนกเรยน คร และผปกครอง

- - √ - - - - - √ - - √ - - - - √ √ - - - - - - 5 20.00

51

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

52

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12.B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19. W

illiam

s (2

004)

20. A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

31. เรงเนอหาและการสอน

สมาตรฐาน

- - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - √ - 2 8.00

32.ใชแหลงขอมลทหลากหลาย

ในการประเมนการเรยนร

- - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

33.กระตนใหชมชนสนบสนน

โรงเรยน

- - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

34. กากบ ตดตาม การสอน

อยเสมอ

- - - - - - - - - √ - - - - - - √ - - - - √ - - 3 12.00

35.สรางและรกษาใหเปนโรงเรยน

แหงการเรยนร

- - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

36. เนนผลสมฤทธทางการเรยน - - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

52

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

53

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19. W

illiam

s (2

004)

20 A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

37. เขาใจโครงสรางเฉพาะ

และโครงสรางการบารง

- - - - - - - - - - - - - - - - √ - - - - - √ - 2 8.00

38.ปฐมนเทศกลยทธการ

เปลยนแปลงภายในใหเกดขน

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - √ - 1 4.00

39. สงเสรมการสบคนความร - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - √ - 1 4.00

40. นเทศการสอน ประเมนผล

การปฏบตงานของคร

- - √ - - - - √ - - - - - - √ √ √ √ √ - - - 7 28.00

41. ใสใจกบหลกสตรและการสอน - - √ - - - - - - - - - - - - - √ - - - √ - - 3 12.00

42.สรางสภาพแวดลอม

ใหเออตอการเรยน

- - √ - - - - - - - - - - - - - - √ - - - √ - - 3 12.00

53

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

54

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19 W

illiam

s (2

004)

20. A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

43.คานงถงความคาดหวง

ของสงคมตอโรงเรยน

- - √ - - - - - - - - - - - √ - - - - - √ - - - 3 12.00

44.เปดโอกาสใหครมสวนรวม

ในการบรหาร

- - √ - - - - - - - - √ - - - - √ - - - - - - - 3 12.00

45.ปรบปรงวฒนธรรม

เพอการพฒนาโรงเรยน

- - √ - - - - - - - - √ - - - - - - - - √ - - - 3 12.00

46. ประสานงานดแลการสอน

ของครมากขน

- - - - - - - - - - - - - - - - - √ - - - - - - 1 4.00

47. กากบ ตดตามความกาวหนา

ของนกเรยน

- - - - - - - √ - - - - - - - √ √ √ √ - - - 5 20.00

54

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

55

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19 W

illiam

s (2

004)

20. A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24 M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

48.นาความรของผเชยวชาญ

มาพฒนาการเรยนร

- - √ - - - - - - - - √ - - - - - - - - - - - - 2 8.00

49.การกาหนดพนธกจ - - - - - - - √ - - - - - - - √ √ √ - - √ - - 5 20.00

50.ปรากฏกายใหเหนอยเสมอ - - - - - - - √ - - - - - - - √ - - - - - - - - 2 8.00

51.ประเมนและแลกเปลยนเรยนร

กบคร

- - - - - - - - - - - - - - - - √ - √ - - - - - 2 8.00

52.ทาใหนกเรยน คร มความมงมน

รบผดชอบตอพนธกจ

- - - - - - - - - - - √ - - - - √ - - - - - - - 2 8.00

53.สรางสรรคและแลกเปลยนเรยนร

ภายในโรงเรยน

- - - - - - - - - - - √ - - - - √ - - - - - - - 2 8.00

55

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

56

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19. W

illiam

s (2

004)

20. A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

54.วเคราะหจดมงหมายการศกษา - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

55.การสรางแรงบนดาลใจ - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

56.เนนการเปลยนแปลง - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

57.มความเขมแขงทางวชาการ - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

58.มการทางานเชงกลยทธ - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

59.มการมอบอานาจ - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

60.ใหกาลงใจและสนบสนน

ผใตบงคบบญชา

- - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

61.พฒนาอยางตอเนอง - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

62.เนนความสาเรจของทม - - - - - - √ - - - - - √ - - - - - - - - - - - 2 8.00

56

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

57

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16Bu

rch

and

Spilla

ne (2

003)

17 H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19. W

illiam

s (2

004)

20. A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

63.มมมองตอแนวโนมการ

เปลยนแปลงหลกสตร

- - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

64.การประเมนผลนกเรยน - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

65.การจดโครงการดานรบเดกพเศษ - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

66.การประเมนผลการสอนของคร - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

67.การวางแผนเพอพฒนา

ความกาวหนาในวชาชพ

- - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

68.การใชภาวะผนาทางวชาการ - - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

69.การมสวนรวมในการบรหาร

จดการ

- - - - - √ - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1 4.00

57

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

58

ตาราง 1 (ตอ)

นกวชาการ

องคประกอบ

1.ชยร

ตน ห

ลายว

ชรกล

(254

7)

2.ปร

าณ แ

สนทว

สข (2

547)

3.ปร

ะสทธ

เชย

วศร

(254

8)

4.สร

ราน

วสภ

ทร (

2551

)

5.ไก

ศษฐ

เปลร

นทร

(255

2)

6.กญ

ญรช

การย

นลว

รรณ

(25

53)

7.จน

ตนา

ศรสา

รคาม

(255

4)

8. H

allin

ger a

nd M

urph

y (1

985)

9. B

osse

rt (1

988)

10. K

rung

(199

2)

11. W

eber

(199

6)

12. B

lasé

and

Bla

sé (2

001)

13.H

ansm

an a

nd G

oldrin

g (2

001)

14.W

illeto

(200

1)

15. L

asw

ay (2

002)

16.B

urch

and

Spi

llane

(200

3)

17. H

oy a

nd H

oy (2

003)

18..M

bath

a (2

004)

19. W

illiam

s (2

004)

20 A

lig-M

ielca

rek

and

Hoy

(200

5)

21.D

onne

l and

Whi

te (2

005)

22.R

uff a

nd S

hoho

(200

5)

23. G

entil

ucci

and

Mut

o (2

007)

24. M

atth

ews

(200

7)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

70.มความเชอมนในตนเอง - - - - - - - - - - - - - - - - - - √ - - - - - 1 4.00

71.มการควบคมตนเอง มสต รผดชอบ - - - - - - - - - - - - - - - - - - √ - - - - - 1 4.00

72.มงผลสมฤทธมความคดรเรม

สรางสรรค

- - - - - - - - - - - - - - - - - - √ - - - - - 1 4.00

58

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

59

จากตาราง 1 การสงเคราะหองคประกอบหลก ภาวะผนาทางวชาการของ

ผบรหารโรงเรยน ผวจยไดเลอกองคประกอบภาวะผนาทางวชาการ ทนกวชาการมความ

คดเหนสอดคลองกน ตงแตรอยละ 50 ขนไป ได 5 องคประกอบหลก ดงน 1) การกาหนด

วสยทศน เปาหมาย พนธกจการเรยนร 2) การบรหารหลกสตรและการสอน 3) การสราง

บรรยากาศทสงเสรมการเรยนร 4) การพฒนาบคลากร 5) การพฒนานกเรยน

ดงภาพประกอบ 3

ภาพประกอบ 3 โมเดลองคประกอบหลกเบองตนของภาวะผนาทางวชาการ

ของผบรหารโรงเรยน

การวเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกแตละองคประกอบ

1. การกาหนดวสยทศน เปาหมาย พนธกจการเรยนร

จากองคประกอบหลกท 1 การกาหนดวสยทศน เปาหมาย พนธกจ

การเรยนร ผวจยไดวเคราะห แนวคด ทฤษฎของนกวชาการ นกการศกษา เพอกาหนด

เปนองคประกอบยอย ดงน

การกาหนดวสยทศน เปาหมาย

พนธกจการเรยนร

การบรหารหลกสตรและการสอน

การสรางบรรยากาศการเรยนร

การพฒนาบคลากร

การพฒนานกเรยน

ภาวะผนา

ทางวชาการ

ของผบรหาร

โรงเรยน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

60

จากองคประกอบหลกท 1 การกาหนดวสยทศน เปาหมาย พนธกจ

การเรยนร ผวจยไดวเคราะห แนวคด ทฤษฎของนกวชาการ นกการศกษา เพอกาหนด

เปนองคประกอบยอยและตวบงช ดงน Hoy and Hoy, 2003; Hallinger and Murphy,

1985 p.22) ใหแนวคดวา ผบรหารทมภาวะผนาทางวชาการ จะตองมสงทสาคญอนแรก

คอ การรวมกนกาหนดวสยทศน เปาหมาย พนธกจการเรยนร เพอนาไปใชในการพฒนา

งานวชาการและมการสอสารสรางความเขาใจใหกบคร นกเรนเกยวกบวสยทศน เปาหมาย

พนธกจของโรงเรยน นอกจากนผบรหารจะตองแสดงออกอยางชดเจนเกยวกบวสยทศน

กบสงททรงคณคาและการมวสยทศนเกยวกบการเรยนรและผลสมฤทธทางการเรยนของ

นกเรยน (Hopkins, 1997,pp.401-411) นอกจากน Murphy (1990) ; Krug (1992 อางถงใน

Terry 1996) ใหแนวคดวา พฤตกรรมของผบรหารทมความเปนเปนผนาทางวชาการทม

ประสทธผลคอ การกาหนดพนธกจ และเปาหมาย สวน DeRoche (1987, อางถงในจนตนา

ศรสารคาม, 2554, หนา 42) มแนวคดวา ภาวะผนาทางวชาการทมประสทธผล จะตอง

สรางทมงานทดและกระตนการตดสนใจรวมกน เนนการทางานวชาการมากกวางานอนๆ

สอดคลองกบ กระทรวงศกษาธการของสหรฐอเมรกา ไดใหความสาคญของผบรหาร

โรงเรยนวา จะตองเปนผนาทางวชาการ คอ จดลาดบความสาคญ ใหถอวาการเรยนการ

สอนเปนเรองสาคญทสดเสมอ (U.S.Department of Education, 2005 อางถงในไกศษฏ

เปลรนทรม 2552, หนา 94-95) ผบรหารสถานศกษาจะตองมองเหนไดอยางชดเจนวาตน

ตองการใหโรงเรยนเปนอยางไร โดยมงไปทเดกและความตองการของเดกและสามารถ

กาหนดเปนเปาหมายของโรงเรยน คาดหวงใหครและนกเรยน และผทมสวนไดเสยเขาใจ

ตรงกนโรงเรยนมความกาวหนาอยางตอเนอง หลงจากนนจะเปนการชวยกนรวมจดทา

กรอบแนวคดเปาหมายของโรงเรยน มการสอสารทตรงกนและสามารถนาเปาหมายสการ

ปฏบตไดถกตอง (Blasé & Blasé, 2001, อางถงในไชยา ภาวะบตร, 2555, หนา, 82-84)

ผบรหารจะตองมความเปนผนาทางวชาการ ตามแนวทางการปฏรปการศกษาตาม

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2542 คอ การมวสยทศน เปาหมาย และพนธกจ

ในการจดการศกษาใหทนตอการเปลยนแปลง กตตมา ปรดดลก, 2545 ; ธระ รญเจรญ,

2546) และสอดคลองกบสานกพฒนาครและบคลากรทางการศกษาขนพนฐาน (2551,

อางถงใน สรราน วสภทร. 2551, หนา, 179) วาควาสาเรจในการบรหารโรงเรยน ผบรหาร

จชะตองมศกยภาพทสง แสดงออกถงความเปนผนาทางวชาการ เชน การอานวยความ

สะดวกในการกาหนดวสยทศน การสรางความเขาใจในกระบวนการพฒนาวสยทศนไปส

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

61

การปฏบต การจดหาทรพยากรเพอการนาวสยทศนไปใช สงเสรมใหผมสวนไดเสยเขามา

มสวนรวมในการรวมกาหนดวสยทศน

จากพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดกลาวถงบทบาทสาคญ

ของผบรหารสถานศกษา ในหมวดการจดการเรยนร ซงหนาททสาคญทผบรหารจะตอง

ปฏบตคอ การมงเนนงานวชาการมากกวางานอนๆ (ธระ รญเจรญ. 2550, หนา 33) ดงนน

ผบรหารทมความเปนภาวะผนาทางวชาการจะตองเนนการเรยนการสอนเปนเรอสาคญ

ทสด และผนาทางวชาการจะตองเนนผลสมฤทธทางการเรยน โดยการกาหนดเปาหมาย

ทางการเรยนการสอน การกาหนดมาตรฐานการปฏบตของนกเรยน ดแลเอาใจใสหลกสตร

และการสอนมากขน (Bossert, 1988 ; Webber, 1987 อางถงใน จนตนา ศรสารคาม.

2554, หนา, 42) มการกระตนใหครมความตระหนกและเหนดวยในการพฒนา และ

คาดหวงในผลสมฤทธทางการเรยนทสงขน (David and Thomas.1989) โดยผนาทาง

วชาการจาเปนจะตองใชเวลาในหองเรยนกบเพอนรวมงาน เพอพดคยเกยวกบ การเรยน

การสอน การเปนแบบอยางทด การปรบปรงการเรยนการสอนอยางตอเนอง เนนความ

เปนเลศทางวชาการ ซงผบรหารเปนแรงจงใจทสาคญและสงผลตอความสาเรจของ

นกเรยน และตองแสดงใหนกเรยนเหนวา นกเรยนทกคนสามารถบรรลถงผลสาเรจได

(Hoy and Hoy(2003) อางถงใน ไชยา ภาวะบตร, 2555, หนา, 73-75) สวนการสราง

เกณฑมาตรฐานทางวชาการ การตรวจสอบความกาวหนา มการประสานการใชหลกสตร

นเทศประเมนผลดานการเรยนการสอน ซงถอเปนอกภารกจหนงของผบรหารทมความเปน

ผนาทางวชาการ (Hallinger and Murphy 1985, pp. 217-247; Trusty 1986 ; Krug 1992

;Alig-Mielcarek &Hoy 2005) ไดทาการวจยเกยวกบภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

ซงถอเปนหนาทสาคญแตมผลทางออมททาใหเกดการมงเนนทางดานวชาการของโรงเรยน

จากการศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของเกยวกบองคประกอบของ

การกาหนดวสยทศน เปาหมาย พนธกจการเรยนร เพอกาหนดองคประกอบยอยและ

ตวบงช ผวจยเหนวาองคประกอยยอยบางตวมความหมายเดยวกน แตนกวชาการเรยกชอ

ตางกน เพอใหองคประกอบทแสดงในตารางสงเคราะหมความเหมาะสม ผวจยจงกาหนด

ชอองคประกอบยอยทเปนกลาง (Neutral) ทสะทอนใหเหนถงความหมายเดยวกนและ

ครอบคลมองคประกอบอนๆ ทใชชอตางกน มรายละเอยด ดงน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

62

องคประกอบยอยท 1.1 การกาหนดแนวทางในการพฒนาการเรยนร มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการกาหนดแนวทางในการ

พฒนาการเรยนร เชน Hopkins (1997, p. 56) ไดกลาววา ผนาทางวชาการมความสามารถ

และแสดงออกอยางชดแจงถงสงททรงคณคาและมวสยทศน (Values and Vision) ท

เกยวเนองกบการเรยนรและผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน อกทงยงมความสามารถ

เชอมโยงหลกการ พฤตกรรมและโครงสรางทจาเปนเพอสงเสรมและดารง ททรงคณคา

และวสยทศนนนไวได ซงสอดคลองกบ Bossert (1998, p. 94) ทกลาววาผบรหารโรงเรยน

ในฐานะทเปนผนาทางวชาการควรตองเนนเปาหมายและการผลต ซงการตงเปาหมายถอ

วาเปนวธทมประสทธผลในการเพมแรงจงใจและเพมผลการปฏบตงาน สอดคลองกบ

Locke and Latham (1990, p. 25) กลาววา เปาหมายชวยเพมความสนใจทจะใหไดงาน

และยงชวยทาใหขยายผลไปสกจกรรมทมเปาหมายลกษณะเดยวกน เพอมงสผลสาเรจ

และเพมการพฒนากลยทธเพอไปสเปาหมายใหได และ Bookbinder (1992, p. 47) Blasé &

Blasé (1998, p.12) Sergiovanni (1991, p. 32) ไดกลาววา ผบรหารโรงเรยนกบครตอง

รวมกนกาหนดและสอสารเปาหมายรวมกน ซงจะชวยทาใหมโครงสรางองคการ ทจะนา

โรงเรยนไปสเปาหมายสาคญรวมกน เปาหมายสาคญรวมทางวชาการน มอทธพลตอ

พฤตกรรมของครในหองเรยน ซงจะนาไปสความเปนโรงเรยนทมประสทธผลมากขน

ซงสอดคลองกบ Debevoise (1984, p. 23) Wildy & Dimmock (1993, p. 13) Murphy

(1990, p. 56) King (2002, p. 23) ไดกลาววา การมภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

โรงเรยนจะชวยสงเสรมความกาวหนาทางการเรยนรของนกเรยน อนประกอบดวยภารกจ

ตางๆ คอ การนยามวตถประสงคของโรงเรยน การจดทาเปาหมาย พนธกจโดยรวมของ

โรงเรยนใหชดเจน สอดคลองกบ Bossert (1998, p. 66) ไดกลาววา การกาหนดเปาหมาย

ทางการเรยนการสอน และการกาหนดมาตรฐานการปฏบตของนกเรยน จะสงเสรมให

นกเรยนบรรลผลตามมาตรฐาน ได และ Hoy, Tarter, &Kottkamp (1991, p. 22) McEwan

(1998, p. 51) Hoy & Sabo (1998, p. 64) และ Goddard, Sweetland, & Hoy (2000, p.

55) ไดกลาววา ผบรหารโรงเรยนทเปนผนาทางวชาการจะตองสอสารสรางความเขาใจ

กบนกเรยนและครเรองวสยทศนและพนธกจของโรงเรยน ซง Bookbinder (1992, p. 38)

ไดกลาววาควรมการสอสารเปาหมายของโรงเรยนบอยๆ โดยการเนนสานกรบผดชอบ

สงเสรมใหมความรสกถงความเปนเจาของและสงเสรมการพฒนาทางวชาการ สอดคลอง

กบ Krug (1992, p. 54) ทกลาววา การกาหนดพนธกจ (Defining Mission) ทระบไวชดเจน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

63

แลวนนจะตองสอสารใหผมสวนไดสวนเสยไดเขาใจแจมแจง การจดทากรอบเปาหมาย

จดประสงค และพนธกจ จะตองไมประมาณการสงเกนไป จดประสงคทระบชดเจนตอง

เปนไปตามสภาพการณ ในชวงเวลาหรอชวงวกฤตดวย การปฏบตการโดยไมมพนธกจ

ทระบชดเจนนน กเหมอนกบการออกเดนทางทไมมจดหมายในใจ

องคประกอบยอยท 1.2 การใหความสาคญสงสดตอการเรยนร

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการใหความสาคญสงสด

กอนการเรยนร เชน Hoachlander, Alt &Beltranena (2001, p. 43) ไดกลาววา ในชวงเวลา

สบทศวรรษทผานมา มการเรยกรองใหผนาทางการศกษาใสใจกบการบรหารจดการการ

เรยนการสอนใหมากขน งานของโรงเรยนโดยพนฐานแลวคอการสงเสรมการเรยนรและ

แมวาจะมการเปลยนแปลงเกยวกบภารกจและลกษณะของผบรหารโรงเรยน สอดคลองกบ

Bookbinder (1992, p. 49) Rhinohart, et. al. (1998, p. 56) Serglovaimi (1991, p. 23) ท

กลาววา ผบรหารโรงเรยนทมภาวะผนาทางวชาการ จะใหความสาคญสงสดกบการเรยนร

ของนกเรยน ซงผบรหารโรงเรยนจะทาหนาทคอยอานวยความสะดวกใหเกดกระบวนการ

เรยนรแกนกเรยน สอดคลองกบ Lashway (2002, p. 62) กลาววาผบรหารโรงเรยนทม

ประสทธผลจะตองใชพฤตกรรมเฉพาะทเปนภาวะผนาทางวชาการหลายอยาง อยาง

ตอเนอง และ Hoy, Tarter, &Kottkamp (1991, p. 22) McEwan (1998, p. 51) Hoy &

Sabo (1998, p. 64) Goddard, Sweetland, & Hoy (2000, p. 55) และ US Dept of Ed

(2005, p. 98) กระทรวงศกษาธการของสหรฐอเมรกา ไดจดลาดบความสาคญของ

การศกษา โดยใหถอวาการสอนและการเรยนเปนเรองสาคญทสดเสมอ ภาวะผนาเปน

สมดลของการบรหารจดการกบวสยทศน ทงทผนาตองปฏบตภารกจอนๆ งานการเรยน

การสอนกยงตองเปนเรองทผนาตองจดเวลาใหสอดคลองกบความเหนกอนหนานของ

Bossert (1998, p. 51), Murphy (1990, p. 24), Purkey และ Smith (1983, p. 65) ทกลาว

วา ผนาทางวชาการใหเวลาในการประสานงานและดแลการสอนของครมากขน จดและ

ปกปองเวลาการสอน ใหเวลากบการเรยนรมากทสด เชนเดยวกบ Leithwood, Jantzi and

Steinbach (1999, p. 74) ทเหนวาผบรหารโรงเรยนตองใสใจตอพฤตกรรมของครเพอ

เพมพนการเรยนรของนกเรยน ใสใจตอวฒนธรรมของโรงเรยน สวน Hopkins et. al. (1997,

p. 78) เหนสอดคลองและไดกลาววา ผนาทางวชาการมความมงมนในการสงเสรมการ

สบคนความรโดยเฉพาะดวย คาวา “อยางไร” มากกวาทจะเปนคาวา “อะไร”

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

64

องคประกอบยอยท 1.3 การสรางเกณฑมาตรฐานทางวชาการ

McEwan (1998, p. 32) มแนวคดเกยวกบภาวะผนาทางวชาการวา

ผบรหารโรงเรยนทเปนผนาทางวชาการจะตองทาการตางๆ ใหเกดผลดตอชวตของนกเรยน

และคร สรางเกณฑมาตรฐานทางวชาการ ดาเนนการตามเกณฑมาตรฐานทางวชาการ

และดาเนนการใหบรรลเปาหมายตามเกณฑมาตรฐานทางวชาการนน สอดคลองกบ

Goddard, Sweetland, & Hoy (2000, p. 54) Hoy & Sabo (1998, p. 65) และ Hoy, Tarter,

&Kottkamp (1991, p. 23) ไดกลาววา ความเปนเลศทางวชาการถอวาเปนแรงจงใจท

สาคญมากในโรงเรยน และยงมงานวจยจานวนมากทยนยนวา การทโรงเรยนเนนงานดาน

วชาการเปนเรองสาคญทสดตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนดงนน ผบรหาร

โรงเรยนทมความเปนผนาทางวชาการจงมกจะใหความคาดหวงตางๆ ไวสงสาหรบครและ

ตวผบรหารโรงเรยนเอง ซงสอดคลองกบ McEwan (1998, p. 52) Hopkins et. al. (1997,

p. 78) ไดกลาววา ผบรหารโรงเรยนตองมความเขาใจขอบขายโครงสรางทางการศกษา

และผลทจะเกดแกผลสมฤทธและการเรยนรของนกเรยน และ Sergiovanni (1991, p. 33)

Bookbinder (1992, p. 46) Blasé & Blasé (1998, p.13) Poglinco (2001, p. 31) Supovitz

& Poginco (2001, p. 23) ไดสนบสนนใหตงเครอขายความปลอดภย (safety nets) จดใหม

ไวในโรงเรยนเปนรายวน เปนป เปนการประกนวาการปฏบตการตางๆ ของทงครและ

นกเรยนประสบผลสาเรจไดดวยวธการ แนวทาง มาตรฐานการปฏบตทกาหนดไว

เครอขายความปลอดภยชวยสงเสรมและใหโอกาสนกเรยนไดบรรลถงเกณฑมาตรฐาน

ตางๆ ได สอดคลองกบ Jazzar and Algozzine (2007, p. 67) ทกลาววา วธการทม

ประสทธภาพ (Effective approach) ในการกระตนผนาทางวชาการจะตองมการสราง

เปาหมายและวตถประสงคทชดเจนกบความคาดหวงและรวาอะไรคอสงทตองทาใหบรรล

เปาหมาย ดงนนผนาทางวชาการควรมพฤตกรรมดานความสามารถและแสดงออกอยาง

ชดเจนถงสงททรงคณคาและมวสยทศน (Values and vision) เกยวเนองกบการเรยนรและ

ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน อกทงมความสามารถเชอมโยงหลกการ พฤตกรรม

และโครงสรางทจาเปนเพอสงเสรมและดารงสงททรงคณคาและวสยทศนนนไวได

แสดงองคประกอบยอย ดงตาราง 2

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

65

ตาราง 2 แสดงการสงเคราะห องคประกอบยอย ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน การกาหนดวสยทศน เปาหมาย พนธกจการเรยนร

นกวชาการ

องคประกอบ

1.Pur

key

and

Smith

(198

3)

2.D

ebev

oise

(1984

)

3.L

ocke

and

Lat

ham

(199

0)

4. M

urph

y (1

990)

5. H

oy, T

arte

r, &

Kottk

amp

(199

1)

6. S

ergi

ovan

ni (1

991)

7. B

ookb

inde

r (19

92)

8. W

ildy

& Di

mm

ock

(199

3)

9. H

opkin

s e

t. al

, (19

97)

10. B

osse

rt (1

998)

11. B

lasé

and

Bla

sé (1

998)

12.

Hoy

& S

abo

(199

8)

13. M

c Ew

an (1

998)

14.

Rhi

noha

rt, e

t. al

. (19

98)

15. L

eith

woo

d (1

999a

)

16. G

odda

rd (2

000)

17. H

oach

land

er e

t. al

, (20

01)

18. P

oglin

co (

2001

)

19.S

upov

itz &

Pog

inco

(200

1)

20. K

ing

(200

2)

21. L

asw

ay (2

002)

22. U

.S D

ept o

f Ed,

(200

5)

23. J

azza

r and

Alg

ozzin

e (2

007)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

1.การรวมกนกาหนดแนว

ทางในการพฒนาการเรยนร

- √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ - - √ - - - √ - - - 14 60.87

2. การใหความสาคญสงสด

กบงานวชาการ

√ - - √ √ √ √ - √ √ - √ √ √ √ √ √ - - - √ √ - 15 65.22

3. การสรางเกณฑมาตรฐาน

ทางวชาการ

- - - - √ √ √ - √ - √ √ √ - √ √ - √ √ - - - √ 12 52.17

65

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

66

จากตาราง 2 ผวจยไดคดสรรองคประกอบยอย จากแนวคดของนกการศกษา

ทมความคดเหนสอดคลองกน คดเปนรอยละ 50 ขนไป มากาหนดเปนองคประกอบยอย

ขององคประกอบหลก กาหนดวสยทศน เปาหมาย และพนธกจการเรยนรได 3

องคประกอบยอย ไดแก 1) การกาหนดแนวทางในการพฒนาการรยนร 2) การให

ความสาคญสงสดตอการเรยน และ 3) การสรางเกณฑมาตรฐานทางวชาการ ซงสามารถ

สรปได ดงภาพประกอบ 4

ภาพประกอบ 4 โมเดลแสดงองคประกอบยอย การกาหนดวสยทศน

เปาหมาย พนธกจการเรยนร

องคประกอบหลกท 2 การบรหารหลกสตรและการสอน

จากองคประกอบหลกท 2 การบรหารหลกสตรและการสอน ผวจยได

วเคราะห แนวคด ทฤษฎของนกวชาการ เพอกาหนด เปนองคประกอบยอย ดงน

หลกสตร หมายถง การประมวลความรและประสบการณทจดขนเพอ

การพฒนาผเรยนใหมความร ความสามารถ ทกษะ และคณลกษณะตามทกาหนดใน

มาตรฐานการเรยนร เพอใหผเรยนไปสเปาหมายทพงปรารถนา (ฆนท ธาตทอง, 2552,

หนา 6) บทบาททสาคญทสดของผบรหารโรงเรยน คอเปนผนาทางวชาการ หรอมภาวะ

ผนาทางวชาการไมใชการทผบรหารจพตองรบผดชอบงานวชาการคนเดยว โดยภาวะผนา

นนจะเกดขนกบผบรหารและครผสอน คอตองมความรทดเกยวกบหลกสตรและการสอน

(Hoy & Hoy, 2003, อางถงในไชยา ภาวะบตร, 2555,หนา 75) ผนาทางวชาการเอง

การกาหนดแนวทางในการพฒนา

การเรยนร

การใหความสาคญสงสดตอการเรยน

การสรางเกณฑมาตรฐานทางวชาการ

องคประกอบหลก องคประกอบยอย

การกาหนดวสยทศน

เปาหมาย

พนธกจการเรยนร

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

67

จะตองเนนทการจดทาหลกสตรการสอน การวดและประเมนผลใหสอดคลองกบมาตรฐาน

การเรยน ซงความสอดคลองนจะเปนกระบวนการทตอเนองดาเนนการไปเรอย

(U.S. Department of Education, 2005, อางถงใน ไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 94)

จากความหมายของหลกสตร จะเหนไดวาผบรหารจะตองมความเขาใจในเนอหา สาระของ

หลกสตร มาตรฐานการเรยนรและตวชวด กระบวนการเรยนการสอน ดงนน ผบรหาร

โรงเรยนทเปนผผนาทางวชาการจะตองใสใจกบหลกสตรและการสอนมากขน (Bossert,

1988, อางถงในไชยา ภาวะบตรม 2555,หนา 75) นอกจากน ผนาทางวชาการ จะตองม

การนเทสตดตาม ประสานงานกบครในการใชหลกสตร เพอใหบรรลเปาหมาของหลกสตร

(Hallinger & Murphy,1985, p.223 ; Seyfart, 1999, อางถงใน จนตนา ศรสารคาม, หนา

43 ; Blasé and Blasé 2001 อางถงในไชยา ภาวะบตร, 2555,หนา 82) ผบรหารควรใสใจ

และสนบสนนการพฒนาหลกสตรอยางจรงจง เพอการพฒนาหลกสตรและการเรยนการ

สอนใหไดมาตรฐาน (DeRoche, 1986, อางถงใน จนตนา ศรสารคาม, หนา 42 ;Krug,

1992, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 87) และหลกสตรจะตองมความสอคลอง

กบวสยทศน เปาหมาย พนธกจของโรงเรยน (Webber, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร,

2552, หนา 100-102) นอกจากน สานกพฒนาครและบคลากรทางการศกษา (2551 ;

Kaiser 2000 ; อทย บญประเสรฐ, 2540, อางถงใน สรราน วสภทร, 2551) กลาววา ผนา

ทางวชาการจะตองแสดงพฤตกรรม ดานการบรหารจดการหลกสตร เชน มความรความ

เขาใจเกยวกบหลกสตร มการสนทนากบครเกยวกบหลกสตรอยางสมาเสมอ เชนเดยวกน

ผบรหารโรงเรยนควรมความร ความเขาใจในทฤษฎ ปรชญาของหลกสตรและการนา

หลกสตรไปใชในการจดการเรยนการสอน ใหบรรลจดหมายของหลกสตร

การจดการเรยนรนนตอนทสาคญ เพราะเปนสวนทจะนามาตรฐานการ

เรยนร ตวชวดไปสการปฏบตในการเรยนการสอนในหองเรยน ผเรยนจะบรรลตาม

มาตรฐานหรอไม อะไรคอสงททาใหผเรยนบรรลมาตรฐานการเรยนรและตวชวดนนๆ

(ฆนท ธาตทอง, 2552, หนา 6) ใหแนวคดวา ภาวะผนาทางวชาการ ของผบรหารในการ

บรหารจดการเรยนรนน ผบรหารตองใหเวลาในการประสานงาน ดแลการสอนของครมาก

ขน มความชานาญในการสอน สงเกตการณสอนของครบอยขน นเทสการสอนของคร และ

เขาไปมสวนรวมในการทางานของคร และประเมนผลการทางานของครมากขน (Hoy&Hoy,

2003, อางถงในไชยา ภาวะบตร, 2555,หนา 73) ใหแนวคดวา ผบรหารโรงเรยนจะตอง

ใหการสนบสนน จดหาทรพยากร ละสงของทจาเปนเพอใหครประสบผลสาเรจในการ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

68

ปฏบตงานในหองเรยน เชนเดยวกน กระทรวงศกษาธการของสหรฐอเมรกา

ใหความสาคญกบการเรยนการสอนมากทสด ผบรหารตองมเวลาให ผบรหารตองมและ

เปนแหลงขอมลแกคร เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาการเรยนการสอน และผบรหารทม

ประสทธผลจะตองเหนวาการปรบปรงการสอน เปนกระบวนการทตองพฒนาอยาง

ตอเนอง U.S Dept of Education, (2005) ดงนน การจดการเรยนการสอนจะตองให

สอดคลองกบพนธกจของโรงเรยน (Webber,1996, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552,

หนา 100) และผบรหารในฐานะผนาทางวชาการจะตองมความร ความเขาใจในวธการสอน

แบตางๆ สนบสนนใหครใชนวตกรรมการสอน สงเสรมการจดการสอนทเนนผเรยน

เปนสาคญ (Kaiser 2000, อางถงใน จนตนา ศรสารคาม, หนา 43) นอกจากน ผบรหาร

ควรเปนผนาในการรเรมการใชนวตกรรมเพอการเรยนการสอน สงเสรมการนาเทคโนโลย

มาใชในการปฏรปการเรยนร มศกยภาพในการพงตนเอง การพฒนาทางวชาการและมการ

แสวงหาความรใหมๆ มาปรบใชตลอดเวลา (ธระ รญฌจรญ, 2546,อางถงใน จนตนา

ศรสารคาม, หนา 46)

ภาวะผนาทางวชาการตามขอกาหนดของ (U.S. Department of Education,

2005, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 94-95) โดยผบรหารเนนความ

สอดคลองตอหลกสตร การสอน การประเมนผลและมาตรฐาน สวน DeRoche, 1987,

อางถงใน จนตนา ศรสารคาม, 2554, หนา 42 ; Davis & Thomas,1987, อางถงใน

จนตนา ศรสารคาม, 2554, หนา 43) ใหแนวคดวา ผบรหารโรงเรยนจะตองมการ

ประเมนผลความกาวหนาของนกเรยนอยางตอเนอง มการประเมนผลการทางานของคร

เชนเดยวกนกบ Krug (1992, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 87 ;

Seyfarth,1999 ; Blasé and Blasé, 2004, อางถงในไชยา ภาวะบตร, 2555,หนา 82)

ใหแนวคดวา ภาวะผนาทางวชาการทมมประสทธผล จะตองมการกากบ ตดตาม

ความกาวหนาของนกเรยน และใชวธการทหลากหลายในการประเมนความกาวหนา

ของนกเรยนและใชผลการประเมนในการพฒนาปรบปรงผลการเรยนการสอน

จากการศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของเกยวกบองคประกอบของ

การบรหารหลกสตรและการสอน เพอกาหนดองคประกอบยอยและตวบงช ผวจยเหนวา

องคประกอยยอยบางตวมความหมายเดยวกน แตนกวชาการเรยกชอตางกน เพอให

องคประกอบทแสดงในตารางสงเคราะหมความหมยเหมาะสม ผวจยจงกาหนดชอองค

ประกอบยอยทเปนกลาง (Neutral) ทสะทอนใหเหนถงความหมายเดยวกนและครอบคลม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

69

องคประกอบอนๆ ทใชชอตางกน มรายละเอยด ดงน

องคประกอบยอยท 2.1 ผบรหารโรงเรยนเปนแหลงขอมลทางวชาการ

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบผบรหารโรงเรยน เปนแหลง

วชาการเชน Hallinger (1992, p. 26) เหนดวยกบแนวคดแบบครอบคลมของภาวะผนาทาง

วชาการ โดยกลาววา ผคนคดวาผนาทางวชาการเปนแหลงขอมลความรเบองตนสาหรบ

การพฒนาหลกสตรการศกษาของโรงเรยน เชนเดยวกบ Reitzug (1997, p. 58) ไดทาวจย

พบวา ผบรหารโรงเรยนถกมองวาเปนผเชยวชาญและเกงกวา ครยงไมมคณภาพพอ และ

ไมคอยแสดงความคดเหน Spillane.et.vl (2003, p. 33) ใชแบบแหลงขอมล 4 แบบท

เรยกวาตนทน เพอตรวจสอบพนฐานทครโรงเรยนประถมศกษา เลอกผบรหารโรงเรยน

และครคนอนๆ (Hoy, Tarter, & Kottkamp, 1991, p. 36 ; Bookbinder, 1992, p. 58;

Rhinohart, et. al., 1998, p. 51 ; Serglovaimi, 1991, p. 29) มความเหนสอดคลองวา

ผบรหารโรงเรยนควรเปนผนาทมสตปญญาด ททนตอการพฒนาลาสดเกยวกบการสอน

การเรยนร การสรางแรงจงใจ การบรหารจดการหองเรยนและการประเมนผล และ

แลกเปลยนเรยนรแตละเรองกบคร กระทรวงศกษาธการของสหรฐอเมรกา (Us Dept of

Ed, 2005, P. 32) ใหความสาคญกบการอาน จงเนนวา ผนาทางวชาการตองเปนผรด โดย

อาศยงานวจยเกยวกบการอาน และรดเกยวกบการสอนอานทมประสทธภาพ เพอทจะชวย

ใหสามารถเลอกใชอปกรณการสอน และสามารถกากบการใชประโยชนได สามารถชวยคร

ในการพฒนาวชาชพครไดผบรหารโรงเรยนทมประสทธผล คอเกงในเรองการจดลาดบ

ความสาคญ มความเขาใจเกยวกบการจดการเรยนร มความรเกยวกบการประเมนผลและ

สนบสนนการทางานทรวมมอกนของผมสวนรวมเพอใหเกดการเรยนรและการพฒนา

ผบรหารโรงเรยน จงถอวาเปนผนาทเปดประตสการพฒนาโรงเรยนและสผลสมฤทธของ

นกเรยนทสงขน

องคประกอบยอยท 2.2 ความสอดคลองของหลกสตรการสอน

ทรพยากร มาตรฐาน และการประเมนผล

ไดมนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบความสอดคลอง

ของหลกสตรการสอน ทรพยากร มาตรฐาน และการประเมนผล เชน ผบรหารโรงเรยน

จะตองเขาใจและสรางความเขาใจเกยวกบความสอดคลอง ตองแจงใหครทราบถง

ความสาคญของความสอดคลองวาหลกสตร การสอน และการประเมนนนมความ

สอดคลองกบมาตรฐานทกาหนดหรอไม ตองแนะนาแนวปฏบตตามความสอดคลองทม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

70

ประสทธผล ใหมการจดกลมศกษา หรอการประชมพบปะดวยความคาดหวงวา ครจะ

ชวยกนตความสาระของมาตรฐาน ชวยกนศกษาขอบขายและลาดบหลกสตร แลกเปลยน

วธการสอนทมประสทธผล ชวยกนตรวจสอบประเดนการประเมน และชวยกนวเคราะห

งานนกเรยนเพอความมประสทธผลการสอน กจกรรมเหลานชวยใหครมความมนใจ

มความสอดคลองกบมาตรฐาน (Locke and Latham, 1990, p. 25 ; Bookbinder, 1992,

p. 34 ; Hopkins et. al., 1997, p. 91 ; Blasé & Blasé, 1998, p.17, Supovitzและ Poglinco

; 2001, p. 28 ; Cotton, 2000, p. 52 ) กระทรวงศกษาธการสหรฐอเมรกา (Us Dept of

Ed, 2005, p. 56) เนนความสอดคลองของหลกสตร การสอนอการประเมนผลปละ

มาตรฐาน ถาหากความสาเรจของนกเรยน คอเปาหมาย และเปาหมายนนสามารถวดได

ดวย การประเมนทอาศยมาตรฐานเปนเกณฑ หลกสตร การสอนและการประเมนเหลาน

ตองสอดคลองกบมาตรฐาน หากไมสอดคลองกนกบมาตรฐาน กคงแสดงใหเหนเปน

หลกฐานไมไดวานกเรยนมผลสาเรจ ความสอดคลองตรงกนเปนเพราะกระบวนการทตอง

มและดาเนนตอไปเรอยๆ ในขณะทเกณฑมาตรฐาน หลกสตร และการประเมนหมนเวยน

ผานขนตอนตอไปเรอยๆ (Locke and Latham, 1990, p. 26 ; Bookbinder, 1992, p. 34 ;

Hopkins et. al., 1997, p. 79 ; Blasé & Blasé, 1998, p.19, Supovitzและ Poglinco ; 2001,

p. 21) การประเมนโดยอาศยหลกเกณฑมาตรฐานและหลกสตรแกนกลาง และเปนการ

ประเมนทมการสะทอนความเหนตอครและนกเรยน และการใชขอมลการประเมนอยาง

เหมาะสม ใหถอวาเปนสวนสาคญยงตอผลสมฤทธของนกเรยนทสงขน (Bartell, 1990,

p. 44 ; Cotton, 2000, p. 20 ; Johnson and Asra, 1999, p. 5) ในการจดการเกยวกบ

หลกสตรการสอนนนผบรหารควรมภาวะผนาทางวชาการ เพอสงเสรมความกาวหนา

การเรยนรของนกเรยน อนประกอบดวยภารกจตางๆ คอ การจดทรพยากรทจาเปนเพอให

เกดการเรยนร (Hoy, Tarter, & Kottkamp, 1991, p. 58 ; McEwan, 1998, p. 50 ; Hoy &

Sabo, 1998, p. 66 ; Goddard, Sweetland, & Hoy, 2000, p. 58)

องคประกอบยอยท 2.3 การบรหารหลกสตร

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการบรหารหลกสตร

เชน Krug (1992, p. 87) กลาววา การสอนถอเปนการบรการเบองตนของโรงเรยน

ผบรหารโรงเรยนจะตองรขอบขายของรายวชาทสอน และรความจาเปนทตองสอนใน

รายวชานนๆ Cotton (2000, p. 21) มความเหนสอดคลองกนวา ผบรหารโรงเรยนทจดให

งานวชาการเปนเรองสาคญในลาดบตนนน ชวยเพมผลสมฤทธของนกเรยนใหสงขนได

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

71

การจดลาดบใหงานพฒนาการเรยนการสอนมความสาคญสงสดนนทาใหผบรหารโรงเรยน

มอานาจบรหารจดการและสรางความเขาใจกบเรองทเกยวของ Bossert (1988, p. 36)

Locke and Latham, 1990, p. 26 ; Bookbinder, 1992, p. 34 ; Hopkins et. al., 1997,

p. 79 ; Blasé & Blasé, 1998, p.19, Supovitzและ Poglinco ; 2001, p. 21 กลาวถง

การบรหารจดการทมประสทธผลวา เปนสงทผบรหารโรงเรยนตองใสใจกบหลกสตรและ

การสอนมากขน เชนเดยวกบ Murphy (1990, p. 42)และ King (2002, p. 32) ทเสรมวา

เปนการบรหารจดการหลกสตร สงเสรมคณภาพการสอน เนนวธการหลกทเกยวกบการ

สอนและเรยน ทงนจะตองมหลกสตรแกนกลาง ทสอดคลองกบมาตรฐานชวตและการ

ปฏบตตางๆ ในโรงเรยน (Supovitz and Poglinco, 2001, p. 94 ; Leithwood, Jantzi and

Steinbach, 1999, p. 77 ; Hopkins et. al. (1997, p. 79) แสดงองคประกอบยอย

ดงตาราง 3

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

72

ตาราง 3 แสดงการสงเคราะห องคประกอบยอย ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน การบรหารจดการหลกสตรและการสอน

นกวชาการ

องคประกอบ

1. B

arte

ll (1

990)

2. L

ocke

and

Lat

ham

(199

0)

3. M

urph

y (1

990)

4. H

oy, T

arte

r, &

Kottk

amp

(199

1)

5. S

ergi

ovan

ni (1

991)

6. B

ookb

inde

r (19

92)

7. H

allin

ger (

1992

)

8. K

rung

(199

2)

9. H

opkin

s e

t. al

, (19

97)

10. R

ietz

ugi (

1997

)

11. B

osse

rt (1

998)

12. B

lasé

and

Bla

sé (1

998)

13.

Hoy

& S

abo

(199

8)

14. M

c Ew

an (1

998)

15.

Rhi

noha

rt, e

t. al

. (19

98)

16. J

ohns

on a

nd A

sra,

199

9

17. C

otto

n (2

000)

18. G

odda

rd (2

000)

19. S

upov

itz &

Pog

inco

(200

1)

20. K

ing

(200

2)

21. S

pilla

ne e

t. al

, (20

03)

22. U

.S D

ept o

f Ed,

(200

5)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

1.ผบรหารเปนแหลงขอมล

ทางวชาการใหแกคร

√ √ - √ √ √ √ - √ √ - √ - - √ - - - √ - √ √ 13 59.09

2. ความสอดคลองของหลกสตร การสอน

มาตรฐาน ทรพยากรและการประเมนผล

√ √ - - - √ - - √ - - √ √ √ - - √ √ √ - - √ 11 50.00

3. การบรหารหลกสตรและ

การสอน

- √ √ - - √ - √ √ - √ √ - - - √ √ - √ √ - - 11 50.00

72

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

73

จากตาราง 3 ผวจยไดคดสรรองคประกอบยอย จากแนวคดของนกการศกษา

ทมความคดเหนสอดคลองกน คดเปนรอยละ 50 ขนไป มากาหนดเปนองคประกอบยอย

ขององคประกอบหลก การบรหารหลกสตรและการสอน ได 3 องคประกอบยอย ไดแก

1) ผบรหารเปนแหลงขอมลทางวชาการใหแกคร 2) ความสอดคลองของหลกสตรการสอน

มาตรฐาน ทรพยากร และการประเมนผลและ 3) การบรหารหลกสตรและการสอน

ซงสามารถสรปได ดงภาพประกอบ 5

ภาพประกอบ 5 โมเดลแสดงองคประกอบยอย การบรหารหลกสตรและการสอน

องคประกอบหลกท 3 การสรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยนร

จากองคประกอบหลกท 3 การสรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยนร

ผวจยไดวเคราะห แนวคด ทฤษฎของนกวชาการ นกการศกษา เพอกาหนด เปน

องคประกอบยอย ดงน

สงแวดลอมทด บรรยากาศทเอออานวย จะชวยเกอหนนใหการ

จดการเรยนการสอนมคณภาพ ซงถเปนหวใจหลกของการจดการศกษา ตาม

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม พ.ศ. 2545 เกดการ

เรยนรและคนพบองคความรดวยตนเองโดยการปฏบตจรง โดยการสรางบรรยากาศใน

โรงเรยนทสนบสนนใหผเรยนเกดการเรยนร มหลายลกษณะ เชน บรรยากาศทเปนอสระ

บรรยากาศททาทาย บรรยากาศทเปนทยอมรบนบถอ และบรรยากาศทอบอน (ประภาศร

สขเงน, 2547, หนา 12) สวนการสงเสรมบรรยากาสการเรยนการสอน (Promoting

ความสอดคลองของหลกสตร การสอน

มาตรฐาน ทรพยากร และการ

ประเมนผล

การบรหารหลกสตรและการสอน

ผบรหารเปนแหลงขอมลทางวชาการ

ใหแกคร

การบรหารหลกสตร

และการสอน

องคประกอบหลก องคประกอบยอย

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

74

Instructional Climate) นนผบรหารตองสรางบรรยากาศโรงเรยน ใหเปนบรรยากาศทแสดง

ใหเหนคณคาของการเรยนร เปนบรรยากาศทสงเสรมใหบรรลผลสาเรจได และรบผดชอบ

สรางบรรยากาศในทกระดบ และเปนบรรยากาศทชวยดงพลงงานของครและนกเรยน

ออกมา เชน การจดสภาพแวดลอมทปลอดภยและเปนระเบยบ การจดกจกรรมทให

นกเรยนเปน สาคญและใหเปนทเขาใจโดยทวกนวา สงทถอวาสดยอดคอ การทแตละคนได

ทาหนาทตนเองใหดทสด เพราะวา ผทมสวนไดเสยมความคาดหวงอยางมากกบนกเรยน

(Krug, 1992,อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 87 ; Davis & Thomas, 1989,

อางถง ในจนตนา ศรสารคาม, 2554, หนา 43 ; กตตมา ปรดดลก, 2545,อางถงใน

จนตนา ศรสารคาม, 2554, หนา 45) นอกจากน ผบรหารควรใสใจตอสสภาพแวดลอม

และวฒนธรรมการเรยนรทเออตอการเรยนการสอน สงเสรมบรรยากาศทางวชาการ

มงเนนทางวชาการใหมาก สรางเปาหมายรวมกนกบคร ปรากฏกายใหเหนเปนประจา

ใหขวญและกาลงใจแกครและนกเรยน ( Bossert, 1988, อางถงในไชยา ภาวะบตร,2555,

หนา 75 ; Alig-Mielcarek & Hoy, 2005, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา

103-104)

ผอานวยการโรงเรยนทมประสทธผล นอกจากเปนผนาทางวชาการทมงเนน

งานวชาการแลว ตองมความสามารถในการเสรมสรางและรกษาสมพนธภาพทดใน

โรงเรยน ทงกบคร นกเรยน ผปกครองและชมชน การมสมพนธอนดกบผอนเปนสงจาเปน

ดงนนการเชอมสมพนธระหวางคน 2 คน ตองอาศยความเขาใจปจจยทสาคญทสงผล

ตอสมพนธภาพทมระหวางบคคล ทงสองฝายจะไดประสบความสาเรจในการสราง

สมพนธภาพทดตอกน (Bossert, 1988, อางถงในไชยา ภาวะบตร, 2555, หนา 75)

กลาววา การสรางสมพนธภาพทดกบครและนกเรยน ผปกครองชมชน เปนเรองสาคญ

เพราะลกษณะทสาคญของผนาทางวชาการ ดงนน ผบรหารควรรโครงสรางของชมชนและ

รกษาสมพนธภาพผปกครองนกเรยน เชนเดยวกน Blasé and Blasé (2004, อางถงใน

ไชยา ภาวะบตร, 2555, หนา 82-84) กลาววา ผบรหารทมภาวะผนาทางวชาการ

ตองสนทนาพดคยกบคร เพอกระตนใหครรจรงและสะทอนกลบในการเรยนรของนกเรยน

และการปฏบตงานในอาชพ เชน การใหคาแนะนา การยกยองสรรเสรญ การสรางตนแบบ

การสอบถาม ขอความคดเหน คาแนะนา สอดคลองกบ Debevoise (1989, อางถงใน

ไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 94) ผบรหารโรงเรยนตองสรางความสมพนธทมกบเพอน

ครนกเรยน ผปกครองและชมชน และจากงานวจยของ Lashway (2002, อางถงในไกศษฏ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

75

เปลรนทร, 2552, หนา 93) พบวา ปฏสมพนธของผบรหารโรงเรยนตอครทาใหคร

เปลยนแปลงการปฏบตกาสอนและเนนการเรยนรของนกเรยน นอกจากน (Hoy & Hoy,

2003, อางถงในไชยา ภาวะบตร, 2555, หนา 73-75) มแนวคดเกยวกบภาวะผนาทาง

วชาการวา การพฒนาทไดผลดและใชแทนการนเทศแบบเกา ไดแก การใหความรวมมอ

ความเปนเพอนรวมงาน ทมงาน และนอกจากน ผบรหารจะตองนาในการรบรและแสดง

ความยนด เมอเกดความเปนเลศทางวชาการรวมกบนกเรยน คร ซงหมายถงการสราง

สมพนธภาพทดกบครและนกเรยน

ผบรหารสถานศกษาซงเปนผนาทางวชาการ จะตองจดใหมสงจงใจใหกบ

คร (Providing Incentives for Teacher) โดยการสรางบรรยากาศเชงบวกทางการเรยนร

การใหรางวลและการยอมรบในการทางานของคร รางวลทผบรหารใหกบครไมใชพาะเงน

อยางเดยว อาจจะเปนคาชมเชย โดยทงสวนตว หรอการยอมรบจากสงคมโดยการมอบ

ใบประกาศเกยรตคณและการใหรางวลอยางเปนทางการ สอดคลองกบ Maslow จดลาดบ

ความตองการของคนไว 5 ขน (Hallinger and Murphy, 1985 ; Hoy & Hoy, 2003)

กลาววา การสรางสงจงใจใหคร และระบบการใหรางวล สนบสนนงานดานการสอน เชน

การใชคาขวญเปนแรงจงใจในการทางาน หรอการสนบสนนการสรางผลสมฤทธทางดาน

วชาการของโรงเรยนใหสงขน การยกยองชมเชย การบารงรกษาสมพนธภาพทดของ

คณะทางาน และการตดตามดแลการปฏบตการสอนของคร ใหความสนใจกบทกษะ

การสอนของคร สงเกตการณสอนของครวาสอนตามแผนการสอนหรอไม การใหรางวล

ครทมผลสมฤทธทางการเรยนดและใหคาชมเชยแกนกเรยนทปฏบตงานด (Davis and

Thomas, 1989 ; Murphy, 1990 ; Krug, 1992 อางถงใน Terry, 1996 ; Blasé and Blasé

2004)

แนวคดสนบสนนเกยวกบการแลกเปลยนความคดและสะทอนผลงาน

ไวมากมาย เชน Hughes, Ginnett and Curphy (2009, p. 60) กลาววา การสะทอนผล

มความสาคญยงตอการจดการศกษา เพราะจะทาใหผบรหารสถานศกษามมมมอง

ทหลากหลายตอการกาหนดขอบเขตของปญหาทมความแตกตาง และ Goddard,

Sweetland and Hoy (2000, p. 326) ; Hoy and Sabo (1998, p. 254) ; และ Hoy, Tarter

and Kottkamp (1991, p. 336) มความเหนสอดคลองกนวา ผบรหารสถานศกษาควรม

การแลกเปลยนเรยนรแตละเรองกบคร สอดคลองกบ Blasé and Blasé (1999, p. 252)

Dimmock and Walker (2005, p. 16) ไดทาการวจยพบวา ผนาทางวชาการมการกากบ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

76

ตดตามผลการเรยนการสอนกบคร ทาใหมการสะทอนผลจากครมากขนและมพฤตกรรม

ทางวชาการทไดรบจากการสะทอน มการใชแนวความคดใหมมากขน มกลยทธทางการ

สอนมการตอบสนองตอความหลากหลายของนกเรยน มการเตรยมบทเรยนและวางแผน

อยางระมดระวง ครกลาเสยงและใสใจกบกระบวนการการสอนมากขน ครใชดลยพนจ

อยางมออาชพเพอเปลยนแปลงการสอนในหองเรยน และครยงแสดงใหเหนผลกระทบ

ทางบวกทเปนแรงจงใจ มความพงพอใจ มความเชอมน และมความรสกวาปลอดภยและ

มนคงในการประกอบอาชพของตนเอง และ Bartell (1990, p. 336) ; Cotton (2000, p.

227) ; Johnson and Asra (1999, p. 322) ; Short and Spencer (1990, p. 421)

มความเหนสอดคลองกนวา เมอมการวเคราะหขอมลและครเขาใจวาขอมลบงบอกถงอะไร

แลวจะมการตดสนใจเกยวกบการสอนเกดขน และผบรหารสถานศกษาตดตามการทางาน

ของครโดยการถามไถ เยยมหองเรยนและทบทวนขอมลเพอยนยนวามการเปลยนแปลง

การสอนเกดขนและมความกาวหนา หากไมมการตรวจสอบงานการเรยนการสอนกยอม

ไม มการพฒนาเกดขน นอกจากน Bossert (1988, p. 377) Bartell (1990, p. 228) ; Short

and Spencer (1990 : 119) ; Blasé & Blasé, 1998, p.24 ; Johnson and Asra (1999, p.

228) ; Cotton (2000, p. 229) ยงไดกลาวถงการทางานเพอพฒนาผลสมฤทธของนกเรยน

วา ผบรหารสถานศกษาตองรวมมอกบครในการกาหนดความสอดคลองของการสอนและ

การประเมนสะทอนความคดเหนตอครอยางสรางสรรค รวมทงใหการสนบสนนครในสงท

ครตองการ

จากการศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของเกยวกบองคประกอบของ

สรางบรรยาการทสงเสรมการเรยนร เพอกาหนดองคประกอบยอยและตวบงช ผวจย

เหนวาองคประกอยยอยบางตวมความหมายเดยวกน แตนกวชาการเรยกชอตางกน

เพอใหองคประกอบทแสดงในตารางสงเคราะหมความหมยเหมาะสม ผวจยจงกาหนดชอ

องคประกอบยอยทเปนกลาง (Neutral) ทสะทอนใหเหนถงความหมายเดยวกนและ

ครอบคลมองคประกอบอนๆ ทใชชอตางกน มรายละเอยด ดงน

องคประกอบยอยท 3.1 การสรางบรรยากาศการเรยนร

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบองคประกอบยอย

การจดบรรยากาศและวฒนธรรมเพอการเรยนรไวมากมาย เชน Jazzar and Algozzine

(2007, p. 35) ไดศกษางานวจยเกยวกบสถานศกษาทมประสทธผล พบวาผบรหาร

สถานศกษาจะตองใหความสาคญในการสรางบรรยากาศ สงแวดลอม และวฒนธรรม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

77

ในเชงบวก และ Krug (1992, p. 213) ไดกลาวถงการจดบรรยากาศการเรยนการสอนวา

บรรยากาศของสถานศกษาควรเปนบรรยากาศทสงเสรมการเรยนร ผบรหารสถานศกษา

ตองเปนผรบผดชอบหลกในการสรางบรรยากาศการจดการศกษาทกระดบ และตอง

สงเสรมใหเปนบรรยากาศทชวยดงพลงงานของนกเรยนและครออกมา ซงมหลายวธการ

ทจะทาใหเกดผลการเรยนรได เชน การจดสงแวดลอมทปลอดภยและเปนระบบ การจด

กจกรรมโดยเนนนกเรยนเปนสาคญ และสงทถอวาสดยอด คอการทแตละคนไดทาสวน

ของตนเองใหดทสด สอดคลองกบ Marsh (1997, p. 116) ทกลาววาผบรหารสถานศกษา

ควรใสใจกบการพฒนาสงแวดลอมในการทางานทปลอดภยและเปนระบบ โดยใหนกเรยน

เขามามสวนเกยวของในการเสรมสรางความรวมมอและการอยรวมกนดวยดของคร

พยายามเชอมโยงแหลงทรพยากรภายนอกกบสถานศกษา และระหวางบานกบสถานศกษา

สอดคลองกบ Hoy and Hoy (2003, p. 238) ทใหแนวคดเกยวกบบทบาทของผบรหาร

สถานศกษาวา บทบาททสาคญทสดของผบรหารสถานศกษาคอเปนผนาทางวชาการ

(Instructional leader) มหนาทรบผดชอบการพฒนาบรรยากาศของสถานศกษาทยงผลให

เกดการปฏบตการสอนทดทสด และสบอดคลองกความเหนของ Southworth (2002, p.

325) Bossert (1988, p. 370) และ Marsh (1997, p. 119) ทวาผบรหารสถานศกษาตองใส

ใจตอวฒนธรรมของสถานศกษาสรางสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนการสอน โดยใหม

ระเบยบขนตอนนอยลง และลดภาระงานดานเอกสารของคร ใหการสงเสรมบรรยากาศ

ทางวชาการ การปรากฏตวใหเหนในสถานศกษาเปนประจา ตลอดจนการใหขวญกาลงใจ

แกครและนกเรยน สวน Leithwood, Jantzi and Steinbach (1999, p. 235) กลาววา การ

สรางบรรยากาศในสถานศกษาถอวาเปนหนาทหนงของผบรหารทมภาวะผนาทางวชาการ

ซงถอวาเปนความใสใจของผนาตอพฤตกรรมของคร สอดคลองกบ Dimmock and Walker

(2005, p. 12) ทกลาววาการจดองคการทเออตอการเรยนรเปนเรองเกยวพนกน ดงนน

ผบรหารสถานศกษาทเปนผนาทางวชาการจะตองสรางบรรยากาศและวฒนธรรมของ

สถานศกษาทมงการเรยนรเปนสาคญรวมทงการใหขวญกาลงใจเปนเรองทผบรหาร

สถานศกษาจะตองตระหนกอยเสมอเมอมความสาเรจเกดขน (McEwan, 1998, p. 118)

ผบรหารสถานศกษาจะตองแสดงการรบรความสาเรจทางวชาการ ทาใหครมความรสก

ถงความมนคงของอาชพคร ใหการสนบสนนและเสรมสรางความเกยวของกบผปกครอง

(Purkey and Smith. 1983, p. 234) นอกจากน Hoy and Hoy (2006, p. 312) Cotton

(2000, p. 227) ; Johnson and Asra (1999, p. 322) ; Short and Spencer (1990, p. 421)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

78

ยงไดกลาวถงสภาพแวดลอมขององคกรวา แนวคดของครทมตอการทางานอาจไดรบ

ผลกระทบทเปนทางการและไมเปนทางการ เชน สภาพแวดลอม พฤตกรรมของคร เปนตน

ดงนนผบรหารสถานศกษาจงตองมความสามารถในการกอใหเกดความเชอถอ และจดการ

เสรมแรงทางบวกใหมาก (Hopkins et. al. 1997, p. 225)

องคประกอบยอยท 3.2 การสรางและรกษาสมพนธภาพทดระหวางเดก

คร และผปกครอง

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบองคประกอบยอยการ

รกษาสมพนธภาพทดไวมากมาย เชน Jazzar and Algozzine (2007, p. 224) กลาววา

สถานศกษาในสหรฐอเมรกาไดสรางความรวมมอกบครอบครวของนกเรยนและชมชน

เพอใหการสนบสนนในความพยายามของการพฒนาสถานศกษาและบรรลผลสาเรจของ

นกเรยน ซงถอวาการสรางสมพนธภาพทดกบคร นกเรยน ผปกครองและชมชนเปนเรองท

สาคญอยางยง สวน Bossert (1988, p. 377) ไดระบถงการมมนษยสมพนธทเขมแขงวาเปน

ลกษณะทสาคญของผนาทางวชาการ และจากงานวจยของ Spillane, Hallett, and

Diamond (2003, p. 259) แสดงใหเหนสงสาคญวา ปฏสมพนธของผบรหารสถานศกษาตอ

ครทาใหมการเปลยนแปลงทางการสอนสอดคลองกบ Lambert (2002, p. 343) ทกลาววา

ปฏสมพนธระหวางผบรหารสถานศกษากบครเปนสวนสาคญในการเนนการสอนและการ

เรยนรของนกเรยน และ Debevoise (1984, p. 228 ; Wildy and Dimmock, 1993, p. 321)

ไดกลาววา ผบรหารสถานศกษาทมภาวะผนาทางวชาการควรสงเสรมความกาวหนาการ

เรยนรของนกเรยน อนประกอบดวยภารกจทสาคญคอการสรางสมพนธภาพทดกบเพอน

ครและในหมคร และ Debevoise (1984, p. 228) ; Chell (1999, p. 325) Cotton (2000,

p. 228) ; Johnson and Asra (1999, p. 323) ; Short and Spencer (1990, p. 423)

ไดกลาวไววาผบรหารจะตองสรางสมพนธภาพทดกบเพอนคร ดงนนผบรหารสถานศกษา

จงจาเปนทจะตองรโครงสรางของชมชนและรกษาสมพนธภาพทดกบผปกครองนกเรยน

Bossert (1988, p. 246) สวน McEwan (1998, p. 331) Lashway (2002, p. 219) ไดให

ความเหนเพมเตมวาผบรหารสถานศกษาทเปนผนาทางวชาการควรมการพฒนาและรกษา

สมพนธภาพทดกบนกเรยน ครและผปกครองนกเรยน และรวมไปถงชมชนจงจะสามารถ

กระตนใหชมชนสนบสนนสถานศกษาใหประสบผลสาเรจได

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

79

องคประกอบยอยท 3.3 การแลกเปลยนความคดและสะทอนผลงาน

มนกการศกษาใหแนวคดสนบสนนเกยวกบองคประกอบยอย

การแลกเปลยนความคดและสะทอนผลงานไวมากมาย เชน Hughes, Ginnett and Curphy

(2009, p. 60) กลาววาการสะทอนผลมความสาคญยงตอการจดการศกษาเพราะจะทาให

ผบรหารสถานศกษามมมมองทหลากหลายตอการกาหนดขอบเขตของปญหาทมความ

แตกตาง และ Goddard, Sweetland and Hoy (2000, p. 326) ; Hoy and Sabo (1998,

p. 254) ; และ Hoy, Tarter and Kottkamp (1991, p. 336) มความเหนสอดคลองกนวา

ผบรหารสถานศกษาควรมการแลกเปลยนเรยนรแตละเรองกบคร สอดคลองกบ Blasé and

Blasé (1999, p. 252) Dimmock and Walker (2005, p. 16) ไดทาการวจยพบวา ผนาทาง

วชาการมการกากบตดตามผลการเรยนการสอนกบคร ทาใหมการสะทอนผลจากครมาก

ขนและมพฤตกรรมทางวชาการทไดรบจากการสะทอน มการใชแนวความคดใหมมากขน

มกลยทธทางการสอนมการตอบสนองตอความหลากหลายของนกเรยน มการเตรยม

บทเรยนและวางแผนอยางระมดระวง ครกลาเสยงและใสใจกบกระบวนการการสอนมาก

ขน ครใชดลยพนจอยางมออาชพเพอเปลยนแปลงการสอนในหองเรยน และครยงแสดงให

เหนผลกระทบทางบวกทเปนแรงจงใจ มความพงพอใจ มความเชอมน และมความรสกวา

ปลอดภยและมนคงในการประกอบอาชพของตนเอง และ Bartell (1990, p. 336) ; Cotton

(2000, p. 227) ; Johnson and Asra (1999, p. 322) ; Short and Spencer (1990, p. 421)

มความเหนสอดคลองกนวา เมอมการวเคราะหขอมลและครเขาใจวาขอมลบงบอกถงอะไร

แลวจะมการตดสนใจเกยวกบการสอนเกดขน และผบรหารสถานศกษาตดตามการทางาน

ของครโดยการถามไถ เยยมหองเรยนและทบทวนขอมลเพอยนยนวามการเปลยนแปลง

การสอนเกดขนและมความกาวหนา หากไมมการตรวจสอบงานการเรยนการสอนกยอม

ไม มการพฒนาเกดขน นอกจากน Bossert (1988, p. 377) Bartell (1990, p. 228) ; Short

and Spencer (1990 : 119) ; Blasé & Blasé, 1998, p.24 ; Johnson and Asra (1999, p.

228) ; Cotton (2000, p. 229) ยงไดกลาวถงการทางานเพอพฒนาผลสมฤทธของนกเรยน

วา ผบรหารสถานศกษาตองรวมมอกบครในการกาหนดความสอดคลองของการสอนและ

การประเมนสะทอนความคดเหนตอครอยางสรางสรรค รวมทงใหการสนบสนนครในสงท

ครตองการ แสดงดงตาราง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

80

ตาราง 4 แสดงการสงเคราะห องคประกอบยอย ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน การสรางบรรยากาศการเรยนร

นกวชาการ

องคประกอบ

1. De

bevo

ise (

1984

)

2. B

osse

rt (1

988)

3. B

arte

ll (19

90)

4.. S

hort

& Sp

ence

r (19

90)

5. H

oy, T

arte

r, &

Kottk

amp

(199

1)

6. K

rung

(199

2)

7. W

ildy

& Di

mm

ock

(199

3)

8. M

arch

(19

97)

9. H

opkin

s e

t. al

, (19

97)

10. B

lasé

and

Bla

sé (1

998)

11.

McE

wan

(199

8)

12. C

hell

(1999

)

13. J

ohns

on a

nd A

sra

(199

9)

14. L

eith

woo

d (1

999)

15. C

otto

n (2

000)

16. G

odda

rd, S

wee

tland

(200

1)

17. L

asw

ay (2

002)

18. L

ambe

rt (2

002)

19. S

outh

wor

th (2

002)

20.

Hoy

and

Hoy

(200

3)

21. S

pilla

ne e

t. al

, (20

03)

22. D

imm

ock

& W

alke

r (20

05)

23. J

azza

r and

Alg

ozzin

e (2

007)

24.

Hug

hes,

Gin

nett

and

Curp

hy (2

009)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

1.การสงเสรมบรรยากาศ

การเรยนร

- √ - √ - √ - √ √ - √ √ √ √ - - - √ √ - √ √ - 13 54.17

2. การสรางและรกษาสมพนธภาพ

ทดระหวางเดก คร และผปกครอง

√ √ - √ - - √ - - - √ √ √ - √ - √ √ - - √ √ √ - 13 54.17

3. การแลกเปลยนความคด

และสะทอนผลงาน - √ √ √ √ - - - - √ - - √ - √ √ - - - - - √ - √ 10 41.67

80

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

81

จากตาราง 4 ผวจยไดคดสรรองคประกอบยอย จากแนวคดของ

นกการศกษา ทมความคดเหนสอดคลองกน คดเปนรอยละ 50 ขนไป มากาหนดเปน

องคประกอบยอยขององคประกอบหลก การสรางบรรยากาศทสงเสรมการเรยนร

ได 3 องคประกอบยอย ไดแก 1) การสงเสรมบรรยากาศการเรยนร 2) การสรางและรกษา

สมพนธภาพทดระหวางเดก คร และผปกครองและ 3) การแลกเปลยนความคด และ

สะทอนผลงาน ซงสามารถสรปได ดงภาพประกอบ 6

ภาพประกอบ 6 โมเดลแสดงองคประกอบยอย การสรางบรรยากาศการเรยนร

องคประกอบหลกท 4 การพฒนาบคลากร

จากองคประกอบหลกท 4 การพฒนาบคลากร ผวจยไดวเคราะห แนวคด

ทฤษฎของนกวชาการ นกการศกษา เพอกาหนดเปนองคประกอบยอย ดงน

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการดาเนนโครงการและ

กจกรรมไวมากมาย เชน Bossert (1988, p. 377) และ Hughes, Ginnett and Curphy

(2009, p. 551) กลาววา ทศทางการดาเนนโครงการและกจกรรมขององคการตองอาศย

ความรวมมอและการควบคมสถานการณทผนาผตามจะตองปฏบต สอดคลองกบ

Bennett, Crawford and Cartwright (2003, p. 208) ทกลาวถง การบรหารจดการในเชง

ปฏบตกจกรรมในสถานศกษาวามอทธพลตอการทางานโดยใชหลกการบรหารจดการและ

การสรางและรกษาสมพนธภาพทด

ระหวางเดก คร และผปกครอง

การแลกเปลยนความคด และสะทอน

ผลงาน

การสงเสรมบรรยากาศการเรยนร

การสรางบรรยากาศ

ทสงเสรมการเรยนร

องคประกอบยอย องคประกอบหลก

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

82

ดาเนนการทางวชาการ สวน Debevoise (1984, p. 312) , Bossert (1988, p. 379) , Bartell

(1990, p. 218) , Short and Spencer (1990 : 122) , Wildy and Dimmock (1993, p. 259)

, Blasé & Blasé (1998, p.25) , Johnson and Asra (1999, p. 229) , Cotton (2000, p.

218) กลาววา ผบรหารสถานศกษาทเปนผนาทางวชาการควรสงเสรมความกาวหนาการ

เรยนรของนกเรยน อนประกอบ ดวยภารกจตางๆ เชน การนเทศและประเมนคร การ

ประสานงานโครงการการพฒนาบคลากร กบหนวยงานทเกยวของเพอจดโครงการการ

พฒนาบคลากรของสถานศกษา นอกจากการจดโครงการเพอพฒนาคร พฒนาวชาชพคร

แลว จะเหนวาโครงการทเปนประโยชนในสถานศกษาโครงการหนงกคอ การจดโครงสราง

ภาวะผนาสถานศกษา (A distributed school leadership structure) โดยทมผบรหาร

สถานศกษาเปนผนาพาใหเกดสงเหลาน ประสานการใชประโยชนจากโครงสราง วเคราะห

ผลทเกดขนและกาหนดเปาหมายการปฏบตงาน ใชโครงการเครอขายความปลอดภยจด

เวลาใหนกเรยนไดรบการสอนเพมเตม เพอสรางความมนใจวามทรพยากรทจาเปนอนๆ

ในสถานศกษาและมความสอดคลองกบแนวปฏบตของสถานศกษา (Supovitz and

Poglinco. 2001, p. 421)

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการสนบสนน ความเปนมอ

อาชพของคร ไวมากมาย เชน Jazzar and Algozzine (2007, p. 107) กลาววาในการพฒนา

วชาชพครเพอเพมความสาเรจใหกบนกเรยนนนตองมการพฒนาสภาพแวดลอมสาหรบ

การเรยนการสอน รปแบบการเรยนการสอนและ การฝกอบรมทมความสาคญตอการ

เรยนการสอน ผบรหารควรสงเสรมการนาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาใชใน

การปฏฎรปการเรยนร (ธระ รญเจรญ, อางถงใน จนตนา ศรสารคาม, 2554, หนา 46)

สวนในเรองการสนบสนนสงเสรมสมรรถนะดานการพฒนาตนเองของคร เชน ควรมการ

พดคยเกยวกบอาชพของตนเอง การพฒนาอาชพอนเกยวเนองกบการปรบปรงการสอน

จะปรบปรงกลยทธการสอนทเหมาะสมตอสถานการณตางๆ Hoy and Hoy (2003, p. 3)

ไดกลาวสนบสนนเพมเตมวาครเปนศนยกลางของการพฒนาการเรยนการสอนสงสาคญ

ในการพฒนาครกคอการตดสนใจวาครมความตองการพฒนาในวชาชพ อยางไรกตามผนา

ทางวชาการจะตองเปนผทรดโดยอาศยงานวจย เพอสามารถชวยครในการพฒนาวชาชพ

ได (U.S. Department of Education, 2005, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 94)

สวน การเขาไปมสวนรวมในการสนบสนนการปฏบตงานของบคลากรและแกไขเมอเกด

ความจาเปน และสนบสนนในการพฒนาครและผบรหารควรใหโอกาสครในการพฒนา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

83

วชาชพ โดยการจดใหมการอบรม รวมทงการชวยเหลอครไดเรยนรถงการผสมผสานทกษะ

ตางๆ ตามโครงการพฒนาบคลากร และชวยใหครสามารถนาไปใชในหองเรยน

(Rutherford, 1985 ; DeRoche,1987, อางถงใน จนตนา ศรสารคาม, 2554, หนา 41-42)

สวน Sheppard (1996, p. 336) ไดศกษาลกษณะของสถานศกษา 3 ลกษณะ คอ ความ

มงมนของคร ความใสใจทางวชาชพของคร และความคดสรางสรรคเชงนวตกรรมของคร

ในสถานศกษาประถมศกษาและสถานศกษามธยมศกษา พบวามความสมพนธทางบวก

ระหวางพฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษากบลกษณะดงกลาว

ของคร เชนเดยวกบ Supovitz and Poglinco (2001, p. 267) ทพบวาความมงมน

(Commitment) ตอความเปนมออาชพของครชวยทาใหครปฏบตหนาทเตมความสามารถ

โดยใหมการพฒนาและสนบสนนวชาชพครอยางตอเนองสอดคลองกบมาตรฐาน

โดยเนอหาวชาชพครและการจดการศกษามความเชอมโยงกนอยางใกลชด ดงนน Larson-

Knight (2000, p. 321) ; Blasé and Blasé (1999, p.235) ; Sheppard (1996, p. 228) ;

Chrispeels (1992, p. 339) มความคดเหนทสอดคลองกนวาพฤตกรรมภาวะผนาทาง

วชาการของผบรหารสถานศกษามความเกยวของกบการสงเสรมความกาวหนาทาง

วชาการและการพฒนาครสงผลใหมผลทางบวกตอการปฏบตการสอนในหองเรยน

และ Hopkins et. al. (1997, p. 284) มความเหนวา ผบรหารสถานศกษาควรมความมงมน

ในการพฒนาวชาชพครอยางตอเนอง และมงมนในการบรหารจดการวถชวตครทดแม

บางครงจะถกมองวา การสงเสรมการพฒนาวชาชพถกแยกออกจากการปฏบตกตามแตยง

สงผลดตอนกเรยน ดงนนผบรหารสถานศกษาทเปนผนาทางวชาการจงตองพฒนาครแกน

นาใหความสาคญตอการพฒนาวชาชพครมากขน (McEwan. 1998, p. 215) และ ผบรหาร

สถานศกษาควรจดเวลาใหครไดอบรมพฒนาวชาชพอยางตอเนอง และกากบตดตาม

ความกาวหนาทางวชาชพของครอยเสมอ (Bartell. 1990, p. 211 ; Cotton. 2000, p. 119 ;

Johnson and Asra. 1999, p. 59 ; Short and Spencer. 1990, p. 224)

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการนเทศและการประเมนผล

การปฏบตงานไวมากมาย เชน Jazzar and Algozzine (2007, p. 204) กลาววาผนาทาง

วชาการจะตองมสวนในการออกแบบการประเมนผลการสอนอยางสมเหตสมผล สวน

Murphy (1990, p. 332) ไดใหความคดเหนเพมเตมวาผบรหารสถานศกษาเปนผมบทบาท

ในการกากบตดตามแผนการสอน นเทศการสอนและประเมนคร โดยถอวาเปนวธการของ

การพฒนาครอยางจรงจงมากกวาการนเทศการสอนตามสภาพปญหา และ Krug (1992,

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

84

p. 214) ไดใหขอเสนอแนะวา การประเมนการปฏบตงานเปนการพจารณายอนหลง แต

ภาวะผนาทางวชาการเปนการมองไปขางหนา ซงเรองนจะตองนามาใสใจใหมาก และผนา

ทางวชาการจะตองใหโอกาสครไดพฒนาวชาชพทงในสถานศกษาและนอกสถานศกษา

โดยมเปาหมายการพฒนาคณภาพในตวของครแตละคน ซงจะชวยเพมพนการเรยนรของ

นกเรยนได นอกจากน Reitzug (1997, p. 221) ไดระบความแตกตางของบทบาทผบรหาร

สถานศกษาในยคกอนนถอวาเปนผนาทางวชาการลกษณะคอการนเทศหลกสตรการ

เตรยมผบรหารสถานศกษาแตในปจจบน มเนอหาเกยวกบการนเทศการสอนทงหมดและ

การสอนเปนการใชเทคโนโลยผสมและการนเทศอาจดเหมอนเปนการขดจงหวะ การนเทศ

เปนการเพมพลงความรวมมอ และ Bossert (1988, p. 378) Bartell (1990, p. 232) ,

Short and Spencer (1990 : 123) , Blasé & Blasé, 1998, p.28 , Bossert (1998, p. 372)

, Johnson and Asra (1999, p. 233) , Cotton (2000, p. 232) , Southworth (2002, p.

323) ไดใหความคดเหนทสอดคลองกนวาผนาทางวชาการจะตองใสใจตอพฤตกรรมการ

สอนของคร ซงหมายถงการสงเกตการณและนเทศ มความชานาญดาน การสอน การ

สงเกตการสอน การนเทศการสอนและเขาไปมสวนรวมในการทางานและประเมนผล

การทางานของครมากขน และ Krug (1992, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 87)

กลาวถง พฤตกรรมการกระทาทแสดงใหเหนถงภาวะผนาทางวชาการทม มดงน การนเทศ

การสอน (Supervusing Teaching) ผบรหารโรงเรยนมบทบาทในการนเทศการสอน โดยถอ

วา เปนวธการพฒนาครอยางจรงจง มากกวาเปนการนเทศการสอนตามสภาพปญหา

(Cilinic Supervision) เปนเรองทผบรหารนามาใสใจมากกวา ผนาทางวชาการตองใหครได

พฒนาวชาชพทงในและนอกโรงเรยน ดวยเปาหมายการพฒนาในตวครแตละคน ซงจะชวย

เพมพนการเรยนรของนกเรยนได

จากการศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของเกยวกบองคประกอบ

ของสรางบรรยาการทสงเสรมการเรยนร เพอกาหนดองคประกอบยอยและตวบงช

ผวจยเหนวาองคประกอยยอยบางตวมความหมายเดยวกน แตนกวชาการเรยกชอตางกน

เพอใหองคประกอบทแสดงในตารางสงเคราะหมความเหมาะสม ผวจยจงกาหนดชอ

องคประกอบยอยทเปนกลาง (Neutral) ทสะทอนใหเหนถงความหมายเดยวกนและ

ครอบคลมองคประกอบอนๆ ทใชชอตางกน มรายละเอยด ดงน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

85

องคประกอบยอยท 4.1 การดาเนนโครงการและกจกรรม

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการดาเนนโครงการและ

กจกรรมไวมากมาย เชน Bossert (1988, p. 377) และ Hughes, Ginnett and Curphy

(2009, p. 551) กลาววา ทศทางการดาเนนโครงการและกจกรรมขององคการตองอาศย

ความรวมมอและการควบคมสถานการณทผนาผตามจะตองปฏบต สอดคลองกบ

Bennett, Crawford and Cartwright (2003, p. 208) ทกลาวถง การบรหารจดการในเชง

ปฏบตกจกรรมในสถานศกษาวามอทธพลตอการทางานโดยใชหลกการบรหารจดการและ

ดาเนนการทางวชาการ สวน Debevoise (1984, p. 312) , Bossert (1988, p. 379) , Bartell

(1990, p. 218) , Short and Spencer (1990 : 122) , Wildy and Dimmock (1993, p. 259)

, Blasé & Blasé (1998, p.25) , Johnson and Asra (1999, p. 229) , Cotton (2000,

p. 218) กลาววา ผบรหารสถานศกษาทเปนผนาทางวชาการควรสงเสรมความกาวหนา

การเรยนรของนกเรยน อนประกอบ ดวยภารกจตางๆ เชน การนเทศและประเมนคร

การประสานงานโครงการการพฒนาบคลากร กบหนวยงานทเกยวของเพอจดโครงการ

การพฒนาบคลากรของสถานศกษา นอกจากการจดโครงการเพอพฒนาคร พฒนาวชาชพ

ครแลว จะเหนวาโครงการทเปนประโยชนในสถานศกษาโครงการหนงกคอ การจด

โครงสรางภาวะผนาสถานศกษา (A distributed school leadership structure) โดยทม

ผบรหารสถานศกษาเปนผนาพาใหเกดสงเหลาน ประสานการใชประโยชนจากโครงสราง

วเคราะหผลทเกดขนและกาหนดเปาหมายการปฏบตงาน ใชโครงการเครอขายความ

ปลอดภยจดเวลาใหนกเรยนไดรบการสอนเพมเตม เพอสรางความมนใจวามทรพยากรท

จาเปนอนๆ ในสถานศกษาและมความสอดคลองกบแนวปฏบตของสถานศกษา (Supovitz

and Poglinco. 2001, p. 421)

องคประกอบยอยท 4.2 การสนบสนนความเปนมออาชพคร

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการสนบสนน

ความเปนมออาชพของคร ไวมากมาย เชน Jazzar and Algozzine (2007, p. 107)

กลาววาในการพฒนาวชาชพครเพอเพมความสาเรจใหกบนกเรยนนนตองมการพฒนา

สภาพแวดลอมสาหรบการเรยนการสอน รปแบบการเรยนการสอนและ การฝกอบรมทม

ความสาคญตอการเรยนการสอน Hoy and Hoy (2003, p. 3) ไดกลาวสนบสนนเพมเตมวา

ครเปนศนยกลางของการพฒนาการเรยนการสอนสงสาคญในการพฒนาครกคอการ

ตดสนใจวาครมความตองการพฒนาในวชาชพ อยางไรกตาม Sheppard (1996, p. 336)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

86

ไดศกษาลกษณะของสถานศกษา 3 ลกษณะ คอ ความมงมนของคร ความใสใจทางวชาชพ

ของคร และความคดสรางสรรคเชงนวตกรรมของครในสถานศกษาประถมศกษาและ

สถานศกษามธยมศกษา พบวามความสมพนธทางบวกระหวางพฤตกรรมภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหารสถานศกษากบลกษณะดงกลาวของคร เชนเดยวกบ Supovitz

and Poglinco (2001, p. 267) ทพบวาความมงมน (Commitment) ตอความเปนมออาชพ

ของครชวยทาใหครปฏบตหนาทเตมความสามารถ โดยใหมการพฒนาและสนบสนน

วชาชพครอยางตอเนองสอดคลองกบมาตรฐาน โดยเนอหาวชาชพครและการจดการศกษา

มความเชอมโยงกนอยางใกลชด ดงนน Larson-Knight (2000, p. 321) ; Blasé and Blasé

(1999, p.235) ; Sheppard (1996, p. 228) ; Chrispeels (1992, p. 339) มความคดเหนท

สอดคลองกนวาพฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษามความเกยวของ

กบการสงเสรมความกาวหนาทางวชาการและการพฒนาครสงผลใหมผลทางบวกตอการ

ปฏบตการสอนในหองเรยน และ Hopkins et. al. (1997, p. 284) มความเหนวา ผบรหาร

สถานศกษาควรมความมงมนในการพฒนาวชาชพครอยางตอเนอง และมงมนในการ

บรหารจดการวถชวตครทดแมบางครงจะถกมองวา การสงเสรมการพฒนาวชาชพถกแยก

ออกจากการปฏบตกตามแตยงสงผลดตอนกเรยน ดงนนผบรหารสถานศกษาทเปนผนา

ทางวชาการจงตองพฒนาครแกนนาใหความสาคญตอการพฒนาวชาชพครมากขน

(McEwan. 1998, p. 215) และ ผบรหารสถานศกษาควรจดเวลาใหครไดอบรมพฒนา

วชาชพอยางตอเนอง และกากบตดตามความกาวหนาทางวชาชพของครอยเสมอ (Bartell.

1990, p. 211 ; Cotton. 2000, p. 119 ; Johnson and Asra. 1999, p. 59 ; Short and

Spencer. 1990, p. 224)

องคประกอบยอยท 4.3 การนเทศและประเมนผลการปฏบตงาน

มนกการศกษาทใหแนวคดสนบสนนเกยวกบการนเทศและการ

ประเมนผลการปฏบตงานไวมากมาย เชน Jazzar and Algozzine (2007, p. 204) กลาววา

ผนาทางวชาการจะตองมสวนในการออกแบบการประเมนผลการสอนอยางสมเหตสมผล

สวน Murphy (1990, p. 332) ไดใหความคดเหนเพมเตมวาผบรหารสถานศกษาเปนผม

บทบาทในการกากบตดตามแผนการสอน นเทศการสอนและประเมนคร โดยถอวาเปน

วธการของการพฒนาครอยางจรงจงมากกวาการนเทศการสอนตามสภาพปญหา และ

Krug (1992, p. 214) ไดใหขอเสนอแนะวา การประเมนการปฏบตงานเปนการพจารณา

ยอนหลง แตภาวะผนาทางวชาการเปนการมองไปขางหนา ซงเรองนจะตองนามาใสใจให

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

87

มาก และผนาทางวชาการจะตองใหโอกาสครไดพฒนาวชาชพทงในสถานศกษาและนอก

สถานศกษา โดยมเปาหมายการพฒนาคณภาพในตวของครแตละคน ซงจะชวยเพมพน

การเรยนรของนกเรยนได นอกจากน Reitzug (1997, p. 221) ไดระบความแตกตางของ

บทบาทผบรหารสถานศกษาในยคกอนนถอวาเปนผนาทางวชาการลกษณะคอการนเทศ

หลกสตรการเตรยมผบรหารสถานศกษาแตในปจจบน มเนอหาเกยวกบการนเทศการสอน

ทงหมดและการสอนเปนการใชเทคโนโลยผสมและการนเทศอาจดเหมอนเปนการ

ขดจงหวะ การนเทศเปนการเพมพลงความรวมมอ และ Bossert (1988, p. 378) Bartell

(1990, p. 232) , Short and Spencer (1990 : 123) , Blasé & Blasé, 1998, p.28 ,

Bossert (1998, p. 372) , Johnson and Asra (1999, p. 233) , Cotton (2000, p. 232) ,

Southworth (2002, p. 323) ไดใหความคดเหนทสอดคลองกนวาผนาทางวชาการจะตอง

ใสใจตอพฤตกรรมการสอนของคร ซงหมายถงการสงเกตการณและนเทศ มความชานาญ

ดาน การสอน การสงเกตการสอน การนเทศการสอนและเขาไปมสวนรวมในการทางาน

และประเมนผลการทางานของครมากขน แสดงดงตาราง 5

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

88

ตาราง 5 แสดงการสงเคราะห องคประกอบยอย ภาวะผนาทางวชาการ การพฒนาบคลากร

นกวชาการ

องคประกอบ

1. De

bevo

ise

(198

4)

2. B

osse

rt (1

988)

3. B

arte

ll (1

990)

4. M

urph

y (1

990)

5.. S

hort

& Sp

ence

r (19

90)

6. C

hrisp

eels

(199

2)

7. K

rung

(19

92)

8.W

ildy

& Di

mm

ock

(199

3)

9. S

hepp

ard

(199

6)

10.

Reizu

g (1

997)

11 H

opki

ns e

t. al

, (19

97)

12. R

eitz

ug (1

997)

13. M

cEw

an (

1998

)

14.

Leith

woo

d (1

999)

15.

Bla

sé a

nd B

lasé

(199

9)

16. J

ohns

on a

nd A

sra

(199

9)

17.

Cotto

n (2

000)

18. L

arso

n-Kn

ight

(200

0)

19. S

upov

itz a

nd P

oglin

co (2

001)

20. K

ing

(200

2)

21. S

outh

wor

th (2

002)

22. C

raw

ford

and

Car

twrig

ht (2

003)

23.

Hoy

and

Hoy

(200

3)

24. J

azza

r and

Alg

ozzin

e (2

007)

25. H

ughe

s, G

inne

tt an

d Cu

rphy

(200

9)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

1.การดาเนนโครงการและกจกรรม √ √ √ - √ - √ √ - - - - - - √ √ √ - √ - - √ - - √ 12 48.00

2. การสนบสนนความเปน

มออาชพคร

- √ √ - √ √ - - √ - √ - √ - √ √ √ √ √ - - - √ - - 13 52.00

3. การนเทศและประเมนผล

การปฏบตงาน

- √ √ √ √ - √ √ - √ - √ - - √ - - - - √ √ - - √ - 12 48.00

88

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

89

จากตาราง 5 ผวจยไดคดสรรองคประกอบยอย จากแนวคดของ

นกการศกษา ทมความคดเหนสอดคลองกน คดเปนรอยละ 50 ขนไป มากาหนดเปน

องคประกอบยอยขององคประกอบหลก การพฒนาบคลากรได 3 องคประกอบยอย

ไดแก 1) การดาเนนโครงการและกจกรรม 2) การสนบสนนความเปนมออาชพครและ

3) การนเทศและประเมนผลการปฏบตงานซงสามารถสรปได แสดงไดดงภาพประกอบ 7

ภาพประกอบ 7 โมเดลแสดงองคประกอบยอย การพฒนาบคลากร

องคประกอบหลกท 5 การพฒนานกเรยน

จากองคประกอบหลกท 5 การพฒนาผเรยน ผวจยไดวเคราะห แนวคด

ทฤษฎของนกวชาการ นกการศกษา เพอกาหนดเปนองคประกอบยอย ดงน

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดกลาวถงบทบาทของผบรหารโรงเรยนไวหลายประการ แตท

สาคญทสด คอ การจดการเรยนรในหมวด 6 เปนหนาททผบรหารทจะตองปฏบตและ

มงเนนงานวชาการมากกวางานอนๆ (ธระ รญเจรญ, 2550, หนา 33) ดงนน ผบรหารตอง

มความเปนภาวะผนาทางวชาการ โดยการจดลาดบความสาคญของงานน ใหถอวาการ

เรยนการสอนเปนเรองสาคญทสดเสมอ และผบรหารจะตองเปนผทรด โดยอาศยงานวจย

เกยวกบการอาน การสอนอานทมประสทธภาพ ถาหากความสาเรจของนกเรยนคอ

การสนบสนนความเปนมออาชพคร

การนเทศและประเมนผลการปฏบตงาน

การดาเนนโครงการและกจกรรม

การพฒนาบคลากร

องคประกอบยอย องคประกอบหลก

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

90

เปาหมายและเปาหมายนนสามารถวดได ดวยการประเมนทอาศยมาตรฐานเปนเกณฑ

หลกสตร การสอน การประเมนผลเหลานตองสอดคลองกบมาตรฐาน (U.S.Department

of Education, 2005, อางถงใน ไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 94-95) ผนาทางวชาการ

ตองเนนผลสมฤทธทางการเรยน โดยการกาหนดเปาหมายทางการเรยนการสอน กาหนด

มาตรฐานการปฏบตงานของนกเรยนและสงเสรมนกเรยนใหบรรลมาตรฐานเหลานน

ใหเวลาในการประสานงานและการสอนของครมากขน และควรมการกระตนใหครมความ

ตระหนกและเหนดวยในการพฒนาและคาดหวงในผลสมฤทธทางการเรยนทสงขน (Davis

and Thomas, 1989, อางถงใน จนตนา ศรสารคาม, 2554, หนา 43) ผนาทางวชาการ

จะตองทาใหเกดผลดตอชวตของนกเรยนและคร และสรางความเชอมนตอผปกครอง

จาเปนทผบรหารจะตองเปนแหลงขอมลทางวชาการ เกยวกบการเรยนการสอนสาหรบคร

และตงความหวงไวสงเกยวกบนกเรยนและคร และความรบผดชอบทสาคญทสดของ

ผบรหารโรงเรยน คอ การเอออานวยการเรยนการสอนทมประสทธผล โดยมพนธกจ

เกยวกบการเพมพนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน (O Donnell and White, 2005,

p. 112) ดงนน ผนาทางวชาการจะตองเนนผลสมฤทธทางการเรยน สงเสรมใหนกเรยน

บรรลผลตามมาตรฐานทางวชาการทกาหนด ซงสอดคลองกบ Bossert (1988, p. 23)

ทไดกลาววาผบรหารควรกาหนดความคาดหวงไวสงเกยวกบการเรยนรของนกเรยนและ

พฤตกรรมของนกเรยน เชนเดยวกบ Marsh (1997, p. 234) ทกลาววา การตงความหวง

ตางๆ ไวสงสาหรบครและผบรหารโรงเรยนเองทาใหผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน

สงขน

Bossert (1988, อางถงใน ไชยา ภาวะบตร, 2555, หนา 75 - 76)

ใหแนวคดวา ผบรหารทเปนผนาทางวชาการจะตองเนนผลสมฤทธทางการเรยน โดยการ

กาหนดเปาหมายทางการสอน กาหนดมาตรฐานการปฏบตงานของนกเรยน สงเสรม

ใหนกเรยนบรรลตามเปาหมายเหลานน สอดคลอง Webber (1987, อางถงใน, จนตนา

ศรสารคาม, 2554, หนา 42) ใหแนวคดวา ผบรหารโรงเรยนจะตองใชการประสานงาน

มากกวาการบงคบ เพอใหบรรลเปาหมายทางงวชาการ มการตดตามประเมนผลโครงการ

เกยวกบการเรยนการสอน เชนเดยวกบ Deroche , 1987 ; Davis and Thomas, 1989,

อางถงใน, จนตนา ศรสารคาม, 2554, หนา 42-43) ไดเสนอวา ผบรหารโรงเรยนจะตอง

มการประเมนความกาวหนาของนกเรยนอยางตอเนองและมการตดตามการประเมนผล

การทางานของคร สวน Krug (1992, อางถงในไกศษฏ เปลรนทร, 2552, หนา 87;

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

91

Seyfarth 1999 และ Blasé & Blasé (2004, อางถงใน ไชยา ภาวะบตร, 2555, หนา 82)

ใหแนวคดวา ผนาทางวชาการทมประสทธผล จะตองกากบตดตามความกาวหนาของ

นกเรยนและใชวธการทหลากหลายในการประเมนความกาวหนาของนกเรยน และตอง

ประเมนเปนประจา และใชผลการประเมนนนชวยคร นกเรยนและผปกครอง ในการ

ปรบปรงพฒนาการเรยนการสอน เชนเดยวกบ สานกพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

ขนพนฐาน (2551, อางถงใน สรราน วสภทร, 2551) ใหแนวคดวา ผบรหารจะตองเปน

ผนาทางวชาการในการวดผลจะตองสรางความมนใจในเกณฑการประเมนใหกบคร เชน

การประเมนดวยวธการทหลากหลาย การประเมนผลระหวางเรยนเพอปรบปรงการเรยน

การสอน การใชการประเมนเปนพนฐานในการวดผลสมฤทธ การศกษาผเรยนเปน

รายบคคล เพอปรบปรงการเรยนการสอนในชนเรยน

การบรหารจดการเรยนร ผบรหารจะตองเขาใจและสรางความเขาใจ

และแจงใหครทราบถงความสาคญของความสอดคลองวาหลกสตรการสอน การประเมน

นนมความสอดคลองกบมาตรฐานทกาหนดหรอไม ตองแนะนาแนวปฏบตทมประสทธผล

มการพบปะ พดคย ชวยกนตความสาระของมาตรฐาน ตรวจสอบประเดนการประเมน

ชวยกนวเคราะหงานนกเรยน เพอทราบความมประสทธผลของการสอน กจกรรมเหลาน

ชวยใหมนใจวา มความสอดคลองกบมาตรฐานและชวยใหโครงการอานออกมความเขม

แขงยงขน (Bartell, 1990 ; Cotton, 2000 ; Johnson & Asra, 1999 ; Short & Spencer,

1990) เชนเดยวกน Supovitz and poglinco (2001, p. 39) ใหความเหนวา การประเมน

โดยอาศยเฏณฑมาตรฐาน (Standards-basea Assessment) รวมทงการสอนองเกณฑ

การประเมนการสอนใหมทสอดคลองกบมาตรฐานและหลกสตรแกนกลาง เปนการ

ประเมนทมการสะทอนความเหนตอคร นกเรยนทละเอยด ทาใหทราบถงระดบทกษะ

ของนกเรยนเมอเปรยบเทยบกบมาตรฐาน และผบรหารจะตองใหความสาคญกบการแจก

แบบประเมน การใหคะแนน การรายงานผล และการใชขอมลการประเมนอยางเหมาะสม

ใหถอวาเปนสวยสาคญยงตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทสงขน

จากการศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของเกยวกบองคประกอบของ

การพฒนานกเรยน เพอกาหนดองคประกอบยอยและตวบงช ผวจย เหนวาองคประกอบ

ยอยบางตวมความหมายเดยวกน แตนกวชาการเรยกชอตางกน เพอใหองคประกอบ

ทแสดงในตารางสงเคราะหมความหมยเหมาะสม ผวจยจงกาหนดชอองคประกอบยอย

ทเปนกลาง (Neutral) ทสะทอนใหเหนถงความหมายเดยวกนและครอบคลมองคประกอบ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

92

อนๆ ทใชชอตางกน มรายละเอยด ดงน

องคประกอบยอยท 5.1 การรกษามาตรฐานทสงของนกเรยน

ความรบผดชอบทสาคญทสดของผบรหารโรงเรยน คอ การเออ

อานวยการเรยนการสอนทมประสทธผล โดยมพนธกจเกยวกบการเพมพนผลสมฤทธ

ทางการเรยนของนกเรยน (O Donnell and White, 2005, p. 112) ดงนน ผนาทางวชาการ

จะตองเนนผลสมฤทธทางการเรยน สงเสรมใหนกเรยนบรรลผลตามมาตรฐานทางวชาการ

ทกาหนด ซงสอดคลองกบ Bossert (1988, p. 23) ทไดกลาววาผบรหารควรกาหนดความ

คาดหวงไวสงเกยวกบการเรยนรของนกเรยนและพฤตกรรมของนกเรยน เชนเดยวกบ

Marsh (1997, p. 234) ทกลาววา การตงความหวงตางๆ ไวสงสาหรบครและผบรหาร

โรงเรยนเองทาใหผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนสงขน สอดคลองกบ McEwan

(1998, p. 237) ทกลาววาการตงความคาดหวงตอการปฏบตงานไวสงจะมผลเกยวกบผล

การปฏบตของนกเรยน กลาวคอนกเรยนควรรอะไรและสามารถทาอะไรไดบางเปนการตง

มาตรฐานใหมสาหรบครและนกเรยน เนนการอานออกเขยนได โดยมสาระเกยวกบเสยง

ภาษาพด หนงสอทใชรวมกน การอานหนงสอนอกเวลา การเขยนประจาวน และการเขยน

นอกเวลา ซงสอดคลองกบ Debevoise (1984, p. 332) , Bossert (1988, p. 391) , Bartell

(1990, p. 221) , Short and Spencer (1990 : 127) , Wildy and Dimmock (1993, p. 252)

, Blasé & Blasé (1998, p.27) , Johnson and Asra (1999, p. 226) , Cotton (2000, p.

224) Supovitz and poglinco (2001, p. 36) ทกลาววา การตงความคาดหวงตอผลสมฤทธ

ของนกเรยนไวสง จะทาใหมแรงผลกดนในการปฏบตงานของคร และ Yates (2000, p. 78)

ไดทาการศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

โรงเรยนกบผลของโครงการเรมสอนอาน โดยใชแบบสอบถามโครงการเรมสอนอาน พบวา

พฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนกบผลของโครงการเรมสอนอาน

มคาสหสมพนธสงมากกบผลของโครงการเรมสอนอาน ตงความหวงไวสงสาหรบครและ

ผบรหารโรงเรยน

องคประกอบยอยท 5.2 การกากบตดตามความกาวหนาของนกเรยน

Debevoise (1984, p. 335) , Bossert (1988, p. 396) , Bartell

(1990, p. 2215) , Short and Spencer (1990 : 124) , Wildy and Dimmock (1993, p.

256) , Blasé & Blasé (1998, p.29) , Leitwood, Jantzi and Steinbach (1999, p. 39)

กลาววา ผบรหารทเปนผนาทางวชาการจะเอาใจใสเกยวกบกจกรรมทมผลตอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

93

ความกาวหนาของนกเรยน มงเนนทพฤตกรรมของครซงจะชวยเพมพนการเรยนรของ

นกเรยน ดงนน ผบรหารโรงเรยนตองมภาวะผนาทางวชาการ เพอดาเนนการใหนกเรยนม

ความกาวหนาทางการเรยน โดยผบรหารโรงเรยนมหนาทสงเสรมใหเกดความรวมมอ

อยางมากจากคร ซงเปนการชวยเพมพนความรของนกเรยนดวย ซงสอดคลองกบ Murphy

(1990, p. 38) , McEwan (1998, p. 237) , Cotton (2000, p. 229) , Supovitz and

poglinco (2001, p. 38) , Leitwood (2006, p. 85) ทกลาววา ผบรหารโรงเรยนตองกากบ

ตดตามความกาวหนาของนกเรยน และยงตองทาการตรวจสอบคณภาพการเตรยม

นกเรยน ดงนนผนาทางวชาการทมประสทธผลนนตองมวธการทหลากหลาย ในการ

ประเมนความกาวหนาของนกเรยน และตองมการประเมนอยางสมาเสมอ

องคประกอบยอยท 5.3 วเคราะหขอมลในการพฒนาผลสมฤทธ

ของนกเรยน

ผอานวยการโรงเรยนควรวเคราะหขอมลในการพฒนาผลสมฤทธ

ของนกเรยนอยเปนประจา เพอทราบผลการตดสนใจตางๆ อนเกยวเนองกบนโยบาย

โครงการตางๆ และการพฒนาวชาชพของคร ครอาจตองการคาแนะนา เพราะครเปนผ

กาหนดความสาเรจผลสมฤทธของนกเรยน ซง Debevoise (1984, p. 351) , Bossert

(1988, p. 387) , Bartell (1990, p. 219) , Short and Spencer (1990 : 131) , Wildy and

Dimmock (1993, p. 251) , Blasé & Blasé (1998, p.17) , Johnson and Asra (1999, p.

229) , Cotton (2000, p. 226) Supovitz and poglinco (2001, p. 39) , Yates (2000, p.

79) , Hoy and Hoy (2003, p. 26) ไดกลาววา ผนาทมประสทธภาพจะใชแหลงขอมลท

หลากหลาย เพอประสทธผลการปฏบตงาน การตดสนใจตองอาศยขอมลทตรงกบปญหา

และผบรหารสามารถใชขอมล เพอเปนแนวทางทเนนการเรยนการสอนและการพฒนา

วชาชพของคร แสดงดงตาราง 6

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

94

ตาราง 6 แสดงการสงเคราะห องคประกอบยอย ภาวะผนาทางวชาการ การพฒนานกเรยน

นกวชาการ

องคประกอบ

1. De

bevo

ise

(198

4)

2. B

osse

rt (1

988)

3. B

arte

ll (1

990)

4. M

urph

y (1

990)

5. B

arte

ll (1

990)

6. S

hort

& Sp

ence

r (19

90)

7. W

ildy

& Di

mm

ock

(199

3)

8. M

arch

(19

97)

9. B

lasé

and

Bla

sé (1

999)

10. J

ohns

on a

nd A

sra

(199

9)

11. M

cEw

an (

1999

)

12. L

eith

woo

d (1

999)

13. C

otto

n (2

000)

14. S

upov

itz a

nd P

oglin

co (2

001)

15. Y

ates

(200

0)

16. L

asw

ay (2

002)

17. H

oy a

nd H

oy (

2003

)

18.

O] D

ell

(200

5)

รวมค

วามถ

รอยล

ะ

1.การรกษามาตรฐาน

ทสงของนกเรยน

√ √ √ - - √ √ √ √ √ √ - √ √ √ √ - √ 14 77.78

2. การกากบตดตามความกาวหนาของ

นกเรยน

√ √ √ √ - √ √ - √ - √ √ √ √ - - - - 11 61.11

3. วเคราะหขอมลในการพฒนา

ผลสมฤทธของนกเรยน

√ √ √ - √ √ √ - √ √ - - √ √ √ √ √ - 13 72.22

94

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

95

จากแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดสงเคราะหแนวคด

ทคลายกนและจดกลมยอย เรยกวา องคประกอบยอยของ องคประกอบหลก การพฒนา

นกเรยน แสดงไดดงภาพประกอบ 8

ภาพประกอบ 8 โมเดลแสดงองคประกอบยอย การพฒนานกเรยน

สรปไดวา การสงเคราะหองคประกอบหลก องคประกอบยอย ภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ผวจยไดสงเคราะหจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ

ไดองคประอบหลก 5 องคประกอบหลก 15 องคประกอบยอย และตวบงช 63 ตวบงช

การกากบตดตามความกาวหนา

ของนกเรยน

วเคราะหขอมลในการพฒนาผลสมฤทธ

ของนกเรยน

การรกษามาตรฐานทสงของนกเรยน

การพฒนานกเรยน

องคประกอบยอย องคประกอบหลก

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

96

การพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

1. แนวคดการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

การพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ซงลวนแตเปนผท

มความร ความสามารถ และมประสบการณทหลากหลาย เพอใหไดรปแบบภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหารทมประสทธภาพ และสามารถนาไปใชไดจรง ดงนนในการพฒนา

ภาวะผนาตองอาศยหลกการ แนวคด ทฤษฎ มาใชในการพฒนาภาวะทสาคญในการ

พฒนาภาวะผนา (ทองใบ สดชาร, 2544, หนา 6) มรายละเอยด ดงน

1.1 พฒนาคณสมบตและคณลกษณะสวนตน

1.1.1 มวสยทศนกวางไกล มองอนาคต กาวหนา ทนสมย มทศนะคต

เชงบวก เปดใจกวาง

1.1.2 มอปนสยพนฐานทางบวก ขยน ซอสตย ประหยด อดทน

รบผดชอบ กลาตดสนใจ มเหตผล มคณธรรม จรยธรรม มนนษยสมพนธ ทางานเปนทมได

1.1.3 เปนบคคลเรยนร สนใจใฝศกษา คนควา วจย ทบทวนไตรตรอง

พจารณา ฯ

1.1.4 สรางผลงาน สานสมพนธ คดสรางสรรค สรางจนตนาการ

หาทางพฒนาตน พฒนางาน

1.2 ภาระงาน

1.2.1 งานสวนตน : หากตนพรอม สมดลในตน จะสรรสรางโลก

ใหงดงามได

1.2.1.1 ดแล/พฒนาบคลกภาพทงภายนอก ภายใน สรางการ

ยอมรบ ศรทธา ตามสถานภาพแหงตน

1.2.1.2 ดแลรบผดชอบครอบครว ชมชน สงคม / อาชพ

ตามบทบาทแหงตนในฐานะคนไทย คนบานเรา เปนลก เปนพอแม เปนญาต

1.2.1.3 สรางสมดลแหงชวตทกดาน สขภาพ กาย จต วญญาณ

ปรชญาชวต ความเชอ ความศรทธา ศาสนา เศรษฐกจ สถานภาพทางสงคม

1.2.2 งานอาชพ : คอ วถชวต

1.2.2.1 งานประจา เขาใจเปาหมาย พนธกจ นโยบายขององคกร

ภารกจของตน และมงมนใหบรรลตามเปาหมายในทกระดบทรบผดชอบ มความพงพอใจ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

97

ในงาน มความจดจอใหสาเรจ เพยรพยายามพจารณา ไตรตรองผลงาน เพอพฒนาใหดขน

เชน การเขยนแผนการจดการเรยนร การจดกจกรรมการเรยนร การจดกจกรรมพฒนา

นกเรยน งานธรการอนๆ

1.2.2.2 งานสรางสรรคนวตกรรมการศกษา ในขอบเขตงานท

ตนรบผดชอบ และมความสามารถและถนด เชน ดานหลกสตร แผนการจดการเรยนร

กระบวนการจดการเรยนร การใชสอการสอน การวดและการประเมน การพฒนานกเรยน

การวจยในชนเรยน / สถาบน

1.2.2.3 แสดงผลงานใหปรากฎ เผยแพรดวยวธการตางๆ เชน

ผานสอ ผานกจกรรมแสดงผลงาน ผานการเปนวทยากร ผานทางกจกรรมเพอนชวยเพอน

สรปไดวา การพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน

ควรพฒนาคณสมบตคณลกษณะสวนตน ไดแก มวสยทศนกวางไกล มอปนสยพนฐาน

ทางบวก ขยน ซอสตย เปนบคคลเรยนร สนใจใฝศกษา สรางผลงาน ดานภาระงาน

งานสวนตนตองดแลรบผดชอบ งานอาชพตอง เขาใจเปาหมาย สรางสรรคนวตกรรม

การศกษา แสดงผลงานใหปรากฎ เผยแพรดวยวธการตางๆ

2. ความหมายของการพฒนาภาวะผนา

การพฒนาภาวะผนา ถอเปนปจจยทสาคญอยางยงททกองคกร ตองให

ความสาคญ เพราะการเปลยนแปลงทางสงคมทเกดขนตลอดเวลา ดงนนผนาองคกร

จงเปนบคคลทมความสาคญทตองเรยนรและพฒนาตนเอง เพอใหทนตอการเปลยนแปลง

ทเกดขน สาหรบการวจยในครงน เปนการศกษาเกยวกบการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม ซงผวจยไดกาหนดประเดนดงน ไดแก ความหมาย

แนวคดเกยวกบการพฒนาภาวะผนา หลกการพฒนาภาวะผนา วธการพฒนาภาวะผนา

ขอเสนอรายละเอยด ดงน

การพฒนาองคกร โดยเฉพาะอยางยง การพฒนาบคลากร ซงเปนหวใจ

สาคญและเปนพลงทชวยในการขบเคลอนและพฒนาองคกร มนกวชาการไดใหความหมาย

ของการพฒนาบคลากรไวหลายทาน ดงเชน บรรยง โตจนดา (2546, หนา 191-192)

สนนทา เลาหนนท (2546, หนา 223-224) สมฤทธ ยศสมศกด (2549, หนา 126) กลาว

วา การพฒนาบคลากร มไดหมายถงแตการใหความร ทกษะ ประสบการณจากการศกษา

และการฝกอบรมเพยงอยางเดยว แตยงหมายถงวธการดงเอาศกยภาพทอยในตวบคคล

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

98

ออกมาใชประโยชนใหมากทสด และรกษาสภาพความทรงคณคาใหนานทสด การพฒนา

บคลากร เปนรปแบบทไดมการวางแผนไวอยางเปนระบบ เพอพฒนาศกยภาพในการ

ปฏบตงานของบคลากร เพอปรบปรงประสทธผลในการปฏบตงานขององคกรใหสงขน

โดยวธการฝกอบรม (Training) การศกษา (Education) และการพฒนา (Development)

นอกจากน รงสรรค ประเสรฐศร (2544, หนา 461) ไดสรปความหมายเกยวกบการพฒนา

และการฝกอบรมไวสามารถแบงออกเปน 3 กลม ดงน

1. กลมทเหนวาการพฒนาแตกตางจากการฝกอบรม เปนกลมทมอง

วา การพฒนาบคลากรเปนกรรมวธในการเพมพนสมรรถภาพในการทางาน สวนการ

ฝกอบรมนนเปนวธการหรอทางเลอกหนงทใชในการพฒนา เปนการดาเนนการตาม

กจกรรมทกาหนดหรอออกแบบไวลวงหนา เพอชวยใหผปฏบตงานไดรบความร ทกษะ และ

ทศนคตเกยวกบการปฏบตงานในปจจบนเพมมากขน จนสามารถทางานบรรลตาม

วตถประสงคขององคการและสอดคลองกบ (AT&T, 1998, p. 15) ทกลาววาการพฒนา

เปนการดาเนนการตามกจกรรมทกาหนด เพอใหผปฏบตงานมความร ทกษะ และเจตคต

ในการทางาน เชนเดยวกบการฝกอบรม แตมจดเนนทแตกตางกนคอ เปนการมงเตรยม

ความพรอมเพอการทางานในอนาคต

2. กลมทเหนวาการฝกอบรมมความหมายเชนเดยวกนกบการพฒนา

นกวชาการ กลมนเหนวา การฝกอบรมมความหมายเชนเดยวกบการพฒนา โดยในการ

พฒนาบคลากรนนจะตองใชวธการอบรมเปนหลก เพราะการฝกอบรมถอเปนรปแบบ

การสรางความร ทกษะ และความชานาญใหกบบคคล

3. กลมทเหนวาการพฒนากบการฝกอบรมตองใชควบคกนไป

เพราะถอวาการอบรมและการพฒนาเปนของคกน เพราะการฝกอบรมเปนกจกรรมทสราง

บคคลากรใหเปนผทมความร ทกษะและความชานาญเหมอนๆ กน นอกจากนความ

แตกตางระหวางการอบรมและการพฒนา อาจจาแนกไดดงน (บญม กอบญ, 2554,

หนา, 53)

3.1 ดานตวบคคล การพฒนามกทากบบคลากรระดบบรหาร

สวนการฝกอบรมมกทากบบคคลระดบปฏบตการ

3.2 ดานขอบเขตการเรยนร การพฒนามขอบเขตเนอหาสาระท

กวางขวา เชน การพฒนาความสามารถเชงมโนทศน สวนการฝกอบรม เปนการเรยนร

เฉพาะเรองใดเรองหนง เชน การซอมแซมอปกรณ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

99

3.3 ดานระยะเวลาดาเนนการ การพฒนาใชระยะเวลาทยาวนาน

กวาการฝกอบรม เพราะในการถายทอดความร แนวคด ทฤษฎ หลกการ ใชเวลามากกวา

การฝกปฏบตการ

3.4 ดานระยะเวลาในการทางาน การพฒนามงการตอบสนอง

การทางานในอนาคต สวนการอบรมมงสนองการทางานในปจจบน

นอกจากน เศาวนต เศาณานนท (2550, หนา 2) ไดกลาววา การพฒนา

ผนา หมายถง กลยทธ มาตรการ กระบวนการกจกรรมทงปวงทใชพฒนาบคลากรใหม

วสยทศน ศกยภาพและทกษะทจะบรหารจดการ และนาองคกรในยคการเปลยนแปลง

อยางมประสทธภาพ ในการพฒนาภาวะผนาตองดาเนนการเปนกระบวนการตอเนองและม

แบบแผน เพอทใหเกดการเปลยนแปลงในตวผบรหารในเชงความร ทศนคต ความสามารถ

ลกษณะและวธการทางานและการเปลยนแปลงในการปฏบตงาน สอดคลองกบ McCauley

and other (1998, pp. 4-8) กลาววา การพฒนาภาวะผนาคอ การเสรมสมรรถนะบคคล

ใหมประสทธภาพในบทบาทและกระบวนการภาวะผนาในการผลกดนใหกลมสามารถ

ทางานโดยความรวมมอเพอใหเกดประสทธผลอยางมคณคา หลกการสาคญ 3 ประการ

ของการพฒนาภาวะผนา ประการแรก คอ การพฒนาภาวะผนาจะเรมจากการพฒนา

ภายในตวบคคลนน ประการทสอง การพฒนาผนาอยางมประสทธผลมความหลากหลาย

ทงในบทบาทและกระบวนการภาวะผนา ประการสดทาย อยบนพนฐานความเชอทวาภาวะ

ผนาสามารถพฒนาไดและมความยดหยนเหมาะสมแตละบคคล

สรปไดวา การพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน หมายถง

รปแบบการพฒนา ประกอบดวย หลกการ วตถประสงค กระบวนการพฒนา การวดและ

ประเมนผล โดยมการวางแผนไวลวงหนาอยางเปนระบบ เพอตองการพฒนาภาวะผนา

อยางเตมศกยภาพและครบตามองคประกอบภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

3. วธการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

การพฒนาผนาทางวชาการ จากการศกษาคนควา เอกสารและงานวจย

ทเกยวของ พบวามนกวชาการไดเสนอแนวคด ดงน

3.1 วธการพฒนาบคลากรของ อรณ รกธรรม (2541, หนา, 196 –

234) ใชคาวาวธ (Method) และเทคนค Technique) ในความหมายเดยวกนคอ เครองมอใน

การควบคมและพฒนาโปรแกรมโดยจะตองใหเหมาะสมกบเนอหาวชา ผเขารบการอบรม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

100

ผใหการอบรม เวลา และงบประมาณ วธการพฒนาแบงได ดงน

3.1.1 พฒนาเปนรายบคคล

3.1.1.1 การศกษาทบาน เปนการศกษาดวยตนเองของบคคล

โดยมหาวทยาลยหรอรายงานฝกอบรมอาจเสนอรายวชาทสามารถศกษาดวยตนเองให

ผอบรมสามารถนากลบไปศกษาทบานและอาจสนบสนนใหไดมโอกาสในการคนควา

จากหองสมดเพมเตมกได

3.1.1.2 การสอนงาน เปนวธการชวยผเรยนใหพฒนาตนเองใน

การเรยนรทกษะใหมมหนาททางานใกลชดกบลกนองโดยเรมตนจากสภาพทผเรยนเปนอย

สอนแนะตามความสามารถของบคคลซงแตกตางกน ใหผเรยนกระทาดวยตนเองมากทสด

สาธตใหดเปนตวอยาง ยอมรบความแตกตางระหวางบคคล สรางบรรยากาศใหเชอมน

พยายามอยใกลชด กาหนดเปาหมายและอธบายมาตรฐาน และทาการสอนซา

3.1.1.3 การฝกวธทางาน เปนการฝกอบรมคนทมลกษณะคลาย

กบการสอนงาน แตเนนทความเรงดวนใหสามารถทางานไดในเวลาอนควร รวดเรว

เนนทกษะการเคลอนไหว ในการปฏบตงานประจาวน

3.1.1.4 การเรยนรจากโปรแกรมสาเรจรป เปนการเรยนรดวย

ตนเองรปแบบหนงทมประสทธภาพสง การเรยนรมความคงทนถาวรเรยนไดตามลาดบขน

ความสามารถของตนเอง ผเรยนจะตองเปนผปฏบตกจกรรมทออกแบบไว ทาแบบฝกหด

และไดรบผลยอนกลบเปนการเสรมแรง

3.1.1.5 การหมนเวยนเปลยนงาน เปนวธการพฒนาบคคลไวให

สามารถทางานไดมากกวา 1 งาน โดยใหยายจากฝายหนงไปยงอกฝายหนงจนกวาจะ

เหมาะสม แตในภาครฐบาลอาจทาไดยากเนองจากใชระบบการจาแนกตาแหนง

3.1.2 การพฒนาเปนกลม มกดาเนนการกบกลมบคคลมวธการ

ดงน

3.1.2.1 การบรรยาย เปนวธการดงเดมทนยมใชกนมาก

มประโยชนคอประหยดเวลาและเปนการใหขอมลขาวสารทตรงตามเนอหาของรายวชา

โดยผบรรยายอาจใชสออนๆ ประกอบเพอดงดดความสนใจ

3.1.2.2 การประชมอภปราย จดโดยมงใหผรวมประชม

แลกเปลยนความคดเหนและประสบการณซงกนและกน เพอใหมการปรบเจตคตและวธคด

อนจะนาไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

101

3.1.2.3 การอภปรายปญหา คลายการประชมอภปรายแตเนนท

ปญหาอยางใดอยางหนง โดยประธานปอนคาถามใหสมาชกอภปรายใหผฟงตงขอสงเกต

หรอวจารณคาอภปรายได

3.1.2.4 การประชมปฏบต เปนการประชมเพอถกปญหาหรอ

ประเดนทนาสนใจเฉพาะกาหนดหวขอใหกระชบ รดกมและชดเจน จดสงอานวยความ

สะดวกไมใหมสงรบกวน ผนาการประชมตองควบคมการประชมใหราบรน ไมมการแสดง

ความคดเหนทมอทธพลเหนอผอน จดบนทกการประชมใหครบถวน สรปผลการประชม

ตามหวขอการประชม

3.1.2.5 การอบรมเพอปรบเปลยนพฤตกรรม บางครงเรยกวา

การฝกอบรมแบบรเขารเรา มวตถประสงคเพอใหผเรยนระมดระวงผลของพฤตกรรมและ

เจตคตของตนทมตอผอน ชวยใหหวใจตนเองและผรวมงานและสรางความสมพนธเชงบวก

เนนการแกปญหาโดยการทดลองโดยใหผเรยนเขามามปฏสมพนธกบผอนมการแสดง

พฤตกรรมอนเนองมาจากประสบการณของตนเพอทดสอบความมมนษยสมพนธ ของตน

กบผอน ผเรยนจะคดคนหาคาตอบและประเมนผลยอนกลบทเนนปฏกรยาโตตอบจากผอน

และสรปสงทตนเรยนรจาการทาปฏสมพนธภายในกลม

3.1.2.6 การแสดงบทบาทสมมต เปนการทดลองสวมบทบาทท

สมมตขนมาโดยเปดโอกาสใหผแสดงไดพดกอนแลวนาไปเปนประเดนเพอวเคราะหปญหา

แลวใหผแสดงและกลมชประเดนวาไดเรยนรอะไรจากพฤตกรรมของตวละครเพอนาไปส

การเปลยนแปลงพฤตกรรม

3.1.2.7 กรณศกษา เปนการใหรายละเอยดของสถานการณจรง

เพอเปนฐานในการอภปรายและแกปญหา เปดโอกาสใหผเรยนไดทดสอบแนวคดของตน

กบแนวคดของผอน ทงนตองสรางบรรยากาศทเปดกวาง มอสระ และเปนกนเอง ในขน

การวเคราะหกรณตองพจารณาทบคคล สถานการณ วธการ ขนตอน สงอานวยความ

สะดวกตางๆ วาสงใดทมากระทบตอองคการจะแกไขหรอพฒนาอยางไร

3.1.2.8 การระดมสมอง เปนการฝกใหคดอยางสรางสรรคตอ

ปญหาใดๆ โดยปลอยใหคดอยางเสร หลากหลาย หามวจารณความคดผอน ระดมให

มากทสด แลวนาไปสการประเมนของกลมใหญเพอหาแนวคดทเหมาะสมและเปนไปได

3.1.2.9 เกมการบรหาร เปนการสรางสถานการณจาลองจาก

สถานการณจรงเพอใหผเรยนไดทดลองเผชญเหตการณ ในปจจบนมกพฒนาออกมา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

102

ในรปบทเรยนคอมพวเตอร ผเรยนจะมโอกาสฝกวนจฉยและเลอกแนวทางการแกปญหา

ทเหมาะสม

3.1.2.10 กระบวนเหตการณ เปนวธทใหผเรยนไดรบคาบอกกลาว

สนๆ ถงเหตการณหรอปญหาในการทางาน วทยากรใชเหตผลดงกลาวในการตงคาถาม

กระบวนเหตการณประกอบดวย 5 สวน คอ เหตการณ การหาความจรงโดยการตงคาถาม

การกาหนดประเดนเมอไดรบความจรงแลวทาการวเคราะหประเดนตางๆ การตดสนใจแต

ละคนตดสนใจเองโดยระบวาจะทาหรอไมทาเพราะเหตใด การประเมนจะเปนการ

เปรยบเทยบการตดสนใจวาวธการแกปญหานนๆ จรงหรอไม เปนตน

3.2 วธการพฒนาบคลากรของนงลกษณ สนสบผล (2542, หนา, 34-36)

ไดนาเสนอแนวคดในการพฒนาบคลากรไว 5 ลกษณะ คอ 1) การปฐมนเทศ 2) การ

ฝกอบรม 3) การฝกตนเอง 4) การสนทนาวงกลม 5) เทคนค เอ ไอ ซ

3.3 วธการพฒนาบคลากรของดนย เทยนพฒ (2545ข, หนา 20)

อธบายการพฒนาบคลากร ไวดงน

3.3.1 การจดหลกสตรในกจการ (In house training) เปนการ

ฝกอบรม ในชนเรยน มลกษณะการออกแบบหลกสตรทมงสนองตอบหรอแกปญหา

หนวยงานตามความจาเปนทวเคราะหได ซงอาจเปนเพราะพนกงานขาดความร

ความเขาใจ ขาดทกษะ หรอทศนคตทไมเหมาะสม มลกษณะเปนรปแบบหลกสตร เชน

การปฐมนเทศ การพฒนาหวหนางานและภาวะผนา

3.3.2 การสอนแนะนางาน (Coaching) เปนรปแบบการพฒนา

พนกงาน ทเนนการฝกอบรมหรอการสอนตวตอตวมากกวา โดยหวหนาหรอ

ผบงคบบญชาเปนผสอน ซงเปนการสอนทดาเนนการอยางตอเนอง

3.3.3 การฝกในขณะปฏบตงาน (Om the job training) เปนลกษณะ

การฝกอบรมอกรปแบบหนง ทมงใหเกดการเรยนรในสถานการณจรงของการปฏบตงาน

โดยกาหนดขอบเขตเนอหา และระยะเวลาจะฝกเพอการเรยนรงาน

3.3.4 การใชคมอการปฏบตงาน (Job manual) เปนเครองมอทชวย

ในการปฏบตตามขนตอนการทางานทกาหนดวางานในแตละขนตอนจะตองทาอยางไร

ใชความรอะไรบาง อะไรบางทจะทางานได และมเอกสารประกอบหรอมแบบฟอรมเชนใด

3.3.5 การพฒนาตนเอง (Self-development) เปนรปแบบทพนกงาน

แตละคนตองกาหนดวธการเรยนรหรอสรางทกษะประสบการณดวยตนเอง อาจเปนการ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

103

อานตารา ไปอบรมดวยคาใชจายของตนเอง การแลกเปลยนสนทนากบผทมความร ฯลฯ

หรอองคกรจดสงสนบสนน เชน อนเทอรเนต หองสมด วดทศน จดหมายขาว และวารสาร

ความรภายใน

3.4 วธการพฒนาภาวะผนาของ เสรมศกด วศาลาภรณ (2545, หนา

91 – 92) แนวทางหรอวธการสาคญในการพฒนาภาวะผนา ม 5 วธ ดงน

3.4.1 การศกษา วธการแรกในการพฒนาภาวะผนาคอ การไดรบ

การศกษาอยางเปนทางการ มหลกสตร ระยะเวลาทกาหนดไวอยางชดเจน เชน การศกษา

ในหลกสตรการบรหารการศกษาระดบปรญญาโท และระดบปรญญาเอกทงในประเทศ

และตางประเทศ

3.4.2 การฝกอบรม เปนวธการหนงในการพฒนาภาวะผนาในองคกร

ซงมหลายแบบ เชน การแสดงบทบาท (Role playing) เกมบรหาร (Management games)

หรอสถานการณจาลอง (Simulation) เปนตน การฝกอบรมเปนการพฒนาความรและ

ทกษะเฉพาะอยางของการเปนผนา

3.4.3 การสรางประสบการณ เปนการเรยนรจากการทางาน

มโอกาสทางานททาทายมากยอมมโอกาสเรยนรมาก งานททาทายกระตนใหบคคลม

ความคดรเรมสรางสรรค พฒนาตนเองเพอใหงานสาเรจ ขณะเดยวกนกบงานททาทายอาจ

มผลทาใหระดบความเครยดสงขน จงทาใหบคคลไดเรยนรวธการจดการกบความเครยด

ผลสาเรจจากการทางานททาทาย จงเปนการพฒนาภาวะผนาวธหนง

3.4.4 การเรยนรจากคนอน การเปนผนาสามารถเรยนรไดจากผอน

ทงคนภายในและภายนอกองคการ การเรยนรภายนอกองคการเปนการสงเกตและ

วเคราะหพฤตกรรมผนาของบคคลทสามารถถอเปนตวแบบของบทบาท (Role model)

ไดสาหรบบคคลภายในองคการนน สามารถเรยนรไดจากผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา

และเพอรวมงาน บคคลเหลานสามารถเปนตวแบบของบทบาททงในดานดและดานไมด

ประโยชนอยางหนงทไดรบการเรยนรจากบคคลเหลาน คอขอมลยอนกลบซงสามารถ

นามาพฒนาความเปนผนาของตนเองได

3.4.5 การเรยนรจากตนเอง การเรยนรความสาเรจหรอความ

ลมเหลวของตนเอง เปนวธการพฒนาผนาทดอกวธหนง โดยเฉพาะการเรยนรจากความ

ผดพลาดของตนเองโดยยดหลก “ผดเปนคร” บทเรยนจากความผดพลาดของตนเองทาให

เราทราบจดออนหรอขอจากดของตนเอง แลวนามาปรบปรงแกไข

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

104

3.5 วธการพฒนาภาวะผนาของ สมบรณ ศรสรรหรญ (2547, หนา,

136-140) กลาวถง การเลอกวธการพฒนาภาวะผนาทเหมาะสมอาจตองพจารณาปจจย

ตางๆ ทเกยวของนอกเหนอจากการหลกการ แนวคด ทฤษฎและประสบการณทเกยวของ

จาเปนตองคานงถงความตองการของผเขารบการพฒนา ดวยลกษณะของวธการพฒนา

ภาวะผนาทดและเหมาะสมกอใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง ผรบการพฒนาจนทาใหเกด

การพฒนาภาวะผนาทสอดคลองกบคณลกษณะและพฤตกรรมของภาวะผนาของผนาใน

แตละตาแหนง เนองจากภาวะผนาสามารถเรยนรและพฒนาได ดงนนวธการพฒนาภาวะ

ผนาทมความหลากหลายแตกตางกน สามารถสรปไดดงน

3.5.1 กรณศกษา (Case study) คอ การใชกรณศกษาเปนขอมลใน

การวเคราะหและเสนอแนะ อาจเปนกรณขององคการตนเองหรอผอน เพอชวยใหเขาใจภม

หลงขององคกรมากขน อาจใชรวมกบรปแบบอนอกมากมาย

3.5.2 การฝกประสาทสมผส (Sensitivity training/laboratory training)

เปนการฝกอบรมดานการฝกประสาทสมผสความรสกของบคลากรจากการมปฏสมพนธ

อนมผลกระทบตอผอน คอ การฝกหดคนใหรรอนรเยนตอความรสก หรอการแสดงออก

ตอผอน เพอเขาใจพฤตกรรมทจะเกดขน

3.5.3 กระบวนการกลมสมพนธ (Group process) การฝกหดหรอจด

กลมผอบรมใหผเขารบการฝกอบรมไดทากจกรรม เพอการเรยนรถงพฤตกรรม ทศนคต

การเขาใจคน วธการแกปญหาเกยวกบคนทถกตองรวมถงการเรยนรปฏกรยาภายในกลม

3.5.4 กลมซกถาม (Audience reaction group) การฝกหดคนหรอจด

กลมผอบรมใหมหนาทซกถามประเดนปญหา ทาใหตองตงใจฟง และฝกหดจดประเดน

คาถามใหเกดความสภาพ กระจางชด จดบนทกคาถามคาตอบ และสรประหวางทวทยากร

บรรยาย เพอรายงานตอทประชมตอนทายรายการ เปนการฝกหดการตงใจทาสมาธในการ

ฟง เรยนรปฏกรยาภายในกลม กระตนใหบคคลเกดการเปลยนแปลง

3.5.5 เกมการบรหาร (Management game) เปนเทคนคการพฒนา

ฝายจดการดวยการแขงขนกนศกษาขอมล วเคราะหและตดสนใจโดยใชโปรแกรม

คอมพวเตอร สรางสถานการณจาลอง

3.5.6 การจดทมผฟง (Listening team) การจดกลมผฟงในการสอน

การอบรมและทาหนาทในการบนทก ฝกหดการจบประเดน บนทก เรยบเรยงใหไดประเดน

เนอหาสาคญของเรอง และทาบนทกรายงาน (Report) สงหรอรายงานทประชม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

105

3.5.7 การชแจงปญหาของใจ (Forum) เปนการใหบรหารคนหนงคน

หรอสองคน พดหรอชแจงเรองหนงทเปนปญหา จะใชเมอเกดความขดแยง สงสยหรอ

คดเหนไมตรงกน เปนการฝกแกปญหาเฉพาะหนาใหกบพนกงาน

3.5.8 ซนดเคต (Syndicate) การประชมเพอฝกอบรมผบรหารให

สามารถไขปญหาทมลกษณะเฉพาะตวขององคการ โดยมการใหความรโดยวทยากรหรอม

กจกรรมทปฏบตรวมกนแลวแบงกลมซนดเคต เพอแกปญหาในแตละเรองตามความสนใจ

ของสมาชกในกลมซนดเคตหนงๆ ควรมจานวน 6-12 คน ภายหลงการประชมเสรจแลว

มการประชมรวมเพอใหแตละกลมรายงานผลการประชมใหญ เพอแกไขเพมเตมกอนทจะ

รวบรวมผลของทกกลมและรบเปนขอเสนอของทประชมทงหมด

3.5.9 การบรรยายหมหรอการปาฐกถา (Symposuim) คลายกบการ

อภปราย โดยผทรงคณวฒหลายคนทกคนคยเรองเดยวกน แบงกนพดคนละตอนไมมการ

อภปรายหวขอของคนอนๆ เหมอนการอภปรายเปนคณะ

3.5.10 ทศนศกษา/ศกษาดงาน (Field trip/field study) เปนการศกษา

ดงาน ณ สถานทอนนอกจากการสอนปกต เพอใหเหนการปฏบตงานของสถานการณจรง

แลวกลบมาบอกขอสงเกต เขยนรายงานหรอจดใหมการอภปรายหรอสรปผลเปนการ

เปลยนบรรยากาศและสรางความสมพนธของกลม

3.5.11 การทาโครงการจรง (Live project or group work) เปนวธการ

คลายกบแบบฝกหด โดยวทยากรอาจกาหนดใหไปทางานทกาหนดขอบเขตเรองและ

รายละเอยดทจะทาใหแนวทางการปฏบต โดยประยกตจากหลกวชาการทศกษาอบรม

สามารถทาไดทงรายบคคลและรายกลม

3.5.12 การทาแบบฝกหด (Exercise) เปนการกาหนดใหผเขารบ

การอบรมฝกอบรมปฏบตการอยางใดอยางหนง เพอแกปญหาหรอเพอทาการทดลอง

โดยการปฏบตในชวงเวลาหนง

3.5.13 การเรยนรโดยการลงมอปฏบต (Action learning) เปนการ

สงเสรมใหผบรหารไดลงมอทางานเตมเวลาในแผนกอนหรอในโครงการทมหลายฝายเขา

รวม เพอใหบรรลเปาหมายทกาหนดไวไดประสบการณจรง ไดเพมทกษะการวางแผน

วเคราะหปญหาและไดมโอกาสทางานรวมกบบคลากรและผบรหารอนๆ การเรยนรดวย

การปฏบตจรง จงเปนการเรยนรทตอเนองของคนกลมเลกๆ เพอรวมกนขบคด ทาความ

เขาใจกนเพอพฒนาแกไขปญหาจรงทเกยวของกบงาน และเออประโยชนตอการพฒนาทง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

106

บคล ทม และองคกร

3.5.14 การเสนองาน /การถายทอดแบบตวตอตว (Coaching) ใชใน

กรณทผบรหารเดมเกษยณอาย เลอนตาแหนง โยกยายงาน เพอเตรยมผรบตาแหนงให

สามารถเรยนรจากผทางานในปจจบน แบบประกบแบบตวตอตวหรอการสอนงาน

3.5.15 การหมนเวยนงาน (Job relation) เปนการจดใหผบรหารม

ประสบการณกวางขวางขน เกดการปรบปรงดวยมมมองใหมของผเขารบการทาหนาทเกด

ความรวมมอและเขาใจปญหาฝายตางๆ มากขน รวมถงการสรางความคนเคยและสราง

ทมงานทด แตไมเหมาะกบงานทตองใชความเชยวชาญเฉพาะดาน

3.5.16 กจกรรมนนทนาการ เชน กจกรรม (Walk rally) ดดแปลงมา

จากการแขงขนรถแรลลหรอทากจกรรมรวมกนอยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง เชน

รองเพลง ปรบมอ แสดงทาทางเลนเกมส เพอพฒนาบคลากรใหมจตสานกในการทางาน

รวมกน ใชเวลาหรอทรพยากรอนๆ อยางเหมาะสม ฝกการสงเกต จดจา คดปรบปรงแกไข

อยางตอเนอง รวมทงการสอสาร การนา การแบงงาน และสรางความสมพนธทดตอกน

3.5.17 บทบาทสมมต (Role playing) เปนการพฒนาฝายบรหารให

ผเรยนรแกปญหาเฉพาะดาน ฝกความเปนผนา การวางแผน การมอบหมายงาน โดยแสดง

บทบาทในสถานการณจรง อาจแบงกลมยอยสวมบทบาทจรง

3.5.18 การบรรยาย (Lecture) เปนลกษณะการสอน บอกเลาทาง

วชาการ สอสารทางเดยวเพอสรางหรอเปลยนแปลงความรสกนกคด ความเชอ เพอใหเกด

การยอมรบเรองราว หลกการ ทฤษฎ

3.5.19 การประชม แบงเปน

3.5.19.1 การประชมเชงปฏบตการ (Workshop) เนนการราง

ประสบการณนาเอาไปปฏบตมากกวาการแลกเปลยนความคดเหนหรอการบรรยาย

3.5.19.2 การประชมโตะกลม (Panel or round table) เปนการ

อภปราย โดยผทรงคณวฒและผฟง ใชผอภปราย 4-6 คน อภปรายในหวเรองทกาหนดบน

โตะรปกลม มการแสดง ทศนความคดเหนมากกวาขอเทจจรง โดยการจดทนงใหผอภปราย

เหนหนากน มผอภปราย แนะนา สอบถามปญหา ควบคมการอภปรายและสรปการ

อภปราย

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

107

3.5.19.3 การประชมระดบผบรหาร (Convention) เปนการประชม

อบรมเฉพาะระดบผนาหรอผบรหาร เพอปรกษา หรอแกไขปญหา แลกเปลยนวธการ

ทางานระหวางกลมตางๆ ทเขารวมประชม รวมทงการรบทราบนโยบายและวตถประสงค

3.5.19.4 การประชมทางวชาการ (Conference) เปนการประชมท

ใชไดกบหลายวตถประสงค เพอใหสมาชกไดแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน โดยเนน

บรรยากาศทเปนกนเอง สมาชกควรมความร ความสนใจหรอประสบการณเกยวกบเรองท

จะประชมพอสมควร

3.5.20 การเผชญเหตการณ (Incident method) เปนวธการนาเอา

ปญหาทเกด ขอเทจจรงจากบคคล สถานการณเกยวกบการปฏบตงาน โดยมวทยากรชวย

แยกแยะรายละเอยดจากจดของเหตการณ เพอใหเกดการเรยนรและเปลยนแปลง

พฤตกรรมใหถกตอง

3.5.21 การฝกสงการ (In basket training) เปนการฝกบรหาร

โดยการนาเรองจรงทผบรหารตองสงการมาใสในแฟม แลวตดสนเรองทเปนปญหาตางๆ

ในเวลาจากด รวมทงสงการสงงาน การอนมต การแบงงาน การมอบหมายงาน

3.5.22 รวมกบสถาบนการศกษา (Institute) ไดแก การสงการให

ผบรหาร เขารวมประชมทางวชาการกบสถาบนการศกษาทจด ซงมกเปนการแนะนา

ความร ทฤษฎ เทคนค ผลการวจยใหมๆ หรอการสงเขารวมศกษาในโครงการทจดใหเปน

พเศษเฉพาะตวหรอทงองคกร

3.5.23 การระดมความคด (Brain stroming) เปนเทคนคทเปดโอกาส

ใหทกคนในกลมแสดงความคดเหนอยางเสร ทกแง ทกมม โดยไมคานงวาจะถกหรอผด

เปนความคด หรอแนะนา อาจใชพด หรอเขยนลงบนกระดาษ ใชเวลาตามความเหมาะสม

แลวนาไปสการประเมนของกลมใหญ เพอหาแนวทางทเหมาะสมและเปนไปได

3.5.24 E-learning เปนรปแบบการศกษาทเนนการพฒนาตนเองใน

ดานตางๆ เปนการเรยนในลกษณะใดกได จากสออเลคทรอนคส ไมวาจะเปนคอมพวเตอร

เครอขายอนเทอรเนต หรอทางสญญาณโทรทศน สญญาณดาวเทยม ซงอาจอยในรปแบบ

การเรยนรทคนเคย เชน คอมพวเตอรชวยสอน (CAI) การเรยนออนไลน (On– line learning)

การเรยนการสอนผานดาวเทยม การเรยนจากวดทศนตามอธยาศย (Video on demand)

3.5.25 การใชบทเรยนแบบโปรแกรม (Program instruction) เปนการ

สอนโดยใชโปรแกรมสาเรจรปทเนนใหผเรยนสามารถเรยนร ดวยการสอนของเครองมอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

108

หรอหนงสอ (Programmed texbook) ทเตรยมบทเรยน คาถาม คาตอบ อธบายใชบท

ทบทวน กลบไปกลบมาจนเกดความเขาใจ การเรยนรคงทนถาวร เรยงตามลาดบขน

ความสามารถของตนเองและแกไขปฏกรยาตอบสนองดวยตนเอง

3.5.26 การใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน (Computer-Assisted)

เปนการเรยนรดวยตนเอง โดยบททเรยน ถกออกแบบใหผเรยนคอมพวเตอรสามารถทา

การโตตอบกบเครองคอมพวเตอร และทราบผลการปฏบต ไดรบการเสรมแรงการเรยนร

ขนอยกบความสามารถของผเรยน โดยไมตองแขงขนกบผอน

3.5.27 การสมภาษณ (Interviewing) เปนเทคนคทจะใหผเขารบการ

พฒนาเกดการเรยนร มขอคด ประสบการณวชาทเรยนในหองอบรม อาจมการกาหนดให

แตละคนไปสมภาษณในหวขอทกาหนด แลวนามาเสนอในขนสรป รวบรวมเปนเรองราว

ทงหมด

3.5.28 การสมมนา (Semina) เปนการใหสมาชกชวยกนระดมความ

คดเหนเพอแกปญหา หรอเสนอแนะแนวทางในการดาเนนงานในขอบขายเนอหาสาระท

กาหนด เปนวธการลดความรสกตอดานการเรยนร เพราะทกคนมโอกาสทจะมสวนรวม

และมการสอสารสองทาง

3.5.29 การสาธต (Demonstration) แบงเปน

3.5.29.1 การสาธตแบบแสดงผล (Result Demonstration)

เปนการนาเอาของจรงมาแสดงวธการทาใหผอบรมเหนของจรง กระบวนการ ตางกบการ

สาธต ตรงทไมตองแสดงวธการขนตอนการปฏบต มลกษณะจงใจในการปฏบตงาน เชน

การอบรม 5 ส แลวนาชมองคการทใช 5 ส อยางไดผล

3.5.29.2 การสาธตวธ (Method Demonstration) เปนการนาเอา

ของจรงมาแสดงวธ เพอใหผเขารบการอบรมเหนขอเทจจรง กระบวนการและขนตอนการ

ปฏบตงาน วธการ ใชเครองมอตองจดใหผเขาอบรมเหนการทาอยางชดเจน อาจมการฝก

ปฏบตจรงหรอใชบทบาทสมมตดวยกได

3.5.30 การเรยนรทางไกล (Distance learning) เปนการเรยนการ

สอน ทผเรยนและผสอนอยไกลกน ใชวธการถายทอดเนอหาสาระและประสบการณ

โดยอาศยสอประสมหลายรปแบบ ไดแก สอทเปนหนงสอ สอไปรษณย ไปรษณย

อเลคทรอนกส วทยกระจายเสยง โทรทศน การประชมทางไกลดวยภาพและเสยง (Video

conference) อนเทอเนต ซงชวยใหผเรยนทอยตางสถานทสามารถศกษาหาความรได

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

109

3.5.31 การอภปราย (Discussion) เปนการจดใหบคคลตงแต 2 คนขน

ไปพดแสดงความคดเหนและมมมองของตนเองตอประเดนปญหาทนาสนใจรวมกน มหลาย

รปแบบ คอ การอภปราย (Leading discussion) การอภปรายกลม (Group discussion)

การอภปรายกลมยอย (Buzz group) การอภปรายโดยผทรงคณวฒหลายคน

(Panel discussion) การอภปรายแบบปจฉา วสชนา (Colloquy)

3.5.32 กจกรรมพฒนาจต (Mind development activity) เปนการฝก

ปฏบตกจกรรมทมงสงเสรมสรางความมนคงทางอารมณและพลงจตใหมความสงบเยอก

เยน เชน การฝกนงสมาธ (Meditation) เพอฝกจตใหเหมาะแกการใชสตปญญาในการ

วเคราะหสภาพการณ การแกปญหาในการทางาน และการดาเนนชวต

3.5.33 การจดทาแผนพฒนาตนเอง (Individual development plan :

IDP) เปนการจดทาแผนพฒนาตนองของผบรหาร เพอใหสามารถวางแผนการพฒนา

ตนเองไวลวงหนาอยางเปนระบบและตอเนอง ชวยจดลาดบความสาคญ เนนประเดน

สาคญทตองพฒนาและเปนแนวทางในการพฒนาตนเอง

3.6 วธการพฒนาผนาของ กลยารตน เมองสง (2550, หนา, 72-75)

ไดสรปวธการพฒนาความเปนผนาสรปได 24 วธ ดงน

3.6.1 การสมมนา หมายถง การใหสมาชกไดแสดงความคดเหนเพอ

แกปญหา หรอเสนอแนวทางการดาเนนงานในขอบขายเนอหาสาระทกาหนด

3.6.2 การประชมทางวชาการ หมายถง การประชมทมวตถประสงค

มงใหสมาชกมการแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน โดยเนนบรรยากาศทเปนกนเอง

สมาชกมความร ความสนใจหรอประสบการณพนฐานเกยวกบเรองทจะประชมพอสมควร

3.6 3 การประชมเชงปฏบตการ หมายถง การประชมเพอถกปญหา

หรอประเดนทนาสนใจเฉพาะเรองใดเรองหนงทมการเตรยมการอยางรอบครอบ โดย

จะตอง 1) กาหนดวตถประสงคเฉพาะ 2) กาหนดหวขอใหกระชบ รดกมและชดเจน

3) จดสงอานวยความสะดวกไมใหมสงรบกวน 4) ผนาการประชมตองควบคมการประชม

ใหราบรน ไมมการแสดงความคดเหนทมอทธพลเหนอผอน 5) จดบนทกการประชม

ใหครบถวน 6) สรปผลการประชมตามหวขอการประชม

3.6.4 การระดมความคดเหน หมายถง การคดอยางสรางสรรคตอ

ปญหาใดๆ อยางเสรหลากหลาย ไมวจารณความคดเหนของผอน ระดมความคดใหมาก

ทสด แลวนาไปสการประเมนของกลมใหญ เพอหาแนวคดทเหมาะสมและเปนไปได

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

110

3.6.5 การศกษาดงาน หมายถง การนาผเรยนไปเรยนรนอกสถานท

เพอเรยนรเกยวกบงาน เพอใหทราบสภาพการทางานจรงมลกษณะอยางไร ผเรยนมโอกาส

เผชญกบบคคลสถานทและสงของตางๆ ดวยตนเอง การศกษาดงาน ประกอบดวย การฟง

การด การสมภาษณ การแลกเปลยนความคดเหน และการมสวนรวม

3.6.6 การอภปรายเปนคณะ หมายถง การอภปรายรวมกนโดยกลม

ผทรงคณวฒ ประมาณ 3-5 คน มพธกรดาเนนการอภปราย

3.6.7 การบรรยายเปนกลม หมายถง การทผพดหรอวทยากรไดรบ

มอบหมายใหพดหรอบรรยายเรองใดเรองหนงตามลาพง บรรยายเสรจแลวจะกลบหรอ

จะอยตอกได ไมมการอภปรายหวขอของคนอนๆ เหมอนการอภปรายเปนคณะ

3.6.8 การฝกงาน หมายถง การปฏบตงานตามสถาบนหรอองคกร

ตางๆ เพอการเรยนรจากการทางานจรงภายใตการแนะนาของผรวมงานในองคกร

3.6.9 การสอนงาน หมายถง การแนะนาการปฏบตงานใหถกตอง

โดยปกตจะเปนการสอนงานระหวางปฏบตงาน อาจสอนเปนรายบคคลหรอกลมเลกๆ

ซงผสอนตองมความร ประสบการณ ทกษะในเรองนนอยางแทจรง

3.6.10 การหมนเวยนสบเปลยนงาน หมายถง การพฒนาบคล

ทประกอบดวย 6 ขนตอน คอ 1) การวางแผน 2) การพจารณาผหมนเวยนงาน

3) การพจารณาตาแหนงงาน 4) การสอบถามความสมครใจ 5) การดาเนนการหมนเวยน

งาน และ 6) การประเมนและการตดตามผล

3.6.11 การเรยนรทางไกล หมายถง การพฒนาบคคลทออกแบบ

ใหถายทอดเนอหาสาระ ทกษะ เจตคต โดยใชระบบสอประสม ประกอบดวย 1) สอวสด

2) อปกรณ 3) วธการ 4) สอบคคล ในลกษณะตางๆ โดยใหผเรยนกบวทยากรมการ

เผชญหนากนนอยทสด ในการสอนทางไกล อาจเปนบทเรยนสาเรจรปสน ๆทสามารถทา

ความเขาใจดวยตนเอง โดยผเรยนศกษาและหาขอมลตางๆ ประกอบตามทกาหนดใน

บทเรยน

3.6.12 การแสดงบทบาทสมมต หมายถง การทดลองสวมบทบาท

สมมตขนมา โดยเปดโอกาสใหผแสดงไดพดกอน แลวนาไปเปนประเดนเพอแกปญหา แลว

ใหผแสดงและกลมชประเดนวา ไดเรยนรอะไรจากพฤตกรรมของตวละคร เพอนาไปสการ

เปลยนแปลงพฤตกรรม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

111

3.6.13 การใชบทเรยนแบบโปรแกรม หมายถง เปนการเรยนรดวย

ตนเองอกแบบหนงทผเรยนสามารถเรยนรไดตามลาดบขนตอนความสามารถของตนเอง

และแกไขปฏกรยาการตอบสนองดวยตนเอง ผเรยนจะเปนผปฏบตกจกรรมตามทออกแบบ

ไว ทาแบบฝกหดและไดผลยอนกลบเปนการเสรมแรง

3.6.14 เกมการบรหาร หมายถง การจาลองสถานการณจรงขนมา

เพอใหผเรยนไดทดลองเผชญเหตการณ มโอกาสฝกวนจฉย และคดเลอกแนวทางการ

แกปญหาทเหมาะสม

3.6.15 กรณศกษา หมายถง การใหรายละเอยดของสถานการณ

ขอเทจจรง เพอเปนหลกฐานในการอภปรายและแกปญหา เปดโอกาสใหผเรยนไดทดสอบ

แนวคดของตนเองกบแนวคดของผอน ทงนตองสรางบรรยากาศทเปดกวาง มอสระและ

เปนกนเอง ในขนตอนการวเคราะห กรณตองพจารณาทบคคล สถานการณ วธการ

ขนตอน สงอานวยความสะดวกตางๆ วาสงใดกระทบตอองคการจะแกไขหรอพฒนา

อยางไร

3.6.16 การใชบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน หมายถง เปนการ

เรยนรดวยตนเองแบบหนงทอาศยบทเรยนทถกออกแบบมาใหผเรยนเรยนจาก

คอมพวเตอร โดยมเนอหาสาระตามทผออกแบบกาหนด (เรยนสามารถทาไดโดยการ

โตตอบกบเครอง ทราบผลการปฏบตและไดรบการเสรมแรง การเรยนรจะเรวหรอชาขนอย

กบความสามารถของผเรยน

3.6.17 การเรยนรแบบออนไลน หมายถง การเรยนรทอาศย

คอมพวเตอรและระบบเครอขายโทรคมนาคม โดยผเรยนเรยนจากคอมพวเตอรลกขายท

เชอมกบระบบเครอขายโตตอบกบแมขายทอยไกลไปไดทนทหรอเกอบจะทนท

3.6.18 การฝกประสาทสมผส หมายถง การฝกใหผเรยนระมดระวง

ผลของพฤตกรรมและทศนคตทมตอผอน ชวยใหเขาใจตนเองและผรวมงานสราง

ความสมพนธ เชงบวก เนนการแกปญหาโดยการทดลอง โดยใหผเรยนเขาไปมปฏสมพนธ

กบผอน มการแสดงพฤตกรรมอนเนองมาจากประสบการณของตน เพอทดสอบความม

มนษยสมพนธกบผอน ผเรยนจะคดคนคาตอบและประเมนผลยอนกลบทเปนปฏกรยา

โตตอบ จากผอน และสรปสงทตนเรยนรจากปฏสมพนธภายในกลม

3.6.19 กจกรรมพฒนาจต หมายถง การฝกปฏบตกจกรรมทมง

เสรมสรางความมนคงทางอารมณและพลงของจตใจ ใหความสงบเยอกเยน เชน การฝก

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

112

สมาธเพอฝกจตเหมาะแกการใชสตปญญาในการวเคราะหสภาพและแกปญหาในการ

ทางานและการดาเนนชวต

3.6.20 กจกรรมนนทนาการ หมายถง การรวมกนทากจกรรมอยาง

ใดอยางหนงหรอหลายอยาง เชน การรองเพลง การปรบมอเปนจงหวะพรอมกน การรอง

เพลงประกอบทาทาง การเลนเกมสนๆ เปนตน โดยเนนการทากจกรรมเปนกลม เพอมง

เปลยนทศนคตและสรางความสมพนธ ตลอดจนสรางความสนกสนานใหกบผเรยน

3.6.21 กลมทางาน หมายถง การฝกทางานรวมกน โดยฝกความเปน

ผนา ผตาม การรวมกนในกาวางแผน การคด เปนการฝกการตดสนใจรวมกนในระดบกลม

3.6.22 การสนทนาวงกลม หมายถง การจดใหผเขารวมสนทนา

นงเปนวงกลม เพอแสดงทศนะความรสก ความคดเหนตอเรองใดเรองหนง โดยวทยากร

เปดประเดนกอน แลวกระตนใหแตละคนมสวนรวมในการสนทนา

3.6.23 เทคนค เอ ไอ ซ หมายถง การทากจกรรมกลมรวมกน 3

ขนตอน คอ 1) ขนกาหนดความตองการ 2) อภปรายและแสดงความคดเหน 3) แกปญหา

หรอควบคมกระบวนการใหบรรลเปาหมาย

3.6.24 เกมการศกษา หมายถง กจกรรมกลมทชวยใหเกดการเรยนร

ในบรรยากาศทตนเตน สนกสนาน ไมเบอ เพอชวยพฒนาทกษะการทางานเปนทม ทกษะ

ในการเปนผนาผตดสนใจ พฒนาไหวพรบ ความคลองตวและประสาทสมผสตางๆ

3.7 วธการพฒนาภาวะผนาของ อดศร เนาวนนท (2550, หนา, หนา

89) กลาวถง การพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ดงน 1) การเรยนร

จากการทางาน 2) การเรยนรจากคนอน 3) การศกษาทบาน/ศกษาดวยตนเอง 4) การรจก

ตนเอง 5) การสรางวนยในตนเอง 6) การศกษาประสบการณ

3.8 วธการพฒนาภาวะผนาของ ธระ รญเจรญ (2550, หนา, หนา

110-120) กลาววา การพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร เพอนาไปสการบรหาร

จดการศกษาใหเกดประสทธผลนนตองมภาวะผนาทดตามแนวทางปฏรปการศกษาไว 3

ดาน ดงน

3.8.1 บคลกสวนตวผบรหาร ไดแก

3.8.1.1 บคลกภายใน ประกอบดวย มคณธรรม จรยธรรม มความ

ซอสตย มความคดรเรมสรางสรรค มความเชอมนในตนเอง มวฒภาวะทางอารมณสง

จตใจมนคงหนกแนน มความอดทนอดกลน มงมนอทศตนเพอประโยชนตอสวนรวม รจก

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

113

การเรยนรจากการทางาน และจากคนอน ศกษาดวยตนเอง รจกสอนงาน รจกตนเองและ

สรางวนยในตนเอง

3.8.1.2 บคลกภายนอก ประกอบดวย มความมงมนในการพฒนา

ตนเองอยางตอเนอง สนใจใฝรเทาทนการเปลยนแปลง มวสยทศน มนษยสมพนธเปนท

ยอมรบของผทเกยวของ กลาแสดงความคดเหน กลาคดนอกกรอบ กลาตดสนใจ มความ

รบผดชอบ มความกระตอรอรน คลองแคลว วองไว รจกสรางและระวงรกษา

บคลกลกษณะของตนไว เปนแบบอยางทด มทกษะในการใชเทคโนโลย

3.8.2 ดานพฤตกรรมการปฏบต ไดแก

3.8.2.1 ดานมตรสมพนธ ประกอบดวย

1) สงเสรมพฒนาครอยางสมาเสมอ เพอใหครมประสทธภาพ

ในการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ

2) ดาเนนการเพอจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร

สขอนามย และความปลอดภยของผเรยน

3) ใชหลกประชาธปไตยในการทางานและการทางานเปนทม ม

การระดมสมอง/ความคด

4) ใชหลกการกระจายอานาจในการตดสนใจ เพอการมสวน

รวมของทกฝายทเกยวของ

5) ใชธรรมาภบาลเปนหลกในการทางาน

3.8.2.2 ดานกจสมพนธ ประกอบดวย

1) สงเสรมใหมการปฏรปการเรยนร และกจกรรมการเรยน

การสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ มการวเคราะหงาน

2) ดาเนนการเพอจดทาหลกสตรสถานศกษาทเหมาะสมและ

สอดคลองกบเปาหมายการศกษาและความตองการของผเรยนและทองถน

3) ดาเนนการเพอจดหาสอการเรยนการสอนทเออตอการ

เรยนร

4) ดาเนนการจดหาแหลงเรยนรทงภายในและนอกสถานศกษา

เพอการเรยนการสอน

5) จดหาและนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการปฏรปการ

เรยนร

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

114

6) บรหารโดยยดกระบวนการบรหารแบบครบวงจร PDCA

7) การบรหารทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสด

8) ดาเนนการวจยเพอการบรหารจดการ

3.8.3 ดานปจจยสนบสนน ไดแก

3.8.3.1 งบประมาณ คอ งบประมาณทใชในการบรหารจดการ

3.8.3.2 บคลากร คอ ความสามคคของบคลากร ความร

ความสามารถของบคลากรครบตามกลมสาระการเรยนร ความเหมาะสมของสดสวนคร

และนกเรยน

3.9 วธการพฒนาภาวะผนาของ Dessler (1991, p. 245 ; อางถงใน

บรพาทศ พลอยสวรรณ, 2539, หนา, 75-79) ไดแบงวธการพฒนาออกเปน 3 ลกษณะ

ดงน 1) ขณะปฏบตงาน พฒนาโดยการสอนงาน แตงตงเปนคณะกรรมการลาดบรอง

เรยนรจากการปฏบตจรง 2) บอกวธขนตอนการปฏบตงาน พฒนาโดยการจดโครงการ

รวมมอกบมหาวทยาลย การวเคราะหงานจากตวอยาง การปฏบตตามตวแบบ

การพจารณาโดยศนยในหนวยงาน 3) วธเทคนคพเศษ 4) การแสดงบทบาทสมมต

5) กรณศกษา 6) การใหคาปรกษา ซงสอดคลองกบ Wentling (1992, pp. 78-79)

เสนอวธการในการพฒนา ดงน คอ 1) การนาเสนอโดยวทยากร 2) การอภปรายภายใน

กลม 3) การสาธต 4) การอาน 5) การฝกหด และ 6) การทศนศกษา

3.10 วธการพฒนาภาวะผนาของ Truelove (1992, pp. 168-169)

ไดเสนอวธการพฒนาเปน 3 วธ คอ 1) การเรยนรดวยตนเอง 2) การเรยนรแบบตวตอตว

และการเรยนรแบบกลม มรายละเอยด ดงน

3.10.1 การเรยนรดวยตนเอง (Solo Learning) ประกอบดวย 1) การ

ฝกปฏบตงานตามทมอบหมาย (Assingment) 2) การใชบทเรยนโปรแกรม (Programmed

Learning) 3) การทาโครงการเดยว (Project-Individual) 4) การปฏบตซา (Action Maze)

เชน การใชคอมพวเตอรในการอบรม (Computer – based training) การใชวดทศนแบบ

มปฏสมพนธ (Interactive Video) สถานการณจาลอง (Simulation)

3.10.2 การเรยนรแบบตวตอตว (One to One Learning)

ประกอบดวย การฝกหดตามคาแนะนา (Guide Practice) 2) การสอนงาน (Coaching) 3)

การใหคาปรกษา (Counseling) 4) การฝกงาน (Mentoring) 5) การสาธต (Demonstrating)

6) สถานการณจาลอง (Simulation) 7) การอานตามคาแนะนา (Guide Reading)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

115

8) การตวเขม (Tutorial)

3.10.3 การเรยนเปนกลม (Group Learning) ประกอบดวย 1) การ

แสดงบทบาทสมมต (Role Playing) 2) การสอนกลมยอย (Micro Teaching) 3) การ

บรรยาย (Lecture) 4) การเรยนจากบทเรยน (Lesson) 5) การสนทนาแลกเปลยนความ

คดเหน (Discussion) 6) การทาโครงการรายกลม (Project Group) 7) การฝกปฏบต (In-

tray exercise) 8) การฝกปฏบตทกษะเฉพาะดาน (Exercise Skills) 9) การฝกปฏบตราย

กลม (Exercise Group) 10) การศกษากรณตวอยางจากเอกสาร (Case study-paper-

based) 11) การศกษากรณตวอยางจากสถานการณจรง (Case study-incident) 12)

สถานการณจาลอง (Simulation) 13) เกมทางธรกจ (Business game) 14) การเรยนรจาก

การคนควา (Discovery Learning) 15) การเรยนรจากการปฏบตงานจรง (Action training

set) 16) การระดมสมอง (Brainstorming) 17) การศกษานอกสถานท (Field trip) 18) การ

แลกเปลยนความคดเหน (Open forum)

3.11 วธการพฒนาภาวะผนาของ McCauley และคณะ (1996, p.16)

ไดวเคราะหและสงเคราะหงานวจยตางๆ เกยวกบการพฒนาภาวะผนาแลวสรปวธการ

พฒนาคณลกษณะผนาไว 4 วธ

3.11.1 การเรยนรจากการทางาน (Learn on the job) การเปนผนา

สามารถการเรยนรไดจากการทางาน ยงมความทาทายมากเทาใดยอมเรยนรไดมากเทานน

งานททาทายและกระตนใหมความคดสรางสรรคและทางานดขน งานททาทายกยอมม

ความเครยดทสงขนดวย ซงผบรหารมวธการเรยนรและจดการกบความเครยด และการ

ทางานททาทายจะชวยสงเสรมใหมความกาวหนาทางวชาชพดวย

3.11.2 การเรยนรจากคนอน การเปนผนาสามารถเรยนรไดจากคน

อน ไมวาจะเปนเพอนรวมงาน ผใตบงคบบญชา เปนตน ผใตบงคบบญชาเปนแหลงสาคญ

ของการเรยนร เพราะจะเปนตวแบบของบทบาท (Role Model) เปนแหลงทจะไดขอมล

ยอนกลบ ผบญชาสามารถมอบหมายงานททาทายใหทา นอกจากนนเพอนรวมงานและ

ผใตบงคบบญชาสามารถเปนแหลงขอมล เปนทรพยากรทจะใหขอมลยอนกลบได

3.11.3 การเรยนรจากความผดพลาด เปนอกวธหนงในการพฒนา

ภาวะผนา มงานวจยทพบวา ความผดพลาดทาใหบคคลตระหนกถงขอจากดของตนเอง

รจกจดออนของตนเอง สามารถวเคราะหพฤตกรรมของตนเอง หาทางปรบปรงและ

พฒนาขน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

116

3.11.4 การเรยนรจากการอบรม เปนอกวธหนงในการพฒนาภาวะ

ผนา ซงชวยใหผบรหารเขาใจวธการทจะควบคมกจกรรมของกลม ชวยใหมความร รจก

กระบวนการในการนา รจกเทคนคทจะปรบพฤตกรรมตนเองใหสอดคลองกบสถานการณ

หลกสตรฝกอบรมภาวะผนาอาจเปนหลกสตรทวๆ ไปหรอหลกสตรกได

3.12 วธการพฒนาภาวะผนาของ ( Dubrin, 1998, pp. 388-389) ;

อางถงใน รงสรรค ประเสรฐศร, 2544 หนา 276-281)

การพฒนาภาวะผนาเปนการใชกระบวนการเพอพฒนาผนาในการ

พฒนาตนเองดานภาวะผนา กจกรรมและกระบวนการทจะเปนการพฒนาภาวะผนา

การฝกอบรมผนาและการพฒนา การบรหารการพฒนาภาวะผนาดวยการใชการรบรดวย

ตนเองและการสรางวนยในตนเอง การพฒนาภาวะผนาดวยการใชการรบรดวยตนเอง

และการสรางวนยในตนเอง (Development Through Self Awareness and Self Discipline)

การพฒนาภาวะผนามกจะใชการรบรหรอความเขาใจดวยการใหการศกษา การฝกอบรม

การสรางประสบการณในงาน และการสอนงาน ตลอดจนผนาจะตองชวยพฒนาตนเอง

ทางทกษะดานการสอสาร การพฒนาความสามารถพเศษ และการสรางโมเดลผนาทม

ประสทธผล ซงมองคประกอบสาคญ 2 ประการในการพฒนาภาวะผนาดวยตนเอง คอ

การสรางการรบรดวยตนเอง และการสรางวนยในตนเองซงการพฒนาภาวะผนานน

แสดงไดดงภาพ 9

การพฒนาภาวะผนาดวยการสรางการรบรดวยตนเอง

(Leadership Development Through Self-awareness)

การพฒนาภาวะผนาดวยการสรางวนยในตนเอง

(Leadership Development Through Self-discipline)

ภาพประกอบ 9 การพฒนาภาวะผนาดวยการใชการรบรดวยตนเอง

และการสรางวนยในตนเอง (DuBrin, 2007, pp. 388-389)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

117

ซงรายละเอยดของการพฒนาภาวะผนามดงน (DuBrin, 2007, pp.

388-389)

1. การพฒนาภาวะผดวยการสรางการรบรดวยตนเอง (Leadership

Development Through Self-awareness) การรบรหรอการรจกเปนการหยงลกหรอเขาใจ

ขอเทจจรงเกยวกบสงใดสงหนงหรอเหตการณใดเหตการณหนง การรบรหรอการรจก

ตนเองถอเปนกลไกสาคญ ทควรเนนหรอจดจาในการพฒนาตนเองใหมประสทธผล

ซงจะตองมการปอนกลบดวยตนเอง โดยม 2 ลกษณะ คอ การเรยนรแบบวงจรเดยว

(Single Loop Learning) และการเรยนรแบบวงจรค (Double-Loop Learning) มรายละเอยด

ดงน คอ

1.1 การเรยนรแบบวงจรเดยว (Single-Loop Learning) เปนการเรยนร

เมอผเรยนรตองการการปอนกลบตาสด เกยวกบความคดหรอการกระทาพนฐาน เชน

ในกรณทผนามอตราการลาออกสง ผเรยนรแบบวงจรเดยวจะใชวธการจดจาปญหานนไว

แตไมไดคดหาวธแกปญหาเพราะคดวาปญหานนไมไดเกดขนจากตนเอง แตเกดจาก

สภาพแวดลอม

1.2 การเรยนรแบบวงจรค (Double-Loop Learning) เปนการเรยนร

ชนดทลกซง เกดขนเมอมการใชการปอนกลบเพอกอใหเกดความเทยงตรงของเปาหมาย

หรอคณคาในสถานการณ โดยผนาจะรบรปญหาทเกดขนได 2 ทาง คอ

1.2.1 จากตนเอง โดยเรยนรจากความคดหรอการกระทา

ของตนเอง

1.2.2 จากสภาพแวดลอมภายนอก โดยมองวาปญหานนสามารถ

เกดขนไดทงจากตนเองและจากสภาพแวดลอมภายนอก ซงผนาจะแกปญหาทนทเมอม

ปญหาเกดขนและเพอปองกนปญหาทจะเกดขนในอนาคต สงสาคญทชวยการเรยนร

แบบวงจรค คอ

1.2.2.1 การทาใหผนาสามารถเรยนรและมกาไรจากการมอง

ยอนกลบไปจากความผดพลาดทไดรบจากการสรางเหตผลวาความผดพลาดทเกดขนนน

เกดจากอะไร

1.2.2.2 ชวยผนาใหทาในสงทดขนในครงตอไปดวยการเผชญหนา

กบกลมในวกฤตการณ ผนาอาจสรางวสยทศนทดสาหรบสมาชกของกลมได

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

118

2. การพฒนาภาวะผนาดวยการสรางวนยในตนเอง (Leadership

Development Through Self-discipline) การสรางวนยในตนเอง เปนการปฏบตตนดวยการ

ควบคมตนเองใหสามารถปฏบตตามระเบยบหรอกฎเกณฑเพอใหบรรลเปาหมายทตงไว

ถอเปนการพฒนาตนเองวธหนงในการพฒนาภาวะผนา ซงจาเปนตองพจารณาดานการ

สรางวนยในตนเองดวย เชนผนาไดรบการคาดหวงวาจะตองมการฟงดวยความสนใจและ

ตงใจซงถอเปนพฤตกรรมทสาคญของภาวะผนา ผนาจะตองศกษาเกยวกบวธการฟงอยาง

ตงใจและอาจตองมการฝกฝนดวยการปฏบต หลงจากการอานและการฝกปฏบตแลวผนา

จะตองสนใจและเอาใจใสทจะจดจา เพอใหเกดการฟงอยางกระตอรอรน การสรางวนยใน

ตนเองเปนสงทจาเปนเพราะเปนสงทกาหนดใหกจกรรมประจาวนอยในกรอบทเหมาะสม

เปนการเปลยนความตงใจทขาดระเบยบใหกลายเปนการพฒนาตนเองได

3.13 วธการพฒนาภาวะผนาของ Mc Ewan (1998 ; p. 25) ไดสรปถง 7

ขนตอน ของการเปนผนาทางการสอน (Instructional Leadership) อยางมประสทธภาพ

ดงน (Mc Ewan’s Seven Steps)

ขนตอนท 1 การกาหนดและดาเนนงานของเปาหมายในการสอน

(Establish and Implement Instructional Goals) บทบาทของผบรหารสถานศกษาควร

มพฤตกรรม ดงน

1.1 รวมกบครในการกาหนดเปาหมาย วตถประสงคและกลยทธ

ในการสอน โดยดแนวนโยบายจากรฐและทองถน

1.2 รวมมอกนในการสรางและพฒนาหลกสตร

1.3 ประเมนความกาวหนาสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมาย

ขนตอนท 2 การอยรวมกบคณะทางาน (Be there for your staff)

บทบาทของผบรหารสถานศกษาควรมพฤตกรรม ดงน

2.1 รวมมอกบครเพอปรบปรงหลกสตรและแกไขปญหาตางๆ

ในเรองการสอนของคร

2.2 แลกเปลยนความคดเหนและใหกาลงใจครในเรองการสอน

2.3 พยายามกระตนใหครหาเทคนคการสอนใหมๆ โดยผบรหาร

จดหาผลงานวจยทเปนประโยชนตอการสอน จดสอเทคโนโลย นวตกรรม จดหาวทยากร

มาใหความรแกคร สนบสนนใหครทาโครงการใหมๆ เกยวกบการพฒนาการเรยนการสอน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

119

ขนตอนท 3 การสรางบรรยากาศและวฒนธรรมการเรยนในโรงเรยน

(Create a School Culture and Climate Conducive to Learning) บทบาทของผบรหาร

สถานศกษาควรมพฤตกรรม ดงน

3.1 ตงความคาดหวงสงตอความสาเรจของนกเรยน แจงใหนกเรยน

และผปกครองนกเรยนทราบ

3.2 กาหนดระเบยบทชดเจนเกยวกบการใชเวลาในการเรยนการสอน

และกากบตดตามการประเมนผลของการใชเวลาเรยน

3.3 สรางหองเรยนใหมบรรยากาศของการเรยนร ตามความตองการ

ของนกเรยน

3.4 กาหนดการดาเนนการประเมนรวมกบผสอนและนกเรยนเกยวกบ

กระบวนการและกฎระเบยบเกยวกบการรกษาและแกไขวนยนกเรยน

ขนตอนท 4 สอสารวสยทศนและพนธกจของโรงเรยน (Communicate the

Vision and Mission of Your School) บทบาทของผบรหารสถานศกษาควรมพฤตกรรม ดงน

4.1 จดระบบสอสารสองทาง เพอใหบคลากรทราบถงวตถประสงค

และเปาหมายของโรงเรยน

4.2 จดทาดาเนนการเกยวกบการสอสาร เพอใหนกเรยนทราบถง

คณคาแหงการเรยนร

4.3 พฒนาสอสองทางกบผปกครองนกเรยน เพอทราบถงเปาหมาย

และพนธกจของโรงเรยน

ขนตอนท 5 ตงความหวงสงเกยวกบคณะทางาน (Set High Expectations

for Your Staff) บทบาทของผบรหารสถานศกษาควรมพฤตกรรม ดงน

5.1 ชวยใหครมความพรอมและปฏบตตวใหบรรลเปาหมายสวนตว

และวชาชพ

5.2 เยยมหองเรยนอยางเปนทางการและไมเปนทางการ

อยางสมาเสมอ

5.3 มสวนรวมในการวางแผนลวงหนากอนสงเกตการสอนและหารอ

หลงเยยมชนเรยน เพอปรบปรงการสอน

5.4 จดหาขอมลการประเมนทมประสทธภาพและใหขอเสนอในการ

พฒนาวชาชพ ตามความตองการของครแตละคน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

120

ขนตอนท 6 พฒนาความเปนผนาของคร (Develop Teacher Leaders)

บทบาทของผบรหารสถานศกษาควรมพฤตกรรม ดงน

6.1 ประชมครอยางสมาเสมอทกเรองเกยวกบการสรางความรวมมอ

การตดสนใจ การสอนแนะ การเปนพเลยง การพฒนาหลกสตรและการนาเสนอผลงาน

6.2 จดการชวยเหลอแนะนาครใหม จดอบรมครประจาชนอยาง

สมาเสมอ

6.3 สรางแรงจงใจใหครในการทางานอยางมสวนรวม การพฒนา

วชาชพใหกาวหนา

ขนตอนท 7 มเจตคตเชงบวกกบนกเรยน ผรวมงานและผปกครอง

นกเรยน (Maintain Positive Attitudes toward Students, Staff and Parents) บทบาท

ของผบรหารสถานศกษาควรมพฤตกรรม ดงน

7.1 จดการสอสารเกยวกบเรองราวของโรงเรยนทกๆ ดานใหบคลากร

ตางๆ ไดทราบ

7.2 มมนษยสมพนธกบบคคลตางๆ และรบฟงความคดเหนทแตกตาง

รบรความสาเรจของผอน

7.3 ใหความสนใจเกยวกบปญหาของนกเรยน คร ผปกครองนกเรยน

เขาไปมสวนรวมในการแกปญหาตางๆ อยางเหมาะสม

สรปไดวา จากการศกษาเอกสาร และงานวจยทเกยวของในการวจยครงน

วธการในการพฒนาภาวะผนา ผวจยสรปไดจาก มนกวชาการมความคดเหนสอดคลองกน

ตงแตรอยละ 50 ขนไป ไดรปแบบการพฒนา ประกอบดวย 1) การอบรมเชงปฏบตการ

2) การศกษาดงาน 3) การฝกปฏบตจรง 4) การตดตามประเมนผล แสดงดงตาราง 7

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

121

ตาราง 7 การสงเคราะหวธการพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

นกวชาการ/นกวจย

วธการพฒนา

1. อร

ณ ร

กธรร

ม (2

541)

2. น

งลกษ

ณ ส

บสนผ

ล (2

542)

3. ด

นย เ

ทยนพ

ฒ (2

545)

4. เส

รมศก

ด ว

ศาลา

ภรณ

(254

5)

5. ส

มบรณ

ศรส

รรหร

ญ (2

547)

6. ก

ลยาร

ตน เ

มองส

ง (2

550)

7. อ

ดศร

เนาว

นนท

(255

0)

8. ธ

ระ ร

ญเจ

รญ (2

550)

9. D

essle

r (19

91)

10. T

urel

ove

(199

2)

11. M

cCau

ley

and

oth

er (

1996

)

12. D

uBrin

(199

8)

13. M

c Ew

an (9

98)

ความ

ถ

รอยล

ะ

1.การเรยนรจากการทางาน - - - √ - - √ √ - - √ - √ 5 38.46

2.การเรยนรจากคนอน - - - √ - - √ √ - - √ - - 4 30.77

3.การเรยนรจากความผดพลาด - - - √ - - - - - - √ - - 2 15.38

4.การเรยนรจากการฝกอบรม - - √ √ √ - - - - - √ - - 4 30.77

5.การศกษาทบาน/ศกษาดวยตนเอง √ - √ √ √ - √ √ - √ - √ √ 9 69.23

6.การสอนงาน √ - √ - √ √ - √ √ √ - √ - 8 61.54

7.การฝกปฏบตจรง √ √ √ - √ √ - - √ √ - - √ 8 61.54

8.การเรยนรจากโปรแกรมสาเรจรป √ - - - √ √ - - - √ - - - 4 30.77

121

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

122

ตาราง 7 (ตอ)

นกวชาการ/นกวจย

วธการพฒนา

1. อร

ณ ร

กธรร

ม (2

541)

2. น

งลกษ

ณ ส

บสนผ

ล (2

542)

3. ด

นย เ

ทยนพ

ฒ (2

545)

4. เส

รมศก

ด ว

ศาลา

ภรณ

(254

5)

5. ส

มบรณ

ศรส

รรหร

ญ (2

547)

6. ก

ลยาร

ตน เ

มองส

ง (2

550)

7. อ

ดศร

เนาว

นนท

(255

0)

8. ธ

ระ ร

ญเจ

รญ (2

550)

9. D

essle

r (19

91)

10. T

urel

ove

(199

2)

11. M

cCau

ley

and

oth

er (

1996

)

12. D

uBrin

(199

8)

13. M

c Ew

an (9

98)

ความ

ถ

รอยล

ะ

9.การหมนเวยนสบเปลยนงาน √ - - - √ √ - - - - - - - 3 23.08

10.การบรรยาย √ - - - √ √ - - - √ - - - 4 30.77

11.การประชมอภปราย/เชงวชาการ √ - - - √ √ - - - - - - - 3 23.08

12.การอภปรายปญหา/เปนคณะ/

สนทนาวงกลม

√ - - - √ √ - - - √ - - - 4 30.77

13.การอบรม/สมมนา/ประชม

เชงปฏบตการ

√ √ √ √ √ √ - - - - - √ √ 8 61.54

14.การแสดงบทบาทสมมต √ - - - √ √ - - √ - - √ 5 38.46

15.กรณศกษา √ - - - √ √ - - √ - - √ 5 38.46

122

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

123

ตาราง 7 (ตอ)

นกวชาการ/นกวจย

วธการพฒนา

1. อร

ณ ร

กธรร

ม (2

541)

2. น

งลกษ

ณ ส

บสนผ

ล (2

542)

3. ด

นย เ

ทยนพ

ฒ (2

545)

4. เส

รมศก

ด ว

ศาลา

ภรณ

(254

5)

5. ส

มบรณ

ศรส

รรหร

ญ (2

547)

6. ก

ลยาร

ตน เ

มองส

ง (2

550)

7. อ

ดศร

เนาว

นนท

(255

0)

8. ธ

ระ ร

ญเจ

รญ (2

550)

9. D

essle

r (19

91)

10. T

urel

ove

(199

2)

11. M

cCau

ley

and

oth

er (

1996

)

12. D

uBrin

(199

8)

13. M

c Ew

an (9

98)

ความ

ถ

รอยล

ะ

16.การระดมสมอง/ความคด √ - - - √ √ - √ - √ - - - 5 38.46

17.เกมการบรหาร √ - - - √ √ - - - - - - - 3 23.08

18.การนาเสนอโดยวทยากร - - - - - - - - √ - - - - 1 7.69

19.การแตงตงกรรมการระดบรอง - - - - - - - - √ - - - - 1 7.69

20.การวเคราะหงานจากตวอยาง - - - - - - - √ √ - - - - 2 15.38

21.การปฏบตตามตวแบบ - - - - √ - - - √ - - - - 2 15.38

22.การอภปรายภายในกลม - - - - √ - - - √ - - - - 2 15.38

23.การพจารณาโดยศนยในหนวยงาน - - - - - - - - √ - - - - 1 7.69

24.การสาธต - - - - √ - - - √ √ - - - 3 23.08

123

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

124

ตาราง 7 (ตอ)

นกวชาการ/นกวจย

วธการพฒนา

1. อร

ณ ร

กธรร

ม (2

541)

2. น

งลกษ

ณ ส

บสนผ

ล (2

542)

3. ด

นย เ

ทยนพ

ฒ (2

545)

4. เส

รมศก

ด ว

ศาลา

ภรณ

(254

5)

5. ส

มบรณ

ศรส

รรหร

ญ (2

547)

6. ก

ลยาร

ตน เ

มองส

ง (2

550)

7. อ

ดศร

เนาว

นนท

(255

0)

8. ธ

ระ ร

ญเจ

รญ (2

550)

9. D

essle

r (19

91)

10. T

urel

ove

(199

2)

11. M

cCau

ley

and

oth

er (

1996

)

12. D

uBrin

(199

8)

13. M

c Ew

an (9

98)

ความ

ถ

รอยล

ะ

25.การอาน - - - - - - - - √ - - - 1 7.69

26.การฝกหด - - - - √ - - - √ - - - 2 15.38

27.การศกษาดงาน / ทศนศกษา - - - - √ √ - - √ √ - - - 4 30.77

28.จดโครงการรวมมอกบมหาวทยาลย - - - - √ - - - √ - - - 2 15.38

29.การปฐมนเทศ - √ - - - - - - - - - - 1 7.69

30.การฝกฝนตนเอง - √ - - - - - - - √ - - - 2 15.38

31.การเรยนรแบบตวตอตว - - - - √ - - - - √ - - - 2 15.38

32.การเรยนรแบบกลม - - - - - - - - - √ - - - 1 7.69

33.การรจกตนเอง - - - - - - √ √ - - - √ - 3 23.08

34.การสรางวนยในตนเอง - - - - - - √ √ - - - √ - 3 23.08

124

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

125

ตาราง 7 (ตอ)

นกวชาการ/นกวจย

วธการพฒนา

1. อร

ณ ร

กธรร

ม (2

541)

2. น

งลกษ

ณ ส

บสนผ

ล (2

542)

3. ด

นย เ

ทยนพ

ฒ (2

545)

4. เส

รมศก

ด ว

ศาลา

ภรณ

(254

5)

5. ส

มบรณ

ศรส

รรหร

ญ (2

547)

6. ก

ลยาร

ตน เ

มองส

ง (2

550)

7. อ

ดศร

เนาว

นนท

(255

0)

8. ธ

ระ ร

ญเจ

รญ (2

550)

9. D

essle

r (19

91)

10. T

urel

ove

(199

2)

11. M

cCau

ley

and

oth

er (

1996

)

12. D

uBrin

(199

8)

13. M

c Ew

an (9

98)

ความ

ถ

รอยล

ะ

35.การศกษาประสบการณ - - - - - - √ - - - - - - 1 7.69

36.การใหคาปรกษา - - - - - - - - √ - - - - 1 7.69

37.การเรยนรทางไกล - - - - √ √ - - - - - - - 2 15.38

38.การเรยนรแบบออนไลน - - - - √ - - - - - - - 1 7.69

39.การฝกประสาทสมผส - - - - √ √ - - - - - - - 2 15.38

40.กจกรรมพฒนาจต - - - - √ √ - - - - - - - 2 15.38

41.กจกรรมนนทนาการ - - - - √ √ - - - - - - - 2 15.38

42.การสนทนาวงกลม - √ - - - - - - - - - - - 1 7.69

43.เทคนค เอ ไอ ซ - √ - - - - - - - - - - - 1 7.69

44.เกมการศกษา - - - - - √ - - - - - - - 1 7.69

125

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

126

ตาราง 7 (ตอ)

นกวชาการ/นกวจย

วธการพฒนา

1. อร

ณ ร

กธรร

ม (2

541)

2. น

งลกษ

ณ ส

บสนผ

ล (2

542)

3. ด

นย เ

ทยนพ

ฒ (2

545)

4. เส

รมศก

ด ว

ศาลา

ภรณ

(254

5)

5. ส

มบรณ

ศรส

รรหร

ญ (2

547)

6. ก

ลยาร

ตน เ

มองส

ง (2

550)

7. อ

ดศร

เนาว

นนท

(255

0)

8. ธ

ระ ร

ญเจ

รญ (2

550)

9. D

essle

r (19

91)

10. T

urel

ove

(199

2)

11. M

cCau

ley

and

oth

er (

1996

)

12. D

uBrin

(199

8)

13. M

c Ew

an (9

98)

ความ

ถ

รอยล

ะ

45. จดทมผฟง - - - - √ - - - - - - - - 1 7.69

46. กระบวนการกลมสมพนธ - - - - √ - - - - - - - - 1 7.69

47. การชแจงปญหาขอของใจ - - - - √ - - - - - - - - 1 7.69

48. ซนดเคต - - - - √ - - - - - - - - 1 7.69

49. จดทาโครงการจรง - - - - √ - - - - - - - - 1 7.69

50. การเผชญเหตการณ - - - - √ - - - - - - - - 1 7.69

51. การฝกการสงการ - - - - √ - - - - - - - - 1 7.69

52. การจดทาแผนพฒนาตนเอง - - √ - √ - - - - - - - - 2 15.38

126

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

127

จากตาราง 7 สรปไดวา วธการพฒนาภาวะผนา จะเหนไดวา มวธการใน

การพฒนาภาวะผนา โดยผวจยใชเกณฑความคดเหนสอดคลองกนของนกวชาการ/นกวจย

ตงแตรอยละ 50 ขนไป เรยงลาดบได 4 ลาดบ ดงน 1) การศกษาดวยตนเอง 2) การสอน

งาน 3) การเรยนรจากการปฏบตจรง และ 4) การอบรมเชงปฏบตการ

แตจากการวเคราะห สงเคราะหเอกสาร นกวชาการ/นกวจยไดนาเสนอถง

วธการพฒนาทหลากหลาย และมความคลายคลงกนแตใชชอเรยกตางกน ดงนนผวจยจง

รวมวธการพฒนาทคลายคลงกนและตงชอวธการพฒนาใหมแตครอบคลมเนอหาสาระโดย

ใชเกณฑความคดเหนสอดคลองกนของนกวชาการ/นกวจย ตงแตรอยละ 50 ขนไป ดงน

1. การศกษาดวยตนเอง ความถ 9 คดเปนรอยละ 69.23

2. การฝกปฏบตจรง ความถ 8 คดเปนรอยละ 61.54

3. การสอนงาน ความถ 8 คดเปนรอยละ 61.54

4. การอบรม/สมมนา/ประชมเชงปฏบตการ ความถ 8 คดเปนรอยละ 61.54

สรปไดวา วธการในการพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในครงนมวธการในการ

พฒนา 4 วธ ดงน 1) การศกษาดวยตนเอง 2) การฝกปฏบตจรง 3) การสอนงาน และ

4) การประชมเชงปฏบตการ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

128

แนวคดเกยวกบรปแบบ

ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎตางๆ เกยวกบรปแบบการพฒนาภาวะผนา

โดยนาเสนอเกยวกบความหมายและแนวคดเกยวกบรปแบบ ประเภทรปแบบ รปแบบ

การพฒนาภาวะผนา ของนกวชาการตางๆ เพอกาหนดเปนกรอบแนวคดดานภาวะผนา

ของผบรหารโรงเรยน โดยมรายละเอยดในแตละประเดน ดงน

1. ความหมายเกยวกบรปแบบ

รปแบบ ตรงกบคาในภาษาองกฤษ คาวา (Model) หรอโมเดล รปแบบ

เปนรปธรรมของความคดทเปนนามธรรม ซงบคคลแสดงออกมาในลกษณะใดลกษณะหนง

เพอใหบคคลอนเขาใจไดชดเจนมากยงขน ปจจบน คาวา รปแบบ เขามามบทบาทในการ

วจยและการทาวทยานพนธมากขน โดยใชคาวา รปแบบ ตนแบบ วงจรแบบ แบบจาลอง

ซงสอดคลองกบอทมพร จามรมาน (2542, หนา 42) และ เยาวด วบลยศร (2542, หนา 9)

ทกลาววา รปแบบคอวธการทบคคลใดบคคลหนงถายทอดความคด ความเขาใจ ตลอดทง

จนตนาการทมตอปรากฎการณหรอเรองราวใดๆ ใหปรากฎโดยใชสอสารในลกษณะตางๆ

เชน ภาพวาด แผนภม หรอแผนผงตอเนอง ใหสามารถเขาใจไดงาย โดยสามารถนาเสนอ

เรองราวหรอประเดนตางๆ ไดอยางกระชบภายใตหลกการอยางมระบบ ดงนน “โมเดล”

หรอ “รปแบบ” จงสามารถนาไปใชในลกษณะตางๆ คอ 1) เปนแบบจาลองในลกษณะ

เลยนแบบ 2) เปนตวแบบทใชเปนแบบอยาง 3) เปนแผนภาพทแสดงความสมพนธระหวาง

สญลกษณ และหลกการของระบบ 4) เปนแผนผงของการดาเนนงานอยางตอเนองดวย

ความสมพนธเชงระบบ สวนการนาเสนอรปแบบมลกษณะสาคญ 4 ประการ คอ 1) เปน

การถายทอดในลกษณะเลยนแบบหรอถายแบบจากการเขาใจ ตลอดจนจตนาการของคน

ทมตอปรากฎการณใดๆ ออกมาเปนโครงสรางทมระบบระเบยบ งายตอการรบรของ

บคคลอน 2) ลกษณะของรปแบบไมใชการบรรยายหรอการพรรณนาอยางยดยาว แตเปน

การแสดงความสมพนธระหวางสญลกษณและหลกการของระบบ 3) ตวรปแบบเนนเฉพาะ

สวนสาคญเพอนาไปสความเขาใจทตรงกนระหวางผนาเสนอรปแบบความสมพนธระหวาง

สวนยอยไดโดยการนาเสนอเพยงครงเดยว 4) ภาพลกษณของรปแบบมงการสอสารให

กระชบ รบรภาพรวมของความหมายมองเหนความสมพนธระหวางสวนยอยๆ ได โดยการ

นาเสนอเพยงครงเดยว สวนสมบรณ ศรสรรหรญ (2547, หนา 10-112) ไดกลาววารปแบบ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

129

การพฒนาคณลกษณะภาวะผนา หมายถง สงทแสดงโครงสรางทางความคดองคประกอบ

และความสมพนธขององคประกอบตางๆ ทสาคญเกยวกบวธการหรอกระบวนการทนามา

ปฏบตเพอเปนการสราง ปรบปรงหรอเปลยนแปลงคณลกษณะภาวะผนาของผทจะมา

ดารงตาแหนงหรอกาลงดารงตาแหนงอยใหสอดคลองกบพฤตกรรมและบทบาทภาวะผนา

ทเหมาะสม สอดคลองกบ Daft (1994, p. 20) ไดใหความหมายวา รปแบบ หมายถง

การยอหรอเลยนแบบความสมพนธทปรากฏอยในโลกแหงความจรงของปรากฏการณใด

ปรากฏการณหนง โดยมวตถประสงคเพอชวยในการจดระบบความคดในเรองนนใหงายขน

และเปนระเบยบ สามารถเขาใจลกษณะสาคญของปรากฏการณนน หากรปแบบ นนอยใน

รปขอเสนอ (Proposition) กจะมความหมายเชนเดยวกบทฤษฎสาหรบความแตกตาง

ระหวางทฤษฎกบรปแบบอาจจะกลาวไดวา ทฤษฎ คอรปแบบทผานการทดสอบแลว และ

กลยารตน เมองสง (2550, หนา 76) ไดสรปความหมายของรปแบบวาหมายถงการจาลอง

ภาพในอดมคตทนาไปสการอธบายคณลกษณะสาคญของปรากฏการณตางๆ ทคาดวาจะ

เกดขน เพองายตอการทาความเขาใจ ไมมองคประกอบทแนนอน หรอรายละเอยดทกแง

ทกมม โดยผานกระบวนการในการทดสอบอยางเปนระบบ และรปแบบทเปนแบบจาลอง

สงทเปนนามธรรม นอกจากน สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2550,

หนา 42-43) ไดสรปความหมายของรปแบบวาหมายถง แบบอยาง ตวอยาง แผนภม

ชดปจจยหรอองคประกอบของรปแบบ เปนสงทพฒนาขนเพอบรรยายคณลกษณะของ

ปรากฏการณอยางใดอยางหนง อยางละเอยดทกแงทกมม สวนทระบวารปแบบหนงๆ

จะมรายละเอยดมากนอยเพยงใด จงจะเหมาะสม และรปแบบนนๆ ควรมองคประกอบ

อยางไรบาง ไมไดมขอจากาหนดตายตว ทงนขนอยกบปรากฏการณแตละอยาง และ

วตถประสงคของผสรางรปแบบทตองการจะอธบายปรากฏการณนนๆ อยางไร

จากการศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ สรปไดวา รปแบบ

การพฒนา หมายถง ชดกจกรรมขององคประกอบตางๆ ในการพฒนาภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหารโรงเรยน ทมความเกยวของสมพนธกน เพอใหการดาเนนงาน

บรรลผลการพฒนาตามจดประสงคทกาหนดไว

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

130

2. ประเภทของรปแบบ

มนกวชาการ ไดจาแนกประเภทของรปแบบสรปไดรายละเอยด ดงน

รงสรรค ประเสรฐศร (2544, หนา 281 – 288)

1. รปแบบเชงกายภาพ (Physical Model) ไดแก

1.1 รปแบบคลายจรง (Iconic Model) มลกษณะคลายของ

จรง เชน เครองบนจาลอง หนไลกา หนตามราน ตดเสอผา

1.2 รปแบบเสมอนจรง (Analog Model) มลกษณะคลาย

ปรากฏการณจรง เชน การทดลองทางเคมในหองปฏบตการกอนจะทาการทดลองจรง

เครองบนจาลองทบนได หรอเครองฝกบน รปแบบชนดน ใกลเคยงความจรงกวาแบบแรก

2. รปแบบเชงสญลกษณ (Symbolic Model) ไดแก

2.1 รปแบบขอความ (Verbal Model) หรอรปแบบเชงคณภาพ

( Qualitative Model) รปแบบแบบนพบมากทสดเปนการใชขอความปกตธรรมดาในการ

อธบายโดยยอ เชน คาพรรณนาลกษณะงาน คาอธบายรายวชา เปนตน

2.2 รปแบบทางคณตศาสตร (Mathematical model)

หรอรปแบบเชงปรมาณ (Quantilative) เชน สมการ หรอโปรแกรมเชงเสน

Keeves (1988, p. 559) ไดแบงประเภทของรปแบบทางการศกษา

และสงคมศาสตร โดยยดแนวทางของ Czplan and tutsuoka โดยพฒนารปแบบทาง

การศกษาเปน 4 ประเภท คอ

1. รปแบบเชงเทยบเคยง (Analogue model) เปนรปแบบทใชในการ

อปมา อปไมยเทยบเคยงปรากฏการณซงเปนรปธรรม เพอสรางความเขาใจใน

ปรากฏการณทเปนนามธรรม เชน รปแบบในการทานายจานวนนกเรยนทจะเขาสระบบ

โรงเรยน ซงอนมานแนวคดมาจาก การเปดนาเขาและการปลอยนาออกจากถง นกเรยนท

เขาสระบบโรงเรยนเปรยบเสมอนนาทไหลเขาถง นกเรยนทออกจากระบบเปรยบเสมอนนา

ทไหลออกจากถง ดงนน นกเรยนทคงทอยในระบบจงเทากบนกเรยนทเขาสระบบลบดวย

นกเรยนทออกจากระบบ เปนตน

2. รปแบบเชงขอความ (Semantic model) เปนรปแบบทใชภาษา

สอสารในการบรรยายหรออธบายปรากฏการณทศกษาดวยภาษา แผนภมหรอรปภาพ

เพอใหเปนโครงสรางทางความคด องคประกอบและความสมพนธขององคประกอบของปา

กฏการณนนๆ และใชขอความในการอธบาย เพอใหเกดความกระจางมากขน แตจดออน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

131

ของรปแบบประเภทนคอ ขาดความชดเจนทาใหยากตอการทดสอบรปแบบ อยางไรกตาม

กมการนารปแบบนมาใชกบการศกษามาก เชน รปแบบการเรยนรในโรงเรยน

3. รปแบบเชงคณตศาสตร (Mathematical model) เปนรปแบบท

ใชแสดงความสมพนธขององคประกอบหรอตวแปรโดยใชสญลกษณทางคณตศาสตร

ปจจบน มแนวโนมวาจะนาไปใชในดานพฤตกรรมศาสตรมากขน โดยเฉพาะการวดและ

ประเมนผลทางการศกษา รปแบบลกษณะนสามารถนาไปสการสรางทฤษฎ เพราะ

สามารถนาไปทดสอบสมมตฐานไดรปแบบทางคณตศาสตรน สวนมากพฒนามาจาก

รปแบบเชงขอความ

4. รปแบบเชงสาเหต (Causal model) เปนรปแบบทเรมมาจากการ

นาเทคนคการวเคราะหเสนทาง (Path analysis)ในการศกษาเกยวกบพนธศาสตร รปแบบ

เชงสาเหตทาใหสามารถศกษารปแบบเชงขอความทมตวแปรซบซอนได แนวคดสาคญ

ของรปแบบนคอ ตองสรางขนจากทฤษฎทเกยวของและงานวจยทมมาแลว รปแบบจะเขยน

ในลกษณะของสมการเสนตรง และสมการแสดงความสมพนธเชงเหตผลระหวางตวแปร

จากนนมการเกบรวบรวมขอมลในสภาพการณทเปนจรงเพอทดสอบรปแบบ โดรปแบบ

เชงสาเหต แบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ

4.1 รปแบบระบบเสนเกยว (Recursive model) เปนรปแบบ

แสดงความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรดวยเสนโยงทมทศทางของการเปนสาเหตใน

ทศทางเดยว โดยไมมความสมพนธยอนกลบ

4.2 รปแบบระบบเสนค (Non- Recursive model) คอรปแบบท

แสดงความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปร โดยมทศทางความสมพนธของตวแปรในตว

แปรหนงอาจจะเปนทงตวแปรเชงเชงเหตและเชงผลพรอมกน จงมทศทางยอนกลบได

จากการศกษาประเภทของรปแบบ สรปไดวา ประเภทของรปแบบ

สามารถ แบงไดเปน รปแบบเชงกายภาพ รปแบบเชงสญลกษณ รปแบบเชงเทยบเคยง

รปแบบเชงขอความ และสามารถเลอกนามาใชใหเหมาะสมกบเรองทจะนาไปใชดวย

สาหรบการวจยรปแบบการพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาในครงน ผวจยเลอกรปแบบเชงขอความ

ซงเปนรปแบบทใชภาษาในการสอสาร อธบายปรากฏการณทศกษาดวยภาษาและแผนภม

เพอใหเกดความเขาใจ เหนโครงสรางความคด องคประกอบ ความสมพนธของ

องคประกอบ กระบวนการ ขนตอนตางๆ ทเชอมกนอยางเปนระบบ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

132

3. ลกษณะของรปแบบทด

การสรางรปแบบทดเปนเรองทจาเปนทจะตองทาความเขาใจ เพราะ

รปแบบสามารถชวยในการอธบายพยากรณสงตางๆ ไดอยางรวดเรว ทาใหเขาใจงาย

กลาวคอ รปแบบอาจไมสอดคลองกบความเปนจรง บางครงรปแบบกอใหเกดความเขาใจ

ผดวาเปนเรองจรง มนกการศกษาไดเสนอลกษณะของรปแบบทดไวดงน

เบญจพร แกวมศร (2545, หนา 92) ไดแปลหนงสอของทาคาโอะ

มยากาวะ ซงเกยวกบลกษณะของรปแบบทดไววา รปแบบทดเปรยบเสมอนสงทจะทาใหผ

ทสนใจศกษาในเรองนนๆ ไดมความเขาใจเปนเบองตนกอนการศกษาในแนวลกตอไป

ดงนนการสรางรปแบบทดควรมลกษณะ ดงน

1. รปแบบควรประกอบดวยความสมพนธเชงโครงสรางระหวางตว

แปรมากกวาเนนความสมพนธระหวางตวแปรแบบรวมๆ

2. รปแบบควรนาไปสการพยากรณผลทตามมา ซงสามารถ

ตรวจสอบไดดวยขอมลเชงประจกษ โดยเมอทดสอบรปแบบแลว ปรากฏวาไมสอดคลอง

กบขอมลเชงประจกษ รปแบบนนตองถกยกเลกไป

3. รปแบบควรอธบายโครงสรางความสมพนธเชงเหตเชงผลของ

เรองทศกษาไดอยางชดเจน

4. รปแบบควรนาไปสความคดเหนใหมหรอความสมพนธใหมของ

เรองทศกษาได

5. รปแบบในเรองใดจะเปนเชนไรขนอยกบกรอบทฤษฎในเรอง

นนๆ

พลสข หงคานนท (2540, หนา 53 ; อางถงใน ศกดชย ภเจรญ, 2553,

หนา 80-81) ไดศกษาและสรปความคดเหนของนกวชาการในเรองรปแบบทด ควรม

ลกษณะดงน

1. รปแบบควรประกอบดวย ความสมพนธเชงโครงสรางระหวางตว

แปรมากกวาเนนความสมพนธระหวางตวแปรแบบรวมๆ

2. รปแบบควรนาไปสผลการทานายทตามมา ซงสามารถตรวจสอบ

ไดดวยขอมลเชงประจกษ โดยเมอทดสอบรปแบบแลว ปรากฏวาไมสอดคลองกบขอมล

เชงประจกษ รปแบบนนตองถกยกเลกไป

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

133

3. รปแบบควรอธบายโครงสรางความสมพนธเชงเหตเชงผลของ

เรองทศกษาไดอยางชดเจน

4. รปแบบควรนาไปสความคดเหนใหมหรอความสมพนธใหม

ของเรองทศกษาได

5. รปแบบในเรองใดจะเปนเชนไรขนอยกบกรอบทฤษฎในเรอง

นนๆ

อทมพร จามรมาน (2541, หนา 22 ; อางถงใน ศกดชย ภเจรญ,

2553, หนา 80-81) สรปถงรปแบบทอยในขอบขายการวจยควรมลกษณะ ดงน

1. นาไปสการอธบาย การทานายได โดยการอางองขอมลจากการ

สงเกตทนาเชอถอได

2. นาไปสผลเดมทมการทดลองซาๆ

3. นาไปสการอธบายเชงเหตผล

4. ชวยขยายความรและนาไปสการแสวงหาความรไดมากขน

5. มความชดเจนและสามารถตรวจสอบได

6. กระบวนการสรางโมเดล เปนกระบวนการทไมอยนงและไมมท

สนสด

นอกจากน Keeves (1988, p. 560) กลาวถงรปแบบทดไว ดงน

1. รปแบบควรประกอบขนดวย ความสมพนธอยางมโครงสรางของ

ตวแปรมากกวาความสมพนธเชงเสนตรงธรรมดา อยางไรกตามความสมพนธเชงเสนตรง

มประโยชนในชวงตนของการพฒนารปแบบ

2. รปแบบควรใชเปนแนวทางในการพยากรณผลทจะเกดขนจากการ

ใชรปแบบได สามารถตรวจสอบไดโดยการสงเกตและหาขอสนบสนนดวยขอมลเชง

ประจกษ

3. รปแบบควรระบหรอชใหเหนถงกลไกลเชงเหตผลของเรองทศกษา

ดงนน นอกจากรปแบบจะเปนเครองมอในการพยากรณแลว ยงใชเปนเครองมอในการ

อธบายปรากฎการณไดอก

4. รปแบบควรเปนเครองมอในการสรางความคดรวบยอด (Concept)

ใหมและการสรางความสมพนธของตวแปรใหม ซงจะเปนการเพมองคความร (Body of

knowledge) ในเรองทกาลงศกษาดวย

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

134

จากการศกษาสรปไดวา รปแบบทดควรประกอบดวย องคประกอบ

ของความสมพนธระหวางตวแปร และสามารถแสดงความสมพนธเชงเหตเชงผลของเรอง

ทจะศกษาและรปแบบทดจะตองสามารถชวยในการขยายความรและสรางองคความร

ไดมากขน และสามารถตรวจสอบไดดวยขอมลเชงประจกษ

4. การทดสอบรปแบบ

การทดสอบรปแบบหรอการประเมนรปแบบนน มความจาเปนอยางยง

ตอการใหไดมาซงรปแบบทมคณภาพ มประสทธภาพ และมประสทธผล เทยงตรง เชอถอ

ได รปแบบทสรางขนควรมความชดเจน และเมอสรางรปแบบเสรจแลวจะตองมการ

ทดสอบรปแบบดวย ดงนน นกวชาการและนกการศกษาไดเสนอวธการทดสอบรปแบบ

หรอประเมนรปแบบไวดงน

เบญจพร แกวมศร (2545, หนา 93-94) ไดรวบรวมการทดสอบ

รปแบบไว 2 ลกษณะ ดงน

1. แบบทดสอบดวยการประเมน ซง Joint Committee on

standards for educational evaluation ไดนาเสนอหลกการประเมน เพอพฒนาบรรทดฐาน

ของกจกรรมการตรวจสอบรปแบบซงจดเปน 4 หมวด ดงน

1.1 มาตรฐานดานความเปนไปได (Feasibility standards)

เปนการประเมนความเปนไปไดในการนาไปปฏบตจรง

1.2 มาตรฐานดานความเปนประโยชน (Utility standards)

เปนการประเมนการสนองตอบตอความตองการของผใชรปแบบ

1.3 มาตรฐานดานความเหมาะสม (Propriety standards)

เปนการประเมนความเหมาะสมทงดานกกหมาย ศลธรรม จรรยา

1.4 มาตรฐานดานความถกตองครอบคลม (Accuracy

standards) เปนการประเมนความนาเชอถอ และไดสาระครอบคลมครบถวนตามความ

ตองการอยางแทจรง

2. การทดสอบในบางเรองไมสามารถกระทาไดโดยขอจากดของ

สภาพการณตางๆ

รงนภา จตรโรจนรกษ (2548, หนา 17-18) ไดศกษาและสรปแนวคด

ของนกวชาการในเรองการประเมนรปแบบไว 2 ลกษณะ คอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

135

1. ทดสอบโดยการพสจนหรอตรวจสอบดวยขอมลเชงประจกษ

ซงมกจะใชในการทดสอบเชงวทยาศาสตร และคณตศาสตร

2. การทดสอบรปแบบทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตร

ซงอาจทดสอบดวยวธการทางสถต หรอการประเมนโดยผทรงคณวฒกได

ศกดชย ภเจรญ (2553, หนา 81-82) ไดศกษาและสรปแนวคดของ

นกวชาการในเรองการประเมนรปแบบไววา

1. การประเมนโดยผทรงคณวฒ จะดาเนนการวเคราะห วจารณ

อยาง ลกซง เฉพาะประเดนทนามาถกพจารณา ซงไมจาเปนตองเกยวโยงกบวตถประสงค

หรอผทเกยวของกบการตดสนใจเสมอไป แตอาจจะผสมปจจยตางๆ เขาดวยกน

ตามวจารณญาณของผทรงคณวฒ เพอใหไดขอสรปเกยวกบคณภาพ ประสทธภาพหรอ

ความเหมาะสมของสงททาการประเมน

2. รปแบบการประเมนทเปนความเชยวชาญเฉพาะทาง

(Specialization) ในเรองทจะประเมน โดยพฒนามาจากการวเคราะหงานศลปะ (Art

criticism) ทมความละเอยดออนลกซง และตองอาศยผเชยวชาญระดบสงมาเปนผวจย

เนองจากเปนการวดคณคา ไมอาจจะประเมนดวยเครองมอใดๆ ไดตองใชความร

ความสามารถของผประเมนอยางแทจรง

3. รปแบบทใชตวบคคลหรอผทรงคณวฒเปนเครองมอในการ

ประเมน โดยใหความเชอถอวาผทรงคณวฒนนเทยงธรรมและมดลยพนจทด ทงน

มาตรฐานและเกณฑการพฒนาตางๆ นนเกดขนจากประสบการณและความชานาญของ

ผทรงคณวฒนนเอง

4. รปแบบทยอมใหเกดความยดหยนในกระบวนการทางานของ

ผทรงคณวฒตามอธยาศยและความถนดของแตละคน นบตงแตการกาหนดประเดนสาคญ

ทพจารณา การบงชขอมลทตองการ การเกบรวบรวมขอมล การประเมนผล การวนจฉย

ขอมล ตลอดจนวธการนาเสนอ

จากการศกษา สรปไดวา การประเมนหรอการทดสอบรปแบบสามารถ

ทาได 2 ลกษณะคอ 1) ทดสอบโดยใชขอมลตวเลข และ 2) การทดสอบโดยผเชยวชาญหรอ

ผทรงคณวฒ สวนการวจยในครงน ผวจยเลอกวธการประเมนโดยผเชยวชาญหรอ

ผทรงคณวฒ เพอใหไดขอมลทลกซงและมความละเอยดในเนอหาสาระของเรอง

ททาการศกษา จากผเชยวชาญทมความเชยวชาญในเรองนนๆ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

136

5. การวจยทเกยวของกบรปแบบการพฒนา

มนกวชาการหลายทานทศกษาเกยวกบรปแบบการพฒนาและใชคาทม

ความหมายใกลเคยงกบรปแบบการพฒนา เชน คาวาการวเคราะหระบบ การนาเสนอ

โปรแกรม การนาเสนอรปแบบ หรอตวแบบ เปนตน ซงผวจยขอนาเสนอรายละเอยด

ดงตวอยางตอไปน

บรพาทศ พลอยสวรรณ (2539, หนา 11) ไดใหคาจากดความระบบ

การพฒนาผบรหารไววา หมายถง ชดของงาน โครงการหรอกจกรรมการดาเนนงาน

เกยวกบการปรบปรง เพมพนความร ทกษะ ทศนคตและความสามารถของผบรหาร

ซงประกอบดวย องคประกอบ 4 ประการ คอ 1) วเคราะหความตองการจาเปนในการ

พฒนา 2) การวางแผนการพฒนา 3) ดาเนนการการพฒนา 4) ประเมนผลหลงการพฒนา

สถาบนพฒนาผบรหารการศกษาไดพฒนารปแบบการพฒนา

ทเรยกวา “4 P’s Model” ไวเปนกรอบการดาเนนงาน ดงน ความกาวหนาทางดาน

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเปนปจจยหลกทสาคญ ทาใหขอมลขาวสารตางๆ

สามารถเชอมโยงกนไดอยางรวดเรว เปนเครอขายไรพรมแดน การเคลอนยายแรงงาน

เงนทน และสนคาเปนไปอยางเสรมากขนทาใหเกดการเปลยนแปลงอยางพลวตรและนา

โลกเขาสยคแหงการจดระเบยบใหมทงในมตความสมพนธระหวางประเทศ เศรษฐกจ

สงคม และการเมองซงกอใหเกดทงโอกาสและภยคกคามตอการพฒนาทยงยนของ

ประเทศไทย ดวยเหตนเอง จงทาใหรฐบาลจาเปนตองกาหนดการพฒนาระบบราชการ

เปนนโยบายสาคญเรงดวน ทมงใหขาราชการเปนรากฐานและกลไกสาคญในการกอบกพน

ฟวกฤตของประเทศในดานตางๆ รฐบาล ไดดาเนนการปฏรประบบราชการและปรบ

กระบวนการบรหารราชการโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศมากขน รวมทงการเรงเพม

ประสทธภาพใน การตอบสนองความตองการของประชาชนใหดยงขน ซงจะทาให

ขาราชการจะตองปรบตวทงในดานความร เทคโนโลย ทกษะวธการทางานแบบใหมเพอให

เขากบหนวยงานและวฒนธรรมองคการแนวใหม เพอเตรยมการพฒนาขาราชการ

กระทรวงศกษาธการ สถาบนพฒนาผบรหารการศกษาไดตงคณะทางานขนมาคณะหนง

เพอศกษาแนวคด ทฤษฎ หลกการ จากเอกสารรายงานการวจยทเกยวของแลวจดการ

ประชมปฏบตการเพอยกรางแนวทางการพฒนาขาราชการในสงกดกระทรวงศกษาธการ

มวตถประสงค คอ 1) เพอพฒนาขาราชการใหมสมรรถนะทเหมาะสมจนสามารถ

ปฏบตงานจนปรากฏผลงาน (Performance) อยางมประสทธภาพและประสทธผล

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

137

2) เพอสรางและนาเสนอรปแบบการพฒนาขาราชการกระทรวงศกษาธการ 3) นยาม

ปฏบตการขาราชการ หมายถง ขาราชการสงกดกระทรวงศกษาธการ ทกกลม ไดแก คร

คณาจารยและบคลากร ทางการศกษาอน ผลงานหรอผลการปฏบตงาน (Performance)

หมายถง ผลทเกดจาก การปฏบตงานของขาราชการทออกมาในรปของวตถ สงของ หรอ

บรการ สมรรถนะ (Competency) หมายถง คณลกษณะเชงพฤตกรรมของขาราชการททา

ใหปฏบตไดโดดเดนกวาคนอนซงสามารถใชในการบรหารจดการ การประเมนผลงานและ

การพฒนาขาราชการ คณลกษณะ(Trait) หมายถง คณสมบตประจาตวของขาราชการ

ทงในดานความร ทกษะและทศนคตทจาเปนตอการปฏบตงาน พฤตกรรม (Behavior)

หมายถง การกระทาของขาราชการทสามารถสงเกตเหนไดในขณะปฏบตงานประสทธภาพ

(Efficiency) หมายถง ความสามารถทางานไดอยางประหยดทงเวลา งบประมาณและ

ทรพยากรอนๆ ประสทธผล (Effictiveness) หมายถง ความสามารถทางานไดบรรลตาม

จดมงหมายทกาหนด รปแบบ (Model หมายถง ชดขององคประกอบทเกยวของสมพนธกน

เพอจาลองใหเหนสภาพการณทใกลเคยงความเปนจรงเกยวกบแนวทางการพฒนา

ขาราชการกระทรวงศกษาธการ 4) เปาหมายการพฒนา เชงปรมาณ ไดแก 1. ขาราชการ

สงกดกระทรวงศกษาธการทงหมด 2. รปแบบการพฒนาขาราชการ จานวน 1 รปแบบเชง

คณภาพ ไดแก 1. ขาราชการมผลงานและคณลกษณะเหมาะสม สอดคลองกบการปฏรป

การศกษาและการปฏรประบบราชการ 2. รปแบบการพฒนาขาราชการ ตามมาตรการท 3

ทสอดคลองกบหลกเกณฑการประเมนและมประสทธภาพ 5) รปแบบการพฒนา

ประกอบดวย กรอบแนวคด และองคประกอบ ดงน 1. กรอบแนวคดของรปแบบการ

พฒนาขาราชการกระทรวงศกษาธการ “4P’s Model” รปแบบดงกลาวน ยดผลงาน

เปนฐาน (Performance Based Model) และตงอยบนกระแสความเปลยนแปลงทเปนพลวตร

(Dynamic) ทงในดาน (1) ความเปลยนแปลงของโลกและความเปลยนแปลงภายในประเทศ

(2) ความเปลยนแปลงของสงคม เศรษฐกจ 3) ความเปลยนแปลงทางการเมองและ

เทคโนโลย 2. องคประกอบของรปแบบ (Personal Performance Process Program Model)

มองคประกอบหลกในการทางาน 4 ประการ ทตองพจารณาและจดการใหเชอมโยง

สมพนธกน ไดแก (1) บคคล (Person) หมายถง ความมสมรรถนะ (Competency) ของ

ขาราชการ ซงประกอบดวย คณลกษณะ (Trait) และพฤตกรรม (Behavior) ในการ

ปฏบตงาน (2) การปฏบตงาน (Performance) หมายถง กระบวนการทางานทม

ประสทธภาพ (Efficiency) และ ประสทธผล (Effectiveness) (3) กระบวนการ (Process)

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

138

หมายถง การใชวงจรในการบรหารคณภาพในการพฒนาขาราชการตามแนวคดของเดมมง

(Deming' s Circle) ประกอบดวย การวางแผน (Plan) การปฏบตการพฒนา (Do) การ

ตรวจสอบการพฒนา (Check) และ การปฏบตการปรบแก (Act) อยางเปนระบบและ

ตอเนอง (4) โปรแกรม (Program) หมายถง หลกสตรหรอวธการในการพฒนาขาราชการ

ตามการประเมนในมาตรการท 3 อาท การฝกอบรมขณะปฏบตงาน (On the Job

Training : OJT) โปรแกรมคอมพวเตอรชวยการฝกอบรม (Computer Based Training :

CBT) การสอนงาน (Coaching) การใหคาปรกษา (Consulting) และการหมนเวยนสบเปลยน

งาน (Job Rotation : JR) (ประสทธ เขยวศร และคณ, 2547, หนา 65-66)

เบญจพร แกวมศร (2545, หนา 215) ไดนาเสนอรปแบบการพฒนา

คณลกษณะภาวะผนาของผบรหารวทยาลยพยาบาล สงกดกระทรวงสาธารณสข โดย

รปแบบ ประกอบดวย 7 ขนตอน คอ 1) ขนการสรางแนวคดเกยวกบภาวะผนา 2) ขนการ

กาหนดคณลกษณะภาวะผนาทตองพฒนา 3) ขนการเตรยมการเพอการพฒนา 4) ขนการ

พฒนาคณลกษณะภาวะผนา 5) ขนการประเมนผลการพฒนา 6) ขนการปฏบตซา และ

7) ขนการประเมนผลการดาเนนการ โดยในแตละขนพฒนาจะกลาวถง แนวคด สาระ

การพฒนาวตถประสงค ระยะเวลา กจกรรมพฒนา และผลทตองการ

สมบรณ ศรสรรหรญ (2547, บทคดยอ) รปแบบการพฒนา

ประกอบดวย 1) วเคราะหความตองการจาเปนในการพฒนา 2) การวางแผนการพฒนา

3) ดาเนนการการพฒนา 4) เรยนรระหวางปฏบตงาน 5)ประเมนผลหลงการพฒนา

ปราโมทย เบญจกาญจน (2548, หนา 191) ไดทาการวจยเกยวกบ

รปแบบการพฒนาพฤตกรรมภาวะผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

พบวามองคประกอบ 1) ความตองการจาเปนในการพฒนา 2) การวางแผนการพฒนา

3) ดาเนนการการพฒนา 4) เรยนรระหวางปฏบตงาน 5)ประเมนผลหลงการพฒนา

6) การใหรางวล 7) การใหความชวยเหลอฟนฟ

มานตย นาคเมอง (2551, หนา 56) ทาการวจยเรอง รปแบบการพฒนา

สมรรถนะประจาสายงานครผสอนในสถานศกษาขนพนฐาน พบวา แบงเปน 3 สวน คอ

1) สมรรถนะประจาสายงานครผสอน 5 สมรรถนะ สมรรถนะการจดการเรยนร สมรรถนะ

การพฒนาผเรยน สมรรถนะการบรหารจดการชนเรยน สมรรถนะการวเคราะห สงเคราะห

และวจยและสมรรถนะการทางานรวมกบชมชน 2) หลกการในการพฒนาสมรรถนะ

ประจาสายงานครผสอน ม 5 หลกการ หลกการมสวนรวมของผรบการพฒนา หลกการ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

139

เรยนรของผใหญ หลกการสนองความตองการของผรบการพฒนาหลกการความยดหยน

ของกระบวนการและมวธการพฒนาและหลกการความแตกตางระหวางบคคล

3) กระบวนการพฒนาสมรรถนะประจาสายงานครผสอนม 5 ขนตอน คอ การสราง

ความตองการในการพฒนา การวเคราะหความตองการในการพฒนาการวางแผนการ

พฒนา การดาเนนการพฒนา การประเมนผลการพฒนา

สานกพฒนาครและบคลากรการศกษาขนพนฐาน สานกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 34) ไดกาหนด

กระบวนการพฒนาผนาการเปลยนแปลงใหกบ ผบรหารการศกษา ผบรหารสถานศกษา

คร ศกษานเทศก และผเกยวของ มกระบวนการ 5 ขนตอน ดงน 1) เตรยมความพรอม

โดยการกาหนดสมรรถนะ (Competencies) และประเมนความตองการพฒนา (Need

Assesment) 2) ฝกอบรมเชงปฏบตแบบเขม (Sensitivity Workshop) 3) เรยนรระหวางการ

ปฏบตงาน (Learning on the job) 4) สมมนาหลงการพฒนา (Seminar) 5) ประเมนผลการ

พฒนา (Evaluation)

ฤทยทรพย ดอกคา (2553, หนา 35) ไดสรางรปแบบภาวะผนาของ

ผบรหารโรงเรยนขนาดเลกทสงผลตอประสทธผลโรงเรยน มรปแบบการพฒนาดงน

รปแบบภาวะผนาทตองการพฒนา คอ การสรางวสยทศน ความสมพนธระหวางโรงเรยน

และชมชน การกระตนการใชปญญา การคานงถงความเปนปจเจกบคคล ความสมพนธ

ระหวางผบรหารกบคณะครในโรงเรยน การจดโครงสรางของงานในโรงเรยน การสราง

แรงบนดาลใจและการสรางความศรทธา รปแบบการพฒนาภาวะผนาของผบรหาร

โรงเรยนขนาดเลก ดาเนนการเปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 ระยะกอนปฏบตการ ระยะท 2

ระยะปฏบตการ ประกอบดวย 1) อบรมเขม 2) การประชมปฏบตการโดยใชคมอพฒนา

ภาวะผนา 8 ชด ประกอบการประชม และศกษาดงานโรงเรยนดเดน 1 โรงเรยน ระยะท 3

ระยะตดตามผล โดยการประชมและใชแบบประเมนพฤตกรรมภาวะผนา

บญม กอบญ (2553, หนา 23) ไดสรางรปแบบการพฒนาภาวะผนา

ทมของผบรหารโรงเรยน มรปแบบการพฒนา 3 องคประกอบ ไดแก ดานองคประกอบ

ภาวะผนาทม ทม 4 องคประกอบ ไดแก ดานผนาทม ดานสมาชก ดานงาน และดาน

ทมงาน วธการพฒนาภาวะผนาทม พบวาม 10 วธ คอการประชมเชงปฏบตการ

การประชมสมมนา การหมนเวยนเปลยนงาน การระดมสมอง การฝกวธทางาน การฝก

สถานการณจาลอง การศกษาดงาน การฝกวเคราะหงาน การพฒนาจตและการศกษาดวย

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

140

ตนเอง โดยมกระบวนการพฒนา 9 กระบวนการดงน หลกการพฒนาภาวะผนาทม

จดประสงคการพฒนาภาวะผนาทม วธการพฒนาภาวะผนาทม การพฒนาภาวะผนาทม

ภาคทฤษฎ การประเมนผลการพฒนาภาวะผนาทมภาคทฤษฎ การพฒนาภาวะผนาทม

ภาคปฏบต การประเมนผลการพฒนาภาวะผนาทมภาคปฏบต การสมมนาเพอนาเสนอ

ผลการพฒนาภาวะผนาทม และการสรปผลการพฒนาภาวะผนาทม

รปแบบการพฒนา จากแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของจากทกลาว

มาพบวา มหลากหลายรปแบบและการทจะใชรปแบบใดในการพฒนานน ขนอยกบประเดน

ทผวจยตองการทจะศกษา หรอจากแนวคด ทฤษฎหลกการพนฐานในการกาหนดรปแบบ

นนๆ ผวจยไดนาแนวคด ทฤษฎหลกการและงานวจยทเกยวของมาสงเคราะหรางรปแบบ

การพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แสดงดงตาราง 8

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

141

ตาราง 8 แสดงการสงเคราะหรปแบบการพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

รปแบบการพฒนาภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหารโรงเรยน

หลกการ แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

1.บรพ

าทศ

พลอ

ยสวร

รณ

2.เบ

ญจพ

ร แ

กวมส

(254

5)

3. ป

ระยร

บญ

ใช (2

547)

4.สม

บรณ

ศรส

รรหร

ญ

(254

7 5.

ประส

ทธ เ

ขยวศ

ร (2

548)

6. ป

ราโม

ทย เบ

ญจก

าญจน

(254

8)

7. ส

ถาบน

พฒ

นาผบ

รหาร

(254

8)

8.สา

นกงา

นเลข

าธกา

รสภา

(255

6)กา

รศกษ

า ()(

2550

) .9

สาน

กพฒ

นาคร

และ

บคลา

กร ท

างกา

รศกษ

า 10

. สพ

ฐ. (

2550

)

11. ม

านตย

นาค

เมอง

(255

1)

12 .

เตอน

ใจ ร

กษาพ

งศ

(255

1)

13 ฤ

ทยทร

พย

ดอก

คา

(255

3)

14 บ

ญม

กอบ

ญ (

2553

)

15.ไม

ตร บ

ญเท

ศ (2

554)

16.ก

นยาม

น อ

นหวา

ง

(255

5)

17.B

andu

ra (1

977)

18.L

ois B

. Har

t and

Chra

lotte

s (2

005)

คว

ามถ

.รอย

ละ

1.การอบรมเชงปฏบตการ √ √ √ √ √ √ √ 7 43.75

2.การอบรมโดยการสอนแนะ √ 1 6.25

3. การฝกอบรมแบบมสวนรวม √ √ √ 3 18.75

4.การอบรมตามทฤษฎการเรยนรทาง

ปญญาสงคม √ √ √ 3 18.75

5.การเรยนรระหวางการปฏบตงาน √ √ √ √ √ 5 31.25

6.กระบวนการพฒนา √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 10 62.50

7.วตถประสงคของรปแบบ √ √ √ √ √ √ √ √ 8 50.00

8.โครงสรางเนอหาของรปแบบ √ √ √ √ √ √ 6 37.50

141

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

142

ตาราง 8 (ตอ)

รปแบบการพฒนาภาวะผนา

ทางวชาการของผบรหาร

โรงเรยน

หลกการ แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

1.บรพ

าทศ

พลอ

ยสวร

รณ (2

539)

2.เบ

ญจพ

ร แ

กวมส

(254

5)

3. ป

ระยร

บญ

ใช (2

547)

4.สม

บรณ

ศรส

รรหร

ญ (

2547

5. ป

ระสท

ธ เข

ยวศร

(254

8)

5. ป

ราโม

ทย เบ

ญจก

าญจน

(254

8)

6. ส

ถาบน

พฒ

นาผบ

รหาร

(254

8)

7.สา

นกงา

นเลข

าธกา

รสภา

((255

6)กา

รศกษ

า ()ก

ารศก

ษา.8

สาน

กพฒ

นาคร

และบ

คลาก

ร ()

ทางก

ารศก

ษา

9. ส

พฐ.

(255

0)

10. ม

านตย

นาค

เมอง

(25

51)

11. เ

ตอนใ

จ ร

กษาพ

งศ (2

551)

12 ฤ

ทยทร

พย

ดอก

คา (

2553

)

13 บ

ญม

กอบ

ญ (

2553

)

14.ไม

ตร บ

ญเท

ศ (2

554)

15.ก

นยาม

น อ

นหวา

ง (2

555)

16.B

andu

ra (1

977)

18.L

ois B

. Har

t and

Chr

alot

tes

(200

5)

ความ

ถ

.รอย

ละ

9.การตดตามผลและประเมนผล √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 12 75.00

10.การเตรยมความพรอม

โดยการกาหนดสมรรถนะ √ √ √ √ 4 25.00

11.โครงสรางเนอหาของรปแบบ √ √ √ √ √ 5 31.25

12.หลกการของรปแบบ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 8 50.00

13.เอกสารประกอบการพฒนา √ √ √ √ √ √ √ √ 8 50.00

14.การศกษาดวยตนเอง √ √ √ 3 18.75

15.การแลกเปลยนเรยนร √ √ √ √ √ 5 31.25

16.การจบคสนทนา √ √ 2 12.50

142

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

143

จากตาราง 8 ผลการสงเคราะหรปแบบการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

ของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

พบวา รปแบบการพฒนา ทมความถ 8 คดเปนรอยละ 50.00 คอ หลกการของรปแบบ

วตถประสงคของรปแบบ และเอกสารประกอบการพฒนา ความถ 10 คดเปนรอยละ

62.50 คอ กระบวนการพฒนา และความถ 12 คดเปนรอยละ 75.00 คอ การตดตาม

และประเมนผลการพฒนา รปแบบการพฒนาในครงน โดยใชเกณฑความคดเหน

สอดคลองของนกวชาการและนกวจย ตงแตรอยละ 50 ขนไป ไดรปแบบการพฒนาเปน

5 สวน ประกอบดวย 1) หลกการของรปแบบ 2) วตถประสงคของรปแบบ 3) เอกสาร

ประกอบการพฒนา 4) กระบวนการพฒนา และ 5) การวดและประเมนผล

ดงภาพประกอบ 10

ภาพประกอบ 10 โมเดลรปแบบการพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหาร

รปแบบการพฒนา

ภาวะผนาทางวชาการ

ของผบรหาร

เอกสาประกอบ

การพฒนา 5 ชด

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

144

บรบทโรงเรยนพระปรยตธรรม

1. ประวตความเปนมา

การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษานน เปนการศกษารปแบบหนง

ของการศกษาคณะสงฆไทย เปนการศกษาทรฐกาหนดใหมขนตามความประสงคของ

คณะสงฆ สบเนองมาจากการจดตงโรงเรยนบาลมธยมศกษา และบาลวสามญศกษา

สานกเรยนวด กลาวคอ ภายหลงจากทมหาวทยาลยสงฆเปดดาเนนการ ตงแตป พ.ศ.

2432 ไดเจรญมากขน ทางมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จงไดจดการศกษาแผนก

มธยมศกษาขนมา เรยกวา โรงเรยนบาลมธยมศกษา กาหนดใหมการเรยนบาลนกธรรม

และความรมธยมศกษา ตอมาเมอโรงเรยนบาลมธยมศกษานไดแพรหลายขยายออกไป

ตามตางจงหวดหลายแหงมพระภกษและสามเณรเรยนกนมากขน ทางคณะสงฆโดยองคกร

ศกษาจงไดกาหนดใหเรยกโรงเรยนประเภทนใหมวา โรงเรยนบาลวสามญศกษาสานกเรยน

วด โดยมตคณะสงฆมนตร และกระทรวงศกษาธการกไดออกระเบยบกระทรวงใหโรงเรยน

บาลวสามญศกษาสานกเรยนวดน เปดทาการสอบสมทบในชนตวประโยค คอ

ชนประถมศกษาปท 6 และชนมธยมศกษาปท 3 ได ตงแตป พ.ศ. 2500 เปนตนมา และ

หากสอบไดแลว จะไดรบประกาศนยบตรจากกระทรวงศกษาธการ ดวยเหตนจงทาใหภกษ

และสามเณรนยมเรยนกนมาก ดงนนโรงเรยนประเภทน จงมอยางกวางขวางจนทาใหคณะ

สงฆเกรงวา การศกษาธรรมและบาลจะเสอมลง เพราะพระภกษสามเณรตางมงศกษา

วชาทางโลกมากไป เปนเหตใหตองละทงการศกษาธรรมและบาลเสย แตทางคณะสงฆได

พจารณาเหนความจาเปนของการศกษาวชาในทางโลกอยจงไดตงคณะกรรมการปรบปรง

หลกสตรการศกษาพระปรยตธรรม แผนกบาลขนใหม มวชาบาล วชาธรรม และวชาทาง

โลก เรยกวา บาลสามญศกษา และปรทศนศกษาโดยไดประกาศใชเมอ พ.ศ. 2507 พรอม

กบไดยกเลกระเบยบของคณะสงฆมนตร วาดวยการศกษาของโรงเรยนบาลวสามญศกษา

สานกเรยนวด และกาหนดใหพระภกษสามเณรเรยนพระปรยตธรรม แผนกบาลทคณะสงฆ

ไดจดขนใหม แตเหตการณปรากฏตอมาวา การตงสานกเรยนตามแบบโรงเรยนพระปรยต

ธรรม แผนกบาลใหมนมนอย นกเรยนกนยมเรยนกนนอยเพราะพระภกษสามเณรสวนใหญ

ยงพอใจทจะเรยนโดยไดรบประกาศนยบตรจากกระทรวงศกษาธการอย ดงนนนกเรยน

โรงเรยนดงกลาวจงไดพากนเขาชอกนเปนนกเรยนโรงเรยนราษฎรของวดซงตงขนโดย

ระเบยบกระทรวงศกษาธการบาง สมครสอบเทยบบาง สมครเขาเปนนกเรยนผใหญบาง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

145

ทาใหการศกษาของคณะสงฆในชวงระยะนน เกดความสบสนเปนอนมาก (พระราชวรมน,

2529, หนา 355)

ขณะเดยวกนผแทนราษฎร ไดยนเรองขอใหกระทรวงศกษาธการเปดการสอบ

สมทบในชนตวประโยคใหแกพระภกษสามเณร แตกรมการศาสนา (ปจจบนเปนสานกงาน

พระพทธศาสนาแหงชาต) รวมกบกรมตางๆ ทเกยวของไดพจารณาลงความเหนรวมกนวา

ควรจดโรงเรยนขนประเภทหนงเพอสนองความตองการของพระภกษสามเณร โดยใหเรยน

ทงวชาธรรมและวชาสามญศกษาควบคกนไปโดยไมมการสอบสมทบแตให

กระทรวงศกษาธการดาเนนการสอบเอง ในทสดกระทรวงศกษาธการจงไดประกาศใช

ระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาขนเมอ

วนท 20 กรกฎาคม 2514 โดยมวตถประสงคทจะใหการศกษาในโรงเรยนดงกลาวเปน

ประโยชนตอฝายศาสนจกร และฝายบานเมอง กลาวคอ ทางฝายศาสนจกรกจะไดศาสน

ทายาททดมความรความเขาใจในหลกธรรมทางพระพทธศาสนาอยางแทจรงเปนผปฏบตด

ปฏบตชอบดารงอยในสมณะธรรมสมควรแกสภาวะสามารถธารงและสบตอพระพทธศาสนา

ใหเจรญสถาพรตอไปดวย ในระยะเรมแรก มเจาอาวาส 51 แหง รายงานเสนอจดตงตอ

กรมการศาสนาปจจบนเปนสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต แผนกสามญศกษากระจาย

อยตามจงหวดตางๆ ทวประเทศ มโรงเรยน 400 แหง มนกเรยน จานวน 51,950 รป

(สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, 2546, หนา 23)

สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต มภารกจเกยวกบการดาเนนงานสนอง

งานคณะสงฆและรฐโดยการบารงสงเสรมกจการพระพทธศาสนาใหการอปถมภ คมครอง

และสงเสรมพฒนางานพระพทธศาสนาดแลรกษาจดการศาสนสมบต พฒนาพทธมณฑล

ใหเปนศนยกลางทางพระพทธศาสนา รวมทงใหการสนบสนนสงเสรมพฒนาบคลากร

ทางศาสนา ทานบารงพทธศาสนศกษาเพอพฒนาความรคคณธรรมโดยสานกงาน

พระพทธศาสนา แหงชาต แบงสวนราชการออกเปน 6 กอง ดงน 1) กองกลาง 2) กองพทธ

ศาสนศกษา 3) กองพทธศาสนสถาน 4) สานกงานพทธมณฑล 5) สานกงานศาสนสมบต

6) สานกเลขาธการเถรสมาคม (สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, 2546, หนา 18)

สรปไดวา โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา เปนศาสนศกษาแผนก

สามญศกษา ซงอยในความรบผดชอบของกองพทธศาสนศกษา สานกงานพระพทธศาสนา

แหงชาต มการดาเนนการจดการศกษาทางวชาการพระพทธศาสนา แผนกนกธรรมภาษา

บาล และหลกสตรการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ในระดบมธยมศกษาตอนตน

(ม.1-ม.3) และระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.4-ม.6) ใหแกพระภกษสามเณร

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

146

2. ความหมายและความสาคญของโรงเรยนพระปรยตธรรม

โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษานน เปนโรงเรยนทจดตงขนเพอ

ใหพระภกษสามเณร ซงสวนใหญเปนผขาดโอกาสในการเขาศกษาตอในสถาบนการศกษา

ของรฐหรอเอกชน ไดมโอกาสเขามาศกษาเลาเรยน เพอใหผเรยนมความร มทกษะ ความ

ชานาญ ตามศกยภาพของแตละคน ซงการจดการเรยนการสอนนนจะเปนในรปแบบของ

การศกษาควบคกนระหวางแผนกโลก คอ วชาสายสามญตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

ทกระทรวงศกษาธการกาหนดไว และการจดการเรยนการสอนแผนกธรรม และแผนกบาล

โดยการกากบดแลของแมกองธรรมและแมกองบาล มนกวชาการทางพระพทธศาสนาได

ใหความหมายและความสาคญของโรงเรยนพระปรยตธรรม ไวดงน

พระราชวรมน (2521, หนา 335) ไดใหความหมายของการศกษาพระ

ปรยต ธรรม แผนกบาลและแผนกธรรม วาเปนการศกษาหลกของพระภกษ สามเณร หรอ

เปน ศาสนศกษาทจะดารงพระพทธศาสนาใหวฒนาสถาพรสบไป สวนการศกษาพระปรยต

ธรรม แผนกสามญนน เปนการศกษาพระปรยตธรรมควบไปกบการเรยนวชาสามญตาม

หลกสตรการศกษาของรฐ ซงเปนการศกษารปแบบหนงของการศกษาคณะสงฆทรฐ

กาหนดใหมขนตามความประสงคของคณะสงฆ

สมชาย บวเลก (2535, หนา 4) กลาวไววา สถาบนพระพทธศาสนา

มบทบาทในการจดการศกษาเพอพฒนาประชาชนในชาตใหมความร ความสามารถ

มคณธรรม จรยธรรม สามารถประกอบอาชพและดารงชวตรวมกบผอนอยางสงบสขมา

ชานานอยางตอเนองไมขาดตอน แมในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

จะ ไดมการปฏรประบบการศกษา มการแบงการศกษาออกเปน 2 สาย อยางชดเจน คอ

สายสามญและอาชพระบบหนง และสายพระปรยตธรรมอกระบบหนง โดยทสายสามญ

เปน หนาทของรฐและเอกชนทจะจดบรการใหกบประชาชนทวไปใชโรงเรยน วทยาลยและ

มหาวทยาลยเปนสถานศกษา สวนสายพระปรยตธรรมยงคงเปนระบบเดมทจดการศกษา

ใหกบพระภกษ สามเณร โดยใชวดเปนสถานศกษา

สภาพร มากแจงและ สมปอง มากแจง (2542, หนา 3) กลาวไววา

ปจจบน คณะกรรมการการศกษาสงฆ และสภามหาวทยาลยสงฆไดดาเนนการจดการ

ศกษาสาหรบพระภกษ สามเณร ใหไดศกษาวชาการพระพทธศาสนา ไดแก การศกษาพระ

ปรยตธรรมเปนหลก โดยปองกนมใหมการเปลยนแปลงพระธรรมวนยใหผดไปจากพระ

บาลในพระไตรปฎกมทงสน 4 หลกสตร คอ 1) หลกสตรพระปรยตธรรมแผนกธรรม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

147

2) หลกสตรพระปรยต 3)ธรรมแผนกบาล และ 4) หลกสตรปรญญาตรในมหาวทยาลย

สงฆ และหลกสตรพระปรยตธรรมแผนกสามญ ซงทง 4 หลกสตรน จาแนกไดเปน 2

กลมหลกสตร คอ กลมหลกสตรทศกษาเฉพาะวชาการพระพทธศาสนา ไดแก หลกสตร

พระปรยตธรรมแผนกธรรม และหลกสตรพระปรยตธรรมแผนกบาล จดเปนการศกษา

พระปรยตรรม และกลมทเปน หลกสตรท ศกษาวชาการพระพทธศาสนารวมกบวชา

สามญอนๆ ไดแก หลกสตรมหาวทยาลยสงฆ และหลกสตรพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษา จดเปน การศกษาพระปรยตธรรมประยกต

สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต (2546, หนา 1-2) กลาวไววา สาหรบ

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษานนเปนการศกษาอกรปแบบหนงของการศกษา

ของคณะสงฆเปนการศกษาทรฐกาหนดใหมขนตามความประสงคของคณะสงฆ นบตงแต

ปพทธศกราช 2514 เปนตนมา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จดตงขน

ภายใตระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวย โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

โดยผานการพจารณาของกระทรวงศกษาธการ กรมการศาสนาเปนผออกใบอนญาตใหแก

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา การเรยนการสอนมลกษณะเหมอนโรงเรยน

เอกชน คร และบคลากรเปนลกจางของโรงเรยน กรมการศาสนาเปนผอดหนน

งบประมาณคาใชจายเปนรายหว กรมการศาสนา ไดกาหนดนโยบายขนเปนแนวปฏบต

ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 8 วาดวยการปฏรปการศกษาในโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา จานวน 362 โรง ใหมคณภาพตามแนวปฏรปการศกษาของ

กระทรวงศกษาธการภายในป พ.ศ. 2544 แตกรมการศาสนาไมสามารถดาเนนการไดดวย

เหตขาดงบประมาณ ตอมาเมอมพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม

พทธศกราช2545 และมกฎกระทรวง แบงสวนราชการ สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

โรงเรยนดงกลาวไดขนตรงตอ สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ดาเนนการภายใต

ระเบยบสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตวาดวย โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษา พทธศกราช 2545

ทศพร นอมวงค (2547, หนา 14) กลาวไววา โรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศ กษาจดตงขนเพอสนองความตองการของพระภกษ สามเณร และหลกสตร

พระปรยตธรรมกเปนหลกสตรทจดมงหมายของการศกษาในการปลกฝงใหพระภกษ

สามเณร มความรและทกษะในว ชาพระปรยตธรรมและวชาสามญ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

148

กองพทธศาสนศกษา (2551ก, หนา 111) ไดใหความหมายไววา

โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา หมายถง โรงเรยนทวดจดตงขนเพอให

การศกษาแกผเรยนตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานสาหรบโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา

สรปไดวา โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา เปนโรงเรยนทจดตง

ขนเพอใหพระภกษสามเณรไดศกษาหาความร ซงเปนศาสนศกษาทจะดารงพระพทธศาสนา

ใหสบไป สวนการศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญนนเปนการศกษาพระปรยตธรรม

ควบคไปกบการเรยนวชาสามญตามหลกสตรการศกษาของรฐ กลาวคอมจดมงหมายเพอ

ปลกฝง ใหพระภกษ สามเณร มความรและทกษะในวชาพระปรยตธรรมและวชาสามญ

3. การบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

การดาเนนการของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนหนาท

ของผบรหารในการบรหารจดการ ไดแก งานดานวชาการ งานธรการ งานบรหารงานทวไป

และงานอนๆ ดงนนผบรหารจาเปนตองกาหนดโครงสรางและบทบาทหนาทของบคลากร

ในองคกร คอยควบคมดแล และตดตามประเมนผล โดยอาศยทรพยากร ซงไดแก คน

งบประมาณ วสดอปกรณ และสอเทคโนโลย เปนตน เพอใหงานดาเนนไปดวยความเรยบรอย

บรรลผลสาเรจตามทกาหนดไว มนกวชาการหลายทานไดกลาวเกยวกบการบรหาร

โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ไวดงน

กมล รอดคลาย (2535, หนา 26-27) ไดกลาววา การจดการศกษาตาม

หลกสตรพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา เปนการศกษาเพอใหพระภกษ สามเณร

ไดศกษาหาความรทงทางโลกและทางธรรมควบคกนไปอยางกวางขวาง เพอใหพระภกษ

สามเณร มความรความเขาใจในวชาการทางโลกสามารถเปนผชนาในดานคณธรรม

จรยธรรมใหแกสงคมไดดยงขนและยงเปนการชวยใหผ ทขาดโอกาสทจะเข าศกษาในระบบ

ได ศกษาทางดานสามญ ตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ ชนมธยมศกษาตอนต

นและตอนปลาย โดยเทยบกบชนมธยมศกษาสายสามญ ในหลกสตรจดใหมวชาสามญท

เหมาะสมแกภาวะของพระภกษ สามเณร ทจะไดศกษาโดยไมขดตอพระธรรมวนยควบค

กบวชาพระปรยตธรรม อนเปนวชาทจาเปนแกงานของพระพทธศาสนา ประกอบดวย

วชาภาษาบาล ธรรมวนย ศาสนปฏบต ภาษาไทย ภาษาองกฤษ สงคมศกษา คณตศาสตร

วทยาศาสตร สขศกษา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

149

กตต ธรศานต (2539, หนา 32) ไดจาแนกการบรหารงานโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาไว 6 ประการ ดงน

1. การบรหารงานวชาการ คอ การดาเนนกจการทกชนดในโรงเรยน

ทเกยวของกบการพฒนาและปรบปรง แกไข การเรยนการสอนนกเรยนใหไดผลดและ

มประสทธภาพ

2. การบรหารงานบคคล ได แก การคดเลอกครเขามาทาการสอน

การปฐมนเทศ การอบรมครประจาการ การสรางขวญและกาลงใจ การประเมนผลงาน

ของคร

3. การบรหารงานธรการและการเงน ไดแก งานทประกอบดวย

งานสารบรรณ งานทะเบยนงานสารสนเทศ งานการเงนและบญช

4. การบรหารงานอาคารสถานทและสงแวดลอม ไดแก การดดแปลง

อาคารสถานททมอยใหทนสมยและใชประโยชน ไดเตมท เหมาะสม สะดวกสบายกบ

การเรยนของนกเรยน ตลอดจนครคนงาน และผมาตดตอใหไดรบความสะดวกสบาย

ตามสมควร

5. การบรหารงานกจการนกเรยน ไดแก การจดการแนะแนว รวมทง

การปฐมนเทศ การใหความสะดวกและสวสดการแกนกเรยน เชน การจดทรบประทาน

อาหาร การจดกจกรรมนกเรยน การควบคมความประพฤต ของนกเรยน รวมทงการรกษา

ระเบยบวนย

6. การสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน ไดแก การเผย

แพรพระพทธศาสนาและขาวสารตางๆ ดานหลกธรรมในพระพทธศาสนาตลอดจนนโยบาย

และจดประสงคของโรงเรยนใหแกชมชนทราบ และในขณะเดยวกนนนทางโรงเรยนกจะได

ทราบความคด ความตองการของชมชนอกดวย เพอจะนามาเปนแนวทางในการ

ปรบปรงใหสอดคลองกบความตองการของทง 2 ฝาย

เสนห เจรญศกด (2547, หนา 13) ไดจาแนกการบรหารงานออกเปน

4 ดาน ดงน

1. การบรหารวชาการ ไดแก การพฒนาหลกสตร การพฒนา

กระบวนการเรยนร การวดผลประเมนผลและเทยบโอนผลการเรยน การวจยเพอพฒนา

คณภาพการศกษา การพฒนาสอนวตกรรมและเทคโนโลย การพฒนาแหลงเรยนร

การนเทศการศกษา การพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษา การสงเสรม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

150

ความรดานวชาการแกชมชน การสงเสรมสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว

องคกร หนวยงาน และสถาบนอนทจดการศกษา

2. การบรหารงานบคคล ไดแก การวางแผนอตรากาลงและกาหนด

ตาแหนง การสรรหา และบรรจแตงตง การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตงาน

3. การบรหารงานงบประมาณ ไดแก การจดทาและเสนอขอ

งบประมาณ การตรวจสอบตดตามประเมนการใชเงนและผลการดาเนนงาน การระดม

ทรพยากรและการลงทนเพอการศกษาการบรหารการเงน การบรหารบญช การบรหาร

พสดและสนทรพย

4. การบรหารงานทวไป ไดแก การดาเนนธรการ การดแลอาคาร

สถานทและสงแวดลอมการจดทาสามะโนผเรยน การรบนกเรยนงานสงเสรมกจการ

นกเรยน การประชาสมพนธงานการศกษา งานบรการสาธารณะ ฯลฯ

การศกษาพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กองพทธศาสนศกษา

(2555, หนา 22–23) ออกประกาศคณะกรรมการการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา กาหนดกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. 2546

โดยเปนการสมควรปรบปรงประกาศคณะกรรมการการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา ใหเหมาะสมและคลองตวในการบรหารงานในโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา เพอใหมคณภาพยงขน ใหรวมกลมทมขนาดเลก และแยกกลมทมขนาด

ใหญใหเหมาะสม และครอบคลมเกยวกบการปฏบตงานใหรวดเรวยงขน ดงน

กลมท 1 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอย

ในจงหวดกรงเทพมหานคร นครปฐม ปทมธาน สมทรปราการ นนทบร สมทรสาคร และ

สมทรสงคราม มโรงเรยน จานวน 16 โรง

กลมท 2 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอย

ในจงหวดชมพร สราษฏรธาน นครศรธรรมราช สงขลา กระบ ตรง ระนอง พงงา ภเกต

พทลง สตล ยะลา ปตตาน และนราธวาสมโรงเรยน จานวน 19 โรง

กลมท 3 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอย

ในจงหวดพระนครศรอยธยา อางทอง ลพบร สงหบร สระบร ชยนาท อทยธาน สพรรณบร

ราชบร เพชรบร กาญจนบร และประจวบครขนธมโรงเรยน จานวน 22 โรง

กลมท 4 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอย

ในจงหวดนครสวรรค กาแพงเพชร สโขทย พษณโลก อตรดตถ พจตร ตาก และเพชรบรณ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

151

มโรงเรยน จานวน 24 โรง

กลมท 5 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอย

ในจงหวดเชยงใหม ลาพน และแมฮองสอนมโรงเรยน จานวน 40 โรง

กลมท 6 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอย

ในจงหวดแพร นาน พะเยา เชยงราย และลาปางมโรงเรยน จานวน 58 โรง

กลมท 7 ไดแก กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ในเขต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 3 จงหวด ไดแก หนองบวลาภ เลย และขอนแกน

จานวน 47 โรง

กลมท 8 ไดแก กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ในเขต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดอดรธาน หนองคาย

บงกาฬ และสกลนคร จานวน 38 โรง

กลมท 9 ไดแก กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ในเขต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 4 จงหวดไดแก จงหวดอบลราชธาน อานาจเจรญ

ยโสธร และมกดาหาร จานวน 35 โรง

กลมท 10 ไดแก กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาใน

เขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 4 จงหวด ไดแก จงหวดมหาสารคาม กาฬสนธ

รอยเอด และนครพนม จานวน 43 โรง

กลมท 11 ไดแก กลมโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาใน

เขต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จานวน 5 จงหวด ไดแก จงหวดนครราชสมา ชยภม บรรมย

ศรสะเกษ และสรนทร จานวน 42 โรง

กลมท 12 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ทตงอย

ในจงหวดฉะเชงเทรา ปราจนบร สระแกว นครนายก ชลบร ระยอง จนทบร และตราด

มโรงเรยน จานวน 12 โรง

กลมท 13 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

(จนนกาย) ทตงอยในจงหวดกรงเทพมหานคร ชลบร เชยงราย มโรงเรยน จานวน 3 โรง

กลมท 14 ไดแก โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

(อนมนกาย) ทตงอยในจงหวดกรงเทพมหานคร สงขลา อดรธาน มโรงเรยน จานวน 3 โรง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

152

สรปไดวา การบรหารจดการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษา เกดจากการใชระเบยบสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต วาดวยโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา พ.ศ. 2546 ซงเกยวกบ คณสมบตของบคลากร

การแตงตงคณะกรรมทางานตามระดบพรอมทงแบงเขตการศกษาเปนกลมการศกษา

ทงหมด 14 กลม

การไดมาของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษานน

ไดมาจากการตราพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ.2545 มาตรา 45

กาหนดใหมสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตขนและพระราชกฤษฏกา โอนกจการบรหาร

และอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง

กรม พ.ศ. 2545 มาตรา 159 กาหนดใหโอนบรรดากจการ อานาจหนาทของกรมการศาสนา

บางสวนมาเปนของสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

จงวางระเบยบเกยวกบผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ไวดงตอไปน

(สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, 2546, หนา 1-6) ในระเบยบน “ครใหญ ,อาจารย

ใหญ,ผอานวยการ” หมายถง พระภกษผหนาทหวหนาสถานศกษา ใหโรงเรยนพระปรยต

ธรรม แผนกสามญศกษาทไดรบใบอนญาตแลวเปนสถานศกษาจดการศกษาขนพนฐานใน

สงกดสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยมครใหญ,อาจารยใหญ,หรอผอานวยการรป

หนงเปนหวหนาสถานศกษา และรบผดชอบในการบรหารงานการศกษาของโรงเรยน

ใหมผชวยครใหญ,ผชวยอาจารยใหญ,หรอผชวยผอานวยการรบผดชอบงานตามทครใหญ,

อาจารยใหญ,หรอผอานวยการ มอบหมายทงน ใหเปนไปตามหลกเกณฑทคณะกรรมการ

การศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษากาหนด ใหผบรหารและผชวย

ผบรหารทาหนาทสอนดวย สปดาหละไมนอยกวา 5 ชวโมง การกาหนดตาแหนงผบรหาร

และอตราครและบคลากรทางการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ใหเปนไปตามหลกเกณฑทคณะกรรมการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

กาหนด การแตงตงผจดการ,ครใหญ,อาจารยใหญ,ผอานวยการ,ผชวยครใหญ,ผชวย

อาจารยใหญ,ผชวยผอานวยการ,คร,และบคลากรทางการศกษา ในสวนกลางใหผรบ

ใบอนญาตพจารณาเสนอสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตแตงตง ในสวนภมภาคใหผรบ

ใบอนญาตพจารณาเสนอผวาราชการจงหวดแตงตงแลวรายงานใหสานกงานพระพทธศาสนา

แหงชาตทราบ คณสมบตของผจดการ,ครใหญ,อาจารยใหญ,ผอานวยการ,ผชวยครใหญ,

ผชวยอาจารยใหญ,ผชวยอานวยการ,คร,บคลากรทางการศกษา,และนกเรยนของโรงเรยน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

153

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา มดงน 1) ผจดการ มพรรษาพน 5 2) ครใหญ,

อาจารยใหญ,ผอานวยการ,ตองเปนเปรยญธรรมไมนอยกวา 3 ประโยค หรอพทธศาสตร

บณฑต หรอศาสนศาสตรบณฑต หรอปรญญาตรทางการศกษาหรอสาขาอน แตตองม

วชาชพคร มพรรษาพน 5 อายไมเกน 60 ป 3) ผชวยครใหญ ผชวยอาจารยใหญ ผชวย

อานวยการ ตองมวฒเปรยญธรรม ไมนอยกวา 3 ประโยคหรอสาขาอน แตตองมวชาชพคร

จะเปนพระภกษหรอคฤหสถ มอายไมตากวา 20 ปและไมเกน 60 ป 4) คร จะเปนพระภกษ

หรอคฤหสถกได มอายไมตากวา 20 ป และไมเกน 60 ป ขอ 16 ในกรณทตาแหนง

ผจดการ,ครใหญ,อาจารยใหญ,หรอผอานวยการวางลง ไมสามารถแตงตงในเวลาอนสมควร

ไดใหแตงตงผรกษาการปฏบตหนาทไปกอน โดยใหดาเนนการดงตอไปน 1) ผมอานาจ

แตงตงผรกษาการตาแหนงผจดการ,ครใหญ,อาจารยใหญ,ผอานวยการ, ในสวนกลางให

ผอานวยการสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ในสวนภมภาคใหผวาราชการจงหวด

เปนผแตงตง 2) การรองขอใหแตงตงผรกษาการตาแหนงผจดการ,ครใหญ,อาจารยใหญ,

หรอผอานวยการ,ใหเจาอาวาสหรอผรกษาการเจาอาวาส เปนผรองขอ 3) กรณตาแหนง

ผจดการโรงเรยนวาง 3.1 ใหเจาอาวาสเปนผรกษาการ 3.2 ถาไมมเจาอาวาส หรอ

เจาอาวาสไมอาจปฏบตหนาทได ใหผรกษาการเจาอาวาสเปนผรกษาเจาอาวาส 4) กรณ

ตาแหนงครใหญ,อาจารยใหญ,ผอานวยการวางลง ใหเจาอาวาสหรอผรกษาการเจา

อาวาสเสนอขอแตงตงครใหญ,อาจารย,ผอานวยการโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนก

สามญศกษาของโรงเรยนหนงตามทเหนสมควรหรอใหประธานกลมโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษาเขตการศกษาทโรงเรยนตงอยเปนผรกษาการอกตาแหนงหนง จนกวาจะม

การแตงตงผดารงตาแหนงดงกลาวแลวแตตองไมเกน 6 เดอน นบตงแตตาแหนงวางลง แต

อาจขยายเวลาไดอกไมเกนวนเปดภาคเรยนของปการศกษาถดไป และหากพนเวลาทกาหนด

นตาแหนงครใหญ,อาจารยใหญ,ผอานวยการยงวางอย ใหผอานวยการสานกงาน

พระพทธศาสนาแหงชาตหรอผวาราชการจงหวดแลวแตกรณ พจารณาสรรหาผดารง

ตาแหนงเพอแตงตงตอไป เงนเดอนหรอคาตอบแทนผจดการ,ครใหญ,อาจารยใหญ,

ผอานวยการ, ผชวยครใหญ,ผชวยอาจารยใหญ,ผชวยผอานวยการ,ครและบคลากร

ทางการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาใหเปนไปตามประกาศ

ของคณะกรรมการการศกษาโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

154

แนวคดเกยวกบคมอ

1. ความหมายของคมอ

ในการจดกจกรรมเพอพฒนานนถาจะใหเกดผลดในทางปฏบตจะตองมคมอ

เพอเปนแนวทางในการจดกจกรรมใหบรรลผลตามวตถประสงคทกาหนด ซงมนกวชาการ

หลายทานไดอธบายความหมายของคมอไวดงน

อราม เสอเดช (2549, หนา 43) วนดา ฤทธเจรญ (2550, หนา 21)

อภนนทนา แสนทว (2551, หนา 55) สาระ ปทมพงศา (2551, หนา 24) สรศกด

ปวะภสโน (2552, หนา 8) สรสวด จนดาเนตร (2553, หนา 24) และวฒนา ฉมประเสรฐ

(2554, หนา 44) ไดอธบายความหมายของคมอวา คมอ หมายถง เอกสารหรอตารา

ทเขยนขน เพอเปนแนวทางใหผใชคมอศกษาทาความเขาใจและนาไปปฏบตตามได ควรม

ภาพประกอบและแผนภมตางๆ เพอใหเกดความร ความเขาใจ อานวยความสะดวกเปน

แนวทางใหผศกษาเกดความรในเรองใดเรองหนงดวยตวเองไดอยางถกตอง

2. องคประกอบของคมอ

ในการจดทาคมอ มสวนประกอบทสาคญๆ ทสามารถใชปฏบตงานได ซงม

นกวชาการใหแนวคดและขอสรป ดงน

ลกขณา ศรวงศ (2549, หนา 21) กลาวถง องคประกอบของคมอ

การปฏบตงานไววาเปนเอกสาร ประกอบดวย

1. วตถประสงคของการพฒนา

2. แนวทางในการจดกจกรรม

2.1 เทคนคทใช

2.2 ขนตอน

3. ขอควรปฏบตในการจดกจกรรม

3.1 ขอควรปฏบตของคร

3.2 ขอควรปฏบตของผทรบการพฒนา

4. การประเมนผล

5. ตารางสรปการพฒนา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

155

อราม เสอเดช (2549, หนา 50) ไดอบายถงองคประกอบของคมอ

วาคมอม 5 องคประกอบใหญ คอ

1. บทนา

2. คาชแจงการใชคมอ

3. เนอหา/กจกรรม

4. แหลงอางอง

ณฏฐณชา ศรพมลปาณ (2551, หนา 50) กลาววา องคประกอบของ

คมอควรมองคประกอบใหเหมาะสมกบชนดหรอประเภทของคมอนนๆ และมองคประกอบ

ดงน

1. ปก

2. คานา

3. สารบญ

4. คาชแจงการใชคมอ

5. กจกรรม

5.1 ชอกจกรรม

5.2 วตถประสงค

5.3 สาระสาคญ

5.4 การดาเนนกจกรรม

5.5 สอ/อปกรณ

5.6 การประเมนผล

5.7 บนทกผลการจดกจกรรม

นนทมนส รอดทศนา (2554, หนา 52) กลาววา องคประกอบของคมอ

นนจาตองมใหครบถวนและชดเจนทกองคประกอบ เพอใหเกดประโยชนสงสดแกผทรบ

การพฒนา ซงแบงเปนสวนๆ ดงน

1. สวนของคาชแจง

2. สวนของเนอหาสาระ

3. สวนของกจกรรม ขนตอนวธการ และการดาเนนการ

4. สวนของสถานท วสด อปกรณและสอตางๆ

5. สวนของการวดและประเมนผล

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

156

มนภทร ดนวชรา (2554, หนา 55) กลาววา องคประกอบของคมอ

ประกอบดวย คาชแจงในการใชคมอ เนอหาสาระและกระบวนการ ขนตอนการดาเนนงาน

ความรเสรม และแหลงอางอง

จากการศกษาองคประกอบของคมอ ผวจยไดนามาสงเคราะหและนาไป

ใชเปนแนวทางในการจดทาคมอการใชประกอบการพฒนาภาวะผนาทางวชาการของ

ผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา ซงมองคประกอบดงน

1. ปก

2. คานา

3. สารบญ

4. คาชแจงการใชคมอ

5. กจกรรม

5.1 ชอกจกรรม

5.2 วตถประสงค

5.3 สาระสาคญ

5.4 การดาเนนกจกรรม

5.5 สอ/อปกรณ

5.6 การประเมนผล

5.7 บนทกผลการจดกจกรรม

3. ประเภทของคมอ

การจดทาคมอ มนกวชาการไดใหความหมายของประเภทของคมอไวดงน

อานวย เถาตระกล (2541, หนา 8-10 ; อางถงใน องเด ไชยเผอกม

2551, หนา 50) อธบายประเภทของคมอวา ม 3 ประเภท ไดแก

1. คมอเกยวกบการสอน เปนคมอในการจดกจกรรมการเรยนการ

สอนตามกลมตางๆ ทเสนอแนวทางหรอเทคนค วการสอน การใชสอ หรอนวตกรรมท

สมพนธกน เชน คมอรายวชา คมอการจดกจกรรมพฒนาผเรยน คมอการจดกจกรรม

สงเสรมนสยรกการอานและการเรยนร

2. คมอการปฏบตกจกรรม เปนเอกสารทเสนอแนวทางการปฏบต

การฝกงานของผเรยนทงในสถานศกษาหรอสถานประกอบการ รวมทงผทมสวนรวม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

157

เกยวของกบการฝกงาน ไดมแนวทางในการปฏบตใหเปนไปในทศทางเดยวกน เปนคมอ

ในการปฏบตกจกรรมใดกจกรรมหนงใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไว เชน คมอการ

ประกอบเครองคอมพวเตอรระดบชน ปวส.

3. คมอทวไป เปนหนงสอทใหความรเกยวกบการทาสงใดสงหนงแก

ผอาน โดยมงหวงใหผอานหรอผใชเขาใจสามารถดาเนนการในเรองนนๆ ดวยตนเองได

อยางถกตอง เชน คมอการประกอบอาหาร

จากการศกษาประเภทของคมอ ผวจยเลอกการจดทาคมอการปฏบตกจกรรม

ในการพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญ

ศกษา เพอใชเปนแนวทางในการปฏบตกจกรรมใหเปนไปในแนวทางเดยวกนและบรรลตาม

วตถประสงคทกาหนดไว

4. ลกษณะของคมอทด

คมอทด ควรเปนคมอทผใชนาไปใชแลวสามารถปฏบตตามไดถกตองและ

เปนไปตามจดประสงคทตองการ นกวชาการไดอธบายลกษณะของคมอทดไวดงน

ปรชา ชางขวญยน และคนอนๆ (2539, หนา 159-160 ; อางถงใน

แจมจนทร พลศรลา, 2555, หนา 51) กลาวถงลกษณะของคมอทดวา ตองมความชดเจน

และมรายละเอยดครอบคลม เพอใหผอานเขาใจถกตอง การเขยนคมอตองประกอบดวย

ประเดนตางๆ เชน ควรระบใหชดเจนวา คมอนนเปนคมอสาหรบใคร และใครเปนผใช

กาหนดวตถประสงคใหชดเจนวาตองการใหผใชไดอะไรบาง คมอนชวยผใชอยางไร ได

ประโยชนอะไรบาง ควรมสวนทใหหลกการหรอความรทจาเปนแกผใช เพอใหการใชคมอ

เกดประสทธภาพสงสด ควรมสวนทใหคาแนะนาแกผใชเกยวกบการเตรยมตว การเตรยม

วสดอปกรณ มสวนทใหคาแนะนาเกยวกบขนตอนกระบวนการในการทาสงใดสงหนง ม

คาถามหรอกจกรรมใหผใชเครองมอทา เพอตรวจสอบความเขาใจในการอานหรอปฏบต

ตามขนตอนทเสนอแนะ และเวนทวางสาหรบผใชคมอในการเขยนคาตอบรวมทงคาถาม

หรอแนวในการตอบ ใชเทคนคตางๆ ในการชวยใหผใชเครองมอไดสะดวก เชน การจดทา

รปเลม ขนาดการเลอกตวอกษร การใชคา การใชภาพ การเนนขอความบางตอน และการ

ใชแหลงอางองทเปนประโยชน ซงอาจเปน บรรณานกรม รายชอชมรม รายชอสอ รายชอ

สถาบนและรายชอบคคล ในทางเดยวกน ซงสอดคลองกบ ครบน จงวฒเวศย และมาเรยม

นลพนธ (2542, หนา 17-18 ; แจมจนทร พลศรลา, 2555, หนา 52) ไดอธบายลกษณะ

คมอทดวา ควรแบงเปน 3 ดาน ไดแก ดานทหนง ดานเนอหา รายละเอยดในคมอควรตรง

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

158

กบเนอหา ทศกษาและไมยากจนเกนไป จนทาใหไมมผสนใจหยบอาน การนาเสนอเนอหา

ควรใหเหมาะสมกบพนความรของผทจะศกษา ขอมลทมอยในคมอนน อาจสามารถ

ประยกตใชได เนอหาทเหมาะสมทจะนาไปใชอางอง ควรมกรณตวอยางประกอบในบาง

เรอง เพอทาความเขาใจไดงาย และควรมการปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ ดานทสอง

รปแบบตวอกษร ทใชควรมขนาดตวโตและรปแบบทชดเจนอานงายเหมาะสมกบผใช ระบบ

การนาเสนอควรเปนจากงายไปหายาก เปนเรองๆ ใหชดเจน ดานทสาม คอ การนาไปใช

ควรระบขนตอน วธการใหชดเจน มแผนภม มตราราง มตวอยางประกอบใหสามารถนาไป

ปฏบตได มขอมลสามารถใชเพอการประสานงานตางๆ ไดสะดวก บอกสทประดยชนและ

ขอควรปฏบตใหเขาใจงาย และ เอกวฒ ไกรมาก (2541, หนา 57 ; อางถงใน แจมจนทร

พลศรลา, 2555, หนา 52) ไดอธบายลกษณะคมอทดวาสามารถเขาใจลกษณะเนอหขอบ

ขาย หรอสงทจะสอนไดอยางกระจางชด มองเหนโครงรางของการสอนทงหมด ชวยให

สามารถดาเนนการตามแนวทางและขนตอนตางๆ ได

จากการศกษาทกลาวมา สรปไดวา ลกษณะคมอทด จะตองมการ

เรยงลาดบขนตอนการใชใหชดเจนและงายตอการทาความเขาใจ และเมออานแลวสามารถ

ปฏบตตามได คมอควรมรปแบบทนาสนใจ สวยงาม นาอาน และมแนวปฏบตทสาคญ

ควรมภาพ มแผนภม แผนผง เพอชวยใหการปฏบตตามขนตอนไดอยางถกตอง

5. ขนตอนการพฒนาคมอ

เพอใหการจดทาคมอ มความถกตองชดเจน และสามารถนาไปปฏบตได

มนกการศกษาหลายทานได กาหนดขนตอนทสาคญในการจดทาคมอดงน

สกณา ยวงทอง (2542, หนา 29 ; อางถงใน แจมจนทร พลศรลา,

2555, หนา 24) กาหนดขนตอนในการจดทาคมอดงน

1. ศกษาขอมลเบอตนทเกยวของ เชน หนงสอ ตารา เอกสาร และ

งานวจยตางๆ

2. วเคราะหขอมลผใช

3. กาหนดวตถประสงค และกาหนดขอบขายเนอหากวางๆ ของคมอ

4. สารวจรายละเอยดขอกาหนด จดศกษาในคมอ

5. เขยนเนอหาของคมอ ตามวตถประสงค และขอบขายเนอหากวางๆ

ของคมอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

159

6. ออกแบบรปเลม ภาพประกอบ จดพมพ ทดลองใชตาม

กระบวนการพฒนาคมอ แกไข ปรบปรง

7. นาไปใชกบกลมทดลอง เพอเกบรวบรวมขอมล

ครบน จงวฒเวศย และ มาเรยม นลพนธ (2542, หนา 17-18 ; แจม

จนทร พลศรลา, 2555, หนา 24) นาเสนอขนตอนในการพฒนาคมอไว 3 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 การวางแผน โดยการรางคาถาม เพอจะเปนขอมล

ในการจดทาแผนรางคมอ คอ

1. จดมงหมายของคมอคออะไร คอ ความตองการใหผใชคมอเปน

อยางไร เชน ใชเปนคมอเพอแกปญหา ใชเปนคมอกากบการปฏบต หรอใชกอนการ

ปฏบตงาน เปนตน

2. ใครเปนผใชคมอเลมน ถาหากเรากาหนดคนใชคมอ เราจะ

ทราบถงความตองการเฉพาะบางประการของผใชทนท พยายามสรางคมอใชประเภท

เดยวกนเทานน เปนการยากทจะทาคมอหลายประเภท เพราะผใชอาจมระดบการศกษาท

แตกตางกน ความตองการในแตละระดบจงตางกน

3. การสอบถามผใชวาพวกเขาตองการคมอแบบไหน เชน

ไมตองการเนอหามาก หรอตองการรปภาพประกอบ ควรใหตรงกบความตองการของผใช

มากทสด

4. คมอนจะใชทไหน

5. คมอนจะใชอยางไร เชน ถาผใชตองการเพอประกอบขนตอน

ในการปฏบต ผสรางคมอควรมรางขนตอนการทางานประกอบ

6. การนาขอมลมาใชในคมอ กอนอนผสรางตองสามารถชชดถง

สงทตองการใช จากนนจงมาพจารณาถงความถนด ทศนคต และความรทผใชตองการใน

การปฏบต

7. กาหนดขอบเขตในการปฏบตงาน จะไดทราบวาผใชตองทา

อยางไร

8. กาหนดขอมลในแตละขนตอน

9. การลาดบเนอหาในการเขยน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

160

ขนตอนท 2 การเตรยมคมอในแตละขนตอน

1. การเขยนหวขอใหญและหวขอยอย

2. จดลาดบหวขอเหลานน

3. วางแผนการนาขอมลใสในแตละหวขอ

4. เรมตนการเขยนเนอหาโดยใชคางายๆ และสนๆ อธบาย

ความหมายของศพทเฉพาะ มการยกตวอยาง มความตอเนองของเนอหา

ขนตอนท 3 การทดสอบคมอ ในการทดสอบคมอนน เราควรกาหนด

ผทดสอบและวการทดสอบ หลงจากนนนาคมอทใชไปตรวจสอบผลทไดมาจากคาแนะนา

ไปทาการแกไขใหเรยบรอยและใหทดสอบคมอในเรองตอไปน

1. เนอหาของคมอ

2. รปแบบ

3. ผลกระทบ

ศรณย ไวยานกรณ (2547, หนา 10) ไดกาหนดแนวทางในการจดทา

คมอ ไวดงน

1. การกาหนดขอมลพนฐาน เปนการศกษาจากหลกการของหลกสตร

จดหมายของหลกสตร เกณฑการใชหลกสตร จดประสงครายวชาและมาตรฐานวชาชพ

2. การทาคมอ เปนการนาขอมลพนฐานมาดาเนนการจดทาคมอ

ซงประกอบดวย

2.1 คาชแจงการใชคมอ

2.2 จดประสงค

2.3 หนวยการเรยนร

2.4 แหลงขอมลอางอง

3. ทดสอบคมอ โดยใหผทรงคณวฒ พจารณาความเหมาะสม

และนาขอมลทไดจากผทรงคณวฒ ไปดาเนนการปรบปรงแกไข

4. ประเมนคณภาพของคมอ โดยการนาคมอทไดจากการแกไข

ปรบปรงใหผเชยวชาญแสดงความคดเหน รวมทงนาคมอไปใหผทเขารบการพฒนาไปใชใน

การจดกจกรรม และนาขอมลทไดมาปรบปรงแกไข เพอความถกตองและสมบรณมาก

ยงขน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

161

พรทพย ฉมพงษ (2555, หนา 47) ไดกลาวถงแนวทางในการพฒนา

คมอ วาตองมการวางแผนในการจดทาวา จดมงหมายคออะไร ใครเปนผใชคมอ และม

ความตองการคมอแบบไหน เพอใหไดตรงตามความตองการ พรอมทงมการทดสอบ

คมอในดานเนอหา รปแบบ และผลกระทบ

จากการศกษาขนตอนในการพฒนาคมอดงกลาว สรปไดวา ขนตอนในการ

พฒนาคมอ ผวจยจะตองศกษาเอกสารทเกยวของ จดทาคมอ ประเมนคณภาพของคมอ

โดยผเชยวชาญ ซงในการวจยครงน ผวจยไดกาหนดขนตอนในการพฒนาคมอ ดงน

1. ศกษาเอกสารทเกยวของ โดยการศกษาเพอสงเคราะหองคประกอบ

การการพฒนาภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา

2. จดทาคมอ โดยจดทาคมอฉบบราง ซงประกอบดวย

2.1 ปก

2.2 คานา

2.3 สารบญ

2.4 คาชแจงสาหรบผสอน

2.5 สงทผเขารบการพฒนาตองเตรยม

2.6 บทบาทของผเขารบการพฒนา

2.7 องคประกอบหลกภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จานวน 5 องคประกอบ

2.8 คาแนะนาอนๆ

2.9 แหลงขอมลอางอง

6. การประเมนผลดานประสทธภาพของคมอ

พวงรตน ทวรตน (2540, หนา 117) กลาววา การประเมนผลดาน

ประสทธภาพของคมอกระทาดวยวธการ IOC (Index of Itim Objective Congruence)

ตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) และความเทยงตรงเชงโครงสราง

(Construct Validity) โดยการหาดชนความสอดคลองระหวางขอคาถามกบลกษณะเฉพาะ

ของกลมพฤตกรรม ซงผเชยวชาญแตละทานพจารณาลงความเหนใหคะแนน ดงน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

162

+1 เมอแนใจ ขอคาถามนนเปนตวแทนลกษณะเฉพาะกลม

พฤตกรรมนน

0 เมอไมแนใจวาขอคาถามนนเปนตวแทนลกษณะเฉพาะกลม

พฤตกรรมนน

-1 เมอแนใจวา ขอคาถามไมเปนตวแทนลกษณะเฉพาะกลม

พฤตกรรมนน

แลวนาคะแนนทไดมาแทนนคาในสตร IOC = ∑R/N

IOC หมายถง ดชนความสอดคลองระหวางขอคาถามกบลกษณของ

พฤตกรรม

∑R หมายถง ผลรวมของความคดเหนของผเชยวชาญทงหมด

N หมายถง จานวนผเชยวชาญ

ถาคา ทคานวณไดมคาเทากบ 0.05 ถอวามความสอดคลองเหมาะสม

ถาคาทคานวณไดมคาตากวา 0.05 ถอวาไมมความสอดคลอง มมความเหมาะสม

บญชม ศรสะอาด (อางถงใน ฉลอง ปยฉม, 2542, หนา 30-31)

กลาววา การทจะใหคมอเปนสอการเรยนรประเภทหนงทผลตขนใชนนมประสทธภาพ

ตอการใหความรละความเขาใจ กอนทจะมการนาคมอไปใชจรง ควรมการพฒนาใหได

มาตรฐานกอน โดยขนตอนทสาคญในการพฒนาสอการเรยนรตางๆ คอ ขนทดลองใชและ

ปรบปรงแกไข โดยมวธการในขนแรกคอ การทดลองขนตนในขนท 1 (Tryout) เปนการ

ทดลองใชแบบรายบคคลหรอแบบหนงตอหนง (Individual Tryout) แลวแกไขปรบปรง

หลงจากนนเปนการทดลองเบองตนครงท 2 (Small –group (Tryout) ประมาณ 5-10 คน

แลวปรบปรงแกไขอกครงหนง ขนสดทายนาคมอทปรบปรงครงหลงสดไปทดลองใชกบ

กลมเปาหมาย ซงเปนกลมใหญในสถานการณจรง และทดสอบผลสมฤทธทางการเรยน

จากนนวเคราะหผลเพอหาประสทธภาพของคมอวาสามารถนาไปใชไดจรงหรอไม

เพอพจารณาใชตอไป

อนนท อนนตสมบรณ (2554, หนา 52) ไดสรปความหมายของ

การประเมนคมอ หมายถง การตรวจสอบพฒนาเพอใหงานดาเนนไปอยางมประสทธภาพ

เพอปรบปรง และนาไปทดลองใชจรง เพอนาผลมาปรบปรงแกไขใหมความสมบรณตอไป

ความสอดคลองของเนอหากบการทดสอบเพอมงตรวจสอบวา เครองมอนนสามารถ

เปนพฤตกรรมของเนอหา จดประสงคทจะศกษา วดเนอหา และพฤตกรรมทกาหนดไว

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

163

วาครอบคลมเพยงใด ความจาเปนของการหาประสทธภาพของคมอ คอ

1. สาหรบหนวยงานทผลตคมอ เพอการประกนคณภาพและ

ประสทธภาพ

2. สาหรบผใชคมอเพอความมนใจ ในการเรยนรจรงจากการใชคมอ

ผสรางคมอเพอทดสอบประสทธภาพ เพอการปรบปรง แกไขใหสมบรณขนการประเมน

รายเรอง

2.1 ขนตอนการหาความถของระดบความคดเหนรายเรอง

โดยในตารางรายเรอง

2.2 ขนตอนการทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของคาตอบ

เกณฑการประเมนเครองมอทสรางขนเอง มหลกเกณฑการจดอนดบคณภาพทใช

ตรวจสอบคณภาพของเครองมอทนยมกาหนดคณภาพออกเปน 3 ระดบ คอ

0 หมายถง ยงใชไมได หรอ นอย

1 หมายถง พอใช หรอ ปานกลาง

2 หมายถง ด หรอมาก

หรออาจจะกาหนดเกณฑวา

1 หมายถง ยงใชไมได หรอ นอยมาก

2 หมายถง พอใช หรอ นอย

3 หมายถง ปานกลาง

4 หมายถง ด หรอ มาก

5 หมายถง ดมาก หรอ มากทสด

เครอวลย เผาผง (2548, หนา 30) กลาววา การกาหนดประสทธภาพ

หมายถง การวดระดบประสทธภาพของคมอทชวยใหผเรยนเกดการเรยนร หากคมอ

มประสทธภาพถงเกณฑ แลวกนาไปใชได การกาหนดประสทธภาพ กระทาไดโดย

การประเมนพฤตกรรมของผเรยน 2 ประเภท คอ พฤตกรรมตอเนอง และพฤตกรรม

ขนสดทาย โดยกาหนดคาพฤตกรรม ดงน

E1 คอ ประสทธภาพของกระบวนการ และ E2 คอประสทธภาพของ

ผลลพธคดเปนรอยละของผลเฉลยของคะแนนทได ตามปกตการกาหนด E1/E2 ขนอยกบ

เนอหา หากเนอหาเปนความร ความเขาใจจะตงเกณฑไวท 80/80 แตถาหากเนอหาเปน

ทกษะจะตงเกณฑตากวาไวคอ 75/75

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

164

การทดลองหาประสทธภาพ เมอสรางคมอไดแลวตองนาไปหา

ประสทธภาพดงน

1. การทดลองแบบ 1 : 1 นาผลทไดคานวณหาประสทธภาพ แลว

นาไปปรบปรงประสทธภาพ ขนนควรมประสทธภาพ 60/60

2. การทดลองกลมเลก 1 : 10 นาผลทไดคานวณหาประสทธภาพ

แลวนาไปปรบปรงประสทธภาพใหสมบรณ ขนนควรมประสทธภาพ 70/70

3. การทดลองภาคสนาม 1 : 100 นาผลทไดคานวณหาประสทธภาพ

หากตากวาเกณฑทกาหนดไว ตองกาหนดประสทธภาพตามหลกความเปนจรง

จากการศกษาเอกสารทเกยวของกบการประเมนประสทธภาพ สรปไดวา

การประเมนประสทธภาพของคมอ IOC (Index of Itim Objective Congruence) ตรวจสอบ

ความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) และความเทยงตรงเชงโครงสราง

(Construct Validity) การหาประสทธภาพ และคาดชนประสทธผล โดยผเชยวชาญ

ซงการวจยในครงน ไดกาหนดการประเมนคมอโดยการหาคาดชนประสทธผลและประเมน

ความเหมาะสมของคมอดวยมาตรสวนประมาณคา (Ratting scale) 5 ระดบโดยผเชยวชาญ

แลวนามาหาคาเฉลย และแปลความหมายของคาเฉลย ดงน

คาเฉลย 4.51-5.00 มความเหมาะสมในระดบมากทสด

คาเฉลย 3.51-4.50 มความเหมาะสมในระดบมาก

คาเฉลย 2.51-3.50 มความเหมาะสมในระดบปานกลาง

คาเฉลย 1.51-2.50 มความเหมาะสมในระดบนอย

คาเฉลย 1.00-1.50 มความเหมาะสมในระดบนอยทสด

การวจยและพฒนา

การวจยและพฒนา (Research and Development) เปนทฤษฎหนงทเหมาะสม

และนยมแพรหลายทงในมหาวทยาลยระดบโลก (Stanford University) และมหาวทยาลยใน

ประเทศไทยหลายแหง เพอทจะวจยและพฒนาองคการไปสความเปนเลศ การวจยและ

พฒนา เปนการบรหารหรอการทางานทมงแกปญหาหรอพฒนาใหเกดคณภาพ เมอ

ผบรหารหรอผปฏบตงานคนพบปญหาและเกดความตระหนกในปญหา กจะมการคดคน

รปแบบสอหรอรปแบบการพฒนาทเรยกวา “นวตกรรม” มาเพอใชในการแกปญหาหรอใน

การพฒนางาน โดยรปแบบสอหรอรปแบบการพฒนาจะตองมหลกการ เหตผลหรอทฤษฎ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

165

รองรบ ทงนอาจเลอกใชวธการปรบปรงในสงทผอนไดศกษาหรอเคยใชไดผลใน

สถานการณทเปนปญหาเชนเดมมากอน หรอคดคนวธการใหมขนมากได แตการทจะทาให

มนใจไดวาวธการทคดคนขนมานนดหรอไมด จาเปนตองมการทดลองจรงมการเกบ

รวบรวมขอมลเพอพสจนวาสามารถแกปญหาหรอพฒนางานได ถาไมประสบผลสาเรจกม

การพฒนาปรบปรงอยางตอเนองจนไดผลดและสามารถนาไปใชไดตอไป ซง ธเนศ ขาเกด

(2550, หนา 62) และ วชระ อนทรอดม (2550, หนา 21) ไดแบงประเภทของการวจยและ

พฒนาออกเปน 2 ประเภท ไดแก การวจยเชงพฒนากบการวจยและพฒนา (Development

Research & Research and Development) โดยการวจยเชงพฒนาเปนการวจยทมงศกษา

ถงการเปลยนแปลงของตวแปรหรอกลมตวแปร โดยเฉพาะพฤตกรรมของมนษยโดยไมม

การจดกระทาใดๆ ทจะสงผลตอการเปลยนแปลง สวนการวจยและพฒนาเปนการวจยเพอ

มงสราง คนหาแนวคด แนวทาง วธปฏบตหรอสงประดษฐ เพอนาไปใชในการพฒนากลม

คน หนวยงานหรอองคกร กระบวนการในการพฒนางานประกอบดวย 3 ขนตอน คอ

ขนตอนการตองการทราบวาปญหาคออะไร ขนตอนการคดคนวธการหรอนวตกรรมมา

แกปญหา และขนตอนการทดลองใชวธการหรอนวตกรรมทถกเลอก

มลเหตสาคญทตองมการวจยและพฒนาคอ ความตองการสงประดษฐและ

ผลตภณฑใหม ทกาวหนามประสทธภาพสง ในการแกปญหาและการพฒนา ซงมวธจด

กระทาไดมากมายหลายวธดวยกน การใชระบบการวจยและพฒนา หรอ (R&D) นนเปนวธ

ทสาคญอกวธหนง ทมกระบวนการเปนระบบ (Systematic) พฒนามาจากแนวคดวธ

กระบวนการเชงวทยาศาสตรผสมผสานกบกระบวนการวจยประยกต ลกษณะเปน

การศกษาวจยเชงทดลอง(Experimental study) มการศกษา มการออกแบบและมการ

ทดลองเพอตรวจสอบผลดวยวธการทเปนระบบระเบยบกอนนาออกประยกตใช หรอ

เผยแพร

นอกจากน สพกตร พบลย (2548, หนา 66) ไดกลาววา การวจยและ

พฒนา (Research and Development) เปนสวนหนงของกระบวนการ แกปญหา (Process)

หรอพฒนาการ ของผบรหาร เพอพฒนาทางเลอกใหม และสรางนวตกรรมซงม 2 แบบ

คอ

1. การสรางนวตกรรมการพฒนาสอ (Material) ทเปนรปธรรม เชน

จรวด เครองมอวด

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

166

2. นวตกรรมดานการพฒนาวธการ (Method Process) เชน ทฤษฎใหม

รปแบบใหม

สวน วโรจน สารรตนะ (2549, หนา 78) มความคดเหนเกยวกบการวจยและ

พฒนาวา มงเนนการทดลองและการปรบปรงแกไขผลผลต (Product) ทตองการพฒนาขน

โดยมคาถามวาทาอยางไรจะพฒนาผลผลตนนใหมคณภาพ และเมอทดลองใชผลผลตนน

มคณภาพตามเกณฑทกาหนดหรอไม เมอมคณภาพตามเกณฑแลว จงมการนาเอาผลผลต

นนมาใชประโยชนหรอเผยแพรตอไป ซงในขนตอนการทดลองใชนน นยมใชรปแบบการวจย

เชงทดลอง (Quasi-Experimental Design)

ในการประยกตใชการวจยและพฒนา ในวงการธรกจและอตสาหกรรม ได

ใชการวจยแลพฒนากนอยางแพรหลาย นยมใชกนมากในเรองของการออกแบบผลตภณฑ

(Product Design) ในเรองของการตลาด (Marketing) การผลตและกระบวนการผลตของ

โรงงาน (Manufacturing) ในการเพมรายได (Revenue growth) และลดตนทน (Cost

reduction) การขยายตลาด ( Increase market share) การคดวธรกษาระดบกาไรใหดยงขน

(Sustain profitability) การเปนผนาในผลตภณฑใหม (Sustain product innovation) และการ

ผลตสนคาตนทนตาออกสตลาด

1. ความหมายและความสาคญการวจยและพฒนา

ไดมนกการศกษาไดใหความหมายและความสาคญของการวจยและ

พฒนา ไวหลายทาน เชน ฤทยทรพย ดอกคา (2553, หนา 172) ใหแนวคดเกยวกบ

ความหมายและความสาคญการวจยและพฒนาวา การวจยและพฒนาเปนการพฒนา

การศกษาทเปนกลยทธหรอวธการสาคญวธการหนงทนยมใชในการปรบปรงเปลยนแปลง

หรอพฒนาการศกษา โดยเนนหลกเหตผลและตรรกวทยา เปาหมายหลก คอ ใชเปน

กระบวนการในการพฒนาและตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑทางการศกษา (Education

Product)

การวจยและพฒนาทางการศกษา (R&D) มความแตกตางจากการวจย

การศกษาประเภทอนๆ อย 2 ประเภท คอ

1. เปาประสงค หรอจดมงหมาย (Goal) การวจยทางการศกษามง

คนควาหาความรใหม โดยการวจยพนฐานหรอมงหาคาตอบเกยวกบการปฏบตงานโดย

การวจยประยกต แตการวจยและพฒนาทางการศกษา มงพฒนาและตรวจสอบคณภาพ

ผลตภณฑทางการศกษา แมวาการวจยประยกตทางการศกษาหลายโครงการกมการ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

167

พฒนาผลตภณฑทางการศกษา เชนการวจยประยกตทางการศกษาสาหรบการสอนแตละ

แบบแตละผลตภณฑ ซงไดใชสาหรบการทดสอบสมมตฐานของการวจยแตละครงเทานน

ไมไดพฒนาไปสการใชสาหรบสถานศกษาทวไป

2. การนาไปใช (Utility) การวจยทางการศกษา มชองวางระหวาง

ผลการวจยกบการนาไปใชจรงอยางกวางขวาง เนองจากผลการวจยทางการศกษาจานวน

มากไมไดถกนาเอาไปใช นกการศกษาและนกวจยจงหาทางลดชองวางดงกลาวโดยวธท

เรยกวา “การวจยและพฒนา” อยางไรกตามการวจยและพฒนาทางการศกษา มใชสงท

ทดแทนการวจยทางการศกษา แตเปนเทคนควธทจะเพมศกยภาพของการวจยทาง

การศกษา ใหมผลตอการจดการทางการศกษา กลาวคอเปนตวเชอมเพอนาไปส

ผลตภณฑทางการศกษาทใชประโยชนไดจรงในโรงเรยนทวไป ดงนน การใชกลยทธการ

วจยและพฒนาทางการศกษาเพอปรบปรง เปลยนแปลงหรอพฒนาการศกษา จงเปนการ

ใชผลจากการวจยทางการศกษาใหเปนประโยชนมากยงขน

2. ขนตอนการวจยและพฒนา

แนวปฏบตในการออกแบบการวจยและพฒนาดงท วโรจน สารรตนะ

(2553, หนา 128-129) กลาววา การออกแบบการวจย จะตองกาหนดวตถประสงคเฉพาะ

ของการวจยอยางชดเจน กาหนดตวบงช หรอประเดนทมงศกษา กาหนดแหลงขอมล หรอ

ผใชขอมลในการวจย หรอทดลองใชนวตกรรม กาหนดแนวทางในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใช และกาหนดแนวทางในการวเคราะหหรอตดสนคณภาพทกรายการ ซงทก

รายการดงกลาวน จะถกกาหนดไวลวงหนาและเปนทรบทราบตรงกนระหวางกลมผท

เกยวของตางๆ ซงมรายละเอยด ดงน

1. การออกแบบ เรองประชากรและกลมตวอยาง ผวจยตองกาหนด

เปาหมายประชากรและกลมเปาหมายในการใชนวตกรรมอยางชดเจน

2. การออกแบบการวดและตวแปรหรอการเกบขอมล นกวจยตอง

กาหนดประเดน ตวบงชทตองการวด พรอมทงการกาหนดแหลงขอมล หรอผใหขอมลหลก

อยางครบถวน กาหนดเครองมอหรอวธการวด ชวงเวลาในการวด เชน วดกอนหรอเมอ

สนสดการทดลอง พรอมกาหนดแนวการปฏบตในการพฒนาเครองมอ และตรวจสอบ

คณภาพของเครองมอวดแตละรายการ กลาวโดยสรป จะตองสรปวาตวบงช หรอประเดน

ในการวดครงนนๆ ประกอบดวยอะไรบาง แตละตวบงชหรอแตละประเดนจะใชเครองมอ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

168

หรอวธรการใดในการเกบรวบรวมขอมล จะพฒนาเครองมอแตละชนดอยางไร และจะ

จดเกบขอมลอยางไร ในการเลอกใชเครองมอมหลายชนด อาท แบบทดสอบ

แบบสอบถาม แบบสมภาษณ แบบสงเกต แบบประเมนคณลกษณะตางๆ และการเลอก

ทจะใชเครองมอชนดใด จะตองคานงถงธรรมชาต และลกษณะธรรมชาตของตวบงชท

ตองการวด และขอจากดตางๆ เชน ถาเปนตวบงชประเภทความร กควรใชแบบทดสอบ

ถาเปนพฤตกรรมกใชแบบประเมนพฤตกรรม ถาเปนเจตคต กใชแบบประเมนเจตคต

การเกบรวบรวมขอมล เพอการวจยและพฒนานวตกรรม นกวจยตอง

ระลกเสมอวา จะตองเนนเรองความรวดเรว คลองตว มประสทธภาพ สามารถรวบรวม

ขอมลไดอยางรวดเรว ทนกบชวงเวลาตางๆ ในขณะดาเนนการทดลองและพฒนา

นวตกรรม และกระบวนการเกบรวบรวมขอมล จะตองไมเกดผลกระทบเชงลบตอ

กระบวนการพฒนา

3. การออกแบบในเรองสถต แนวทางการวเคราะหขอมล สถตทใช

สามารถเลอกใชในลกษณะเดยวกนกบงานวจยทวไป ซงจะตองมทงการบรรยาย

(Descriptive Statistics) และสถตอางอง โดยผลลพธทไดจากการวางแผนและออกแบบ

การวจยและพฒนา คอ กรอบแนวทางการวจยหรอโครงการวจยทมรายละเอยดครบถวน

สมบรณ

4. ตวแปรตนและตวแปรตาม ในการวจยและพฒนาการศกษาตวแปรตน

(Independent variable) คอ นวตกรรมหรอปฏบตการ (Treatment) ทนกวจยใหกบกลม

ตวอยาง อาจหมายถง สอ ชดสอ หรอวธการใหมๆ ในการจดการศกษา ตวแปรตาม

หมายถง ตวแปรทเปนผลลพธทเกดจากการใสปฏบตการ เชน ความร ความพอใจ เจตคต

ทกษะ หรอสภาพการเปลยนแปลงตางๆ

5. เครองมอวจย ในการวจยและพฒนา เครองมอการวจยและพฒนา

ทางการศกษา ประกอบดวย 2 ลกษณะ คอ

5.1 เครองมอทดลองหรอชดนวตกรรม หรอชดปฏบตการ การวจย

จะมคณคามากนอยเพยงใดขนอยกบความสามารถของนกวจยในการแสวงหานวตกรรม

ทสรางสรรค ทนสมย และมประสทธภาพ โดยนกวจยตองศกษา แนวคด ทฤษฎหรอกรณ

ตวอยางนวตกรรมทหลากหลาย กอนจะสงเคราะหเปนนวตกรรมทจะนามาทดลอง ทงน

นกวจยควรจะสามารถชบงหรอระบลกษณะทเหนวาเปนจดเดน ความสรางสรรค หรอ

ความเหมาะสมของนวตกรรมทมความถกตองเหมาะสมตามหลกวชา

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

169

5.2 เครองมอเกบรวบรวมขอมลหรอเครองมอวดตวแปรในการ

ออกแบบดานการจดเกบรวบรวมขอมล ผวจยตองวเคราะหทบทวน วตถประสงคของการ

วจย กาหนดหรอระบตวแปรหรอประเดนทมงศกษา กาหนดแหลงขอมลหรอผใหขอมลท

จะทาใหขอมลทมความตรงหรอความถกตอง กาหนดเครองมอทใชในการเกบรวบรวม

ขอมล และกาหนดแนวทางในการพฒนาเครองมอ เกบรวบรวมขอมลอยางชดเจน

6. การวเคราะหขอมลในการวจยและพฒนา การใชวธการทางสถต

เพอการวเคราะหขอมลในการวจยขนอยกบชนดของตวแปรหรอตวชวดททาการศกษา

มวธการดงตอไปน 1) การวเคราะหความถ รอยละ สาหรบตวแปรตดตอน ทวดโดย

เครองมอประเภท แบบตรวจสอบรายการหรออาจใชเปนการเปรยบเทยบสดสวนดานสถต

อางองไคสแควร 2) วเคราะหคาเฉลยเลขคณต คาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนทดสอบ

ความร หรอคะแนนจากมาตรประมาณคา ใชสถตอางอง การทดสอบคาท (t-test) สาหรบ

การเปรยบเทยบคะแนนสอบกอนเรยนกบหลงเรยน หรอเปรยบเทยบคาเฉลย 2 กลมหรอ

การวเคราะหความแปรปรวน เพอการตรวจสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยกรณ

ทดสอบหลายกลม เปนตน 3) ใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) สาหรบขอคาถาม

ประเภทปลายเปด หรอใชเขยนแสดงความคดเหน หรอการบรรยายสภาพการเปลยนแปลง

หลงการใชนวตกรรม การเลอกใชวธการทางสถตใหเนนหลกการ “สามารถตอบคาถาม

วจย ไดงายตอการสอสารใหผอนเขาใจ”

การวจยและพฒนา ประกอบดวยขนตอนสาคญ 11 ขนตอนดงน (สวมล

วองวาณช, 2549, หนา 23-24)

ขนท 1 การกาหนดผลผลตทางการศกษาทจะทาการพฒนา

ขนตอนแรกทจาเปนทสด คอ ตองกาหนดใหชดวาผลผลตทางการ

ศกษาทจะวจยและพฒนาคออะไรโดยตองกาหนดลกษณะทวไป รายละเอยดของการใช

วตถประสงคของการใชเกณฑในการเลอกกาหนดผลผลตการศกษาทจะวจยและพฒนา

ม 4 ขอ คอ

1. ตรงกบความตองการอนจาเปนหรอไม

2. ความกาวหนาทางวชาการมพอเพยงในการทจะพฒนา ตอการ

วจยและพฒนานนหรอไม

3. บคลากรทมอย ทกษะความรและประสบการณทจาเปนตอการ

วจยและพฒนานนหรอไม

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

170

4. ผลผลตนนจะพฒนาขนในเวลาอนสมควรไดหรอไม

ขนท 2 รวบรวมขอมลและงานวจยทเกยวของ

การรวบรวมขอมลและงานวจยทเกยวของ คอ การศกษาทฤษฎและ

งานวจย การสงเกตภาคสนามซงเกยวของกบการใชผลผลตการศกษาทกาหนด ถาม

ความจาเปน ผทาการวจยและพฒนาอาจตองทาการศกษาวจย ขนาดเลกเพอหาคาตอบ

ซงงานวจยและทฤษฎทมอย ไมสามารถหาคาตอบไดกอนทจะเรมการพฒนาตอไป

ขนท 3 การวางแผนการวจยและพฒนา ประกอบดวย

1. กาหนดวตถประสงคของการใชผลผลต

2. ประมาณการคาใชจาย กาลงคน และระยะเวลาทตองใชเพอ

ศกษาความเปนไปได

3. พจารณาผลสบเนองจากผลผลต

ขนท 4 พฒนารปแบบขนตอนของผลผลต

ขนนเปนขนการออกแบบและจดทาผลผลตการศกษาตามทกาหนดไว

เชน เปนโครงการวจยและพฒนา หรอหลกสตรฝกอบรมระยะสน ซงตองมการออกแบบ

หลกสตร เตรยมวสดหลกสตร คมอการฝกอบรม เอกสารในการฝกอบรม และเครองมอ

การประเมนผล

ขนท 5 ทดลองหรอทดสอบผลผลตครงท 1

โดยการนาผลผลตทออกแบบและจดเตรยมไวในขนท 4 ไปทดลองใช

เพอทดสอบคณภาพขนตนของผลผลตในโรงเรยนจานวน 1-3 โรงเรยน ใชกลมเลก 6-12

คน ประเมนผลโดยการใชแบบสอบถาม การสงเกตและการสมภาษณ แลวรวบรวมขอมล

มาวเคราะห

ขนท 6 ปรบปรงผลผลตครงท 1

นาขอมลและผลการทดลองใชจากขนตอนท 5 มาพจารณาปรบปรง

ขนท 7 ทดลองหรอทดสอบผลผลตครงท 2

ขนนนาผลผลตทปรบปรงไปทดลอง เพอทดสอบคณภาพผลผลตตาม

วตถประสงค ในโรงเรยนจานวน 5-15 โรงเรยน ใชกลมตวอยาง 30-100 คน ประเมนผล

เชงปรมาณในลกษณะ Pre-test นาผลไปเปรยบเทยบกบวตถประสงคของการใชผลผลต

อาจมกลมควบคม กลมการทดลอง ถาจาเปน

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

171

ขนท 8 ปรบปรงผลผลตครงท 2

นาขอมลและผลจากการทดลองใชจากขนท 7 มาพจารณาปรบปรง

ขนท 9 ทดลองหรอทดสอบผลผลตครงท 3

ขนท 10 ปรบปรงผลผลตครงท 3

นาขอมลและผลจากการทดลองในขนท 9 มาพจารณาปรบปรงเพอ

ผลตและเผยแพรตอไป

ขนท 11 เผยแพร

เปนการเสนอรายงานเกยวกบผลการวจยและพฒนาผลผลตตอท

ประชมสมมนาทางวชาการหรอวชาชพ และมการนาไปเผยแพรโดยนาไปใชใหเกดประโยชน

สงสด

ขนนนาผลผลตทปรบปรงไปทดลอง เพอทดสอบคณภาพการใชงาน

ของผลผลต โดยใชในโรงเรยน 10-13 โรงเรยน ใชกลมตวอยาง 40-200 คน ประเมนผล

โดยการใชแบบสอบถาม การสงเกต และการสมภาษณแลวรวบรวมขอมลมาวเคราะห

สรปไดวา ขนตอนการวจยและพฒนา ประกอบดวย 11 ขนตอน คอ การ

กาหนดผลผลตทางการศกษาทจะทาการพฒนา รวบรวมขอมลและงานวจยทเกยวของ

การวางแผนวจยและพฒนา พฒนารปแบบและขนตอนของผลผลต ทดลองหรอทดสอบ

ผลผลตครงท 1 ปรบปรงผลผลตครงท 1 ทดลองหรอทดสอบผลผลตครงท 2 ปรบปรง

ผลผลตครงท 2 ทดลองหรอทดสอบผลผลตครงท 3 ปรบปรงผลผลตครงท 3 และเผยแพร

ในการวจยครงน ผวจยแบงการวจยออกเปน 3 ระยะ 4 ขนตอน วธการดาเนนการวจย

ระยะท 1 การศกษาองคประกอบ ประกอบดวย ขนตอนท 1 การวเคราะหเอกสารและ

งานวจยทเกยวของ (Documentary Analysis)และการสมภาษณเชงลก (Deep Interview)

ผเชยวชาญผบรหารโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา จานวน 5 รป และ

ขนตอนท 2 การวจยเชงสารวจ วธการดาเนนการวจยระยะท 2 การยกรางและพฒนา

รปแบบ ประกอบดวย ขนตอนท 3 การสมภาษณผทรงคณวฒ (Interview) จานวน 9

คน วธการดาเนนการวจยระยะท 3 การทดลองใชรปแบบ ประกอบดวย ขนตอนท 4

การทดลองใชภาคสนามและสรปผล การทดลอง จากนนนาผลการวจยมาเขยนรายงาน

การวจยฉบบสมบรณ

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร

172

ภาพประกอบ 11 กรอบแนวคดการวจย

ผบรหารโรงเรยน

พระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา

ภาวะผนาทางวชาการ

ของผบรหาร

โรงเรยนพระปรยตธรรม

แผนกสามญศกษา

ภาวะผนาทางวชาการของผบรหารโรงเรยน

พระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา

ประกอบดวย 5 องคประกอบหลก 15

องคประกอบยอย ดงน

1.การกาหนดวสยทศน เปาหมาย

พนธกจการเรยนร

1.1 กาหนดแนวทางในการพฒนาการเรยนร

1.2 การใหความสาคญสงสดตอการเรยน

1.3 การสรางเกณฑมาตรฐานทางวชาการ

2.การบรหารหลกสตรและการสอน

2.1 ผบรหารเปนแหลงขอมลทางวชาการ 2.2 ความสอดคลองของหลกสตรและการสอน

2.3 การบรหารหลกสตรและการสอน

3.การสรางบรรยากาศการเรยนร

3.1 การสงเสรมบรรยากาศการเรยนร 3.2 การรกษาสมพนธภาพทด 3.3 การสะทอนผลงาน วเคราะห วพากษ

4.การพฒนาบคลากร

4.1 การจดโครงการและกจกรรม 4.2 การนเทศและการประเมนผลการปฏบตงาน 4.3การสงเสรมความกาวหนาทางอาชพ

5.การพฒนานกเรยน

5.1 การรกษามาตรฐานทสงของนกเรยน

5.2 การกากบ ตดตาม ความกาวหนา

ของนกเรยน 5.3 วเคราะหขอมลเพอพฒนาผลสมฤทธ

วธการพฒนาภาวะผนาทางวชาการ

ของผบรหาร

1.การอบรมเชงปฏบตการ

2.การศกษาดงาน

3.การฝกปฏบตจรง

4.การตดตามประเมนผล

มหาวท

ยาลยราชภฏสกลนคร