ก...

ก

ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงานของคร

ในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

ทพวลย ชาลเครอ

งานนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรการศกษามหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา

พฤษภาคม 2559

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

ค

กตตกรรมประกาศ

งานนพนธฉบบนสาเรจไดดวยด เนองจากไดรบความอนเคราะหใหคาปรกษาและ

แนะนาแกไขขอบกพรองตาง ๆ อยางดยงจากผชวยศาสตราจารย ดร.ชยพจน รกงาม อาจารย

ทปรกษาหลกงานนพนธ และผชวยศาสตราจารย ดร.ประยร อมสวาสด กรรมการสอบงานนพนธ

ทใหขอคดเหนและคาแนะนาอนเปนประโยชน ตลอดจนชวยตรวจแกไขขอบกพรองตาง ๆ

โดยตลอด ทาใหผวจยไดรบแนวทางในการศกษาคนควาหาความร และประสบการณในการทา

งานนพนธครงนจนสาเรจลงไดดวยด ผวจยรสกซาบซงในความกรณา จงขอกราบขอบพระคณ

เปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณผทรงคณวฒทกทาน ซงปรากฏนามในงานนพนธฉบบน ทไดกรณา

ตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอ รวมทงขอเสนอแนะตาง ๆ แกผวจย และขอขอบพระคณ

คณาจารยเจาของตาราทกทานทไดนามาอางอง ตลอดจนผบรหาร และคณะคร สงกดสานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ทเกยวของทใหความรวมมอ

และอานวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง ขอขอบคณเพอนนสตปรญญาโท

สาขาวชาการบรหารการศกษาทกทานทไดใหคาแนะนาทดเสมอมา

คณคาและประโยชนอนพงมจากงานนพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนเครองบชาแด

ผมพระคณ ไดแก บดา มารดา คร อาจารย ทกทาน ทประสทธประสาทวชาความรอนเปนพนฐาน

ใหผวจยไดทางานนพนธจนสาเรจ

ทพวลย ชาลเครอ

ง

57950022: สาขาวชา: การบรหารการศกษา; กศ.ม. (การบรหารการศกษา)

คาสาคญ: ความสมพนธ/ ภาวะผนาการเปลยนแปลง/ ประสทธผลการปฏบตงานของคร

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

ทพวลย ชาลเครอ: ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงาน

ของครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง (RELATIONSHIP

BETWEEN TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP AND WORK EFFECTIVENESS PRACTICE OF

TEACHER UNDER RAYONG PROVINCIAL OFFICE OF THE NON-FORMAL AND INFORMAL

EDUCATION) คณะกรรมการควบคมงานนพนธ: ชยพจน รกงาม, กศ.ด. 144 หนา. ป พ.ศ. 2559.

การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

ประสทธผลในการปฏบตงานของครและศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล

ในการปฏบตงานของคร สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

กลมตวอยางไดแก คร สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

ทปฏบตหนาทจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ปการศกษา 2558โดยกาหนดขนาดของกลม

ตวอยาง ตามตารางกาหนดขนาดกลมตวอยางของเครจซ และมอรแกน (Krejcie & Morgan, 1970, pp. 608-610)

ไดกลมตวอยางจานวน 108 คนโดยวธการสมแบบแบงชน (Stratified random sampling) เครองมอทใชใน

การเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ตามแนวคดของลเครท (Likert’s

scale) มคาอานาจจาแนกรายขอระหวาง .35-.84 และคาความเชอมนทงฉบบเทากบ .97 และสถตทใชใน

การวเคราะหขอมล ไดแก คาคะแนนเฉลย ( X ) คาความเบยงเบนมาตรฐาน (SD) และสมประสทธสหสมพนธ

แบบเพยรสน (Pearson’s product moment correlation coefficient)

ผลการวจยพบวา

1. ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดาน อยในระดบมากเรยงลาดบจากมากไปนอย คอ

ดานการกระตนทางปญญา ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการคานงถงปจเจกบคคล และดานการสราง

แรงบนดาลใจ ตามลาดบ

2. ประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดานอยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย คอ ดานผล

การปฏบตงาน ดานคณธรรม จรยธรรม ดานจรรยาบรรณวชาชพ และดานความประพฤตในการรกษาวนย ตามลาดบ

3. ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของคร

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมมความสมพนธ

อยในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณาเปนรายดานเรยงลาดบจากมากไปนอย ดงน

ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการคานงถงปจเจกบคคล (X4) กบประสทธผลการปฏบตงานดานผลการปฏบตงาน (Y1)

รองลงมาคอ ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการสรางแรงบนดาลใจ (X2) กบประสทธผลการปฏบตงานดาน

คณธรรม จรยธรรม (Y3) และ ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการกระตนทางปญญา (X3) กบประสทธผล

การปฏบตงานดานจรรยาบรรณวชาชพ (Y4) ตามลาดบ

จ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ................................................................................................................... ง

สารบญ ..................................................................................................................................... จ

สารบญตาราง ........................................................................................................................... ช

สารบญภาพ .............................................................................................................................. ฌ

บทท

1 บทนา ............................................................................................................................... 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา .................................................................. 1

วตถประสงคของการวจย ........................................................................................ 6

คาถามของการวจย ................................................................................................... 6

สมมตฐานของการวจย ............................................................................................ 6

ประโยชนของการวจย ............................................................................................. 6

กรอบแนวคดในการวจย .......................................................................................... 7

ขอบเขตของการวจย ................................................................................................ 7

นยามศพทเฉพาะ ..................................................................................................... 9

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ........................................................................................ 12

สภาพทวไปของการบรหารงานการจดการศกษาของสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง................................................ 12

หลกการแนวคด ทฤษฎ ภาวะผนาการเปลยนแปลง ................................................. 16

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ...................................................... 41

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ............................................. 49

ตวแปรทเกยวของกบการวจย .................................................................................. 68

งานวจยทเกยวของ ................................................................................................... 70

3 วธดาเนนการวจย ............................................................................................................. 74

ประชากรและกลมตวอยาง ...................................................................................... 74

เครองมอทใชในการวจย .......................................................................................... 75

การสรางเครองมอทใชในการวจย ........................................................................... 76

การเกบรวบรวมขอมล ............................................................................................. 78

ฉ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

การจดกระทาขอมล ................................................................................................. 78

สถตทใชในการวเคราะหขอมล ............................................................................... 81

4 ผลการวเคราะหขอมล ...................................................................................................... 82

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ...................................................................... 82

การเสนอผลการวเคราะหขอมล ............................................................................... 82

ผลการวเคราะหขอมล .............................................................................................. 86

4 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ ............................................................................. 98

สรปผลการวจย ........................................................................................................ 98

อภปรายผล .............................................................................................................. 101

ขอเสนอแนะ ............................................................................................................ 107

บรรณานกรม ............................................................................................................................ 109

ภาคผนวก ................................................................................................................................. 119

ภาคผนวก ก ....................................................................................................................... 120

ภาคผนวก ข ....................................................................................................................... 124

ภาคผนวก ค ....................................................................................................................... 132

ภาคผนวก ง ........................................................................................................................ 135

ประวตยอของผวจย .................................................................................................................. 144

ช

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ความแตกตางระหวางภาวะผนาการแลกเปลยนและการเปลยนแปลง ......................... 38

2 จานวนครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง ทปฏบตหนาทจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ปการศกษา 2557 .......................................................................................................... 75

3 คาคะแนนเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน ระดบและอนดบภาวะผนาการเปลยนแปลง

ของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดาน ................................................... 83


ของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ................................... 84



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการสรางแรงบนดาลใจ ............................................... 85



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการกระตนทางปญญา................................................. 87



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล ............................. 88

8 คาคะแนนเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน ระดบและอนดบประสทธผล

ในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา




ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานผลการปฏบตงาน ........................................................ 91

ซ

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานความประพฤตในการรกษาวนย .................................. 92



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานคณธรรม จรยธรรม ..................................................... 93



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานจรรยาบรรณวชาชพ .................................................... 94

13 สมประสทธสหสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล


ตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวม ............................................................................. 96

14 สมประสทธสหสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล



15 ผลการหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอคาถามกบวตถประสงคของเครองมอ

ตามความคดเหนของผทรงคณวฒ ................................................................................ 125

16 คาอานาจจาแนกรายขอและคาความเชอมนทงฉบบของแบบสอบถาม เรอง


ในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง ดานภาวะผนาการเปลยนแปลง ............................................................. 133

17 คาอานาจจาแนกรายขอและคาความเชอมนทงฉบบของแบบสอบถาม เรอง



จงหวดระยอง ดานประสทธผลการปฏบตงานของคร .................................................. 134

ฌ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 กรอบความคดในการวจย ............................................................................................... 7

2 การสงเสรมระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนาการแลกเปลยน ............... 39

1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

สงคมปจจบนอยในยคเปลยนผานจากสงคมทใหความสาคญกบสารสนเทศและ

เทคโนโลยสารสนเทศ หรอสงคมทมสารสนเทศเปนฐาน มาเปนสงคมทใหความสาคญกบความร

คอมความรเปนฐาน ทเรยกวา “สงคมฐานความร” นนคอ การเปลยนกระบวนทศน ทเคยมลกษณะ

ของสารสนเทศ คอ อานาจ มาเปน “ความรคออานาจ” (อญญาณ คลายสบรรณ, 2550, หนา 1)

การจดการกบการเปลยนแปลงของสงคมเชนน จงจาเปนจะตองอาศยจตสานกใหมทมคนเปน

ศนยกลางแบบบรณาการ ตองจดการกบปญหาทเกยวของกบการปรบเปลยนพฤตกรรมของคน

โดยรวม การสรางจตสานกใหม มไดแคสอนใหรหรอถายทอดความรเทานน แตตองสราง

กระบวนการเรยนรหรอการจดการกบความร (Knowledge management) เพอกอใหเกดจตสานก

แหงการเปนพวกเดยวกนมเอกภาพในความหลากหลาย จตสานกแหงการพงพาอาศยกน จตสานก

แหงการเปนนาหนงใจเดยวกนไววางใจกน จตสานกในการสรางพลงรวมของหมคณะ (ประมวล

ศรขวญใจ, 2550, หนา 1) การศกษาจงเปนกระบวนการทกอยางทชวยพฒนาหรอปรบปรงจตใจ

อปนสยและคณสมบตทางการภาพตาง ๆ ของมนษยใหดขน สามารถดารงชวตในสงคมไดอยางม

ความสข สามารถเกอหนนการพฒนาประเทศไดอยางเหมาะสม และสอดคลองกบการเปลยนแปลง

ในดานตาง ๆ ของประเทศ (ธร สนทรายทธ, 2553, หนา 4)

บคคลทมความสาคญอยางยงในทก ๆ ระดบของสงคมคอผนา เปนผทมความสาคญ

ตอความอยรอด สวสดภาพ และสนตสขของสงคมและประเทศชาตทงหมด นอกจากน ผนาม

ความสาคญอยางยงตอการพฒนาองคการและการจดการในทกระดบ ทงในระดบโลก ระดบประเทศ

หรอในระดบทองถน ในระดบองคการมการยอมรบกนวา ความสาเรจขององคการไมวาจะเรยกวา

เปนการบรหารทมงผลสมฤทธ (Result-based management) ประสทธภาพหรอประสทธผล

(กระทรวงศกษาธการ, 2550, หนา 2) การศกษามบทบาทสาคญอยางยงตอการพฒนาคณภาพชวต

ซงหมายถงการทมนษยพยายามทจะคนหาวธในการเรยนรทมแบบแผนเพอนาพาชวตตนเองไปส

เปาหมายทพงปรารถนา ฉะนน การศกษาถอวาเปนหลกการพฒนาทมความสาคญตอชวตของผคน

ในสงคม และเปนรากฐานในการเตรยมความพรอมเพอกาวไปสสงคมยคหนงอยางมนคง

ทนตอภาวการณเปลยนแปลงของโลก พรอมทงพฒนาคนใหมความเขมแขงทางปญญามการเรยนร

อยางตอเนองตลอดชวต ทงนจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559)

2

ไดวางแนวทางในการพฒนาประเทศโดยนอมนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวมาเปนแนวทางโดยยดคนเปนศนยกลาง ใหความสาคญในการสรางกระบวนการม

สวนรวมของทกภาคสวนในสงคม เพอพฒนาประเทศสความสมดลในทกมต (กระทรวงศกษาธการ,

2554, หนา 54)

รฐบาลไดดาเนนการปฏรปการศกษาเพอปรบปรงกระบวนการทางการศกษาในทก ๆ ดาน

เชน ดานครและบคลากร ดานการบรหารงานใหมความเหมาะสม (สานกงานคณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต, 2542, หนา 75) โดยเฉพาะการพฒนาบคลากรทางการศกษาถอวามความจาเปน

เนองจากบคลากรทางการศกษาเปนผทมความสาคญมากทสดทจะชวยขบเคลอนองคกรให

เจรญกาวหนา สรรคสราง กระตน สงเสรมบคลากรใหมสมรรถนะ พฒนา คดคนสงใหม ๆ สามารถ

แขงขนกบนานาประเทศไดอยางประสบความสาเรจ (Naisbitt, John, & Aburdence, 1995 อางถงใน

พศน แตงจวง, 2554, หนา 51) ในปจจบนมการกลาวถงครทมคณภาพวามหลกสาคญทครจะตอง

ปฏบตตนใหเปนผเรยนรตลอดชวต เปนผจดการศกษาตลอดชวต ซงตามพระราชบญญตการศกษา

แหงชาต 2542 ไดวางแนวคดการศกษาตลอดชวตวาเปนการจดการศกษาทสอดคลองกบวถชวต

ความถนดความสนใจ ความแตกตางของบคคล และมรปแบบทเหมาะสมตามสภาพและความจาเปน

ของกลมเปาหมายการจดการศกษาตองสอดคลองทศทางการพฒนาประเทศ รวมทงภาคเครอขาย

การศกษาตลอดชวต ไววาเปนการจดการศกษาทสอดคลองกบวถชวต ความถนด ความสนใจ

ความแตกตางของบคคล และมรปแบบทเหมาะสมตามสภาพและความจาเปนของกลมเปาหมาย

การจดการศกษาตองสอดคลองกบทศทางการพฒนาประเทศ รวมทงภาคเครอขายการศกษาตลอดชวต

มสวนรวมในการเสนอแนะในการจดการศกษา กาหนดมาตรฐานการศกษาสดทาย คอ ผเรยน

หรอผรบบรการสามารถนาความรไปใชในการดาเนนชวต และปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลง

ของโลกและอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย, 2552, หนา 6)

การจดการศกษาตลอดชวตในปจจบน สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศย สงกดสานกงานปลดกระทรวง กระทรวงศกษาธการ เปนหนวยงานหลก

ในการสงเสรม และประสานงานการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551

เปนกฎหมายในการขบเคลอนการจดการศกษาใหเปนไปตามเจตนารมณแหงพระราชบญญต

การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงไดกาหนดบทบญญตในการจดการศกษาใหยดหลกการศกษา

ตลอดชวตสาหรบประชาชน ใหสงคมมสวนรวมในกาจดการศกษาและการพฒนาสาระและ

กระบวนการเรยนรใหเปนไปอยางตอเนอง (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย, 2552, หนา 7) สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

3

มนโยบายรองรบการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) เพอใชเปน

แผนการกระจายอานาจเขาสทองถน จงไดเสนอใหมการจดตง สานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลขนในแตละตาบล แทนศนยการเรยนชมชนหรอ

ศนยการเรยนชมชน ซงมมาแตเดมเปนศนยกลางการจดกจกรรมการเรยนรของคนในชมชน

ทมมาตงแตป พ.ศ. 2541 มปญหาและอปสรรคบางประการทพบวาในดานการบรหารและ

ดานการจดการศกษา ยงไมมกลไกทชดเจน สวนดานการศกษาตลอดชวต แมวาจะมความกาวหนา

จากเทคโนโลยสารสนเทศ แตกยงขาดเนอหาและวธการทเหมาะสมทจะทาใหสมฤทธผลเทาทควร

ทาใหการศกษาตลอดชวตยงไมเปนวถชวตของคนในชาต ประการสดทาย ระบบประกนคณภาพภายใน

ของสถานศกษาไดสะทอนผลการดาเนนงานของศนยการเรยนชมชนโดยตรงวา ขาดการประเมน

คณภาพภายนอกสถานศกษาทใชเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนาคณภาพการศกษา

ตามบทบาทภารกจของศนยการเรยนชมชนอยางชดเจน (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย, 2552, หนา 3)

สภาวะการเปลยนแปลงของสงคมจะเหนไดวาการศกษามสวนสาคญยงตอการพฒนา

ของประเทศเพอใหการศกษาของไทยได มการพฒนาใหเทาทนกบการเปลยนแปลงของสงคม

การปฏรปการศกษา จงเปนนโยบายทสาคญและนาไปสการปรบเปลยนกระบวนการในการบรหาร

การศกษาของประเทศไทย โดยกาหนดใหสถานศกษาเปนแหลงตดสนใจในการดาเนนงานวชาการ

และงานอน ๆ เบดเสรจในโรงเรยน ผบรหารสถานศกษาในฐานะผนาเตมรป ศกยภาพ

ในการปฏบตงานตาง ๆ ของโรงเรยน โดยเฉพาะอยางยงในการจดการเรยนการสอนตองปรบเปลยน

กระบวนทศนเปนผนาการศกษา (ปสตา เพงประสพ, 2551, หนา 1) ดงเจตนารมณของ

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ผบรหาร

สถานศกษาตองบรหารจดการศกษาใหเกดประโยชนกบผเรยนมากทสด พฒนาคณภาพการศกษา

เพอใหทนตอยคการเปลยนแปลงและกาวสทศทางการพฒนาทดขน ทงหมดนขนอยกบ “ภาวะผนา”

ของผบรหารสถานศกษาเปนสาคญ (ณทลาวลย สารสข, 2553, หนา 1) ภาวะผนาทมความเหมาะสม

กบยคการเปลยนแปลงเชนยคปจจบน มแนวคดทฤษฎทมชอเสยงและเปนทยอมรบกนมาก คอ

แนวคดภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational leadership theory) ซงเปนทฤษฎภาวะผนา

แนวใหมหรอกระบวนการทศนใหมเปนการเปลยนแปลงกระบวนการทศนไปสภาวะผนาทม

วสยทศน (Vision and leadership) มการกระจายอานาจหรอการเสรมสรางพลงงานใจ (Empowering)

เปนผมคณธรรมและมการกระตนผตามใหมความเปนผนาดวย ผนาหรอผบรหารทมภาวการณ

เปลยนแปลงสามารถทาใหประสทธผลของงานและองคกรสงขน แมวาสภาพขององคกร

จะมขอจากดตาง ๆ เพยงใด (รตตกรณ จงวศาล, 2553, หนา 15)

4

ประสทธผลการปฏบตงานของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา มวตถประสงค

เพอใชเปนเครองมอในการพจารณาในเรองตาง ๆ คอ 1) การเลอนขนเงนเดอน การใหรางวลประจาป

และคาตอบแทนอน ๆ 2) การพฒนา และการแกไขการปฏบตงาน 3) การใหออกจากราชการ

4) การใหรางวลจงใจ และการบรหารงานบคคลเรองอน ๆ โดยแบงการประเมนออกเปน

1) ดานผลการปฏบตงาน 2) ความประพฤตในการรกษาวนย 3) คณธรรม จรยธรรม 4) จรรยาบรรณ

วชาชพ เพอใหครทมความสามารถปฏบตงานใด ๆ หรอปฏบตกจกรรมใด ๆ แลวประสบผลสาเรจ

ทาใหเกดผลโดยตรงและครบถวนตามวตถประสงค ผลทเกดขนมลกษณะคณภาพ เชน ความถกตอง

ความมคณคา เหมาะสมดกบงาน ตรงกบความคาดหวงและความตองการของหมคณะ สงคม

และผจะนาผลนนไปใชเปนผลทไดจากการปฏบตอยางมประสทธภาพประสทธผล (สานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2552, หนา 5)

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยระดบตาบล (กศน. ตาบล)

มยทธศาสตรสาคญในการสนบสนนเพอขบเคลอนการปฏรปการศกษา ตามวสยทศนทกาหนดไว

คอ “คนไทยไดเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ” (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศย, 2552, หนา 1) ทงน สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดทกจงหวด ไดดาเนนการปรบศนยการเรยนชมชนในตาบลใหเปน กศน. ตาบล

โดยเปนหนวยงานทอยในสงกดศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยระดบอาเภอ

ทมฐานะเปนหนวยงานจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เพอสงเสรม

การเรยนรตลอดชวตของประชากรและสรางสงคมแหงการเรยนร มกจกรรมหลก เปนศนยขอมล

ขาวสารของชมชน (Information center) ศนยสรางโอกาสการเรยนร (Opportunity center) ศนยการเรยน

ชมชน (Learning center) ศนยชมชน (Community center) (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย, 2552, หนา 3-5) กศน. ตาบล มบทบาททสมพนธตอชมชนโดยมคร

กศน. ตาบล เปนผทมความสาคญในการจดกจกรรมการเรยนรและทาหนาทประสานงาน กศน.

ใหเขากบชมชน ซงทางสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยได

กาหนดหนาทในการปฏบตงานของ ครกศน. ตาบลไว 5 ประการ ดงน 1) การ วางแผนจดการเรยนร

ตลอดชวต 2) การจดกจกรรมการเรยนรของ กศน. ตาบล 3) การใหบรการเรยนรใน กศน. ตาบล

4) การสนบสนนกจกรรมของชมชน และสงคม วฒนธรรม ประเพณ 5) การสรางเครอขายการเรยนร

ในชมชน (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2552, หนา 7-11)

สภาพการปฏบตงานเทาทผานมาของคร กศน. ตาบล ไมสามารถเปนไปตามเปาหมายทวางไวได

ปญหาประการแรก คอ คร กศน. ตาบล วชาภาษาองกฤษ นอกจากนงบประมาณในการสนบสนน

และสงเสรมการจดกจกรรมการเรยนการสอนมจากด ทาใหการดาเนนงานมประสทธภาพและ

5

ประสทธผลคอนขางตา และประการสดทายขาดการกระตน ชนา ผลกดน จากผบรหารเพอใหคร

กศน. ตาบล มความกระตอรอรน เตมใจทาในสงทเขาตองการ โดยมเปาหมายขององคการเปน

จดหมายปลายทาง (สถาบนพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคตะวนออก,

2554, หนา 2)

สภาพปญหาภาวะผนาการเปลยนแปลงจากการสมภาษณ สะโอฐ สภาเสพ (2558,

สมภาษณ, 20 มถนายน) ไดกลาวถงปญหาวา การประสานงานและการสนบสนนจากชมชนและ

ภาคเครอขายในบางพนทยงขาดความตอเนอง หรอเกดความซาซอนในการจดกจกรรม ครกศน. ตาบล

ยงไมมความรเรองของจตวทยา ผใหญหรอเทคนค วธการเขาถงผเรยนและชมชน ทาใหไมสามารถ

ตอบสนองความตองการทแทจรงของชมชน ขาดทกษะในการวางแผน การประสานงานกบชาวบาน

ไมเขาใจหนาทของตนเอง อกทงเรองสอ วสดอปกรณ ครภณฑ หรอแมแตสถานท ยงเปนอปสรรค

อยางมากตอการปฏบตงานเพราะยงขาดแคลน ชารด และไมได คณภาพ ภารกจสาคญทเสมอน

เปนหวใจของงาน ทลวนแลวแตจาเปนตองเขาไปคลกคลกบชมชน ครกศน. จงตองรบภาระงาน

ทมากนอกเหนอไปจากงานสอนทาใหครเกดความเครยด ทอแทใจ บางครงถงกบ ตดสนใจลาออก

และยงสอดคลองกบการสมภาษณ วรมน รตนจน (2558, สมภาษณ, 25 มถนายน) กลาวถง ปญหา

การเปลยนผอานวยการศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอบางอาเภอ

ในจงหวดระยองเกดขนบอยครง จงทาใหเกดปญหาการปรบตวของครกบผบรหาร ซงเกดจาก

การไมปรบเปลยนมมมอง ทศนคต การรจกเปดใจใหกวางไมยดตดอยกบความคดเดม ๆ ฉะนน

บทบาทภาวะผนาหรอความสามารถในการนาจงเปนสวนสาคญในการทจะปรบเปลยน

หลกทางดานการจดการ การมวสยทศนทชดเจน การจงใจเพอกาหนดทศทางของเปาหมายทชดเจน

และสงทสาคญทสดคอการสรางความศรทธาใหเกดกบตวผนา การพฒนาภาวะความเปนผนา

จงไมใชเปนเรองทยากเกนความสามารถ หากองคกรใดใหความสาคญเรองภาวะความเปนผนากบ

บคคลทกระดบแลว กจะทาใหองคกรนนพรอมรบกบการเปลยนแปลง และการแขงขนในทกระดบ

ไดเสมอ

จากสภาพปญหาดงกลาว ผวจยจงสนใจทจะทาวจยเรอง ความสมพนธระหวางภาวะผนา

การเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงานของครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง เพอศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษาสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง

เพอศกษาประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยจงหวดระยองเพอศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบ

ประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย จงหวดระยอง

6

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง

2. เพอศกษาประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง

3. เพอศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล

ในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง

คาถามของการวจย

1. ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง อยในระดบใด

2. ประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง อยในระดบใด

3. ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงาน

ของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง

มความสมพนธกนหรอไม

สมมตฐานของการวจย

ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของคร

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง

มความสมพนธกน

ประโยชนของการวจย

1. ผบรหารไดทราบและนาขอมล ไปพฒนา เพมพนความร เพอใหการดาเนนงานของคร

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยมประสทธผลมากยงขน

2. การวจยทาใหไดขอมลทสามารถนาไปใชเปนแนวทางในการบรหารการเปลยนแปลง

ทเหมาะสมกบครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย


7

3. สถานศกษามแนวทางการพฒนา และสามารถนาผลการวจย ไปใชในการบรหารงาน

การวางแผนและปรบปรง การดาเนนงานของสถานศกษาในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง ตอไป

กรอบแนวคดในการวจย

การวจยครงน ผวจยศกษา เรอง ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบ

ประสทธผลการปฏบตงานของครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดงภาพท 1

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

ขอบเขตของการวจย

1. ขอบเขตดานเนอหา

ภาวะผนาการเปลยนแปลงตามแนวคดของแบส (Bass, 1999, pp. 9-32) ประกอบดวย

องคประกอบ 4 ดาน คอ

- ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

- ดานการสรางแรงบนดาลใจ

- ดานการกระตนทางปญญา

- ดานการคานงถงปจเจกบคคล

ประสทธผลในการปฏบตงาน 4 ดาน

1. ดานผลการปฏบตงาน

2. ดานความประพฤตในการรกษาวนย

3. ดานคณธรรม จรยธรรม

4. ดานจรรยาบรรณวชาชพ

ภาวะผนาการเปลยนแปลง 4 ดาน

1. ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

2. ดานการสรางแรงบนดาลใจ

3. ดานการกระตนทางปญญา

4. ดานการคานงถงปจเจกบคคล

8

หลกเกณฑการประเมนประสทธผลการปฏบตงานของคร สงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ของกระทรวงศกษาธการ (2551,

หนา 24-25) จาแนกเกณฑการประเมนเปน 4 ดาน คอ

- ดานผลการปฏบตงาน

- ดานความประพฤตในการรกษาวนย

- ดานคณธรรม จรยธรรม

- ดานจรรยาบรรณวชาชพ

2. ประชากรและกลมตวอยาง

2.1 ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก คร สงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง ปการศกษา 2558 จานวน 148 คน

2.2 กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก คร สงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง ทปฏบตหนาทจดการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย ปการศกษา 2557 โดยกาหนดขนาดของกลมตวอยางจากประชากร

ตามตารางกาหนดขนาดกลมตวอยางของเครจซ และมอรแกน (Krejcie & Morgan, 1970,

pp. 608-610) ไดกลมตวอยางจานวน 108 คน จากนนดาเนนการสมแบบแบงชน (Stratified random

sampling)

3. ตวแปรทศกษา

3.1 ภาวะผนาการเปลยนแปลง 4 ดาน จาแนกได ดงน

3.1.1 ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

3.1.2 ดานการสรางแรงบนดาลใจ

3.1.3 ดานการกระตนทางปญญา

3.1.4 ดานการคานงถงปจเจกบคคล

3.2 ประสทธผลการปฏบตงานของครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง 4 ดาน ไดแก

3.2.1 ดานผลการปฏบตงาน

3.2.2 ดานความประพฤตในการรกษาวนย

3.2.3 ดานคณธรรม จรยธรรม

3.2.4 ดานจรรยาบรรณวชาชพ

9

นยามศพทเฉพาะ

1. ภาวะผนาการเปลยนแปลง หมายถง พฤตกรรมทบคคลสามารถกระตนใหเกด

ความสนใจระหวางผรวมงานและผตาม โดยผนาจะยกระดบวฒภาวะและอดมการณของผรวมงาน

และผตามใหเกดความตระหนกรในเรองภารกจและวสยทศนของทม และองคการตลอดจนพฒนา

ความสามารถของผรวมงานและผตามไปสระดบความสามารถและศกยภาพทสงขนประกอบดวย

4 องคประกอบ 4 ดาน คอ

1.1 ดานการอทธพลอยางมอดมการณ หรอการสรางบารม หมายถง พฤตกรรม

ทผนาแสดงใหเหนในการจดการหรอการทางานทเปนกระบวนการทาใหผรวมงานยอมรบ เชอมน

ศรทธา ภาคภมใจและไววางใจในความสามารถของผนา มความยนดทจะทมเทการปฏบตตาม

ภารกจ โดยผนาจะมการประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอน เสยสละเพอประโยชนของกลม

เนนความสาคญในเรองคานยม ความเชอ และการมเปาหมายทชดเจน มความมนใจทจะเอาชนะ

อปสรรค ผนาจะมลกษณะสาคญในดานการมวสยทศนและการถายทอดวสนทศนไปยงผรวมงาน

มความมงมนทมเทในการปฏบตงานตามภารกจ มความสามารถในการจดการ หรอการควบคม

อารมณตนเองมการเหนคณคาในตนเอง มศลธรรมและจรยธรรม

1.2 ดานการสรางแรงบนดาลใจ หมายถง พฤตกรรมทผนาแสดงใหเหนใน

การจดการหรอการทางานทเปนกระบวนการ ทาใหผรวมงานภายใน ไมเหนแกประโยชนสวนตน

แตอทศตนเพอกลม มการตงมาตรฐานในการทางานสง และเชอมนวา จะสามารถบรรลเปาหมาย

มความตงใจแนวแนในการทางาน มการใหกาลงใจผรวมงาน มการกระตนผรวมงานใหตะหนกถง

สงทสาคญ โดยผนาจะมคณลกษณะสาคญในดานการสรางแรงจงใจภายในใหกบผรวมงาน

มการสรางเจตคตทด และการคดในแงบวก

1.3 ดานการกระตนการใชปญญา หมายถง พฤตกรรมทผนาแสดงใหเหนใน

การจดการหรอการทางานเปนกระบวนการ กระตนผรวมงานใหเหนวธการ หรอแนวทางใหม

ในการแกปญหามการพจารณาวธการทางานแบบเกา ๆ สงเสรมใหผรวมงานแสดงความคดเหน

มองปญหาในแงมมตาง ๆ มการวเคราะหปญหา โดยใชเหตผลและขอมล หลกฐาน มความคดรเรม

สรางสรรค

1.4 ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล หมายถง พฤตกรรมทผนาแสดงใหเหน

ในการจดการ หรอการทางานโดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล มการเอาใจเขามาใสใจ

เรามการตดตอสอสารแบบสองทางและเปนรายบคคล สนใจและเอาใจใสผรวมงานเปนรายบคคล

มการวเคราะหความตองการและความสามารถของแตละบคคล เปนพเลยงใหคาแนะนา สงเสรม

ใหผรวมงาน พฒนาตนเอง มการกระจายอานาจโดยการมอบหมายงาน โดยผนาจะมคณลกษณะ

10

สาคญในดานความเขาใจในความแตกตางระหวางบคคล และการเอาใจเขามาใสใจเรา

ความสามารถในการตดตอสอสารระหวางบคคลและเทคนคการมอบหมายงาน

2. ประสทธผล หมายถง ผลของการดาเนนงานทมงใหเกดผลตามเปาหมายหรอ

วตถประสงคทกาหนดไว โดยใชทรพยากรนอยทสด เพอประโยชนสงสด

3. ประสทธผลการปฏบตงานของครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง หมายถง ผลของการดาเนนงานทมงใหเกดผลตาม

เปาหมายหรอวตถประสงคทกาหนดไว โดยใชทรพยากรนอยทสด เพอประโยชนสงสดของคร


แบงออกเปน 4 ดาน คอ

3.1 ดานผลการปฏบตงาน หมายถง การประเมนคาผปฏบตงานแตละคน

มความสามารถปฏบตงานไดเพยงใด โดยพจารณาจากปรมาณและคณภาพของงานทผบงคบบญชา

ไดบนทกไว หรอจากการสงเกต และวนจฉยตามระยะเวลาทกาหนดเพอเปนเครองประกอบ

การพจารณาในผลประโยชนตอบแทนความดความชอบแกผปฏบตงานนน ๆ

3.2 ดานความประพฤตในการรกษาวนย หมายถง แบบแผนความประพฤต

ทกาหนดใหขาราชการควบคมตนเอง และควบคมผใตบงคบบญชาใหประพฤตดปฏบตด ละเวน

การประพฤตในทางไมชอบไมควร

3.3 ดานคณธรรม จรยธรรม หมายถง ความดงามทถกปลกฝงขนในจตใจ มความกตญ�

ขยน ประหยด ซอสตย สามคค มวนย มนาใจ และเปนสภาพชน เปนตน จนเกดจตสานกทด

รสกรบผดชอบ ชว ด เกรงกลวตอการกระทาความชว โดยประการตาง ๆ เมอจตเกดคณธรรมขนแลว

จะทาใหเปนผมจตใจด และคดแตสงทด จรยธรรม คอ การประพฤตปฏบต การกระทาด

ตามคณธรรมทมอยในจตใจ ปรากฏเปนความดงาม ทงทางกาย ทางวาจา และทางใจ เมอความดงาม

มความกตญ� ขยน ประหยด ซอสตย สามคค มวนย มน าใจ และเปนสภาพชน เปนตน ถกแสดงออก

ทางจรรยา มารยาท การประพฤตปฏบต และการกระทาทด ตามคณธรรมทมในจตใจนน

3.4 ดานจรรยาบรรณวชาชพ หมายถง ประมวลความประพฤต ขอบงคบ มารยาท

ทผประกอบวชาชพแตละอยางกาหนดขน เพอรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ชอเสยง ฐานะของ

สมาชก ความดงามรวมทงกอใหเกดความสงบสขและความเจรญในตวคน วชาชพ และสงคม

4. การศกษาในระบบ หมายถง การศกษาทกาหนดจดมงหมาย วธการศกษา หลกสตร

ระยะเวลาของการศกษา การวดผลและประเมนผล ซงเปนเงอนไขของการสาเรจการศกษา

ทแนนอน

11

5. การศกษานอกระบบ หมายถง การศกษาทมความยดหยนในการกาหนดจดมงหมาย

รปแบบ วธการจดการศกษา ระยะเวลาของการศกษา การวดและประเมนผล ซงเปนเงอนไขของ

การสาเรจการศกษา โดยเนอหาและหลกสตรจะตองมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพปญหา

และความตองการของบคคลแตละกลม

6. การศกษาตามอธยาศย หมายถง การศกษาทใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเองตาม

ความสนใจ ศกยภาพความพรอม และโอกาสโดยศกษาจากบคคล ประสบการณ สงคม

สภาพแวดลอม สอหรอแหลงความรอน ๆ

7. บคลากร หมายถง ขาราชการ พนกงานราชการ และครศนยการเรยนชมชน

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง

7.1 ขาราชการ หมายถง เจาหนาทของรฐหรอขาราชการประจาทางานอยภายใน

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ไดรบเงนเดอน

จากเงนงบประมาณหมวดเงนเดอน ไดแก ผบรหารสถานศกษา ขาราชการคร และบคลากรทางการศกษา

7.2 พนกงานราชการ หมายถง บคคลทไดรบการแตงตงจากสานกงานสานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง โดยการวาจางจาก

งบประมาณแผนดนหมวดเงนเดอน โดยมการตอสญญาจางคราวละ 4 ป ใหทาหนาทเปนครผสอน

และจดกจกรรมการศกษานอกระบบในพนทรบผดชอบ

7.3 ครศนยการเรยนชมชน หมายถง บคคลทไดรบการแตงตงจากสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยการวาจางจากงบประมาณ

แผนดนหมวดเงนอดหนน โดยตอสญญาจางคราวละ 1 ป ใหทาหนาทเปนครผสอนและจดกจกรรม

การศกษานอกระบบในพนทรบผดชอบ

8. วฒการศกษาสงสด หมายถง ระดบการศกษาขนสงสดทบคลากรเรยนสาเรจ

และมเอกสารรบรองจากสถาบนการศกษา

8.1 ปรญญาตร หมายถง บคลากรของสถานศกษาทจบการศกษาสงสดปรญญาตร

8.2 ปรญญาโท หมายถง บคลากรของสถานศกษาทจบการศกษาสงสดปรญญาโท

9. สถานศกษา หมายถง สถานศกษาทจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ในสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง

10. สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง

หมายถง สานกงาน กศน. จงหวดระยอง เปนหนวยงานททาหนาทสงเสรมและสนบสนน

หนวยงาน/ สถานศกษาภาคเครอขาย ใหรวมจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย


12

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

งานวจย เรอง “ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล

การปฏบตงานของครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง” ผวจยจงไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของตามหวขอดงตอไปน

1. สภาพทวไปการบรหารงานการจดการศกษาของสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

2. หลกการ แนวคด ทฤษฎ ภาวะผนาการเปลยนแปลง

3. การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

3.1 ความหมาย ปรชญา แนวทางจดการศกษา

3.2 การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

3.3 ปรชญาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

3.4 หลกการคดเปน

3.5 แนวทางจดการศกษา

4. การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

4.1 บทบาทหนาทและภารกจ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

4.2 การบรหารจดการ

4.3 มาตรฐาน การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตาบล

4.4 คร การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตาบล

4.5 บทบาทหนาทคร กศน. ตาบล

5. ตวแปรทเกยวของกบการวจย

6. งานวจยทเกยวของ

สภาพทวไปการบรหารงานการจดการศกษาของสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545

กาหนดรปแบบการการจดการศกษาไวสามรปแบบ คอ การศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย ประชาชนสามารถเลอกศกษาจากรปแบบใดกได และนาผลการเรยน

13

มาเทยบโอนระหวางกนได โดยเฉพาะการเรยนรตามอธยาศย ทการเรยนรเกดจากการทางาน

การประกอบอาชพ หรอการเรยนรทเกดจากการดาเนนชวต ผลจากการเรยนรสามารถนามาเทยบ

โอนไดเชนกน นบเปนการเปดโอกาสทางการศกษาใหแกประชาชนอยางกวางขวางในขณะเดยวกน

พระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 มาตรา 14 ขอ (4)

ไดบญญตเกยวกบการเทยบโอนผลการเรยนไววา ใหสานกงาน กศน. มอานาจหนาทสงเสรม

สนบสนน และดาเนนการเทยบโอนผลการเรยน การเทยบโอนความรและประสบการณ การเทยบ

โอนผลการเรยนจงเปนภารกจสาคญท สานกงาน กศน. จะตองผลกดนใหสถานศกษาดาเนนการ

อยางกวางขวางและทวถง ตลอดจนไดประสานงาน และทาบนทกความตกลงรวมกนระหวาง

กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงกลาโหม

เพอยกระดบการศกษาพฒนาตนเอง สงคม และชมชนใหสงขนตอไป

กระทรวงศกษาธการไดประกาศใหใชหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เมอวนท 18 กนยายน พ.ศ. 2551 เปนหลกสตรทมงจดการศกษา

เพอตอบสนองอดมการณการจดการศกษาตลอดชวต และการสรางสงคมไทยใหเปนสงคมแหง

การเรยนร ตามปรชญา “คดเปน” เพอสรางคณภาพชวตและสงคม มการบรณาการอยางสมดล

ระหวางปญญาธรรม ศลธรรมและวฒนธรรม มงสรางพนฐานการเปนสมาชกทดของครอบครว

ชมชน สงคม และพฒนาความสามารถเพอการทางานทมคณภาพ โดยใหภาคเครอขายมสวนรวม

จดการศกษาใหตรงตามความตองการของผเรยน และสามารถตรวจสอบไดวา การศกษานอกระบบ

เปนกระบวนการของการพฒนาชวตและสงคมสามารถพงพาตนเองได และรเทาทนการเปลยนแปลง

เปนหลกสตรทมความเหมาะสมสอดคลองกบสภาพปญหา ความตองการของบคคลทอยนอกระบบ

โรงเรยน ซงเปนผมความร ประสบการณจากการทางาน และการประกอบอาชพ โดยการกาหนด

สาระการเรยนร มาตรฐานการเรยนร การจดการเรยนร การวดและประเมนผล ใหความสาคญกบ

การพฒนากลมเปาหมายดานจตใจใหมคณธรรมควบคไปกบการพฒนาการเรยนร สรางภมคมกน

สามารถจดการกบองคความร ทงภมปญญาทองถน และเทคโนโลย เพอใหผเรยนสามารถปรบตว

อยในสงคมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา สรางภมคมกนตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

รวมทงคานงถงธรรมชาตการเรยนรของผทอยนอกระบบ และสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม

การเมอง การปกครอง ความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยและการสอสาร (กลมพฒนาการศกษา

นอกโรงเรยน สานกงาน กศน., 2555, หนา 1)

ภารกจหลกของงานสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง คอ การสงเสรมการจดการศกษาตลอดชวต สรางคนใหมคณภาพ นน ไดแก

จดการศกษาพนฐาน จดการศกษาเพอพฒนาอาชพ จดการศกษาเพอพฒนาทกษะชวต จดการศกษา

เพอพฒนาสงคมและชมชน ซงมสาระสาคญ ดงน

14

1. สงเสรมการจดการศกษาพนฐาน เปนภารกจสาคญอนดบแรก เปนการจดการศกษา

สาหรบกลมเปาหมายนอกระบบโรงเรยนดวยรปแบบวธการทเหมาะสมและมสาระหลกสตร

ทหลากหลายสอดคลองกบความตองการเพอใหกลมเปาหมายมความร ทกษะพนฐานในการดาเนนชวต

การทางานและการศกษาตอเนอง กอใหเกดชวตทมนคงและสามารถอยรวมกนในสงคมไดอยางม

ความสข การจดการศกษาจะครอบคลมเนอหาสาระตงแตการสงเสรมการรหนงสอ การศกษา

ในหลกสตรเทยบเทาการศกษาขนพนฐานและการศกษาตอเนองทตอบสนองความตองการของ

กลมเปาหมายอยางหลากหลาย รวมทงความรและทกษะทางดานคอมพวเตอร การจดกระบวนการ

เรยนรกาหนดใหมกจกรรมหลกเพอใหผเรยนเกดการเรยนร 5 กจกรรม ไดแก การจดการเรยนร

โดยการพบกลมการเรยนรตอเนอง (กรต.) การทาโครงงานการสอนเสรมและกจกรรมพฒนา

คณภาพชวต (กพช.) จากกระบวนการเรยนรดงกลาว ไดกาหนด การวดผลประเมนผลทกกจกรรม

ซงกาหนดการประเมนเปน 3 ชวง ไดแก การประเมนกอนเรยน เพอทราบถงพนความรของผเรยน

การประเมนระหวางเรยน และการประเมนปลายภาคเรยน โดยกาหนดสดสวนคะแนนระหวาง

ภาคเรยน 60 คะแนน ซงประกอบดวย ผลงาน/ ชนงาน การนาเสนอผลงาน/ การรวมอภปราย

30 คะแนน การทดสอบยอย 10 คะแนน การทาโครงงาน 30 คะแนน และคะแนนปลายภาคเรยน

40 คะแนน

2. การสงเสรมการจดการศกษาเพอพฒนาอาชพ เปนการศกษาเพอพฒนาความร

ความสามารถและทกษะในการประกอบอาชพของบคคลและกลมบคคล ซงมจดมงหมายในชวต

ทตางกน โดยมสาระดงน

2.1 การเรยนรอาชพแบบองครวมทประชาชน คร กศน. และผเกยวของรวมกน

จดกจกรรมการเรยนร เพอฟนฟเศรษฐกจชมชน

2.2 การออกแบบการเรยนรงานอาชพตามลกษณะของการจดการศกษาเพอพฒนา

อาชพในรปแบบการฝกทกษะอาชพ การเขาสอาชพ การพฒนาอาชพ และการพฒนาอาชพ

ดวยเทคโนโลย

2.3 การเรยนรจากการปฏบตจรงทบรณาการดบวถชวต โดยใชวงจรกระบวนการคด

ทา จา แกปญหาและพฒนา

2.4 การจดการศกษาเพอพฒนาอาชพทพฒนาศกยภาพของบคคลและชมชนท

สอดคลองกบวถชวต โดยสงเสรมการรวมกลมอาชพ สรางเครอขายอาชพ มระบบการแลกเปลยน

เรยนร ความรและประสบการณ การทาอาชพภายใตวฒนธรรมของชมชน มกลยทธเพอการแขงขน

ของชมชน เปนชมชนทใชเทคโนโลยในการบรหารจดการและพฒนาอาชพ

15

3. การสงเสรมการจดการศกษาเพอพฒนาทกษะชวต เปนการจดการศกษาเพอพฒนา

ทกษะชวต เปนการจดกระบวนการเรยนรเพอสรางเสรมความร ความสามารถของบคคล

เพอใหสามารถจดการกบตนเองและสงแวดลอม เพอใหมความสขตามสภาพและความสงบสข

ความปลอดภยในสงคม โดยมสาระสาคญ ดงน

3.1 เปนการพฒนาทกษะพนฐานของบคคล เพอใหสามารถดารงชวตอยในสงคม

ของตนและแกปญหาสงคมของตนไดอยางมความสข

3.2 เปนการเรยนรโดยบรณาการองคความรและกระบวนการเรยนรตาง ๆ

ในชวตประจาวนเขาดวยกน

3.3 เปนการจดการศกษาในรปแบบโครงการ การศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยโดยมงหมายทจะเสรมสรางความสามารถใหแกบคคล เพอมทกษะชวตในการแกปญหา

เฉพาะดาน ใหเหมาะสมกบแตละพนทและแตละสถานการณ

4. การสงเสรมการจดการศกษาเพอพฒนาสงคมและชมชน เปนการจดการศกษา

เพอพฒนาสงคมและชมชน เปนการจดการศกษาทบรณาการความรและทกษะจากการศกษา

ทผเรยนมอย หรอไดรบจากการเขารวมกจกรรมการศกษานอกโรงเรยนโดยมรปแบบการเรยนร

ทหลากหลายโดยใชชมชนเปนฐานในการพฒนาการเรยนรและทนทางสงคมเปนเครองมอใน

การจดการเรยนรเพอพฒนาสงคมและชมชนใหมความเขมแขง สามารถพงพาตนเองไดตาม

แนวทางเศรษฐกจพอเพยงและประชาชนอยรวมกนอยางมความสขตามวถทางการปกครอง

ในระบอบประชาธปไตย ตลอดจนอยในสภาพแวดลอมทด มการพฒนาทย งยน (สานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง, 2552, หนา 16)

สรปไดวา สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

เปนหนวยงานททาหนาทในการจดทายทธศาสตรแผนพฒนาและมาตรฐานการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยในจงหวด ใหสอดคลองกบนโยบาย มาตรฐานการศกษา แผนการศกษา

ชาต แผนพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยและความตองการของทองถนและ

ชมชนศกษา วเคราะห วจยและรวบรวมขอมลสารสนเทศ ดานการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย วเคราะห จดตง จดสรร เงนงบประมาณใหแกสถานศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยของสถานศกษาและภาคเครอขาย ประสาน สงเสรม สนบสนน การจดการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยของสถานศกษาและภาคเครอขาย จดระบบประกนคณภาพ

การศกษานอกระบบตามทกฎหมายกาหนดสงเสรม สนบสนนการเทยบโอนผลการเรยน

การเทยบโอนความรและประสบการณและการเทยบระดบการศกษาสงเสรมและพฒนาหลกสตร

สอ นวตกรรม และเทคโนโลยทางการศกษารวมกบสถานศกษาและภาคเครอขายระดมทรพยากร

16

ดานตาง ๆ รวมทงทรพยากรบคคล เพอการมสวนรวมในการสงเสรมสนบสนนการจดและพฒนา

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยสงเสรม สนบสนนการวจยและพฒนาการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย พฒนาครและบคลากรทางการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยและภาคเครอขายสงเสรม สนบสนน ตดตามและรายงานผลการดาเนนงานตามโครงการ

อนเนองมากจากพระราชดาร งานนโยบายพเศษของรฐบาลและงานเสรมสรางความมนคงของชาต

และกากบ ดแล นเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ของสถานศกษาและภาคเครอขาย

หลกการ แนวคด ทฤษฎ ภาวะผนาการเปลยนแปลง

ในการบรหารงาน หรอกจการใด ๆ กตาม ไมวาจะเปนการบรหาร ดานธรกจการคา

การศกษา ผบรหารในฐานะผนา จะตองนาพาองคกรฝาฟนอปสรรคและปญหาในทกดาน สราง

ความรวมมอ รวมใจกนในการทางานขบเคลอนองคกรใหบรรลวตถประสงคทตงไวโดยผบรหารทด

จะตองมภาวะผนาการเปลยนแปลง กลาคด กลาตดสนใจ เพอการเปลยนแปลงองคการในทางทดขน

ความหมายของผนา

คาวา “ผนา” ตรงกบภาษาองกฤษวา “Leader” มคาทใชในภาษาไทยอกหลายคา เชน

คาวา “หวหนา” “ประมข” “ราชา” และพญา สวนคาวา “ภาวะผนา” ตรงกบภาษาองกฤษวา

“Leadership” ซงมคาทใชเรยกในภาษาไทยอกหลายคา เชน การเปนผนาละภาวะผนา เปนตน

การศกษาความหมายของผนาทนาเสนอไวโดยนกการศกษาและนกวชาการทางการบรหารมลกษณะ

ความหมายทคลายคลงกน ดงน

นฤมล นาคเอยม (2550, หนา 27) ใหความหมายของผนา คอ บคคลทไดรบการแตงตง

อยางเปนทางการหรอไมเปนทางการ ซงผนาไมจาเปนตองเปนหวหนางานหรอผบรหาร แตเปน

บคคลทสมาชกในกลมนนใหการยอมรบ มอทธพลในการโนมนาวจงใจใหผอนปฏบตตาม

ความตองการหรอคาสงของตน มการใชอทธพลตอบคคลในหนวยงาน มการประสานงานรวมกน

เพอใหการดาเนนงานบรรลเปาหมายขององคนน

กว วงศพฒ (2550, หนา 14) กลาววา ผนา หมายถง ผททางานรวมกบผอน โดยเปนผ

ชกจงใหผอนทเกยวของรวมแรงรวมใจทางานเพอบรรลวตถประสงคทตงไวดวยความสมครใจ

มความกระตอรอรนและมงใหไดผลงานดยง

สมมา รธนธย (2553, หนา 31) ไดสรปวา ผนา หมายถง บคคลทมภาวะผนาทสามารถ

ชกจง ชนา สงการ มอทธพลใหบคคลอนปฏบตงาน ใหสาเรจตามวตถประสงคทวางไวไดอยางม

ประสทธผลและประสทธภาพ ขณะเดยวกน กตองสามารถทาใหสมาชกในองคการเกดความพงพอใจ

17

ในงานททาดวย ผนาจงเปนผทมความสามารถหรอความเชยวชาญเปนทยอมรบของผอนและไดรบ

การยกยองใหเปนผนา เปนบคคลสาคญทมสวนทาใหองคการหรอหนวยงานประสบความสาเรจ

หรอความลมเหลว สามารถแขงขนกบองคกรอนไดหรอไม

เนตรพณณา ยาวราช (2556, หนา 1) กลาววา ผนา หมายถง บคคลทไดรบการยอมรบ

และยกยองจากบคคลอน หมายถง บคคลซงไดรบการแตงตงขนมา หรอไดรบการยกยองใหเปน

หวหนาในการดาเนนงาน ในองคกรตาง ๆ ตองอาศยบคคลทมความร

วนชย ปานจนทร (2556, หนา 3) กลาววา ผนา หมายถง บคคลทไดรบการยอมรบหรอ

ยกยองใหเปนผนา และตองเปนผทมความสามารถอนเกดจากตวของเขาเอง จนเปนทยอมรบหรอ

ยกยองของกลมใหเปนผนาและนากลมไปสความสาเรจตามเปาหมายทวางไว

กลาวโดยสรปจากคานยามหรอความหมายทกลาวมาแลวขางตนสามารถสรปไดวา

ผนา หมายถง กระบวนการทบคคลใดบคคลหนงใชอทธพลของผนาตอบคคลอนหรอกลมคน

ในการตดตอสอสาร ประสานงาน สามารถทจะจงใจ ชกนา สงการบคคลอนใหปฏบตภารกจของ

กลมหรอองคการ ทาใหกลมหรอองคการประสบความกาวหนาและบรรลผลเปาหมาย

ความหมายของภาวะผนา

ภาวะผนาเปนศพททางวชาการทมการใชกนอยางแพรหลาย มนกวชาการหลายทานได

ใหคาจากดความและความหมายของภาวะผนา ดงน

ขนษฐา อนวเศษ (2550, หนา 18) กลาววา ภาวะผนา หมายถง กระบวนการทบคคลใช

วธการนา เพอนากลมใหบรรลตามเปาหมายรวมกนขององคการ โดยมงอทธพล แรงจงใจ วสยทศน

ในการเปนผนาการเปลยนแปลงใหสมฤทธผลในทกสถานการณ

จนดา วงศอามาตย (2550, หนา 12) สรปไววา ภาวะผนา หมายถง พฤตกรรมสวนตว

ของผบรหารทจะสรางความเชอมนใหบคลากรในองคกร เกดแรงกระตนทจะทางานทไดรบ

มอบหมายใหสาเรจตามเปาหมายทวางไว

ธวชชย บณยมณ (2550, หนา 2) สรปวา ภาวะผนาหมายถง กระบวนการใชอทธพลหรอ

การดลบนดาลใจบคคลหรอกลมใหทางานดวยความสมครใจ จนประสบผลสาเรจตามจดมงหมาย

ทวางไว

สภาวด จตตรตนกล (2550, หนา 12-13) สรปไววา ภาวะผนาหรอความเปนผนา

(Leadership) หมายถง ศลปะหรอความสามารถของบคคลหนงทจะกระตนจงใจหรอใชอทธพลตอ

บคคลอน ผรวมงานหรอผใตบงคบบญชาใสถานการณตาง ๆ เพอปฏบตการและอานวยการ โดยใช

กระบวนการสอความหมายการตดตอซงกนและกนใหเกดมใจรวมกบตน ดาเนนการจนกระทง

บรรลสาเรจตามวตถประสงคและเปาหมายทกาหนดไว

18

ภรมย ถนถาวร (2550, หนา 16) กลาววา ภาวะผนา คอ กระบวนการทบคคลใดบคคล

หนงหรอมากกวาพยายามใชอทธพล ใชพลงอานาจ ใชแนวคดของตนหรอกลม กระตนชนาโนมนาว

ผลกดน ใหผอนหรอกลมอนมความเตมใจและกระตอรอรน ในการทาสงตาง ๆ ตามความตองการ

ของตนดวยความศรทธา

ธร สนทรายทธ (2551, หนา 326) ไดสรปวา ภาวะผนาเกยวของกบอานาจ หรออทธพล

เหนอบคคลแสดงอานาจของผบรหาร เชน ความร ความสามารถ ประสบการณบคลกภาพและอน ๆ

ทมอานาจเหนอบคคลนน ๆ อานาจดงกลาวจะเกดการยอมรบของสมาชก เกดการกระตนภายในกลม

สามารถเปลยนแปลงสถานการณนาไปสความสาเรจตามเปาหมาย

ภารด อนนตนาว (2551, หนา 77) ไดสรปวา ภาวะผนา หมายถง กระบวนการและ

สถานการณทบคคลหนงไดเปนทยอมรบใหเปนผนาในกลมและมอทธพลเหนอพฤตกรรมของ

สมาชกในกลมบคคลนน สมาชกในกลมเชอวา มความสามารถในการแกปญหาตาง ๆ ทกลมเผชญ

อยได โดยอาศยอานาจหนาทหรอการกระทาของผนาในการชกจงหรอชนาบคคลอนใหปฏบตงาน

สาเรจตามวตถประสงคทวางไว

กรฟฟน (Griffin, 1996, p. 504) ใหความหมายของคาวา ภาวะผนา หมายถง การไมใช

อทธพลบงคบกลมหรอใหทาตามวตถประสงคขององคกร แตเปนการกระตนพฤตกรรมของคน

ทนาไปสความสาเรจของหนวยงาน

ดบรน (Dubrin, 1998, pp. 607-610) ใหความหมายของคาวา ภาวะผนา หมายถง

ความสามารถทจะสรางความเชอมน และใหการสนบสนนบคคลเพอใหบรรลเปาหมาย

ดาฟท (Daft, 1999, p. 5) ไดใหความหมายวา ภาวะผนาหมายถง ความสมพนธทม

อทธพลระหวางผนา (Leaders) และผตาม (Followers) ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงเพอใหบรรล

เปาหมายรวมกน (Shared purposes)

เชอเมอฮอรน (Schermerhorn, 2002, p. 336) กลาวไววา ภาวะผนา หมายถง กระบวนการ

ในการดลบนดาลใจ (Inspire) ใหบคคลอนทางานใหประสบผลสาเรจ

เชอเมอฮอรน, ฮนท และออสบอรน (Schermerhorn, Hunt, & Osborn, 2005, p. 336)

กลาวไววา ภาวะผนา หมายถง กระบวนการในการดลบนดาลใจ (Inspire) ใหบคคลอนทางาน

ใหประสบผลสาเรจ

กลาวโดยสรปจากคานยามหรอความหมายทกลาวมาแลวขางตนสามารถสรปไดวา

ภาวะผนา หมายถง กระบวนการหรอวธการทบคคลใดบคคลหนงใชอทธพลของผนาตอบคคลอน

หรอกลมคน ในการตดตอสอสาร ประสานงาน กระตน ชกนา ผลกดนและการจงใจใหบคคลอน

หรอกลม ปฏบตงานดวยความยนด เตมใจ ความศรทธาและนาไปสการบรรลวตถประสงคของ

กลมหรอองคกร

19

บทบาทและหนาทของผนา

ผนาเปนบคคลทมความสาคญตอความสาเรจของกลมเปนอยางมาก ผนาทมคณสมบต

ทดและปฏบตตามบทบาทหนาทไดเหมาะสม กยอมจะสามารถพากลมใหบรรลเปาหมายไดอยางม

ประสทธภาพ ในเรองบทบาทหนาทของผนาในการทางานเปนกลมนน วเชยร วทยอดม (2550,

หนา 31) ไดกลาวถงบทบาทหนาทของผนาในการทางานเปนกลมไวกวาง ๆ เปน 2 ลกษณะ คอ

1. หนาทหลก ไดแก หนาททางดานการบรหารงาน วางแผนงาน วางนโยบายเปน

ผเชยวชาญเปนตวแทนของกลมตอบคคลภายนอก เปนผใหรางวลและลงโทษ เปนผประนประนอม

และตดสน และเปนผควบคมความสมพนธภายในกลม

2. หนาทรอง ไดแก หนาททางดานการเปนตวอยางทดแกกลมเปนตวแทนรบผดชอบ

และเปนสญลกษณของกลม เปนนกอดมคต เปนบดาของกลม เปนผใหคาปรกษา และเปนแพะ

รบบาปเมอมการดาเนนงานผดพลาด บทบาทหนาทของผนาในการทางานเปนกลม โดยจาแนก

ออกเปน 2 ประเภทหลก ๆ คอ

2.1 บทบาทเกยวกบการทางาน ไดแก บทบาทของผนาในการทจะนากลมใหสามารถ

ทางานตามทกลมตองการ ใหเปนผลสาเรจตามเปาหมายได มรายละเอยด ดงน

2.1.1 ทาความเขาใจในจดมงหมายของการทางาน และชวยใหผรวมงานไดม

ความเขาใจในจดมงหมายของการทางานตรงกน

2.1.2 วางแผนงานและขนตอนในการทางานรวมกบผรวมงาน

2.1.3 แบงงานและมอบหมายใหผรวมงานอยางเหมาะสม

2.1.4 รเรมความคดใหม ๆ ใหกบกลมหรอกระตนกลมใหรเรมความคดใหม ๆ

2.1.5 ใหขอมลความคดเหนหรอแสวงหาขอมลความคดเหนอะไรทจะเปน

ประโยชนตอการทางาน

2.1.6 ชวยใหกลมมความเขาใจตรงกนในขอมลหรอประเดนตาง ๆ ทจาเปนตอ

การบรรลผลสาเรจของงาน

2.1.7 ประสานความคดขอมลของเพอนรวมงานใหเกดประโยชนตอการบรรล

เปาหมายของงาน

2.1.8 ชวยขจดปญหาตาง ๆ ทเปนอปสรรคตอการทางานใหบรรลเปาหมาย

2.1.9 ตดตามงานประเมนผลงานสรปผลงานเปนระยะและแจงใหเพอนรวมงาน

ทราบ

2.1.10 ควบคมมาตรฐานของผลงานกลม

20

2.1.11 ประเมนผลงานเมองานสาเรจและปรบปรงงานเมอยงไมไดงานไมเปนท

พอใจของกลม

2.2 บทบาทเกยวกบการรวมกลม ไดแก บทบาทของผนาในการชวยใหกลม

มกาลงใจมความพงพอใจทจะทางานรวมกนเปนอนหนงอนเดยวกนจนสามารถทางานไดสาเรจ

ไมแตกแยกกนไปเสยกอน มรายละเอยด คอ

2.2.1 จดระเบยบและควบคมระเบยบของกลม เพอชวยใหทกคนไดมโอกาส

ทดเทยมกนในการแสดงความคดเหนหรอการทางาน ชวยใหการดาเนนงานเปนไปโดยเรยบรอย

ไมชลมนวนวาย ทาใหกลมสามารถดาเนนการไปไดอยางราบรน ไมแตกแยกกนเปนกลมเลก

กลมนอย

2.2.2 ดแลเอาใจใสสมาชกใหมโอกาสแสดงความคดเหนหรอแสดงความสามารถ

อยางทวถงเพอชวยใหทกคนรสกวาตนเองมคณคา มประโยชนตอกลมเกดความรสกวาตนเอง

เปนสวนหนงของกลมมความรกและความพอใจทจะชวยเหลอกลมอยางเตมความสามารถ

2.2.3 รบฟงและพจารณาวามคดเหนของสมาชกกลมอยางทวถง การทผนารบฟง

ความคดเหนของสมาชกทกคนและนามาพจารณาไมละทงไปเฉย ๆ จะทาใหผทเสนอความคด

เกดความพอใจ และมความตองการทจะชวยเหลอกลมใหมากขน

2.2.4 ชวยทาความกระจางใหแกกลมในเรองของการสอความหมาย ในการทางาน

ทกครงกลมมกจะประสบปญหาอนเนองมาจากความเขาใจไมตรงกน ซงปญหาของสอความหมาย

ความเขาใจทไมตรงกนนอาจเปนสาเหตทาใหเกดความขดแยง เกดความรสกขนของหมองใจ

อนอาจลกลามใหญ เกดความแตกแยกในกลมงานได

2.2.5 สรางบรรยากาศทอบอนและเปนมตรทเกดขนในกลมบรรยากาศทด

เปนมตรกนเอง ไมตองกลววาจะถกตดสนและมองไปในทางทไมด จะชวยสรางความรสกปลอดภย

สามารถทจะเสนอความคดเหนหรอทางานตาง ๆ ไดอยางเตมท และมความรสกวาตนเองไดรบ

ความรกจากกลม ทาใหเกดความตองการทจะชวยเหลอกลมใหไดมากทสดเทาทจะทาได

2.2.6 ขจดหรอลดความขดแยงตาง ๆ ทเกดขนในกลมเพราะความขดแยงเปน

สาเหตสาคญททาใหกลมแตกแยก หากผนาไมสามารถทจะชวยในเรองนได พลงจากความเปน

อนหนงอนเดยวกนของกลมจะถกบนทอนใหลดนอยลง ประสทธภาพในการทางานของกลม

กจะลดลงหรอบางครงอาจทาใหไมสามารถรวมกลมกนทางานตอไปจนบรรลผลสาเรจได

จากบทบาทและหนาทของผนา สรปไดวา ผนาเปนบคคลทมความสาคญตอความสาเรจ

ของกลมเปนอยางมาก ผนาจะเปนบคคลทมหนาทหลกทางดานการบรหารงาน วางแผนงาน

วางนโยบาย เปนผเชยวชาญ เปนตวแทนของกลมตอบคคลภายนอก เปนผควบคมความสมพนธ

21

ภายในกลม และมหนาทรองทางดานการเปนตวอยางทดแกกลม เปนตวแทนและสญลกษณของ

กลม เปนทปรกษาและผใหกาลงใจเพอกระตนใหสมาชกในกลมเกดแรงจงใจในการปฏบตงาน

เพอใหบรรลตามวตถประสงคของกลม

ทฤษฎเกยวกบภาวะผนา

พฤตกรรมการบรหารของผบรหารสถานศกษาเปนพฤตกรรมในเรองภาวะความเปนผนา

ทตองมสมพนธภาพกบผปฏบตงาน เพอรวมปฏบตงานใหบรรลเปาหมายขององคการจงไดม

การศกษาแนวคดทฤษฎทเกยวของกบภาวะผนามาใชเปนแนวทางในการศกษา 3 แนวทาง ดงท

วระเวก สขสคนธ (2555, หนา 16-18) ไดกลาวไว คอ 1) ทฤษฎคณลกษณะ 2) ทฤษฎพฤตกรรม

ผนา 3) ทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณ 4) ทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง

1. ทฤษฎคณลกษณะ (Trait theories)

การศกษาภาวะผนาในระยะแรก ป ค.ศ. 1910-1940 เปนการพฒนาภาวะผนาทม

ประสทธภาพตามความเชอจากทฤษฎผยงใหญ (The great man theory) ในสมยกรกและโรมน

โดยมความเชอวา ผนาเปนมาตงแตกาเนด ไมสามารถสรางได ผทจะเปนผนาตองมความแตกตาง

จากผตาม ดงนน การศกษาสวนใหญจงเปนการเปรยบเทยบสถานภาพหรอประสทธผลของผนากบ

ผตาม ความเชอเกยวกบคณลกษณะของผนาไดลดนอยลง หลงจากทสตอกดล (Stogdill) ไดนา

ผลการวจยกอนป ค.ศ. 1940 มาเปรยบเทยบผลการวจยชวงป ค.ศ. 1940-1970 พบวาผลการวจย

ดงกลาวไมสมพนธกบภาวะผนาเสมอไป ผลการคนพบทไมเปนสากลจงนาไปสกระแส

แนวการศกษาพฤตกรรมผนาทมประสทธผล อยางไรกตาม คณลกษณะของผนายงคงตองทา

ความเขาใจตอไป เพราะการศกษาภาวะผนาทมประสทธผลยงคงตองเกยวของกบคณลกษณะ

สวนบคคลและทกษะของผนา

สตอกดล (Stogdill, 1974, p. 56) นบเปนนกวชาการททาการสงเคราะหคณลกษณะของ

ผนาทประสบผลสาเรจอยางเปนรปธรรมคนแรก ผลการศกษา พบวา คณลกษณะของผนาทด

ประกอบดวย

1. ลกษณะทางกาย ไดแก มความแขงแรง รางกายสงาผาเผย

2. ภมหลงทางสงคม ไดแก มการศกษาสงกวาคนอน

3. สตปญญา ไดแก มสตปญญาสง ตดสนใจไดด มทกษะในการสอสาร

4. บคลกภาพ ไดแก มความตนตวอยเสมอ ควบคมอารมณได มความคดรเรม เชอมนใน

ตนเอง

5. คณลกษณะเกยวกบงานไดแก มความรบผดชอบ มความมงมนอดทน

6. คณลกษณะทางสงคม ไดแก เขาสงคมไดด เปนทยอมรบของสมาชกคนอน ๆ

22

แมคคอล และลอมมาโด (McCall & Lombardo, 1983, p. 24) ทาการวจยคณลกษณะของ

ผนาทประสบผลสาเรจและลมเหลว ผลการศกษาพบวา คณลกษณะททาใหผนาประสบความสาเรจ

หรอลมเหลว ประกอบดวย

1. มอารมณ มนคงและเยอกเยน (Emotional stability and composure) ประกอบดวย

ความสงบเยอกเยน มนใจในตนเองและคาดหมายไดเมอเผชญความลาบาก

2. ยอมรบความผดพลาด (Admitting error) เมอเกดความผดพลาดขน ผนาควรยอมรบ

ความผดพลาดนนโดยไมควรโยนความผดใหบคคลอน

3. มทกษะดานมนษยสมพนธ (Good interpersonal skills) สามารถสอสารและจงใจ

คนอนโดยไมจาเปนตองใชการลงโทษหรอบงคบ

4. มความรสต ปญญารอบดาน (Breadth) ผนาควรมความร ความสามารถทกวางไกล

(Wide range of areas) ไมใชความรในวงแคบ (Narrow-minded)

แดฟท (Daft, 1999, p. 47) ทาการวเคราะหลกษณะเฉพาะตวของผนาทดวา มดงน

1. ลกษณะทางกายภาพ (Physical characteristics) ไดแก

1.1 กระฉบกระเฉง

1.2 กระปรกระเปรา

2. ภมหลงทางสงคม (Social background) ไดแก ความสามารถในการเปลยนแปลง

3. สตปญญาและความสามารถ (Intelligence and ability) ไดแก

3.1 การตดสนใจ

3.2 ความร

3.3 ทกษะการพด

4. บคลกภาพ (Personality) ไดแก

4.1 ความคดรเรม

4.2 กระตอรอรน

4.3 ซอสตย สจรต

4.4 เชอมนในตนเอง

5. ลกษณะเกยวกบงาน (Work-related characteristics) ไดแก

5.1 มงมนสความสาเรจ

5.2 แสวงหาความรบผดชอบ

5.3 เอาใจใสตองาน

23

6. ลกษณะทางสงคม (Social characteristics) ไดแก

6.1 ความสามารถในการหาความรวมมอ

6.2 การรวมมอกบคนอน

6.3 มชอเสยง

6.4 มทกษะทางสงคม

6.5 รจกกาลเทศะ

ดบรน (Dubrin, 1998, p. 29) เสนอวาคณลกษณะของผนาทมประสทธผล (Personality

traits of effective leaders) ประกอบดวย คณลกษณะดงตอไปน

1. คณลกษณะทวไป (General personality traits) ไดแก

1.1 ความเชอมนในตนเอง

1.2 ความสภาพออนนอม

1.3 นาไววางใจ

1.4 โปรงใส ตรวจสอบได

1.5 กลาแสดงออก

1.6 การแสดงออกเชงรกทเหมาะสม

1.7 มองโลกในแงด มความอบอน

2. คณลกษณะเกยวกบงาน (Task-related personality traits) ไดแก

2.1 มงมนตองานและบคคล

2.2 มความฉลาดทางอารมณ

2.2.1 ตระหนกในตนเอง

2.2.2 บรหารตนเองได

2.2.3 ตระหนกในสงคม

2.2.4 การจดการความสมพนธในองคการ

2.3 มความสามารถในการปรบตวและมความยดหยน

2.4 มรศมการควบคมในองคการ

2.5 มความกลาหาญ

พรนพ พกกะพนธ (2544, หนา 18) กลาววา ลกษณะของผนาททาใหองคการประสบ

ผลสาเรจมดงตอไปน

1. จะตองมความฉลาด (Intelligence) ผนาจะตองมระดบความรและสตปญญาโดยเฉลย

สงกวาบคคลทใหเขาเปนผนา ถงแมจะไมแตกตางกนมาก เพราะผนาจะตองมความสามารถใน

24

การวเคราะหปญหาตาง ๆ อยางกวางขวาง ตองการทจะตดตอกบผอนอยางมประสทธภาพ เพอให

บคคลอนยอมรบฟงความคด ผนาจะตองเปนผกระตนสมาชกทเปนผตามเขาและจะตองเขาใจ

ความรสกและพฤตกรรมของคนอนทตดตอกบเขา ดงนน บคคลทฉลาดเทานนทจะสามารถ

จดการกบปญหาตาง ๆ หรอเรองราวตาง ๆ ทกลาวมาได

2. จะตองมวฒภาวะทางอารมณและใจกวาง (Social maturity and breadth) คอ ตองม

ความสนใจสงตาง ๆ รอบ ๆ ตวอยางกวางขวาง มวฒภาวะทางอารมณจะตองยอมรบสภาพตาง ๆ

ไมวาแพหรอชนะ ไมวาผดหวงหรอสาเรจ ผนาจะตองมความอดทนตอความคบของใจตาง ๆ

พยายามขจดความรสกตอตานสงคมหรอตอตานคนอนใหเหลอนอยทสด เปนคนมเหตผล

เปนคนเชอมนในตนเองและนบถอตนเอง

3. จะตองมแรงจงใจภายใน (Inner motivation and achievement drive) ผนาจะตองม

แรงจงใจภายในสงจะตองมแรงขบทจะทาอะไรใหดเดน ใหสาเรจอยเรอย ๆ เมอทาสงหนงสาเรจ

กจะทาสงอนตอไป ผนาจะตองทางานหนกเพอความพงพอใจของตนเองมากกวาสงตอบแทนจาก

ภายนอก ผนาจะตองมความรบผดชอบสง เพราะความรบผดชอบจะเปนบนไดททาใหเขามโอกาส

ประสบความสาเรจ

4. จะตองมเจตคตเกยวกบมนษยสมพนธ (Human relation attitudes) ผนาทประสบ

ความสาเรจนนเขายอมรบอยเสมอวางานททาเสรจนนมคนอนชวยทา ไมใชเขาทาเอง ดงนน

เขาจะตองพฒนาความเขาใจและทกษะทางดานสงคมทจะทางานรวมกบผอนและจะตองระลก

อยเสมอวา ความสาเรจในการเปนผนานน ขนอยกบความรวมมอกบผอนและการตดตอกบบคคล

อนในฐานะทเขาเปนบคคลไมใชในฐานะทเขาเปนสวนหนงของการทางานเทานน ผนาจะตอง

ยอมรบศกดศรความเปนมนษยของคนอนและมความสนใจรวมกบคนอน

จากการศกษาแนวคดทฤษฎคณลกษณะของนกวชาการตาง ๆ ทไดใหแนวคดไวสามารถ

สรปไดดงน คอ ทฤษฎคณลกษณะ หมายถง สงทแสดงออกมาของบคคลทตดตวมาในเรองของ

1) ลกษณะทางกายภาพ 2) คณลกษณะทางบคลกภาพ 3) คณลกษณะดานทกษะและความสามารถ

และ 4) คณลกษณะทางสงคม ในการเปนผนาในการทางานรวมกบบคคลอนทาใหเกดการยอมรบ

นบถอและศรทธาในตวผนา แนวคดทฤษฎคณลกษณะนจงเปนสงสาคญในการสรรหาบคคล

เขาทางานในองคการ

2. ทฤษฎพฤตกรรมผนา (Behavior theory)

การศกษาพฤตกรรมผนาเรมขนประมาณตนสงครามโลกครงท 2 เปนการศกษา

พฤตกรรมผนาททาใหผตามเกดความพงพอใจ และมผลตอการปฏบตงานสงขน ทฤษฎและการวจย

มการใชกรอบแนวความคด โดยพฒนาจากการศกษาแบบภาวะผนาดงเดมของลมปทท และไวท

25

(Lippit & White, 1960, p. 22 อางถงใน วระเวก สขสคนธ, 2555, หนา 16) ศกษาภาวะผนา 3 แบบ

คอ 1) แบบเผดจการ (Autocratic) เปนลกษณะของการควบคมกจกรรมกลมและการตดสนใจ

โดยผนา 2) แบบประชาธปไตย (Democratic) เปนการเนนการมสวนรวมของกลมและกฎเกณฑ

ทสาคญ 3) แบบตามสบาย (Laissez-faire) ผนามสวนเกยวของนอยมาก ผลการวจยไดผลวา

ภาวะผนาแบบประชาธปไตยไดผลในกระบวนการกลมดกวาแบบอน ๆ ผลงานวจยทแพรหลาย

ตอมา ไดแก การศกษาของมหาวทยาลยโอไฮโอ เรมพฒนาโดยแฮมฟล และคนส (Hamphill &

Coons, 1950, p. 30 อางถงใน วระเวก สขสคนธ, 2555, หนา 17) การศกษาของมหาวทยาลยมชแกน

พฒนาโดยลเครท และคณะ และการศกษาของเบลค และมตน (Blake & Mouton, 1985, p. 14

อางถงใน วระเวก สขสคนธ, 2555, หนา 17) ไดพฒนาการศกษาของฮลปนเปนตารางการบรหาร

(The managerial grid) ผลการศกษาไดพฤตกรรมผนา 2 มต คอ มต เรมโครงสราง (Initiating

structure) และมตสมพนธ (Consideration) หรอมงเนนงาน (Job-center behavior) และมงเนนคน

(Employer-center) ผลการศกษาไดผลวา ผนาทมประสทธผล คอ การบรรลเปาหมายและรกษาสภาพ

ขวญกาลงใจของผใตบงคบบญชาอยในระดบสง ผนาตองมพฤตกรรมผนาสงทงสองมต อยางไรกตาม

ความพยายามทจะหาองคประกอบทสมพนธกบผลผลตของกลมและองคการยงเปนการพสจน

ทคอนขางยาก และพฤตกรรมผนามตสมพนธโดยทวไปยงไมมแบบภาวะผนาแบบใดแบบหนง

ทใชไดดทสด เปนสากลในทกสถานการณและสภาพแวดลอม (Kellerman, 1984, p. 32 อางถงใน

วระเวก สขสคนธ, 2555, หนา 17) ดงนน นกทฤษฎภาวะผนาจงพยายามทจะทาความเขาใจ

ความสอดคลองกนระหวางพฤตกรรมผนากบความตองการภาวะผนาของสภาพการณ (Arnold &

Feldman, 1986 อางถงใน วระเวก สขสคนธ, 2555, หนา 17)

3. ทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณ (Leadership theory situation)

ทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณ (Arnold & Feldman, 1986, p. 12 อางถงใน วระเวก

สขสคนธ, 2555, หนา 17) การศกษาภาวะผนาเชงสถานการณไดเรมสนใจกนตงแตทศวรรษท

1960-1980 เปนการศกษาภาวะผนาทมประสทธผล “วธทดทสด” (Best way) เหมาะสมกบ

ความตองการของสภาพการณตาง ๆ มการศกษากนหลายแนวทาง โดยการนาเอาพฤตกรรมผนา

ดงเดม ทง 3 แบบ หรอมพฤตกรรมผนา 2 มต จากการศกษาตามทฤษฎพฤตกรรมผนาดงกลาว

รวมกบสถานการณเฉพาะทกาหนดในแตละทฤษฎ ไดแก ทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณของ

ฟดเลอร (Fiedler’s contingency theory) ทฤษฎปทสถานการตดสนใจของวรม และเยทตน (Vroom &

Yetton’s normitive decision theory) ทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณของเฮอรเซย และแบลนชารด

(Situation leadership theory) ทฤษฎเสนทางเหมายของเฮาวส (Hourse’s path-goal theory) เปนตน

การศกษาทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณดงกลาว กาหนดสถานการณในแตละทฤษฎแตกตางกน

26

สวนแบบผนาทมประสทธผลจะใชแบบผนาแตกตางกนตามสถานการณของแตละทฤษฎนน ๆ

ดงเชน ทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณของฟดเลอร (Fiedler) ใหความสาคญของสถานการณควบคม

(Situational control) 3 สถานการณ คอ 1) ความสมพนธระหวางผนากบผตาม 2) โครงสรางงาน

3) อานาจตามตาแหนง ผลการวจยชใหเหนวา ผนาทมภาวการณจงใจทางดานงาน (Task motivated)

เปนผนาทมประสทธผลในสถานการณดานการควบคมสงและในสถานการณควบคมตา สวนผนา

ทมภาวะผนาการจงใจดานความสมพนธ (Relationship motivated) เปนผนาทมประสทธผล

ในสถานการณควบคมปานกลาง

3. ทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational theory)

ทฤษฎและแนวคดของภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational leadership theory)

เปนแนวคดของการศกษาภาวะผนาแนวใหมทมงยกระดบความตองการความเชอ ทศนคต

คณธรรมของผตามใหสงขน เพอใหมผลตอการพฒนาการเปลยนแปลงของกลมองคการใหม

ประสทธผล โดยมแนวคดวาการศกษาภาวะผนาในระยะทผานมายงไมสามารถอธบายภาวะผนาได

อยางชดเจนและยงไมรวาอะไรเปนแกนแทของภาวะผนาทสอดคลองกบชวตในยคปจจบน (Burn,

1978 อางถงใน วระเวก สขสคนธ, 2555, หนา 18) ยงเปนภาวะผนาทมงเนนการเสรมแรง

อยางเหมาะสม เปนกระบวนการแลกเปลยน เปนภาวะผนาแบบแลกเปลยน อนเปนพฤตกรรม

ความตองการของมนษยขนพนฐาน (First order of change) เทานน (Bass, 1985, p. 30 อางถงใน

วระเวก สขสคนธ, 2555, หนา 18) จงทาใหเกดแนวคดของภาวะผนาการเปลยนแปลง และเปนท

สนใจของนกวชาการทางการบรหาร ทงในวงการอตสาหกรรม ธรกจ และการศกษาอยางแพรหลาย

(Yukl, 1989 อางถงใน วระเวก สขสคนธ, 2555, หนา 18)

ภาวะผนาตามแนวคดของมหาวทยาลยโฮไฮโอ

การศกษาของคณะนกวจยของมหาวทยาลย โอไฮโอสเตท ในสหรฐอเมรกา ไดสรป

ผลการวจยโดยจาแนกพฤตกรรมของผนาออกเปน 2 มต ไดแก ดานกจสมพนธ (Initiating

structure) กบดานมตรสมพนธ (Consideration) เปนครงแรกทเนนความสาคญของงานและ

คนในการประเมนพฤตกรรมของผนา ดงน (Dubrin, 1998, p. 83)

1. พฤตกรรมทมงเนนดานกจสมพนธ (Initiating structure) เปนพฤตกรรมของผนา

ทแสดงออกตอผตาม โดยมงทความสาเรจขององคการในเรองเกยวกบการจดโครงสรางของงาน

และองคการ การกาหนดคณลกษณะของงานทตองการ การกาหนดบทบาทของผนาและผตาม

การมอบหมายงานและความรบผดชอบ การกาหนดวธสอสาร การกาหนดกระบวนการและ

วธการทางาน เปนตน ซงเปนพฤตกรรมของผนาทมงความสาเรจของงาน โดยผตามมโอกาสได

เรยกรองหรอเสนอเงอนไขการทางานไดนอย

27

2. พฤตกรรมของผนาทมงมตรสมพนธ (Consideration) เปนพฤตกรรมของผนาทแสดงถง

ความรสกตอการรบรของผตามในแงการยอมรบถงความรสก ความคด การใหความไววางใจ

การแสดงความชนชม และรบฟงปญหาของผตามอยางตงใจ การรบฟงขอเสนอแนะของผตาม

เพอประกอบการตดสนใจ การแสดงพฤตกรรม

จากพฤตกรรมดงกลาวขางตนสามารถแบงพฤตกรรมตามแบบของผนาได 4 แบบ

ไดแก กจสมพนธตามตรสมพนธสง กจสมพนธตามตรสมพนธตา กจสมพนธสงมตรสมพนธสง

และกจสมพนธสงมตรสมพนธตา ดงนน พฤตกรรมภาวะผนาแบบมงกจสมพนธและมงมตรสมพนธ

จะเกดเกดผลดในการทางานขนอยกบองคประกอบทสาคญ คอ สถานการณ

ภาวะผนาตามแนวคดของมหาวทยาลยมชแกน

การศกษาทมหาวทยาลยมชแกนคณะวจยไดทาการวจยโดยจาแนกพฤตกรรมของผนา

ออกเปน 2 แบบ ไดแก 1) พฤตกรรมของผนาทมงผลผลต (Production-centered leaders)

กบพฤตกรรมของผนาทมงคนงาน (Employee-centered leaders) ดงน

1. ผนาทมงผลผลต (Production-centered leaders) เปนผนาทแสดงพฤตกรรมตาง ๆ

ทเกยวกบกระบวนการทนาไปสการผลต เชน พฤตกรรมในการกาหนดมาตรฐาน การจดแบงงาน

การอธบายขนตอนและวธการทางาน การนเทศตรวจสอบการปฏบตงานของคน ทงน เพอประกน

ความสาเรจของงาน

2. ผนาทมงคนงาน (Employee-centered leaders) เปนผนาทแสดงพฤตกรรมตอพนกงาน

ดวยการกระตนใหเขามามสวนรวมในการกาหนดเปาหมายการทางาน การตดสนใจทเกยวกบงาน

พฤตกรรมของผนาจะแสดงออกดวยการไววางใจ เคารพตอกน ใชวธจงใจตอการทางานเพอให

ไดผลผลตออกมาสง

พฤตกรรมทมงผลผลตและมงคนงาน มลกษณะคลายกบพฤตกรรมมงกจสมพนธและ

มงมตรสมพนธแตมขอแตกตางกน คอ แนวคดตามการศกษาทมชแกนระบวา ผนาจะตองม

พฤตกรรมเปนอยางใดอยางหนง ระหวางทมงเนนผลผลตหรอพฤตกรรมทมงคนงานจงเปนแนวคด

เชงมตเดยว (One dimension) สวนแนวคดการศกษาทมหาวทยาลยโอไฮโอสเตทเปนแนวคดแบบ

สองมต โดยถอวาผนาแตละคนจะแสดงพฤตกรรมทงมตมงกจสมพนธและมงมตรสมพนธ

(Moorhead & Griffin, 1995, p. 301 อางถงใน เกศดา ศรสม, 2553, หนา 27)

ภาวะผนา ท อาร ซ

ภาวะผนา ท อาร ซ (T R C Leadership theory) พฒนาโดยยค (Yukl, 1998, p. 82)

เปนพฤตกรรมของผนา ประกอบดวย 3 ดาน

1. พฤตกรรมมงเนนงาน (Task-oriented behavior) เปนพฤตกรรมของผนาทมงผลสาเรจ

ของงาน การใชทรพยากรและบคลากรอยางมประสทธภาพ การรกษาความนาเชอถอในการบรหาร

28

องคการ การรกษาความมนคงและปรบปรงคณภาพอยางตอเนอง โดยพฤตกรรมหลกของผนา ไดแก

การกาหนดความชดเจนของบทบาท การวางแผน การจดองคการการตดตามประเมนผลงาน เปนตน

2. พฤตกรรมมงความสมพนธ (Relation-oriented behavior) เปนพฤตกรรมของผนาทมง

ปรบปรงความสมพนธ การชวยเหลอผอน โดยการเนนความรวมมอ การทางานเปนทม การทางาน

ทมงความพงพอใจของผรวมงาน การสรางความรสกรวมของบคลากรพฤตกรรมหลกของผนาใน

ดานน ไดแก การเปนทปรกษา การบรหารความขดแยง เปนตน

3. พฤตกรรมมงการเปลยนแปลง (Chang-oriented behavior) เปนพฤตกรรมของผนา

ทเกยวกบการตดสนใจเชงกลยทธ (Strategic decisions) การปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอม

การเปลยนแปลงในองคกร เชน การเปลยนแปลงวตถประสงค กระบวนการผลตหรอบรการ

เปนตน พฤตกรรมหลกของผนาดานน ไดแก การเฝาระวงสภาพแวดลอมภายนอก โดยการตรวจสอบ

และแปลความหมายอยางละเอยด (Scanning and interpreting external events) การปลกเรา

การสรางแรงจงใจตอวสยทศน การนาเสนอนวตกรรมการจงใจใหบคลากรเหนความสาคญของ

การเปลยนแปลง การสรางพนธมตรเพอการเปลยนแปลง เปนตน

จากแนวคดและทฤษฎภาวะผนาทางการศกษาดงกลาว สรปไดวา พฤตกรรมในการบรหาร

สถานศกษาเปนพฤตกรรมทมงคน มงงานมงผลผลต มงความสมพนธและมงการเปลยนแปลง

โดยการทผบรหารจะเลอกใชพฤตกรรมในการบรหารแบบใดนน ขนอยกบองคประกอบทสาคญ

คอ การเลอกใชพฤตกรรมทเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณ โดยทกแนวคด ตางกม

ความเหนวาผนาทมประสทธผล จะตองเปนผนาทมความเขาใจกบสถานการณและสามารถ

ปรบแบบภาวะผนาของตนใหสอดคลองกบสถานการณปจจบนใหดทสด

แนวคดและทฤษฎเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational leadership)

ความหมายของภาวะผนาการเปลยนแปลง

ภรมย ถนถาวร (2550, หนา 30) สรปวา ภาวะผนาการเปลยนแปลง หมายถงพฤตกรรม

หรอความสามรถในการบรหารองคการของผบรหารทจะทาใหผรวมงานมความสามารถใน

การปฏบตหนาทอยางเตมความสามารถมากกวาทตงใจไวแตตน สงผลใหองคการไดรบการพฒนา

อยตลอดเวลา ทนตามการเปลยนแปลงของประเทศและโลก

กระทรวงศกษาธการ (2553, หนา 7) ไดใหความหมายของภาวะผนาการเปลยนแปลง

(Transformational leadership) ไววา เปนการใหความสาคญของผรวมงานและผตาม ใหมองเหนงาน

ในแงมมใหมโดยมการสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญา หรอการคานงถงความเปน

ปจเจกบคคล โดยผนาจะยกระดบวฒภาวะและอดมการณของผตาม กระตน ชนา และมสวนรวม

ในการพฒนาความสามารถของผตามและผรวมงาน ไปสระดบความสามารถทสงขนมศกยภาพ

มากขน นาไปสการบรรลถงผลงานทสงขน

29

อาร กงสานกล (2553, หนา 29) กลาววา ภาวะผนาการเปลยนแปลง หมายถงกลม

พฤตกรรมของผนา ซงแสดงออกถงการใชศาสตรและศลปในการยกระดบ และกระบวนการซงผนา

และผตาม ตางยกระดบซงกนและกนในดานศลธรรม และแรงจงใจใหสงขน โดยผนาจะกระตน

จงใจผตามใหกระทามากกวาทผตามคาดหวงไววาจะกระทา และผตามจะสรางความผกพนตอ

จดประสงคขององคการ โดยผนากระตนใหผตามดาเนนงานใหประสบผลสาเรจตามวสยทศน

พนธกจ กลยทธขององคการ และผนาแสดงคณลกษณะทเปนตวแบบหรอแบบอยางในการปฏบต

เปนแบบอยางในการปฏบตแกผตาม ตลอดจนการเพมอานาจ (Empower) และชวยเหลอผตาม

เซอรจโอวานน (Sergiovanni, 1985, p. 224) กลาววา ภาวะผนาการเปลยนแปลง

เปนภาวะผนาการผลต จนตทศน คานยมทกวางขวาง ซงประกอบดวย ความยตธรรม ความเปนเลศ

ประชาธปไตย และการเทาเทยมกน ทาใหโรงเรยนประสบความสาเรจสความเปนเลศได

แบส (Bass, 1985 a, p. 11) กลาวถง ภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational

leadership) วาสามารถเหนไดจากผนาทมลกษณะ ดงน คอ มการกระตนใหเกดความสนใจใน

ระหวางผรวมงานและผตาม ใหมองงานของพวกเขาในแงมมใหม ๆ ทาใหเกดการตระหนกรใน

ภารกจ (Mission) และวสยทศน (Vision) ของทมและขององคการ จะมการพฒนาความสามารถของ

ผรวมงานและผตามไปสระดบความสามารถทสงขน มศกยภาพมากขน ชกนาใหผรวมงานและ

ผตามมองใหไกลเกนกวาความสามารถของพวกเขาเอง ไปสสงทจะทาใหกลมไดประโยชน

ผนาการเปลยนแปลงจะชกนาผอนใหทามากกวาทพวกเขาตงใจตงแตตนและบอยครง มากกวา

ทพวกเขาคดวามนจะเปนไปได ผนาจะมการทาทายความคาดหวงและมกจะนาไปสถงผลงาน

ทสงขน และไดนยามภาวะผนาในแงของผลกระทบของผนาทมตอตวผตาม ผนาเปลยนสภาพผตาม

โดยการทาใหพวกเขาตระหนกในความสาคญและคณคาในผลลพธของงานมากขน หรอโดยยกระดบ

ความตองการของผตามหรอชกจงใหคนเหนแกองคกรมากกวาความสนใจของตนเอง (Self-interest)

แบส และอโวลโอ (Bass & Avolio, 1993, pp. 114-122) กลาวไววา ภาวะผนา

การเปลยนแปลงม 3 รปแบบ คอ 1) ภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational leadership)

2) ภาวะผนาแบบแลกเปลยน (Transactional leadership) 3) ภาวะผนาแบบปลอยตามสบาย

(Laissez-Faire leadership) หรอพฤตกรรมความไมมภาวะผนา (Non leadership behavior)

ยคล (Yukl, 1998, p. 20) กลาววา ผนาการเปลยนแปลงเปนผนาทสรางความผกพนตอ

จดประสงคขององคการและเพมพลงอานาจใหแกผตาม เพอทจะทาใหประสบความสาเรจ

ตามจดประสงค (Objectives)

เดสเลอร (Dessler, 1998, p. 202) ไดใหความหมาย ภาวะผนาการเปลยนแปลง

(Transformational leadership) วาเปนกระบวนการใชอทธพลตอการเปลยนแปลงทสาคญในเรอง

30

ทศนคตและขอสมมตฐานของสมาชกขององคการและตอการสรางความผกพนสาหรบพนธกจ

วตถประสงคและกลยทธขององคการ

ภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational leadership)

เเบส และอโวลโอ (Bass & Avolio, 1990, pp. 9-16) กลาววา ภาวะผนาการเปลยนแปลง

เปนกระบวนการทผนามอทธพลตอผรวมงานและผตาม โดยเปลยนแปลงความพยายามของ

ผรวมงานและผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวงในการพฒนาความสามารถของผรวมงาน

และผตามไปสระดบทสงขนและมศกยภาพมากขน ทาใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศน

ของกลมและขององคการจงใจผรวมงานไดไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขา ไปสประโยชน

ของกลมหรอสงคมซงกระบวนการทผนามอทธพลตอผรวมงาน หรอผตามนจะกระทาโดยผาน

องคประกอบของพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ หรอทเรยกวา “4I” (Four I’s) คอ

1. การมอทธพลเชงอดมการณ (Idealized influence or charisma leadership: II or CL)

การทผนาประพฤตตวเปนแบบอยาง หรอเปนรปแบบสาหรบผตาม ผนาจะเปนทยกยอง เคารพนบถอ

ศรทธา ไววางใจ และทาใหผตามเกดความภาคภมใจเมอไดรวมงานกน ผตามจะพยายามประพฤต

ปฏบตเหมอนกบผนาและตองการเลยนแบบผนาของเขา สงทผนาตองปฏบต เพอบรรลถง

คณลกษณะน คอ ผนาจะตองมวสยทศน และสามารถถายทอดไปยงผตาม ผนาจะมความสมาเสมอ

มากกวาการเอาแตอารมณ สามารถควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต ผนาเปนผทไวใจไดวา

จะทาในสงทถกตอง ผนาจะเปนผทมศลธรรมและมจรยธรรมสง ผนาจะหลกเลยงการใชอานาจ

เพอผลประโยชนสวนตน แตจะประพฤตเพอใหเกดประโยชนแกผอนและประโยชนของกลมผนา

จะแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาด ความมสมรรถภาพ ความตงใจ ความเชอมนในตนเอง ความแนว

แนในอดมการณ ความเชอ และคานยมของเขา ผนาจะเสรมความภาคภมใจ ความจงรกภกดและ

ความมนใจของผตาม และทาใหผตามมความเปนพวกเดยวกนกบผนา โดยอาศยวสยทศนและ

การมจดประสงครวมกน ผนาแสดงความมนใจชวยสรางความรสกเปนหนงเดยวกนเพอการบรรล

เปาหมายทตองการ ผตามจะเลยนแบบผนาและพฤตกรรมของผนาจากการสรางความมนใจใน

ตนเอง ประสทธภาพและความเคารพในตนเอง ผนาการเปลยนแปลงจงรกษาอทธพลของตน

ในการบรรลเปาหมายและปฏบตภาระหนาทขององคการ

2. การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration motivation: IM) หมายถง การทผนาจะประพฤต

ในทางทจงใจ ใหเกดแรงบนดาลใจกบผตาม โดยการสรางแรงจงใจภายใน การใหความหมายและ

ทาทายในเรองงานของผตาม ผนาจะกระตนจตวญญาณของทม (Team spirit) มการแสดงออก

ซงความกระตอรอรน โดยการสรางเจตคตทดและการคดในแงบวก ผนาจะทาใหผตามสมผสกบ

ภาพทงดงามของอนาคต ผนาจะสรางและสอความหวงทผนาตองการอยางชดเจน ผนาจะแสดง

31

การอทศตวหรอความผกพนตอเปาหมายและวสยทศนรวมกน ผนาแสดงความเชอมนและแสดง

ใหเหนความตงใจอยางแนวแนทจะสามารถบรรลเปาหมายได ผนาจะชวยใหผตามมองขาม

ผลประโยชนของตน เพอวสยทศนและภารกจขององคการ ผนาจะชวยใหผตามพฒนาความผกพน

ของตนตอเปาหมายระยะยาว และบอยครง พบวา การสรางแรงบนดาลใจนเกดขน ผานการคานงถง

ความเปนปจเจกบคคล และการกระตนทางปญญา โดยการคานงถงความเปนปจเจกบคคล ทาให

ผตามรสกวาตนเองมคณคา และกระตนใหพวกเขาสามารถจดการกบปญหาทตนเองเผชญได

สวนการกระตนทางปญญาชวยใหผตามจดการกบอปสรรคของตนเอง และสงเสรมความคดรเรม

สรางสรรค

3. การกระตนทางปญญา (Intellectual stimulation: IS) หมายถง การทผนามการกระตน

ผตามใหตระหนกถงปญหาตาง ๆ ทเกดขนในหนวยงาน ทาใหผตามมความตองการหาแนวทาง

ใหม ๆ มาแกปญหาในหนวยงาน เพอหาขอสรปใหมทดกวาเดม เพอทาใหเกดสงใหมและ

สรางสรรคโดยผนามการคดและการแกปญหาอยางเปนระบบ มความคดรเรมสรางสรรค

มการตงสมมตฐานการเปลยนกรอบ (Reframing) การมองปญหา และการเผชญกบสถานการณเกา ๆ

ดวยวถทางแบบใหม ๆ มการจงใจและสนบสนนความคดรเรมใหม ๆ ในการพจารณาปญหา

และการหาคาตอบของปญหา มการใหกาลงใจผตามใหพยายามหาทางแกปญหาดวยวธใหม ๆ

ผนามการกระตนใหผตามแสดงความคดเหนและเหตผล และไมวจารณความคดของผตาม

แมวามนจะแตกตางไปจากความคดของผนา ผนาทาใหผตามรสกวาปญหาทเกดขนเปนสงททาทาย

และเปนโอกาสทดทจะแกปญหารวมกน โดยผนาจะสรางความเชอมนใหผตามวาปญหาทกอยาง

ตองมวธแกไขแมบางปญหาจะมอปสรรคมากมาย ผนาจะพสจนใหเหนวา สามารถเอาชนะอปสรรค

ทกอยางไดจากความรวมมอรวมใจในการแกปญหาของผรวมงานทกคน ผตามจะไดรบการกระตน

ใหตงคาถามตอคานยมของตนเอง ความเชอ การกระตนทางปญญาเปนสวนสาคญของการพฒนา

ความสามารถของผตามในการทจะตระหนก เขาใจ และแกไขปญหาดวยตนเอง

4. การคานงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized consideration: IC) ผนาจะม

ความสมพนธเกยวของกบบคคลในฐานะเปนผนาใหการดแลเอาใจใสผตามเปนรายบคคล และทาให

ผตามรสกมคณคาและมความสาคญ ผนาจะเปนโคช (Coach) และเปนทปรกษา (Advisor) ของผตาม

แตละคนเพอการพฒนาผตาม ผนาจะเอาใจใสเปนพเศษในความตองการของปจเจกบคคล

เพอความสมฤทธและเตบโตของผตามแตละคน ผนาจะพฒนาศกยภาพของผตามและเพอนรวมงาน

ใหสงขน นอกจากน ผนาจะมการปฏบตตอผตามโดยการใหโอกาสในการเรยนรสงใหม ๆ สราง

บรรยากาศของการใหแรงสนบสนนคานงถงความแตกตางระหวางบคคลในดานความจาเปนและ

ความตองการ การประพฤตของผนาแสดงใหเหนวา เขาใจและยอมรบความแตกตางระหวางบคคล

32

เชน บางคนไดรบกาลงใจมากกวา บางคนไดรบอานาจการตดสนใจดวยตนเองมากกวา บางคน

มมาตรฐานทเครงครดกวา บางคนมโครงสรางงานทมากกวา ผนามการสงเสรมการสอสารสองทาง

และมการจดการดวยการเดนดรอบ ๆ (Management by walking around) มปฏสมพนธกบผตาม

เปนการสวนตว ผนาสนใจความกงวลของแตละบคคล เหนปจเจกบคคลเปนบคคลทงหมด (As a

whole person) มากกวาเปนพนกงานหรอเปนเพยงปจจยการผลต ผนาจะมการฟงอยางมประสทธภาพ

มการเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) ผนาจะมการมอบหมายงานเพอเปนเครองมอในการพฒนา

ผตามเปดโอกาสใหผตามไดใชความสามารถพเศษอยางเตมทและเรยนรสงใหม ๆ ททาทาย

ความสามารถ ผนาจะดแลผตามวาตองการคาแนะนา การสนบสนน และการชวยใหเกดความกาวหนา

ในการทางานทรบผดชอบอยหรอไม โดยผตามจะไมรสกวาเขากาลงถกตรวจสอบ

องคประกอบพฤตกรรมเฉพาะทง 4 ประการ (4I) ของภาวะผนาการเปลยนแปลงน

จะมความสมพนธกน (Intercorrelated) อยางไรกตาม มการแบงแยกแตละองคประกอบ เพราะเปน

แนวคดพฤตกรรมทมความเฉพาะเจาะจง และมความสาคญในการวนจฉยตามวตถประสงคตาง ๆ

คณลกษณะของผนาการเปลยนแปลง

ทชช และดเวนนา (Tichy & Devanna, 1986, pp. 19-32 อางถงใน เสรมศกด วศาลาภรณ,

2536, หนา 62) กลาวถง คณลกษณะของผนาการเปลยนแปลงโดยทว ๆ ไป จะเปนดงน

1. เปนผนาการเปลยนแปลง จะเปลยนองคการทตนเองรบผดชอบ ไปสเปาหมายทดกวา

คลายกบผฝกสอนหรอโคชนกกฬาทตองรบผดชอบทมทไมเคยชนะใครเลย ตองมการเปลยนเปาหมาย

เพอความเปนผชนะ และตองสรางแรงบนดาลใจใหลกทมเลนใหดทสดเพอชยชนะ

2. เปนคนกลาและเปดเผย เปนคนทตองเสยงแตมความสขและมจดยนของตนเอง

กลาเผชญกบความจรง กลาเปดเผยความจรง

3. เชอมนในคนอน ผนาการเปลยนแปลงไมใชเผดจการ แตมอานาจและสนใจคนอน ๆ

มการทางานโดยมอบอานาจใหคนอนทาโดยเชอวาคนอนกมความสามารถ

4. ใชคณคาเปนแรงผลกดน ผนาการเปลยนแปลงน จะชนาใหผตามตระหนกถงคณคา

ของเปาหมาย และสรางแรงผลกดนการปฏบตงานเพอบรรลเปาหมายทมคณคา

5. เปนผเรยนรตลอดชวต ผนาการเปลยนแปลงนจะนกถงสงทตนเองเคยทาผดพลาด

ในฐานะทเปนบทเรยน และจะพยายามเรยนรสงใหม ๆ เพอพฒนาตนเองตลอดเวลา

6. มความสามารถทจะเผชญกบความสลบซบซอน ความคลมเครอ และความไมแนนอน

ผนาการเปลยนแปลงจะมความสามารถในการเผชญปญหาทเปลยนแปลงอยเสมอ

7. เปนผมองการณไกล ผนาการเปลยนแปลงจะมความสามารถในการมองการณไกล

สามารถทจะนาความหวง ความฝนมาทาใหเปนความจรงได

33

จะเหนไดวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงเปนกระบวนการทผนาพยายามเปลยนแปลง

ผตามใหปฏบตงานอยางมประสทธภาพ เกดความไววางใจ เกดความจงรกภกดและเชอถอใน

ตวผนาเกดความคลอยตาม พยายามแกปญหาในการปฏบต เกดความมนใจในตนเอง มความรบผดชอบ

และยอมอทศตนเพอองคการ ดงนน ผบรหารหรอผนาการเปลยนผนาทด จงตองมความสามารถ

ในการจงใจคนใหทาสงตาง ๆ ดวยความเตมใจ ทาใหผคนรสกอยากจะตดตามไป ทกหนทกแหง

ขณะเดยวกน กตองสงเสรมลกนองใหไดแสดง ออกถงความรสก ความสามารถ ใหมโอกาสพฒนาตน

ใหดขนกวาทเปนอย ตองสรางสภาพแวดลอมและบรรยากาศในการทางานทอบอน ซงจะสงผลให

ลกนองเกดความรกความผกพนตอองคการ

ทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational leadership theory)

ทฤษฎและแนวคดของภาวะผนาการเปลยนแปลง เปนแนวคดของการศกษาภาวะผนา

แนวใหม ทมงยกระดบความตองการความเชอ ทศนคต คณธรรมของผตามใหสงขนเพอใหมผลตอ

การพฒนาการเปลยนแปลงกลมองคการใหมประสทธผล โดยมแนวคดวา การศกษาภาวะผนา

ในระยะทผานมายงไมสามารถอธบายภาวะผนาไดอยางชดเจน และยงไมรวาอะไรเปนแกนแทของ

ภาวะผนาทสอดคลองกบชวตในยคปจจบน (Burns, 1978) ยงเปนภาวะผนาทมงเนนการเสรมแรง

อยางเหมาะสม (Contingent reinforcement) เปนกระบวนการแลกเปลยน (Exchange process)

เปนภาวะผนาแลกเปลยน (Transactional leadership) อนเปนพฤตกรรมความตองการของมนษย

ขนพนฐานเทานน (Bass, 1985 a) จงเกดแนวคดและภาวะผนาการเปลยนแปลงเปนทสนใจของ

นกวชาการทางการบรหาร ทงในวงการอตสาหกรรม ธรกจและการศกษา อยางแพรหลาย (Yukl,

1998) โดยควรจะไดมการพฒนาภาวะผนาการเปลยนแปลงในทศวรรษท 1990 อยางแทจรง

(Avolio, Waldman, & Yammarino, 1991)

ภาวะผนาการเปลยนและภาวะผนาการเปลยนแปลงเปนแนวคดทชวยอธบายประสทธผล

หรอความสาเรจของผนาโดยพจารณาจากผนาและผตามทมอทธพลซงกนและกน โดยมนกการศกษา

ทมชอเสยงหลายทานไดใหแนวคดเกยวกบภาวะผนาทง 2 แบบ ไวดงน เบรนส (Burns, 1978)

ไดแยกผนาทมประสทธผลเปน 2 ลกษณะ คอ

1. ผนาการเปลยนแปลง (Transformational leader) จะมลกษณะเปนกระบวนการทผนา

และผตามพยายามชวยกนสรางแรงจงใจและคณคาทางจรยธรรมซงกนและกน เสรมความคดทด

คานยมทมคณคาแกผตาม เชน ความเสมอภาค ความยตธรรม ความเปนมนษยชน แทนทจะใหเกด

ความรสกอจฉา แกงแยงรงเกยจกน และสนองความตองการของผใตบงคบบญชา แตจะกระตน

และจงใจมากกวาผนาการแลกเปลยน อกทงดลใจใหผใตบงคบบญชาทางานเพอผลประโยชนของ

34

หนวยงานหรอของหมคณะมากกวาเพอตนเอง (Yukl, 1998, p. 10; Robbins, 1989, p. 329 citing

Burns, 1978, p. 20; Beckner, 1990, p. 9)

2. ผนาการแลกเปลยน (Transactional leader) จะมความสมพนธผนากบตามแบบ

กระบวนการแลกเปลยนผลประโยชน กลาวคอ ผนาจะเปนผทใหอะไรบางอยางและรบอะไร

บางอยางตอบแทน ในขณะเดยวกน ผใตบงคบบญชากจะแลกเปลยนความสามารถความจงรกภกด

เพอผลตอบแทนทตวเองมงหวง ไวเชนกน (Beare, Caldwell, & Millikan, 1989, p. 106; Kuhnert &

Lewis, 1987, pp. 648-657; Kellerman, 1984, p. 100)

แบส (Bass, 1985 b) ไดขายแนวคดของเบรนส (Burns, 1978) โดยอธบายลกษณะผนาทง

2 แบบ คอ (Bass, & Aviolio, 1990, p. 15; Waldman, Bass, & Einstein, 1987, p. 178;

Schermerhorn, Hunt, & Osborn, 2000, pp. 307-302)

1. ผนาการเปลยนแปลง ผนาจะทาใหผตามเชอถอ ยกยอง ยอมรบผนา และการกระตน

ใหผตามทางานมากวาปกต โดยผนาสามารถเปลยนแปลงผตาม ดงน 1) ใหเกดความรสกเหน

ความสาคญและคณคาของผลงานทจะออกมา 2) จงใจใหผบงคบบญชาสนใจทางานเพอทางานหรอ

หมคณะ 3) เปลยนแปลงระดบความตองการของผใตบงคบบญชาใหสงขน โดยอาศยคณลกษณะ

ของผนาทสาคญ 4 ประการ คอ การสรางบารม (Charismatic) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration)

การกระตนเชาวนปญญา (Intellectual stimulation) และการคานงถงเอกบคคล (Individualized

consideration)

2. ผนาการแลกเปลยนจะมลกษณะความสมพนธระหวางผนากบผตาม ดงน

1) ผนาจะพจารณาวาอะไรคอสงทผใตบงคบบญชาตองการจากการทางาน และพยายามใหไดรบ

เมอผลการปฏบตงานบรรลตามตองการ 2) มการแลกเปลยนผลตอบแทนและสญญาวา

จะใหผลตอบแทนในความพยายามเหมาะสม 3) ตอบสนองตามความจาเปนและความตองการ

ของผใตบงคบบญชานานเทาทเขาจะทางานใหลลวง

ทชช และเดวานนา (Tichy & Devanna, 1986, pp. 27-32) ไดศกษาและสรปคณลกษณะ

ของผนาการเปลยนแปลงไว ดงน 1) เปนผนาการเปลยนแปลงสามารถเปลยนแปลงองคการ

ทรบผดชอบไปสเปาหมายทดกวา 2) กลาและเปดเผย เปนคนกลาเผชญกบความเปนจรง

3) มความเชอมนในคนอนวามความสามารถ 4) ชนาใหผตามตระหนกถงคณคาของเปาหมาย

5) เปนผเรยนรตลอดชวต 6) มความสามารถในการเผชญกบความสลบซบซอน ความคลมเครอ

ความไมแนนอนได 7) เปนผมองการณไกล สอดคลองกบเซอรจโอวานน (Sergivoanni, 1990,

pp. 19-22) ไดสนบสนนใหนาไปใชในสถานศกษา และชใหเหนวาภาวะผนาการเปลยนแปลง

(Transformational leader) มลกษณะเปนผนาแบบเสรมสราง ปลกเราศกยภาพของความเปนมนษย

35

ทจะทางานเพอหนวยงานโดยสวนรวมมใชพวกพองของตน ทาใหผบรหารและครทมเทการทางาน

เพอคณภาพของโรงเรยนมากกวาตนเอง สงเสรมสมรรถภาพและความเปนอสระในการทางาน

ใชอานาจเพอการทางานอยางสรางสรรค ยอมรบความคดเหนทแตกตางไปจากตน และมลกษณะเดน

อกประการซงกคอ การเปนผนาแบบสรางความผกพน (Leader as bonding) จะยกระดบคณธรรม

จรยธรรม และความประพฤตทงของผนาและของผตาม สรางความผกพนกบหนวยงานมใช

ตาแหนงหนาท กระตนใหตระหนกถงเปาหมายหลกของหนวยงาน บรหาร โดยการมสวนรวม

นอกจากน แบรดฟอรด และโคเฮน (Bradford & Cohen) มความเหนเกยวกบลกษณะผนา

การเปลยนแปลงสอดคลองกนวาเปนนกพฒนา (Developer) มความพยายามสรางทมงานทม

ความรบผดชอบ หรอ พฒนาใตบงคบบญชาแตละคนอยางตอเนอง (Seltzer & Bass, 1990, p. 694)

และถาตองการจะเปนผนาทมประสทธผลสงจะตองเปนผนาการเปลยนแปลง (Harris, 1989, p. 10)

สภาพปจจบนกระแสสงคมโลกเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวตามขาวสารขอมลและ

เทคโนโลย ผบรหารจาเปนตองใชภาวะผนาทเหมาะสมเพอใหประสบความสาเรจในการบรหาร

ทงน ภาวะผนาจะแตกตางกนตามแนวคดของนกวชาการแตละสมย ในการคนหาขอยตวาผนา

ททสดควรเปนอยางไรนน ยงหาขอยตไมไดเพราะวาไมอาจพสจนไดวาควรพจารณาตามวธการใด

ทถกตองทสดและแตละวธตางกมประโยชนในแงใดแงหนงเสมอ (ธงชย สนตวงษ, 2536, หนา 419)

มภาวะผนา 2 แบบ กาลงเปนทสนใจและยอมรบของนกการศกษาอยางกวางขวางทงวงการธรกจ

อตสาหกรรม และการศกษาโดยเฉพาะเหมาะสมสาหรบโรงเรยนในปจจบน (Sergiovanni, 1989,

pp. 214-215; Goens & Clover, 1991, pp. 144-165) คอ ภาวะผนาการแลกเปลยนและภาวะผนา

การเปลยนแปลง (Transactional and transformational leadership)

1. ภาวะผนาการเปลยนแปลง (Transformational leadership) ประกอบดวย ลกษณะ

สาคญ 4 ประการ ไดแก

1.1 การสรางบารม (Charismatic) ประกอบดวย คณลกษณะพเศษ คอ ดวยความสามารถ

ในการมองการณไกล และการรบรถงภารกจทจะตองหา เปนผกลาเผชญปญหา มความสามารถใน

การแกปญหาการขดแยงอยางเปนธรรม ลดทศนะทตอตานการเปลยนแปลงของผใตบงคบบญชา

โนมนาวผอน และมการจงใจทเหมาะสม มความคดรเรมสรางสรรค

1.2 การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration) คอความสามารถในการโนมนาวจตใจ

ใหผบงคบบญชาเปลยนแปลงความสนใจในการกระทาเพอตนเองไปสการกระทาเพอประโยชน

เพอกลมหรอหนวยงาน โดยการใชวธการพดทโนมนาวจตใจในการทางาน ตลอดจนการหาวธการ

กระตนการจงใจใหผใตบงคบบญชาไดรบการตอบสนองตอความตองการความสาเรจ ความตองการ

36

อานาจและความตองการมตรสมพนธ (Bass, 1985 a, p. 64) อาจจะกระทาไดโดย (Simpkin, 1991,

p. 4; Cohen, 1990, pp. 58-60)

1.2.1 การสรางความมนใจ

1.2.2 การสรางความเชอในเหตผลทกระทาใหผใตบงคบบญชารบรวาสงทเขา

กระทานนทาไปเพออะไร

1.2.3 การสรางความคาดหวงในความสาเรจใหผใตบงคบบญชา

1.3 การกระตนเชาวนปญญา (Intellectual stimulation) เปนการกระตนใหเกด

ความคดสรางสรรคและหาวธการใหม ๆ ในการแกปญหาตาง ๆ ทเกดขน โดยใชความคดเพอ

ปองกนปญหา มากกวาการแกปญหา รวมทงสนใจในการใชความคดเชงการวเคราะหการนาไปใช

การตความและการประเมน (Bass, 1985 b, p. 95) ผบรหารจะสนบสนนใหผใตบงคบบญชาพฒนา

วธการใหม ๆ หรอคดคนสงแปลกใหม เพอจะใหบรรลการทาภารกจประจาวน เชน ครใหญอาจให

กลมเสนอความคดเหนใหม ๆ ตอโรงเรยน อนจะทาใหเกดโครงการทางการศกษาทแปลกใหม

เพอพฒนาโรงเรยน (Bass & Avolio, 1990, p. 15)

1.4 การคานงถงเอกบคคล (Individualized consideration) จะเนนการมงพฒนา

ผใตบงคบบญชาเปนรายบคคล โดยมการเอาใจใสผใตบงคบบญชาแตละคน ผนาจะปฏบตตอ

ผใตบงคบบญชาแตกตางกนไปตามความตองการและความสามารถในการสรางความสมพนธ

ระหวางผบรหารและผใตบงคบบญชาแบบตวตอตวจะพฒนาความเปนผนา (Zaleznik, 1992, p. 74)

และชวยใหไดขอมลในการตดสนใจทดขน เพราะการเอาใจใสของผบรหารตอผใตบงคบบญชา

ตวตอตว จะทาใหมโอกาสไดรบขอมลตลอดเวลา (Bass, 1985 a, p. 87 citing Klauss & Bass, 1982)

ซงจะสามารถชวยตดสนใจเกยวกบหนวยงานไดดยงขน

2. ภาวะผนาการแลกเปลยน (Transactional leadership) ประกอบดวยคณลกษณะ ดงน

(Bass & Avolio, 1990, p. 22)

2.1 การใหรางวลอยางเหมาะสม (Contingent reward) คอ การทผนาใหรางวล

ตอบแทนสาหรบความพยายามในการปฏบตตนเพอบรรลผลของผใตบงคบบญชา อาจจะทา

โดยการชมเชยเมอปฏบตงานด และการสนบสนนใหไดรบเงนเดอนขน ใหโบนสและการเลอน

ตาแหนง การใหบรรยากาศการทางานทด ปลอดภย เพอใหผใตบงคบบญชาทางานไดด (Beare

et al., 1989, p. 106; Sergiovanni, 1989, p. 215) หรอการใหเกยรตยศ การยอมรบจากสาธารณชน

ตอการทางานทด และใหคาอธบายทชดเจนกบผใตบงคบบญชา การใหมสวนรวมในการกาหนด

มาตรฐานของงาน การใหการสนบสนนในการใชความพยายาม การตรวจผลงานบอย ๆ และการให

ความมนคงแกผใตบงคบบญชา (Bass, 1985 a, pp. 122-129) ซง เคนดรค และเซอรจโอวานน

37

(Kendrick, 1988, p. 214; Sergiovanni, 1989, p. 214) กลาววาผนาแบบทมกจะจงใจภายนอก

(Extrinsic motives) สวนผนาการเปลยนแปลงมการจงใจโดยใหแรงเสรมทางบวกกบผใตบงคบบญชา

เชนกน แตเปนไปในลกษณะทแตกตางกน จะทาโดยใหผใตบงคบบญชาเกดความรสกวาตนเอง

มสมรรถภาพในการทางาน มความสามารถในการควบคมตนเอง มความสามารถทางานทมคณคา

มจดหมาย (Manz & Sims, 1989, pp. 30-31) นบวาเปนแรงจงใจในระดบทสงกวา

2.2 การบรหารแบบมขอยกเวน (Management by exception) คอ การทผนาจะไมเขา

ไปยงเกยวจนกวาจะมความผดพลาดเกดขน จงจะเขาไปแกไข ซงเปนการใหแรงเสรมทางลบหรอ

การลงโทษ การบรหารแบบวางเฉยนแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ (Bass & Avolio, 1990, p. 22)

2.2.1 ภาวะผนาแบบมขอยกเวนโดยตรง จะเปนลกษณะทผนาสอดสองดแล

ความผดพลาด หากการปฏบตงานบดเบอนไปจากมาตรฐาน กจะเขาไปแกไข

2.2.2 ภาวะผนาแบบมขอยกเวนโดยออม จะเปนลกษณะทวางเฉยไมปรบปรง

เปลยนอะไร ถางานยงดาเนนไปไดดวยดตามแผนงานเดม จะเขาแทรกแซงเมองานไมไดมาตรฐาน

เขาทานองทวา “ถามนยงไมพง กไมตองซอมกน (If it aren’t broke, don’t fix it)” (Bass, 1999,

p. 122)

ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงและผนาการแลกเปลยน

ตามแนวคดจองเบรนส (Burns) และแบส (Bass) ทาใหเหนความสมพนธของภาวะผนา

การเปลยนแปลงและการแลกเปลยนตอการเปลยนแปลงของผใตบงคบบญชา 2 ระดบ คอ ใน

ระดบตา และระดบสง โดยภาวะผนาการเปลยนแปลงจะเกยวของกบการเปลยนแปลงในระดบสง

จะมการกระตนใหผใตบงคบบญชาทางานททาทาย รบผดชอบมากยงขน ซงมสวนชวยให

หนวยงานมการพฒนานวตกรรมใหม ในทางตรงกนขาม ภาวะผนาการแลกเปลยนเปนการทาผนา

สนองความตองการในปจจบนของผใตบงคบบญชา ทางานตามมาตรฐานของหนวยงาน ซงภาวะผนา

ทง 2 แบบ มทงสวนทคลายกนและสวนทแตกตางกน สาหรบสวนทแตกตางกน มนกการศกษา

หลายทาน สรปไวดงตารางแสดงความแตกตางระหวางภาวะผนาการแลกเปลยนและการเปลยนแปลง

(Harris, 1989, p. 8 citing Bass, 1985, pp. 26-46; Avolio, Waldman, & Einstein, 1988, p. 61)

38

ตารางท 1 ความแตกตางระหวางภาวะผนาการแลกเปลยนและการเปลยนแปลง

ภาวะผนาการแลกเปลยน

Transactional leadership

ภาวะผนาการเปลยนแปลง

Transformational leadership

- พจารณาวา ผใตบงคบบญชาตองปฏบต

อยางไรเพอจะทาใหบรรลผล แลวชแจงบทบาท

ทตองการแกเขา เพอใหเกดความมนใจ

ในการทางาน

- พจารณาความตองการ ความปรารถนาของ

ผใตบงคบบญชา เพอทจะไดตอบสนองและ

จะทาใหผใตบงคบบญชา มความพยายาม

ทจะทางานใหไดผลสมฤทธ

- มการฝกอบรมผนา และใหแรงเสรมทางบวก

เพอทจะสนบสนนผลการปฏบตงาน เชน

การเลอนตาแหนง เลอนขนเงนเดอน หรอ

มอบหมายงานทตองการ

- พยายามชใหเหนความสาคญและคณคาของ

ผลลพธทตองการและวธทจะบรรลผล

ตอจากนนกสรางความมนใจใหเกดกบสมาชก

- พยายามยกระดบความตองการของสมาชก

จากระดบขนความตองการทางกาย ความมนคง

ปลอดภย สระดบทสงกวา คอ การตองการ

ความสาเรจและแรงจงใจทเพมขนเพอใหเกด

ความมมานะพยายามมากขน

- โนมนาวจตใจผใตบงคบบญชาแตละคน

โดยเปลยนแปลงจากความสนใจทางานเพอตนเอง

ไปเหนแกทมงาน องคการ หรอพยายามชกจง

ใหเกดความคาดหวงทสงและผลงานดกวา

- พยายามพฒนาผใตบงคบบญชาใหกาวส

ความเปนผนา โดยการพฒนาความสามารถของ

ผใตบงคบบญชาในการแกปญหาของตนเอง

รวมทงของผอน

ถงแมวาภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนาการแลกเปลยนจะมลกษณะทแตกตางกน

แตรปแบบภาวะผนาทง 2 กยงมความเกยวของกนโดยภาวะผนาการเปลยนแปลงจะขยายคณลกษณะ

ทพเศษกวา (Hater & Bass, 1988, p. 695) ซงแสดงใหเหนถงพฒนาการทเชอมตอระหวางภาวะผนา

ทงสองแบบ ภาวะผนาการเปลยนแปลงเปนพฒนาการของมนษยในระดบทสงกวา มคณคากวาและ

มอทธพลตอความพงพอใจงานมากกวาภาวะผนาการแลกเปลยน เพราะผนาจะยกระดบความตองการ

ของผตามใหสงขน ทาใหผตามกาวพนจากความสนใจตนเอง หรอการมงเพอประโยชนสวนตว

มาเปนการทางานเพอประโยชนสวนรวม และสรางความตระหนกความสานก ความผกพนให

คณคาและความสาคญของผลการปฏบตงานและวธการทจะชวยใหงานนนสาเรจ อยางไรกตาม

แบส (Bass) ไดใหแงคดวาผนาคนเดยวกนสามารถใชภาวะผนาทง 2 แบบไดในเวลาทแตกตางกน

39

และสถานการณแตกตางกน (Bass, 1985 a, p. 19; Yukl, 1998, p. 221; Northcraft & Neale, 1990,

pp. 406-407) และภาวะผนาดงกลาวกมสวนทเสรมซงกนและกนทจะนาไปสการปฏบตงานได

มากกวาทคาดหวงไว ดงภาพท 2

ภาพท 2 การสงเสรมระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนาการแลกเปลยน

จากภาพท 2 จะเหนไดวาภาวะผนาการเปลยนแปลงจะทาใหผนามประมาณของ

ความพยายามในการทางานเพมมากขน (Extra effort) เนองจากมแรงจงใจสงขน จงสามารถทางาน

ไดมากกวาทคาดหวงไว

รปแบบภาวะผนาของแบส: แนวคดใหมของการศกษา

แนวคดใหมของการศกษาภาวะผนา

แบส (Bass, 1985 b, pp. 95-99) มความคดเหนวา การศกษาวจยภาวะผนาทผานมา

ยงมความขดแยงกนหาขอสรปทชดเจนไมได มงเนนแนวทางการศกษาผนาแบบเผดจการกบแบบ

ประชาธปไตย โดยมคาถามเกยวกบรปแบบการตดสนใจ (Decision making) ทมงเนนแนวทาง

การศกษาแบบบงการแบบใหมสวนรวม โดยมคาถามเกยวกบมงเนนงานกบความสมพนธ (Tasks

versus relationship) หรอคาถามเกยวกบมงเนนพฤตกรรมรเรมโครงสรางกบมงเนนสมพนธ

ขณะเดยวกนกเปนการศกษาจากสาระเดมเพอนามาสงเสรมการเปลยนแปลงในระดบบคคล

การบรหารแบบมขอยกเวน การปฏบตงานมากกวาท

คาดหวง

แรงจงใจใหเพมขนเพอทางาน

(ความพยายามสวนเกน)

การปฏบตงาน

ทคาดหวง

ความพยายามท

คาดหวง การใชรางวลอยางเหมาสม

ภาวะผนาการแลกเปลยน

+

การกระตน

เชาวนปญญา

ภาวะผนาการเปลยนแปลง

+ + การสรางแรง

บนดาลใจ การสรางบารม

การกระตน

เชาวนปญญา

การคานง

เอกบคคล

การใชรางวลอยางเหมาสม

การบรหารแบบมขอยกเวน

40

กลมและองคการ แบบการใหมสวนรวมหรอการมงเนนความสมพนธทง ๆ ทมหลายสถานการณ

เชน ภาวะฉกเฉนหรอผตามขาดประสบการณ แบบผนาทใชไดประสทธผลมากกวา ไดแก

แบบบงการ แบบมงเนนงาน และแบบเนนรเรม โครงสราง ตามขอเทจจรงการปฏบตงานของ

กลมหรอองคการใด ๆ กตาม กปรารถนาทจะเปลยนแปลงใหบรรลเปาหมายทงปรมาณ และคณภาพ

ใหสมาชกมเปาหมายทสอดคลองกน มความตงในในการปฏบตงาน ลดการตอตาน และมการตดสนใจ

อยในกรอบมโนทศน การทจะทาใหเกดผลดงกลาวไดจะตองมการเปลยนแปลงความตองการ

หรอใหอยในระดบสง ตามทฤษฎของมาสโลว (Maslow’s need hierarchy theory) หากผบรหาร

เปลยนแปลงความตองการของบคคลหรอกลมใหอยในระดบสงได บคคลหรอกลมกจะเพม

ความพยายามในการปฏบตงานและมการเปลยนแปลงอตราการทางานของกลมและแกไขสงตาง ๆ

ใหถกตอง ทงนเนองจากบคลากรมการเปลยนแปลงทศนคต คานยม และความตองการ จงตอง

เปลยนแปลงการศกษาภาวะผนาใหม

รปแบบภาวะผนาของแบส (Bass) เปลยนแนวทางไปจากทฤษฎภาวะผนาเดมทงแบบ

ผนาและแนวคดเกยวกบผนาเชงสถานการณ โดยเปลยนแนวทางการใชแบบผนา 2 มต คอ มงเนน

การรเรม การรเรมโครงสรางและมงเนนความสมพนธทใชในทฤษฎพฤตกรรมผนาหรอแบบผนา

ในทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณของฟดเลอร ทฤษฎเสนทาง-เปาหมาย ตารางบรหารของเบลค

และมตน ทฤษฎปทสถานการตดสนใจของวรม และเยทตน และทฤษฎภาวะผนาเชงสถานการณของ

เฮอรซ และบลงชารด เปนตน แบสไดมงเนนภาวะผนาเปน 2 แบบ คอ 1) ภาวะผนาการเปลยนแปลง

(Transformational leadership) 2) ภาวะผนาการแลกเปลยน (Transactional leadership) ซงพฤตกรรม

มงเนนงานและพฤตกรรมมงเนนสมพนธมอยในทงภาวะผนาการเปลยนแปลงและภาวะผนา

การแลกเปลยน เชน ดานพฤตกรรมมงเนนโครงสราง ผนาการเปลยนแปลงบอกกลยทธและ

ทศนภาพ (Vision) ของวธการทจะแกปญหา ผนาการแลกเปลยนบอกวธการทางานทถกตองใน

ทานองเดยวกน ดานพฤตกรรมมงเนนสมพนธผนาการเปลยนแปลงเอาใจใสในการพฒนาบคคล

ของผตามในระยะยาวตามความตองการขององคการ ผนาการแลกเปลยนเอาใจใสตอความตองการ

และผลประโยชนของผตาม เปนตน ในดานสภาพการณนน มมโนทศนใหผนามลกษณะเปนพลวต

(Dynamic) ในลกษณะผทมความสามารถในการเปลยนแปลงสถานการณโดยเฉพาะอยางยง

ผนาการเปลยนแปลงเปนผสรางสภาพแวดลอม ซงผนาคนเดยวกนสามารถเปนไดทงผนาการ

เปลยนแปลงและผนาการแลกเปลยน แตแตกตางกนในดานจานวนครงและความเขมขนใน

สภาพการณทแตกตางกน (Avolio & Bass, 1988)

สรปไดวารปแบบภาวะผนาตามแนวคดของแบส (Bass, 1985 a, pp. 95-99) มนยของ

ภาวะผนา คอ กระบวนการเปลยนแปลง ผนาตองเปลยนแปลงการปฏบตงานของผตามใหไดผล

41

เกนเปาหมายทกาหนด ทศนคต ความเชอ แรงจงใจ ความเชอมนของผตามไดรบการเปลยนแปลง

จากระดบตาไปสระดบสงกวา โดยใชฐานคตของทฤษฎความคาดหวง (Expectancy theory)

ของวรม (Vroom) ทฤษฎความตองการของมาสโลว (Maslow’s need hierarchy theory) และทฤษฎ

ความตองการของอลเดอรเฟอร (Alderfer’s ERG theory)

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ความหมาย ปรชญา แนวทางจดการศกษา

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2545, หนา 21) กลาววาในพระราชบญญตการศกษา

แหงชาต มาตรา 15 บญญต ถงการศกษานอกระบบโงเรยน เปนการศกษาทมความยดหยนใน

การกาหนดจดมงหมาย รปแบบ วธจดการศกษา ระยะเวลาในการศกษาการวดและการประเมนผล

ซงเปนเงอนไขสาคญของการสาเรจการศกษา โดยเนอหาและหลกสตรจะตองมความสอดคลองกบ

สภาพปญหาและความตองการของผเรยน เปนการศกษาทใหผเรยนสามารถเรยนรดวยตนเอง

ตามความสนใจ ศกยภาพ ความพรอมและโอกาส โดยการศกษาจากบคคล ประสบการณ สงคม

สภาพแวดลอม สอหรอแหลงความรอน ๆ

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2552, หนา 2)

เสนอวา การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยเปนการศกษารปแบบหนงทมความยดหยน

และหลากหลายทสามารถตอบสนองตอเจตนารมของพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย พ.ศ. 2551 และความตองการของประชาชนของประเทศไดทนทวงท

โดยสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตองยดหลกความตองการ

ของประชาชนในชมชนและของประเทศเปนเปาหมายหลกทจะตองเรงจดกระบวนการเรยนร

เพอสงเสรมใหประชาชนเปนคนด คนเกง อยในสงคมไดอยางมความสข เกดความรกและสามคค

ของคนในชาต

สนทร สนนทชย (2543, หนา 46) และสมาล สงขศร (2544 หนา 26) กลาววา การจด

การศกษานอกระบบเปน ประสบการณทสะทอนความคดของผเปนผใหญและแสดงถงกจกรรม

ทางการศกษาทกรปแบบทจดใหแกประชาชนทอยนอกระบบโรงเรยนทงหมด มงใหผเรยนไดรบ

ความรพนฐานอนเปนประโยชนตอการดารงชวต เชน การอานการเขยน ความรทกษะทางดาน

อาชพ การไดขอมลขาวสารทเปนปจจบนในเรองตาง ๆ ทงยงเปนการศกษาความยดหยนในเรอง

ระบบ ระเบยบ กฎเกณฑตาง ๆ ไมวาจะเปนดานอายของผเรยน ระยะเวลาเรยน หลกสตร

วธการเรยนการสอน การวดผล สถานทเรยน

42

อาชญญา รตนอบล (2542, หนา 31) กลาววา การศกษานอกระบบโรงเรยนเปนกจกรรม

ทางการศกษาและประมวลประสบการณความรใด ๆ กตามทจดขนโดยบคคล หนวยงาน และ

สถาบนตาง ๆ ในสงคม โดยมงจดขนนอกเหนอไปจากการศกษาในระบบโรงเรยนปกต โดยม

วตถประสงคเพอพฒนาความร ความสามารถ ทกษะและทศนคตทพงประสงคของกลมเปาหมาย

ตาง ๆ ในสงคมโดยยดหลกการทวา กจกรรมการการศกษานอกระบบโรงเรยนนน ๆ จะตอบสนอง

ตอความตองการความสนใจและประยกตใชในการแกปญหาใหแกกลมเปาหมายนนไดดวย

อดม เชยกวงศ (2544, หนา 12) กลาววา การศกษานอกระบบเปนกจกรรมหรอ

โปรแกรมทสถาบนตาง ๆ ในสงคมจดขนใหกบกลมเปาหมายอยางมวตถประสงคทชดเจนในรปแบบ

หลกสตร วธการจด ระยะเวลาเรยนหรอฝกอบรม มความยดหยนมาตรฐานเพอรองรบคณวฒ

ทางการศกษาหรอเพอจดระดบผลการเรยนรทงนการศกษานอกระบบมหลกสาคญทจะใหผเรยน

หรอผรบบรการไดเรยนรและรบประสบการณตาง ๆ เพอเกดการเปลยนแปลงในตนเอง หรอ

เกดการเปลยนแปลงในชมชน กจกรรมการศกษาจงใหประชาชนทกเพศ ทกวย ทกชมชน และ

ทกระดบการศกษา ไดมความร ทกษะ และเจตคตทด สามารถแกปญหาของกลมและชมชนได

คมบส (Coombs, 1973, pp. 12-13) กลาววา เปนกจกรรมทางการศกษาทจดไวนอกเหนอ

การจดการศกษาในระบบปกตทดาเนนการอย โดยอาจจดแยกออกไปตางหาก หรอจดใหเปน

สวนหนงทสาคญของกจกรรมทใหญหวา ทงนมเพอสนองความตองการและความสนใจ

ในการเรยนรของกลมเปาหมาย

เดวด และเคนท (David & Keehn, 1973, p. 13) กลาววา เปนการศกษาทเรยกไดหลาย

แบบ เชน การศกษานอกระบบ การศกษาผใหญ การศกษาตลอดชวต หรอการศกษาแบบเบดเสรจ

ซงพฒนาขนเพอเปนทางเลอกเพอชวยเปดชองทางใหกบประชากรไดเขารบบรการจากระบบ

การศกษาในโรงเรยนไดอยางเตมท เปนวธการศกษาทยดหยนไดงาย

ฮารบสน (Harbison, 1973, p. 11) กลาววา การศกษานอกระบบโรงเรยนมสวนประกอบ

ดวยกจกรรม 3 ประการ คอ

1. เปนกจกรรมทจดขนเพอพฒนาทกษะและความรของผทกาลงอยในวยใชแรงงาน

2. เปนกจกรรมทจดขนเพอเตรยมคนตาง ๆ โดยเฉพาะเยาวชนสาหรบการเขาทางาน

หรอการรบจาง

3. เปนกจกรรมทจดขนเพอพฒนาทกษะ ความรทไมเกยวของกบการทางาน

เจมส และดายโจมวฮ (James & Diejomaoh, 1972, p. 5) กลาววา การศกษานอกระบบ

เปนคาทมความหมายกวาง ครอบคลมในการสอนเกอบทกประเภทและการฝกอบรมตาง ๆ ซงเปน

การเรยนรของบคคลจากพอแม จากโรงงาน และนโยบายทงชาต ในการรหนงสอ สนองความตองการ

หลายอยาง เชน

43

1. เพอใหผทไมมโอกาสเรยนในระบบโรงเรยนไดมโอกาสศกษา

2. เพอใหผทจบการศกษาจากระบบในโรงเรยนแลวไดมโอกาสหาความรและไดรบ

การฝกฝนเพมเตม เพอนาไปประกอบอาชพ

3. สาหรบชวยใหผทกาลงปฏบตงานอยไดมโอกาสหาความรเพมเตมประสทธภาพ

ในการทางาน

ชาง (Chang, 1971, p. 168) กลาววา คอ การศกษาหรอการเรยนรทตอบสนอง

ความตองการของบคคล 3 ประเภท โดยไมคานงถงเกณฑอายเปนสาคญ ไดแก

1. บคคลซงไมเคยไดรบการศกษาจากโรงเรยน และผทไมรหนงสอ

2. บคคลทไดรบการศกษาระยะหนงแตมเหตผลบางประการทตองออกจากโรงเรยน

3. บคคลทไดรบการศกษาระดบหนง หลงจากนนไดเขาทางาน มความจาเปนทจะตอง

ศกษาเพมเตม เพอตอบสนองความจาเปนของตน

โนวส (Knowles, 1984, p. 127) กลาววา การศกษานอกระบบโรงเรยน เปนกระบวนการ

ทผใหญไดเรยนรตอไปจากทไดออกจากโรงเรยนภาคปกตไปแลวและเปนกจกรรมทจดขนสาหรบ

ผใหญ โดยสถาบนตาง ๆ เพอบรรลวตถประสงคอยางใดอยางหนงโดยเฉพาะ

กลาวโดยสรป การศกษานอกระบบ หมายถง การจดการศกษาหรอกจกรรมใหกบ

ผทพลาดโอกาสทางการศกษา ไมสามารถเขาการศกษาในระบบไดมโอกาสรบความรเพอนาไปใช

ประโยชนตอการดารงชวต

การศกษาตามอธยาศย

กระทรวงศกษาธการ (2546, หนา 3) สรปวาการศกษาตามอธยาศย (Informal education)

เปนการจดสภาพแวดลอม สอ แหลงความร ตามความสนใจและการศกษาทเกดขนตามวถชวต

เปนการเรยนรจากประสบการณ การทางาน หรอเรยนรจากบคคล ครอบครว สภาพแวดลอม สอ

ผเรยนเรยนรไดทงตงใจและไมตงใจ เปนการจดการศกษาทไมมหลกสตรชดเจน ไมมระบบและ

รปแบบของการจดการศกษาแนนอนจนถงไมมเลย หากแตกจกรรมดงกลาวกอใหเกดการเรยนร

ผเรยน มความร มทกษะ มเจคตเชนเดยวกบการศกษาอน ๆ

วศน ศลตระกล และอมรา ปฐภญโญบรณ (2544, หนา 2-3) กลาววา วธการเรยนร

ทหลากหลายทผานกจกรรมตาง ๆ เชน การสนทนา เกยวของกบการสารวจ และขยายประสบการณ

โดยไมอาจทานายลวงหนาไดเปนสงทบงเอญเกดขนอบตขน

อนนต เฟองทอง (2553, หนา 12) กลาววา การศกษาตามอธยาศย คอ กจกรรมการเรยนร

ในวถชวตประจาวนของบคคลซงบคคลสามารถเลอกทจะเรยนรไดอยางตลอดชวต ตามความสนใจ

ความตองการ โอกาส ความพรอม และศกยภาพในการเรยนรของแตละบคคล

44

ลา เบลล (La Belle, 1982, p. 161 อางถงใน อาร กงสานกล, 2553) ใหความหมายวา

เปนกระบวนการเรยนรตลอดชวต ซงบคคลจะเลอกสรร รบความร ทกษะทศนคต ความเขาใจ

ทาใหเกดความชดเจนเกยวกบประสบการณในชวตประจาวน และการแสดงออกตอสงแวดลอม

รอบ ๆ ตวบคคล

กลาวโดยสรป การศกษาตามอธยาศยเปนการศกษาทมวธการเรยนรในหลายแบบ

ทบคคลสามารถเลอกทจะเรยนไดตลอดชวตตามความตองการและความจาเปน

ปรชญาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ในการจดการศกษานอกระบบ จะตองมรากฐานของแนวคด หรอปรชญา ซงปรชญา

ทสาคญ ผสมผสานจากอารยะธรรมตะวนออกและตะวนตก ปรชญาถอวาสงทสาคญตอการจด

หลกสตรหรอวธการสอน หรอสาขาทสอน ตามแนวคดดงตอไปน

สานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน (2547, หนา 119-123) ไดสรปวา ปรชญาคอ

ความเชอพนฐานของการศกษานอกโรงเรยน คอ ปรชญาคดเปน ซงสาระสาคญของปรชญานเรม

จากความเชอพนฐานทวามนษยทกคนมความปรารถนาสดยอด ไดแก “ความสข” การทมนษยจะ

บรรลถงความสขไดมนษยจะตองมความกลมกลนกบสงแวดลอม การทมนษยจะกลมกลนกบ

สงแวดลอมหรอปรบสงแวดลอมเขาหาตวมนษย หรอตวมนษยเองหลบจากสงแวดลอมหนงไปอก

สงแวดลอมหนง การทจะเลอกปรบอะไร อยางไร มนษยตองคดเปน คอ คดโดยอาศยขอมลหลาย ๆ

ดาน ปรชญาคดเปน เรมใชกบโครงการการศกษาแบบเบดเสรจขนพนฐาน แลวไดขยายใชใน

โครงการการศกษาผใหญแบบเบดเสรจขนตอเนอง ซงปรชญานถอไดวาเปนพนฐานสาคญของ

การศกษานอกระบบ เปนเสมอนแมบทของการจดการศกษานอกระบบ ทงหลกสตร สอการสอน

วธสอน วธการจดการเรยนการสอน

กรมการศกษานอกโรงเรยน (2542, หนา 125-131) ไดกลาวถง ปรชญาการศกษานอก

ระบบโรงเรยนไววา คดเปน เปนกระบวนการคดทคนเรานามาใชในการตดสนใจโดยตองแสวงหา

ขอมลของตนเอง ขอมลของสภาพแวดลอมในชมชนและสงคมและขอมลทางหลกวชาการแลว

นามาวเคราะหหาทางเลอกในการตดสนใจทเหมาะสม มความพอดระหวางตนเองและสงคม มหลก

คดดงตอไปน

หลกการคดเปน

1. คดเปน เชอวา สงคมเปลยนแปลงอยตลอดเวลากอใหเกดปญหา ซงปญหานนสามารถ

แกไขได

2. ขอมลในการประกอบการตดสนใจมอยางนอย 3 ประการ ดวยกน คอ ขอมลเกยวกบ

ตนเอง สงคมและวชาการ

45

3. เมอตดสนใจแกปญหาดวยการไตรตรองครบทง 3 องคประกอบ กอใหเกดความพอใจ

4. สงคมทเปลยนไป การตดสนใจตองอาจเปลยนแปลงปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพ

และสถานการณทพบใหม ๆ

นอกจากน มนกวชาการทานอน ๆ ไดกลาวถงปรชญาทเกยวของกบการจดการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เชน

สมาล สงขศร (2544, หนา 15) ไดกลาวถงปรชญาตาง ๆ ทนามาประยกต ไดแก

หลกการศกษาตลอดชวต ปรชญาพพฒนาการนยม แนวคดมนษยนยม คดเปน และปรชญา

ทางพทธศาสนา ซงมความเกยวของกบการศกษานอกระบบ

1. ความครอบคลมทวถงทกกลมเปาหมาย

2. ความเทาเทยมและความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา

3. การเปดโอกาส สรางโอกาส และขยายโอกาสทางการศกษา

4. สนองความตองการของบคคลและสงคม

5. การจดกจกรรมทหลากหลายใหกลมเปาหมายมสทธเลอก

6. มความยดหยนและเขาถงไดงาย ลดกฎระเบยบ ขนตอน และเปดโอกาสสาหรบ

ทกกลมเปาหมาย

7. จดบรการใหใกลตว เขาถงตวผเรยน เชน การใชสอประเภทตาง ๆ มแหลงเรยนร

ในชมชน

8. จดกจกรรมใหผสมกลมกลนกบวถชวต ไมใหแปลกแยกไปจากการดาเนนชวต

9. จดกจกรรมใหมความตอเนอง

10. สรางแรงจงใจ สรางนสยใฝเรยน ใฝรใชเครองมอในการแสวงหาความรแก

กลมเปาหมาย

11. ใหทกฝายมสวนรวมทงภาครฐเอกชน โดยเฉพาะการมสวนรวมของประชาชน

12. ใหชมชนเปนฐานการเรยนร โดยเรมทชมชน และชมชนเปนหลกในการดาเนนการ

13. เนนการเรยนรตามสภาพปญหา

14. เปลยนภาพการศกษาจากหองเรยน การทองจา การบอกความรมาเปนภาพของ

การรวมเรยนรจากการดาเนนชวตและสภาพปญหาจรง

อดม เชยกวงศ (2551, หนา 44-48) ไดกลาวถงแนวคด ในอนทจะพฒนาเปนปรชญา

การศกษานอกระบบโรงเรยนใหม โดยถอวามนษยเปนศนยรวมสงทงปวงและปรชญาการศกษา

ดงกลาวนจะสามารถนาไปปฏบตใหเกดผลอยางแทจรง ซงปรชญาการศกษาตามแนวคดน ไดแก

ความตองการสวนบคคล ความเปนธรรมในการศกษาสภาพสงแวดลอมในการเรยนร

46

สรปไดวา ปรชญาการศกษานอกระบบ ประกอบดวย ความเชอตาง ๆ ทมาจาก

ความตองการของบคคล สภาพสงแวดลอมและความเปนธรรม แตความเชอทมสวนสาคญมากตอ

การศกษานอกระบบ คอ ปรชญาการคดเปน ซงเปนแนวคดทความมงหมายสงสดในการแกปญหา

และการดาเนนชวตอยางเปนสข

แนวทางจดการศกษา

ตามประกาศพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

พ.ศ. 2551 ไดจาแนกแนวทางการจดการเรยนร เพอเปนแนวทางในการพฒนาการเรยนการสอนให

มประสทธภาพ (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2552, หนา 1-5)

1. การจดการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มสาระสาคญใน 4 หมวด แนวทางการจดการศกษา มดงน

มาตรา 22 การจดการศกษาตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรพฒนา

ตนเองได และถอวาผเรยนมความสาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยน

สามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ

มาตรา 23 การจดการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศยตอง

เนนความสาคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของตาม

ระดบการศกษา

1. ความรเรองเกยวกบตนเอง และความสมพนธของตนเองกบสงคม ไดแก ครอบครว

ชมชน ชาตและสงคมโลก รวมถงความรเกยวกบประวศาสตรความเปนมาของสงคมไทยและระบบ

การเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

2. ความรและทกษะดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงความร ความเขาใจและ

ประสบการณเรองการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม

3. ความรเกยวกบศาสนา ศลปะ วฒนธรรม การกฬา ภมปญญาไทยและการประยกตใช

ภมปญญาไทย

4. ความร และทกษะดานคณตศาสตรและดานภาษา เนนการใชภาษาไทยอยางถกตอง

5. ความร และทกษะในการประกอบอาชพและการดารงชวตอยางมความสข

มาตรา 24 การจดการเรยนรใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของดาเนนการ

ดงตอไปน

1. จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน

โดยคานงความแตกตางระหวางบคคล

47

2. ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการประยกตความร

มาใชเพอปองกนและแกไขปญหา

3. จดกจกรรมใหผเรยน ไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหทาได คดเปน

ทาเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง

4. จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวนสมดลกน

รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา

5. สงเสรมสนบสนนใหครสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยนและ

อานวยความสะดวกเพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถใชการวจยเปน

สวนหนงของกระบวนการการเรยนร ทงน ครและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยน

การสอนและแหลงวทยาการประเภทตาง ๆ

6. จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดา

มารดา ผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ

มาตรา 26 ใหสถานศกษาจดการประเมนผเรยน โดยพจารณาจากพฒนาการของผเรยน

ความประพฤต การสงเกตพฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรม และการทดสอบควบคไปใน

กระบวนการเรยนการสอนตามความเหมาะสมของแตละระดบและรปแบบการศกษา

1. การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ซงหนวยงานมการดาเนนงานดงตอไปน

1.1 จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของ

ผเรยนโดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล โดยผเรยนรเรมการเรยนรเพอใหผเรยนไดเรยนร

1.2 จดสภาพแวดลอม จดสถานการณการเรยนร เพอใหผเรยนไดเรยนร

1.3 จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกปฏบตใหได ทาได

คดเปน รกการอาน รจกคดวเคราะหเกดการใฝรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง

1.4 จดกระบวนการเรยนรแบบผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางสมดล

และสอดคลองกบสภาพของชมชน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะ

อนพงประสงค

1.5 สรางบรรยากาศการเรยนรรวมกน รวมทงการจดหาสอการเรยน และอานวย

ความสะดวกเพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงสามารถคนควา วจยใหเกด

การเรยนร

1.6 สนบสนนการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท มการประสานความรวมมอ

กบทกเครอขายทกฝาย เพอใหผเรยนพฒนาตามศกยภาพ

48

1.7 ผเรยนและครรวมกนประเมนการเรยนร และนาผลมาพฒนารวมกนอยางตอเนอง

2. การจดการเรยนรตามพระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย พ.ศ. 2551 ไดกาหนดสาระสาคญในการจดการเรยนรตาง ๆ ดงน

มาตรา 6 การสงเสรมและสนบสนนการศกษา ในขอ (ก) ความเสมอภาคในการเขาถง

และไดรบการศกษาอยางกวางขวาง ทวถง เปนธรรมและมคณภาพเหมาะสมกบสภาพชวตของ

ประชาชนและ (ข) การกระจายอานาจแกสถานศกษาและการใหภาคเครอขายมสวนรวม

ในการจดการเรยนร

มาตรา 7 กลาวไววา

1. ประชาชนไดรบการศกษาอยางตอเนอง เพอพฒนาศกยภาพกาลงคนและสงคมทใช

ความรและภมปญญาเปนฐานในการพฒนา ทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความมนคง

และคณภาพชวตทงน ตามแนวทางการพฒนาประเทศ

2. ภาคเครอขายเกดแรงจงใจและมความพรอมในการมสวนรวมเพอจดกจกรรม

การศกษา

มาตรา 9 ใหกระทรวงศกษาธการสงเสรมและสนบสนนการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศย โดยใหความสาคญแกผเกยวของตามบทบาทและหนาทดงตอไปน

1. ผเรยนเปนผไดรบประโยชน มสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนร และสามารถ

เลอกรบบรการไดหลากหลายตามความตองการของตนเอง

2. ผจดการเรยนรสาหรบการศกษานอกระบบ และผจดแหลงเรยนรสาหรบการศกษา

ตามอธยาศย มการดาเนนการทหลากหลาย ตามศกยภาพเพอตอบสนองความตองการของผเรยน

โดยบรณาการความร ปลกฝงคณธรรม และนยมทดงาม

3. สงเสรมและสนบสนนผทเออประโยชนใหแกผเรยนและผจดการเรยนรม

การดาเนนการทหลากหลาย เพอสงเสรมและสนบสนนใหเกดการเรยนรอยางตอเนอง

มาตรา 11 เพอประโยชนในการจดและพฒนาการศกษาในขอ 1) จดใหมโครงสราง

พนฐานเพอการเรยนร เชน แหลงเรยนร ศนยการเรยนชมชน สอและเทคโนโลยทหลากหลาย

เพอใหผเรยนมโอกาสเขาถงการเรยนร และ 2) สงเสรมและสนบสนนการดาเนนงานของ

ภาคเครอขาย เพอใหเกดความรวมมอและพฒนาอยางตอเนอง

การจดการศกษานอกระบบ ตองพจารณาทความสาคญของตวผเรยน การจดการศกษา

ตองมความยดหยนสอดคลองกบสภาพชวตของผเรยน เพอสามารถนาความรไปใชไดจรง โดยท

ผเรยนและผสอนจะตองวางแผนรวมกน ผสอนตองเปนผอานวยความสะดวกและผสรางบรรยากาศ

เพอพฒนาคณภาพผเรยน

49

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2552, หนา 5) ไดให

ความหมาย ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล วา เปนหนวยจดกจกรรม

การเรยนรการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย หรอหองเรยนของ ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ/ เขต ซงตงอยในระดบ ตาบล/ แขวง เพอสงเสรม

การเรยนรของประชาชนในชมชนไดอยางทวถงและครอบคลมเปาหมายในพนท

หลกหารทางาน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ยดชมชนเปน

ฐานในการดาเนนงานและการจดการเรยนรโดยใชตนทนของชมชน เชน อาคาร สถานท แหลง

วทยาการ ภมปญญาทองถน วฒนธรรมประเพณ มการประสานเครอขายในชมชนรวมจดกจกรรม

การเรยนร โดยสงเสรม สนบสนนใหทกภาคสวนในชมชน สงคมเขามามสวนรวมเปนภาคเครอขาย

ในการดาเนนกจกรรม ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ทงในฐานะ

ผใหบรการ ผรบบรการมสวนรวมเปนเจาของ รวมคด รวมทา รวมแกปญหา บรณาการกระบวนการ

เรยนรและจดประสบการณ การเรยนรใหสอดคลองกบวถชวตชมชนมคณะกรรมการ ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ทเปนคนในชมชน ใหการสงเสรมสนบสนน ตดตาม

ดแลและรวมประเมนผลการดาเนนงาน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

1. บทบาทหนาทและภารกจ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

บทบาทภารกจของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล สานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2552) ไดสรปไว ดงน

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จะตองเปนศนยการเรยนร

ของชมชน เปนกลไกในการสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เพอสงเสรม

การศกษาตลอดชวตซงไดมการพฒนาเชงโครงสรางโดยการดาเนนการทางกฎหมาย รวมทง

การเปนศนยฐานรากองคความรของชมชนเชอมโยงความรตาง ๆ เขาสชมชน โดยเนนการเปน

แหลงเรยนรราคาถก

1. จดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยใหกบประชาชน

กลมเปาหมายในชมชนอยางนอยปงบประมาณละ 560 คน โดยจาแนกเปนรายกจกรรม ดงน

1.1 การศกษานอกระบบ จานวน 260 คน ประกอบดวย

1.1.1 การศกษาขนพนฐาน จานวน 60 คน

1.1.2 การศกษาเพอพฒนาอาชพ จานวน 20 คน

1.1.3 การศกษาเพอพฒนาทกษะชวต จานวน 20 คน

1.1.4 การศกษาเพอพฒนาสงคมและชมชน จานวน 60 คน

50

1.1.5 กระบวนการเรยนรตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จานวน 100 คน

1.2 การศกษาตามอธยาศย จานวน 300 คน

2. สรางและขยายภาคเครอขายเพอการมสวนรวมในการจดกจกรรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในชมชน

3. สงเสรมและสนบสนนการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ในชมชนของภาคเครอขาย ทงในแงของความเขมแขงและความตอเนองในการมสวนรวมและ

ศกยภาพในการจด

4. จดทาระบบขอมล สถต และสารสนเทศ เกยวกบประชากรกลมเปาหมายและ

ผลการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย เพอใชในการวางแผนพฒนาและ

แผนการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ทงในระดบชมชนหรอระดบจลภาค

ระดบอาเภอ ระดบจงหวด และภาพรวมระดบประเทศของสานกงาน กศน.

5. จดทาแผนงาน โครงการการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยประจาป

งบประมาณ เพอจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยใหกบประชาชน

กลมเปาหมายและชมชน และพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตามกรอบ

จดเนนการดาเนนงานของสานกงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวด และ ศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยอาเภอ ทสงกดเพอการสนบสนนงบประมาณ จากศนยการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยอาเภอ ทสงกด โดยในกรณของการจดกจกรรมการศกษาขนพนฐาน

ใหยดคาใชจายรายหว ตามทมตคณะรฐมนตรกาหนดคณดวย จานวนนกศกษา 60 คน สาหรบ

กจกรรมอน ๆ นน จดทาแผนงาน โครงการเพอเสนอของบประมาณใหดาเนนการตามทไดรบ

มอบหมายจาก ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ

6. ประสานและเชอมโยงการดาเนนการจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยของศนยการเรยนรชมชนและภาคเครอขายในตาบล โดยมการประสานแผนการดาเนนงาน

ภายในตาบลทรบผดชอบและกบ กศน. อาเภอทสงกดตามกรอบจดเนนการดาเนนงานบนพนฐาน

ของความเปนเอกภาพ ดานนโยบายและความหลากหลายในการปฏบต

7. พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ในความรบผดชอบตามระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา เพอรบรองการประกนคณภาพ

ภายนอกของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ ทสงกด

8. รายงานผลการดาเนนงานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตอ ศนย

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ ทสงกด ตามแผนหรอขอตกลงทกาหนดไว

51

9. ปฏบตภารกจอน ๆ ทดรบมอบหมายจาก ศนยการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยอาเภอ สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวด

หรอสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และตามทกฎหมายกาหนด

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (พระราชบญญต

การศกษาแหงชาต (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553, 2553, หนา 17) ไดจาแนกบทบาทหนาทไว ดงน

บทบาทหนาทของจาก ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ/

เขต ทมตอศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

1. สรางความรความเขาใจในการจดกจกรรมการศกษาตลอดชวตของคนในชมชน

ตงแตเดกวยกอนเรยนจนถงวยสงอาย

2. สรางความรความเขาใจเกยวกบนโยบายจดเนนของสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

3. สนบสนนงบประมาณตามแผนปฏบตงานประจาป ของ ศนยการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยตาบล

4. จดซอ จดหาสอ วสด อปกรณ ทจาเปนตอการจดกจกรรมการเรยนรและการใหบรการ

5. พฒนาหวหนา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตาบล อาสาสมคร

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล และคณะกรรมการ ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

6. ประสานภาคเครอขายเขารวมจดกจกรรมระดบตาบล

7. รวมกบ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล จดกจกรรม

การเรยนร

8. จดและพฒนาระบบงานธรการของ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยตาบล

9. นเทศตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยตาบล

10. สรป วเคราะห ผลการดาเนนงาน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยตาบลในระดบอาเภอ รายงานสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศย

11. เสรมสรางแรงจงใจในการปฏบตงาน ในรปแบบตาง ๆ

52

บทบาทหนาทของ สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวด/ กรงเทพฯ ทมตอศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

1. ชแจงนโยบายจดเนนการดาเนนงาน

2. สนบสนนงบประมาณตามแผนปฏบตงานประจาป ของศนยการศกษานอกระบบ


3. พฒนาหวหนา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล อาสาสมคร

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล และคณะกรรมการ ศนยการศกษา


4. ประสานภาคเครอขายระดบจงหวดเขารวมจดกจกรรมระดบตาบล

5. จดและพฒนาระบบงานธรการของศนยการศกษานอกระบบและการศกษา


6. กากบตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษา


7. เสรมสรางแรงจงใจในการปฏบตงาน ในรปแบบตาง ๆ

บทบาทหนาทของ สภาบนสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาค

ทมตอศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

1. สนบสนนสอการเรยนร

2. รวมพฒนาหลกสตรการจดการศกษานอกระบบ

3. จดเวทแสดงผลงานทางวชาการระดบภาค

4. รวมพฒนาคร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

5. วจยเพอการพฒนาการดาเนนงาน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม


2. การบรหารจดการ

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ตองรบผดชอบในดานการ

บรหารจดการ กจกรรมหลกของ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล รวมทง

การมสวนรวมกบชมชน (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2552,

หนา 5) ซงมการดาเนนงาน ดงน

ดานกายภาพ

1. อาคารสถานท

หวหนา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลและคร ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย รวมกนปรบปรงอาคารสถานททงภายในและภายนอกใหม

53

ความพรอมในการใหบรการ มความสะอาด รมรน สวยงามปลอดภย เหมาะสม และมบรรยากาศ

เออตอการสงเสรมการจดกจกรรมการเรยนร

2. สอ วสด ครภณฑ

3. จดหาวสดและครภณฑพนฐานเพอการเรยนรททนสมย เพยงพอกบความตองการ เชน

คอมพวเตอรสาหรบบรการสบคนขอมล โปรเจคเตอร โทรทศน เครองเลนดวด อปกรณรบสญญาณ

ดาวเทยม วทย ฯลฯ

4. ดแลบารงรกษาวสด และครภณฑใหอยในสภาพทพรอมใชงาน

5. จดหาสอการเรยนรทกประเภท เชน หนงสอแบบเรยน สออเลกทรอนกส ชดการเรยน

หนงสอทวไป ฯลฯ

ดานบคลากร

1. หวหนา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

1.1 สงเสรมสนบสนน และประสานการทางานกบครศนยการเรยนชมชนและ

ภาคเครอขาย

1.2 ปฏบตหนาทประจา ในพนท ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ตาบล ทรบผดชอบ

1.3 ไดรบการอบรมพฒนาอยางเปนระบบและตอเนองตามแผนท ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลหรอจงหวดกาหนด

2. คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

2.1 จดกจกรรม การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยในหมบาน/ ชมชน

ทรบผดชอบ

2.2 ประสานการทางานรวมกบหวหนาศนยการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยตาบล ชมชนและภาคเครอขาย

3. คณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

3.1 สรรหาคณะกรรมการตามหลกเกณฑทสานกงาน ศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยกาหนด

3.2 สรางความรความเขาใจใหแกคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยตาบล เกยวกบการดาเนนงานศนยการศกษานอกระบบและการศกษา


3.3 เสรมสรางแรงจงใจและความพรอมในการเขามามสวนรวมในการจดกจกรรม

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

54

3.4 ทาหนาทเปนเลขานการ ในการจดประชมคณะกรรมการ ศนยการศกษา


4. อาสาสมคร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลสรรหาและ

เสรมสรางแรงจงใจ ในการเขามามสวนรวมในการจดกจกรรม ศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยตาบล

5. ภาคเครอขาย

5.1 แสวงหา รวบรวมและจดทา ทาเนยบภาคเครอขายในระดบตาบล

5.2 สรางความเขาใจใหแกภาคเครอขายเกยวกบการดาเนนงาน ศนยการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

5.3 เสรมสรางแรงจงใจและความพรอมในการเขามามสวนรวมในการจดกจกรรม


กจกรรมหลกของ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

1. ศนยขอมลขาวสารของชมชน (Information center)

2. ศนยสรางโอกาสการเรยนร (Opportunity center)

3. ศนยการเรยนรชมชน (Learning center)

4. ศนยชมชน (Community center)

จดทาแผนพฒนาคณภาพ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

และแผนปฏบตการประจาป

1. จดทาแผนพฒนาคณภาพ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

2. จดทาแผนปฏบตการประจาป

3. นาเสนอแผน ตอคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ตาบล และภาคเครอขาย

4. ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล นาเสนอแผนให

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ/ เขต พจารณา อนมต

นาเสนอความรขอมลขาวสารสนเทศของชมชนใหถกตองและทนสมย

1. นาเสนอขอมลสารสนเทศทมความจาเปนตอการดารงชวตประจาวน เชน ดาน

การตลาดชมชน สนคาชมชน การแนะแนวอาชพ แหลงเรยนรในชมชน ฯลฯ

2. จดแสดงขอมลสารสนเทศในรปแบบตาง ๆ เชน เอกสาร แผนภม แผนปาย

ประชาสมพนธ สออเลกทรอนกส เวบไซต เปนตน

55

3. สบคนและการเผยแพรขอมลทางอนเตอรเนต และขอมลทเปนประโยชนตอ

การดารงชวต

4. สงเสรมใหประชาชนมทกษะความรในการใชคอมพวเตอร และระบบเครอขาย

อนเตอรเนตในการสบคนขอมล

นอกจากน ตามหลกการบรหารจดการของสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย (2552, หนา 14-17) ไดกลาวเพมเตมไววา

ครศนยการเรยนชมชนทรบผดชอบศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยตาบล เปนหวหนาศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ทงน

ทงครศนยการเรยนชมชนทรบผดชอบศนยการเรยนชมชนทวไปและหวหนา ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ตองปฏบตงานประจาอยทศนยการเรยนชมชน

หรอศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล อยางนอยสปดาหละ 4 วน

โดยจดทาปฏทนการปฏบตงานแสดงไวในอาคารทสามารถมองเหนไดชดเจน

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล หรอศนยการเรยนชมชน

จดใหมคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล หรอศนยการเรยน

ชมชน ซงเปนองคคณะบคคลทมบทบาทในการสงเสรม สนบสนนและมสวนรวมในการบรหาร

กจการดานตาง ๆ ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล หรอศนยการเรยน

ชมชน ใหเปนไปตามภารกจทกาหนดไวอยางมประสทธภาพ โดยกาหนดองคประกอบและ

บทบาทหนาทของคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลและ

ศนยการเรยนชมชน ไวดงน

องคประกอบของคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ตาบล

คณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ประกอบดวย

คณะบคคลดงตอไปน

1. ประธานกรรมการ (เลอกจากตวแทนคณะกรรมการในขอ 2)

2. กรรมการทเปนตวแทนจากหมบานหรอชมชน หมบานหรอชมชนละ 2 คน ซงอาจมา

จากผแทนผทรงคณวฒ ผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน ผนาศาสนา เปนตน

3. กรรมการทเปนผแทนองคกรนกศกษา (กรรมการนกศกษา 2 คน)

4. กรรมการทเปนอาสาสมคร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

(ตวแทนจากตาบล 1 คน)

56

5. กรรมการและเลขานการ (หวหนา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยตาบล หรอหวหนา ศนยการเรยนชมชน)

กรณท ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลใดม ศนยการเรยน

ชมชน มากกวา 1 แหง ใหแตงตงคณะกรรมการ ศนยการเรยนชมชน ไดตามความเหมาะสม


1. ประธาน (เลอกจากตวแทนคณะกรรมการในขอ 2)

2. กรรมการทเปนตวแทนจากหมบานหรอชมชนจานวน 5 คน

3. กรรมการทเปนผแทนองคกรนกศกษา (กรรมการนกศกษา 2 คน)

4. กรรมการทเปนอาสาสมคร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

(ตวแทนอาสาสมคร 1 คน)

5. กรรมการและเลขานการ (ครศนยการเรยนชมชน)

บทบาทหนาท

1. บทบาทหนาทคณะกรรมการ ศนยการเรยนชมชน

1.1 วางแผนการดาเนนงานศนยการเรยนรชมชน

1.2 จดประชาสมพนธงานศนยการเรยนรชมชน

1.3 จดหาวสด อปกรณและครภณฑพนฐานใหกบครศนยการเรยนรชมชน

1.4 บรการและจดกจกรรมในศนยการเรยนรชมชน

1.5 กากบ ตดตามและประเมนผลการดาเนนงานศนยการเรยนรชมชน

1.6 ปฏบตหนาทอนทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ กาหนดใหเปนบทบาทหนาท

ของคณะกรรมการศนยการเรยนรชมชน

2. บทบาทหนาทของคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ตาบล

2.1 คณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตาบล

มบทบาทหนาท เชนเดยวกนกบคณะกรรมการ ศนยการเรยนรชมชน ตามขอ (1.1-1.6) และยงม

บทบาทหนาทเพมเตม ดงน

2.2 ประสานงานและเชอมโยงขอมลเพอจดการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยกบศนยการเรยนรชมชนตาง ๆ ในตาบล

2.3 ประสานกบสวนราชการในตาบลและเครอขายการเรยนรในชมชน

2.4 ประสานกบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเพอนาแผนชมชนในสวนท

เกยวของกบการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยมาปฏบต

57

2.5 ปฏบตหนาทอนตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ กาหนดใหเปนบทบาท

หนาทของคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

ทงน คณะกรรมการ ศนยการเรยนชมชน ผอานวยการศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยอาเภอ ตนสงกดเปนผแตงตงสวนคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยตาบล ผวาราชการจงหวดเปนผแตงตงโดยอยในตาแหนงวาระละสป

นอกจากน กระทรวงศกษาธการไดเสนอนโยบายใหมดาเนนการ ศนยการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล สการปฏบตทเปนรปธรรม โดยสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไดเสนอแผน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยตาบล ไวในแผนปฏบตการประจาปงบประมาณ 2554 ดงน (สานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2552, หนา 53-57)

1. การสรางโอกาสการเรยนรสาหรบกลมเปาหมายผขาดโอกาสทางการศกษา ไดแก

กลมลกหลานของครอบครวทมการโยกยายถนฐานหรอเคลอนยายการทางาน กลมเดกพการ

กลมเดกเรรอน กลมเดกทถกผลกออกจากระบบการศกษา เปนตน

1.1 สารวจ หรอ X-Ray กลมเปาหมายทมอยในชมชนในเรองของพนฐานการศกษา

ความตองการทางการศกษา และอน ๆ ทจาเปนตอการจดทาแผนพฒนาชมชน

1.2 วางแผนการจดการศกษารวมกบองคกรชมชน

1.3 จดหาอาสาสมครชวยสอนในกลมเปาหมายผไมรหนงสอ และการศกษา

ประเภทอน ๆ

1.4 ดาเนนการจดกจกรรมการเรยนการสอนซงอาจจะเปนรายบคคลหรอรายกลม

1.5 กากบ ตดตามผลการดาเนนงาน โดยเฉพาะจานวนผไมรหนงสอจะตองลดลง

อยางชดเจนในแตละป

1.6 สรปผลการดาเนนงานหรอถอดบทเรยนจากการทางานเพอการพฒนาตอไป

2. จดการศกษาตอเนองสาหรบผตองการเรยนรเพอเพมทกษะและเรยนรสงท

เปลยนแปลงในสงคม

2.1 ประชาสมพนธหรอสรางความเขาใจกบชมชนในเรองการจดการศกษาตอเนอง

2.2 ใหมการลงทะเบยนสาหรบผสนใจในวชาตาง ๆ

2.3 จดทาแผนการจดการศกษา

2.4 ประสานภาคเครอขายเพอรวมจดการศกษา เชน โรงเรยนสอนคอมพวเตอร

แรงงานจงหวด แหลงเรยนรในชมชน เปนตน

58

2.5 จดกระบวนการเรยนรในเรองทกษะอาชพโดยเนนการเพมทกษะดานเทคโนโลย

ในการพฒนาอาชพ

2.6 จดหาสอทสอดคลองกบความตองการของผเรยน และสงเสรมใหมการเรยนร

ผานสอประเภทตาง ๆ

2.7 ตดตามและประเมนผลผเรยนและผรวมจดการศกษา

3. การใหโอกาสการเรยนรแกประชาชนใหสามารถใชเทคโนโลยสมยใหม เชน

คอมพวเตอร อนเทอรเนต เปนตน ใหเกดประโยชนตอตนเองและชมชน

3.1 ใหความรแกประชาชน/ ชมชนในเรองความเปลยนแปลงของโลกเทคโนโลย

เทคโนโลยกบชวตของเราเทคโนโลยชวยเราไดอยางไร เปนตน

3.2 จดหาคอมพวเตอร (สาหรบพนททยงไมม) และบรการในการสบคนอยางตอเนอง

3.3 ใหมการลงทะเบยนผสนใจในการเรยนร

3.4 จดการเรยนการสอน/ อบรมประชาชนเปนรายบคคล/ กลม เกยวกบการใช

คอมพวเตอรและอนเทอรเนต

4. เชอมโยงการเรยนรกบโรงเรยนดประจาตาบล

4.1 จดหาสอทสอดคลองกบการเรยนการสอนในระบบโรงเรยน เชน หนงสอ

อานประกอบการเรยน VCD เปนตน

4.2 จดมม Student channel ทพรอมบรการทงรายการทผานมา และถายทอดสด

4.3 สงเสรมและสนบสนนใหโรงเรยนดประจาตาบล ใชสถานท กศน. ตาบล

เปนทสอนเสรม

4.4 เชอมโยงการสรางอาสาสมครจดกจกรรมใน ศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยตาบล กบการเรยนการสอนในโรงเรยนโดยถอเปนสวนหนงของโครงงาน

หรอกจกรรมเสรมหลกสตร

4.5 จดหนงสอและสออน ๆ หมนเวยนระหวางศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยตาบล กบโรงเรยนดประจาตาบล

4.6 ประสานกบโรงเรยนดประจาตาบลมาจดกจกรรมสงเสรมการอานทศนยการศกษา


5. ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ตองมการทางานใน

รปคณะทางาน

59

5.1 ใหมการแตงตงคณะกรรมการหรอคณะทางานอยางชดเจน ซงประกอบดวย

ตวแทนจากตาบล หมบาน และองคกรนกศกษา โดยมหวหนาศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยตาบล เปนเลขานการ

5.2 จดใหมการประชมหรอหารออยางตอเนอง

5.3 จดใหมการแบงบทบาทภารกจอยางชดเจน

5.4 ใหมการรายงานผลการดาเนนงานของคณะกรรมการใหชมชนและผเกยวของ

ทราบ

6. ให กศน. ตาบลเปนศนยกลางในการเปดโอกาสใหหนวยงานภาครฐและเอกชน

นากจกรรมลงสชมชน

6.1 แสวงหา รวบรวมและจดทาทาเนยบภาคเครอขายในระดบตาบล

6.2 สรางความเขาใจกบภาคเครอขายในเรอง ศนยการศกษานอกระบบและการศกษา


6.3 ประชมหารอกบภาคเครอขายในการวางแผนการจดกจกรรม เชน ระยะเวลา

การจด กจกรรมพนทจดกจกรรมหรอจดแสดงสอการเรยนรของหนวยงาน เปนตน

6.4 ตดตามผลการดาเนนงาน และสรปผลการดาเนนงาน

7. การนาองคความรในชมชนมาเผยแพร

7.1 ศกษาองคความรทมอยในชมชน เชน ประวตศาสตร วฒนธรรมประเพณ

แหลงเรยนรภมปญญา การประกอบอาชพ คนดของชมชน เปนตน

7.2 สรางบรรยากาศ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

เพอสงเสรมการเรยนรและแลกเปลยนองคความรเสมอนเปนสภากาแฟ หรอเวทแลกเปลยนเรยนร

7.3 ปรบภมทศนเพอสงเสรมการเรยนร

7.4 บนทกและเผยแพรองคความรชมชน ผานสอประเภทตาง ๆ เชน เอกสาร

สออเลกทรอนกส วทยชมชน หอกระจายขาว จดเวทเลาเรอง “จากผเฒาเลาสลกหลานชมชน”

เปนตน

7.5 ใหนกศกษา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย และประชาชน

ทสนใจไปศกษาแหลงเรยนรในชมชน ภมปญญาทองถน

8. ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลเปนศนยกลางในการสราง

หรอเสรมสรางชมชนในการรกการอาน

8.1 สรางความเขาใจกบชมชนในเรองการอาน

60

8.2 แสวงหาอาสาสมครเพอสงเสรมการอาน เชน นกเรยน นกศกษา ขาราชการ

ทเกษยณอาย เปนตน

8.3 จดภมทศนเพอสงเสรมการอาน

8.4 จดโครงการนาหนงสอสประตบาน จดบรการการอานชมชน มมอานหนงสอ

ทรานกาแฟ สถานอนามย เปนตน

8.5 จดแบงระดบ/ ประเภทหนงสอเพอแนะนาการอาน

8.6 ฝกอาชพเพอการเชอมโยงสการอานในการพฒนาอาชพ

8.7 ระดมภาคเครอขายในการกระตนใหชมชนรกการอาน

8.8 จดประกวด ครอบครวรกการอาน กลมแมบานนาการอานพฒนาผลผลต

กลมเยาวชนเรยนรจากการอานสงานอาชพ พอบานวเคราะหขาวหนงสอพมพสการสราง

ความสามคคในชมชน เปนตน

9. รวมสรางความปรองดองหรอสรางประชาธปไตยในชมชน

9.1 จดกจกรรมทเนนการจดกระบวนการเรยนร ใหประชาชนไดมสวนรวมสราง

คณลกษณะของความเปนพลเมอง คอ การเคารพกตกา เคารพผอน เหนประโยชนสวนรวมมากกวา

สวนตน และใชสตปญญาในการแกไขปญหา

9.2 ใหความรแกผนาชมชน นกเรยน นกศกษา ในเรองประชาธปไตยทถกตอง

9.3 สรางเครอขายนาประชาธปไตยสครอบครว

9.4 นาตวอยางแบบครอบครวประชาธปไตยมาแลกเปลยนเรยนร

3. มาตรฐาน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (2552, หนา 2-29)

ไดเสนอมาตรฐาน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ประกอบดวย 4 ดาน คอ

ก. ดานการบรหารจดการม 4 ตวบงช ไดแก

1. อาคาร สภาพเหมาะสม มนคง แขงแรง ปลอดภย และมสภาพแวดลอมทเออตอ

การจดการเรยนร

2. สอ อปกรณ ครภณฑ และสงอานวยความสะดวกในการจดการเรยนร

3. การบรหารงบประมาณ

4. บคลากร ปฏบตงานครอบคลมตามภารกจทกาหนด

ข. ดานการจดกจกรรมการเรยนร ม 4 ตวบงช ไดแก

1. เปนศนยขอมลขาวสารของชมชน (Information center)

2. เปนศนยสรางโอกาสการเรยนร (Opportunity center)

61

3. เปนศนยการเรยนชมชน (Learning center)

4. เปนศนยชมชน (Community center)

ค. ดานการมสวนรวม ม 3 ตวบงช ไดแก

1. ชมชนมสวนรวมในการจดกจกรรม ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม


2. มการเชอมโยงเครอขายการเรยนรในตาบล และตางตาบล

3. ชมชนมสวนรวมในการสงเสรมการดาเนนงาน ศนยการศกษานอกระบบและ


ง. ดานการตดตาม ประเมนผลและรายงานผล ม 2 ตวบงช ไดแก

1. การตดตามและประเมนผล

2. การสรปผลและการรายงานผล

มาตรฐานและตวบงช ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

มาตรฐานท 1 ดานการบรหารจดการ

ตวบงชท 1 อาคาร สภาพเหมาะสม มนคง แขงแรง ปลอดภย และมสภาพแวดลอมทเออ

ตอการจดการเรยนร

เกณฑการพจารณา

1. สภาพอาคารอยในสภาพเหมาะสม มนคง แขงแรง และปลอดภย

2. มการจดสภาพแวดลอมทสะอาด รมรน สวยงามทงภายในและภายนอก

3. มพนทการใชสอยในการจดกจกรรมการเรยนรทเพยงพอ

4. สถานททมความเปนสดสวนหรอมความเปนเอกเทศ

5. มการเปดบรการอยางนอย 5 วนตอสปดาห (กจกรรม/ การบรการ)

6. สถานทตงอยในพนททประชาชนสามารถมาใชบรการไดสะดวก

7. มระบบสาธารณปโภค เชน ไฟฟา ประปา โทรศพท อนเตอรเนต

ตวบงชท 2 สอ อปกรณ ครภณฑ และสงอานวยความสะดวกในการจดการเรยนร


1. มสอการสอนและอปกรณการเรยน เชน แบบเรยน คมอ ชดการเรยนร อปกรณกฬา

ครอบคลมทกหลกสตร

2. มโตะ เกาอ หรอทนงสาหรบอานหนงสออยางเพยงพอทงภายใน ภายนอกสาหรบ

ผใชบรการ

3. มหนงสอพมพ วารสาร สอเอกสาร สงพมพ

62

4. มทวางหนงสอพมพ มต ชนใสเอกสารอยางเพยงพอ

5. มสออเลกทรอนกส เชน CD VCD DVD

6. มโทรทศน เครองเลน CD VCD DVD

7. มชดรบสญญาณดาวเทยม (ETV)

8. มอปกรณสานกงาน เชน เครองคอมพวเตอร เครองถายเอกสาร โทรศพท

โปรเจคเตอร เปนตน

9. มเครองคอมพวเตอรสาหรบใหบรการ อยางนอย 6 เครอง พรอมสญญาณอนเตอรเนต

10. มเครองขยายเสยง เชน Megaphone box phone ฯลฯ

11. อน ๆ

ตวบงชท 3 การบรหารงบประมาณ


1. แผนงาน/ โครงการ/ กจกรรม จดของบประมาณจากตนสงกด

2. มแผนงาน/ โครงการ/ กจกรรม เพอขอรบการสนบสนนงบประมาณจากภาคเครอขาย

3. มแผนการใชงบประมาณ

4. มการควบคมการใชงบประมาณอยางมประสทธภาพ

5. มการรายงานผลการใชงบประมาณ

6. อน ๆ

ตวบงชท 4 บคลากร ปฏบตงานครอบคลมตามภารกจทกาหนด


มหวหนาศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล อยปฏบตงานประจา

ตามสญญาจาง

1. มความรบผดชอบ รบทบาทหนาทของตนเอง

2. มคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

ทเปนปจจบน

3. มอาสาสมคร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

4. มอาสาสมครสงเสรมการอาน

5. มคร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ประเภทอน เชน คร

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล ครประจากลม วทยากรวชาชพ

ครสอนเสรม ครประจาศนยการเรยนรชมชน ภมปญญา เปนตน

6. มการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

63

7. มภาคเครอขายรวมจดกจกรรม

8. มการสรางขวญกาลงใจใหแกบคลากร

มาตรฐานท 2 ดานการจดกจกรรมการเรยนร

ตวบงชท 1 เปนศนยขอมลขาวสารของชมชน (Information center)


มการสารวจ รวบรวม จดเกบขอมลชมชนครอบคลม ครบถวนและเปนปจจบน

1. มการประมวลผลและจดทาระบบฐานขอมลระดบตาบล

2. มการนาเสนอขอมลสารสนเทศ ขาวสาร ทงภายในและภายนอกชมชน ทเปน

ประโยชนตอการดารงชวต ในรปแบบตาง ๆ เชน แผนภม นทรรศการ ปายประกาศ เปนตน

3. มการเผยแพรขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอชมชนผานสออเลกทรอนกส เชน

เวบไซต เคเบล วทยชมชน วซด เปนตน

4. มแผนและทศทางในการพฒนา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ตาบล

5. มแผนปฏบตการประจาป ของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

ตวบงชท 2 เปนศนยสรางโอกาสการเรยนร (Opportunity center)


1. มการประสานงานตามแผนการสงเสรมการเรยนรรวมกบหนวยงานภาคเครอขาย

ในพนท และหนวยงานตามบนทกขอตกลงความรวมมอ (MOU) เชน สานกงานคณะกรรมการ

คมครองผบรโภค สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร

และเทคโนโลย และกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนตน

2. มการจดกจกรรมการเรยนรรวมกบหนวยงานภาคเครอขาย

3. มการจดมมรวมกบหนวยงานตามบนทกขอตกลงความรวมมอ (MOU) เชน สคบ.

สอศ. กระทรวง ICT สสวท. เปนตน

4. รวมกบภาคเครอขายในชมชนเพอเผยแพรองคความรสชมชน

5. มการจดทา Website ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

เพอเผยแพรขอมลเพอการเรยนรของชมชน

ตวบงชท 3 เปนศนยการเรยนชมชน (Learning center)


1. มการจดกจกรรมสงเสรมการรหนงสอ

2. มการจดกจกรรมการศกษานอกระบบ ระดบการศกษาขนพนฐาน

https://www.google.co.th/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjJ3vGqn6TNAhUMsI8KHckSBC0QFgghMAE&url=https%3A%2F%2Fth.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B8%25AA%25E0%25B8%25B3%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%2587%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%2593%25E0%25B8%25B0%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%25B8%25E0%25B9%2589%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2587%25E0%25B8%259C%25E0%25B8%25B9%25E0%25B9%2589%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25B4%25E0%25B9%2582%25E0%25B8%25A0%25E0%25B8%2584&usg=AFQjCNFPgoDyuEcYZdIVDLmEMs2v3qiRcg

https://www.google.co.th/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjJ3vGqn6TNAhUMsI8KHckSBC0QFgghMAE&url=https%3A%2F%2Fth.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B8%25AA%25E0%25B8%25B3%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%2587%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%2593%25E0%25B8%25B0%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%25B8%25E0%25B9%2589%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%2587%25E0%25B8%259C%25E0%25B8%25B9%25E0%25B9%2589%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25B4%25E0%25B9%2582%25E0%25B8%25A0%25E0%25B8%2584&usg=AFQjCNFPgoDyuEcYZdIVDLmEMs2v3qiRcg

64

3. มการจดกจกรรมการศกษาเพอพฒนาอาชพ

4. มการจดกจกรรมการศกษาเพอพฒนาทกษะชวต

5. มการจดกจกรรมการศกษาเพอพฒนาสงคมและชมชน

6. มการจดกจกรรมการศกษาตามอธยาศย เชน การสงเสรมการอาน จดบรการสอ

(สอสงพมพ สออเลกทรอนกส วทยชมชน หอกระจายขาว Student channel ETV)

7. มการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในการจดกจกรรมการเรยนร

8. มการออกแบบกจกรรมการเรยนรทสอดคลองกบสภาพปญหาของชมชนและ

ความตองการของกลมเปาหมาย เชน ผสงอาย เดกเรรอน เดกออกกลางคน ทหารกองประจาการ

กลมผตองขง กลมคนพการ กลม อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน เปนตน

ตวบงชท 4 เปนศนยชมชน (Community center)


มการสงเสรมการจดกจกรรมของชมชน อยางตอเนอง เชน เวทชาวบาน เวท

ประชาธปไตย ตลาดนดอาชพ กจกรรมวนสาคญทางศาสนาหรอวนสาคญอน ๆ เปนตน

มาตรฐานท 3 ดานการมสวนรวม

ตวบงชท 1 ชมชนมสวนรวมในการจดกจกรรม ศนยการศกษานอกระบบและการศกษา



1. ชมชนมสวนรวมในการประชาสมพนธใหประชาชน และทกภาคสวนเขามาม

สวนรวมจดกจกรรม ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

2. ชมชนมสวนในการวางแผนจดกจกรรม ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศย

3. ชมชนมสวนรวมในการดาเนนงานจดกจกรรม ศนยการศกษานอกระบบและ


4. ชมชนมสวนรวมในการนเทศ ตดตามผลการดาเนนการจดกจกรรม ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

5. ชมชนมสวนรวมในการนาผลการประเมนมาปรบปรงและพฒนา ศนยการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

ตวบงชท 2 มการเชอมโยงเครอขายการเรยนรในตาบล และตางตาบล


1. มการสารวจและรวบรวมแหลงเรยนร และภมปญญาไวเปนปจจบน

65

2. มการประชาสมพนธและเผยแพรแหลงเรยนร และภมปญญาอยางตอเนอง

3. มการจดทาขอตกลงความรวมมอหรอเอกสารความรวมมอกบเครอขายและ

ผทเกยวของในชมชน

4. มการใชประโยชน จากแหลงเรยนร หรอภมปญญาอยางตอเนอง

5. มการเชอมโยงเครอขายแหลงเรยนร หรอภมปญญา

6. มการสรางแรงจงใจใหแกภาคเครอขาย เชน ใบประกาศเกยรตคณ โล รางวล

เปนตน

ตวบงชท 3 ชมชนมสวนรวมในการสงเสรมการดาเนนงาน ศนยการศกษานอกระบบ



1. ชมชนมสวนรวนในการวางแผนการพฒนา ศนยการศกษานอกระบบและการศกษา


2. ชมชนมสวนรวมในการพฒนาอาคาร สถานท

3. ชมชนมสวนรวมในการสนบสนนงบประมาณ การจดหาวสด ครภณฑ

4. ชมชนมสวนรวมในการจดหาบคลากรชวยปฏบตงาน ศนยการศกษานอกระบบและ


5. มสวนรวมในการดแลรกษา

มาตรฐานท 4 ดานการตดตาม ประเมนผลและรายงานผล

ตวบงชท 1 การตดตามและประเมนผล


1. มแผนการตดตามผล

2. มเครองมอในการตดตามผล

3. มการดาเนนการ ตดตามผล และรวบรวมขอมลทเปนระบบ

4. มเครอขายรวมในการตดตามผล

5. มการสอบถามความพงพอใจของผรบบรการทกกจกรรมตามแผนปฏบตการ


6. มกระบวนการในการเกบรวบรวมขอมลทหลากหลาย

7. มการนาผลการวเคราะหและสงเคราะหขอมลมาปรบปรงพฒนากจกรรม

66

ตวบงชท 2 การสรปผลและการรายงานผล


1. มการรายงานผลการปฏบตงานตามระยะเวลาทกาหนด

2. มการจดทาสรปผลการปฏบตงานประจาป

3. รายงานผลตอคณะกรรมการ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ตาบล

4. รายงานผลตอหนวยงานตนสงกด

5. รายงานผลตอชมชนและภาคเครอขาย

4. คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยไดนยามคร

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล วา อยในฐานะเปนพนกงานราชการ

เปนตวแทนของภาครฐ เขาไปปฏบตงานในชมชนม ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยตาบล เปนฐานปฏบตงาน มหนาทหลกในการจดประสบการณ เรยนรใหแกประชาชน

ทงในรปการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย โดยมงหมายใหประชาชนในชมชนไดรบ

โอกาสการเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศย, 2552, หนา 15)

5. บทบาทหนาทของคร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล มบทบาทหนาทใน

การปฏบตงาน ดงน (สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย, 2552,

หนา 7)

1. การวางแผนจดการเรยนรตลอดชวต ซงมขบวนการทางาน ดงน

1.1 ศกษาสารวจชมชนโดยละเอยดเพอจดทาฐานขอมลชมชน ซงประกอบดวยขอมล

ประชากร จาแนกตามอาย เพศ อาชพ ฯลฯ ขอมลเกยวกบสภาพทางภมศาสตร ประวตชมชน ขอมล

ดานอาชพ รายได ขอมลทางสงคม ประเพณวฒนธรรม ภมปญญาทองถน

1.2 จดทาเวทประชาคมรวมกบองคกรปกครองทองถน และหนวยงานตาง ๆ

เพอรวมกนจดทาแผนชมชน ทระบความตองการในการพฒนาชมชน ความตองการการเรยนร

หรอการศกษาตอ ฯลฯ ของประชาชนในชมชน

1.3 จดทาโครงการดานการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทมาจาก

แผนชมชน เสนอตอศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอเพอขอรบ

การสนบสนน และประสาน ขอความรวมมอจากภาคเครอขาย

67

1.4 ประสานงานแสวงหาความรวมมอจากภาคเครอขาย องคกรปกครองทองถน

ผทรงคณวฒ ภมปญญาทองถน ตลอดจนอาสาสมครตาง ๆ เพอรวมจดกจกรรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยของชมชนทรบผดชอบ

2. การจดกจกรรมการเรยนรของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ตาบล โดยจาแนกกจกรรมการเรยนการสอน ดงน

2.1 การสงเสรมการรหนงสอ

2.2 การจดการศกษาในหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

2.3 การจดการศกษาตอเนอง หลกสตรระยะสนเพอการพฒนาอาชพ (วชาทามา

หากน) การพฒนาทกษะชวตและการพฒนาสงคมและชมชน

2.4 การจดกจกรรมสงเสรมการอาน

2.5 การจดกจกรรมการศกษาเพอพฒนาชมชนเพอสงเสรมการเรยนรตามแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง หรอการสงเสรมวสาหกจชมชน

3. การใหบรการเรยนรใน ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล

โดยเฉพาะกจกรรมศนยขอมล ขาวสารของชมชนศนยบรการชมชน ซงนอกเหนอจากการจด

กจกรรมการเรยนร เชน

3.1 กจกรรมสงเสรมการอาน และมมหองสมดชมชน

3.2 การใหบรการสอการเรยนรตาง ๆ เชน โทรทศน วดทศน รายการวทย

เพอการศกษา

3.3 การประสานสนบสนนศนยซอมสรางเพอชมชน (Fix it center) หรอชางชนบท

4. การสนบสนนกจกรรมชมชน ทงดานสงคม วฒนธรรม ประเพณ รวมทงสนบสนน

การใชบรการของประชาชนในชมชนเพอเปนทพบปะแลกเปลยนเรยนรกนภายในชมชน รวมทง

สนบสนนการกจกรรมขององคกรหรอหนวยงานภาครฐอน ๆ และสงเสรมการจดตงกลมหรอ

ชมรมในชมชน เชน กลมแมบาน กลมเยาวชน ชมรมผสงอาย ชมรมคมครองผบรโภค สภาเดก

และเยาวชน และองคกร นกศกษานอกระบบโรงเรยน เปนตน

5. การสรางเครอขายการเรยนรในชมชน โดยการประสานขอความรวมมอจากภาค

เครอขาย องคกรชมชนผร ผทรงคณวฒ ตลอดจนภมปญญาทองถนเพอรวมเปนอาสาสมคร

ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย อาสาสมครสงเสรมการอาน เปนตน

นอกจากนน ครศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบลจะตองใช

หลกการเปนผอานวยความสะดวก (Facilitator) ใหกลมเปาหมายผรบบรการ ไดรบประสบการณ

เรยนร โดยมกระบวนการทางาน คอ

68

1. วางแผนการเรยนรรวมกบผเรยน ในแตละกจกรรม หลกสตรเกยวกบวธเรยน

เวลาเรยน การใชสอหรอแบบเรยน และการวดผลประเมน

2. ประสานงานเพอจดหาวทยากร หรอผสอนในแตละรายวชาหรอแตละหลกสตร

รวมกบ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล และจดสงผเรยนไปเรยนร

ตามแผนทวางไว

3. ใหคาปรกษาแนะนา และเปนพเลยงชวยเหลอใหผเรยนไดเรยนรอยางมประสทธภาพ

รวมทงคอยชวยแกไขปญหาในการเรยนการสอนตลอดหลกสตร

4. ประสานงานกบศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ เพอจดหา

สอและวสดอปกรณเพอสนบสนนการเรยนรของผเรยนในแตละหลกสตร

5. ประสานงานกบศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอ เกยวกบ

การวดผลและประเมนผลในแตละหลกสตร เพอใหผเรยนบรรลตามวตถประสงคของโครงการ

หรอจดมงหมายของหลกสตร

6. สรปผลและรายงานผลการจดกจกรรมเรยนร ตอศนยการศกษานอกระบบและ


คร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล เปนผทมบทบาทสาคญตอ

การขบเคลอนงานสงเสรมการศกษาตลอดชวต ซงครมภาระหนาทในการจดการเรยนรใหกบผเรยน

และจดกจกรรมตาง ๆ เพอสนองความตองการของชมชน

ตวแปรทเกยวของกบการวจย

ภาวะผนาการเปลยนแปลง 4 ดาน

1. ดานการอทธพลอยางมอดมการณ หรอการสรางบารม หมายถง พฤตกรรมทผนา

แสดงใหเหนในการจดการหรอการทางานทเปนกระบวนการทาใหผรวมงานยอมรบ เชอมน

ศรทธา ภาคภมใจและไววางใจในความสามารถของผนา มความยนดทจะทมเทการปฏบตตาม

ภารกจ โดยผนาจะมการประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอน เสยสละเพอประโยชนของกลม

เนนความสาคญในเรองคานยม ความเชอ และการมเปาหมายทชดเจน มความมนใจทจะเอาชนะ

อปสรรค ผนาจะมลกษณะสาคญในดานการมวสยทศนและการถายทอดวสยทศนไปยงผรวมงาน

มความมงมนทมเทในการปฏบตงานตามภารกจ มความสามารถในการจดการ หรอการควบคม

อารมณตนเองมการเหนคณคาในตนเอง มศลธรรมและจรยธรรม

2. ดานการสรางแรงบนดาลใจ หมายถง พฤตกรรมทผนาแสดงใหเหนในการจดการ

หรอการทางานทเปนกระบวนการ ทาใหผรวมงานภายใน ไมเหนแกประโยชนสวนตนแตอทศตน

69

เพอกลม มการตงมาตรฐานในการทางานสง และเชอมนวา จะสามารถบรรลเปาหมายมความตงใจ

แนวแนในการทางาน มการใหกาลงใจผรวมงาน มการกระตนผรวมงานใหตะหนกถงสงทสาคญ

โดยผนาจะมคณลกษณะสาคญในดานการสรางแรงจงใจภายในใหกบผรวมงานมการสรางเจตคต

ทด และการคดในแงบวก

3. ดานการกระตนการใชปญญา หมายถง พฤตกรรมทผนาแสดงใหเหนในการจดการ

หรอการทางานเปนกระบวนการ กระตนผรวมงานใหเหนวธการ หรอแนวทางใหมในการแกปญหา

มการพจารณาวธการทางานแบบเกา ๆ สงเสรมใหผรวมงานแสดงความคดเหน มองปญหาในแงมม

ตาง ๆ มการวเคราะหปญหา โดยใชเหตผลและขอมล หลกฐาน มความคดรเรมสรางสรรค

4. ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล หมายถง พฤตกรรมทผนาแสดงใหเหนใน

การจดการ หรอการทางานโดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล มการเอาใจเขามาใสใจเรา

มการตดตอสอสารแบบสองทางและเปนรายบคคล สนใจและเอาใจใสผรวมงานเปนรายบคคลม

การวเคราะหความตองการและความสามารถของแตละบคคล เปนพเลยงใหคาแนะนา สงเสรมให

ผรวมงาน พฒนาตนเอง มการกระจายอานาจโดยการมอบหมายงาน โดยผนาจะมคณลกษณะสาคญ

ในดานความเขาใจในความแตกตางระหวางบคคล และการเอาใจเขามาใสใจเราความสามารถ

ในการตดตอสอสารระหวางบคคลและเทคนคการมอบหมายงาน

ประสทธผลในการปฏบตงาน 4 ดาน

1. ดานผลการปฏบตงาน หมายถง การประเมนคาผปฏบตงานแตละคนมความสามารถ

ปฏบตงานไดเพยงใด โดยพจารณาจากปรมาณและคณภาพของงานทผบงคบบญชาไดบนทกไว

หรอจากการสงเกต และวนจฉยตามระยะเวลาทกาหนดเพอเปนเครองประกอบการพจารณา

ในผลประโยชนตอบแทนความดความชอบแกผปฏบตงานนน ๆ

2. ดานความประพฤตในการรกษาวนย หมายถง แบบแผนความประพฤตทกาหนดให

ขาราชการควบคมตนเอง และควบคมผใตบงคบบญชาใหประพฤตดปฏบตด ละเวนการประพฤต

ในทางไมชอบไมควร

3. ดานคณธรรม จรยธรรม หมายถง ความดงามทถกปลกฝงขนในจตใจ มความกตญ�

ขยน ประหยด ซอสตย สามคค มวนย มนาใจ และเปนสภาพชน เปนตน จนเกดจตสานกทด รสก

รบผดชอบ ชว ด เกรงกลวตอการกระทาความชว โดยประการตาง ๆ เมอจตเกดคณธรรมขนแลว

จะทาใหเปนผมจตใจด และคดแตสงทด จรยธรรม คอ การประพฤตปฏบต การกระทาด ตามคณธรรม

ทมอยในจตใจ ปรากฏเปนความดงาม ทงทางกาย ทางวาจา และ ทางใจ เมอความดงาม มความกตญ�

ขยน ประหยด ซอสตย สามคค มวนย มนาใจ และเปนสภาพชน เปนตน ถกแสดงออกทางจรรยา

มารยาท การประพฤตปฏบต และการกระทาทด ตามคณธรรมทมในจตใจนน

70

4. ดานจรรยาบรรณวชาชพ หมายถง ประมวลความประพฤต ขอบงคบ มารยาท

ทผประกอบวชาชพแตละอยางกาหนดขน เพอรกษาและสงเสรมเกยรตคณ ชอเสยง ฐานะของ

สมาชก ความดงามรวมทงกอใหเกดความสงบสขและความเจรญในตวคน วชาชพ และสงคม

งานวจยทเกยวของ

งานวจยในประเทศ

ธงชย หมนสา (2552) ไดศกษา ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงของ

ผบรหารโรงเรยนกบการประกนคณภาพภายในโรงเรยนขนาดเลกสงกดสานกงานเขตพนท

การศกษามหาสารคาม เขต 3 พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนขนาดเลก

สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 3 โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก

เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคลมการปฏบตสงสด รองลงมา

เปนดานการสรางแรงบนดาลใจ การมอทธพลเชงอดมการณ และการกระตนทางปญญา ตามลาดบ

โดยผลการศกษาความสมพนธระหวางผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนกบการประกน

คณภาพภายในโรงเรยนขนาดเลก สงกดสานกงานเขตพนทการศกษามหาสารคาม เขต 3 พบวา

มความสมพนธอยในระดบมาก โดยเฉพาะดานการกระตนทางปญญา มความสมพนธสงสด

และดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล มความสมพนธอยในระดบนอย

ธรศกด เจมมงคล (2550, หนา 72) ไดทาการศกษาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน

ประถมศกษาในเขตอาเภอเมองสระแกว สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1 พบวา

ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาในเขตอาเภอเมองสระแกว สงกดสานกงานเขตพนท

การศกษาสระแกว เขต 1 จาแนกตามขนาดของสถานศกษา โดยรวมและรายดานแตกตางกน

อยางไมมนยสาคญทางสถต

บษราภรณ ชนชม (2550) ไดศกษา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา

สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2 โดยรวมอยในระดบปานกลาง เปรยบเทยบ

ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2

จาแนกตามขนาดโรงเรยน โดยรวมและรายดาน มภาวะผนาแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

เปรยบเทยบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา

สระแกว เขต 2 จาแนกตามเพศ โดยรวมและรายดานมภาวะผนาประสบการณทางการทางาน

ของครผสอน พบวา โดยรวมและรายดานมภาวะผนาแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

เปรยบเทยบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา

71

สระแกว เขต 2 จาแนกตามประสบการณทางานของครผสอน โดยรวมและรายดานมภาวะผนา

แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

จาฎพจน อาทภาณ (2551) ไดทาการศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษาในอาเภอตาพระ สงกดสานกเขตพนทการศกษาสระแกวเขต 2 พบวา จากการวเคราะห

เปรยบเทยบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาในอาเภอตาพระ สงกดสานกเขต

พนทการศกษาสระแกวเขต 2 จาแนกตามประสบการณทางการทางาน โดยรวมและรายดาน

แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

ขวญศระ บญสรรค (2553) ไดศกษาภาวะผนาเหนอผนาของผบรหารสถานศกษา อาเภอ

วฒนานคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2 ผลการวจยพบวา ภาวะผนาเหนอผนา

ของผบรหารสถานศกษา อาเภอวฒนานคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2

โดยรวมและรายดาน อยในระดบมาก และผลการเปรยบเทยบภาวะผนาเหนอผนาของผบรหาร

สถานศกษา อาเภอวฒนานคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2 จาแนกตาม

วฒการศกษา โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ยกเวน

ดานการสรางรปแบบความคดในทางบวก และดานการอานวยความสะดวกใหเกดวฒนธรรมของ

ผนาของตนเอง แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต จาแนกตามประสบการณ และจาแนกตาม

ประเภทของสถานศกษา โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

จรานช มลประเสรฐ (2554) ไดศกษาภาวะผนาเหนอของผบรหารสถานศกษาในสงกด

เทศบาลเมองศรราชา พบวา ภาวะผนาเหนอของผบรหารสถานศกษาในสงกดเทศบาลเมองศรราชา

โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก และผลการเปรยบเทยบภาวะผนาเหนอของผบรหารสถานศกษา

ในสงกดเทศบาลเมองศรราชา จาแนกตามขนาดของสถานศกษา โดยผบรหารสถานศกษา

ขนาดกลางกบผบรหารสถานศกษาขนาดใหญ โดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญ

ทางสถต

สนนาฎ โพธจญญาโน (2554) ไดทาการศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

การศกษาในเครอขายโรงเรยนท 22 สานกงานเขตบางกะป กรงเทพมหานคร โดยรวมอยใน

ระดบมาก และจาแนกตามวฒการศกษา ประสบการณในการปฏบตงานและกลมสาระทสอน

โดยรวมและรายดานทกดานไมแตกตางกน และการจดการความรของครในเครอขายโรงเรยนท 22

สานกงานเขตบางกะป กรงเทพมหานคร จาแนกตามวฒการศกษา และประสบการณในการปฏบตงาน

โดยรวมและรายดานทกดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต แตเมอจาแนกตาม

กลมสาระทสอน โดยรวมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ดานการกาหนดความร

72

และดานการเกบความรไมแตกตางกน สวนดานการแสวงหาความร ดานการแลกเปลยนความร

และดานการนาความรไปใช แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

งานวจยตางประเทศ

คมส (Coombs, 1985, p. 92) ไดใหนยามความหมายของการศกษาตามอธยาศย

เปนการเรยนรทไมมรปแบบตายตว เปนกระบวนการศกษาตลอดชวตอยางแทจรง ซงบคคลได

เสรมสราง เจคต คานยม ทกษะ และความรตาง ๆ จากประสบการณการดารงชวตจากแหลงตาง ๆ

ในสภาพแวดลอม เชน เรยนรจากครอบครว เพอนบาน จากการทางาน การเลน จากตลาด รานคา

หองสมด ตลอดจนการเรยนรจากสอมวลชน หรอแมแตการคนพบสงตาง ๆ โดยบงเอญหรอเรยนร

โดยไมตงใจ

เบรก (Burke, 1983 อางถงใน นฤมล นาคเอยม, 2550, หนา 45) ไดศกษาแบบผนาของ

ผบรหารโรงเรยนทสงเสรมบรรยากาศขององคการ และความพงพอใจในการปฏบตงานของคร

โดยใชแบบสอบถาม LPC และ OCDQ กบกลมตวอยางทเปนครมธยมศกษา และผบรหารโรงเรยน

ในเครอชาวนมชชน (Shawnee mission) 18 แหง พบวา ความสมพนธระหวางแบบผนากบ

บรรยากาศองคการไมมความสมพนธกบแบบผนาของผบรหารโรงเรยนทง 18 แหง มความแตกตางกน

บรรยากาศขององคการทไดรบการยอมรบจากครจะเปนแบบปดมากกวาแบบเปด ครสวนมาก

มความพงพอใจในการทางานและการตดตามนเทศของศกษานเทศก และมการประสานสมพนธกน

เปนอยางดกบผรวมงาน ในการสรางบรรยากาศแบบเปด ทจะเปนการยอมรบดวยดจากคร

ผปฏบตการสอนคอนขางสงในทสด

แชฟตน (Sharpton, 1985, p. 3669-A) ไดศกษาแบบพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยน

ในรฐโอกลาโฮมา โดยใชแบบทดสอบพฤตกรรมภาวะผนาของเรดดนรป 3 มต ผลการศกษาพบวา

แบบผนาของผบรหาร แยกตามอาย ประสบการณทางาน ประสบการณสอน ประสบการณใน

การบรหาร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต และระดบการศกษาของผบรหารมความสมพนธ

กบพฤตกรรมแบบมงงานและมงคน สวนรปแบบผนาทผบรหารใชมากทสดคอ แบบนกบรหาร

และแบบทใชรองลงมาคอ แบบนกพฒนา

รด (Reed, 1987, p. 138-A) ไดศกษาความสมพนธของลกษณะขององคการพฤตกรรม

ภาวะผนาของครใหญและความพงพอใจของคร โดยศกษาจากผลสมฤทธทางการเรยนในรฐ

นวยอรค โดยใชแบบสอบถามพฤตกรรมผนาของสตอกดล (Stogdill) และแบบสอบถามความพงพอใจ

ลเครท (Likert) ผลการศกษาพบวา ครใหญมพฤตกรรมแบบประชาธปไตย สภาพการทางานท

สะดวกสบาย ผนารจกประนประนอม มการตดตอสอสารแบบหลายทศทางครจะมความพงพอใจสง

73

และนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงดวย สวนครทไมพงพอใจการทางาน จะมผลกระทบตอ

ผลสมฤทธทางการเรยน

สรปการศกษางานวจยทเกยวของ พบวา คณลกษณะและพฤตกรรมผนาของผบรหาร

มผลตอความสาเรจขององคการ โดยผบรหารทจะนาพาองคใหประสบผลสาเรจไดดนน

ตองมคณลกษณะเปนผมความรความสามารถ บคลกภาพ คณธรรมและภาวะผนาอน ๆ ซงเปน

สงสนบสนนเพอใหเกดความรวมมอในการปฏบตงานรวมกนของบคลากรในองคกรนน ๆ

ในสถานศกษา ภาวะผนาของผบรหารสถานศกษาเปนปจจยทมความสาคญตอการบรหารและ

มอทธพลตอประสทธภาพในการปฏบตงานของผรวมงาน ผศกษาจงสนใจทจะศกษา ภาวะผนา

ของผบรหารสถานศกษาโรงเรยนมธยมศกษา สงกดพนทการศกษามธยมศกษา เขต 18 (สหวทยาเขต

ระยอง 2) มภาวะผนาอยในระดบใด ซงผลของการวจยอาจนาไปใชประโยชนในการพฒนา

ภาวะผนาของผบรหารสถานศกษาตอไป

74

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลง

กบประสทธผลในการปฏบตงานของคร สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดระยอง มรายละเอยดในการดาเนนการ ดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง

2. เครองมอทใชในการวจย

3. การสรางเครองมอทใชในการวจย

4. การเกบรวบรวมขอมล

5. การวเคราะหขอมล

6. สถตทใชในการวเคราะหขอมล

ประชากรและกลมตวอยาง

1. ประชากรทใชในการศกษาครงน ไดแก ครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ปการศกษา 2558 จานวน 148 คน

2. กลมตวอยางใชในการศกษา ไดแก ครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ทปฏบตหนาทจดการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศย ปการศกษา 2557 โดยกาหนดขนาดของกลมตวอยางจากประชากร ตามตารางกาหนด

ขนาดกลมตวอยางของเครจซ มอรแกน (Krejcie & Morgan, 1970, pp. 607-610) ไดกลมตวอยาง

จานวน 108 คน จากนนดาเนนการสมแบบแบงชน (Stratified random sampling) จาแนกตาม

ตาแหนงงานจากนนใชวธสมแบบงาย (Simple random sampling) ดงตารางท 2

75

ตารางท 2 จานวนครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง ทปฏบตหนาทจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ปการศกษา 2557

ตาแหนงงาน ประชากร กลมตวอยาง

ขาราชการ 15 11

พนกงานราชการ 58 42

ครศนยการเรยนชมชน 75 55

รวม 148 108

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลสาหรบการวจยเปนแบบสอบถาม

(Questionnaire) ทเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงานของครในสงกด

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง แบงออกเปน

2 ตอน คอ

ตอนท 1 แบบสอบถาม เกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา


ประกอบดวยภาวะผนาการเปลยนแปลงตามแนวคดของแบส (Bass, 1999, pp. 9-32) ประกอบดวย

องคประกอบ 4 ดาน คอ ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการสรางแรงบนดาลใจ

ดานการกระตนทางปญญา และดานการคานงถงปจเจกบคคล ลกษณะแบบสอบถามเปนมาตราสวน

ประมาณคา 5 ระดบ (Rating scale) (บญชม ศรสะอาด และบญสง นลแกว, 2535, หนา 69-70)

มจานวนขอคาถาม 50 ขอ โดยผวจยกาหนดเกณฑการใหคะแนนของภาวะผนาการเปลยนแปลง

ตามแนวคดของลเครท (Likert, 1961, pp. 90-95) ดงน

5 หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาอยในระดบมากทสด

4 หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาอยในระดบมาก

3 หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาอยในระดบปานกลาง

2 หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาอยในระดบนอย

1 หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาอยในระดบนอยทสด

76

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบประสทธผลการปฏบตงานของ ครในสงกดสานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ประกอบดวย หลกเกณฑ

การประเมนประสทธผลการปฏบตงานของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาของ

กระทรวงศกษาธการ (2551, หนา 24-25) จาแนกเกณฑการประเมนเปน 4 ดาน คอ ดานผลการ

ปฏบตงาน ดานความประพฤตในการรกษาวนย ดานคณธรรม จรยธรรม และดานจรรยาบรรณ

วชาชพ ลกษณะแบบสอบถามเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating scale) (บญชม

ศรสะอาด และบญสง นลแกว, 2535, หนา 69-70) มจานวนขอคาถาม 30 ขอ โดยผวจยกาหนด

เกณฑการใหคะแนนของภาวะผนาการเปลยนแปลงตามแนวคดของลเครท (Likert, 1967, pp. 90-95)

ดงน

5 หมายถง ประสทธผลการปฏบตงานของครอยในระดบมากทสด

4 หมายถง ประสทธผลการปฏบตงานของครอยในระดบมาก

3 หมายถง ประสทธผลการปฏบตงานของครอยในระดบปานกลาง

2 หมายถง ประสทธผลการปฏบตงานของครอยในระดบนอย

1 หมายถง ประสทธผลการปฏบตงานของครอยในระดบนอยทสด

การสรางเครองมอทใชในการวจย

ผวจยไดสรางแบบสอบถามทใชในการวจย โดยมขนตอนดาเนนการดงน

1. ศกษาหลกการแนวคดและทฤษฎ ทเกยวของกบภาวะผนาการเปลยนแปลง

และประสทธผลการปฏบตงาน จากเอกสาร ตารา ทงในและตางประเทศ

2. ศกษาวธการสรางเครองมอจากเอกสารตาง ๆ รวมทงศกษาการสรางแบบสอบถาม

จากงานวจยทเกยวของ

3. สรางแบบสอบถาม ซงผวจยไดปรบปรงมาจากแบบสอบถามเกยวกบการศกษา

ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบการจดการความรของครในเครอขายโรงเรยนท 22

สานกงานเขตบางกะป กรงเทพมหานคร มาจากสนนาฎ โพธจญญาโน (2554, หนา 126-131)

4. นาแบบสอบถามทสรางขนไปขอคาแนะนาเสนอตอประธานทปรกษางานนพนธ

เพอพจารณาตรวจสอบปรบปรงแกไขขอบกพรอง

5. นาแบบสอบถามทปรบปรงแกไขแลวไปตรวจหาความเทยงตรงดานเนอหา (Content

validity) โดยผทรงคณวฒ 3 ทาน คอ

5.1 ผชวยศาตราจารย ดร.สเมธ งามกนก หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา


77

5.2 ดร.สมทร ชานาญ อาจารยประจาภาควชาการบรหาร

การศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยบรพา

5.3 นายสะโอฐ สภาเสพ ผอานวยการศนยการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยอาเภอแกลง

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

โดยหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอคาถามและวตถประสงค (Index of item

objective congruence: IOC) ตามหลกของลวน สายยศและองคณา สายยศ (2539, หนา 249)

โดยใชสตรดงน

IOC = N

R∑

IOC หมายถง คาดชนความสอดคลองระหวางขอคาถามกบวตถประสงค

∑R หมายถง ผลรวมของคะแนนการพจารณาของผเชยวชาญ

N หมายถง จานวนผเชยวชาญ

ใชเกณฑการประเมนดงน

+1 หมายถง แนใจวาขอคาถามสอดคลองกบวตถประสงคการวจย

0 หมายถง ไมแนใจวาขอคาถามสอดคลองกบวตถประสงคการวจย

-1 หมายถง แนใจวาขอคาถามไมสอดคลองกบวตถประสงคการวจย

6. นาแบบสอบถามทผานการตรวจสอบจากอาจารยทปรกษาและผทรงคณวฒไป

ปรบปรงแกไขเพอใหมความชดเจนและถกตองสมบรณยงขน

7. นาแบบสอบถามทตรวจสอบความเทยวตรงตามเนอหา (Content validity)

จากผทรงคณวฒมาปรบปรงแกไข แลวนาไปทดลองใช (Try out) กบครทไมใชกลมตวอยาง

จานวน 30 คน แลวนามาหาคาอานาจจาแนก (Discrimination) ของแบบสอบถามเปนรายขอ

โดยใชวธการหาความสมพนธรายขอกบคะแนนรวม (Item-total correlation) โดยใชสตรการหา

คาสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s product moment correlation coefficient) โดยเลอกเฉพาะ

ขอทมอานาจจาแนกรายขอระหวาง .35-.84

8. นาแบบสอบถามหาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบทดสอบทงฉบบโดยใชสตร

ของครอนบาค (Cronbach, 1990, p. 161) ไดคาความเชอมนเทากบ .97 ซงการหาคาอานาจจาแนก

และคาความเชอมนใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS (Statistical package for the social sciences)

78

9. นาแบบสอบถามทผานกระบวนการตรวจสอบความเชอมนและมความสมบรณไปใช

ในการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางตอไป

การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลสาหรบการวจยครงนจะดาเนนการเกบรวบรวมขอมลตามวธการ

และขนตอน ดงน

1. ขอหนงสอจากภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา

ถงผอานวยการสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

เพอขอความรวมมอในการจดเกบขอมล

2. ดาเนนการแจกแบบสอบถามจานวน 108 ชด ใหแก บคลากรทางการศกษาสงกด

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ทเปนกลมตวอยาง

โดยผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง แบบสอบถาม จานวน 108 ฉบบ ไดคน

100 ฉบบ คดเปนรอยละ 92.59

3. เมอผวจยไดรบแบบสอบถามคน ทาการตรวจสอบและคดเลอกแบบสอบถามฉบบ

ทสมบรณทกฉบบ

4. นาแบบสอบถามทสมบรณมาลงรหสใหคะแนนตามนาหนกคะแนนแตละขอ

และบนทกขอมลลงในคอมพวเตอร โดยวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมสาเรจรป

5. นาผลคานวณมาทาการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคของการวจยตอไป

การจดกระทาขอมล

ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบระดบความคดเหนของครในสงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง เกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลง

ของผบรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง ใน 4 ดาน ดงน การมอทธพลอยางมอดมการณ การสรางแรงบนดาลใจ การกระตน

ทางปญญา และการคานงถงปจเจกบคคล เปนแบบมาตราสวนประมาณคาของลเครท (Likert,

1691) โดยแบงออกเปน 5 ระดบ ดงน

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา อยในระดบมากทสด มน าหนก

คะแนนเทากบ 5

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา อยในระดบมาก มน าหนกคะแนน

เทากบ 4

79

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา อยในระดบปานกลาง มน าหนก


ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา อยในระดบนอย มน าหนกคะแนน

เทากบ 2

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา อยในระดบนอยทสด มน าหนก


ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบประสทธผลการปฏบตงานของครในสงกดสานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง 4 ดาน คอ ผลการปฏบตงาน

ความประพฤตในการรกษาวนย คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ เปนแบบมาตราสวน

ประมาณคาของลเครท (Likert, 1961) โดยแบงออกเปน 5 ระดบ ดงน

ประสทธผลการปฏบตงานของคร อยในระดบมากทสด มน าหนกคะแนนเทากบ 5

ประสทธผลการปฏบตงานของคร อยในระดบมาก มน าหนกคะแนนเทากบ 4

ประสทธผลการปฏบตงานของคร อยในระดบปานกลาง มน าหนกคะแนนเทากบ 3

ประสทธผลการปฏบตงานของคร อยในระดบนอย มนาหนกคะแนนเทากบ 2

ประสทธผลการปฏบตงานของคร อยในระดบนอยทสด มน าหนกคะแนนเทากบ 1

การแปลความหมายของคะแนน ผวจยกาหนดเกณฑสาหรบวดระดบความคดเหนของ

ครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

เกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง จากนาหนกคะแนน 5 ระดบ โดยใชจดตด

ของคาคะแนนเฉลย ( X ) ผวจยกาหนดเกณฑความหมายคาคะแนนเฉลยของคาตอบโดยอาศย

แนวคดของบญชม ศรสะอาด และบญสง นลแกว (2535, หนา 69-70) แบงได ดงน

คาคะแนนเฉลย 4.51-5.00 หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษาอยในระดบมากทสด


สถานศกษาอยในระดบมาก


สถานศกษาอยในระดบปานกลาง


สถานศกษาอยในระดบนอย

80


สถานศกษาอยในระดบนอยทสด

การแปลความหมายของคะแนน ผวจยกาหนดเกณฑสาหรบวดประสทธผล

การปฏบตงานของ ครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยองจากนาหนกคะแนน 5 ระดบ โดยใชจดตดของคาคะแนนเฉลย ( X ) ผวจยกาหนด

เกณฑความหมายคาคะแนนเฉลย ( X ) ของคาตอบโดยอาศยแนวคดของบญชม ศรสะอาด

และบญสง นลแกว (2535, หนา 69-70) แบงไดดงน

คาคะแนนเฉลย 4.51-5.00 หมายถง ประสทธผลการปฏบตงานของคร

อยในระดบมากทสด


อยในระดบมาก


อยในระดบปานกลาง


อยในระดบนอย


อยในระดบนอยทสด

หาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงานของ

ครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

โดยการหาคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s product-moment correlation

coefficient) โดยพจารณาจากคาสหสมพนธทคานวณได ถาเปนไปในทางบวก แสดงวาตวแปร

ทงสองมความสมพนธในลกษณะคลอยตามกน การพจารณาระดบความสมพนธกนนนพจารณา

จากคาสหสมพนธทคานวณไดตามเกณฑของชศร วงศรตนะ (2544, หนา 316) ดงน

ถาคาสหสมพนธ มคาสงกวา .90 แสดงวา มความสมพนธกนในระดบสงมาก

ถาคาสหสมพนธ มคา .71-.90 แสดงวา มความสมพนธกนในระดบสง

ถาคาสหสมพนธ มคา .31-.70 แสดงวา มความสมพนธกนในระดบปานกลาง

ถาคาสหสมพนธ มคาตากวา .30 แสดงวา มความสมพนธกนในระดบตา

มคาสหสมพนธเทากบ 0 แสดงวา ไมมความสมพนธกน

81

สถตทใชในการวเคราะหขอมล

ในการศกษาวจยในครงนผวจยใชสถตในการวเคราะหขอมลดงน

ผวจยทาการวเคราะหขอมลดวยคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางสถต SPSS

(Statistical package for the social sciences) โดยเลอกวเคราะหขอมลทสอดคลองกบความมงหมาย

และสมมตฐานการวจยดงน

1. สถตทใชวเคราะหขอมลภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงาน

ของครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

โดยหาคาคะแนนเฉลย ( X ) และคาความเบยงเบนมาตรฐาน (SD)

2. สถตทใชวเคราะห หาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบ


ตามอธยาศยจงหวดระยอง ใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s product-moment

correlation coefficient)

82

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลการวจยเรองความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบ


ตามอธยาศยจงหวดระยอง ผวจยขอเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบ ดงน

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

X แทน คาคะแนนเฉลย

SD แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน

n แทน จานวนคนในกลมตวอยาง

** แทน ความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

X1 แทน ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

X2 แทน ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการสรางแรงบนดาลใจ

X3 แทน ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการกระตนทางปญญา

X4 แทน ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการคานงถงปจเจกบคคล

Y1 แทน ประสทธผลการปฏบตงานดานผลการปฏบตงาน

Y2 แทน ประสทธผลการปฏบตงานดานความประพฤตในการรกษาวนย

Y3 แทน ประสทธผลการปฏบตงานดานคณธรรม จรยธรรม

Y4 แทน ประสทธผลการปฏบตงานดานจรรยาบรรณวชาชพ

การเสนอผลการวเคราะหขอมล

ในการวจยครงน ผวจยไดแบงการนาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบ ดงน

ตอนท 1 ผลการศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

ตอนท 2 ผลการศกษาประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

ตอนท 3 ผลการศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล



83

ผลการวเคราะหขอมล

ตอนท 1 ผลการศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ปรากฏผล

ดงตารางท 3-7

ตารางท 3 คาคะแนนเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน ระดบและอนดบภาวะผนาการเปลยนแปลง

ของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดาน

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

ระดบภาวะผนา

(n = 108)

X SD ระดบ อนดบ

1. ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ 4.31 .34 มาก 2

2. ดานการสรางแรงบนดาลใจ 4.26 .34 มาก 4

3. ดานการกระตนทางปญญา 4.32 .34 มาก 1

4. ดานการคานงถงปจเจกบคคล 4.28 .39 มาก 3

รวม 4.29 .31 มาก

จากตารางท 3 พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและรายดาน

อยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย คอ ดานการกระตนทางปญญา ดานการมอทธพล

อยางมอดมการณ ดานการคานงถงปจเจกบคคล และดานการสรางแรงบนดาลใจ ตามลาดบ

84



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ


(n = 108)


1. ผบรหารประพฤตตนใหครเคารพนบถอเชอมนศรทธา

และใหความไววางใจ 4.36 .61 มาก 3

2. ผบรหารมวธการในการกระตนใหครปฏบตงานรวมกน

และทมเทการปฏบตงานอยางเตมทเพอพฒนาคณภาพ

การศกษา 4.31 .65 มาก 5

3. ผบรหารมความเสยสละเหนแกประโยชนสวนรวม

มากกวาสวนตน 4.41 .62 มาก 2

4. ผบรหารสามารถถายทอดความคดทสาคญในเรองของ

อดมคต ความเชอ และคานยมการปฏบตงาน 4.44 .61 มาก 1

5. ผบรหารตดสนใจในการบรหารงานโดยคานงถงเรอง

ของคณธรรม จรยธรรมเปนหลก 4.28 .65 มาก 8

6. ผบรหารประพฤตตนเปนแบอยางทด 4.35 .68 มาก 4

7. ผบรหารใหความยตธรรมแกครและบคลากรทกคน 4.29 .65 มาก 7

8. ผบรหารมความมงมนในการบรหารจดการศกษา

เพอผลประโยชนของผเรยนเปนสาคญ 4.24 .68 มาก 11

9. ผบรหารรเรมแนวทางในการบรหารททนยคทนเหตการณ

กบการเปลยนแปลงของสถานศกษา 4.28 .71 มาก 9

10. ผบรหารอทศเวลาใหกบการปฏบตงานอยางเตมท 4.20 .65 มาก 12

11. ผบรหารมการวางแผนพฒนา มกลยทธในการดาเนนงาน

และกาหนดเปาหมายอยางชดเจน 4.25 .78 มาก 10

12. ผบรหารมปฏภาณไหวพรบในการปฏบตงาน 4.29 .64 มาก 6

รวม 4.31 .34 มาก

85


สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการมอทธพลอยางม

อดมการณโดยรวมและรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ

ผบรหารสามารถถายทอดความคดทสาคญในเรองของอดมคต ความเชอ และคานยมการปฏบตงาน

ผบรหารมความเสยสละเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน และผบรหารประพฤตตน

ใหครเคารพนบถอเชอมนศรทธาและใหความไววางใจ ตามลาดบ



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการสรางแรงบนดาลใจ

ดานการสรางแรงบนดาลใจ


(n = 108)


1. ผบรหารมทกษะในการพดจงใจโนมนาวใหครเสยสละ

และอทศตนในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมาย 4.46 .63 มาก 1

2. ผบรหารมกจกรรมทสงเสรมใหครมความรก

ความสามคค ในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทวางไว 4.41 .56 มาก 2

3. ผบรหารสรางขวญและกาลงใจในการปฏบตงาน

แกครทกคนอยางสมาเสมอ 4.25 .72 มาก 6

4. ผบรหารกระตนใหครตระหนกถงการปฏบตงาน

ใหบรรลเปาหมาย 4.15 .67 มาก 11

5. ผบรหารแสดงออกใหครเหนถงความตงใจอยางแนวแน

ทจะปฏบตงานใหสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว 4.25 .64 มาก 4

6. ผบรหารทาใหครไววางใจและใหความเชอมน

ในการบรหารงาน 4.26 .62 มาก 3

7. ผบรหารสงเสรมสนบสนนครใหปรบปรงคณภาพ

การปฏบตงานของตนเองอยางตอเนอง 4.22 .74 มาก 9

8. ผบรหารสรางความตระหนกใหครเกดความภาคภมใจ

ในผลงานของตนเอง 4.21 .68 มาก 8

86

ตารางท 5 (ตอ)



(n = 108)


9. ผบรหารสงเสรมสนบสนนการสรางทมงานในสถานศกษา 4.23 .70 มาก 7

10. ผบรหารกระตนจตวญญาณของทมใหมชวตชวาอยเสมอ 4.18 .69 มาก 10

11. ผบรหารสามารถคาดการณและวางแผนพฒนา

สถานศกษาใหรองรบการเปลยนแปลงในอนาคต 4.25 .68 มาก 5

รวม 4.26 .34 มาก


สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการสรางแรงบนดาลใจ

โดยรวมเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ผบรหารมทกษะ

ในการพดจงใจโนมนาวใหครเสยสละและอทศตนในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมาย

ผบรหารมกจกรรมทสงเสรมใหครมความรกความสามคค ในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย

ทวางไว และผบรหารทาใหครไววางใจและใหความเชอมนในการบรหารงาน ตามลาดบ

87



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการกระตนทางปญญา

ดานการกระตนทางปญญา


(n = 108)


1. ผบรหารใชความรความสามารถของตนเองกระตนให

ครเกดความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงาน 4.35 .66 มาก 4

2. ผบรหารสนบสนนใหครวเคราะหปญหาโดยใชหลกการม

เหตผลและมขอมลหลกฐาน 4.41 .61 มาก 1

3. ผบรหารเปนผนานวตกรรมเทคโนโลยสมยใหมมาใชใน

การพฒนาคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา 4.38 .66 มาก 2

4. ผบรหารรบฟงความคดเหนของครและบคลากร

อยางมเหตผล 4.36 .60 มาก 3

5. ผบรหารชวยใหครมองปญหาไดกวางและครอบคลม

ทกดาน 4.31 .69 มาก 6

6. ผบรหารแจงขาวสารขอมลการเปลยนแปลงทางการศกษา

ใหครไดรบทราบอยเสมอ 4.18 .59 มาก 9

7. ผบรหารสงเสรมใหครทาวจยในชนเรยนเพอแกปญหา

ทางดานการเรยนการสอน 4.27 .68 มาก 7

8. ผบรหารสนบสนนใหครใชนวตกรรมทางการศกษา

เพอพฒนาคณภาพผเรยน 4.33 .64 มาก 5

9. ผบรหารสงเสรมสนบสนนใหครเปนบคคล

แหงการเรยนร และมความรอบร 4.21 .56 มาก 10

10. ผบรหารสนบสนนใหครคดหาวธแกปญหาทเคยเกดขน

มาแลวดวยวธการใหม ๆ 4.25 .72 มาก 8

11. ผบรหารใหโอกาสครในการเสนอแนะวธการปฏบตงาน

อยางหลากหลาย 4.15 .67 มาก 11

รวม 4.32 .34 มาก

88


สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการกระตนทางปญญา

โดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ผบรหาร

สนบสนนใหครวเคราะหปญหาโดยใชหลกการมเหตผลและมขอมลหลกฐาน ผบรหารเปนผนา

นวตกรรมเทคโนโลยสมยใหมมาใชในการพฒนาคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา และผบรหาร

รบฟงความคดเหนของครและบคลากรอยางมเหตผล ตามลาดบ



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล

ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล


(n = 108)


1. ผบรหารมอบหมายใหครทกคนปฏบตงานตามความร

ความสามารถและความถนดอยางเหมาะสม 4.42 .56 มาก 1

2. ผบรหารมการนเทศตดตามแนะนาใหความชวยเหลอ

และสอนแนะแกครซงตองการพฒนาตนเอง 4.22 .72 มาก 10

3. ผบรหารสงเสรมสนบสนนใหครพฒนาตนเอง

มความมนคงและความกาวหนาในวชาชพ 4.14 .67 มาก 15

4. ผบรหารแสดงความชนชมในความสามารถและผลงาน

ของครแตละคน 4.22 .64 มาก 9

5. ผบรหารสงเสรมใหครปฏบตงานดวยความตงใจและ

มการพฒนาตนเองอยเสมอ 4.24 .62 มาก 7

6. ผบรหารเปดโอกาสใหครไดปรกษาทงเรองงาน

และเรองสวนตว 4.41 .56 มาก 2

7. ผบรหารใหคาแนะนาทเปนประโยชนตอความกาวหนา

ของครเปนรายบคคล 4.23 .72 มาก 8

8. ผบรหารมเทคนคในการมอบหมายงานเพอใหงานสาเรจ

ตามเปาหมาย 4.15 .67 มาก 14

89




(n = 108)


9. ผบรหารมความยตธรรมและเอาใจใสตอครทกคน

อยางเทาเทยมกน 4.20 .64 มาก 12

10. ผบรหารแนะนาการปฏบตงานแกครเปนรายบคคล 4.25 .62 มาก 6

11. ผบรหารเปดโอกาสใหครมสวนรวมในการตดสนใจ 4.40 .56 มาก 3

12. ผบรหารพฒนาครโดยใชวธการแกปญหารวมกน 4.21 .72 มาก 11

13. ผบรหารดแลเอาใจใสและใหความสาคญกบ

ทรพยากรบคคล 4.12 .67 มาก 16

14. ผบรหารมการนเทศอยางสมาเสมอ 4.19 .64 มาก 13

15. ผบรหารปฏบตตอครโดยคานงถงความสามารถ 4.26 .62 มาก 5

16. ผบรหารมการกระจายอานาจและมอบหมายอานาจ

ใหกบผรวมงานอยางเหมาะสม 4.39 .56 มาก 4

รวม 4.28 .39 มาก


สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการคานงถงความเปน

ปจเจกบคคลโดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ

ผบรหารมอบหมายใหครทกคนปฏบตงานตามความรความสามารถและความถนดอยางเหมาะสม

ผบรหารเปดโอกาสใหครไดปรกษาทงเรองงานและเรองสวนตว และผบรหารเปดโอกาสใหคร

มสวนรวมในการตดสนใจ ตามลาดบ

90

ตอนท 2 ผลการศกษาประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ปรากฏผลดงตารางท 8-12

ตารางท 8 คาคะแนนเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน ระดบและอนดบประสทธผลในการปฏบตงาน

ของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดาน

ประสทธผลในการปฏบตงานของคร

ระดบประสทธผลในการปฏบตงาน

(n = 108)


1. ดานผลการปฏบตงาน 4.30 .35 มาก 1

2. ดานความประพฤตในการรกษาวนย 4.23 .41 มาก 4

3. ดานคณธรรม จรยธรรม 4.28 .41 มาก 2

4. ดานจรรยาบรรณวชาชพ 4.27 .31 มาก 3

รวม 4.27 .29 มาก

จากตารางท 8 พบวา ประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก

เรยงลาดบจากมากไปนอย คอ ดานผลการปฏบตงาน ดานคณธรรม จรยธรรม ดานจรรยาบรรณ

วชาชพ และดานความประพฤตในการรกษาวนย ตามลาดบ

91

ตารางท 9 คาคะแนนเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน ระดบและอนดบประสทธผลในการปฏบตงาน

ของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง ดานผลการปฏบตงาน

ดานผลการปฏบตงาน


(n = 108)


1. ครมการจดการเรยนร 4.25 .64 มาก 5

2. ครมการจดระบบการดแลชวยเหลอเพอการสงเสรม

และพฒนาผเรยน 4.26 .62 มาก 3

3. ครมการรวมปฏบตงานวชาการของสถานศกษา

เกยวกบหลกสตร สอ เทคโนโลย นวตกรรม

ทางการศกษาแหลงเรยนร และภมปญญาทองถน 4.36 .70 มาก 2

4. ครมการประสานความรวมมอกบผปกครอง และบคคล

ในชมชนเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ 4.37 .63 มาก 1

5. ครมการพฒนาตนเองและการพฒนาวชาชพ 4.25 .61 มาก 4

รวม 4.30 .35 มาก


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานผลการปฏบตงาน โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ครมการประสาน

ความรวมมอกบผปกครอง และบคคลในชมชนเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ ครมการรวม

ปฏบตงานวชาการของสถานศกษาเกยวกบหลกสตร สอ เทคโนโลย นวตกรรมทางการศกษา

แหลงเรยนร และภมปญญาทองถน และครมการจดระบบการดแลชวยเหลอเพอการสงเสรมและ

พฒนาผเรยน ตามลาดบ

92

ตารางท 10 คาคะแนนเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน ระดบและอนดบประสทธผล


ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานความประพฤตในการรกษาวนย

ดานความประพฤตในการรกษาวนย


(n = 108)


1. ครมการสนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตย

และวางตนเปนกลางทางการเมอง 4.22 .64 มาก 3

2. ครมการปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต วรยะ

อตสาหะ 4.23 .70 มาก 2

3. การประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกผเรยน ชมชน

และสงคม ตรงตอเวลา และอทศตนตองาน 4.21 .63 มาก 4

4. การรกษาชอเสยงและเกยรตศกดของตาแหนงหนาทตน

ไมกลนแกลง กลาวหา หรอรองเรยนผอนโดยไมม

มลความจรง และไมกระทาการหรอยอมใหผอน

กระทาการหาประโยชนอนอาจทาใหเสอมเสยชอเสยง 4.24 .68 มาก 1

รวม 4.23 .41 มาก


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานความประพฤตในการรกษาวนย

โดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย คอ การรกษาชอเสยงและ

เกยรตศกดของตาแหนงหนาทตนไมกลนแกลง กลาวหา หรอรองเรยน ผอนโดยไมมมลความจรง

และไมกระทาการหรอยอมใหผอนกระทาการหาประโยชนอนอาจทาใหเสอมเสยชอเสยง

ครมการปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต วรยะ อตสาหะ ครมการสนบสนนการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยและวางตนเปนกลางทางการเมอง และการประพฤตตนเปนแบบอยางทด

แกผเรยนชมชนและสงคมตรงตอเวลา และอทศตนตองาน ตามลาดบ

93



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานคณธรรม จรยธรรม

ดานคณธรรม จรยธรรม


(n = 108)


1. ครมการปฏบตตามพระบรมราโชวาทพระราชดารส

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 4.36 .61 มาก 1

2. ครมจตสานกสาธารณะ มความรบผดชอบตอสงคม

เขารวมกจกรรมของสงคมบาเพญประโยชนแกสงคม 4.23 .63 มาก 5

3. ครมมนษยสมพนธทดตอผบงคบบญชา ผรวมงาน

ผเรยนและบคคลทวไป 4.31 .74 มาก 2

4. ครมการประพฤตและปฏบตตนตามครรลองของ

วฒนธรรมหลกธรรมทางศาสนาและประเพณ

อนดงามของไทย 4.25 .63 มาก 4

5. ครมการเคารพในสทธและหนาทของผรวมงานและ

ผทเกยวของใหความรวมมอในการปฏบตงานตามหนาท

อยางเตมกาลงความสามารถ 4.29 .70 มาก 3

รวม 4.28 .41 มาก


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานคณธรรม จรยธรรม โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ครมการปฏบตตาม

พระบรมราโชวาทพระราช ดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ครมมนษยสมพนธทด

ตอผบงคบบญชา ผรวมงานผเรยนและบคคลทวไป และครมการเคารพในสทธและหนาทของ

ผรวมงานและผทเกยวของใหความรวมมอในการปฏบตงานตามหนาทอยางเตมกาลงความสามารถ

ตามลาดบ

94



ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานจรรยาบรรณวชาชพ

ดานจรรยาบรรณวชาชพ


(n = 341)


1. ครมวนยในตนเอง 4.25 .67 มาก 8

2. ครมการพฒนาตนเองดานวชาชพ 4.20 .65 มาก 13

3. ครมวสยทศน ทนตอการพฒนาทางวชาการ เศรษฐกจ

สงคม และการเมอง 4.18 .67 มาก 15

4. ครมความรกความศรทธาตอวชาชพ 4.23 .65 มาก 10

5. ครมความซอสตยสจรตและรบผดชอบตอวชาชพ 4.19 .68 มาก 14

6. ครเปนสมาชกทดขององคกรวชาชพจากการใช

ตาแหนงหนาทโดยมชอบ 4.28 .65 มาก 6

7. ครมการเอาใจใส รก เมตตา ชวยเหลอ สงเสรมให

กาลงใจแกผเรยนและผรบบรการตามบทบาทหนาท

โดยเสมอหนา 4.15 .65 มาก 16

8. ครสงเสรมใหเกดการเรยนร ทกษะ และนสยทถกตอง

ดงามแกผเรยนและผรบบรการ ตามบทบาทหนาท

อยางเตมความสามารถดวยความบรสทธใจ 4.24 .66 มาก 9

9. ครไมกระทาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย

สตปญญา จตใจ อารมณ และสงคมของผเรยน

และผรบบรการ 4.26 .62 มาก 7

10. ครมการใหบรการดวยความจรงใจและเสมอภาค

โดยไมเรยกรบหรอยอมรบผลประโยชนจากการใช

ตาแหนงหนาทโดยมชอบ 4.21 .68 มาก 12

11. ครมการชวยเหลอเกอกลซงกนและกนอยางสรางสรรค 4.36 .60 มาก 3

12. ครมการยดมนในระบบคณธรรม 4.37 .64 มาก 2

13. ครมความสามคคในหมคณะ 4.22 .71 มาก 11

95




(n = 341)


14. ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการอนรกษ

ศลปวฒนธรรมภมปญญาทองถนและสงแวดลอม 4.35 .66 มาก 4

15. ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการพฒนา

เศรษฐกจและสงคม 4.38 .73 มาก 1

16. ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการรกษา

ผลประโยชนของสวนรวม 4.32 .61 มาก 5

รวม 4.27 .31 มาก


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานจรรยาบรรณวชาชพ โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ครมการประพฤต

ปฏบตตนเปนผนาในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ครมการยดมนในระบบคณธรรม และครม

การชวยเหลอเกอกลซงกนและกนอยางสรางสรรค ตามลาดบ

96

ตอนท 3 ผลการศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล

ในการปฏบตงานของคร สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง ปรากฏผลดงตารางท 13-14

ตารางท 13 สมประสทธสหสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล


ตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวม

ความสมพนธระหวางตวแปร r p

ภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของคร

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย


.85** .00

รวม .85** .00

**p < .01

จากตารางท 13 พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงาน

ของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

โดยรวมมความสมพนธทางบวกในระดบสง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

97

ตารางท 14 สมประสทธสหสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล


ตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดาน

ประสทธผล

ภาวะผนา Y1 Y2 Y3 Y4

X1 .757** .809** .842** .808**

X2 .807** .803 .886** .747**

X3 .713** .837** .772** .850**

X4 .896** .737** .842** .787**

รวม .712** .856** .844** .841**

**p < .01

จากตารางท 14 พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของคร

สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวม

มความสมพนธอยในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา

ทกดานมความสมพนธอยในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เรยงลาดบจากมากไปนอย

3 ลาดบแรก ไดแก ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการคานงถงปจเจกบคคล (X4) กบ ประสทธผล

การปฏบตงานดานผลการปฏบตงาน (Y1) รองลงมา คอ ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการสราง

แรงบนดาลใจ ( X2) กบประสทธผลการปฏบตงานดานคณธรรม จรยธรรม (Y3) และภาวะผนา

การเปลยนแปลงดานการกระตนทางปญญา ( X3) กบประสทธผลการปฏบตงานดานจรรยาบรรณ

วชาชพ (Y4) ตามลาดบ

98

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงน ผวจยมวตถประสงค เพอศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษา ประสทธผลในการปฏบตงานของครและศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนา

การเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยองกลมตวอยางทใชในการศกษาคนควา ไดแก

ครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ทปฏบต

หนาทจดการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ปการศกษา 2557 โดยกาหนดขนาดของ

กลมตวอยางจากประชากร ตามตารางกาหนดขนาดกลมตวอยางของเครจซ และมอรแกน (Krejcie &

Morgan, 1970, pp. 608-610) ไดกลมตวอยางจานวน 108 คน โดยวธการสมแบบแบงชน (Stratified

random sampling) ตามตาแหนงงานจากนนใชวธสมแบบงาย (Simple random sampling) เครองมอ

ทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) ตามแนวคด

ของลเครท (Likert’s scale) 5 ระดบ มคาอานาจจาแนกรายขอระหวาง .35-.84 และคาความเชอมน

ทงฉบบเทากบ .97 และสถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาคะแนนเฉลย ( X ) สวนเบยงเบน

มาตรฐาน (SD) และสถตทใชวเคราะหหาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบ


ตามอธยาศย จงหวดระยอง ใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s product-moment

correlation coefficient)

สรปผลการวจย

จากผลการศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลใน

การปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

จงหวดระยอง สรปผลการวจยได ดงน

1. ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดาน อยในระดบมาก

เรยงลาดบจากมากไปนอย คอ ดานการกระตนทางปญญา ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

ดานการคานงถงปจเจกบคคล และดานการสรางแรงบนดาลใจ ตามลาดบ เมอพจารณาเปนรายดาน

พบวา

99

1.1 ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

โดยรวมและเปนรายขอในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ผบรหารสามารถ

ถายทอดความคดทสาคญในเรองของอดมคต ความเชอ และคานยมการปฏบตงาน ผบรหารม

ความเสยสละเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน และผบรหารประพฤตตนใหครเคารพนบถอ

เชอมนศรทธาและใหความไววางใจ ตามลาดบ


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการสรางแรงบนดาลใจ โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ผบรหารมทกษะใน

การพดจงใจโนมนาวใหครเสยสละและอทศตนในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมาย ผผบรหาร

มกจกรรมทสงเสรมใหครมความรกความสามคค ในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทวางไว

และผบรหารทาใหครไววางใจและใหความเชอมนในการบรหารงาน ตามลาดบ


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการกระตนทางปญญา โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ผบรหารสนบสนนให

ครวเคราะหปญหาโดยใชหลกการมเหตผลและมขอมลหลกฐาน ผบรหารเปนผนานวตกรรม

เทคโนโลยสมยใหมมาใชในการพฒนาคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา และผบรหารรบฟง

ความคดเหนของครและบคลากรอยางมเหตผล ตามลาดบ


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล

โดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ผบรหาร

มอบหมายใหครทกคนปฏบตงานตามความรความสามารถและความถนดอยางเหมาะสม ผบรหาร

เปดโอกาสใหครไดปรกษาทงเรองงานและเรองสวนตว และผบรหารเปดโอกาสใหครมสวนรวม

ในการตดสนใจ ตามลาดบ


และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดานอยในระดบมาก เรยงลาดบจาก

มากไปนอย 3 อนดบ คอ ดานผลการปฏบตงาน ดานคณธรรม จรยธรรม ดานจรรยาบรรณวชาชพ

และดานความประพฤตในการรกษาวนย ตามลาดบ เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา

2.1 ประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานผลการปฏบตงานโดยรวมและเปนรายขอ

100

อยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ครมการประสานความรวมมอกบ

ผปกครอง และบคคลในชมชนเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ ครมการรวมปฏบตงาน

วชาการของสถานศกษาเกยวกบหลกสตร สอ เทคโนโลย นวตกรรมทางการศกษาแหลงเรยนร

และภมปญญา ทองถน และครมการจดระบบการดแลชวยเหลอเพอการสงเสรมและพฒนาผเรยน

ตามลาดบ


นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานความประพฤตในการรกษาวนย โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย คอ การรกษาชอเสยงและเกยรตศกดของ

ตาแหนงหนาทตนไมกลนแกลง กลาวหา หรอรองเรยน ผอนโดยไมมมลความจรง และไมกระทาการ

หรอยอมใหผอนกระทาการหาประโยชนอนอาจทาใหเสอมเสยชอเสยง ครมการปฏบตหนาท

ดวยความซอสตยสจรต วรยะ อตสาหะ ครมการสนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตยและ

วางตนเปนกลางทางการเมอง และการประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกผเรยนชมชนและสงคม

ตรงตอเวลา และอทศตนตองาน ตามลาดบ

2.3 ประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานคณธรรม จรยธรรม โดยรวมและเปนรายขอ อยใน

ระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ครมการปฏบตตามพระบรมราโชวาท

พระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ครมมนษยสมพนธทดตอผบงคบบญชา ผรวมงาน

ผเรยนและบคคลทวไป และครมการเคารพในสทธและหนาทของผรวมงานและผทเกยวของ

ใหความรวมมอในการปฏบตงานตามหนาทอยางเตมกาลงความสามารถ ตามลาดบ


และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานจรรยาบรรณวชาชพ โดยรวมและเปนรายขอ อยใน

ระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปนอย 3 อนดบแรก คอ ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาใน

การพฒนาเศรษฐกจและสงคม ครมการยดมนในระบบคณธรรม และครมการชวยเหลอเกอกล

ซงกนและกนอยางสรางสรรค ตามลาดบ

3. ภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมมความสมพนธ อย

ในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ทกดาน

มความสมพนธอยในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เรยงลาดบจากมากไปนอย

3 ลาดบแรก ไดแก ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการคานงถงปจเจกบคคล กบประสทธผล

การปฏบตงานดานผลการปฏบตงาน รองลงมา คอ ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการสราง

101

แรงบนดาลใจ กบประสทธผลการปฏบตงานดานคณธรรม จรยธรรม และ ภาวะผนาการเปลยนแปลง

ดานการกระตนทางปญญา กบประสทธผลการปฏบตงานดานจรรยาบรรณวชาชพ ตามลาดบ

อภปรายผล

จากผลการศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผล


จงหวดระยอง ผวจยพบประเดนทสาคญทจะอภปราย ดงน

1. จากผลการวจยพบวาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกด

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและ

รายดาน อยในระดบมาก เรยงลาดบจากมากไปหานอย คอ ดานการกระตนทางปญญา ดานการม

อทธพลอยางมอดมการณ ดานการคานงถงปจเจกบคคล และดานการสรางแรงบนดาลใจ

การทผลการวจยปรากฏดงน อาจเนองมาจากผบรหารสถานศกษามการปรบตวเพอให

สอดคลองกบการเปลยนแปลงทางการศกษา ทอยภายใตเงอนไขการแขงขน และสถานศกษา

มการปรบเปลยนบรบทและโครงสรางของการบรหารจดการศกษาในรปแบบใหม อกทงผบรหาร

สถานศกษาแสดงพฤตกรรมภาวะผนาแบบการเปลยนแปลง การทางานเปนทม การมองการณไกล

รวมทงมคณธรรมและจรยธรรมมการวางแผนในการทางานทดและมงสมพนธรายบคคลกระจาย

อานาจใหผรวมงานรบผดชอบอยางเทาเทยมกน ซงสอดคลองกบงานวจยของจาฎพจน อาทภาณ

(2551) ไดทาการวจยเรองภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาในอาเภอตาพระ

สงกดสานกเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2 พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษาทกดานอยในระดบมาก สอดคลองกบงานวจยของสนนาฎ โพธจญญาโน (2554)

ไดทาการศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารการศกษาในเครอขายโรงเรยนท 22

สานกงานเขตบางกะป กรงเทพมหานคร พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

โดยรวม อยในระดบมาก สอดคลองกบงานวจยของกมพล แชมสา (2550) ไดทาการวจยเรอง

การศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนตามการรบรของครผสอน สงกดสานกงาน

เขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1 พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนตาม

การรบรของครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1 โดยรวมและรายดานอยใน

ระดบมาก และยงสอดคลองกบงานวจยของอดม สงหโตทอง (2550) ไดทาการวจยเรอง การศกษา

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2

พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร

เขต 2 โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก

102

สาหรบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ทพบจากการวจยในแตละดาน

อภปรายได ดงน



โดยรวมและเปนรายขอในระดบมาก ทงนเนองจากผบรหารสามารถถายทอดความคดทสาคญใน

เรองของอดมคต ความเชอ และคานยมการปฏบตงาน ผบรหารมความเสยสละเหนแกประโยชน

สวนรวมมากกวาสวนตน และผบรหารประพฤตตนใหครเคารพนบถอเชอมนศรทธาและใหความ

ไววางใจไดจงสงผลใหภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานสงเสรม


โดยรวมและเปนรายขอในระดบมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของนพพงศ เกดแจง (2545, หนา 72)

ไดทาการวยเรองภาวะความเปนผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา

สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสระแกว พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

โรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสระแกว ดานการมอทธพลอยางม

อดมการณอยในระดบมาก


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการสรางแรงบนดาลใจ โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก ทงนเนองจากผบรหารมทกษะในการพดจงใจโนมนาวใหคร

เสยสละและอทศตนในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมาย ผบรหารมกจกรรมทสงเสรมใหครม

ความรกความสามคค ในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทวางไว และผบรหารทาใหครไววางใจ

และใหความเชอมนในการบรหารงานจงสงผลใหภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษา สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

ดานการสรางแรงบนดาลใจโดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของ

ขวญชย พลเจรญ (2548, หนา 80) ไดทาการวจยเรอง การศกษาภาวะความเปนผนาการเปลยนแปลง

ของผบรหารโรงเรยนในอาเภอบานโพธ สานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 1 พบวา

ดานการสรางแรงบนดาลใจ อยในระดบมาก และยงสอดคลองกบงานวจยของยพา เสนาะพน

(2549, หนา 82) ไดศกษาเรอง แบบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนกบประสทธผลการบรหาร

คณภาพโรงเรยนประถมศกษาในจงหวดนครปฐม ผลการวจยสรปไดวา ผบรหารโรงเรยน

ประถมศกษาในจงหวดนครปฐมทไดรบการประเมนภายนอกจากสานกงานรบรองมาตรฐานและ

ประเมนคณภาพการศกษา ปการศกษา 2549 ใชแบบภาวะผนาแบบเปลยนสภาพอยในระดบมาก

103

ทกดาน ตามลาดบ คอ ดานความเสนหา ดานการดลใจ ดานการมงสมพนธเปนรายคนและ



การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการกระตนทางปญญา โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก ทงนเนองจากผบรหารสนบสนนใหครวเคราะหปญหาโดยใช

หลกการมเหตผลและมขอมลหลกฐาน ผบรหารเปนผนานวตกรรมเทคโนโลยสมยใหมมาใชใน

การพฒนาคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา และผบรหารรบฟงความคดเหนของครและ

บคลากรอยางมเหตผล จงสงผลใหภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกด

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง ดานการกระตน

ทางปญญาโดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของณทลาวลย สารสข

(2553, หนา 90) ไดทาการวจยเรอง ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

โรงเรยนกบประสทธภาพของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 3 พบวา

ดานการกระตนทางปญญา โดยรวมและรายขออยในระดบมาก สอดคลองกบงานวจยของกงกาญ

จตตกะวาน (2553, หนา 78) ไดทาการวจยเรอง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

สงกดสานกงานการศกษาเมองพทยา จงหวดชลบร ดานการกระตนทางปญญา โดยรวมและรายดาน

อยในระดบมาก และยงสอดคลองกบงานวจยของภรมย ถนถาวร (2550, หนา 103) ไดทาการวจย

เรอง การศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามการรบรของขาราชการคร

ในโรงเรยนอาเภอบานโพธ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 พบวา ภาวะผนา

การเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามการรบรของขาราชการครในอาเภอบานโพธ

สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2 ดานการกระตนทางปญญา อยในระดบมาก


การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล

โดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก ทงนเนองจากผบรหารมอบหมายใหครทกคนปฏบตงาน

ตามความรความสามารถและความถนดอยางเหมาะสม ผบรหารเปดโอกาสใหครไดปรกษาทง

เรองงานและเรองสวนตว และผบรหารเปดโอกาสใหครมสวนรวมในการตดสนใจ จงสงผลให

ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคลโดยรวมและเปน

รายขออยในระดบมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของชรตน จนขาวขา (2547, หนา 88) ไดทาการวจย

เรอง ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามการรบรของขาราชการคร สงกด

104

สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 3 พบวา ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษา ดานการคานงถงความเปนปจเจกบคคล อยในระดบมาก


และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและเปนรายดานอยในระดบมาก เรยงลาดบ

จากมากไปนอย คอ ดานผลการปฏบตงาน ดานคณธรรม จรยธรรม ดานจรรยาบรรณวชาชพ

และดานความประพฤตในการรกษาวนย

การทผลการวจยปรากฏดงน เนองมาจากผบรหารสถานศกษา ไดบรหารงานสถานศกษา

โดยการสงเสรมใหครประพฤตตามระเบยบวนยจรรยาบรรณของวชาชพคร มทศทางการบรหาร

โดยกาหนดวสยทศน พนธกจ เปาประสงค ทชดเจน สงเสรมใหครจดระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

และการปองกนและแกไขพฤตกรรมทไมเหมาะสมของนกเรยน และมระเบยบวาดวยการวดผล

และประเมนผลของสถานศกษาทจดเจน จงสงผลใหประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกด

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมและ

เปนรายดานอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบงานวจยของภญโญ คชศลา (2549, หนา 75) ไดศกษา

เรองภาวะผนาของศกษาธการอาเภอทสงผลตอประสทธผลของสานกงานศกษาธการอาเภอ

ผลการวจยสรปไดวา ประสทธผลของสานกงานศกษาธการอาเภอโดยภาพรวมอยในระดบมาก

และสอดคลองกบงานวจยของภรมย โชตแดง (2549, หนา 123)ไดศกษาเรองปจจยการบรหารทม

อทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษา

แหงชาตเขตการศกษา 5 ผลการวจย พบวา ปจจยการบรหารโรงเรยนประถมศกษาอยในระดบมาก

ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาอยในระดบสง

2.1 ประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานผลการปฏบตงานโดยรวมและเปนรายขอ

อยในระดบมาก ทงนเนองจากผบรหารสถานศกษาสงเสรมใหครมการประสานความรวมมอกบ

ผปกครอง และบคคลในชมชนเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพมการรวมปฏบตงานวชาการ

ของสถานศกษาเกยวกบหลกสตร สอ เทคโนโลย นวตกรรมทางการศกษาแหลงเรยนร และภมปญญา

ทองถน และมการจดระบบการดแลชวยเหลอเพอการสงเสรมและพฒนาผเรยน จงสงผลให


ตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานผลการปฏบตงานโดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก เพอให

สอดคลองกบมาตรา 72 แหงพระราชบญญตระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา

พ.ศ. 2547 ก.ค.ศ. ทกาหนดหลกเกณฑและวธการเกยวกบการประเมนประสทธผลการปฏบตงาน

105

ของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาไว โดยมวตถประสงคโดยรวมเพอพฒนาคณภาพ

ทางการศกษาของประเทศไทย


นอกระบบและการศกษาตามอธยาศย จงหวดระยอง ดานความประพฤตในการรกษาวนย โดยรวม

และเปนรายขออยในระดบมาก ทงนเนองจากผบรหารสถานศกษาใหความสาคญกบครในเรอง

การรกษาชอเสยงและเกยรตศกดของตาแหนงหนาทไมกลนแกลง กลาวหา หรอรองเรยนโดยไมม

มลความจรง และไมกระทาการอนอาจทาใหเสอมเสยชอเสยง สงเสรมใหครมการปฏบตหนาท

ดวยความซอสตยสจรต วรยะ อตสาหะ และสนบสนนใหครมการสนบสนนการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยและวางตนเปนกลางทางการเมอง และการประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกผเรยน

ชมชนและสงคมตรงตอเวลา และอทศตนตองาน จงสงผลใหประสทธผลในการปฏบตงาน

ของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

ดานความประพฤตในการรกษาวนยโดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก เพอใหสอดคลองกบ

การจดระบบคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาทงระบบ ตามพระราชบญญตการศกษา

แหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และเพอยกระดบมาตรฐานวชาชพคร

และบคลากรทางการศกษาใหเปนวชาชพชนสง และเปนทยอมรบนบถอ เชอมนศรทธาของสงคม

ตามเจตนารมณของกฎหมาย


และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานคณธรรม จรยธรรม โดยรวมและเปนรายขอ อยใน

ระดบมาก ทงนเนองจากครมการปฏบตตามพระบรมราโชวาทพระราชดารสของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว โดยครมมนษยสมพนธทดตอผบงคบบญชา ผรวมงานผเรยนและบคคลทวไป

และครมการเคารพในสทธและหนาทของผรวมงานและผทเกยวของใหความรวมมอในการปฏบตงาน

ตามหนาทอยางเตมกาลงความสามารถ จงสงผลใหประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกด

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานคณธรรม

จรยธรรม โดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก ทงนอาจกลาวไดวาวชาชพครไดรบยกยอง

และจดเปนวชาชพชนสงทมความจาเปนตอสงคม เปนอาชพทชวยสรางสรรคจรรโลงสงคม

ใหไปในทศทางทปรารถนา ฉะนน กลมผประกอบวชาชพครจงตองมความรบผดชอบตอสงคม

ในระดบสงเชนกน ซงอาจกลาวไดวาเปนการประกนคณภาพของครใหกบสงคม


และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง ดานจรรยาบรรณวชาชพ โดยรวมและเปนรายขอ อยใน

ระดบมาก ทงนเนองจากครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

106

มการยดมนในระบบคณธรรม และมการชวยเหลอเกอกลซงกนและกนอยางสรางสรรค จงสงผลให


ตามอธยาศย จงหวดระยอง ดานจรรยาบรรณวชาชพ โดยรวมและเปนรายขออยในระดบมาก ทงน

อาจเปนเพราะวา ในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดกาหนดใหมองคกรวชาชพคร

มอานาจหนาทในการกาหนดมาตรฐานวชาชพ รวมทงการพฒนาวชาชพ ออกและเพกถอน

ใบอนญาตประกอบวชาชพ กากบดแล การปฏบตตามมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของ

วชาชพ รวมทงการพฒนาวชาชพคร เพอเปนหลกประกนแกสงคมวา ผประกอบวชาชพครจะตอง

เปนผทมคณภาพ มมาตรฐานสมกบเปนผประกอบวชาชพชนสง

3. ภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงาน

สงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมมความสมพนธ

อยในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ทกดาน

มความสมพนธอยในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เรยงลาดบจากมากไปนอย

3 ลาดบแรก ไดแก ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการคานงถงปจเจกบคคล (X4) กบ ประสทธผล

การปฏบตงานดานผลการปฏบตงาน (Y1) รองลงมา คอ ภาวะผนาการเปลยนแปลงดานการสราง

แรงบนดาลใจ ( X2) กบประสทธผลการปฏบตงานดานคณธรรม จรยธรรม (Y3) และภาวะผนา

การเปลยนแปลงดานการกระตนทางปญญา ( X3) กบประสทธผลการปฏบตงานดานจรรยาบรรณ

วชาชพ (Y4) ตามลาดบ ทงนอาจเนองมาจากสถานศกษามโครงสรางการบรหารงานทเปนระบบ

มแบบแผน เนนผลทเกดกบผเรยนเปนสาคญ มการประเมนผลการปฏบตงานของครอยางตอเนอง

สนบสนนการพฒนาตนเองของคร และสถานศกษาอานวยความสะดวกใหครไดจดการเรยนการสอน

ทเนนผเรยนเปนสาคญ สงเสรมใหครจดทาแผนการจดการเรยนรตามสาระและหนวยการเรยนร

การสงเสรมใหครผสอนใชสอนวตกรรมในการจดการเรยนร ปลกฝงใหผเรยนรจกแสวงหาความรได

ดวยตนเอง สงเสรมใหครวดผลประเมนผลนกเรยนตามสภาพจรงอยางหลากหลาย จงสงผลให

ภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของครสงกดสานกงานสงเสรมการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยรวมมความสมพนธทางบวกในระดบสง

สอดคลองกบงานวจยของอเนก กลนฟง (2549) ไดศกษาเรอง ความสมพนธระหวางคณภาพ

ความเปนผนาของผบรหารกบการปฏบตงานตามเกณฑมาตรฐานดานการบรหารโรงเรยน

ประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดเพชรบร ผลการวจยสรปไดวา คณภาพ

ความเปนผนาของผบรหารในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดเพชรบร

โดยภาพรวมอยในระดบมากทกดาน คอ ความรกองคการ การบรหารบคคล ความจาเปนพนฐาน

การวางแผนหลกในการทางาน หลกในการปกครอง มความยนหยด การมองการณไกล มจดประสงค

107

ความสมพนธระหวางคณภาพความเปนผนาของผบรหารกบการปฏบตงานตามเกณฑมาตรฐาน

ดานการบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดเพชรบร

มความสมพนธทางบวก อยในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะในการนาวจยไปใช

1. สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง

ควรนาไปเปนขอมลในการพฒนาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารในแตละองคประกอบ

ใหมระดบทสงขนอยางตอเนองและยงยน โดยเฉพาะดานการสรางแรงบนดาลใจ ทมคาเฉลยใน

ลาดบสดทาย ดงนน ผบรหารควรเปนแบบอยางทด เปนทยกยอง นาเคารพนบถอ ศรทธาและภมใจ

สรางวสยทศนรวม บรหารจดการโดยใชหลกธรรมาภบาล และตอบสนองความตองการของบคคล

เพอกระตนใหครตระหนกถงการปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย กระตนจตวญญาณของการทางาน

เปนทมใหมชวตชวาอยเสมอและสงเสรมสนบสนนครใหปรบปรงคณภาพในการปฏบตงานของ

ตนเองอยางตอเนอง


ควรรกษามาตรฐานของภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารในดานการกระตนทางปญญา

เนองจากเปนดานทมคาเฉลยสงสด ดงนน ผบรหารควรใหโอกาสคร สงเสรมและเสนอแนะวธการ

ในการปฏบตงานอยางหลากหลาย สนบสนนใหครเปนบคคลแหงการเรยนร และมความรอบร

และผบรหารควรแจงขาวสารขอมลการเปลยนแปลงทางการศกษาใหครไดรบทราบอยเสมอ


ควรตระหนกถงประสทธผลในการปฏบตงานของคร ศนยการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยตาบล ในดานความประพฤตในการรกษาวนย เนองจากมคาเฉลยอยในลาดบสดทาย

ซงผบรหารมหนาทในการสรางจตสานกความเปนคร เพอใหครประพฤตตนเปนแบบอยางทดแก

ผเรยน สรางชมชน สงคม การตรงตอเวลา และอทศตนตองานเสยสละเวลาสวนตนเพอประโยชน

สวนรวม


ควรรกษาและพฒนาคณภาพของประสทธผลในการปฏบตงานของคร ศนยการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศยตาบล ดานผลการปฏบตงานคร เพอใหการปฏบตงานของคร ศนยการศกษา

นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตาบล มการจดการเรยนรอยางถกตอง เหมาะสม หลากหลาย

108

มการพฒนาตนเองและการพฒนาวชาชพอยางตอเนอง และมการจดระบบการดแลชวยเหลอ

เพอการสงเสรมและพฒนาคณภาพของผเรยนใหมคณภาพทสงขนตอไป

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

1. ควรศกษาเปรยบเทยบภาวะผนาผบรหารสถานศกษาในทฤษฎตาง ๆ กบประสทธผล

ของสถานศกษา

2. ควรศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาผบรหารสถานศกษาในทฤษฎตาง ๆ

กบประสทธผลของสถานศกษาโดยจาแนกตามประสบการณทางาน และขนาดของสถานศกษา

109

บรรณานกรม

กรมการศกษานอกโรงเรยน. (2542). ประสบการณการจดการศกษานอกโรงเรยนอดตถงปจจบน.

กรงเทพฯ: รงษการพมพ.

กรมการศกษานอกโรงเรยน. (2544). นโยบายกรมการศกษานอกโรงเรยน ป 2544. กรงเทพฯ:

กรมการศกษานอกโรงเรยน.

กระทรวงศกษาธการ. (2546). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม

พ.ศ. 2545. กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ.

กระทรวงศกษาธการ. (2550). หลกสตรพฒนาผนาการเปลยนแปลงเพอรองรบการกระจายอานาจ

สาหรบผบรหารการศกษาและผบรหารสถานศกษา. กรงเทพฯ: สถาบนพฒนาคร

คณาจารยและบคลากรทางการศกษา กระทรวงศกษาธการ.

กระทรวงศกษาธการ. (2551). พระราชบญญตสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศย พ.ศ. 2551. กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ.

กระทรวงศกษาธการ. (2553). ความหมายของภาวะผนาการเปลยนแปลง. กรงเทพฯ:

สานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงศกษาธการ.

กระทรวงศกษาธการ. (2554). แนวทางการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปจดการศกษาใน

สถานศกษา. กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ.

กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน สานกงาน กศน. (2555). แนวทางการประกนคณภาพภายใน

กศน. อาเภอ/ เขต ตามมาตรฐาน ตวบงช การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

ป 2555. กรงเทพฯ: โรงพมพชมชนนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

กลมสงเสรมปฏบตการสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย.

(2553). คมอการปฏบตงานหวหนา กศน. ตาบล. กรงเทพฯ: สานกงานปลดกระทรวง

ศกษาธการ.

กว วงศพฒ. (2550). ภาวะผนา (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: บ.เค.อนเตอรปรนท.

กมพล แชมสา. (2550). การศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนตามการรบรของ

ครผสอน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1. งานนพนธการศกษา

มหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา, คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยบรพา.

กงกาญ จตตกะวาน. (2553). ศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

สงกดสานกการศกษาเมองพทยา จงหวดชลบร. งานนพนธการศกษามหาบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา, คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยบรพา.

110

เกศดา ศรสม. (2553). ภาวะผนาเหนอผนาของผบรหารสถานศกษาโรงเรยนขนาดเลก

สานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1. งานนพนธการศกษามหาบณฑต,


ขนษฐา อนวเศษ. (2550). ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารทสงผลตอองคการแหง

การเรยนรของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทสกลนคร เขต 3. วทยานพนธ

ครศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย,

มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร.

ขวญชย พลเจรญ. (2548). ศกษาความเปนผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนในอาเภอ

บานโพธ สานกงานเขตพนทการศกษาฉะเชงเทรา เขต 1. งานนพนธการศกษา


ขวญศระ บญสรรค. (2553). ศกษาภาวะผนาเหนอผนาของผบรหารสถานศกษา อาเภอวฒนานคร

สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2. งานนพนธการศกษามหาบณฑต,


จาฎพจน อาทภาณ. (2551). ศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาในอาเภอ

ตาพระ สงกดสานกเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2. งานนพนธการศกษามหาบณฑต,


จนดา วงศอามาตย. (2550). ภาวะผนารวมสมยในการปฏบตงานของผบรหารศกษา ในสงกด

สานกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 5. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน.

จรานช มลประเสรฐ. (2554). ศกษาภาวะผนาเหนอของผบรหารสถานศกษาในสงกดเทศบาลเมอง

ศรราชา. งานนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา,

คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยบรพา.

ชรตน จนขาวขา. (2547). การศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

ตามการรบรของขาราชการคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 3.

งานนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา, คณะศกษาศาสตร,

มหาวทยาลยบรพา.

ชศร วงศรตนะ. (2544). การวจยเพอการเรยนร. กรงเทพฯ: ทปพบลเคชน.

ณทลาวลย สารสข. (2553). การศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

โรงเรยนกบประสทธผลของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 3.

งานนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา, คณะศกษาศาสตร,

มหาวทยาลยบรพา.

111

ธงชย สนตวงษ. (2536). องคการและการบรหาร. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.

ธงชย หมนสา. (2552). ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร

โรงเรยนกบการประกนคณภาพภายในโรงเรยนขนาดเลกสงกดสานกงานเขตพนท

การศกษามหาสารคาม เขต 3 ขอนแกน. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา, คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยขอนแกน.

ธร สนทรายทธ. (2551). การบรหารจดการเชงปฏรป: ทฤษฎ วจยและปฏบตทางการศกษา.

กรงเทพฯ: เนตกลการพมพ.

ธร สนทรายทธ. (2553). การบรหารจดการเชงจตวทยา: หลกการการประยกตและกรณศกษา.

กรงเทพฯ: เนตกลการพมพ.

ธวชชย บณยมณ. (2550). ภาวะผนาและการเปลยนแปลง. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

ธรศกด เจมมงคล. (2550). ศกษาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาในเขตอาเภอเมอง

สระแกว สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1. งานนพนธการศกษา


นพพงศ เกดแจง. (2545). ภาวะความเปนผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา

สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสระแกว. งานนพนธการศกษามหาบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยบรพา.

นฤมล นาคเอยม. (2550). ภาวะผนาเหนอผนาของผบรหารสถานศกษาในโรงเรยนโสตศกษา

สงกดสานกบรหารงานการศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน.

วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย,

มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร.

เนตรพณณา ยาวราช. (2556). ภาวะผนาและผนาเชงกลยทธ (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.

บญชม ศรสะอาด. (2553). การวจยสาหรบคร (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: สวรยาสาสน.

บญชม ศรสะอาด และบญสง นลแกว. (2535). การอางองประชากรเพอใชเครองมอแบบมาตรฐาน

ประมาณคากบกลมตวอยาง. วารสารการวดผลการศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

มหาสารคาม, 3(1), 22-25.

บษราภรณ ชนชม. (2550). ศกษาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงาน

เขตพนทการศกษาสระแกว เขต 2. งานนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชา

การบรหารการศกษา, คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยบรพา.

http://203.113.99.216/library/webopac/search.php?stype=author&keyword=%B8%A7%AA%D1%C2%20%20%CA%D1%B9%B5%D4%C7%A7%C9%EC

112

ประมวล ศรขวญใจ. (2550). การจดการความรในโรงเรยนประถมศกษา อาเภอพระนครศรอยธยา

สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาพระนครศรอยธยา เขต 1. ปรญญานพนธการศกษา

มหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ปสตา เพงประสพ. (2551). การศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนเซนตหลยส

จงหวดฉะเชงเทรา. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา,


พรนพ พกกะพนธ. (2544). ภาวะผนาและแรงจงใจ. กรงเทพฯ: จามจรโปรดกท.

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553. (2553). ราชกจจานเบกษา. หนา 4-6.

พศน แตงจวง. (2554). รปแบบการพฒนาสมรรถนะบคลากรทางการศกษา. กรงเทพฯ:

ดวงกมลพบลชชง.

ภารด อนนตนาว. (2551). หลกการ แนวคด ทฤษฎทางการบรหารการศกษา. ชลบร:

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

ภญโญ คชศลา. (2549). ภาวะผนาของศกษาธการอาเภอทสงผลตอประสทธผลของสานกงาน

ศกษาธการอาเภอ. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา,

บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศลปากร.

ภรมย โชตแดง. (2549). ปจจยการบรหารทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา

สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตเขตการศกษา. วทยานพนธ

ศกษาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย,

มหาวทยาลยศลปากร.

ภรมย ถนถาวร. (2550). การศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตาม

การรบรของขาราชการครในโรงเรยนอาเภอบานโพธ สงกดสานกงานเขตพนท

การศกษาชลบร เขต 2. งานนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา,

บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยบรพา.

ยพา เสนาะพน. (2549). แบบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนกบประสทธผลการบรหารคณภาพ

โรงเรยนประถมศกษาในจงหวดนครปฐม. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต,

สาขาวชาการบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

รตตกรณ จงวศาล. (2551). พฤตกรรมมนษยในองคการ. กรงเทพฯ: สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

รตตกรณ จงวศาล. (2553). ผลการฝกอบรมภาวะผนาการเปลยนแปลงของผนานสตมหาวทยาลย

เกษตรศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

113

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. (2539). เทคนคการวดผลการเรยนร. กรงเทพฯ:

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วรมน รตนจน. (2558, 25 มถนายน). ผอานวยการศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยอาเภอวงจนทร. สมภาษณ.

วนชย ปานจนทร. (2556). ภาวะผนาในองคกร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคาแหง.

วเชยร วทยอดม. (2550). การพฒนาองคการ. กรงเทพฯ: ธนวชการพมพ.

วระเวก สขสคนธ. (2555). การสรางรปแบภาวะผนาแบบผรบใชของผบรหารสถานศกษา

ขนพนฐาน. ดษฎนพนธปรชญาดษฎบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา,


วศน ศลตระกล และอมรา ปฐภญโญบรณ. (2544). การศกษาตามอธยาศย: จากแนวคดการเรยนร

ตลอดชวตสแนวปฏบต. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมการศกษาตามอธยาศย กรมการศกษา

นอกโรงเรยน.

สถาบนพฒนาการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยภาคตะวนออก. (2554).

รายงานการวจยและตดตามผลการใชหลกสตร การศกษานอกระบบระดบการศกษา

ขนพนฐาน พทธศกราช 2551. เขาถงไดจาก http://www.nfe.go.th

สะโอฐ สภาเสพ. (2558, 20 มถนายน). ผอานวยการศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยอาเภอแกลง. สมภาษณ.

สมมา รธนธย. (2553). ภาวะผนาของผบรหาร. กรงเทพฯ: ขาวฟาง.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2542). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542.

กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2554). แผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต ฉบบทสบเอด พ.ศ. 2555-2559. กรงเทพฯ: สหมตรพรนตงแอนด

พบลสชง.

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค.

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2551). แผนยทธศาสตรสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยตามแผนปฏบตราชการ 4 ป

(พ.ศ. 2551-2554). กรงเทพฯ: รงษการพมพ.

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย. (2552). คมอการดาเนนงาน

กศน.ตาบล. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟค.

114

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง. (2552). รายงาน

ผลการดาเนนงานประจาป 2551. ระยอง: สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง.

สานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน. (2547). แนวทางการพฒนาศนยการเรยนชมชนใหเปน

ศนยกลางการเรยนรตลอดชวต. กรงเทพฯ: สานกงานบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน.

สนนาฎ โพธจญญาโน. (2554). การศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบ

การจดการความรของครในเครอขายโรงเรยนท 22 สานกงานเขตบางกะป กรงเทพมหานคร.

สารนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาบรหารการศกษา, บณฑตวทยาลย,

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สนทร สนนทชย. (2543). หนวยท 1 เรอง หลกและปรชญาของการศกษาตลอดชวต. ใน

เอกสารการสอนชดวชาการศกษาตลอดชวตและการศกษานอกระบบ. นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สภาวด จตตรตนกล. (2550). ภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงานของ

นายกเทศมนตร กรณศกษาเทศบาลเมองพงงา อาเภอเมอง จงหวดพงงา.

รายงานการศกษาอสระรฐประศาสนศาตรมหาบณฑต, สาขาวชาการปกครองทองถน,

วทยาลยการปกครองทองถน, มหาวทยาลยขอนแกน.

สมาล สงขศร. (2544). การจดการศกษาตลอดชวตเพอสงคมไทยในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ:

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

เสรมศกด วศาลาภรณ. (2536). ภาวะผนาและความขดแยง. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

อนนท เฟองทอง. (2553). ปญหาการเรยนการสอนของศนยการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยอาเภอในพนทจงหวดฉะเชงเทรา ตามการรบรของนกศกษาและคร

การศกษานอกโรงเรยน. งานนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชาการบรหารการศกษา,

คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยบรพา

อเนก กลนฟง. (2549). ความสมพนธระหวางคณภาพความเปนผนาของผบรหารกบการปฏบตงาน

ตามเกณฑมาตรฐานดานการบรหารโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานการประถมศกษา

จงหวดเพชรบร. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาบรหารการศกษา,

บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศลปากร.

115

อาร กงสานกล. (2553). ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกดสานกงาน

เขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 2. งานนพนธการศกษามหาบณฑต,


อญญาณ คลายสบรรณ. (2550). การจดการความรฉบบปฐมบท. กรงเทพฯ: เพชรเกษม พรนตง กรป.

อาชญญา รตนอบล. (2542). การจดการศกษานอกระบบโรงเรยน. กรงเทพฯ: ภาควชาการศกษา

นอกโรงเรยน คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อดม สงหโตทอง. (2550). การศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาสงกด

สานกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 2. งานนพนธการศกษามหาบณฑต, สาขาวชา

การบรหารการศกษา, คณะศกษาศาสตร, มหาวทยาลยบรพา.

อดม เชยกวงศ. (2544). แนวทางการบรหารและการจดการ: การศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยตามแนวทางพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ:

บรรณกจ.

Avolio, B. J., & Bass, B. M. (1988). Transformational leadership, charisma and beyond. In J. G.

Hunt, B. R. Baliga, H. P. Dachler, & C. A. Schriesheim (Eds.), Emerging leadership

vistas (pp. 29-50). Lexington, MA: Lexington.

Avolio B. J., Waldman, D. A., & Einstein, W. O. (1988). Transformational leadership in a

management game simulation: Impacting the bottom line. Group & Organization

Studies, 13(1), 59-80.

Avolio, B. J., Waldman, D. A., & Yammarino, F. J. (1991). Leading in the 1990s: The

four I’s of transformational leadership. Journal of European Industrial Training,

15(4), 9-16.

Bass, B. M. (1985 a). Leadership and performance beyond expectations. New York:

The Free Press, MacMillan.

Bass, B. M. (1985 b). Leadership: Can it be holistic?. New York: The Free Press.

Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: learning to share the

vision. Organizational Dynamics, 18, 19-31.

Bass, B. M. (1999). Two decades of research and development in transformational leadership.

European Journal of Work and Organizational Psychology, 8, 9-32.

Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1990). Developing transformational: 1992 and beyond. Journal

of European Industrial Training, 5(10), 21-27.

116

Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1993). Transformational leadership development. Palo Alto, CA:

Consulting Psychologists Press.

Beare, H., Caldwell, B., & Millikan, R. (1989). Creating an excellent school: Some new

management techniques. London: Routledge.

Beckner, W. (1990). The why and how: Commitment and leadership. n.p.

Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: Harper & Row.

Chang, P. (1971). Comparative analysis of non-formal education in the Seameo Member

countries, Seameo/ Seadag seminar on the non-formal education: final report. n.p.

Cohen, J. (1990). Things I have learned. American Psychologist, 45, 1304-1312.

Coombs, P. H. (1973). Non-formal education for rural development, strengthening learning

opportunities for children and youth. New York: The International Council for

Educational Development.

Cronbach, L. J. (1990). Essentials of psychological testing (5th ed.). New York: Harper & Row.

David, K., & Keehn, T. B. (1973). Nonschool population education. Englewood Cliffs, NJ:

Prentice-Hall.

Daft, R. L. (1999). Leadership: Theory and practice. Orlando, FL: The Dryden.

Dessler, G. S. (1998). Management: Leading people and organizations in the 21st Century.

New Jersey: Prentice-Hall International.

Dubrin, A. J. (1998). Leadership: Research finding practice and skill. Boston: Hougton Mifflin.

Goens, G. A., & Clover, S. I. R. (1991). Mastering school reform. Boston: Allyn and Bacon.

Griffin, R. W. (1996). Management (5th ed.). Boston: Houghton Mifflin.

Harbison, F. H. (1973). Human resources as the wealth as the nations. New York:

Oxford University Press.

Harris, B. R. (1989). Reviewing nursing stress according to a proposed coping adaption

framework. Advances in Nursing Science, 11(1), 30-43.

Hater, J. J., & Bass, B. M. (1988). Superiors' evaluations and subordinates' perceptions of

transformational and transactional leadership. Journal of Applied Psychology,

73(4), 695-702.

James, S. R., & Diejomaoh, V. P. (1972). Non-formal education in African development.

New York: African-American Institute.

117

Kellerman, B. (1984). Leadership: Multidisciplinary perspectives. Englewood Cliffs, NJ:

Prentice-Hall.

Kendrick, J. A. (1988). The emergence of transformational leadership practice in a school

improvement effect: A reflective study. Dissertation Abstracts International, 49(6A), 1330.

Knowles, M. S. (1984). Self-directed learning: A neglected species (3rd ed.). Houston: Gulf.

Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities.

Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610.

Kuhner, K. W., & Lewis, P. (1987). Transactional and transformational leadership:

A constructive development analysis. Academy of Management Review, 12, 648-657.

Likert, R. (1961). New patterns of management. New York: McGraw-Hill.

Manz., C. C., & Sims, H. P. (1989). Super leadership leading others to lead themselves.

New York: Prentice-Hall.

McCall, M. W., & Lombardo, M. M. (1983). Off the track: Why and how successful executives

get derailed. Greenboro, NC: Centre for Creative Leadership.

Northcraft, G. B. , & Neale, M. A. (1990). Organizational behavior: A management.

Challenge. Chicago: The Dryden Press.

Reed, D. E. (1987). Organizational characteristic, principal leadership behavior and teacher job

satisfaction: An investigation of the effects on student achievement. Dissertational

Abstracts International, 48(06A), 138.

Robbins, S. P. (1989). Training in inter-personal skills: Tips for managing people at work.

Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

Schermerhorn, J. R. (2002). Management (7th ed.). New York: John Wiley & Son.

Schermerhorn, J. R., Hunt, J. G., & Osborn, R. N. (2000). Organizational behavior (7thed.).

New York: John Wiley & Sons.

Schermerhorn, J. R., Hunt, J. G., & Osborn, R. N. (2005). Organizational behavior (9th ed.).

Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

Seltzer, J., & Bass, B. M. (1990). Transformational leadership: Beyond initiation and

consideration. Journal of Management, 16(4), 693-703.

Sergiovanni, T. J. (1985). Landscapes, mindscapes, and reflective practice in supervision.

Journal of Curriculum and Supervision, 1(1), 5-17.

118

Sergiovanni, T. J. (1989). The leadership needed for quality schooling, in schooling. In T. J.

Sergiovanni & J. H. Moore (Eds.), Schooling for tomorrow directing reforms to issue

that that count (pp. 213-226). Boston: Allyn and Bacon.

Sharpton, L. F. (1985). Leadership styles of an administrative personnel in area vocational school in

the state of Oklahoma. Dissertation Abstracts International, 46(12A), 3699.

Simpkin, G. D. (1991). Getting your staff do what you want. Supervisory Management, 36(1), 4-5.

Stogdill, R. M. (1974). Handbook of leadership: A survey of theory and research. New York:

Free Press.

Tichy, N. M., & Devanna, M. A. (1986). The transformational leader. New York: Wiley.

Waldman, D. A., Bass, B. M., & Einstein, W. O. (1987). Leadership and outcomes of

performance appraisal. Journal of Occupational Psychology, 60, 177-186.

Yukl, G. A. (1998). Leadership and performance beyond expectation (2nded.). New York:

McGraw-Hill.

Zaleznik, A. (1992). Managers and leaders: Are they different? Harvard Business Review,

70(2), 126-135.

119

ภาคผนวก

120

ภาคผนวก ก

- สาเนาหนงสอขอความอนเคราะหในการตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอในการวจย

- สาเนาหนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลเพอหาคณภาพเครองมอ

- สาเนาหนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย

121

(สาเนา)

ท ศธ.6621.8/ว. 443 ภาควชาการบรหารการศกษา


ต.แสนสข อ.เมอง จ.ชลบร 20131

21 กมภาพนธ 2559

เรอง ขอความอนเคราะหในการตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอในการวจย

เรยน ผชวยศาสตราจารย ดร.สเมธ งามกนก

สงทสงมาดวย 1. เคาโครงงานวจย

2. เครองมอในการวจย

ดวย นางสาวทพวลย ชาลเครอ นสตระดบบณฑตศกษา หลกสตรการศกษามหาบณฑต

สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา รหส 57950022 ไดรบความเหนชอบใหทางานนพนธ

เรอง ความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงานของคร

ในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง โดยอยใน

ความควบคมดแลของ ดร.ชยพจน รกงาม เปนประธานกรรมการควบคมงานนพนธ ขณะนอยใน

ขนตอนการสรางเครองมอเพอการวจย ภาควชาการบรหารการศกษา ไดพจารณาแลวเหนวาทาน

เปนผเชยวชาญในเรองดงกลาวเปนอยางดยง จงขอความอนเคราะหจากทานในการตรวจสอบ

ความเทยงตรงของเครองมอของนสตในครงน

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะห จกเปนพระคณยง

ขอแสดงความนบถอ

(ลงชอ) สเมธ งามกนก

(ผชวยศาสตราจารย ดร.สเมธ งามกนก)

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา

ภาควชาการบรหารการศกษา

โทรศพท 0-3810-2052

โทรสาร 0-3874-5811

122

(สาเนา)





เรอง ขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลเพอหาคณภาพเครองมอ

เรยน ผอานวยการสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดจนทบร






ขนตอนการเกบรวบรวมขอมลเพอหาคณภาพเครองมอ ภาควชาการบรหารการศกษา มความประสงค

และขอความอนเคราะหจากทาน เพออานวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมลเพอหาคณภาพ

เครองมอในการวจย







โทรศพท 0-3810-2052

โทรสาร 0-3874-5811

123

(สาเนา)





เรอง ขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย

เรยน ผอานวยการสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง






ขนตอนการเกบขอมลเพอการวจย ภาควชาการบรหารการศกษา มความประสงคและขอความอนเคราะห

จากทานเพออานวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจย







โทรศพท 0-3810-2052

โทรสาร 0-3874-5811

124

ภาคผนวก ข

คาดชนความสอดคลองของเครองมอ

125

คาคะแนนเฉลยดชนความสอดคลองของผเชยวชาญ ในการพจารณาความเปนสาระ

ทางวชาการ ความถกตองและครอบคลมเนอหาของความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลง

กบประสทธผลการปฏบตงานของครในสงกดสานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดระยอง

ตารางท 15 ผลการหาคาดชนความสอดคลองระหวางขอคาถามกบวตถประสงคของเครองมอ

ตามความคดเหนของผทรงคณวฒ

ขอ รายการ ผทรงคณวฒ

IOC ความ

หมาย 1 2 3

ดานการมอทธพลเชงอดมการณ

1 ผบรหารประพฤตตนใหครเคารพนบถอเชอมน

ศรทธาและใหความไววางใจ +1 +1 +1 1.00 ใชได

2 ผบรหารมวธการในการกระตนใหครปฏบตงาน

รวมกนและทมเทการปฏบตงานอยางเตมท

เพอพฒนาคณภาพการศกษา +1 +1 +1 1.00 ใชได

3 ผบรหารมความเสยสละเหนแกประโยชนสวนรวม

มากกวาสวนตน +1 +1 +1 1.00 ใชได

4 ผบรหารสามารถถายทอดความคดทสาคญในเรอง

ของอดมคต ความเชอ และคานยมการปฏบตงาน +1 +1 +1 1.00 ใชได

5 ผบรหารตดสนใจในการบรหารงานโดยคานงถง

เรองของคณธรรม จรยธรรมเปนหลก +1 +1 +1 1.00 ใชได

6 ผบรหารประพฤตตนเปนแบบอยางทด +1 +1 +1 1.00 ใชได

7 ผบรหารใหความยตธรรมแกครและบคลากรทกคน +1 +1 +1 1.00 ใชได

8 ผบรหารมความมงมนในการบรหารจดการศกษา

เพอผลประโยชนของผเรยนเปนสาคญ +1 +1 +1 1.00 ใชได

9 ผบรหารรเรมแนวทางในการบรหารททนยค

ทนเหตการณกบการเปลยนแปลงของสถานศกษา +1 +1 +1 1.00 ใชได

10 ผบรหารอทศเวลาใหกบการปฏบตงานอยางเตมท +1 +1 +1 1.00 ใชได

126



IOC ความ

หมาย 1 2 3

11 ผบรหารมการวางแผนพฒนา มกลยทธใน

การดาเนนงานและกาหนดเปาหมายอยางชดเจน +1 +1 +1 1.00 ใชได

12 ผบรหารมปฏภาณไหวพรบในการปฏบตงาน +1 +1 +1 1.00 ใชได

13


ผบรหารมทกษะในการพดจงใจโนมนาว

ใหครเสยสละและอทศตนในการปฏบตงาน

เพอใหบรรลเปาหมาย

+1

+1

+1

1.00

ใชได

14 ผบรหารมกจกรรมทสงเสรมใหครมความรก

ความสามคค ในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย

ทวางไว +1 +1 +1 1.00 ใชได

15 ผบรหารสรางขวญและกาลงใจในการปฏบตงาน

แกครทกคนอยางสมาเสมอ +1 +1 +1 1.00 ใชได

16 ผบรหารกระตนใหครตระหนกถงการปฏบตงาน

ใหบรรลเปาหมาย +1 +1 +1 1.00 ใชได

17 ผบรหารแสดงออกใหครเหนความตงใจอยางแนวแน

ทจะปฏบตงานใหสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว +1 +1 +1 1.00 ใชได

18 ผบรหารทาใหครไววางใจและใหความเชอมน

ในการบรหารงาน +1 +1 +1 1.00 ใชได

19 ผบรหารสงเสรมสนบสนนครใหปรบปรงคณภาพ

การปฏบตงานของตนเองอยางตอเนอง +1 +1 +1 1.00 ใชได

20 ผบรหารสรางความตระหนกใหครเกด

ความภาคภมใจในผลงานของตนเอง +1 +1 +1 1.00 ใชได

21 ผบรหารสงเสรมสนบสนนการสรางทมงาน

ในสถานศกษา +1 +1 +1 1.00 ใชได

22 ผบรหารกระตนจตวญญาณของทมใหมชวตชวา

อยเสมอ +1 +1 +1 1.00 ใชได

127



IOC ความ

หมาย 1 2 3

23 ผบรหารสามารถคาดการณและวางแผนพฒนา

สถานศกษาใหรองรบการเปลยนแปลงในอนาคต +1 +1 +1 1.00 ใชได

24


ผบรหารใชความรความสามารถของตนเองกระตน

ใหครเกดความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงาน

+1

+1

+1

1.00

ใชได

25 ผบรหารสนบสนนใหครวเคราะหปญหา

โดยใชหลกการมเหตผลและมขอมลหลกฐาน +1 +1 +1 1.00 ใชได

26 ผบรหารนานวตกรรมเทคโนโลยสมยใหมมาใชใน

การพฒนาคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา +1 +1 +1 1.00 ใชได

27 ผบรหารรบฟงความคดเหนของครและบคลากร

อยางมเหตผล +1 +1 +1 1.00 ใชได

28 ผบรหารชวยใหครมองปญหาไดกวางและ

คลอบคลมทกดาน +1 +1 +1 1.00 ใชได

29 ผบรหารแจงขาวสารขอมลการเปลยนแปลง

ทางการศกษาใหครไดรบทราบอยเสมอ +1 +1 +1 1.00 ใชได

30 ผบรหารสงเสรมใหครทาวจยในชนเรยน

เพอแกปญหาทางดานการเรยนการสอน +1 +1 +1 1.00 ใชได

31 ผบรหารสนบสนนใหครใชนวตกรรมทางการศกษา

เพอพฒนาคณภาพผเรยน +1 +1 +1 1.00 ใชได

32 ผบรหารสงเสรมสนบสนนใหครเปนบคคล

แหงการเรยนรและมความรอบร +1 +1 +1 1.00 ใชได

33 ผบรหารสนบสนนใหครคดหาวธแกปญหา

ทเคยเกดขนมาแลวดวยวธการใหม ๆ +1 +1 +1 1.00 ใชได

34 ผบรหารเปดโอกาสใหครในการนาเสนอแนะ

วธการปฏบตงานอยางหลากหลาย +1 +1 +1 1.00 ใชได

128



IOC ความ

หมาย 1 2 3

35


ผบรหารมอบหมายใหครทกคนปฏบตงานตาม

ความรความสามารถและความถนดอยางเหมาะสม

+1

+1

+1

1.00

ใชได

36 ผบรหารมการนเทศตดตามแนะนาใหความชวยเหลอ

และเสนอแนะแกครทตองการพฒนาตนเอง +1 +1 +1 1.00 ใชได

37 ผบรหารสงเสรมสนบสนนใหครพฒนาตนเอง

มความมนคงและความกาวหนาในวชาชพ +1 +1 +1 1.00 ใชได

38 ผบรหารแสดงความชนชมในความสามารถ

และผลงานของครแตละคน +1 +1 +1 1.00 ใชได

39 ผบรหารสงเสรมใหครปฏบตงานดวยความตงใจ

และมการพฒนาตนเองอยเสมอ +1 +1 +1 1.00 ใชได

40 ผบรหารเปดโอกาสใหครไดปรกษาทงเรองงาน

และเรองสวนตว +1 +1 +1 1.00 ใชได

41 ผบรหารใหคาแนะนาทเปนประโยชนตอ

ความกาวหนาของครเปนรายบคคล +1 +1 +1 1.00 ใชได

42 ผบรหารมเทคนคในการมอบหมายงาน

เพอใหงานสาเรจตามเปาหมาย +1 +1 +1 1.00 ใชได

43 ผบรหารมความยตธรรมและเอาใจใสตอครทกคน

อยางเทาเทยมกน +1 +1 +1 1.00 ใชได

44 ผบรหารแนะนาการปฏบตงานแกครเปนรายบคคล +1 +1 +1 1.00 ใชได

45 ผบรหารเปดโอกาสใหครมสวนรวมในการตดสนใจ +1 +1 +1 1.00 ใชได

46 ผบรหารพฒนาครโดยใชวธการแกปญหารวมกน +1 +1 +1 1.00 ใชได

47 ผบรหารดแลเอาใจใสและใหความสาคญกบ

ทรพยากรบคคล +1 +1 +1 1.00 ใชได

48 ผบรหารมการนเทศอยางสมาเสมอ +1 +1 +1 1.00 ใชได

129



IOC ความ

หมาย 1 2 3

49 ผบรหารปฏบตตอครโดยคานงถงความสามารถ

และความแตกตางระหวางบคคล +1 +1 +1 1.00 ใชได

50 ผบรหารมการกระจายอานาจและมอบหมายอานาจ

ใหกบผรวมงานอยางเหมาะสม +1 +1 +1 1.00 ใชได

51


ครมการจดการเรยนร

+1

+1

+1

1.00

ใชได

52 ครมการจดระบบการดแลชวยเหลอเพอการสงเสรม

และพฒนาผเรยน +1 +1 +1 1.00 ใชได

53 ครมการรวมปฏบตงานวชาการของสถานศกษา

เกยวกบหลกสตร สอ เทคโนโลย นวตกรรม

ทางการศกษาแหลงเรยนร และภมปญญาทองถน +1 +1 +1 1.00 ใชได

54 ครมการประสานความรวมมอกบผปกครอง

และบคคลในชมชนเพอรวมกนพฒนาผเรยน

ตามศกยภาพ +1 +1 +1 1.00 ใชได

55 ครมการพฒนาตนเองและการพฒนาวชาชพ +1 +1 +1 1.00 ใชได

56 ครมการสนบสนนการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยและวางตนเปนกลางทางการเมอง +1 +1 +1 1.00 ใชได

57 ครมการปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต วรยะ

อตสาหะ +1 +1 +1 1.00 ใชได

58 การประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกผเรยน ชมชน

และสงคม ตรงตอเวลา และอทศตนตองาน +1 +1 +1 1.00 ใชได

59 การรกษาชอเสยงและเกยรตศกดของตาแหนงหนาท

ตนไมกลนแกลง กลาวหา หรอรองเรยนผอน

โดยไมมมล ความจรง และไมกระทาการ หรอ

ยอมใหผอนกระทาการหาประโยชนอนอาจทาให

เสอมเสยชอเสยง +1 +1 +1 1.00 ใชได

130



IOC ความ

หมาย 1 2 3

60


ครมการปฏบตตามพระบรมราโชวาทพระราช

ดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

+1

+1

+1

1.00

ใชได

61 ครมจตสานกสาธารณะ มความรบผดชอบตอสงคม

เขารวมกจกรรมของสงคม บาเพญ ประโยชน

แกสงคม +1 +1 +1 1.00 ใชได

62 ครมมนษยสมพนธทดตอผบงคบบญชา

ผรวมงาน ผเรยน และบคคลทวไป +1 +1 +1 1.00 ใชได

63 ครมการประพฤตและปฏบตตนตามครรลอง

ของวฒนธรรมหลกธรรมทางศาสนาและ

ประเพณอนดงามของไทย +1 +1 +1 1.00 ใชได

64 ครมการเคารพในสทธและหนาทของผรวมงาน

และผทเกยวของใหความรวมมอในการปฏบตงาน

ตามหนาทอยางเตมกาลงความสามารถ +1 +1 +1 1.00 ใชได

65


ครมวนยในตนเอง

+1

+1

+1

1.00

ใชได

66 ครมการพฒนาตนเองดานวชาชพ +1 +1 +1 1.00 ใชได

67 ครมวสยทศน ทนตอการพฒนาทางวชาการ

เศรษฐกจ สงคม และการเมอง +1 +1 +1 1.00 ใชได

68 ครมความรก ความศรทธาตอวชาชพ +1 +1 +1 1.00 ใชได

69 ครมความซอสตยสจรตและรบผดชอบตอวชาชพ +1 +1 +1 1.00 ใชได

70 ครเปนสมาชกทดขององคกรวชาชพจากการใช

ตาแหนงหนาทโดยมชอบ +1 +1 +1 1.00 ใชได

71 ครมการเอาใจใส รก เมตตา ชวยเหลอ สงเสรมให

กาลงใจแกผเรยนและผรบบรการตามบทบาทหนาท

โดยเสมอหนา +1 +1 +1 1.00 ใชได

131



IOC ความ

หมาย 1 2 3

72 ครสงเสรมใหเกดการเรยนร ทกษะ และนสย

ทถกตองดงามแกผเรยนและผรบบรการตามบทบาท

หนาทอยางเตมความสามารถดวยความบรสทธใจ +1 +1 +1 1.00 ใชได

73 ครไมกระทาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย

สตปญญา จตใจ อารมณ และสงคมของผเรยน

และผรบบรการ +1 +1 +1 1.00 ใชได

74 ครมการใหบรการดวยความจรงใจและเสมอภาค

โดยไมเรยกรบหรอยอมรบผลประโยชนจาก

การใชตาแหนงหนาทโดยมชอบ +1 +1 +1 1.00 ใชได

75 ครมการชวยเหลอเกอกลซงกนและกน

อยางสรางสรรค +1 +1 +1 1.00 ใชได

76


ครมการยดมนในระบบคณธรรม

+1

+1

+1

1.00

ใชได

77 ครมความสามคคในหมคณะ +1 +1 +1 1.00 ใชได

78 ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการอนรกษ

ศลปวฒนธรรม ภมปญญาทองถนและสงแวดลอม +1 +1 +1 1.00 ใชได

79 ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการพฒนา

เศรษฐกจและสงคม +1 +1 +1 1.00 ใชได

80 ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการรกษา

ผลประโยชนของสวนรวม +1 +1 +1 1.00 ใชได

132

ภาคผนวก ค

คาอานาจจาแนกและคาความเชอมนของแบบสอบถาม

133

ตารางท 16 คาอานาจจาแนกรายขอและคาความเชอมนทงฉบบของแบบสอบถาม เรอง



จงหวดระยอง ดานภาวะผนาการเปลยนแปลง

ขอ คาอานาจจาแนก ขอ คาอานาจจาแนก ขอ คาอานาจจาแนก

ดานการมอทธพล 18. .45 ดานการคานงถง

อยางมอดมการณ 19. .43 ความเปนปจเจกบคคล

1. .44 20. .58 35. .65

2. .68 21. .68 36. .62

3. .50 22. .85 37. .66

4. .57 23. .67 38. .54

5. .43 ดานการกระตนทางปญญา 39. .59

6. .44 24. .45 40. .34

7. .37 25. .62 41. .54

8. .70 26. .65 42. .52

9. .52 27. .49 43. .45

10. .48 28. .61 44. .48

11. .80 29. .71 45. .67

12. .65 30. .63 46. .58

ดานการสรางแรงบนดาลใจ 31. .39 47. 0.62

13. .57 32. .55 48. 0.72

14. .40 33. .75 49. 0.55

15. .59 34. .66 50 0.80

16. .65

17. .55

หมายเหต คาอานาจจาแนกรายขอระหวาง .40-.85 คาความเชอมนทงฉบบเทากบ .85

134

ตารางท 17 คาอานาจจาแนกรายขอและคาความเชอมนทงฉบบของแบบสอบถาม เรอง



จงหวดระยอง ดานประสทธผลการปฏบตงานของคร

ขอ คาอานาจจาแนก ขอ คาอานาจจาแนก

ดานผลการปฏบตงาน ดานจรรยาบรรณวชาชพ

1. .47 16. .72

2. .52 17. .63

3. .49 18. .54

4. .52 19. .73

5. .53 20. .67

ดานความประพฤตในการรกษาวนย 21. .48

6. .47 22. .45

7. .46 23. .62

8. .51 24. .53

9. .71 25. .64

ดานคณธรรม จรยธรรม 26. .71

11. .59 27. .68

12. .79 28. .54

13. .65 29. .61

14. .51 30. .48

15. .55 31. .56

หมายเหต คาอานาจจาแนกรายขอระหวาง .45-0.87 คาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.82

135

ภาคผนวก ง

แบบสอบถามเพอการวจย

136

แบบสอบถามเพอการวจย



...............................................................................................................................................

คาชแจง

แบบสอบถามงานวจยฉบบน จดทาขนโดยมวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธ

ระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงกบประสทธผลการปฏบตงานของครในสงกดสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง แบบสอบถามนแบงเปน 2 ตอน


ตอนท 1 แบบสอบถาม เกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา


เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ จานวน 50 ขอ

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบประสทธผลการปฏบตงานของ ครในสงกด

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดระยอง เปนแบบมาตราสวน

ประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ จานวน 30 ขอ

ผศกษาขอความกรณาจากทานในการตอบแบบสอบถามในครงนใหครบถวนทกขอ

ตามความเปนจรงมากทสดผศกษาขอรบรองวาจะใชคาตอบของทานเพอการศกษาเรองนเทานน

โดยจะนามาวเคราะหและสรปเปนภาพรวมทงหมด ไมจาแนกรายบคคลขอมลทไดไมมผลกระทบ

ตอตวผตอบแบบสอบถามแตอยางใด

ขอขอบคณในความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถามมา ณ โอกาสน

นางสาวทพวลย ชาลเครอ

นสตปรญญาโท สาขาวชาการบรหารการศกษา


137

ตอนท 1

แบบสอบถาม เกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา


คาชแจง

แบบสอบถามนเปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบภาวะผนาการเปลยนแปลง

ของผบรหารสถานศกษา แบบสอบถามมจานวน 50 ขอ ใหทานตอบแบบสอบถาม

โดยทาเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด

ความหมายของระดบความคดเหนมดงน

5 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบมากทสด

4 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบมาก

3 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบปานกลาง

2 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบนอย

1 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบนอยทสด

ขอ ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

ระดบความคดเหน

มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

ดานการมอทธพลเชงอดมการณ

1 ผบรหารประพฤตตนใหครเคารพนบถอเชอมนศรทธา

และใหความไววางใจ

2 ผบรหารมวธการในการกระตนใหครปฏบต งานรวมกนและ

ทมเทการปฏบตงานอยางเตมทเพอพฒนาคณภาพการศกษา

3 ผบรหารมความเสยสละเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวา

สวนตน

4 ผบรหารสามารถถายทอดความคดทสาคญในเรองของ

อดมคต ความเชอ และคานยมการปฏบตงาน

5 ผบรหารตดสนใจในการบรหารงานโดยคานงถงเรอง

ของคณธรรม จรยธรรมเปนหลก

6 ผบรหารประพฤตตนเปนแบบอยางทด

138



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

7 ผบรหารใหความยตธรรมแกครและบคลากรทกคน

8 ผบรหารมความมงมนในการบรหารจดการศกษา

เพอผลประโยชนของผเรยนเปนสาคญ

9 ผบรหารรเรมแนวทางในการบรหารททนยคทนเหตการณ

กบการเปลยนแปลงของสถานศกษา

10 ผบรหารอทศเวลาใหกบการปฏบตงานอยางเตมท

11 ผบรหารมการวางแผนพฒนา มกลยทธในการดาเนนงาน

และกาหนดเปาหมายอยางชดเจน

12 ผบรหารมปฏภาณไหวพรบในการปฏบตงาน


13 ผบรหารมทกษะในการพดจงใจ โนมนาวใหครเสยสละ

และอทศตนในการปฏบตงานเพอใหบรรลเปาหมาย

14 ผบรหารมกจกรรมทสงเสรมใหครมความรก ความสามคค

ในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทวางไว

15 ผบรหารสรางขวญและกาลงใจในการปฏบตงานแก

ครทกคนอยางสมาเสมอ

16 ผบรหารกระตนใหครตระหนกถงการปฏบตงานใหบรรล

เปาหมาย

17 ผบรหารแสดงออกใหครเหนถงความตงใจอยางแนวแน

ทจะปฏบตงานใหสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว

18 ผบรหารทาใหครไววางใจและใหความเชอมนใน

การบรหารงาน

19 ผบรหารสงเสรมสนบสนนครใหปรบปรงคณภาพ

การปฏบตงานของตนเองอยางตอเนอง

20 ผบรหารสรางความตระหนกใหครเกดความภาคภมใจ

ในผลงานของตนเอง

21 ผบรหารสงเสรมสนบสนนการสรางทมงานในสถานศกษา

139



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

22 ผบรหารกระตนจตวญญาณของทมใหมชวตชวาอยเสมอ

23 ผบรหารสามารถคาดการณและวางแผนพฒนาสถานศกษา

ใหรองรบการเปลยนแปลงในอนาคต


24

ผบรหารใชความรความสามารถของตนเอง กระตนให

ครเกดความคดรเรมสรางสรรคในการปฏบตงาน

25 ผบรหารสนบสนนใหครวเคราะหปญหาโดยใชหลกการ

มเหตผลและมขอมลหลกฐาน

26 ผบรหารนานวตกรรมเทคโนโลยสมยใหมมาใชใน

การพฒนาคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา

27 ผบรหารรบฟงความคดเหนของครและบคลากรอยางมเหตผล

28 ผบรหารชวยใหครมองปญหาไดกวางและครอบคลมทกดาน

29 ผบรหารแจงขาวสารขอมลการเปลยนแปลงทางการศกษา

ใหครไดรบทราบอยเสมอ

30 ผบรหารสงเสรมใหครทาวจยในชนเรยนเพอแกปญหา

ทางดานการเรยนการสอน

31 ผบรหารสนบสนนใหครใชนวตกรรมทางการศกษา

เพอพฒนาคณภาพผเรยน

32 ผบรหารสงเสรมสนบสนนใหครเปนบคคลแหงการเรยนร

และมความรอบร

33 ผบรหารสนบสนนใหครคดหาวธแกปญหาทเคยเกดขน

มาแลวดวยวธการใหม ๆ

34 ผบรหารเปดโอกาสใหครในการเสนอแนะวธการปฏบตงาน

อยางหลากหลาย


35 ผบรหารมอบหมายใหครทกคนปฏบตงานตามความร

ความสามารถและความถนดอยางเหมาะสม

140



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

36 ผบรหารมการนเทศตดตามแนะนาใหความชวยเหลอ

และเสนอแนะแกครทตองการพฒนาตนเอง

37 ผบรหารสงเสรมสนบสนนใหครพฒนาตนเองมความมนคง

และความกาวหนาในวชาชพ

38 ผบรหารแสดงความชนชมในความสามารถและผลงานของ

ครแตละคน

39 ผบรหารสงเสรมใหครปฏบตงานดวยความตงใจและ

มการพฒนาตนเองอยเสมอ

40 ผบรหารเปดโอกาสใหครไดปรกษาทงเรองงานและ

เรองสวนตว

41 ผบรหารใหคาแนะนาทเปนประโยชนตอความกาวหนา

ของครเปนรายบคคล

42 ผบรหารมเทคนคในการมอบหมายงานเพอใหงานสาเรจ

ตามเปาหมาย

43 ผบรหารมความยตธรรมและเอาใจใสตอครทกคน

อยางเทาเทยมกน

44 ผบรหารแนะนาการปฏบตงานแกครเปนรายบคคล

45 ผบรหารเปดโอกาสใหครมสวนรวมในการตดสนใจ

46 ผบรหารพฒนาครโดยใชวธการแกปญหารวมกน

47 ผบรหารดแลเอาใจใสและใหความสาคญกบทรพยากร

บคคล

48 ผบรหารมการนเทศอยางสมาเสมอ

49 ผบรหารปฏบตตอครโดยคานงถงความสามารถและ

ความแตกตางระหวางบคคล

50 ผบรหารมการกระจายอานาจและมอบหมายอานาจใหกบ

ผรวมงานอยางเหมาะสม

141

ตอนท 2

แบบสอบถามเกยวกบประสทธผลการปฏบตงานของคร


คาชแจง

แบบสอบถามนเปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบประสทธผลการปฏบตงานของคร

แบบสอบถามมจานวน 30 ขอ ใหทานตอบแบบสอบถาม โดยทาเครองหมาย ลงในชอง

ทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด

ความหมายของระดบความคดเหนมดงน

5 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบมากทสด

4 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบมาก

3 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบปานกลาง

2 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบนอย

1 คะแนน หมายถง ภาวะผนาการเปลยนแปลงอยในระดบนอยทสด

ขอ ประสทธผลการปฏบตงานของคร


มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด


1 ครมการจดการเรยนร

2 ครมการจดระบบการดแลชวยเหลอเพอการสงเสรมและ

พฒนาผเรยน

3 ครมการรวมปฏบตงานวชาการของสถานศกษาเกยวกบ

หลกสตร สอ เทคโนโลย นวตกรรมทางการศกษา

แหลงเรยนร และภมปญญาทองถน

4 ครมการประสานความรวมมอกบผปกครองและบคคล

ในชมชนเพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ

5 ครมการพฒนาตนเองและการพฒนาวชาชพ

6 ครมการสนบสนนการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยและวางตนเปนกลางทางการเมอง

142



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

7 ครมการปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต วรยะอตสาหะ

8 การประพฤตตนเปนแบบอยางทดแกผเรยน ชมชน

และสงคม ตรงตอเวลา และอทศตนตองาน

9 การรกษาชอเสยงและเกยรตศกดของตาแหนงหนาทตน

ไมกลนแกลง กลาวหา หรอรองเรยนผอนโดยไมมมล

ความจรง และไมกระทาการ หรอยอมใหผอนกระทา

การหาประโยชนอนอาจทาใหเสอมเสยชอเสยง


10 ครมการปฏบตตามพระบรมราโชวาทพระราชดารสของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

11 ครมจตสานกสาธารณะ มความรบผดชอบตอสงคม

เขารวมกจกรรมของสงคม บาเพญ ประโยชนแกสงคม

12 ครมมนษยสมพนธทดตอผบงคบบญชา ผรวมงาน ผเรยน

และบคคลทวไป

13 ครมการประพฤตและปฏบตตนตามครรลองของวฒนธรรม

หลกธรรมทางศาสนาและประเพณอนดงามของไทย

14 ครมการเคารพในสทธและหนาทของผรวมงานและ

ผทเกยวของใหความรวมมอในการปฏบตงานตามหนาท

อยางเตมกาลงความสามารถ


15 ครมวนยในตนเอง

16 ครมการพฒนาตนเองดานวชาชพ

17 ครมวสยทศน ทนตอการพฒนาทางวชาการ เศรษฐกจ

สงคม และการเมอง

18 ครมความรก ความศรทธาตอวชาชพ

19 ครมความซอสตยสจรตและรบผดชอบตอวชาชพ

143



มาก

ทสด

มาก ปาน

กลาง

นอย นอย

ทสด

20 ครเปนสมาชกทดขององคกรวชาชพจากการใช

ตาแหนงหนาทโดยมชอบ

21 ครมการเอาใจใส รก เมตตา ชวยเหลอ สงเสรมใหกาลงใจ

แกผเรยน และผรบบรการ ตามบทบาทหนาทโดยเสมอหนา

22 ครสงเสรมใหเกดการเรยนร ทกษะ และนสยทถกตองดงาม

แกผเรยน และผรบบรการ ตามบทบาทหนาทอยางเตม

ความสามารถดวยความบรสทธใจ

23 ครไมกระทาตนเปนปฏปกษตอความเจรญทางกาย

สตปญญา จตใจ อารมณ และสงคมของผเรยนและ

ผรบบรการ

24 ครมการใหบรการดวยความจรงใจและเสมอภาค

โดยไมเรยกรบหรอยอมรบผลประโยชนจากการใช

ตาแหนงหนาทโดยมชอบ

25 ครมการชวยเหลอเกอกลซงกนและกนอยางสรางสรรค


26 ครมการยดมนในระบบคณธรรม

27 ครมความสามคคในหมคณะ

28 ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการอนรกษ

ศลปวฒนธรรม ภมปญญาทองถนและสงแวดลอม

29 ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคม

30 ครมการประพฤตปฏบตตนเปนผนาในการรกษา

ผลประโยชนของสวนรวม

**ขอขอบคณเปนอยางยง**

144

ประวตยอของผวจย

ชอ-สกล นางสาวทพวลย ชาลเครอ

วน เดอน ปเกด 17 มนาคม พ.ศ. 2518

สถานทเกด อาเภอดานขนทด จงหวดนครราชสมา

สถานทอยปจจบน 140 หม 5 ตาบลวงหวา อาเภอแกลง


ตาแหนงและประวตการทางาน

ปจจบน คร กศน. ตาบล ศนยการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยอาเภอแกลง

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

ตามอธยาศยจงหวดระยอง

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2540 ศลปศาสตรบณฑต (การจดการทวไป)

มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

พ.ศ. 2559 การศกษามหาบณฑต (การบรหารการศกษา)

มหาวทยาลยบรพา

ก...

Documents