ต ำรำไสยศำสตร์ในฐำนะหลักฐำน ... ·...

วารสารมนษยศาสตร ฉบบบณฑตศกษา 85

ต ำรำไสยศำสตรในฐำนะหลกฐำนประวตศำสตรสงคมไทยสมยรตนโกสนทร Magic Texts as Historical Evidence in the Study of

Thai Society in the Rattanakosin Period

พสษฐ อทธปรชญาบญ* บทคดยอ การศกษาในครงนมวตถประสงคหลก 2 ประการ ประการแรก เพอศกษาดานคณคาของเอกสารโบราณประเภทต าราไสยศาสตร ในฐานะเปนหลกฐานชนตนทางประวตศาสตร ประการทสอง เพอศกษาขอมลประวตศาสตรสงคมทปรากฏอยในต าราไสยศาสตร ในแงมมดานความเชอและวธคดของคนไทยในอดต ซงมสวนสมพนธกบวถการด าเนนชวตของผคนในสมยรตนโกสนทร ผลการศกษาพบวา ต าราไสยศาสตรฉบบตวเขยนทหลงเหลออยในปจจบนมคณคาตอการศกษาประวตศาสตรในฐานะเปนหลกฐานชนตน ทสะทอนใหเหนถงความเชอ วธคด รวมไปถงวถชวตความเปนอย และการแกไขปญหาของผคนในยคทสงคมไทยยงไมไดรบเอาวทยาศาสตรอนเปนความรใหมจากโลกตะวนตก มาเปนฐานความคดกระแสหลก นอกจากน ความเชอทปรากฏในต าราไสยศาสตรยงมความสอดคลองกบค าอธบาย และเหตการณบางตอนในหลกฐานทางประวตศาสตรอน ๆ อาท ต านาน และพระราชพงศาวดาร ซงเปนสงยนยนใหเหนถงโลกทศนของผคนในยคสมยเดยวกน ค ำส ำคญ: ต าราไสยศาสตร, ความเชอ, ประวตศาสตรสงคมไทย Abstract In this study, the researcher has two major objectives: To determine (1) the value of ancient documents as primary historical evidence in the case of magic texts; and to examine (2) socio-historical data found in these magic texts in the aspects of beliefs and ways of thought of Thais in the past insofar as they are incorporated into the folkways of those living in the Rattanakosin period.

* นกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาประวตศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลย

รามค าแหง

86 วารสารมนษยศาสตร ฉบบบณฑตศกษา

The results showed that the manuscripts of magic texts that have remained until the present time are valuable to historical studies as they are primary sources that reflect the beliefs, thinking methods, way of life, and problem solving of people living in the period that the Thai society did not yet adapt science, the new knowledge from the Western world, as the main foundation of thoughts. For individuals living in the Rattanakosin period, the beliefs in superstition and supernatural have played an important role in their way of life, and Thai society in the past have allowed superstition to be one category of knowledge amongst all of the knowledge. Hence, the study and knowledge compilation have been gradually developed into superstition texts. Apart from this, the beliefs that appear in superstition texts have correspondence to the explanations and some events that appear in other historical sources as well, such as in legends and royal chronicles, which reaffirm the visions of the people that were living in the same period. Keywords : The Magic Manuscript, Belief, Thai Social History บทน ำ ไสยศาสตร คอ ระบบความคดทเกยวกบอ านาจเหนอธรรมชาต ความหมายของไสยศาสตรอาจพจารณาไดเปนสองลกษณะ ประการแรก หมายถง ความเชอของมนษยทมตอสงเหนอธรรมชาต อาจเรยกวา ความเชอทางไสยศาสตร และอกประการหนง หมายถง ความรของมนษยเกยวกบการใชอ านาจเหนอธรรมชาต ความรดงกลาวไดมการคนควา เลาเรยน และถายทอดสบตอกนมาในสงคม ซงในสวนนเรยกวา “วชาไสยศาสตร” ในสงคมไทย วชาไสยศาสตรไดพฒนาจากความเชอพนฐานดงเดมไปสวฒนธรรมของผรหนงสอ ทอาศยต าราเปนเครองมอประกอบการคนควาเลาเรยนมาเปนเวลานาน อยางนอยตงแตสมยกรงศรอยธยาทปรากฏหลกฐานความมอยของต าราวชาการประเภทน อาจกลาวไดวา จากความเชอแบบ “ไสย” ไดรบการพฒนาขนจนมลกษณะความเปน “ศาสตร” หรอความรทมการจดระเบยบจนมความละเอยดลกซงในระดบหนง นอกจากน วชาไสยศาสตรยงมความเชอมโยงกบภมปญญาโบราณดานอน ๆ ในสงคมไทย เปนตนวา โหราศาสตร ยทธศาสตร เวชศาสตร และอกษรศาสตร อยางบรณาการ ท าใหความรในต าราไสยศาสตรไทยมความลกซงและสขมคมภรภาพในแงมมความคดและการ


อธบาย ความรดงกลาวไดมการจดบนทกสบทอดกนมาในรปแบบเอกสารสมดไทย ทเรยกวา “ต าราไสยศาสตร” วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอศกษาคณคาของเอกสารโบราณประเภทต าราไสยศาสตร ในฐานะเปนหลกฐานชนตนในทางประวตศาสตร 2. เพอศกษาขอมลประวตศาสตรสงคมไทยทปรากฏในต าราไสยศาสตร ในแงมมดานความเชอของคนไทยในอดต ซงมสวนสมพนธกบวถชวตของผคนในสมยรตนโกสนทร วธด ำเนนกำรวจย การศกษาครงนเปนการศกษาจากเอกสาร (Documentary Research) โดยใชกระบวนการศกษาดวยวธการทางประวตศาสตร (Historical Approach) เรมจากการเกบรวบรวมขอมลต าราไสยศาสตร ซงสวนใหญเปนเอกสารโบราณเกบรกษาไวทหอสมดแหงชาตสาขาตาง ๆ เปนขอมลหลกในการศกษา เอกสารดงกลาวน นกภาษาโบราณของสวนภาษาโบราณ หอสมดแหงชาต ไดรวมรวมและจดแสดงในหองเอกสารพนบาน ล าดบตอมาจงไดขอมลจากเอกสารชนตนและชนรองในแงมมตาง ๆ ซงเกยวของกบบรบทของการศกษามาประกอบกน เพอเชอมโยงและแสดงใหเหนภาพอดตของสงคมไทยไดชดเจนยงขน จากนนไดน าขอมลทงหมดมาวเคราะห วจารณ ตความ เพอตอบปญหาทก าหนดไวตามวตถประสงคการศกษาและน าเสนอขอมลทผานการวเคราะห วจารณ ตความแลว โดยเรยบเรยงตามรปแบบการพรรณนาเชงวเคราะห ต ำรำไสยศำสตร: นยำมควำมหมำย ต าราไสยศาสตร หมายถง เอกสารโบราณทจดบนทกความรในลกษณะของต ารา ความรทจดบนทกนน คอ วชาไสยศาสตร อนเปนความรแขนงหนงทมอยในประวตศาสตรสงคมไทย เอกสารเกอบทงหมดทน ามาใชเปนขอมลในการศกษา อยในรปเอกสารตวเขยนในสมดไทย อนเปนวฒนธรรมการจดบนทกรวบรวมความรของคนไทยแตโบราณ สมดไทยทใชบนทกความรเรองไสยศาสตรของคนในสมยโบราณ อาจเปนของพระสงฆ หมอพนบาน หรอบคคลผมความรเปนปราชญประจ าชมชน ไดจดบนทกหรอคดลอกความรตาง ๆ ส าหรบใชแกปญหาทเกดขนในวถชวต รปแบบของต าราไสยศาสตรมทงสมดไทยขาวและสมดไทยด า สวนวสดลกษณะอน ๆ ไดแก ใบลาน มพบบางแตเปนสวนนอย


ต าราไสยศาสตรทเกบรกษาไวทสวนภาษาโบราณของหอสมดแหงชาต เกอบทงหมดเปนฉบบราษฎร ลกษณะอกษรทบนทกมทงอกษรไทย อกษรขอม และอกษรพนเมองในทองถน มเนอหาสาระวาดวยเรองคาถาอาคม เลขยนต การประกอบพธกรรมตาง ๆ ทางไสยศาสตร อนเปนวถชวตและความเชอของผคนในสมยโบราณ ต ำรำกบกำรศกษำไสยศำสตร ค าวา “ต ารา” ในภาษาไทย มทมาจากค าเขมร តមរា [ตอมรา] หมายถง แบบแผนวาดวยหลกวชาตาง ๆ ในพจนานกรมภาษาเขมร มค าวา តមរាសៃយ [ตอมราไซ] หมายถง ต าราไสย หรอต าราทประเสรฐวเศษ มนยแสดงถงความรทบนทกไวนนเปนสงนบถอกนวาวเศษ หนงสออกขราภธานศรบทของหมอบรดเลย ซงตพมพครงแรกเมอ พ.ศ. 2416 ไดใหความหมายไววา “ต ารา เปนชอหนงสอทเขยนเรองราวความรวชาตาง ๆ เหมอนอยางต าราหมอ ต าราโหร” (บรดเลย และนายทด, 2514 หนา 233) วฒนธรรมการจดบนทกความรแขนงตาง ๆ ของไทยแตโบราณนยมจดลงในสมดต ารา ซงกคอสมดไทยทท ามาจากเปลอกตนขอย มทงสมดไทยด าและสมดไทยขาว ต าราไสยศาสตรปรากฏหลกฐานในพระราชพงศาวดารกรงศรอยธยา ฉบบพระราชหตถเลขาระบวา รชสมยสมเดจพระเจาปราสาททอง ตรงกบจลศกราช 997 ปกนสปตศก (พ.ศ. 2178) ไดมพธพระราชทานเพลงศพพระเจาลกเธอฝายในทวดไชยวฒนาราม ปรากฏไดเนอในทองเผาไมไหม เปนเหตใหร าลอวาทรงตองกฤตยาคม “ครงนนประชาราษฎรลอกนวาจะใหคนต ารบต าราทหมอ ผเฒาผแกตางคนกลวความผด บรรดาผ ทมต าราความรวชาการกทงน าเสยสน” (พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา, 2505, หนา 15) ดานพงศาวดารพมากลาววา เมอเสยกรงศรอยธยาแกพมาครงทสอง ใน พ.ศ. 2310 ทพพมาไดรวบรวมสรรพวทยาการทงปวงในกรงศรอยธยา ทงผรอนเปนครในวชาตาง ๆ และอกทงต าราอนบนทกศาสตรหลายแขนง เปนตนวา พระไตรปฎก ต ารายา ต าราหมอด ต าราชางมา รวมถง “ต าราเวทมนตเลขยนต” (มหาราชวงษพงศาวดารพมา, 2545, หนา 270) ต าราเหลานไดถกน ากลบไปกรงองวะพรอมกบทรพยสนและผคนทถกจบเปนเชลยศกไปจากกรงศรอยธยา หลกฐานทยกมานยอมแสดงใหเหนวาต าราไสยศาสตรเปนสงทมมาแตครงกรงศรอยธยาแลว และไดคดลอกกนเรอยมาจนถงสมยรตนโกสนทร ขณะเดยวกนกแสดงใหเหนวาวชาไสยศาสตรเปนความรชนดทตองอางองต าราในการศกษามาแตโบราณ การศกษาตามขนบจารตของไทยโบราณ ภายหลงจากเจนจบในวชาสามญจนอานออกเขยนไดแลว หากผเรยนประสงคจะศกษาตอใหกวางขวางในวชาการแขนงอน กสามารถแสวงหาผรและไปฝากตวเลาเรยนในส านกของครตอไป วชาการทนยมเลาเรยนกนสวนใหญ


จะเปนวชาทสมพนธกบวถชวตการด ารงชพ หรอจ าเปนตอการเขารบราชการ ขณะท ไสยศาสตรกเปนวชาหนงทมความนยมศกษาเลาเรยนกน (ปญญา บรสทธ, 2528, หนา 34) และนบถอกนวาเปนหนงในวชาความรส าคญแขนงหนง การเรยนรศาสตรแขนงนปรากฏหลกฐานวามผนยมศกษากนมาแตครงกรงศรอยธยาแลว โดยเฉพาะเรองคงกระพนชาตร จากบนทกของ ฟาน ฟลต (Jeremias van Vliet) ชาวฮอลนดา เมอ พ.ศ. 2183 ในแผนดนสมเดจพระเจาปราสาททอง ไดกลาวถงเรองราวของบคคลผมนามวา “ออกหลวงมงคล” โดยบรรยายวาเขาผนน “อยยงคงกระพน ไมมปลายแหลมของเหลกกลาตะกวและดบกจะแทงทะลเขาผวหนงของเขาได และไมมอาวธของคนใดสามารถท าใหเขาบาดเจบได” (ฟาน ฟลต, 2546, หนา 271) หากมองในมตของความเปนศาสตร ความรไสยศาสตรกมอยหลายระดบ ดงท นธ เอยวศรวงศ (2555, หนา 231) กลาววา “ไสยศาสตรเปนสมบตของแตละชนชน” หมายถง ในอดตแตละชนชนตางมความสามารถทจะเขาถงความรไสยศาสตรในรปแบบของตนเอง ไสยศาสตรของชนชนไพรอาจเขาถงไดโดยไมจ าเปนตองรหนงสอ แตส าหรบไสยศาสตรในสงคมมลนายหรอกระฎมพ ยอมตองเกยวเนองกบ “ต ารา” หรอการศกษาคนควา ตวอยางการใชความรของชนระดบสง ทตองอางองต ารบต ารา ดงเชน พระศรภรปรชา เจากรมราชบณฑตยในสมยสมเดจพระนารายณ ผใชความรทางไสยเวทจากต าราของตนกระท าแกกลมขาราชการฝายตรงขามเพอหวงผลทางการเมอง (พระราชพงศาวดารกรงสยามจากตนฉบบของ บรตชมวเซยม กรงลอนดอน, 2537, หนา 206) หรอตวอยางการศกษาของเจาฟาตรสนอย พระราชโอรสในสมเดจพระเพทราชา ทตามพระราชพงศาวดารกลาววา “ทรงเรยนทางปรยตไตรปฎกธรรรม และคมภรเลขยนต มนตรคาถาสรรพวทยาคณตาง ๆ ในส านกพระพทธโฆษาจารยนนไดเปนอนมาก...” (พระราชพงศาวดารกรงสยามจากตนฉบบของ บรตชมวเซยม กรงลอนดอน, 2537, หนา 294) จนมาถงยครตนโกสนทร สนทรภ (2519, หนา 542) ยงกลาวย าความส าคญของความรไสยศาสตรไวในเพลงยาวถวายโอวาทแกเจาฟากลางและเจาฟาปว เมอราว พ.ศ. 2371 ความตอนหนงวา อตสาหเรยนเขยนอานบราณราช ไสยศาสตรสงครามตามประสงค ล าดบศกดจกรพรรดขตตยวงศ อตสาหทรงจดจ าใหช านาญ หรอแมแตสมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ ระหวางทรงผนวชเปนสามเณรอยทวดบวรนเวศวหาร กยงเกดความสนพระทยศกษาวชาไสยศาสตร ดงททรงเลาไวในหนงสอเรอง “ความทรงจ า” วา


“สวนตวฉนเอง จะเปนใครแนะน ากจ าไมไดเสยแลว เกดอยากเรยนวชาอาคม คอวชาทท าใหอยยงคงกระพนชาตรดวยเวทมนตรและเครองรางตาง ๆ มผพาอาจารยมาใหรจกหลายคน ทเปนตวส าคญนนคอนกองวตถา นองสมเดจพระนโรดมเจากรงกมพชา...การศกษาวทยาคมในครงนน เชอถอเปนการจบใจมาก โดยเฉพาะเดกก าลงรนหนมเชนตวฉน ดวยไดฟงเขาเลาเรอง และบางททดลองใหเหนอทธฤทธ...” (สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ, 2516, หนา 295)

เหตทการศกษาวชาไสยศาสตรหรอคาถาอาคม เปนสงทมความส าคญส าหรบสงคมไทยสมยโบราณ ประการแรกคอเพอตอบสนองตอความตองการทพงยดเหนยว บ าบดความหวาดหวนในภยอนตราย ประการตอมาคอการใชเพอแกปญหาเฉพาะหนาในชวตประจ าวน โดยเฉพาะกบปญหาทยงไมสามารถหาความร หรอวทยาการอนทดกวามาแทนทไดในยคสมยนน นอกจากนยงเชอวาไสยศาสตรสามารถอ านวยผลสมฤทธในทางโลก อนเปนสงทมนษยพงปรารถนา ดงมค าพงเพยวา “ไมไดดวยเลห กเอาดวยกล ไมไดดวยมนต กเอาดวยคาถา” ดวยเหตนจงท าใหไสยศาสตรยงคงอยคสงคมมนษยเสมอมา และสวนหนงถกจดบนทกไวในรปของ “ต าราไสยศาสตร” ต าราบนทกความรไสยศาสตรเปนสงทพบไดทกภาคของประเทศไทย ในรปเอกสารโบราณประเภทสมดขอยและใบลาน จากการทผวจยไดลงพนทท าการส ารวจเอกสารโบราณจากหอสมดแหงชาตทงสวนกลางและสาขาภมภาค พบวามเอกสารโบราณพนบานทเปนต าราไสยศาสตรเกบรกษาไวทกแหง นอกจากนยงสามารถพบต าราไสยศาสตรไดในวด พพธภณฑทองถน รวมถงทเปนสมบตสวนบคคลอกมากมาย แสดงถงความแพรหลายและความส าคญขององคความรในศาสตรแขนงนทมตอสงคมไทยในอดตไดเปนอยางด ควำมรในต ำรำไสยศำสตร ต าราไสยศาสตรแตละเลมบรรจเนอหาไวหลากหลาย ตามแตความประสงคของผ คดลอก ซงแตละคนมประเดนความสนใจ และความจ าเปนทตองใชงานในชวตไมเหมอนกน ท าใหขอมลในต ารามความแตกตางกนมาก การศกษาครงนผวจ ยจงใชแนวทางการจดหมวดหมเนอหา โดยมงเนนไปยงขอมลทมคณคาตอการศกษาในมตทางประวตศาสตร ดงน


แนวคดทอยเบองหลงต ำรำไสยศำสตร วชาไสยศาสตร เปนความรและวธปฏบตเกยวกบการใชอ านาจเรนลบเหนอธรรมชาต คนไทยโบราณเชอวาทมาของความศกดสทธหรออ านาจพเศษดงกลาว มทมาจาก 2 ทาง ไดแก ความเชอในสงศกดสทธ และอ านาจจต ซงวชาไสยศาสตรถอวาเปนทมาของอทธปาฏหารยทงปวง ความเชอเกยวกบสงศกดสทธ คอ การยอมรบวามบางสงอยพนไปจากความสามารถทจะรบรไดโดยประสาทสมผส จากคตความเชอในไตรภมมสวนสนบสนนแนวคดวา นอกจากโลกมนษยแลว ยงมภพภมอน ๆ แวดลอมอย วชาไสยศาสตรในแงมมหนงกคอความรเพอสอสารกบสงเหนอธรรมชาตในภพภมอน ๆ อาจเปนดวยการประกอบพธกรรม การสวดมนต การจดเครองบดพลบชาแกเทวดา ภตผ เพอขอความชวยเหลอในกจอนประสงค ดวยเชอวาสงเหนอธรรมชาตนนใหคณและโทษแกมนษยได หากเปนพธกรรมมงคลกจะอางคณพระศรรตนตรย มการบวงสรวงเทพยดาฝายกศลมารวมอนโมทนาประสาทพร แตหากเปนการประกอบคณไสยกฤตยาคมกมการเซนสงเวยตอผคร ป เจาสมงไพร ภตพราย ยายกะลาตากะล ผเจาปาชา เพอใหมาชวยเกอหนนในพธกรรม ดงเชนบางตอนจากโองการไหวครบทหนงทวา “ขาพเจาจะขอเชญพระอศวรผ เปนเจาเสดจมาอยในตาซาย คณพระนารายณเสดจอยในตาเบองขวา เชญคณนางพระคงคามาเปนน าลาย ขอเชญคณพระพายมาเปนลมปาก ขอเชญคณพญานาคมาเปนสรอยสงวาล ขอเชญพระกาฬมาเปนหวใจ...” (ต าราเลขยนตและเวทมนตรคาถา, เลขท นม.ส. 8) ทแสดงการอางถงอ านาจเหนอธรรมชาตเหลาน นอกจากความเชอในสงศกดสทธแลว วชาไสยศาสตรยงเปนความรวาดวยวธการสรางฤทธอ านาจขนในตน โดยเชอวาบคคลสามญอาจใช “ความร” จากการศกษา หรอการฝกฝนอบรมจตใหแกกลา จนสามารถควบคมและใชอ านาจจตพเศษนนใหเปนไปตามทตองการ ซงอ านาจจตทางไสยศาสตรนกเปนไปในท านองเดยวกบการฝกสมถกรรมฐาน ในอดตชายไทยทบวชเรยนตามประเพณมกไดความรชนดนตดตวไป ดงทนยมเปนธรรมเนยมสบมานบแตอยธยาถงกรงรตนโกสนทรวา “เจานายททรงผนวชแตพรรษาเดยวไมมเวลาพอจะเรยนคนถธระ จงมกเรยนวปสสนาธระอนเปนการภาวนา...และนบถออกอยางหนงวา ถาเรยนวปสสนาธระช านาญแลว อาจจะทรงคณวเศษในทางวทยาคม เปนประโยชนอยางอน ตลอดจนวชาพชยสงคราม” (สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ, 2516, หนา 67-68) แมสามญชนกเชนเดยวกน ทงนเพราะเชอกนวาบคคลธรรมดาหากศกษาไสยศาสตรและฝกอ านาจจตจนส าเรจวชากจะบงเกดฤทธอ านาจ ยอมสามารถใชความรนนไดตามความประสงค


รปแบบกำรใชควำมรในต ำรำไสยศำสตร ความรในต าราไสยศาสตร หากพจารณาทรปแบบการใชงานอาจจดไดเปน 3 กลมใหญ ๆ ไดแก การใชผานเวทมนตรคาถา การใชผานเลขยนต และการใชผานเครองรางของขลง อยางไรกด เกณฑทก าหนดขนนเปนการจดกลมอยางกวาง เพอใหเหนองคความรในบางแงมมโดยเฉพาะทเกยวของกบมตทางประวตศาสตรเทานน 1. กำรใชเวทมนตรคำถำ เวทมนตรคาถาถอเปนชองทางหนงของการสงผานอ านาจจตตามหลกวชาไสยศาสตร การประกอบพธกรรมทงปวงตองมเวทมนตรคาถาเปนองคประกอบหลก และถอเปนเนอหาส าคญทตองพบในต าราไสยศาสตรแทบทกเลม ค าวา “เวทมนตร” หมายถง ถอยค าศกดสทธทใชสวดบรกรรมเพอใหส าเรจความประสงค บางทใชคกบค า “คาถา” เปน “เวทมนตรคาถา” ซงมทงทเปนภาษาบาลและภาษาไทย บางครงภาษาในมนตรจะมลกษณะคลองจองกน คลายคลงกบภาษาราย อนเปนรปแบบวรรณกรรมโบราณส าหรบใชสอสารกบสงศกดสทธ ดงตวอยางมนตรบทหนงทใชทางเสนห ขนตนวา “โอม ละลวยมหาละลวย งวยงงจงใจรก เหนหนากเหมอนชางรกงา เหนหนากเหมอนปลารกน า ไมในปากลมลม ผมในหวกลมเกลา ขาวอย ในคอลมกลน เหนหนากใหสะอกสะอนคร าครวญ ปวนใจไหหากอยทกราตร...” (ต าราเวทมนตรคาถาและยนต, สมดไทยขาว, เลขท จบ.ส. 160) เวทมนตรคาถาทจดบนทกในต าราไสยศาสตรยอมมสรรพคณมากมาย ท งทางคมครองปองกน บ าบดปดเปา อ านวยลาภผล ขจดสงอปมงคล ไปจนถงกอใหเกดโทษแกผอนในการกระท ากฤตยาคม ดงตวอยางคาถาทเรยกวา “พระเจาสบหกพระองค” ซงใชในดานคมครองปองกน ตามต าราระบวา

“ผใดภาวนาหวค าเมอจะนอน ๓ ท กนสารพดศตรโภยภยอนตรายทงปวง ถาผใดภาวนาเทยงคน ๓ ท ขางรง ๓ ท ผนนมขาดอาหารเลย มลาภทกประการเปนสวสดมงคลแกผนนแล ถาผใดอาพดขาวกนทกวนถง ๓ ป ๓ เดอน คงทนทวสรรพางค ตวคงทงอาวธ ๑๒ ภาษา เสกน ามน ๑๐๘ คาบทาตวคงกระพนชาตรแล ทานใหเสกไคลพระเจดยอมไวคงทงเหลกมด หอกคอเงน หอกคอทอง ดาบคร าเงนคร าทอง หอกสมฤทธกรชทองแดง ปนประจสรรพประจทงปวงแล...” (ต าราหวใจคาถาอาคม, สมดไทยขาว, เลขท สพ.ส.9)

ระหวางวกฤตการณ ร.ศ. 112 พระยอดเมองขวาง ขาราชการไทยชาวนครสวรรค ไดน าทหารเขาตอสกองก าลงฝรงเศสทเขายดแขวงค ามวน ระหวางเกดการยงปะทะกนอยาง


ดเดอด เลากนวา พระยอดเมองขวางถกกระสนปนทหารฝรงเศสลมลงถงหงายทองหลายครง แตกลบลกขนมาวงตอได ชาวเมองหนองคายและทาอเทนตางร าลอกนวา เปนเพราะอานภาพคาถาทพระยอดเมองขวางทองอยไมขาดปากในขณะนน (สจรต ถาวรสข, 2525, หนา 163) นอกจากนเวทมนตรคาถายงใชส าหรบปลกเสก เพอใหสงใดสงหนงกลายเปนเครองรางหรอของศกดสทธขนตามความประสงค เชน เสกขมนกนเพอใหอยยงคงกระพน เสกสผงทาปากเพอใหเกดเปนเสนห เสกน าใหกลายเปนน ามนตร เสกน ามนหอมหรอน ามนงาทาตวใหคมกนอนตรายกได 2. กำรใชเลขยนต ค าวา “ยนต” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 ใหความหมายไววา “ตารางหรอลายเสนเปนตวเลข อกขระ หรอรปภาพทเขยน สก หรอแกะสลกลงบนแผนผา ผวหนง ไม โลหะ เปนตน ถอวาเปนของขลง” เนองจากยนตมกมตวเลขผสมอยกบตวอกษร หรอบางกมแตตวเลขลวน จงเปนเหตใหนยมเรยกรวมกนวา “เลขยนต” ในวชาไสยศาสตร ภาพยนตแตละชนดมวตถประสงคการใชงานตางกนไป ถอเปนองคประกอบอยางหนงของพธกรรมทางไสยศาสตร การใชคาถาอาคมบางอยางตองใชผานเลขยนต หรอมการลงยนตบนวตถทใชประกอบพธ ภาพยนตตาง ๆ สามารถน ามาประดษฐเปนเครองรางพกพาตดตว หรอใชจารกบนวตถอนเพอใชประกอบพธกรรม ไปจนถงสกลงบนรางกายมนษย ดงจะยกตวอยางสรรพคณของยนตชอ “จกรพรรดตราธราช” ทต าราบรรยายวา

“ยนตทงสามนถาผใดประกอบไปดวยยนตน อยาวาแตทจะตกเขญใจเลย อภปรายวา ใหเอาเงน ทอง นาคแผใหบาง แลวใหเขยนยนตนเปนตะกรดคาดเปนโภคทรพย ประกอบดวยสมบตพสถานเปนอนมาก มตระบะเดชะเปนมหาวเศษนก ประกอบดวยสรเปนมหาวเศษกวาคนทงปวง” (ต าราเวทมนตรคาถา, สมดไทยขาว, เลขท กจ.ส.48)

ความเชอเกยวกบภาพยนตทงหลาย เมอเขยนลงบนวตถใด ๆ กจะท าใหวตถสงนนกลายเปนสงศกดสทธขนมา เชน เมอเขยนหรอจารลงแผนโลหะ ผา หรอกระดาษ ตามกรรมวธกจะท าใหสงเหลานนกจะกลายเปนเครองรางมอานภาพตามหนาท หรอสรรพคณของยนตนน ๆ บางครงสงของใชประกอบพธ หรอเครองยาตาง ๆ กตองลงยนตก ากบดวย โดยทอกขระและตวเลขในยนตลวนแตเปนคาถา หรอกลอกษรทมปรศนาแฝงอยท งสน การใชความรในต าราไสยศาสตรไมวาจะเปนในทางดหรอรายจ าเปนตองใชเลขยนตประกอบดวยเสมอ ในเสภาเรองขนชางขนแผน (กรมศลปากร 2510, หนา 354) ตอนขนแผนปลกกมารทอง ซงเปนวรรณกรรมยครตนโกสนทร มตวอยางบรรยายถงการใชยนตตาง ๆ ประกอบพธ ความตอนหนงวา


ยนตนารายณแผลงฤทธปดศรษะ เอายนตราชะปะพนลาง ยนตนารายณฉกอกปกปดกลาง ลงยนตนางพระธรณทพนดน เอาไมรกปกเสาขนสทศ ยนตปดปกธงวงสายสญจน ลงเพดานยนตสงวาลอมรนทร กพรอมสนในต าราถกทาทาง ดงกลาวมานยอมเหนไดวา การใชความรทางไสยศาสตรจะตองใชเลขย นตประกอบดวย ในต าราไสยศาสตรจงปรากฏภาพยนตลกษณะตาง ๆ พรอมสรรพคณและวธปฏบต อนง การลงยนตเขยนอกขระตาง ๆ ยงมหลกปฏบตทสลบซบซอนอกมาก และเลขยนตยงคงความส าคญแมในพธหลวงของราชส านก 3. กำรใชเครองรำงของขลง คนไทยยครตนโกสนทรนยมพกพาเครองรางไวกบตว จากบนทกของปลเลอกวซ (Pallegoix) บาทหลวงชาวฝรงเศสซงเดนทางเขามาเผยแผศาสนาในชวงระหวางรชกาลท 3 ถงรชกาลท 4 กลาวถงเครองรางทเหนคนไทยพกตดตวในชวตประจ าวนวาไดแก “ลกประค าทองค าหรอเงนรอยไวในดายเสก หรอเปนตะกรดดอกเลก ๆ ท าดวยแผนโลหะ ลงเลขยนต และอกขระศกดสทธทเชอกนวาขลง ผหญงแทบทกคนคลองสรอยสงวาลยชบน ามนต คนทจนหนอยกใชดายเสกแทน...” (ปาลเลอกวซ, 2520, หนา 500-501) เครองรางทประดษฐขนโดยฝมอมนษย อนเปนผลตผลจากความรในวชาไสยศาสตร มมากมายหลายชนด สวนมากแลวทนยมอยในวฒนธรรมไทย ไดแก ตะกรด ผาประเจยด พสมร แหวนพรอด ลกประค า เชอกคาด เปนตน ในประวตศาสตรจะพบเรองราวบคคลผมบทบาทดานนหลายตอน เชน ในสมยตนรตนโกสนทร ปรากฏเรองราวของพระมหาชวย ซงเปนเจาอธการวดปาลไลย แขวงเมองพทลง “มความรวชาการด ชาวเมองนบถอมาก จงลง กระตศประเจยดมงคลแจกคนทงปวงเปนอนมาก พวกกรมการนายแขวงนายบานทงหลาย ชกชวนไพรพลเมองมาขอเครองมหาชวย แลวคดกนจะยกเขารบพมา . . .” (พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท ๑, 2539, หนา 80) และดงเชนกรณของทานพระคร วดฉลอง หรอพระครวสทธวงศาจารยสงฆปาโมกขแหงเมองภเกต ไดท าผาประเจยดแจกใหแกชาวบาน เมอครงกรรมกรจนท าเหมองแรทภเกตกอกบฏใน พ.ศ. 2419 บรรดาผทไดรบตางน าไปโพกศรษะเกดก าลงใจตอสเปนสามารถจนพวกจนแตกพายกระจดกระจายไป (สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ, 2544, หนา 7-10) โดยปกตต าราไสยศาสตรแตละเลมยอมมเนอหากลาวถงการสราง ตลอดจนวธใชเครองรางชนดตาง ๆ ไวดวย และสรรพคณของเครองรางเหลานนกมครอบคลมปญหาตาง ๆ ในชวตประจ าวนของมนษย เชนในยามศกสงคราม ยอมมการสรางเครองรางเพอขวญก าลงใจ


ในการศก ต าราไสยศาสตรเลมหนงกลาวถงการท าแหวนสวมนวไปออกรบ ความวา “ยนตนลงกระดาษ ท าแหวนใสมอ เสกดวยคาถาบทน อะสงวสโลปสะพภะ ๑๐๘ แลว เมอจะเขาการณรงคสงครามใหถอแหวนบรกรรมดวยคาถาบทน มะอะอ อยาวาแตศกมนษยเลย ขนไปถงเทวดาสามชนกอยาไดเกรงกลว” (ต าราเวทมนตรคาถา, สมดไทยขาว, เลขท จบ.ส. 86) หรอการคาขาย ต าราฉบบหนงกลาวถงการท า “นางกวก” แกะจากกาฝากไมมะเดอชมพร หากจะไปคาขายกใหน ารปนางกวกนนแชน า แลวเอาน านนมารดหวเรอไปคาขายเปนเสนหเกดลาภผลท ามาคาขน และมมนตรนางกวกก ากบ เนอมนตรดงกลาว ความตอนหนงวา “...พวกพาณชพากไปคาเมองแมน กจะคาหวแหวนกไดวนละแสนทะนาน กจะคาสารพดการกไดโดยคลอง กจะคาเงนกไดเงนเตมกอง กจะคาทองกไดทองเตมหาบมาเรอน สามเดอนเปนเศรษฐ สามปเปนพอคาส าเภา...” (ต าราคาถาและยนตตาง ๆ, สมดไทยขาว, เลขท จบ.ส. 72) เครองรางในวชาไสยศาสตรเปรยบเสมอนยารกษาโรค ผใชอาจไมจ าเปนตองมความรในวชาน หรอเคยผานการศกษาวชาไสยศาสตรมากอนกสามารถใชได ตางจากคาถาอาคม หรอการเขยนเลขยนต ซงผใชงานจ าตองผานการศกษาฝกฝนศาสตรแขนงนมาในระดบหนง จดมงหมำยกำรใชควำมรจำกต ำรำไสยศำสตร เหตผลหนงทไสยศาสตรย งด ารงอยตลอดมาแมในโลกปจจบนทสภาพสงคมเปลยนแปลงไปจากอดตมากแลวกตาม นนคอ ไสยศาสตรยงมประโยชนตอมนษย อยางนอยกตอสภาพจตใจ จากการศกษาต าราไสยศาสตรพบวาไดมการใชความรชนดนเพอแกปญหาตาง ๆ ซงในประเดนหลกมดงน 1. เพอปองกนตนเอง การคมครองปองกนภยอนตรายทงหลายเปนเหตผลหลกในการเลาเรยนไสยศาสตรของคนไทยโบราณ เนองจากสภาพแวดลอมในอดตมอนตรายอยรอบดาน ทงจากภยทางธรรมชาต โจรผราย และการศกสงครามทตองรบแบบประชดตว ตลอดจนยงมความหวาดกลวสงทมองไมเหน ไสยศาสตรไดเสนอความรทชวยบ าบดความหวาดหวน และสรางความเชอมนในยามตองเผชญกบสถานการณเหลาน อยางนอยความรชนดนกสรางความอบอนใจในการด ารงชวต ซงในประเดนดงกลาว “เทยนวรรณ” นกคดนกเขยน และปญญาชนสยามยครชกาลท4-6 ไดเลาประสบการณของตนเอง ซงครงหนงเคยศกษาศาสตรแขนงนไววา

“ครนเตบโตขน ไดเลาเรยนไสยสาตรมนตราอาถนต แลฟงค าทานบดาเลยง แสดงคณแหงพระรตนไตรยวา ผ ถงสระณาคมอาจปองกนผสางปรางควาน แลสรรพภยพบต ตาง ๆ ได จตรใจกเชอมนในคณแหงพระรตนไตรย แลเชอวทยาอาคม...จงกระท าให


ดวงจตรหายความหวาดหวน หายกลวผสางไปได โดยทเชอคณพระรตนไตรย แลเชอวทยาอาคม เวทมนตรตาง ๆ” (ต.ว.ส. วณณาโภ, ร.ศ. 122, หนา 815-816)

ในยครตนโกสนทรไดมพธปลกเสกเครองรางเพอการศกหลายครง เชน ในรชกาลท 1 พ.ศ. 2344 ไดมพระราชพธปลกเสกเครองคงกระพนทวดไชยชนะสงคราม (สายชล วรรณรตน, 2525, หนา 100) และในรชกาลท 5 ไดมพธลงเครองพชยสงครามขนทวดตม จ.พระนครศรอยธยา ซงในครงนนมการนมนตพระอาจารยเลอง วดประดทรงธรรม กบคณาจารยหลายรปมานงปรกในพธ (พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว, 2493, หนา 40) สะทอนใหเหนการใชความรไสยศาสตรในทางคมครองปองกน และความนยมใชความรแขนงนเพอปองกนตนเอง ไมเพยงแตราษฎรสามญ แมเจานายหลายพระองคกยงไดชอวาทรงมวชาอาคมดานคงกระพนชาตร ซงขอมลเหลานแสดงใหเหนการใชความรชนดนเพอปกปองภยนตราย อาท พระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว ทรง “เปนทนยมยนดของคนเปนอนมากวาอยคงกระพนชาตร” (พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว, 2533, หนา 17) บางกวาพระบาทสมเดจพระปนเกลาฯ “ทรงวชาอาคม บางคนวาหายพระองคได บางวาเสดจลงเหยยบเรอก าปนฝรงเอยงกม” (สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ, 2553, หนา 67) หรอ พระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงชมพรเขตอดมศกด พระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ซง “ทรงสกยนตทงองคตงแตหนม ๆ เชน สกหนมาน สกลงลมทพระชงคส าหรบเดนเรว ใครตามแทบไมทน...นอกจากนยงมกระดกหนาผากแมนาคพระโขนง คาดไวทบนพระองค ไมทราบวาใครน ามาถวาย” (ทานหญงเรงจตรแจรง อาภากร, 2537, หนา 228) 2. เพอบ ำบดรกษำ นอกจากการคมครองปองกนแลว ยงมอกสงหนงทจ าเปนในอนดบตน ๆ นนคอ ความรเพอการบ าบดรกษา หมอพนบานในอดตมกเปนผรทงทางเวชศาสตรและไสยศาสตรควบคกนไป เมอมไสยศาสตรเขามากแสดงวา เวชศาสตรเปนความรแบบองครวม การรกษาทางกายจะไดผลจ าเปนตองรกษาทางใจไปพรอม ๆ กน

การรกษาโรคภยไขเจบทปรากฏในต าราไสยศาสตรมหลายวธตามลกษณะอาการของโรค ผเปนหมอจะพเคราะหดวาอาการของโรคนน ๆ สมควรจะบ าบดรกษาโดยวธใด ขอมลจากต าราแสดงใหเหนวา นอกจากการใชยาสมนไพรแลว บางกรณยงใชเวทมนตรคาถาประกอบกน

หากผปวยมอาการผดปกต ไมอาจทราบสมมตฐานของโรค หรอเปนโรคทรกษาเทาไรกไมหาย อาจสรปวาตองคณผคณคน การกระท าย ายตาง ๆ การรกษาจงตองใชความรทางคาถาอาคม อางอานภาพสงศกดสทธทเชอวามมหทธฤทธเหนอกวานน มคณพระรตนตรย


เปนตน มาบ าบดปดเปา เพราะเชอวาแมแตโรครายแรงทไมอาจหาทางรกษากอาจปดเปาได ดงเชนความเชอในการประกอบพระราชพธอาพาธพนาศเมอครงตนรตนโกสนทร พ.ศ. 2363 ดวยเชอวา คณพระรตนตรย คณเทวดา อนทรพรหม สรรพคณทงปวงอาจทจะบ าบดไข ก าจดอปทวะ และภตผปศาจไปจากพระนครได (ประชมหมายรบส งภาคท ๒ สมยกรงรตนโกสนทร, 2525, หนา 39) เนองจากโรคหาเปนโรคระบาดรายแรงในยคนน

ในอดตหมอทเชยวชาญการรกษาโรคดวยไสยศาสตร ยอมจะเปนบคคลส าคญทคนในชมชนใหความเคารพนบถอ และคงมอยในทกชมชน ดงเชนเมอครงทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เสดจประพาสตนมาถงอมพวา ไดพบเจาอธการวดประดรกษาโรคตาง ๆ มคนถกคณไสย คนเจบไขไปคอยรดน ามนตเพอรกษาอยหลายคน ทรงเลาวา “...รดน ามนตรอยางนฉนกเพงเคยเหน คนพดจากนอย ด ๆ พอเขาไปนงใหพระรดน ากมกรยาอาการวปลาสไปตาง ๆ” (เสดจประพาสตนในรชการท ๕, 2510, หนา 13)

3. เพอกระท ำตอผอน ต าราไสยศาสตรนอกจากจะกลาวถงการรกษาแลว บางเลมยงกลาวถงการกระท าคณไสย หรอทเรยกวา “กฤตยาคม” ดวยเชนกน การใชกฤตยาคมมกเปนไปในทางกระท าย าย ท ารายผอนใหมอนเปนไป หรอท าเสนหใหบงเกดความรกใครใหลหลง ท าใหบงเกดความเกลยดชง ท าใหพนภย หรอมชยชนะเมอเกดคดความในโรงศาล หรอกระท าการสาปแชงศตร เปนตน ทงหมดนอาจเรยกวา วชาอาถรรพ ซงเปนสงทในทฤษฎทางมานษยวทยาเรยกวา ไสยด า (Black Magic) นนเอง ในประวตศาสตรไทย ปรากฏหลกฐานแสดงถงความรสกหวาดหวนตอคณไสยกฤตยาคม อนเปนภยมดทมองไมเหน โดยปรากฏชดใน “พระไอยการลกษระเบดเสรจ” ของกฎหมายตราสามดวง ทก าหนดโทษรายแรงถงแกชวตแกผทใชความรกระท ากฤตยาแกผอน (ก าธร เลยงสจธรรม, 2548, หนา 238-239) แมการเลาเรยนความรประเภทนจะมความผด แตกระนนวชาเหลานกไมเคยสญหายไปจากสงคม ดงปรากฏหลกฐานวา ในอดตมการลกลอบกระท ากฤตยาคมอยทวไป ไมเว นแมแตในราชส านก เชน กรณเจาจอมทองด ซงไปหาหมอท าเสนหเพอหวงผลใหพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกทรงโปรดปราน (พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท ๑, 2539, หนา 15) หรอกรณพระโยคาภรตเถร วดราชสทธาราม ท าน ามนเสนหใหเจาจอมในวงจนถกถอดจากสมณศกดเนรเทศไปเมองสงขลา (พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท ๔, 2547, หนา 179) และเรองจนเสงกระท าคณไสยแกพระยาสามภพพาย ในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว จนเกดเปนคดความซงภายหลงจนเสงสารภาพวา


ไดกระท าตามวชาทเรยนมาแตสมนอยผลวงลบไปแลว (ประชมประกาศรชกาลท 4, 2547, หนา 277) เปนตน 4. เพอแกปญหำในกำรด ำรงชพ นอกจากน ขอมลจากต ารายงเปนหลกฐานทบงบอกใหทราบวา ในอดตวชาไสยศาสตรเปนความรเพอชวยในการด ารงชพ ดงจะเหนบทบาทความรทางไสยศาสตรทมความเกยวพนกบชวตประจ าวน การตงถนฐานบานเรอน การคาขาย และการเกษตรกรรม ซงพบการใชความรทางไสยศาสตรเพอการแกปญหา แสดงใหเหนบทบาทของไสยศาสตรในฐานะ “เทคโนโลย” เบองตนของสงคมมนษยไดชดเจนยงขน เพราะแททจรงแลวไสยศาสตรกคอ เทคโนโลยในรปแบบหนง เนองจากเปนรปแบบภมปญญาของมนษยในการแกปญหาทเกดขนเพอการด ารงชพ (นธ เอยวศรวงศ, 2546, หนา 33-35) เปนตนวา ในครอบครว มการใชยนตลงใสวสดตาง ๆ เพอปองกนไฟไหมเรอน ปองกนหนกดผา ปองกนเดกรองไหตอนกลางคน ปองกนขโมยลกววควาย ปองกนเมยไมใหมช ท าใหเมยไมทะเลาะกน และท าใหเดกเลยงงาย การท ามาคาขายและประกอบอาชพ มยนตพกตดตวท าใหขนนางรก ท าใหเจานายเมตตาไมใชงานหนก ยนตลงใสกระบงกระจาด ลงใสหวเรอลงใสไมคานท าใหคาขายด ยนตลงใสถงเงนท าใหมใชไมหมด ลงไวกบเรอนท าใหเปนเศรษฐ เปนตน ในการเพาะปลกและการดแลผลผลต มคาถาเสกน ารดตนไมเพอใหงอกงาม ลงยนตแชน ารดตนไมทไมมผลกท าใหมผลดก มยนตส าหรบลงใบตาลปกไรนา เพอปองกนเพลยและแมลงท าลายตนพช มการใชยนตปองกนปมากดตนขาว ปองกนหนมารบกวนพชผล เปนตน ในยคทยงไมมสารเคมปราบศตรพชและเครองมอทนสมย คนไทยไดคดคนเทคนควธเหลานขนมาใชแกปญหา แมจะไมปรากฏหลกฐานถงประสทธภาพในการใชงาน แตจากบนทกในต าราอนเปนหลกฐานทแสดงถงความมอย ยอมแสดงใหเหนวา เคยมผใชประโยชนจากความรเหลานมาแลว อยางนอยกกาลครงหนงในอดต สรปผลกำรวจยและขอเสนอแนะ การศกษาเอกสารโบราณประเภทต าราไสยศาสตร ท าไดใหทราบแงมมทมคณคาตอการศกษาวชาประวตศาสตรหลายประการ ประการแรก ต าราไสยศาสตรทน ามาศกษาสามารถเปนหลกฐานสนบสนนในดานความเชอ โลกทศน ตลอดจนมมมอง วธคด และวธการแกปญหาของคนไทยในอดต ขอมลจากต าราไสยศาสตรมลกษณะเปนหลกฐานชนตนดานความเชอของสงคมไทย โดยเฉพาะอยางยงความเชอและชวตความเปนอยของราษฎรสามญชน ซงเปน ผคดลอกจดบนทกต าราเหลาน


ประการตอมา ต าราไสยศาสตรเปนหลกฐานแสดงถงความมอยของความเชอสงศกดสทธเหนอธรรมชาตของผคนในสงคมไทย ความเชอดงกลาวนมไดเปนเพยงถอยค าทอางถงในเอกสารประวตศาสตรหรอวรรณคดเทานน แตต าราไสยศาสตรอนเปนหลกฐานแสดงถงความมอยจรงขององคความรประเภทนอยางเปนรปธรรม กยงปรากฏอย ท าใหทราบวาวชานเปนความรทชาวไทยยคกอนสมยใหมนยมศกษาเลาเรยนและปฏบต ซงความรดงกลาวไดมอทธพลตอสงคมไทยมาอยางยาวนาน ประการสดทาย ต าราไสยศาสตรเปนหลกฐานแสดงวถชวตไทยดงเดม ความเชอใน การด ารงชวต การกนอย การรกษาโรคภยไขเจบ และการแกปญหาทเกดขนในชวตประจ าวน อาจกลาวไดวา เปนภมปญญาทองถนของผคนในแตละภมภาค ซงสงเหลานเปนปรากฏการณทางสงคมกอนทวทยาศาสตรจะเขามาแทนทในฐานะความรกระแสหลก การศกษาเอกสารโบราณประเภทต าราไสยศาสตรมสวนชวยใหเกดความเขาใจในประวตศาสตรสงคม และเปนการขยายพรมแดนความรดานประวตศาสตรไทยใหมความหลากหลายมากยงขน ขอเสนอแนะบางประการทอาจเปนประโยชนตอการศกษาในอนาคต ผสนใจอาจใชขอมลจากต าราไสยศาสตรไปศกษาวเคราะหหาความรเกยวกบสงคมไทยในแงมมอน ๆ เปนตนวา ในเชงมานษยวทยา คตชนวทยา ศาสนา และความเชอ ไดอกมาก การศกษาความรจากเอกสารโบราณไมวาชนดใด เปนหนทางหนงทจะน าไปสการอนรกษสบทอดภมปญญา ตลอดจนเผยแพรใหสงคมไดตระหนกรถงคณคาของเอกสารเหลานในฐานะเปนมรดกทางวฒนธรรมของชาตตอไป เอกสำรอำงอง เอกสำรชนตนทไมไดตพมพ หอสมดแหงชาต. ต าราคาถาและยนตตาง ๆ. สมดไทยขาว. อกษรขอม-ไทย. เสนหมก.

หมต าราไสยศาสตร. เลขท จบ.ส. 72.

หอสมดแหงชาต. ต าราเลขยนตและเวทมนตรคาถา. สมดไทยขาว. อกษรขอม-ไทย.

เสนดนสอ. หมต าราไสยศาสตร. เลขท นม.ส. 8.

หอสมดแหงชาต. ต าราเวทมนตรคาถา. สมดไทยขาว. อกษรขอม-ไทย. เสนหมก.

หมต าราไสยศาสตร. เลขท กจ.ส.48.

หอสมดแหงชาต. ต าราเวทมนตรคาถา. สมดไทยขาว. อกษรขอม-ไทย. เสนหมก.



หอสมดแหงชาต. ต าราเวทมนตรคาถาและยนต. สมดไทยขาว. อกษรขอม-ไทย. เสนหมก.


หอสมดแหงชาต. ต าราหวใจคาถาอาคม. สมดไทยขาว. อกษรขอม-ไทย. เสนหมก.

หมต าราไสยศาสตร. เลขท สพ.ส. 9.

หนงสอ

ก าธร เลยงสจธรรม (บรรณาธการ). (2548). กฎหมายตรา ๓ ดวง ฉบบพมพมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมอง เลม ๒. กรงเทพมหานคร: สถาบนปรด พนมยงค.

จลจอมเกลาเจาอยหว, พระบาทสมเดจพระ. (2553). พระบรมราโชวาทในรชกาลท ๕. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพสเตยเยอร สตอร ดไซน.

จลจอมเกลาเจาอยหว, พระบาทสมเดจพระ. (2493). พระราชหตถเลขาเรองเสดจประพาสล าน ามะขามเฒา และพระราชกระแสเรองจดการทหารมณฑลกรงเทพ. กรงเทพมหานคร: กรมศลปากร.

ชาญวทย เกษตรศร (บรรณาธการ). (2547). ประชมประกาศรชกาลท 4. กรงเทพมหานคร: มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

ด ารงราชานภาพ, สมเดจฯ กรมพระยา. (2516). ความทรงจ า. กรงเทพมหานคร: ศลปาบรรณาคาร. ด ารงราชานภาพ, สมเดจฯ กรมพระยา. (2553). ต านานวงหนา. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแสงดาว. ด ารงราชานภาพ, สมเดจฯ กรมพระยา. (2544). นทานโบราณคด. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเอกพมพไท. ต.ว.ส. วณณาโภ [เทยนวรรณ]. (ร.ศ. 122). ตลวภาคพจนกจ เลม ๓. พระนคร: โรงพมพพานชสรรพอดม. นธ เอยวศรวงศ. (2546). “เทคโนโลย.” ใน ไฮเทคาถาปาฏหารย. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพมตชน. นธ เอยวศรวงศ (บรรณาธการ). (2539). พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทร รชกาลท ๑

ฉบบเจาพระยาทพากรวงศ. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพอมรนทรวชาการ. นธ เอยวศรวงศ. (2555). ปากไกและใบเรอ รวมความเรยงวาดวยวรรณกรรมและ

ประวตศาสตรยคตนรตนโกสนทร. นนทบร: ส านกพมพฟาเดยวกน. บรดเลย, แดน บช และนายทด. (2514). หนงสออกขราภธานศรบท. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพครสภาลาดพราว.


ปญญา บรสทธ. (2528). การศกษาสภาพสงคมไทยในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว จากเอกสารส าคญทางวรรณคดในสมยนน. กรงเทพมหานคร: สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ประชมหมายรบสงภาคท ๒ สมยกรงรตนโกสนทร. (2525). กรงเทพมหานคร: โรงพมพส านกเลขาธการคณะรฐมนตร.

ปาลเลอกวซ, ฌอง แบบตสต. (2520). เลาเรองกรงสยาม. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพกาวหนา.

พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท ๑ (2539). กรงเทพฯ: อมรนทรวชาการ.

พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท ๔ ฉบบเจาพระยาทพากรวงศ (ข า บนนาค).

(2547). นนทบร: ส านกพมพตนฉบบ.

พระราชพงศาวดารกรงสยาม จากตนฉบบของบรตชมวเซยม กรงลอนดอน. (2537). กรงเทพมหานคร: กรมศลปากร.

พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา. 2505. พระนคร: ส านกพมพโอเดยนสโตร. มหาราชวงษพงศาวดารพมา. (2545). กรงเทพมหานคร: ส านกพมพมตชน. ฟาน ฟลต, เยเรเมยส. (2548). รวมบนทกประวตศาสตรอยธยาของฟาน ฟลต (วน วลต).

กรงเทพมหานคร: กรมศลปากร. เรงจตรแจรง อาภากร, ทานหญง. (2537). “เกรดพระประวตเสดจในกรมหลวงชมพรเขตอดมศกด.”

ใน อนสรณทานหญงเรง. กรงเทพมหานคร: โรงพมพกรมสารบรรณทหารเรอ.

ศลปากร, กรม. เสภาเรองขนชางขนแผน. (2510). กรงเทพมหานคร. ศลปาบรรณาคาร. สายชล วรรณรตน. (2525). พทธศาสนากบแนวคดทางการเมองในรชสมยพระบาทสมเดจ

พระพทธยอดฟาจฬาโลก (พ.ศ. 2325-2352). วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต

บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สจรต ถาวรสข. (2525). คดพระยอดเมองขวางเจาเมองค ามวน ตอน คดบางเบยงแหงทงเชยงค า. กรงเทพมหานคร: องคการคาของครสภา.

สนทรภ. (2519). ชวตและงานของสนทรภ . กรงเทพมหานคร: เสรมวทยบรรณาคาร. เสดจประพาสตนในรชกาลท ๕. (2510). กรงเทพมหานคร:โรงพมพกรมสรรพสามต.

ต ำรำไสยศำสตร์ในฐำนะหลักฐำน ... ·...

Documents