KEY CONCEPT1. สวนประกอบหรอปจจยพนฐานของระบบผลต 2. รปแบบและลกษณะทสำาคญของระบบการผลตในโรงงานอตสาหกรรม 3. การแปรสภาพการผลตแบบตางๆในอตสาหกรรม 4. การคำานวณเรองการทำาสายการผลตใหสมดลและการคำานวณหาจดผลต

จดประสงคการเรยนร1. เพอใหผศกษาไดเหนถงปจจยหลกในระบบการผลตอตสาหกรรม2. เพอใหผศกษาไดเหนถงความแตกตางของระบบการผลตแบบตางๆ3. เพอใหผศกษาสามารถนำาการคำานวณหาจดผลตไปใชได

เนอหา

ระบบการผลต และการจดทำาสายการผลตใหสมดลย

1

(Production System & Assembly Line Balancing)

ในระบบการผลตโดยทวไป มกลไกลพนฐานเหมอนกบระบบทว ๆ ไป ม 3 สวน ดวยกน คอ ปจจยการผลต (Input) ไดแก คน (Man) วตถดบตางๆ (Materials) เครองจกร (Machines) พลงงาน (Energy) เงน (Money) ขาวสารขอมล (Information) สวนกระบวนการผลต (Process) ไดแก การเตรยมวตถดบตางๆ การนำาสวนประกอบตางๆ เขาดวยกน การสรางรปทรง การตกแตงและสวนทเปนผลผลต (Output) ไดแก ผลตภณฑสำาเรจรป(Products) ซงผลผลตจะออกมาในรปของสนคา หรอบรการ

ระบบการผลต (Production system)ระบบการผลตอตสาหกรรม ระบบใหญ ม 2 ระบบ

2

ทมา :

INPUT

OUTPUT

PROCESS

คน (Man)วตถดบ (Materials)เครองจกร (Machines)พลงงาน (Energy)เงน (Money)

- ระบบการผลตแบบตอเนองตลอดการผลต - ระบบการผลตแบบขนาน- ระบบการผลตแบบผสม

บรการ (Service)ผลตภณฑ (Product)

1. ระบบการผลตแบบชวงตอน (Intermittent Production System)2. ระบบการผลตแบบตอเนอง (Continuous Production System)

ระบบการผลตแบบชวงตอน (Intermittent

Production System) เปนการผลตแบบไมสมำาเสมอ หรอ ผลตตามคำาสงของ ลกคา (Order Manufacturing) เปนการผลตทวตถดบไม

เลอนไหลไปตาม สายการผลตจะผลตเปนชวงๆ หรอเปน ตอน ถาครบกจกรรมการผลต กจะไดชนงานหรอผลตภณฑ สำาเรจรปขนมา เชน การกลงชนงาน งานผลตงานกอสราง

การผลตโตะ เกาอ การผลตระบบน มจดพกงานหลายจด และในการผลตแบบนผผลตจะตองกำาหนดวธการขนยาย วสดใหเหมาะสม จงจะทำาใหการผลตมประสทธภาพ การ

ผลตแบบชวงตอนทกอใหเกดประสทธภาพ ผผลตจะตอง กำาหนดแนวทาง การวางผงโรงงาน ผงโรงงานทเหมาะกบ

การผลตแบบชวงตอนน คอ การวางผงโรงงานแบบตามกระบวนการผลต (Process Layout) ลกษณะการผลตแบบชวงตอน มลกษณะ ดงน

1. มอปกรณและกระบวนการผลตทยมหยนได (Flexible) ได สามารถผลตสนคาไดหลายแบบ2. ลกษณะของปจจยการผลตจะเปลยนแปลงไปเสมอตามลกษณะงานแตละชน3. ลกษณะการผลต จะเปลยนแปลงไปเสมอ ตามลกษณะงานแตละชน4. การไหลหรอการเคลอนยายของงานจะไมตดตอกน มกจะมการพกวตถดบ หรอรอคอยวสดดบการผลต

3

ทมา :

ทกจดปฏบตงาน5. คนงานทปฏบตงาน จะตองมความสามารถในระดบปานกลางไปจนถงระดบสง

การวางผงโรงงานแบบตามกระบวนการผลต (Process Layout)

ระบบการผลตแบบตอเนอง (Continuous Production System)เปนระบบทมการไหลของวตถดบตอเนอง ตามสายการผลต (Line production) เชน โรงพมพ พมพหนงสอ โรงงานผลตอาหารกระปอง การผลตแกวของโรงงานผลตแกว บหร ไมอด นำาตาล เปนตน ลกษณะทดของระบบการผลตตอเนอง กคอ ใชพนทในโรงงานไดประโยชน คมคาเตมประสทธภาพเพราะพนทสวนใหญ ใชเปนพนทในกระบวนการผลตของสายการผลตเหลอพนทในการเกบวตถดบเลกนอย และการขนยายวตถดบในสายการผลต กจะใชการขนยายแบบตายตว เชน

4

หนวยรบ

ลกคา

เกบ

ผลต 1 ผลต

2

ผลต 4

ผลต 3

เกบ

หนวยสง

-วตถดบ-แรงงาน-ทน-อนๆ

แผนภมระบบการผลตแบบชวง

ใชสายพาน (Conveyor) ผงของโรงงานอตสาหกรรมทสอดคลองกบระบบการผลตแบบตอเนองทใชกนมากกคอการวางผง โรงงานแบบตามชนดของผลตภณฑ (Product Layout)

5

ทมา : (

ลกษณะการผลตแบบตอเนอง มลกษณะการผลตดงน1. มอปกรณและกระบวนการผลตมาตรฐาน2. ลกษณะของปจจยการผลต จะมมาตรฐานแนนอนไมเปลยนแปลงชนดหรอสวน

ประกอบ3. ลำาดบการผลตแนนอน4. การไหลหรอการเคลอนยายของงานมกจะใชสายพาน (Conveyor Belts)5. การปอนงานเขาหนวยผลตแตละหนวย จะใชกฎเกณฑตามลำาดบมากอนเขากอน6. ผลตสนคามาตรฐานไดทละมากๆ (Mass Production)

การแปรสภาพการผลต ในสวนกระบวนการผลต หรอการแปรสภาพของวตถดบทนำาเขาสกระบวนการผลต จนออกมาเปนผลตภณฑ มดวยกน 3 ลกษณะ ดงน

ลกษณะท 1 การแปรสภาพการผลตแบบตอเนองตลอดการผลต หรอแบบอนกรม (Series Sub-System)

ลกษณะท 2 การแปรสภาพการผลตแบบขนาน (Parallel Sub-System)ลกษณะท 3 การแปรสภาพการผลตแบบผสม (Integrate Sub-System)

6

หนวยรบ

ลกคา

ผลต 1

ผลต 2

ผลต 4

ผลต 3

หนวยสง

ปจจยนำาเขาการ

แผนภม ระบบการผลตแบบ

ทมา : (

ลกษณะท 1 ทมา : ลกษณะท 2 ทมา :

เกบ

เกบ

1. การแปรสภาพการผลตแบบตอเนองตลอดการผลต (Series Sub-System)

จะพบเหนในระบบการผลต ทเปนสายการผลตสายเดยว (Line Production) หรอบางท เรยกวา เปนการผลตแบบสายการผลต ทเปนสายการผลตสายเดยว จากวตถดบ ผานกระบวนการผลต ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 ไปจนจนถง ขนสดทาย ออกมาเปนสนคาสำาเรจรป ดงลกษณะการแปรสภาพการผลต

7

สนคาสำาเรจรป P

แผนภม ลกษณะการแปรสภาพการผลตแบบอนกรม

วตถดบ M

กระบวนการผลต

ขนท 1

กระบวนการผลต

ขนท 2

กระบวนการผลต

ขนท 3

ลกษณะท 3 ทมา : ทมา :

2. ระบบการแปรสภาพการผลตแบบคขนาน (Parallel System)คอ การผลตแบบตอเนองอยางหนงทสายการผลตมากกวาหนงสาย และกอนจะออกมาเปนผลตภณฑสำาเรจรป กจะนำาผลผลตของแตละสายมาประกอบกนในกระบวนการและออกมาเปนผลตภณฑสำาเรจรป

8

สนคาสำาเรจรป P

แผนภม ลกษณะการแปรสภาพการผลตแบบขนาน

วตถดบ A

การผลตขนท 1

การผลตขนท 3

การผลตขนท 2

ประกอบสายการผลต 1 และ 2 เขา

ดวยกน

สนคาสำาเรจรป A

และ B

การผลตขนท 1

การผลตขนท 3

การผลตขนท 2

วตถดบ B

สายการผลตท 1

สายการผลตท 2

3. การแปรสภาพการผลตแบบผสม (Integrate Sub-System)เปนการผลตทมความสลบซบซอนมากกวา ลกษณะการผลตทงสองแบบทกลาวมา คอ เปนการนำาเอากระบวนการผลตแบบอนกรมและการผลตแบบขนานมาใชในกระยวนการผลตบางชางอาจจะเปนการผลตแบบขนานทมสายการผลตมากกวา หนงสาย วตถดบ หรอสนคาออกจากสายการผลตแตละสายจะถกนำามาประกอบเขากนและนำาเขาสกระบวนการผลตอก 2 ขนตอน 3 ขนตอน หรอมากวานแบบอนกรมตอเนองกนไปจนกวาจะสำาเรจรปออกมา

9

แผนภม แสดงลกษณะการแปรสภาพการผลตสนคาแบบผสม

วตถดบ A

การผลตขนท 1

การผลตขนท 2

การผลตขนท 1

สนคาสำาเรจรป

การผลตขนท 2

วตถดบ B

การผลตขนท 3

การผลตขนท 4

การทำาสายการผลตใหสมดลย (Assemble Line Balancing)ในระบบการผลตหรอ การแปรสภาพการผลต จะเกยวของกบการแบงเวลาในการผลตสนคาในแตละขนตอนวาจะใชเวลากชวโมง ในการผลตสนคา 1 จด หรอจะใชเวลากนาทในการผลตสนคาทผานสายพาน (Conveyor) และในการผลตนนจะตองคำานงถงดานแรงงานดวยวา ขนตอนการผลตทซำาๆ ทำาใหไดผลผลตทไมไดคณภาพ

โดยทวไปในการผลตสนคา แตละจดผลต จะตองวเคราะหลกษณะงาน (Job analysis) วา ในการผลตสนคา ณ จดนน ใชเวลาเทาไร เชน การเชอมโลหะประกอบชนงาน การผลตชนงานบางอยางใชเวลานอย ในการทำาสายการผลตใหสมดลนกเพอลดเวลาทสญเปลา (idle time) ในสายการผลต และจะใชประโยชนสงสดดวย

ตวอยาง ในการประกอบแอรใชกบรถยนตใหมยหอหนง ดขนตอนดงน

ขนตอนท 1 ขนตอนท 2 ขนตอนท 3 ขนตอนท 4

สงทตองนำามาศกษา คอ1. จดผลตทใชเวลาในการผลตสงสด (Cycle time) ในทน คอ 5 นาท (ตอสาย

แอรเขาชองลม)2. ระยะเวลาการผลตตอวน (Operating time per day) ปกตโรงงานจะ

ทำางาน 8 ชม./วน

จากขอมล 2 ขอน จะคำานวณผลผลตตอวนได จากสตร

P = OT (Operating time)

10

นำาแอรเขาจดขน2 นาท

ขนนอตยด

2 นาท

ตอสายแอรเขาชองลม 5

นาท

ตอสวตชควบคม 3 นาท

CT (Cycle time)

เมอ P คอ ผลผลตOT คอ เวลาการผลตตอวนCT คอ จดทใชเวลาการผลตมากทสด

จากตวอยาง ผลผลตตอวน คำานวณได ดงน

จากสตร

P = 8 x 60 (แปลงเปนนาทวนหนง 8 ชม. ทำางาน) 5

= 480 5

= 96 หนวยตอวน

จากการคำานวณจะเหนวา การประกอบแอรรถยนตททำาไดใน 1 วน มมชม. ทำางาน 8 ชม. สามารถประกอบได 96 หนวย (96 เครองแอร) หรอประกอบแอรรถยนตใหได 100 คน/วน เพอใหทนความตองการของลกคา สามารถคำานวณไดจากสตร ดงน

จากตวอยางทกลาวมา ผบรหารตองการผลผลตเปน 100 คน/วน

11

P = OT

CT

CT = OT

P

CT = 480100

= 4.8 นาท

จะเหนวาหากความตองการของผบรหารเพมจาก 96 คน เปน 100 คน ผบรหารจะตองทำาใหไดวา จดทใชเวลาผลตมากทสดตองทำาใหได 4.8 นาท เทานน โดยอาจจะตองมการนำาเครองมอททนสมยมากขนมาใช เพอใหเวลาสนลง เปนตน

การคำานวณหาจำานวนจดผลตการผลตสนคา กวาทจะออกมาเปนสนคาทสำาเรจได ในความเปนจรงจะมจดผลตจำานวนมากในการกำาหนดจดผลตใหเหมาะสมวาควรจะมกจด บางครงอาจจะมการยบงานทมลกษณะใกลเคยงกน หรอเหมอนกนมาเปนจดผลตเดยวกนในการคำานวณหาจดผลตแบงเปน 2 แบบ คอ

1.การคำานวณหาจดผลต ในกรณททราบจำานวนผลผลตทตองการในกรณน เราตองทราบวาแตละงานใชเวลาเทาใด ซงเมอทราบเวลาของแตละงาน จะทำาใหทราบผลรวมของเวลางานทงหมด (t) และงานทใชเวลามากทสด (CT) และในการยบรวมจดผลตนน จะยบรวมใหจดผลตใหมน ใชเวลามากกวาเวลาสงสดของจดผลตเดมไมได โดยคำานวณไดจากสตร

จากตวอยาง เราตองการผลตสนคาใหไดวนละ 96 หนวยตอวน โดยมเวลาสงสด 5 นาท และเมอรวมแลวจดผลตทงหมดแลว มคาเทากบ (2 + 2 +5 +3 = 12 นาท)

12

N = t หรอ N = txP

ทมา :

สตร N = 96 x 12 480

= 2.4 จดผลต

จะเหนวาการคำานวณ จดผลตเทากน 2.4 จดผลต ความเปนจรงจะตงจดผลต 2.4 จดผลต ยอมจะทำาไมได และจะตดเศษจดผลตทงกไมไดเพราะงานจะไมสำาเรจเลย ดงนนเรากกำาหนดจดผลตเปน 3 จด จากจดผลตเดม

ขอกำาหนดเบองตนของการยบรวมจด คอ จะยบรวมจดผลตใหมเวลาสงสดเกนกวาเวลาสงสดของจดผลต เดมไมได จากการคำานวณ จะสามารถยบรวมจดผลตไดดงน

13

352 2

*ผลตทละนอยๆ มความ

2 352

*ผลตมากๆ ความ

2 + 2 ยงมคาเวลาไมเกน 5

2.การหาจำานวนจดผลตในกรณทไมทราบถงจำานวนผลผลต

ในบางกรณไมสามารถทราบผลผลตทตองการ แตทราบงานทจะใหงานสำาเรจนนมกงาน เชน งาน 1 ถง งาน 4 งานจะสำาเรจ ทราบเวลาของแตละงานทราบ เวลารวมทงหมดของงาน (t) ทราบเวลาสงสด (CT) เปนเทาใด ลกษณะเชนนกสามารถคำานวณหาจดผลตได

14

ทมา : ทมา : (CBEHG.COM)

จากสตร CT = OTP

ดงนน 1 = PCT OT

จากสตร คำานวณหาจดผลต

N = P x ∑TOT

ฉะนน N = 1 x ∑TCT

จะไดสตรทคำานวณหาจดผลตกรณไมทราบจำานวนผลผลตN = ∑T

CT ตวอยาง งานและเวลาตอไปน ใหคำานวณวาจะมจดผลตกจด งานจงจะ

ดำาเนนไปไดงาน เวลา (นาท)1 12 63 84 5

ในกรณน ไมทราบถงจำานวนผลผลตN = ∑T

CT ∑T = 20 นาท

CT = 10 นาท

N = 20 = 2 ชด10

นนคอ ตองกำาหนดจดผลต 2 จด

15

สรป

ระบบการผลตโดยทวไปมสวนประกอบพนฐาน 3 สวน คอ1. ปจจยการผลต2. กระบวนการผลต3. ผลผลต โดยเมอมการผลตเกดขน เราสามารถแบงระบบการผลตเปน 2 ระบบใหญๆ คอ1. ระบบการผลตแบบชวงตอน(Intermittent production system) เปนระบบทมการผลตชนสวนตางๆทไมเปนไปตามสายการผลต แลวนำามาประกอบกนเปนสนคาสำาเรจรป

2. ระบบการผลตแบบตอเนอง(Continuous production system) เปนระบบทมการผลตตามสายการผลตเปนขนตอน ตงแตเรมตน จนสำาเรจออกมาเปนสนคาสำาเรจรป

ในสวนกระบวนการผลตของวตถดบกสามารถแบงไดเปน 3 ลกษณะคอ 1. การแปรสภาพการผลตแบบตอเนอง 2. การแปรสภาพการผลตแบบขนาน 3. การแปรสภาพการผลตแบบผสม การแปรสภาพการผลตแบบตอเนอง จะมสายการผลตสายเดยวตงแตวตถดบเขาสกระบวนการผลตขนตางๆ จนเปนสนคาสำาเรจรป การแปรสภาพการผลตแบบขนาน จะเปนการแปรสภาพการผลตแบบตอเนองอยางหนงแตมสายการผลตมากกวาหนงสาย แลวนำาวตถดบของแตละสายการผลตมาประกอบกนเปนสนคาสำาเรจรป การแปรสภาพการผลตแบบผสม เปนการผลตทใชระบบการผลตทงแบบอนกรมและแบบขนานในการผลตสนคา โดยในบางชวงของการผลตจะใชการผลตแบบตอเนองและในบางชวงก อาจใชสายการผลตหลายสาย แลวจงนำามาประกอบเปนสนคาสำาเรจรป

16

คำาศพททควรร

Assembly Line สายการผลตInput ปจจยการผลตOrder Manufacturing

การผลตตามคำาสงลกคา

Process Layout ผงกระบวนการผลตFlexible ยดหยนConveyor สายพานLine Production สายการผลตJob analysis วเคราะหงานIdle time เวลาทสญเปลา

บรรณานกรม

สรศกด นานานกล. การบรหารการผลต. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2517.

ยทธ กยวรรณ. การบรหารการผลต. กรงเทพฯ : ศนยสอเสรม กรงเทพฯ : 2543

17