การจดการสารเคม

ศนยวทยาศาสตรการแพทยท ๓ นครสวรรค

๒๕๕๖

สารบญ

หนา

1. ทมา 1

2. วตถประสงค 1

3. ผรบผดชอบ 1

4. ขอบเขต 1

5. รายละเอยดของแผนความปลอดภยของหองปฏบตการทางเคม

2

ขอบงคบและระเบยบปฏบตของหองปฏบตการเคม

2

ขอปฏบตในการปฏบตงานกบสารเคมทเปนตวทาละลายอนทรย 2

ขอปฏบตในการใชสารเคมทเปนแกสพษ

3

ขอปฏบตในการใชสารเคมทเปนผงฝนและไอโลหะ

3

ขอปฏบตในการใชสารเคมทเปนสารกอมะเรง 3

ขอปฏบตในการใชสารเคมประเภทกดกรอน 3

ขอปฏบตในการใชสารเคมไวไฟ 4

ขอปฏบตในการใชสารระเบด

4

ขอปฏบตในการจดเกบสารเคมและตวทาละลายอนทรย

4

ขอปฏบตในการขนยายสารเคม

5

ขอปฏบตในการแบงบรรจสารเคม/ตวทาละลายอนทรย/สารละลายเคมทเตรยมขนเอง

6

ขอปฏบตในการจดเกบขอมลความปลอดภย จาก Safety Data Sheet eet ; MSDS)

6

ขอปฏบตในการกาจดของเสยและการจดการกากสารเคม

7

ขอปฏบตในการตอบโตเหตฉกเฉน 8

ขอปฏบตในการรบมอเหตหกรวไหล (Basic Spill Response Procedures)

10

วธปฏบตการสรางระบบและโครงสรางการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการแบบครบวงจร

19

แผนการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการทางเคม

21

แผนปฏบตการการจดการความปลอดภยหองปฏบตการเคม ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556

25

1

แผนการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการทางเคม ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค

1. ทมา

ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค เปนหนวยงานทใหบรการตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการ บคลากรในหองปฏบตการจงจาเปนตองเกยวของกบสารเคม ทงการขนยาย การจดเกบ การใชงาน รวมถงการจดการของเสยทเกดขน ดงนนเพอใหเกดความปลอดภยทงบคลากรในหองปฏบตการ และบคลากรฝายสนบสนนอนๆ ทไมไดสมผสสารเคมโดยตรง และเพอปองกนไมใหสารเคมรวไหลสสงแวดลอม ศนยฯจงจดทาแผนความปลอดภยของหองปฏบตการทางเคมศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค นขน เพอใหเกดระบบการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการเคมขนในหนวยงาน และใชเปนแนวทางในการปฏบตทถกตองใหกบเจาหนาททเกยวของของศนยฯ ทกทานตอไป

2. วตถประสงค

จดทาแผนการจดการความปลอดภยของหองปฏบตการเคม ศนยวทยาศาสตรการแพทยนครสวรรค

เพอใหผปฏบตงานทเกยวของกบสารเคมของศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค สามารถนาไปใชได

3. ผรบผดชอบในการดาเนนการ

คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภยในหองปฏบตการ ของศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3

นครสวรรค

4.ขอบเขต

แผนการจดการความปลอดภยหองปฏบตการเคม ประกอบดวย 1. จดทาขอบงคบและระเบยบปฏบตในหองปฏบตการเคม 2. จดทาระบบและโครงสรางการจดการความปลอดภย ไดแก การสารวจขอมลและรวบรวมขอมล

สภาพปจจบน, การจดการความเสยง, การตรวจตดตามและประเมนผล และการวางแผนพฒนา/ปรบปรง

5. รายละเอยดของแผนความปลอดภยของหองปฏบตการทางเคม

ขอบงคบและระเบยบปฏบตของหองปฏบตการเคม ขอปฏบตทวไป

- ผปฏบตงานตองใสเสอคลมปฏบตการซงควรเปนชนดแขนยาว สวมรองเทาหวปดทกครงทเขาหองปฏบตการ และใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทเหมาะสมเมอตองปฏบตงานกบสารเคม

2

- ลางมอหลงเสรจสนการทดลองทกครง - รกษาความสะอาด และความเปนระเบยบ ของหองปฏบตการ ทงตดดควน, โตะ, อางลาง

และทางเดน - แยกอปกรณทชารด และเครองแกวทแตก โดยตดปายวา “ชารด” ใหชดเจน - เครองแกวทใชแลวตองชะสารเคมตาง ๆ ออกดวยตวทาละลายทเหมาะสม ระเหยแหงในต

ดดควนแลวจงใหคนงานหองทดลองลาง - หามรบประทานอาหาร เครองดม และสบบหร - หามเกบอาหาร เครองดม และภาชนะบรรจอาหาร ไวในตเยน และพนทตาง ๆ ของ

หองปฏบตการ โดยใหเกบไวในบรเวณหองรบประทานอาหารเทานน - หามสวมรองเทาเปดหว รองเทาแตะ หรอรองเทาสนสง - หามสวมเครองประดบทรงรง และสวมเครองแตงกายทรมราม - หามปลอยผมยาวหรอรงรงโดยไมรวบผมใหรดกม - หามสวมเสอคลมปฏบตการ และหามสวมถงมอเมอออกนอกบรเวณพนทปฏบตการ - หามใสคอนแทคเลนสระหวางปฏบตการ เวนแตจาเปนตองใช จะตองระมดระวงและปองกน

เปนพเศษ และตองแจงหวหนาหองปฏบตการทราบ - หามใชปากดดไปเปต ในการดดสารทกชนด - หากจาเปนตองปฏบตงานเพยงลาพง ตองแจงใหเพอนรวมงานทราบ หรอไดรบอนญาตจาก

หวหนาหองปฏบตการกอน

ขอปฏบตในการปฏบตงานกบสารเคมทเปนตวทาละลายอนทรย

- เกบไวในทเยน อากาศถายเทด มพดลมระบายอากาศ มประตเขาออกไดสะดวก - แบงตวทาละลายมาใชในหองปฏบตการเทาทจาเปน - ควรมเครองดบเพลงตดตงไวในบรเวณปฏบตการ เขาถงไดสะดวก - หามเกบตวทาละลายอนทรย หรอตวอยางทสกดอยในตวทาละลายอนทรยไวในตเยนชนด

ธรรมดา เนองจากไอระเหยอาจจะสมผสประกายไฟ ในตเยนเกดการระเบดได ตเยนทใชเกบตองเปนชนดทไมเกดประกายไฟ

- การใชตองมเครองปดจมก (mask) และระวงมใหผวหนงถกสาร และไมควรใสเลนสชนดสมผส(contact lens) เพราะไอสาร อาจทาปฏกรยากบตวเลนสทาใหตาไดรบอนตราย

ขอปฏบตในการใชสารเคมทเปนแกสพษ

- ควรปฏบตงานในตดดควนหรอบรเวณทมการระบายอากาศทด - ใชเครองปองกนหรอหนากากกนแกสพษทเหมาะสม

ขอปฏบตในการใชสารเคมทเปนผงฝนและไอโลหะ

- ใชหนากากกนฝนทเหมาะสม - การกาจดสารประกอบของโลหะหนก คอ เปลยนใหเปนเกลอ กอนทจะทง

3

ขอปฏบตในการใชสารเคมทเปนสารกอมะเรง

- ไมรบประทานอาหาร ดมเครองดม สบบหร เกบอาหาร แตงหนา ในหองปฏบตการ - หลงปฏบตงานตองลางมอ และถามสารกอมะเรงเปอนผวหนงตองลางใหถกวธและหามใชตว

ทาละลายอนทรย - ผปฏบตงานตองสวมเสอคลมกนเปอน และถงมอตลอดเวลาทใชสารกอมะเรง และสวม

หนากากปดปากและจมกเมอทางานกบสารทเปนแกสและผง - ขนตอนทเกยวของกบการสงเคราะห และการทาใหสารกอมะเรงบรสทธ เชน การกลน การ

แยกสารกอมะเรงโดยใช GC, TLC, LC ตองทาในตดดควน ตองระวงการฟงกระจายของสารกอมะเรงเนองจากแรงลมของตดดควน

- การชง และการเตรยมสารละลายกอมะเรงควรทาในตดดควน โดยเฉพาะการชงสารกอมะเรงควรตกสารกอมะเรงใสภาชนะทตองการจะเตรยมในตดดควน ปดฝาใหสนทกอนนาไปชง แลวเตมตวทาละลาย จนไดความเขมขนตามตองการ และในการตวงสารกอมะเรงทเปนของเหลว ควรใชกระบอกฉดยาหรอไปเปตแตตองไมดดไปเปตโดยปากเปนอนขาด

ขอปฏบตในการใชสารเคมประเภทกดกรอน

- ขวดหรอภาชนะทบรรจ ตองมวสดรองรบหรอเครองประกอบกนกระแทก - กรดตองเกบแยกจากสาร Oxidizing agent ควรเกบในทเยน และหางไกลจากสารเคมอน ๆ

เชน โปตสเซยมคลอเรต และโลหะตาง ๆ เชน สงกะส มกแนเซยม ทองแดง เหลก เพราะถากรดหกรดลงไปจะทาใหเกดแกสไฮโดรเจนซงตดไฟได

- เกบกรดและดางเขมขนในปรมาณทเพยงพอกบการใชเทานน ทเหลอเกบในหองเกบสารเคมโดยเฉพาะ

- กรดและดางเขมขนควรมฉลากตดอยางชดเจน - ขณะขนสงเคลอนยายกรดและดางเขมขนใหใชภาชนะทมนคง - ใหปรบสภาพกรดดางเขมขนทหกหลนกอนนาไปกาจด - การถายหรอเทกรดและดางเขมขนจากขวด ใหใชกระดาษชบนาเชดทปากขวดทกครง - ใชกรดและดางเขมขนในตดดควน - ใชหนากากปองกนอนตรายจากการหายใจ กรดและดางเขมขนเขาไป - การเจอจางกรดและดางเขมขนใหใสกรดและดางลงในนา อยาใสนาลงในกรดและดาง - การใชไปเปตดดกรดและดางเขมขนหามใชปากดด ใหใชลกยางดด - หากกรดหกรดถกรางกายใหถอดเสอผาทปนเปอนออก ลางผวหนงดวยนาปรมาณมาก ๆ - การกาจดสารกดกรอน ใหทาโดยการทาใหเปนกลางกอนทจะเทลงนาทงและราดนาตาม

ปรมาณมาก

ขอปฏบตในการใชสารเคมไวไฟ

- แกสไวไฟตองเกบใหหางจากความรอนและเปลวไฟและแยกจากแกสทเปนตวชวยในการเผาไหม เชน ออกซเจน หรอไนตรสออกไซด

- บรเวณทมแกสไวไฟตองมปาย “หามสบบหร” และปาย “หามกอใหเกดประกายไฟทกชนด”

4

- หากถงแกสรวและมไฟตด ใหใชเครองดบเพลงทเหมาะสม หรอใชนาสาดอยางแรงไปตรงทไฟตดทนท อยาใชผาหรอทรายสาดเพราะไมไดผล

- ของเหลวไวไฟทเกบในหองปฏบตการใหมเพยงพอสาหรบการใชในการปฏบตงานในแตละวนเทานน

- สถานทวางของเหลวไวไฟไมควรมอณหภมสงหรอใกลแหลงตดไฟ และตดตงเครองดบเพลงทเหมาะสม

- การเกบของเหลวไวไฟในตเยน ควรเปนตเยนชนดทไมเกดประกายไฟ - การกลนหรอระเหยสารใด ๆ ควรทาในตดดควน - การขจดของเหลวไวไฟตองไมเทสารทมปฏกรยาตอกนลงในถงเดยวกน และไมเทของเหลว

ไวไฟทไมละลายนาลงทอนาทง วธการกาจดทดทสดคอการเผา

ขอปฏบตในการใชสารระเบด

- สารระเบดทใชในหองปฏบตการตองเกบแยกจากสารเคมอน และไมควรมปรมาณมาก - สารระเบดตองเกบใหหางจากไฟและความรอน ควรมปายบอกอนตรายและปาย “หามสบ

บหร” และปาย “หามกอใหเกดประกายไฟทกชนด” ตดตงไวในทเหนไดชดเจน

ขอปฏบตในการจดเกบสารเคมและตวทาละลายอนทรย

ตวอยางการแยกประเภทสารเคมเพอการจดเกบ - แยกเกบสารกลมทไมควรจดเกบไวในทเดยวกน - การตดฉลากสตามกลมประเภทความเปนอนตรายทขวดสารเคม เพอชวยใหงายแกการ

สงเกตในการจดเกบอยางปลอดภย - กลมสารทควรเลยงการเกบใกลกน - EPA’s Chemical Compatibility Chart

ขอกาหนดการจดเกบสารเคมในหองปฏบตการ

- ขอกาหนดสาหรบการจดเกบสารไวไฟ - ขอกาหนดสาหรบการจดเกบสารกดกรอน - ขอกาหนดสาหรบการจดเกบแกส - ขอกาหนดสาหรบการจดเกบสารออกซไดซ - ขอกาหนดสาหรบการจดเกบสารทไวตอปฏกรยา

ตวอยางเกณฑการแยกเกบสารกลมทไมควรจดเกบไวในทเดยวกน

5

ขอปฏบตในการขนยายสารเคม

- ผททาการเคลอนยายสารเคมตองสวมถงมอ แวนตานรภย เสอกาวน และอปกรณปองกนสวนบคคลทจาเปนอนๆ สาหรบการเคลอนยายสารเคม

- การเคลอนยายสารประเภทกรดและตวทาละลาย ตองใชถงยางททนตอการกดกรอนหรอละลาย

- การเคลอนยายสารเคมประเภทของเหลวไวไฟตองใชภาชนะททนตอแรงดน - สารเคมทเคลอนยายตองอยในภาชนะทปดฝาสนท หากจาเปนอาจผนกดวยแผนพาราฟลม - รถเขนทใชเคลอนยายสารเคมตองมแนวกนทสงเพยงพอทจะกนขวดสารเคม - การเคลอนยายสารเคมตองมภาชนะรองรบขวดบรรจสาร โดยภาชนะตองไมแตกหกงาย

เชน ทาดวยยาง เหลก หรอพลาสตก ทมขนาดทสามารถบรรจขวดสารเคมนนได - การเคลอนยายสารทเขากนไมไดตองแยกภาชนะรองรบ - ดแลและเฝาระวงสารเคมทเคลอนยายอยางเครงครด

ขอปฏบตในการแบงบรรจสารเคม/ตวทาละลายอนทรย/สารละลายเคมทเตรยมขนเอง

ผปฏบตตองปฏบตตามหลกการแบงบรรจสารเคม/ตวทาละลายอนทรย และการเตรยมสารละลายแตละชนด โดยตองมฉลากระบแยกตามชนดของสารนนๆ ดงน

Neutral or solvent Test solution

Basic Acidic

6

ขอปฏบตในการจดเกบขอมลความปลอดภย จาก Safety Data Sheet ; SDS หรอ Material Safety Data sheet ; MSDS)

นกวเคราะหผใชงานสารเคมอนตรายตองจดหา SDS ฉบบทเปนปจจบน (ขอมลไมนานกวา 5 ป) และศกษาอยางละเอยด ไดแก

(1) ขอมลเกยวกบสารเคม และบรษทผผลตและหรอจาหนาย (Identification) (2) ขอมลความเปนอนตราย (Hazards identification) (3) สวนประกอบและขอมลทเกยวกบสวนผสม (Composition/information on ingredients) (4) มาตรการปฐมพยาบาล (First aid measures) (5) มาตรการผจญเพลง (Fire fighting measures) (6) มาตรการจดการเมอมการหกรวไหล (Accidental release measures) (7) การใชและการจดเกบ (Handling and storage) (8) การควบคมการไดรบสมผสและการปองกนสวนบคคล (Exposure controls/Personal protection) (9) สมบตทางกายภาพและเคม (Physical and chemical properties) (10) ความเสถยรและการเกดปฏกรยา (Stability and reactivity) (11) ขอมลดานพษวทยา (Toxicological information) (12) ขอมลดานระบบนเวศน (Ecological information) (13) ขอมลพจารณาในการกาจด (Disposal considerations) (14) ขอมลสาหรบการขนสง (Transport information) (15) ขอมลเกยวกบกฎขอบงคบ (Regulatory information) (16) ขอมลอนๆ (Other information) จากนนมอบใหคณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภยหองปฏบตการเกบรวบรวมไวในแฟม SDS

ประจาหองเกบสารเคม 2102

ขอปฏบตในการกาจดของเสยและการจดการกากสารเคม

ตามแนวปฏบตและแผนระบบบาบดนาเสยและการกาจดของเสย

ขอปฏบตในการตอบโตเหตฉกเฉน

กรณเกดเหตฉกเฉนในหองปฏบตการเคม มขนตอนการปฏบตดงภาพ

7

ภาพแสดงขนตอนการตอบโตเหตฉกเฉน

8

อปกรณฉกเฉน 1) ทลางตาและอางลางตาฉกเฉน ในหองปฏบตการควรเปนนาสะอาด หรอสารละลายนาเกลอสาหรบชะลางตา สามารถเขาถงไดงาย

มประสทธภาพทสามารถชะลางสารอนตรายจากตาได ตองมการตรวจสอบและทดสอบการใชงานอยางนอยสปดาหละ 1 ครง และตองมการจดทาคมอวธการใช/อบรมแกเจาหนาท ซงอางลางตาฉกเฉนมทงหมด 4 จดคอ ดานขางตกทงซายและขวาของชน 2 และ ชน 3

ภาพแสดงตวอยางปายบอกบรเวณทลางตา ชดลางตาแบบตดผนง และทลางตา 2) ชดฝกบวฉกเฉน ตามมาตรฐาน ANSI Z358.1-1998 นาทถกปลอยออกมาตองมความแรงทไมทาอนตรายตอผใช โดยตองปลอยนาไดอยางนอย 75.7 ลตร/นาท หรอ 20 แกลลอน/นาท ทแรงดน 30 ปอนด/ตารางนว เปนเวลาไมนอยกวา 15 นาท ซงศนยฯไดตดตงไว 4 จด คอดานขางตกทงซายและขวาของชน 2 และ ชน 3

ภาพแสดงตวอยางชดฝกบวฉกเฉน

ขอปฏบตในการรบมอเหตหกรวไหล (Basic Spill Response Procedures)

กรณเกดการหกรวไหลของสารเคมในหองปฏบตการใหปฏบตดงน 1. ถอยหางในระยะปลอดภยจากเหตและแจงเตอนผอยใกลเคยงทเกดเหต (Stay Clear and Warn

Others) แจงใหหวหนาหองปฏบตการ เมอสงเกตเหนหรอประสบเหตหกเลอะหรอรวไหลของสารอนตราย (เชน จากภาชนะบรรจ ถงบรรจ หรอ

จากอปกรณทดาเนนการ) ควรถอยหางอยในระยะทปลอดภย (พงระลกไวเสมอวา สารอนตรายบาง

9

ประเภทสามารถทจะกอใหเกดผลลพธทไมคาดคดขนได แมวาจะเปนการหกรวไหลปรมาณนอยกตาม) แจงหวหนาหองปฏบตการ ประธาน/คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภยทราบ และรบแจงเตอนผปฏบตงานทอยในทเกดเหตหรอพนทใกลเคยงโดยทนท ในบางสถานการณอาจมความจาเปนตองเปดสญญาณเตอนภยเพออพยพออกนอกพนทงานไปตามเสนทางอพยพ (Evacuation Routes) ไปสพนทปลอดภยหรอจดรวมพล (Assembly Point) ดงทเคยฝกซอมและมระบไวในแผนงานอพยพซงถอเปนสวนหนงของแผนงานรบมอเหตฉกเฉน (Emergency Response Plan) 2. ประเมนสถานการณ (Assess the Situation)

หวหนาหองปฏบตการ หรอ ประธาน/คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภยฯ (1) ประเมนความเสยงผลกระทบตอสขภาพของมนษย (Human Health Effects), ความเสยหาย

ทางกายภาพทเกดขนกบทรพยสน (Physical Damage to Property) และการคกคามสงแวดลอม (Environmental Treats)

(2) ประเมนปรมาณ (Evaluate Quantities) ปรมาณขนตาทจะถกระบวาเปนขดอนตราย (The Threshold Quantity) สาหรบสารทหกรวไหลนน (ถาเกนขดอนตรายนกจะถอวาเปนสถานการณฉกเฉน) จะขนอยกบคณสมบตทางกายภาพ (Physical Properties) และอนตราย (Hazards) ของสารทหกรวไหลชนดนน ๆ รวมไปถงปจจยแวดลอมของสถานการณดวย เชน การฝกอบรมและประสบการณของผทดาเนนการรบมอกบสารทหกรวไหล ความพรอมของชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหล (Spill Kits) ความพรอมของอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล (PPE) และแผนผงของสถานทเกดเหตซงจะมผลตอความสะดวกในการดาเนนการ ทงน สารทหกรวไหลจาพวกสารพษ สารลกไหมได สารไวไฟ อาจถกพจารณาวา ไมใชเปนการหกรวไหลแบบขนาดเลกแมจะมปรมาณทนอยกตาม

(3) ประเมนผลกระทบทอาจเกดขน (Evaluate Potential Impacts) ถาการหกรวไหลเกดขนในพนททมโอกาสวาความเสยงจะถกขยายเพมขน จากลกษณะเฉพาะของสถานการณนน เชน ลกษณะทางกายภาพ หรอมจานวนผปฏบตงานมาก กไมควรทจะถกพจารณาวาเปนเพยงการหกรวไหลแบบขนาดเลก

ตวอยางเชน การเกดเหตหกรวไหลของอะซโตน (Acetone) จานวน 1 แกลลอน (ประมาณ 4.5 ลตร) ในพนทงานทมภาชนะบรรจสารเคมประเภทอน และมแหลงจดตดไฟอยในบรเวณนนดวย ยอมพจารณาไดวาลกษณะเฉพาะของสถานการณเชนน มโอกาสทจะขยายผลกระทบของเหตหกรวไหลได ประกอบกบอะซโตนเปนสารไวไฟสงและระเหยไดงาย ดงนนสถานการณเชนนตความไดวา สามารถทจะเปนอนตรายอยางเฉยบพลนตอสขภาพมนษยและสรางความเสยหายตอทรพยสนได และการทาความสะอาดควรทจะกระทาการโดยทมงานรบเหตหกรวไหลฯ

อาจสรปไดวา การทจะประเมนสถานการณวา การหกรวไหลของสารอนตรายทเกดขนนนเปนเหตฉกเฉนหรอไม ควรพจารณาจากภาพรวมวา มความเสยงตอผคน (Persons) ทรพยสน (Property) และสงแวดลอม (Environment) ในระดบใด และถาตความวาเปนสถานการณฉกเฉน คอมความเสยงสงหรอไมทราบความเสยงทแนชด กตองรบแจงเตอนผอยในพนทใกลเคยง และอาจมความจาเปนตองอพยพออกนอกสถานทปฏบตงาน มการกนแยกสวนพนทเกดเหต (Isolate Spill Area) โดยใชอปกรณตาง ๆ

3. ชวยเหลอผไดรบบาดเจบหรอปนเปอนจากสารอนตรายทหกรวไหล (Assist injured or Contaminated Persons)

10

ทาการเคลอนยายผไดรบบาดเจบหรอปนเปอนออกจากทเกดเหต ใหการปฐมพยาบาล (First-Aid) ตามแผนปฐมพยาบาล โดยทมปฐมพยาบาลมาแลว สวนผไดรบการปนเปอนกทาการขจดการปนเปอนตามความเหมาะสม (เชน ใชอางลางตาฉกเฉนกรณทสารอนตรายกระเดนใสตา หรอใชฝกบวฉกเฉนกรณทสารอนตรายหกรด หรอกระเดนตามเนอตว) ทงนผทจะเขาไปชวยเหลอผไดรบบาดเจบหรอปนเปอนในทเกดเหตนน ตองพจารณาอยบนหลกการทวา การกระทาเชนนนตองไมเปนการนาตวเองเขาไปเผชญอนตรายและตกเปนเหยอเสยเอง ซงจะทาใหสถานการณเลวรายลงไปอก อนเนองมาจากปราศจากความรและเขาใจถงอนตรายของสารทหกรวไหลนน รวมทงไมไดมการปองกนตวเองจากอนตรายนนอยางเพยงพอ เชน สวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล (PPE) และถามการพจารณาแลววาจาเปนตองไดรบความชวยเหลอเพมเตมจากการแพทยฉกเฉน (Emergency Medical) กตองรบแจงหนวยแพทยฉกเฉนจากภายนอกอยางเรงดวนทนททเกดเหต

4. จดแจงใหความชวยเหลอแตตองไมเกนขดความสามารถทม (Get Help for all but not

beyond the Capability) โดยเมอมผแจงเหต และมการชวยเหลอผทไดรบบาดเจบหรอปนเปอนออกจากพนทเกดเหตแลว

รวมทงไดมการประเมนสถานการณโดยรวมแลววาเหตหกรวไหลของสารอนตรายเปนแบบใด กจะนาไปสขนตอนการจดแจงใหความชวยเหลอตามความเหมาะสมและสอดคลองกบระดบความเสยงของเหตการณ ซงภาระหนาทนจะตกอยททมงานรบเหตหกรวไหลของวตถอนตราย (HazMat Spill Response Team)

5. เรมตนควบคมและทาความสะอาดสารหกรวไหล (Commence Control & Cleanup the

Spilled)โดย (1) วางแนวทางในการเขาควบคมและทาความสะอาดสารหกรวไหล

หลงจากทไดรบทราบขอมลทแนชดวาวตถหรอสารอนตรายทหกรวไหลนนเปนชนดใด กสามารถทจะใชประโยชนจากเอกสารขอมลความปลอดภยสารเคม (MSDS) ของสารอนตรายทหกรวไหลนน และถาจะใหดควรทจะมคมอทระบถงขนตอนดาเนนการรบมอเหตหกรวไหลของสารอนตรายแตละชนดทใชดาเนนการอยในสถานทปฏบตงาน ซงจะทาใหผทจะเขาดาเนนการไดทราบถงขอมลบงบอกอนตรายตาง ๆ โดยเฉพาะอนตรายทอาจเกดขน และขอควรระวงในชวงระหวางดาเนนการควบคมและทาความสะอาดสารหกรวไหลนน นอกจากนยงไดรบรถงชนดของอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล (PPE) และชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหล (Spill Kits) ทเหมาะสมสาหรบดาเนนการกบสารทหกรวไหลชนดนนดวย (2) สวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล (PPE) และจดเตรยมชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหล (Spill Kits) ใหเหมาะสม

โดยผทจะเขาดาเนนการตองสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทจาเปนและเหมาะสมกบสารทหกรวไหล และควรทาการกนแยกสวนพนทเกดเหต (ถายงไมมผใดกระทา) เพอความสะดวกในการปฏบต ซงอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลโดยทวไปแลว กจะมชดคลมปองกน (Protective Clothing) ถงมอ (Gloves) รองเทาบท (Boot) แวนครอบตา (Safety Goggles) หรอกระบงหนา (Face Shields) และในบางกรณกอาจจาเปนตองใชอปกรณปองกนระบบหายใจ (Respirator) ทงนชนดของอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลจะมความพเศษเพมเตมมากนอยแคไหน กจะสมพนธเชอมโยงหรอขนอยกบลกษณะอนตรายของสารทหกรวไหลนน เชน ตวทาละลายทระเหยได (Volatile Solvents) และเปนกรด (Acids) กจาเปนตองใชอปกรณปองกนระบบหายใจแบบมตลบกรอง 2 ชน (Dual Cartridge) ชนดทสามารถปองกนไอระเหยหรอกาซทเปนกรดได หรอหนากาก

11

ครอบแบบเตมหนา (Full Face Mask) กจาเปนตองใชสาหรบสารทไอระเหยมฤทธระคายเคอง กดกรอน หรอเปนพษ เปนตน สวนชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหล (Spill Kits) กตองพจารณาใชใหเหมาะสมกบสารทหกรวไหลนน ซงควรจะมเกบไวอยางเพยงพอและพรอมใชงานในแตละหนวยงานทมความเสยง รวมถงบางสวนกยงตองเกบไวในคลงอปกรณฉกเฉนสวนกลางดวย โดยทวไปแลว ชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหลจะประกอบไปดวย - อปกรณจากดการแพรกระจาย (Spill Containment Equipment) ไดแก วสดดดซบตาง ๆ

(Absorbent Materials) ซงจะใชดดซบสารทหกรวไหลนน เชน Spill Socks, Spill Pillows, Paper Towel, Spill Pads, Spill Mat, Vermiculite, Pet Litter and Sand และบางชนดสามารถใชทาเปนทานบกนแบบดดซบ (Absorbent Dike) เชน Spill Socks, Vermiculite, Pet Litter and Sand หรอยงสามารถใชวสดบางชนดจากดวงโดยทาเปนทานบกนแบบไมดดซบ (Non-absorbent Dike) ไดอกดวย เชน แทงทานบกนทาดวยพลาสตกโพลเอธลน นอกจากนยงรวมถงสารทาใหเปนกลาง (Neutralizing Agent) เชน Citric Acid, Sodium Bicarbonate, Sodium Thiosulfate เปนตน

- อปกรณทาความสะอาดสารทหกรวไหล (Spill Cleanup Equipment) เชน ไมกวาดพน ไมถพน ฟองนา ถงมอ ทตกผงทาดวยพลาสตก ถงชนดหว ถงพลาสตก สายเทปรด พลว ชอนตกหรอโกยทาดวยพลาสตก แปรง นายาทาความสะอาดพนหรอผงซกฟอก และกระดาษพเอช (pH Test Papers) เปนตน

ทงนชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหล (Spill Kits) สามารถทจะเกบรวบรวมอปกรณแตละชนมาจากแตละสวนงาน หรอสงซอชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหลแบบสาเรจรปทจดไวสาหรบสารอนตรายแตละประเภทจากบรษทผจาหนายผลตภณฑชนดนโดยตรง

(3) เขาดาเนนการควบคมและทาความสะอาดสารหกรวไหล โดยผดาเนนการตองพยายามจากดวงการแพรกระจายของสารทหกรวไหล โดยการเขาไปหยดแหลงทกอใหเกดการหกรวไหล เชน ปดวาลว-ปม อดรรว ใชเทปพนสายยางทรว เปนตน พรอมกนนกเคลอนยายแหลงจดตดไฟ และปดการทางานของเครองจกร อปกรณ (โดยเฉพาะถาเปนการหกรวไหลของสารไวไฟหรอสารทลกไหมได) และถาเปนสารระเหยไดกตองปด ประต หนาตางและเพมการทางานของระบบระบายอากาศเฉพาะแหง ในขณะเดยวกนกเรมจากดวงสารทหกรวไหลใหมพนทนอยทสดเทาทจะสามารถกระทาไดโดยการสรางทานบกน (Dike) รอบ ๆ สารทหกรวไหลนน โดยใชวสดทเปนตวดดซบสรางเปนทานบกนแบบดดซบ (Absorbent Dike) เชน Spill Socks, Vermiculite, Pet Litter and Sand หรอใชแทงพลาสตกโพลเอธลนตอกนทาเปนทานบกน เพอปองกนการขยายวงการแพรกระจายและไหลลงสทอระบายนาสาธารณะ จากนนกเรมดาเนนการกบสารหกรวไหลทอยในวงนน ซงมหลายวธแลวแตความเหมาะสมขนอยกบชนดของสารทหกรวไหลนน เชน ใชวธดดซบ (Absorption) โดยเรมโรยสารหรอวสดดดซบ (Absorbent Materials) ทเขากนไดไปยงสารทหกรวไหลนน พงระมดระวงและหลกเลยงการใชสารหรอวสดดดซบทเขากนไมไดเพราะอาจนามาซงปฏกรยาทเปนอนตราย เชน

- การใชขเลอยดดซบสารออกซไดซแก (Strong Oxidizer) อาจทาปฏกรยาแลวกอใหเกดเพลงไหมขนได ทงนในบางกรณอาจตองใชวสดดดซบแบบพเศษ เชน กรณการหกรวไหลของกรดไฮโดรฟลโอรกและกรดซลฟรกชนดเขมขน

- ใชวธทาใหเปนกลาง (Neutralization) เชน เตมเบสใสกรด หรอตวรดวซไปยงตวออกซไดซ แตทงนทงนนตองมนใจในผลลพธทจะเกดขน ซงตองเรมจากวงนอกกอนแลวคอย ๆ เขาส

12

ศนยกลาง และพงใสสารลงไปอยางระมดระวงดวยจานวนนอย ๆ เพราะถาใสจานวนมากอาจเกดความรอนแลวปลอยไอพษหรอกาซไวไฟออกมาได รวมถงคอยดปฏกรยาทเกดขนกอนแลวคอยใสสารซาอกครง จนกระทงปฏกรยาเสรจสนสมบรณแลวกทดสอบคาความเปนกลางโดยใชกระดาษพเอช (pH Test Papers) ซงควรจะมคา pH อยในชวงระหวาง 6 ถง 8

โดยทวไปแลว การดดซบสารเคมประเภท ตวทาละลาย กรด หรอดาง มกใชวสดดดซบทมความเฉอยหรอไมวองไวในการทาปฏกรยาเคม เชน ทรายหรอขเลอย สวนสารเคมประเภทโซเดยมคารบอเนต โซเดยมไบคารบอเนตหรอปนขาว มกใชไดดสาหรบการดดซบสารเคมทเปนกรดเนองจากทาลายฤทธกรดได ในทานองเดยวกนกบสารเคมประเภทโซเดยมไบซลเฟต หรอกรดซตรก กสามารถใชดดซบสารเคมทเปนดางไดดเชนกน

- หรออาจใชวธเจอจาง (Dilution) โดยการเตมสารหรอวตถทเขากนได (บางครงอาจเปนนา) ไปยงสารทหกรวไหล ซงการเจอจางจะชวยลดปฏกรยาของสารทหกรวไหล อยางไรกตามกมความเหมาะสมสาหรบสารบางชนดเทานน สวนการใชลมดด (Vacuuming) เปนวธทนยมใชจดการกบของแขงทเปนพษ เชน ตะกว เพอหลกเลยงฝนทจะเขาสรางกายผานทางการสดดม แตตองระมดระวงเครองดดไฟฟาอาจจะเปนแหลงการจดตดไฟของวตถไวไฟได

ในบางสถานการณทมการหกรวไหลของสารไวไฟ แตยงไมเกดการตดไฟ กสามารถใชอปกรณในการฉดโฟมเขาไปเพอระงบยบยงไอระเหย (Vapor Suppression by Aqueous Foams) โดยใชโฟมเปนตวกนทาใหไอของสารไวไฟมความเขมขนไมถงจดตดไฟ (LEL) นอกจากนแลว ยงมการใชโฟมกบสารทไมใชเชอเพลงไดอกดวย เชน แอมโมเนย คลอรน ซลเฟอรไตรออกไซด และโอเลยม อยางไรกตาม ประสทธภาพในการใชโฟมเพอการนอาจประสบปญหาบางประการ อนเนองมาจากความไมเสถยรตอความเปนกรดหรอดางของโฟมทสงหรอตาเกนไป

หลงจากทสารหกรวไหลทงหมดถกดดซบเสรจสนแลว ตอไปกเรมทาความสะอาด โดยใชพลวตกหรอแปรงปดเอาเศษขยะทเหลอ (Residue) ทงหมด ซงรวมถงวสดดดซบทใชแลว ใสทตกผงแลวนาใสลงไปในถงพลาสตก มกเปนถงทาจากวสดโพลเอธลน (Polyethylene) อาจจะใชถงซอนกนหลายชนแลวใชเทปรดใหแนน

แตถามจานวนมากขนกใสลงไปในถงพลาสตกมหหวหรอถงใหญแลวปดฝาใหสนท ทงนพงระมดระวงการสปารกในระหวางการใชพลวตกโดยเฉพาะกรณเปนเศษขยะของสารไวไฟ และการกวาดสารประกอบออกซไดซแก เพราะอาจเกดเพลงไหมขนมาได รวมทงอปกรณทใชทาความสะอาดยงตองสามารถตานทานสารทหกรวไหลนนไดดวย

เชน สารกดกรอน จากนนกตดปายทภาชนะบรรจนนโดยระบใหชดเจนวาเปนขยะอนตราย (Hazardous Waste) และระบเพมเตมถงสงทอยในภาชนะบรรจนน (เชน วสดดดซบและสารทหกรวไหล) วนทเกดเหตและทาความสะอาด สถานทเกดเหต รวมถงวสดทเขากนไมไดทอาจกอใหเกดปฏกรยารนแรงขนมาไดในระหวางขนตอนการกาจด แลวนาภาชนะบรรจขยะอนตรายนไปไวยงทจดเกบทแยกออกจากขยะทวไปเพอรอการกาจดหรอทง

6. ทาความสะอาดพนทหกรวไหล (Cleanup the Spill Area) โดยพนผวทเกดเหตหกรวไหลตองถกทาความสะอาดเพอขจดการปนเปอนหลงจากเกบกวาดสาร

ทหกรวไหลนนแลว ซงควรมการสวมใสอปกรณปองกนอนตรายทเหมาะสมและใชนายาทาความสะอาดทเขากนไดกบสารทหกรวไหลนน เพอปองกนการเกดปฏกรยาขนมาอก เชน ไอพษ กาซไวไฟ ซงอาจเปน

13

อนตรายตอผทาความสะอาด บางครงอาจจะใชแคนาสบหรอนายาลางจานกบนาเปลาและใชฟองนาซบกถอวาเพยงพอแลว

แตในบางกรณมคราบฝงแนนกอาจเลอกใชนายาซกผาขาวทวไปทใชในบาน (Ordinary Household Bleach) ผสมกบนาในอตราสวน 30 : 70 แตไมควรใชนายานทาความสะอาดพนผวทมการหกรวไหลของสารประกอบจาพวกแอมโมเนย เอมนต สารออกซไดส และกรด นอกจากนยงอาจใชปนขาวผสมนา (Hydrated Lime) กได แตหามใชนายาซกผาขาวรวมกบปนขาวเพราะจะเกดอนตรายได แลวกวาดพนดวยไมกวาดชนดหยาบ ซงบางครงอาจตองใชวสดดดซบใหมซาอกครง และชาระลางดวยนาเปลาซา ๆ จนแนใจวาพนผวทเกดเหตหกรวไหลนนไดถกขจดสงปนเปอนออกไปจนหมด แลวจงปลอยทงไวใหแหง

ทงนกอนทจะใชนาชาระลางพนผวพงระมดระวงและแนใจวาสารทหกรวไหลนนจะไมทาปฏกรยากบนา และนาชาระลางทงหมดนควรไหลไปสบอบาบด รวมถงตองใหความใสใจเปนพเศษในการชาระลางพนผวทขรขระหรอซมผานได ซงอาจมการตกคางหลงเหลออยของสารทหกรวไหลนนได

สวนการขจดสงปนเปอนจากกรณมการหกรวไหลเปยกชมบนพนดนนน กตองเปดหนาดนทปนเปอนนนลกลงไปประมาณ 2-3 นว แลวโรยปนขาวลงไปใหหนาอยางนอย 2 นว และนาหนาดนใหมมาถมทบ และในกรณทมการปนเปอนบนพนดนจากการหกรวไหลของสารแบบขนาดเลก กยงสามารถขจดการปนเปอนไดโดยใชผงถานกมมนต (Activated Charcoal) โรยลงไปยงหนาดนนนทนททเกดเหตหกรวไหล ซงจะชวยดดซบสารทหกรวไหลนนได แตทงนไมสามารถใชกบการหกรวไหลของสารแบบขนาดใหญได

เมอแนใจวาพนผวทเกดเหตไดทาความสะอาดและขจดสงปนเปอนออกไปหมดแลว กอาจมความจาเปนตองระบายอากาศพนทเกดเหตนน โดยเปดหนาตาง ประต หรอใชพดลม เวนเสยแตวาพนทนนอยภายใตความดนอากาศลบ (Negative Pressure) และในบางครง กอาจมความจาเปนตองมการทดสอบอากาศเสยกอน เพอทจะมนใจไดวาไอระเหยทเปนอนตรายไดถกขจดออกไปจนหมดแลว

14

7. ขจดสงปนเปอนจากเครองมอและอปกรณทใชในการทาความสะอาด (Decontaminate Tools & Equipment Used in Cleaning)

เมอมการทาความสะอาดสารทหกรวไหลและพนทเกดเหตแลว กตองนาเครองมอและอปกรณทใชในการทาความสะอาดทงหมดมาขจดสงทปนเปอนออก โดยการขจดสงปนเปอน (Decontamination) นน เปนกระบวนการในการนาสงปนเปอนออกโดยทางกายภาพ (Physical Removing) หรอการทาใหสงปนเปอนมสภาพเปนกลาง (Neutralizing Contaminants) ทงนสงทไดรบการปนเปอนจากสารทหกรวไหล มดงตอไปนคอ เครองมอและอปกรณทใชในการทาความสะอาด เชน ทตกผง ไมกวาด พลว ฟองนา ฯลฯ อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เชน ชดคลมปองกน ถงมอ รองเทาบท อปกรณปองกนระบบหายใจ ฯลฯ และอปกรณอน ๆ ทอยในพนทเกดเหตทอาจไดรบการปนเปอนแตไมทนสงเกต เชน อปกรณคอมพวเตอร โตะทางาน เครองแกว ฯลฯ

8. กาจดขยะ-วสดจากเหตหกรวไหล (Disposal of any Waste Materials) โดยขยะและวสดทก ๆ ชนทปนเปอนจากกระบวนการทาความสะอาดสารทหกรวไหลและชาระลางพนทเกดเหต ทถกเกบรวบรวมไวในภาชนะปดมดชดและระบวาเปนขยะอนตราย (Hazardous Waste) ตองไดรบการกาจดอยางเหมาะสมตามวธการและตารางเวลาทกาหนดไวในแผนงาน ทงนวธการกาจดตองเปนไปตามแบบแผนของกฎหมายและระเบยบขอบงคบททางการกาหนดไวอยางเครงครด

9. จดทารายงานภายในหรอภายนอก (Internal or External Report) ภายหลงเสรจสนกระบวนการทาความสะอาดสารทหกรวไหลแลว ตองมการสอบสวนอบตเหต

(Accident Investigation) เพอใหทราบถงขอเทจจรงของเหตการณทเกดขน เพอทจะไดนาขอมลทงหมดมาจดทารายงาน ซงจะเปนการอธบายถงสงตาง ๆ ทเกดขน ไมวาเหตหกรวไหลของวตถหรอสารอนตรายนนจะมปรมาณเพยงเลกนอยกตาม ในการจดทารายงานนน นอกจากจะจดทาขนมาเปนการภายในแลว

ในบางครงกมความจาเปนตองจดทาขนมาเพอสงไปยงหนวยงานรฐฯ ทกากบดแลดวย โดยเฉพาะอยางยงกรณทเปนการหกรวไหลของวตถหรอสารอนตรายแบบขนาดใหญ (Major Spill) และพงพาหนวยงานฉกเฉนจากภายนอก ทงนกจะเปนไปตามระเบยบขอบงคบททางการระบไววาลกษณะความรนแรงในระดบใดทตองมการรายงานใหทราบ

10. เตมสตอกอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล และชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหล (Restock PPE and Spill Kits)

ตองมการตรวจสอบวา เหตหกรวไหลครงนมการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลและชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหลชนดใดไปบาง จานวนเทาไรทตองทง และมจานวนเทาไรทสามารถนากลบมาใชใหมไดภายหลงจากผานกระบวนการขจดสงปนเปอนจากเครองมอและอปกรณทใชในการทาความสะอาดแลว และเมอไดทราบชนดและจานวนของอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลและชดอปกรณสาหรบควบคมการหกรวไหลทขาดพรองไปแนนอนแลว กตองจดหามาเตมใหครบดงเดม

15

11. ทบทวนแผนงานรบมอเหตหกรวไหล (Review Spill Response Plan) เมอไดรบรายงานทจดทาขนแลว ตองมการจดประชมคณะกรรมการสงแวดลอมและความ

ปลอดภยฯ เพอพดคยและปรกษาหารอกนระหวางสมาชกของทมงานรบเหตหกรวไหลของวตถอนตราย โดยนารายงานทจดทาขนมานนมาเปนเอกสารประกอบการประชม เพอทจะทบทวนและประเมนผลถงประสทธภาพในการเขาระงบเหต และผลสมฤทธในทางปฏบตของแผนงานรบเหตหกรวไหลทเขยนไว รวมถงขอผดพลาดตาง ๆ ทเกดขน เมอไดขอสรปแลว กจะนามาสการแกไขขอบกพรองตาง ๆ ของแผนงานฯ เพอใหมความสมบรณสอดคลองกบสถานการณจรงและมประสทธภาพมากยงขน ทงนทมงานควรพจารณาถงผลลพธทเปนไปไดของหนทางเลอกและขนตอนดาเนนการใหมนน อยางไรกตามกควรทจะมงไปทการลดโอกาสทจะนาไปสเหตหกรวไหลเชนเดยวกบการลดระดบความเสยหายทอาจเกดขน

16

12. ใหขอแนะนาปองกนการเกดเหตซา (Recommendations for Preventing Reoccurrence) เมอไดทบทวนแผนงานรบเหตหกรวไหลและรบทราบขอบกพรองทเกดขนแลว กตองมการให

ขอแนะนาปองกนการเกดเหตซารอยเดมอก โดยระบไวในแผนงานฯ และตองมการสอสารใหทกฝายทเกยวของไดรบทราบ รวมถงมการฝกอบรมใหมดวย แสดงดงภาพ

ภาพแสดงแผนการรบมอเหตหกรวไหล

17

วธปฏบตการสรางระบบและโครงสรางการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการแบบครบวงจร

แสดงดงภาพ

18

โดยเรมจาก - การสารวจและรวบรวมขอมล (สถานภาพปจจบน) เชน

1. ระบบการจดการสารเคม - รายชอสารเคมทงหมดของศนยวทยาศาสตรการแพทยท 8 (นครสวรรค) - ขอมลความปลอดภย จาก Safety Data Sheet ; SDS หรอ Material Safety

Data sheet ; MSDS) - ระบบการจดเกบสารเคม - ระบบการตดปายสารเคม ทมการแบงใช หรอ เตรยมใช

2. ของเสยทางเคม - ขอมลของเสยของหองปฏบตการ - ระบบการจดเกบของเสย - ระบบการทาลายของเสย

3. แนวปฏบตในการปฐมพยาบาลผไดรบบาดเจบจากสารเคม หรอการเกบกสารเคมกรณเกดอบตเหต

- การจดการความเสยงดานตางๆ ของหองปฏบตการดวยขอมลจรงจากการสารวจ เชน กาหนดแนวทางปองกนและลดความเสยง เชน กาหนดกฎเกณฑมาตรการและขนตอนการปฏบต

อยางปลอดภย ประกอบดวย การบงชอนตราย, การประเมนความเสยง และการบรหารความเสยงทครอบคลมระบบการจดการความปลอดภยสาหรบหองปฏบตการ ทง 7 ประเดน (กรอบไขปลาในรปท 1)

- การตรวจตดตามและประเมนผลการปองกนและลดความเสยง เพอรวบรวมขอบกพรองและปญหาการดาเนนการปองกนและลดความเสยงดานตางๆ ของหองปฏบตการ

ขอมลทรวบรวมยงเออตอการ ทบทวน เรยนร วางแผนพฒนา/ปรบปรง และขยายผลใหความรตอไปได เชน ในขนตอนการแลกเปลยนเรยนรเปนตน

- การวางแผนพฒนา/ปรบปรง วธการปองกนและลดความเสยง ทมองครอบคลมทงการพฒนาคน และการพฒนาระบบ จงจะสามารถพฒนายกระดบความปลอดภยของหองปฏบตการใหเปนกระบวนการทขบเคลอนไดอยางตอเนองและยงยน

19

แผนการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการทางเคม ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค

1. การสารวจและรวบรวมขอมล (สถานภาพปจจบน) กจกรรม ผสารวจ สถานภาพปจจบนทพบ

1.1 ระบบการจดการสารเคม

- รายชอสารเคมทงหมดของศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3นครสวรรค (นครสวรรค)

- ขอมลความปลอดภย จาก Safety Data Sheet ; SDS หรอ Material Safety Data sheet ; MSDS)

- ระบบการจดเกบสารเคม

- ระบบการตดปายสารเคม ทมการแบงใช หรอ เตรยมใช

1.2 ของเสยทางเคม

- ขอมลของเสยของหองปฏบตการ

- ระบบการจดเกบของเสย

- ระบบการทาลายของเสย

1.3 อบตเหตในหองปฏบตการทางเคม

- แนวปฏบตในการปฐมพยาบาลผไดรบบาดเจบจากสารเคม

- การเกบกสารเคมกรณเกดอบตเหต

- การซอมแผนรบมอเหตฉกเฉน

1.4 การปองกนอนตรายสวนบคคล

1.5 การใหความรเรองความปลอดภยในหองปฏบตการเคม

1.6 การจดการ/จดเกบ ขอมลและเอกสารดานความปลอดภย

20

แผนการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการทางเคม ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค

2. การจดการความเสยง

กจกรรม สภาพปจจบนทพบ การจดการความเสยง

เอกสารท

เกยวของ ผรบผดชอบ

การบงชอนตราย

การประเมนความเสยง

การบรหารความเสยง

2.1 ระบบการจดการสารเคม

- รายชอสารเคมทงหมดของศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค

- ขอมลความปลอดภย จาก Safety Data Sheet ; SDS หรอ Material Safety Data sheet ; MSDS)

- ระบบการจดเกบสารเคม

- ระบบการตดปายสารเคม ทมการแบงใช หรอ เตรยมใช

2.2 ของเสยทางเคม

- ขอมลของเสยของหองปฏบตการ

- ระบบการจดเกบของเสย

- ระบบการทาลายของเสย

2.3 อบตเหตในหองปฏบตการทางเคม

- แนวปฏบตในการปฐมพยาบาลผไดรบบาดเจบจากสารเคม

- การเกบกสารเคมกรณเกดอบตเหต

- การซอมแผนรบมอเหตฉกเฉน

2.4 การปองกนอนตรายสวนบคคล 2.5 การใหความรเรองความปลอดภยในหองปฏบตการเคม 2.6 การจดการ/จดเกบ ขอมลและเอกสารดานความปลอดภย

21

แผนการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการทางเคม ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค

3. การตรวจตดตามประเมนผล

กจกรรม สภาพทเคยพบ สภาพภายหลงไดรบการแกไข ผตรวจ

3.1 ระบบการจดการสารเคม

- รายชอสารเคมทงหมดของศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค

- ขอมลความปลอดภย จาก Safety Data Sheet ; SDS หรอ Material Safety Data sheet ; MSDS)

- ระบบการจดเกบสารเคม

- ระบบการตดปายสารเคม ทมการแบงใช หรอ เตรยมใช

3.2 ของเสยทางเคม

- ขอมลของเสยของหองปฏบตการ

- ระบบการจดเกบของเสย

- ระบบการทาลายของเสย

3.3 อบตเหตในหองปฏบตการทางเคม

- แนวปฏบตในการปฐมพยาบาลผไดรบบาดเจบจากสารเคม

- การเกบกสารเคมกรณเกดอบตเหต

- การซอมแผนรบมอเหตฉกเฉน

3.4 การปองกนอนตรายสวนบคคล 3.5 การใหความรเรองความปลอดภยในหองปฏบตการเคม 3.6 การจดการ/จดเกบ ขอมลและเอกสารดานความปลอดภย

22

แผนการจดการความปลอดภยในหองปฏบตการทางเคม ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค

4. การวางแผนพฒนา/ปรบปรง

กจกรรม แผนพฒนา/ปรบปรง เปาหมาย ผรบผดชอบ

4.1 ระบบการจดการสารเคม

- รายชอสารเคมทงหมดของศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค

- ขอมลความปลอดภย จาก Safety Data Sheet ; SDS หรอ Material Safety Data sheet ; MSDS)

- ระบบการจดเกบสารเคม

- ระบบการตดปายสารเคม ทมการแบงใช หรอ เตรยมใช

4.2 ของเสยทางเคม

- ขอมลของเสยของหองปฏบตการ

- ระบบการจดเกบของเสย

- ระบบการทาลายของเสย

4.3 อบตเหตในหองปฏบตการทางเคม

- แนวปฏบตในการปฐมพยาบาลผไดรบบาดเจบจากสารเคม

- การเกบกสารเคมกรณเกดอบตเหต

- การซอมแผนรบมอเหตฉกเฉน

4.4 การปองกนอนตรายสวนบคคล 4.5 การใหความรเรองความปลอดภยในหองปฏบตการเคม 4.6 การจดการ/จดเกบ ขอมลและเอกสารดานความปลอดภย

23

แผนปฏบตการการจดการความปลอดภยหองปฏบตการเคม ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2556

กจกรรม เปาหมาย ผรบผดชอบ ระยะเวลา 1. สารวจและรวบรวมขอมล (สถานภาพปจจบน)

ไดแก ระบบการจดการสารเคม, ของเสยทางเคม, อบตเหตในหองปฏบตการทางเคม, การปองกนอนตรายสวนบคคล, การใหความรเรองความปลอดภยในหองปฏบตการเคม, การจดการ/จดเกบ ขอมลและเอกสารดานความปลอดภย

ไดขอมลทเปนปจจบนของดานตางๆ เพอนาสการจดการความเสยง

คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภยและ

นกวเคราะห/เจาหนาทในหองปฏบตการเคม

ม.ค.- ม.ค.56

2. การจดการความเสยง ไดแก การบงชอนตราย, การประเมนความเสยง, การบรหารความเสยง จากขอมลทไดจากการสารวจ โดยผานการประชมรวมกนของคณะกรรมการฯและ/หรอ หวหนาหองปฏบตการ,ผเกยวของ อาท

การทางานในหองปฏบตการเคมมความปลอดภยจากการเฝาระวงจดการความเสยง

คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภย

หวหนาหองปฏบตการ

ม.ค.-พ.ค.56

- การจดการระบบการจดเกบสารเคม - มการจดการระบบการจดเกบสารเคมทมประสทธภาพ

คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภยและคณะกรรมการสารเคม

ม.ค.-พ.ค.56

- การเกบรวบรวมขอมล SDS - ไดขอมลความปลอดภย SDS ของสารเคม นกวเคราะห/คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภย

ม.ค.-พ.ค.56

- การจดอบรมใหความรแกเจาหนาท เชน ระบบบรหารจดการความปลอดภย, ระบบการจดการสารเคม,ระบบการจดการของเสย, แผนตอบโตเหตฉกเฉน, ขอปฏบตในการรบมอเหตหกรวไหล

เจาหนาททปฏบตงานเกยวกบหองปฏบตการเคม/ผทเกยวของ ไดรบความรและสามารถนาไปใชในการ

ปฏบตงานได

คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภย

ม.ค.-พ.ค.56

- จดทาเอกสารตดใหความรเชน ประเภทและสญลกษณความเปนอนตรายของสารเคม

เจาหนาททปฏบตงานเกยวกบหองปฏบตการเคมไดรบความร และสามารถเขาถงไดงาย นาขอมลทได

ไปเฝาระวงการใชสารเคม

คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภย

ม.ค.-พ.ค.56

การตรวจตดตามประเมนผล มการตรวจสอบผลของการจดการความเสยง คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภย

ม.ย.-ส.ค.56

24

กจกรรม เปาหมาย ผรบผดชอบ ระยะเวลา การประชม/วางแผนพฒนา/ปรบปรง การจดการความปลอดภยหองปฏบตการเคมของ

ศนยวทยาศาสตรการแพทยท 3 นครสวรรค มการพฒนาอยางตอเนอง สรางความปลอดภยใหกบ

ผปฏบตงาน และสงแวดลอม

คณะกรรมการสงแวดลอมและความปลอดภย

ก.ย.56

25

วสด/อปกรณ ทตองการเพมเตม

ชด PPE and Spill Kits สาหรบกรณอบตเหตในหองปฏบตการ สารเคมหก รวไหล, รองเทาบธ

กนกรด-ดาง, solvent

26

เอกสารอางอง

ศนยความเปนเลศดานการจดการสงแวดลอมและของเสยอนตราย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. โครงสรางยกระดบมาตรฐานความปลอดภย

หองปฏบตการวจยในประเทศ Enhancement of Safety Practice of Research Laboratory in Thailand “ESPReL”.แนวปฏบตการ(Safety

Guideline for Laboratory).2555.

27

คณะผจดทา

นางจรรยา สพรรณ นกวทยาศาสตรการแพทยชานาญการ

นางสรดา ปงเมองมล นกวทยาศาสตรการแพทยชานาญการ

นายเจตน วนแตง นกเทคนคการแพทยชานาญการ

นางสาวมทตา คณฑา นกวทยาศาสตรการแพทยปฏบตการ

นายอนสรณ ดษฐสวรรค นกวทยาศาสตรการแพทย

นางสาวอษา ถนอมเงน นกวทยาศาสตรการแพทย

นางวชญาดา วฒอดเรก เจาพนกงานธรการ